Ölçek türleri
DESCRIPTION
Ölçek Türleri. Doç . Dr. Mustafa DOĞAN Konya n. Erbakan Üniversitesi A. K. Eğitim Fakültesi. Özet. Ölçmenin anlamının açıklanması Ölçeklerin özellikleri Farklı ölçek türlerinin açıklanması Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin açıklanması. Gerçek hayattan bir kesit. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Özet
• Ölçmenin anlamının açıklanması• Ölçeklerin özellikleri• Farklı ölçek türlerinin açıklanması• Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin
açıklanması
Ölçmeyi Tanımlamak
• Ölçme, bazı şeylere belirli kurallar çerçevesinde semboller ve sayılar atanması demektir.
• Ölçme, İlköğretim Genel Müdürlüğü (ty) tarafından “... bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse oluş derecesinin belirlenerek sonuçlarının sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir” (s. 1) şeklinde tanımlanmıştır.
Neyi Ölçeceğiz?
• Uzunluğunu?• Genişliğini?• Yüzey alanını?• Hacmini?• Ne işe yaradığını?• Ne kadar tehlikeli olabileceğini?• ...
Ölçmede Temel Kavramlar
• Ölçülecek olan nesnenin/olgunun hangi özelliğinin ölçülmek istendiği önemlidir. Bu özelliğe ölçmede nitelik kavramı denir.
• Örneğin kalemin uzunluğu denildiğinde ölçmenin niteliği belirlenmiş olur.
• Nitelik belirlendikten sonra ölçme için hangi birimin kullanılacağı belirlenmelidir.
Birim
• Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011).
• Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir.
Ölçme
• Bir kişinin boyu– 168 cm
• Bir kişininin cinsiyeti– erkek veya kadın
• Eğitimle alakalı– Ders başarısı• Matematik, Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya ...
– Sosyal sorumluluk/ilişkiler– ...
Ölçeklerin Özellikleri
• Ölçek çeşitleri, özelliklerin varlıklarına/yokluklarına göre çeşitlenir.1. Özdeşlik (Aynılık) – Her bir değerin yalnız bir
anlamı vardır. 2. Büyüklük – Her bir değer, diğerlerine göreceli
olarak sıralanabilir. 3. Eşit aralıklılık – Her iki değer arasındaki birim
başka iki değer arasındaki ile aynıdır. 4. Mutlak sıfır – Yokluğu temsil eden ve ondan az
olmayan bir sıfırın var oluşu.
Ölçek Türleri
• Ölçülen olgulara atanan sayı ve sembollerin bize verdiği bilgiye göre 4 kategori vardır:1. Sınıflama (Nominal)2. Sıralama (Ordinal)3. Eşit aralıklı (Interval)4. Oranlı (Ratio)
• Ölçeklerin hassassiyeti yanlarında belirtilen rakam arttıkça artar.
Sınıflama (Nominal)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Atanan değerler sadece sözel değerlerdir, sayısal değillerdir.
• Toplanmaz, çıkarılmazlar.
• İstatistiksel analizler için sınırlıdır.
• Örnek: cinsiyet
Sıralama (Ordinal)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Sıralama (derecelendirme) bildirirler.
• Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Sıralama (derecelendirme) bildirirler.
• Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Üniversiteye yerleştirmede sıralama ölçeği kullanılır.
Eşit Aralıklı (Interval)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Aritmetik işlemler yapılabilir.
• Örnek: Sıcaklık
• 45°-35°= 10°• 12°-2°= 10°
Oranlı (Ratio)
Ölçek Özellikleri
Özdeşlik
Büyüklük
Eşit aralıklılık
Mutlak sıfır
• Eşit aralıklı ölçeklere benzerler.
• En düşük değer sıfırdır.• Örnek: Ağırlık
Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler
1 Sınıflama • Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler,
Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler
1 Sınıflama • Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler,
2 Sıralama • Büyüklük• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri
Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler
1 Sınıflama • Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler,
2 Sıralama • Büyüklük• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri
3 Eşit Aralıklı• Büyüklük• Eşit aralıklar• Özdeşlik
Sıcaklık
Ölçek Türü Ölçeğin Özellikleri Örnekler
1 Sınıflama • Özdeşlik İsimler, alfabetik sıradaki öğrenciler,
2 Sıralama • Büyüklük• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy sıraları, okul dereceleri
3 Eşit Aralıklı• Büyüklük• Eşit aralıklar• Özdeşlik
Sıcaklık
4 Oranlı• Büyüklük• Eşit aralıklar• Mutlak sıfır• Özdeşlik
Yaş, boy, ağırlık