د زابل د زابلوا وا

ندىس شکده فىن و ندىسدا شکده فىن و دا

گروه معرانگروه معران

::موضوعموضوع

کارآموزیکارآموزی پروژه پروژه

::استاداستاد

آقای دکتر محمود الیق رفعتآقای دکتر محمود الیق رفعت

::تھیھ و تدوینتھیھ و تدوین

مجتبی مشھدیمجتبی مشھدی

شبکھ فاضالب جمع آوریطرح

:مقدمھ

نیاز امروزه بشر به آب، او را واداشته تا آب مصرف شده را . آب یکی از نیازهاي اساسی زندگی انسانها می باشد

آب مصرفی توسط مصارف خانگی جمع آوريبنابراین نیاز به شبکه اي براي . براي مصارف دوباره تصفیه نماید

.امري ضروري به نظر می رسد

توسط شبکه فاضالب از جمع آوريف آب شده و هم باعث می شود با این امر هم باعث صرفه جویی در مصر

.ب در کوچه و خیابان و ایجاد تعفن و بوي آزار دهنده در معابر عمومی جلوگیري نمایدفاضالانباشت

شبکه فاضالب عبارتست از سیستمی متشکل از لوله هاي فاضالب براي انتقال فاضالب خانگی و غیر خانگی به

. نه ها، که این لوله ها در داخل کانالهایی قرار می گیرند که ترانشه نامیده می شوندمحل تصفیه خا

یکی از مناسب ترین روشهاي جمع آوري فاضالب، استفاده از روش ثقلی می باشد که در این روش فاضالب

بدیهی است در این روش شیب . تحت نیروي ثقل خود داخل فاضالب رو جریان یافته و به حرکت در می آید

. اغلب فاضالب رو ها بر اساس توپوگرافی منطقه انتخاب می شود

ی که زمین طبیعی مسطح بوده و از شیب کمی برخوردار باشد یا در مناطقی که سطح آب اما در شرایط خاص

زیرزمینی باال بوده و نزدیک سطح زمین باشد، عملیات حفاري به سادگی میسر نمی باشد و روش ثقلی روش

ید از مناسبی نمی باشد و در صورت کاربرد آن عالوه بر افزایش تصاعدي هزینه هاي اجرایی به ناچار با

مرحله بهره برداري ایستگاههاي پمپاژ و خطوط تحت فشار فاضالب استفاده نمود؛ که خود مشکالت زیادي در

.که از روشهاي دیگري استفاده می شود. ایجاد می کند

:عوامل موثر در انتخاب روش اجرائی شبکھ جمع آوری فاضالب

فاضالبتوپوگرافی محدوده شبکه جمع آوري : الف

سطح آب زیرزمینی: ب

مشخصات ژئوتکنیکی و شرایط تحت االرضی خاك محدوده شبکه جمع آوري فاضالب: پ

میزان نفوذپذیري آب در الیه هاي خاك در زمان حفاري و پایداري خاك: ت

زمان اجراي شبکه جمع آوري فاضالب: ث

هزینه اجرائی شبکه جمع آوري فاضالب: ج

برداري و نگهداري شبکه جمع آوري فاضالب و تاسیسات جانبیمسائل بهره : چ

هزینه سرمایه گذاري اولیه شبکه جمع آوري فاضالب: ح

آب، گاز، برق، مخابرات، مترو و : تاسیسات زیربنایی شهري از قبیل: خ ...

شرایط ترافیک شهري و گذربندي معابر شهري: د

:ب معرفی روش ھای اجرای شبکھ جمع آوری فاضال

: روشهاي کلی اجرائی شبکه هاي جمع آوري فاضالب در دو حالت ثقلی و تحت فشار به صورت زیر می باشد

:روش اجرائی در سیستم شبکھ جمع آوری فاضالب در حالت ثقلی

در این روش عمق لوله گذاري ها عمدتا تابعی از تامین شرایط و ضوابط هیدرولیکی لوله ها با مقاطع نیمه پر و

در این حالت در مناطق پست و هموار که داراي . به طور کلی تابعی از شرایط توپوگرافی منطقه می باشد

. توپوگرافی یکنواختی می باشند؛ به دلیل عدم وجود شیب کافی عمق لوله گذاري ها افزایش می یابد

:روشهاي اجرایی در این حالت به شرح زیر است

استفاده از روش حفاري ترانشه رو بازاجراي شبکه هاي فاضالب با

نقب(اجراي شبکه هاي فاضالب با استفاده از سیستم حفاري تونل هاي سنتی(

اجراي شبکه هاي فاضالب با استفاده از روش لوله رانی توسط دستگاههاي میکروتونلینگ

به طورکلی دو روش عمده براي : روش میکروتونلینگ

. ر وجود دارد نصب شبکه هاي فاضالب در سطح شه

روش اولکه بسیار متداول می باشد روش ترانشه باز بوده

یکی از . و روش دوم روشهاي بدون حفر ترانشه میباشد

روشهاي اجراي شبکه بدون حفر ترانشه ، احداث نقب هاي سنتی بوده و روشدیگر استفاده از

. هاي لوله گذاري دنیا است؛ که از جدیدترین روشدستگاههاي حفار میکروتونل و پایپ جکینگ است

اجراي شبکه هاي فاضالب با استفاده از سیستم پیش زهکشی و پایین آوردن موضعی سطح آب

زیرزمینی

اجراي شبکه هاي فاضالب با استفاده از سیستم هاي تجهیزات حفاظت دیوار ترانشه و تثبیت آن با

استفاده از مقاطع فوالدي به روشهاي سپرکوبی

در سیستم شبکھ جمع آوری فاضالب در حالت تحت مکش روش اجرائی

:

این روش اجرایی عمدتا در مناطقی که مشکالت اجرایی به حالت ثقلی افزایش پیدا می کند یا ادامه عملیات را

غیر ممکن می سازد، و در مناطقی که ساخت سازه ها پراکنده و در فواصل زیاد از هم می باشد؛ استفاده می

:مختلف در این حالت به شرح زیر است روشهاي . شود

با استفاده از ایستگاه تولید ) خالء مرکزي(اجراي شبکه فاضالب به صورت سیستم تحت مکش منفی

خالء و جمع آوري فاضالب از واحدهاي مسکونی به حالت مکش و هدایت آن به محل تخلیه یا

تصفیه خانه

لی و مکشی به جهت کاهش عمق لوله گذاري و اجراي شبکه فاضالب به صورت ترکیبی از سیستم ثق

همچنین استفاده از ایستگاههاي پمپاژ اصلی جهت هدایت فاضالب جمع آوري شده به محل تخلیه یا

تصفیه خانه

:معرفی سیستم شبکھ جمع آوری فاضالب تحت مکش

جمع آوري فاضالب شیوه اي موفق در مناطقی که استفاده از روش ثقلی مناسب نمی باشد؛ استفاده از روش

عمدتا استفاده از سیستم تحت مکش در طراحی و اجراي شبکه هاي جمع آوري . تحت مکش می باشد

:فاضالب در شرایط زیر به کار می رود

در شرایطی که خاك تحت االرضی ناپایدار و دانه بندي خاك نامناسب است.

بیعی بسیار کمی برخوردار باشددر مناطقی که توپوگرافی محدوده طرح مسطح بوده و از شیب ط .

در مناطقی که سطح آب هاي زیرزمینی باال است .

در شرایطی که جهت حفر ترانشه محدودیت وجود داشته باشد .

در مناطقی که جنس الیه هاي زمین سنگی است .

در مناطقی که بافت شهري پراکنده باشد .

مسکونی، تجاري، بیمارستان و یا کارگاه به صورت ثقلی به در این شیوه ابتدا فاضالب یک یا چند واحد اعم از

جمع آوري می شود و پس از جمع آوري فاضالب به مقدار معین در قسمت تحتانی ) Pit(داخل یک حوضچه

حوضچه، توسط شیرهاي خالء که در قسمت فوقانی حوضچه قرار گرفته است؛ فاضالب به خطوط جمع آوري

. تحت مکش منتقل می گردد

به محل ) مخلوط فاضالب و هوا(ضالب تخلیه شده به شبکه جمع آوري اصلی، در حالت دو قشري جریان فا

. ایستگاه مکش اصلی منتهی می شود

در انتها فاضالب جمع آوري شده در محل ایستگاه تامین خالء به صورت پمپاژ یا ثقلی به محل خروجی شبکه

. هدایت می گردد) خط انتقال یا تصفیه خانه(

:اجزاء سیستم جمع آوری تحت مکش

که از دو قسمت تحتانی و فوقانی براي جمع آوري و انتقال : حوضچه شیر خالء تخلیه فاضالب : الف

.به خطوط تحت مکش تشکیل شده است

حالت با توجه به عملکرد مکشی بودن، قطر لوله ها کمتر از : شبکه اصلی لوله کشی فاضالب : ب

میلیمتر است؛ شبکه آب بند بوده و از نشت بوي نامطبوع و بند آمدن لوله به 250تا 90ثقلی و بین

.برابري هوا نسبت به فاضالب جلوگیري می کند 15تا 10علت وجود

چون سیستم تحت مکش است؛ شیب لوله ها می تواند منفی شده یا غیر ثابت باشد و در برخورد با

دیگر تاسیسات زیر زمینی تغییر مسیر داده و از زیر آنها عبور نماید؛ عرض ترانشه با کاهش قطر،

.تر استهمچنین زمان و هزینه اجرا کم. متر کاهش یابد 1نیز عمق لوله گذاري می تواند تا کمتر و

سومین و مهمترین قسمت این شبکه، ایستگاه تامین فشار منفی می : ایستگاه تامین فشار منفی : ج

که در . باشد؛ که وظیفه تامین مکش کل شبکه و ذخیره و تخلیه فاضالب به خروجی شبکه را دارد

.مرکز سیستم قرار می گیرد

:فاضالب تحت ثقلی معرفی سیستم شبکھ جمع آوری

بین با شیب ثابت و لوله هاي فاضالب )آدم روها( ها آدم روشبکه فاضالب عبارتست از سیستمی متشکل از این

غیر خانگی به محل تصفیه خانه ها، که این لوله ها در براي انتقال فاضالب خانگی و همچنینها آدم رواین

.داخل کانالهایی قرار می گیرند که ترانشه نامیده می شوند

شبکه فاضالب اینست که لوله ها می بایست در امتداد مستقیم قرار گیرند و با این نوع اولین اصل در طراحی

به عبارتی در مکانهایی که نتوان امتداد لوله را . ونددیگر وصل ش آدم روي به آدم رویک شیب و امتداد ثابت از

.می توان تغییر زاویه و یا تغییر راستا داد آدم رومستقیم نگه داشت، با ایجاد

نقشه هاي شبکه فاضالب بر اساس رقوم ارتفاعی زمین که در نقشه هاي سازمان نقشه برداري کشور موجود

که لوله با آدم روایجاد می شود شیب بین دو آدم روحل هایی که در این نقشه ها در م. است طراحی می شوند

که توسط دوربین نقشه برداري و با توجه به آدم روآن شیب اجرا می شود را با اختالف ارتفاع روي بتن کف

بدست می آورند؛ بدین ترتیب که شیب لوله نقاط با ارتفاع مشخص سازمان نقشه برداري اندازه گیري می شود

:بر است با برا

شیب لوله= اختالف ارتفاع دو نقطه تقسیم بر فاصله دو نقطه

.در پروژه کارآموزي روي این نوع سیستم انتقال فاضالب کار نمودیم*

):منھول(آدم رو

به منظور تثبیت شیب و امتداد و دسترسی آسان انسان به ها که در مسیر خط لوله طرح قرار می گیرند آدم رو

.و یا آجري ساخته می شوند از بتن. لوله به کار می روند

:آدم رو بتنی

آدم رو بتنی یا به صورت پیش ساخته و یا به صورت درجا به کار

با توجه به موقعیت محل و به ندرت از این نوع آدم رو می رود؛

معموال در خیابانهایی که بار ترافیکی زیاد است . استفاده می شود

اما چون دقت و زمان بیشتري می برد کاربرد . به کار می رود

آرماتور بندي جدول زیر در. کمتري نسبت به آدم رو آجري دارد

و همچنین پالن آدم رو آدم رو هاي بتنی درجا و پیش ساخته

:بتنی را مشاهده می نمایید

The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.

جدول آرماتور آدم روهاي بتنی درجا

آدم روقطر داخلی D=100m`m آدم روقطر داخلی D=120mm

POS Φ

(mm)

LENGTH

(m) No 12 WEIGHT

LENGTH

(m) No 12 WEIGHT SHAPE

1 12 1.60 2×7 22.40 19.89 1.80 2×8 28.80 25.57 2 12 1.60 2×7 22.40 19.89 1.80 2×8 28.80 25.57 3 12 1.00 19 19.00 16.87 1.00 22 22.00 19.54 4 12 3.80 5 19.00 16.87 4.50 5 22.50 19.98 5 12 0.80 19 15.20 13.50 0.80 22 17.60 15.63 6 12 0.4~1.20 2×8 14.40 12.79 0.4~1.40 2×9 16.20 14.39 7 12 1.90 1 1.90 1.69 1.90 1 1.90 1.69 8 12 4.10 1 4.10 3.64 4.50 1 4.50 4.00 9 12 0.80 2×8 12.80 11.37 0.80 2×8 12.80 11.37 TOTAL LENGTH (m) 131.20 155.10

UNIT WEIGHT (kg/m) 0.888 0.888

TOTAL WEIGHT (kg) 116.50 137.73

روهاي بتنی پیش ساختهجدول آرماتور آدم

آدم روقطر داخلی D=100mm آدم روقطر داخلی D=120mm

POS Φ

(mm)

LENGTH

(m) No 12 WEIGHT

LENGTH

(m) No 12 WEIGHT SHAPE

1 12 1.60 2×7 22.40 19.89 1.80 2×8 28.80 25.57 2 12 1.60 2×7 22.40 19.89 1.80 2×8 28.80 25.57 3 12 1.00 19 19.00 16.87 1.00 22 22.00 19.54 4 12 3.80 5 19.00 16.87 4.50 5 22.50 19.98 5 12 3.80 3 11.40 10.12 4.50 3 13.50 11.99 6 12 0.90 19 17.10 15.18 0.90 22 19.80 17.58

TOTAL LENGTH (m) 111.30 135.40

UNIT WEIGHT (kg/m) 0.888 0.888

TOTAL WEIGHT (kg) 98.83 120.24

متري 1و 8/0، 5/0آدم رو بتنی با استفاده از بتن مسلح در کارگاه با مقطع مربع یا دایره اي و در ارتفاع هاي

با استفاده از میلگرد و مالت سیمان که توسط بتونیر آماده شده در قالب بدین شرح ساخته می شود؛ که ... و

توسط جرثقیل به محل پروژه روز 28بعد از . مخصوص ریخته شده و توسط ویبراتور متراکم می شودهاي

متر از ارتفاع آدم رو به صورت یکپارچه تولید می شود 1همچنین دال بتنی کف به همراه . انتقال داده می شود

.قف به ارتفاع الزم می رسدکه در محل پروژه در کف قرار داده می شود و توسط قطعات میانی و دال بتنی س

:آدم رو آجری

این . و مالت درست می شود ماشینی سوراخ دار استوانه اي شکل که با آجر آجري سازه ایست عمدتا آدم رو

دیواره آجري آن به عرض .در زیر و روي آن شناژ بتن اجرا می شود. سازه در زیر سطح زمین اجرا می شود

.متر می باشدسانتی35

در شبکه و رقوم سطح زمین در نقشه هاي آدم روبا توجه به رقوم ارتفاعی زمین و موقعیت آدم روعمق

آدم روسازمان نقشه برداري کشور و موقعیت ورودي و خروجی لوله ها از

.طراحی می شود

در این نوع بتن (بتن مگر می شودمتر سانتی 10به ارتفاع آدم روابتدا کف

پس سبدي س.) ن در هر متر مکعب بتن به کار می رودکیلوگرم سیما 150

. متر می باشد 8/1*8/1سبدي زیر آن به ابعاد .روي آن قرار داده می شود

همچنین باید اطراف سبدي ضخامت .می باشدسانتیمتر 20ارتفاع سبدي

در آن قرار می آدم روباشد؛به عبارتی ابعاد محلی که سانتیمتر 10مالت

آرماتوربندي کف بر اساس قطر داخلی باشد؛ متر 2*2گیرد، می بایست

.استفاده می شود 12و در آن از میلگرد آجدار شماره اجرا می شود آدم رو

می بایست با بتونیر ساخته شده و بر اساس طرح این بتن حتما.بتن ریزي می شود 350سپس با مالت بتن

ماسه باید شسته مچنینه.اختالط بتن باشد

حتی االمکان خاك ) بادامی(بوده و درشت دانه

نداشته باشد، چون وجود خاك به شدت

بتنی که خاك .مقاومت بتن را پایین می آورد

قهوه اي داشته باشد به صورت تیره و عمدتا

.رنگ در می آید

سطل 4در کارگاه به کارگران گفته شده بود (

30بیل ماسه شسته، 20بیل سیمان، 12آب،

ریخته در بتونیر )بادامی(بیل شن درشت دانه

.)رست کارگاه بودپشود که بر اساس تجربه مهندس سر

.خواهد بود آدم روبعد از بتن ریزي ، روي سطح بتن، کف تمام شده

دیواره .متر خواهد بود 9/1یا 7/1متر اجرا می شود، که قطر خارجی آن 2/1یا 1به قطر داخلی آدم روحال

خواهد بود که به صورت استوانه کامل باال می آید و بنا در اجراي آن تاثیر بسزایی سانتیمتر 35آجري آدم رو

.دارد

The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.

بوده تا در داخل سانتیمتر 10ورودي و خروجی فاضالب تعبیه شده که اختالف ارتفاع این دو آدم رودر دیواره

همچنین براي توسعه آینده شبکه ممکن است لوله انتظار تعبیه . در هزار باشد 100شیب در حدود آدم رو

شده که در آینده بتوان از آن استفاده

.نمود

آدم همچنین پله ها براي دسترسی به کف

سانتیمتر 30به فاصله آدم رودر دیواره رو

بهتر است پله ها به . از هم قرار می گیرند

صورت چپ و راست قرار گیرند تا

.دسترسی آسان تر باشد

همچنین پالن پله مورد استفاده و طریقه

نصب آن را مشاهده :می نمائید

به ارتفاعی رسید آدم روبعد از اینکه دیواره

تا سطح زمین باقی مانده سانتیمتر 30که

که آدم روباشد، سبدي رو به صورت مقطع

متر 7/1یا 5/1دایره ایست و به قطر معموال

مطابق شکل اجرا شده سانتیمتر 20و ارتفاع

10در . ، بتن ریزي می شود350و با بتن

قرار می آدم رودریچه باقیمانده سانتیمتر

.گیرد

ی که روسازي شده باشد می بایست مطابق با سطح آسفالت اطراف دریچه و در سطح دریچه آدم رو در خیابانهای

.خیابانهایی که هنوز روسازي نشده با توجه به رقوم نهایی سطح خیابان تعیین گردد

:در شکل زیر پالن درپوش و قالب دریچه آدم رو را مشاهده می نمایید

را به صورت کامل آدم روگاهی اوقات تاسیساتی از قبیل لوله هاي گاز، آب یا کابل تلفن باعث شده که نتوان

را با افزایش آدم رواستوانه اي باال آورد؛ در این صورت می بایست تا ارتفاعی مانده به تاسیسات مزاحم قطر

آدم زیرا در هیچ صورت نباید این تاسیسات از داخل . ارتفاع کم نموده تا بتوان از کنار این تاسیسات عبور نمود

.؛ خمره اي می گویندآدم روبه این نوع . یا دیواره عبور کنند رو

کمتر شود تا بتوان سانتیمتر 75نباید از آدم روها قطر داخلی دهانه باالي آدم روباید توجه داشت که در این

.ردعبور و مرور ک آدم رودریچه را گذاشت و به داخل

.عوض شود آدم رورا اجرا نمود می بایست مکان آدم رواگر تاسیسات مزاحم به گونه اي بود که نمی شد

50الی 30هاي مسیر فوق آدم روخاکی به جهت موارد زیر الزمست در مسیر هاي غیر آسفالت و عمدتا

.باالي سطح زمین اجرا گردد سانتیمتر

ها از جریانهاي آب سطحی و لجن و خاك آدم روحفاظت

ها آدم رودر صورت گسترش محدوده شهرسازي و آسفالت مسیرهاي جدید، باعث زیر خاك ماندن

.نگردد

هاي باال آمده و همچنین مسیر لوله به راحتی قابل تشخیص باشد آدم رودر مکانهاي بایر.

، اعم از درجا یا پیش ساخته آدم رورفی در مص 350هاي بتنی بر حسب بتن آدم روهمچنین بهاي احداث

محاسبه و پرداخت می آدم روآجري بر حسب حجم آجر مصرفی در بدنه آدم روپرداخت می شود و بهاي

.شود

.جمع می شود؛ مخروط در نظر گرفته می شود آدم روهاي خمره اي در قسمتی که آدم روالزم بذکر است در

:ری تعیین مسیر و امتداد لولھ گذا

به منظور مشخص کردن مسیر خاك برداري در طول ترانشه بهتر است در امتداد محور مسیر میخکوبی نموده

به منظور کنترل . تا قبل از شروع عملیات خاکبرداري شرایط کار براي متصدیان خاکبرداري مشخص شود

مشخص شده تا همواره امکان کامالمسیر، در امتداد و به موازات آن میخهاي کمکی کوبیده می شود یا نقاطی

بنابراین باید قبل از شروع عملیات اجرایی پروفیل . کنترل محور در هر لحظه به طور دقیق وجود داشته باشد

زمین در مسیر لوله و کد ارتفاعی برداشت می شود تا در صورت اختالف با نقشه با تایید دستگاه نظارت

.اصالحات الزم صورت گیرد

ولی . در روي میخ ها منعکس نمی کنند عمق ترانشه را در مرحله اول دقیقا خاکبرداري ترانشه معموالدر

تا به این ترتیب اعم از اینکه خاکبرداري با وسایل دستی یا ادوات مکانیکی انجام . حدود کار مشخص می گردد

شده در مرحله دوم عملیات خاکبرداري و ترانشه کنی با عمق شیب طراحی . گیرد؛ اشکالی پیش نیاید

.خاکبرداري تعیین می گردد

در مورد آدم رو ها و یا متعلقات دیگر ترانشه که پهناي ترانشه را تغییر می دهند، بهتر است میخکوبی در دو

.جهت عمود بر هم انجام گیرد

:دوربین نقشھ برداری

توجه به نقشه هاي اجرایی به کار می رود؛ دوربین نقشه برداري به منظور تعیین عمق ترانشه از سطح زمین با

با توجه به نقاط با ارتفاع مشخص سازمان نقشه برداري کار با دوربین نقشه برداري بدین صورت است که

مشخص شود و عمق ترانشه نیز طه مورد نظرشاخص را در آن نقطه گذاشته تا ارتفاع آکس دوربین از نق

ربین تراز می شود؛ می بایست یک پایه دوربین را ثابت نموده سپس دوربین براي این کار ابتدا دو. محاسبه شود

را حدودي تراز نموده تا حباب داخل دایره مورد نظر یا نزدیک آن قرار گیرد؛ آن گاه با استفاده از پیچ هاي زیر

ربین به سمت حال دو. دوربین آن را طوري تراز نموده که همه یا حداقل دو سوم حباب داخل دایره قرار گیرد

متري که مدرج است نشانه روي شده و تنظیم می شود که تارهاي باال، وسط و پایین و اعداد به 5شاخص

تار وسط خوانده می شود که این ارتفاع نقطه مورد نظر است؛ در مسیر ترانشه آن قدر . خوبی مشاهده شوند

.باید عمق ترانشه گود شود تا عدد مورد نظر نقشه را نشان دهد

:برش آسفالت

در مسیرهایی که ترانشه از خیابان عبور می کند، آسفالت

توسط دستگاهی ) به عرض ترانشه و در امتداد مسیر(خیابان

؛ سپس آسفالت برش زده که کاتر نام دارد برش زده می شود

شده با بیل مکانیکی یا دستی جمع اوري شده تا عملیات

.خاکبرداري آغاز گردد

. در شکل مقابل برش توسط دستگاه کاتر را مشاهده می کنید

:خاکبرداری

خاکبرداري شامل عملیات خاکبرداري براي نصب لوله ها،

.احداث آدم رو ها و سایر تاسیسات و همچنین خاکبرداري از محل قرضه جهت خاکریزي روي لوله ها می باشد

، قلوه سنگی، رگه هاي مخلوط شن و ماسه و به طور کلی به طور کلی حفاري در خاکهاي رسی، ماسه اي، شنی

در خاکهایی که به کارگیري ماشین آالت معمولی جهت حفاري کفایت نماید و کاربرد مواد منفجره و یا ماشین

.آالت سنگین ضروري نباشد، جزء حفاري هاي در خاك محسوب می شود

زوایا و ابعاد و مقاطع داده شده در نقشه ها صورت کلیه عملیات خاکبرداري بایستی بر اساس خطوط شیب ها،

:عملیات خاکبرداري با توجه به نوع و میزان کار و حفاظت آن به دو دسته تقسیم شده است . گیرد

خاکبرداري براي ترانشه لوله ها

خاکبرداري براي آدم رو ها و گمانه هاي آزمایشی و یا هر گونه گود برداري و یا پی کنی و کارهاي

متفرقه دیگر

.در اشکال زیر خاکبرداري توسط بیل مکانیکی را مشاهده می نمایید

عملیات خاکبرداري تا حد امکان بایستی در حالت خشک انجام شود و در صورت لزوم زمین به وسیله زهکشی

آب هاي زهکشی شده در پایین ترین نقطه کار جمع آوريدر این صورت الزم است باري . خشکانیده شود

از پایین ترین حد استقرار زیرزمینیچاهکی حفر شود و آبهاي زائد به آن هدایت گردد به طوریکه سطح آب

از مواد آلی یا خرده سنگ پاك ف محل هاي خاکبرداري شده بایدک.مصالح و تاسیسات پایین تر قرار گیرد

.در مواردي می بایست مواد نامناسب حذف شده و با مصالح مناسب پر شده و متراکم گردد. شود

حداقل عمق لوله هاي فاضالب از کف لوله تا سطح تمام شده خیابان و یا زمین طبیعی طبق جداول و نقشه

. متر می باشد 7/1حداقل 200هاي اجرایی داده می شود که براي لوله

هر نوع مانع به نحوي انجام داد عملیات خاکبرداري را باید در هر نوع خاك می بایست انجام داده و در مقابل

.که بتوان لوله ها را در امتداد و عمق مشخص شده نصب نمود

:در هنگام خاکبرداري باید به نکات زیر توجه نمود

از لبه ترانشه انبار سانتیمتری 60در فاصله اي کمتر از خاکهاي کنده شده را نباید در هیچ شرایطی

. کرد

ترتیب اجراي شبکه فاضالب بایستی از گودترین نقطه شبکه شروع گردیده و به سمت نقاط ارتفاعی

:این موضوع از دو نظر حائز اهمیت است . باالتر خاتمه یابد

باید توجه داشت که به هیچ وجه . وجود داردبا کارگذاري لوله از پایین به باال امکان زهکشی ترانشه

◌ محکم شده و لوله ها کامال◌ آب در داخل فاضالب رو جاري نگردد مگر آن که اتصال لوله ها قبال

.در جاي خود تثبیت شده باشند

در صورت وجود هر گونه اختالفی از نظر شیب بندي در رقمهاي ارتفاعی، امکان اصالح و سرشکن

. ت تر انجام می گیردکردن اختالفات راح

با توجه به اینکه همواره امکان ریزش دیواره ترانشه وجود دارد و همچنین خطرات ناشی از آمد و شد

. در ترانشه ها غیر قابل اغماض است، لذا می بایست حفر ترانشه در طول زیاد انجام نگیرد

:ترانشھ

به کانال هایی که لوله ها در آنها قرار می

کنده می آدم روگیرند و در مسیر بین دو

.شوند؛ ترانشه می گویند

برش آسفالت کلیه معابر و مسیرها باید با

ورت گیرد؛ برش بااستفاده از کاتر مناسب ص

.کمپرسور مجاز نمی باشد

طول ترانشه ها بستگی به فاصله دو مهنول

ترانشه بستگی به نوع لوله داشته اما عرض

ولی در کل طول .وقطر آن خواهد داشت

ترانشه حفر شده در پیشاپیش عملیات نصب لوله با نظر دستگاه نظارت تعیین می گردد و در هیچ موردي نباید

. متر باشد 100بیش از

.هده می نماییدمشا بر حسب سانتیمتر در جدول زیر عرض ترانشه براي انواع لوله با قطر هاي مختلف را

TRENCH WIDTH FOR DIFFERENT PIPES ( in Cm)

2000 1800 1600 1400 1200 1000 900 800 700 600 500 450 400 350 300 250 200 N.D.(mm)

TYPE

---- ---- ---- ---- ---- 170 160 150 140 125 115 100 85 80 80 80 80 A.C.S.

305 280 255 230 205 185 170 160 145 135 120 ---- 100 ---- 80 80 80 C.S. ,R.C.S.

265 245 225 205 185 165 150 140 130 120 115 ---- 95 85 80 80 80 G.R.P.S.

1200 1000 900 800 710 560 500 450 400 355 315 280 250 225 200 N.D. (mm)

TYPE

---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- 80 80 80 80 80 80 80 P.V.C.S.

180 160 150 140 130 115 110 85 80 80 80 80 80 80 80 P.E.S.

لوله پی .C.S. , R.C.S لوله بتنی ساده یا مسلح فاضالبی .A.C.S لوله آزبست سیمان فاضالبی

لوله فایبرگالس P.E.Sلوله پلی اتیلنی فاضالبی .P.V.C.S وي سی فاضالبی

.N.D) میلیمتر(قطر داخلی .G.R.P.Sفاضالبی

د مانع از داخل شدن پهناي ترانشه طبق نقشه هاي اجرایی صورت می گیرد، ولی در هر صورت مقدار فوق نبای

جهت سهولت در اجراي اتصاالت و به منظور اینکه لوله . کارگر به ترانشه و کارگذاري لوله ها و ضمائم آنها گردد

ها بتوانند در تمام طول به سهولت در کف ترانشه قرار گیرند، بهتر است گود برداري محل اتصاالت در داخل

. بینی شودترانشه ها به حد کافی عریض و عمیق پیش

ارتفاع ترانشه به اندازه ارتفاع خروجی آدم رودر خروجی یک . دارد آدم روارتفاع ترانشه به شیب مسیر بین دو

اما در ورودي براي کاهش حجم عملیات خاکی و کاهش خاکبرداري و ارتفاع . از سطح زمین است آدم رو

درجه 45با زاویه اتصال ریزشیقرار داد و یک آدم روترانشه می توان ورودي را در ارتفاعی بسیار باالتر از کف

.زد

پالن اتصال ریزشی در شکل مقابل

درجه را مشاهده می 90و 45

.نمایید

حد اقل ارتفاع ترانشه مقداریست که

بتواند قطر خارجی لوله و ماسه بادي

متر باالي 7/1کف مسیر و همچنین

لوله را پوشش دهد؛ به عبارتی

ه می للو تمام شده از تاجارتفاع

متر از سطح 7/1بایست حداقل

.زمین طبیعی فاصله داشته باشد

ترانشه باید به ترتیبی مهارکوبی و

زهکشی شود که کارگران بتوانند

در داخل آن بدون خطر و به طور

.موثر کار کنند

ترانشه را در مسیرهایی که امکان

و در مسیرهایی که نتوان از بیل مکانیکی استفاده نمود می بایست با استفاده از بیل مکانیکی باشد با بیل کنده

The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.

The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.

دست و در مسیرهاي سنگی با کمپرسور حفر نمود،

هر کدام از این ها در فهرست بها قیمت مربوط به

.خود را دارا می باشند

زمین سنگی به زمینی می گویند که براي کندن آن

منفجره یا استفاده از چکش هاي سنگ بري، مواد

ماشین آالت سنگین مانند بولدوزر با قدرت بیش از

.اسب، الزامی باشد 300

.را مشاهده می نمایید ترانشه مقابل یکشکلدر

:بستر سازی ترانشھ

اید با قشري از ماسه خاکدار نرم یا خاك کف ترانشه ب

و یا براي قطرهاي سرندي یا به عبارتی ماسه بادي

به ضخامت هاي تعیین شده بر باال با شن درشت دانه

حسب قطر لوله بسترسازي شود،ودر صورتیکه جنس

خاك کف ترانشه سست و نامرغوب بوده و یا داراي

شن درشت و سنگ باشد الزم است کف ترانشه تا

عمقی مناسب که مهندس ناظر با توجه به نامرغوبین

ی کند،خاکبرداري شده و با شن و قطر لوله تعیین م

سانتیمتر پر شده و 15تا 10ریزدانه در قشرهایی

.متراکم گردد

در مسیرهایی که کف ترانشه به تراز آب زیرزمینی برخورد می کند، باید قشري از مصالح زهکش به ضخامت

سانتیمتر 15متر و ضخامت 1سانتیمتر ریخته شده و بستر به صورت بستر بتنی به عرض حدود 30

.بسترسازي شود

سانتیمتر باالي تاج لوله با خاك سرندي یا 30پس از نصب لوله الزم است اطراف و باالي لوله تا ارتفاع حداقل

.درصد و توسط غرقاب کردن بدست آید 85این تراکم باید حداقل . ماسه بادي مناسب پر شده و متراکم گردد

.باشد) Ashto T99(درصد بر مبناي آزمایش 95الی 85حداقل ایدمقدار تراکم خاکریزي در تمامی مراحل ب

.آزمایشهاي خاك بنا بر درخواست دستگاه نظارت انجام می شود

:کف ترانشھ

رقم هاي مشخص شده در نقشه ها و پروفیل هاي مسیر، رقوم تمام شده کف داخل لوله می باشد و در زمان

کف ترانشه ها باید به دقت رگالژ . ستی به عمق داده شده اضافه شودحفر ترانشه ضخامت لوله و بستر سازي بای

شود، تا لوله طبق جزئیات ارائه شده از قبیل ماسه بادي کوبیده یا خاك سرندي ریخته و تسطیح شود تا لوله

خاك نوع بستر لوله ها با توجه به شرایط.در کف ترانشه در تمامی نقاط بر روي سطح اتکاء یکنواختی قرار گیرد

.سست و نامرغوب بودن یا سنگی و سفت بودن و به طور کلی شرایط خاك تعیین می گردد

در نقاطی که کف ترانشه در زمینهاي سست و ناپایدار بوده و شامل خاکستر پوکه، انواع زباله، رستنی و سایر

مزبور را خارج نموده و مواد آلی با قطعات بزرگ و تکه هایی از مواد غیرآلی باشد می بایست مواد نامناسب

.تکیه گاه یکنواخت و پیوسته اي در کل طول لوله ایجاد شود آدم روبستر سازي کرد، به طوري که بین دو

در نقاطی که کف ترانشه در سطح زیر خط لوله از مصالح ناپایدار و یا زمینهاي نرم و نامناسب تشکیل شده

باشد، به طوریکه براي نگهداري صحیح لوله ها جابجایی خاك با مصالح مورد تصویب و متراکم شده امکان

ا از نشست غیر یکنواخت لوله و نداشته باشد، می بایست زیر سري بتنی با حداقل عرض لوله در نظر گرفته ت

. احتماال شکسته شدن یا جدایی لوله ها از یکدیگر جلوگیري به عمل آید

اما در نقاطی که ترانشه به مصالح بنایی یا زمین سنگی برخورد می نماید، الزم است در این نقاط بستر لوله ها

ادي پر و کوبیده شود تا متراکم گردد و به بیشتر حفر گردیده و با خاك سرندي یا ماسه ب سانتیمتر 10حداقل

. رقوم مورد نظر کف لوله برسد

:نقب

مسیر قنات یا جوي آب با مسیر لوله تداخل داشته باشد و یا که امکان حفر ترانشه نبوده مثالدر محل هایی

را بردارند؛ خاك مسیر سست بوده و امکان ریزش در مسیر طوالنی باشد، بدون اینکه خاك سطح زمین طبیعی

.از زیر زمین مسیر را باز نموده که نقب می گویند

:ابعاد نقب نیز به نوع و قطر لوله بستگی دارد که در جدول زیر آمده است

1600 1400 1200 1000 900 800 700 600 500 400 300 250 200 N.D. (mm)

260 235 210 185 175 165 150 140 130 100 90 80 75 W (cm)

295 270 245 220 210 200 185 175 160 140 125 120 115 H (cm)

(P.E.S.)

355 315 280 250 225 200 N.D. (mm)

80 75 75 70 70 65 W (cm)

125 120 120 115 115 110 H (cm)

:بسترسازی و خاکریزی نقب

گیرد، عرض و ارتفاع نقب طبق نقشه و بر اساس قطر لوله در صورتیکه لوله گذاري به صورت نقب صورت

با ماسه نرم پر و متراکم سانتیمتر 15الی 10بر حسب قطر لوله بستر نقب .عبوري از نقب تعیین می گردد

می گردد و سپس در صورتیکه لوله کارگذاري شده بتنی باشد قسمت تاج نقب با بتن و یا شفته آهک پر می

خاك باالي لوله با سانتیمتر 30قسمت تاج نقب تا له کارگذاري شده پلی اتیلنی باشد؛گردد و در صورتی که لو

.ه وسیله پمپ بتن یا شفته آهک تزریق می گرددتاج نقب بغرقاب شده و سپس قسمت انتهایی

:لولھ ھا

The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x st ill appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.

:انواع مختلف لوله که در شبکه فاضالب به کار می روند عبارتند از

لوله آزبست سیمان فاضالبیA.C.S.

لوله بتنی ساده یا مسلح فاضالبی C.S. , R.C.S.

فاضالبیلوله پی وي سی P.V.C.S.

لوله پلی اتیلنی فاضالبیP.E.S.

لوله فایبرگالس فاضالبیG.R.P.S.

.ه با نظر دستگاه نظارت بر اساس اهمیت پروژه و همچنین دسترسی آسان به لوله انتخاب می شودنوع لول

متر طول 12این نوع لوله ها حدود . امروزه لوله هاي پلی اتیلن بیشترین کاربرد را در شبکه فاضالب دارند

.دارند

قطر لوله ها بر اساس جمعیت منطقه و ابتدا یا انتهاي شبکه فاضالب و همچنین بر اساس موقعیت مسیر که

20داخل کوچه باشد یا خیابان اصلی و حجم آب مصرفی منطقه انتخاب می شود که بستگی به نوع لوله بین

.متر متغیر است 2تا سانتیمتر

:نمونه هاي موجود در بازار عبارتند از

200،250،300،350،400،450،500،600،700،800،900،1000،1200،1400،1600،1800،2000

.که قطر داخلی لوله بر حسب میلیمتر می باشد

در کارگاه لوله ها باید طوري انبار شوند که آسیب

نبینند و قبل از عملیات لوله گذاري می بایست لوله ها

در صورت ترك . تست شده تا ترك خورده نباشند

خوردگی می بایست در محل ترك خوردگی اگر ترك

کوچک باشد شفته ریزي یا بتن ریزي شود و در صورت

. شدت ترك خوردگی لوله تعویض شود

آب بند باشند تا از ورود آب هاي سطحی و زیرزمینی لوله ها باید طوري متصل شوند که در محل اتصال کامال

. به داخل لوله ها ممانعت به عمل آید

) DIN40033شماره استاندارد ( :تست لولھ ھای فاضالب

متر 2/1( بر اساس استاندارد کلیه لوله هاي فاضالب قبل از بهره برداري باید تحت تست فشار آب

. متر تجاوز نکند 6قرار گیرد؛ به شرطی که در پایین دست لوله فشار آب از ) آب در باالدست لوله

دقیقه با افزایش مرحله به مرحله آب، در 30در این آزمایش پس از پر کردن لوله، نشت آب بعد از

دقیقه توسط یک ظرف مدرج اندازه گیري شده و مقدار آب نشتی براي تامین ارتفاع ثابت آب 10هر

. دقیقه محاسبه می شود 30متر بعد از 2/1

میلیمتر نباید از یک 460وله هاي فاضالب تا اقطار بر اساس تجربه، مقدار متوسط نشت آب براي ل

لیتر در ساعت به ازاء هر متر لوله تجاوز کند

این آزمایش هر دو عامل قطر و طول لوله را مد نظر قرار می دهد.

:قبل از تست باید موارد زیر رعایت شود

لوله از نظر شکستگی و ترك قبل از کارگذاري بازرسی شود: بازرسی لوله .

ساعت 24در صورتی که در اتصاالت لوله از مالت سیمان استفاده شود؛ تست لوله باید : فاصله زمانی

. بعد شروع شود

و در انتهاي لوله نباید بر اساس استاندارد متر تجاوز کند 2/1ارتفع آب در ابتداي لوله نباید ازDIN

.متر تجاوز کند 6متر و استاندارد انگلیسی از 5آلمان از

آب بند باشد توپی انسداد کامال.

براي مثال میزان بار طولی براي یک . (ی لوله باید مهار شودانتهاي خط لوله براي جلوگیري از جابجای

. )ط می باشدکیلوگرم در انتهاي خ 4000بار، حدود 5/0میلیمتر با فشار داخلی 100لوله به قطر

:نحوه تست

توپی کنارگذر مسدود نماییدانتهاي لوله را با استفاده از .

از آب پر ) قسمت باز لوله(لوله را با استفاده از یک شیر آتش نشانی یا تانکر آب از قسمت باالي لوله

. کنید

و به تدریج تدر ابتدا افت زیاد سطح آب مشاهده می شود که به دلیل هواي حبس شده در لوله اس

. کاهش می یابد

مسیر لوله را براي نشت احتمالی کنترل نمایید .

متر 2/1به تدریج به لوله آب اضافه داده تا ارتفاع آب به ) حدود یک ساعت(پس از اشباع لوله از آب

.برسد

دقیقه 10این عمل در سه مرحله پس از هر . دقیقه اندازه گیري شود 30میزان نشت آب باید بعد از

میزان نشت آب نباید از یک لیتر به ازاي هر متر لوله در هر متر قطر لوله در ساعت . صورت می گیرد

.تجاوز کند

در مورد لوله هاي آزبست و بتنی که میزان جذب آب لوله زیاد است؛ قبل از شروع آزمایش زمان

. غرقاب کردن را افزایش دهید

ی آیدمیزان نشست مجاز از فرمول زیر بدست م:

میزان نشست مجاز= اتالف مجاز ×)h(زمان ×) m(طول لوله ×) m(قطر لوله

استاندارد لوله هاي فاضالب از نظر میزان نشست مجاز:

جدول

) CP2005/1968-BSاستاندارد انگلستان ( دقیقه 10میزان نشست مجاز آب در

3 2 1 قطر لوله بر حسب میلیمتر حجم آب مورد نیاز تست دقیقه 10میزان نشست در

167% 8 100 2% 12 125

25% 18 150 34% 31 200 42% 49 250 5% 71 300

58% 96 350 67% 126 400 75% 159 450 84% 196 500 1% 283 600

12% 385 700 134% 503 800 15% 636 900

167% 785 1000 2% 1131 1200

دقیقه 10براي اقطار مختلف میزان نشت براي لوله در 3با ضرب طول شبکه در حال تست در ضرایب ستون

. محاسبه خواهد شد

:در رابطه با انجام عملیات و نصب لوله باید به نکات زیر توجه شود

بارگیري جابجایی و حمل و نقل لوله ها بایستی به نحوي صورت پذیرد که از هر گونه : حمل و نقل

. خرابی در حین انتقال لوله ها جلوگیري به عمل آید

تخلیه لوله ها باید با جرثقیل با ظرفیت کافی، مجهز به تسمه و تیر پخش کننده یا لوازم : تخلیه

. شده اند صورت پذیردباالبر که براي این کار طراحی

تسمه ها می توانند دور لوله و به دو سر لوله قالب شوند؛ لوله ها را می توان به طور مستقیم روي

.مسطح و عاري از هر نوع سنگ و برآمدگی باشد زمین قرار داد مشروط بر اینکه زمین تقریبا

نمی باشد؛ به این دلیل که روي هم انباشتن لوله هاي با قطر باال بر روي الستیک ماشین مجاز

.سنگین بوده و تغییر شکل می دهند

از قرار دادن لوله ها در یک خط بر روي زمین جهت لوله گذاري ستریسه کردن عبارت: ریسه کردن

لوله ها باید در فاصله مناسبی از محل ترانشه ریسه شوند به طوریکه مانع از عملیات ترانشه کنی و یا

. نشوند موجب ریزش ترانشه

:نوع اتصاالت لولھ ھا

متري توسط کوبلینگ که 12لوله هاي . اتصال لوله هاي پلی اتیلنی دو جداره اتصال کوبلینگی می باشد

.طول دارد به هم متصل می شوند سانتیمتر30

واشر به داخل کوبلینگ می روند که می بایست بین لوله ها و کوبلینگسانتیمتر 15لوله ها هر کدام به مقدار

.پالستیکی قرار گیرد تا آب به بیرون نشت نکند

تقسیم بر طول آدم روبا شیب ثابت که از اختالف ارتفاع روي بتن کف دو آدم روبعد از بستر سازي بین دو

.است بدست می آید؛ لوله گذاري انجام می شود آدم رومسیر که فاصله دیواره خارجی دو

نقشه برداري کشور محاسبه می از روي نقشه و بر اساس نقشه هاي سازمانالزم بذکر است که مقدار ارتفاع

.این ارتفاع ها توسط دوربین نقشه برداري مشخص می شود. شود

:پروفیلھای طولی و پالن

قبل از خاکبرداري ترانشه هاي فاضالب می بایست اقدام به برداشت پالن و پروفیل طولی زمین مسیر فاضالب

.اختالفی بین زمین و نقشه بود تغییرات اعمال شودنمود تا چنانچه

:منابع قرضھ

به عنوان . مصالحی که براي کار استفاده می شوند اعم از شن و ماسه باید کیفیت و مرغوبیت الزم را دارا باشند

امر مثال ماسه شسته و یا درشت دانه؛ خاك دار نباشد و همچنین از دانه بندي مناسبی برخودار باشد که اي

.می بایست به تایید دستگاه نظارت برسد تا بتوان از ان قرضه مصالح را استفاده نمود

:امنیت کار

در ابتدا می بایست کلیه قسمت هاي کار از جمله تاسیسات و نیروي انسانی در مقابل کلیه مخاطرات بیمه

به عنوان مثال به . موزش الزم را دادهمچنین باید در کار امنیت را رعایت نمود و به پرسنل و کارگران آ. نمود

را نگه )میر(امی که شاخص کمک نقشه خوان یا به کسی که میر را نگه می دارد می بایست آموزش داد هنگ

همچنین حتما به . می دارد؛ مواظب سیم هاي برق باشد تا میر به آنها برخورد نکرده و باعث برق گرفتگی نشود

.گوشزد کرد و در اجراي آن نظارت نمودکارگران کلیه موارد امنیتی را

همچنین می بایست در محل هاي خاك برداري شده نوار خطر و چراغ قرمز و حفاظ نصب نمود و از انباشتن

خاك در مسیر عبور وسایل نقلیه خودداري نمود تا باعث بروز سوانح نشود و همچنین باعث ترافیک در منطقه

شه از کنار خطوط انتقال انرژي و مخابرات و پل هاي آنها و همچنین همچنین باید هنگام عبور تران.نشود

.مثل آب، گاز و کابل هاي مخابرات باید تدابیري اندیشید که خسارتی به آنها وارد نشود زیرزمینیتاسیسات

همچنین حداقل فاصله انبار مواد و خاك حاصل از

. سانتیمتر می باشد 60ترانشه کنی از ترانشه

:زھکشی

گاهی اوقات بر اثر عدم دقت الزم هنگام

حفر ترانشه به دیگر تاسیسات مثل لوله

هاي آب آسیب رسیده و ترانشه را پر از آب می کند که می بایست این آب را به وسیله پمپ و تلمبه

. از ترانشه خارج نمود

ناسب زهکشی در مدت اجرا باید به روشهاي م زیرزمینیهمچنین به منظور کنترل آبهاي سطحی و

به منظور اجتناب از کار در گود مرطوب، عملیات ترانشه کنی از پایین دست به طرف باال دست . نمود

.انجام می پذیرد

اما در زمینهاي . اگر فاضالب رو آماده بهره برداري بود؛ می توان از آن به عنوان زهکش استفاده نمود

گلی حمل می کند، روش فوق توصیه نمی شود، گل آلود و هنگامی که آب در ترانشه با خود مواد

. بهتر است در این مورد از تلمبه استفاده نمود. زیرا احتمال گرفتگی فاضالب رو وجود دارد

احداث میله چاه به عنوان متداولترین وسیله آب کشی زمینهاي آب دار براي اجراي عملیات

ر میله ها و فاصله آنها به نفوذ پذیري خاکبرداري در شبکه فاضالب به شمار می رود، تعداد و قط

ممکن است زیرزمینیپایین بردن سطح آب . خاك و مقدار آبی که الزم است تخلیه شود بستگی دارد

. باعث نشست زمین اطراف و در نتیجه آسیب به ساختمانهاي نزدیک شود

:سپر کوبی و چوب بست

ا در ترانشه هاي عمیق و همچنین براي به حداقل به منظور حفاظت دیواره ترانشه در زمینهاي ریزشی و ی

نحوه کار بر . رساندن میزان نشت آب در ترانشه الزم می گردد دیواره ترانشه با تمهیدات الزم نگهداري شود

. حسب موقعیت و شرایط کار فرق می کند

.مهار شوند متر عمق دارند حتما 3طبق قوانین کشوري می بایست ترانشه هایی که بیش از

:خاک ریزی روی لولھ و پر کردن ترانشھ

پس از اجراي بستر لوله طبق مشخصات فنی و نصب لوله در داخل ترانشه و انجام آزمایشات مورد نیاز و

خاکریزي اطراف و روي لوله، بایستی ترانشه تا سطح زیر آسفالت و یا زمین طبیعی با استفاده از خاکریزي و

ي متناوب و یا با مخلوط شفته آهک بر اساس جزئیات زیر و با کسب تایید دستگاه نظارت پر کوبیدن در الیه ها

. گردد

خاکریزی اطراف و روی لولھ:

پس از نصب لوله بر اساس رقوم و شیبهاي مشخص

شده در نقشه بر روي بستر آماده شده، تثبیت لوله در

موقعیت اجرا شده توسط کمربند ماسه، آب بند نمودن

رزها و اتصاالت بایستی ابتدا طبق جزئیات اجرایی، د

مشخصات فنی و یا نقشه هاي ارائه شده کناره و اطراف

لوله ها در الیه هاي متناوب خاکریزي شده و تا حد

مطلوب و به نحوي مناسب که موجب جابجایی لوله ها

. نگردد، کوبیده شود و یا در صورت نیاز با بتن و یا شفته آهک پر گردد

کلیه مصالح خاکریزي در این قسمت باید عاري از پوکه، خاکستر، زباله، مواد نباتی و آلی، قلوه سنگ

. یا قطعاتی که براي خاکریزي مناسب نیست، باشد

در کلیه موارد لوله گذاري با لوله پلی اتیلن تا روي تاج لوله از اختالط شن نخودي و ماسه استفاده

. شود

باالي لوله به وسیله خاك سرند شده غرقاب سانتیمتر 30ی تا ارتفاع حداقل پس از نصب لوله بایست

. شود یا ماسه بادي ریخته شود

در مواردي که لوله از عرض خیابان عبور می کند یا در مواردي که لوله مدفون در معرض ترافیک

. ن در متر مکعب قرار دادکیلوگرم سیما 300زیاد قرار می گیرد، باید لوله ها را در غالف بتنی با عیار

خاکریزی نھایی ( پر کردن ترانشھ تا سطح زمین( :

متري سطح زمین بایستی به وسیله خاك هاي حاصل از ترانشه کنی در سانتی 60ترانشه تا ارتفاع

.خاك هاي مناسب از قرضه پر شود؛و یا شفته آهک شود باصورت مناسب بودن و در غیر این صورت

سطح زمین انجام می شود، که با دست یا وسایل سانتیمتري 60سانتیمتر باالي لوله تا 30این کار از

.مکانیکی انجام می شود

رطوبت مناسب را ي نباید تجاوز کرده و هر قسمت کالسانتیمتر 20ریزي از ضخامت قشرهاي خاک

. داشته و با استفاده از وسایل مکانیکی کوبیده شود

که براي عمل کوبیدن خاك ترانشه به که می رود کمپکتور نام دارد که در یکی از وسایل مکانیکی

.شکل زیر مشاهده می شود

تا سطح زمین توسط شهرداري صورت می پذیرد، ولی در صورت سانتیمتري 60 خاکریزي از

در این صورت بایستی سطح آخرین قشر خاکریزي با سطح . درخواست دستگاه نظارت باید انجام داد

زمین مجاور مطابقت داشته باشد؛ حداکثر برآمدگی یا فرورفتگی در این سطح نسبت به قسمت هاي

. سانتیمتر تجاوز کند 4مجاور نباید از

در ترانشه هایی که در جاده و خیابان و یا پیاده رو حفر گردیده اند یا آنها را قطع می کنند، بعد از

ا مصالح اساس و زیر اساس پر و متراکم شده تا در نتیجه به طور موقت بانجام خاکریزي قشر فوقانی

.عبور و مرور نشست قطعی خاك صورت گیرد

در ترانشه سانتیمتري 60الیه هاي خاك در همچنین در ترانشه هاي فوق براي اعمال نشست قطعی

.ریخته شده و سپس کرت بندي و غرقاب می شود

پر کردن ترانشھ با مصالح شفتھ آھک:

این روش در مناطقی که . از روشهاي بهبود کیفیت خاك استفاده از مصالح شفته آهک می باشدیکی

.میزان خاك رس و ریزدانه درصد باالیی داشته باشد نتیجه بهتري را حاصل می نماید

در صورت استفاده از این روش بایستی پس از تکمیل خاکریزي روي لوله، ترانشه را تا سطح زیر

. لح شفته آهک که با روش زیر تهیه گردیده است، پر نمودآسفالت با مصا

سانتیمتر 20ضخامت الیه هاي شفته آهک در صورتی که به روشهاي دستی مخلوط گردند حداکثر

80تا 60و در صورتی که با استفاده از ماشین آالت مخلوط شوند، بر حسب نوع وسیله مکانیکی بین

.است سانتیمتر

150الی 100در حدود ( درصد وزن خاك خشک 7الی 3قل به میزان نسبت خاك مصرفی حدا

می باشد که این نسبت متغیر بوده و بر حسب نوع وجنس خاك و ) کیلوگرم در متر مکعب خاك

چنانچه خاك محل داراي مصالح ریزدانه همراه با . درصد مصالح ریزدانه و خام رس مشخص می شود

. درصد کاهش می یابد 5الی 2شن و ماسه باشد، این نسبت تا حد

درشت دانه و عاري از مصالح ریزدانه باشد، نمی توان شفته آهک در صورتی که خاك محل کامال

. درصد مصالح رسی و ریزدانه به آن اضافه گردد 20الی 15نمود؛ مگر این که بین

وده و در تهیه میزان آب مصرفی در در تهیه شفته آهک بر حسب نوع تهیه و جنس خاك متغیر ب

. لیتر آب در متر مکعب خاك مصرف می گردد 300شفته با دوغاب آهک در حدود

با توجه به اینکه مشخصات نو خاك رس محل )PI,LL,PL ( در میزان آهک مصرفی تاثیر بسزایی

. دارد؛ بایستی آزمایشات الزم را انجام داد تا بهترین مقاومت را به دست دهد

به صورت پودر بوده و به هیج وجه قطعات سنگ آهک نداشته ت کامالآهک مصرفی می بایس

.شکفته شود و همچنین آهک کامال. باشد؛زیرا موجب تخریب لوله هاي بتنی می شود

متر لوله فوالدي سایر تاسیسات شهري 2با فاصله حداقل در صورتی که در نزدیکی ترانشه و

. از مصرف شفته آهک به هر میزان خودداري نماییملوله گاز وجود داشته باشد؛ باید مخصوصا

روز از ریختن شفته آهک می توان الیه هاي بعدي را ریخته و قبل از ریختن 3پس از گذشت حداقل

الیه هاي جدید می بایست الیه هاي قبلی با استفاده از ماشین آالت و ادوات مناسب کوبیده شود تا

. صورت پذیرد نشست کامال

که درجه حرارت محیط اطراف پایین باشد؛ مجاز به ریختن شفته آهک نمی باشیم و بهتر در صورتی

در زمانی که هوا ضمنا. است قبل از سرد شدن هوا، شفته به مقاومت مجاز و حداقل رسیده باشد

خیلی گرم است؛ پس از ریختن شفته باید سطح محل شفته ریزي شده را تا گرفتن کامل شفته،

. مرطوب نگه داشت

سانتیمتر 30در صورتی که لوله گذاري با لوله هاي پلی اتیلن صورت گرفته باشد؛ باید حداقل تا

آهک براي تثبیت و اصالح خاك خاکریزي و غرقاب شود و سپس از مالت شفتهباالي تاج لوله

. استفاده گردد

CBRالزم به ذکراست پس از پر کردن ترانشه می بایست بر حسب مورد نسبت به انجام آزمایش دانسیته یا

. اقدام شود تا نتیجه قابل قبول بدست آید

. مقادیر خاکهاي اضافی و نامناسب می بایست به محل هاي دپو منتقل شود