PROJE NO–VKV 2014-4

ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ

ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu

Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü)

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet

Yönetimi Bölümü

Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı)

Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü

Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı)

İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü

BURDUR

2014-2015

II

PROJE NO–VKV 2014-4

ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ

ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu

Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü)

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet

Yönetimi Bölümü

Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı)

Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü

Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı)

İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü

BURDUR

2014-2015

III

ÖNSÖZ

Dünyada tıp alanında hızlı değişim ve gelişmeler olmaktadır. Bu hareketlilik

psikiyatri biliminde de kendisini göstermektedir. Çağdaş psikiyatri anlayışı alandaki

gelişmeler sonucu oluşmuştur. Bu anlayış bireyin ruhsal sağlığı için en uygun tedavi ve

koruma hizmetini almasını hedeflemektedir. Herkesin rahat ulaşabileceği ve eşit şekilde

profesyonel hizmet alabileceği alanı oluşturmak için psikiyatrideki bir takım kavramlara

odaklanmak gerekir. Bu kavramların başında “terapötik ortam” ya da “tedavi edici

ortam” kavramı gelmektedir. Tedavi edici ortam; sağlık hizmeti gereksinimi olan birey

için en güvenli, en konforlu, günlük yaşam aktivitelerini en rahat şekilde

sürdürebileceği, tedavi hizmetlerini en iyi şekilde alabileceği ortam olarak

tanımlanmaktadır. Tedavi edici ortam gerek dünyada gerekse ülkemizde çağdaş

psikiyatri anlayışının temelini oluşturmaktadır. Ülkemizde uygun psikiyatri ünitelerinin

oluşması için değişik çalışmalar yapılmaktadır. Bunlar; ünitelerin fiziksel şartlarının

iyileştirilmesi, yatak kapasitelerinin arttırılması, tedavi alan bireylere uğraşı

etkinliklerini gerçekleştirebilecekler alanlar oluşturmak ve benzeridir. Terapötik

ortamın gereklerinden biriside etkin işbirliği anlayışı ile hareket eden ekip üyelerinin

yer almasıdır. Bu ekip; psikiyatrist, psikiyatri hemşiresi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı

ve diğer sağlık profesyonellerinden oluşmaktadır. Ülkemizde psikiyatri ünitelerinde

uzman sağlık profesyoneli istendik düzeyde değildir. Ancak gün geçtikçe sayının arttığı

görülmektedir. Alanda eğitim alan sağlık profesyoneli sayısı arttıkça psikiyatriye ilişkin

terapötik uygulamaların artması söz konusu olacaktır. Dolayısıyla tedavi edici ortamın

gereklerinden birisi daha sağlanacaktır. Biz ülkemizde tedavi edici ortam özelliklerinin

ne boyutta olduğunu, eksiklerin neler olduğunu belirlemek ve çözüm önerilerini

getirmek amacıyla bu projeyi yaptık. Türkiye örneklemini temsil eden bu çalışmanın

sonuçlarının bakanlıktaki ilgili birimlere, tüm kamu hastaneleri birliği yöneticilerine,

hastane yöneticilerine ve psikiyatri klinikleri sorumlu hekim ve hemşirelerine temel veri

olabilir diye düşündük.

“Ülkemizdeki Psikiyatri Kliniklerinin Tedavi Edici Ortam Yönünden

İncelenmesi” isimli bu proje, Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu desteği ile yapılmıştır.

Şubat 2014’ te VKV- 2014-4 no.lu proje olarak kabul edilmiştir. Öncelikli olarak

projenin uygulaması için izin veren tüm kurum yöneticilerine, araştırmanın

uygulanması sırasında destek olan tüm Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı kurum

IV

amirlerine ve çalışanlarına, araştırmaya katılarak bu zengin veri tabanının elde

edilmesine katkıda bulunan bütün psikiyatri ünitesi çalışanlarına, veri toplama aracını

oluşturmada uzman görüşüne başvurduğumuz başta Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN ve Doç. Dr.

Esra ENGİN olmak üzere Doç. Dr. Mualla YILMAZ, Doç. Dr. Oryal TAŞKIN, Yrd.

Doç. Dr. Emine TÜRKMEN, Dr. Güray GÜLSEREN’e araştırmanın istatistik kısmında

tüm sorularımıza yanıt veren ve değerli zamanlarını ayıran Yrd. Doç. Dr. Özgür

TOSUN, Vehbi Koç Vakfı Proje Fonu’na ve araştırma sürecinde emekleri, uyumlu ve

keyifli çalışmaları ve çok değerli katkılarından dolayı projedeki diğer araştırmacı

arkadaşlarım Yrd. Doç. Dr. Işıl IŞIK ve Yrd. Doç. Dr. Gül DİKEÇ’e en içten

teşekkürlerimi sunuyorum.

Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN

Proje Yürütücüsü

V

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ V

TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................. VII

ÖZET ........................................................................................................................... VIII

ABSTRACT ..................................................................................................................... X

1. GİRİŞ VE AMAÇ ......................................................................................................... 1

2. GEREÇ VE YÖNTEM ................................................................................................. 4

2.1. Araştırmanın Türü .................................................................................................... 4

2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ..................................................................................... 4

2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi: ......................................................................... 4

2.4. Veri Toplama Aracı ................................................................................................. 4

2.5. Araştırma Soruları .................................................................................................... 5

2.6. Verilerin Toplanması ............................................................................................... 6

2.7. Verilerin Analizi ...................................................................................................... 7

2.8. Araştırmanın Etik Yönü ........................................................................................... 7

3. BULGULAR ................................................................................................................. 8

3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri ................................................ 8

3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................ 10

3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri .............. 14

3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri ............................................. 15

3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri .......................................................... 16

3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ................................................... 22

3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri ............................................................... 24

4. TARTIŞMA ................................................................................................................ 25

4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri .............................................. 26

4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................ 28

4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri .............. 31

4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri ............................................. 32

4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri .......................................................... 32

4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ................................................... 39

4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri ............................................................... 41

VI

4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları ...................................................................................... 42

5. SONUÇLAR ............................................................................................................... 44

KAYNAKLAR ............................................................................................................... 47

FORMLAR ..................................................................................................................... 59

ETİK KURUL KARARI ................................................................................................ 79

ÖZGEÇMİŞLER ............................................................................................................ 80

VII

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo1: Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri

Tablo2: Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı

Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı

Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı

Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı

Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu

Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri

Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları

Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit,

Çakmak Bulunması

Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri

Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler

Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar

Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri

Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler

VIII

ÖZET

Giriş: Ruhsal bozukluğu olan bireylerin yataklı birimlerde bireyin güvenlik,

fiziksel rahatlık, günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı

ihtiyaçlarının sağlanması gerekmektedir. Terapotik ortam; bireyin psikiyatrik

problemini fark etmesine ve iyileşmesine yardım etmenin yanında; sosyal

organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile bireyin benlik güçlerini

en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortamdır.

Amaç: Bu çalışmanın amacı ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici

ortam yönünden mevcut durumlarının saptanmasıdır.

Yöntem: Bu araştırmada ülkemizdeki 195 psikiyatri kliniğini bulunan

kurumlarda kesitsel ve tanımlayıcı türde yapıldı. Araştırmada araştırmacılar tarafından

literatür taranarak ve uzman görüşü alınarak oluşturulan kliniklerin özelliklerini içeren

42 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Anket formunda yataklı psikiyatri

servislerinin fiziksel özellikleri, birimlerde yapılan aktiviteler, ruh sağlığı çalışanlarının

sayıları ve eğitim durumlarını detaylı içeren sorular bulunmaktadır. Veriler 25 Haziran

2014 -15 Temmuz 2015 arasında, anketör tarafından telefonla klinikteki yetkili kişiye

ulaşılarak, yanıtları forma kendisi kaydetmesi şeklinde toplandı. Verilerin analizinde

SPSS (version18.0) kullanıldı. Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı ve

yüzdelikler kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı.

Bulgular: Kliniklerin % 63.1 6-10 arasında hemşire, % 77.9 1-10 arasında

hekim bulunduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 37.4’ünde görüşme odasının

olmadığı, %47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu saptandı. Psikiyatri

kliniklerinin duvar renklerinde genellikle krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği

belirlendi. Kliniklerin % 99’unda hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı % 45.6 uğraşı

terapisi yapılmadığı, planlı tüm uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının

ise % 16.9 olduğu, düzenli spor aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu

saptandı. Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda; katılan

hastanelerin % 54.4’ünden hastalarla oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden

takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak cevapları alındı. Kliniklerin % 66.2’sinde

psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı. Psikoeğitimi veren meslek

IX

grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6 hemşirelerin ve

% 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi.

Sonuç: Araştırma sonuçları incelendiğinde ülkemizdeki psikiyatri servislerinin

fiziksel yapılandırılmasında eksiklerin olduğu ve terapotik aktivitelerinin daha az

yapıldığı görülmektedir. Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşirelerin terapotik ortamı sağlama

ve sürdürmede daha fazla sorumluluk almaları dikkat çekmektedir.

Anahtar kelimeler: tedavi edici ortam, psikiyatri kliniği, psikiyatri hemşiresi.

X

ABSTRACT

Introduction: It is necessary for an individual with a psychological disorder to

meet some needs of that individual for providing safety, physical comfort and sustaining

daily life activities easily in units with beds. Therapeutic environment is an environment

which enables the individual to realize his/her psychiatric problem and helps her/him to

recover as well as giving an opportunity for the individual to use his/her power of ego

with social organization supporting characteristic and social values thereof.

Object: The object of this study is to determine current status of psychiatry

clinics in our country in terms of a therapeutic environment.

Method: This study was performed cross-sectionally and descriptively in 195

institutes comprising psychiatry clinic in our country. A survey of 42 questions was

used which comprised the characteristics of clinics obtained by reviewing literature and

taking specialist opinions. The survey form consisted of detailed questions comprising

physical characteristics of the psychiatry services, activities conducted in units, number

of mental health employees and educational status thereof. Data was collected by a

pollster who recorded the answers taken from an officer in the clinic via telephone

between 15 July 2014 and 25 June 2015. Analysis of data was performed using SPSS

(18.0). Numbers and percentages were used as descriptive statistic with respect to

hospitals. Statistical limit of significance was taken as p<0.05.

Findings: It was detected than 63.1 % of clinics had 6-10 nurses, 77.9 % of

them had 1-10 doctors but 71.3 % of them did not have an academic member, 37.4 % of

them did not have a visit room whereas 47.2% of them had an occupation room. It was

determined that cream and white colors were preferred for the walls of psychiatry

clinics. It was detected that in 99 % of the clinics activities for patients were performed

but 45.6 % of them occupational therapy did not performed whereas the ratio of clinic

in which planned occupational therapies were performed was 16.9 % and the rate of

clinic in which regular sport activities did not performed was 57.5 %. When the

responsibilities of nurses for clinical activities were asked the following answers were

obtained: playing with patients or painting in 54.4 % of the participated hospitals, and

participating jewelry occupation and conducting treatment in 44.1 % of them. It was

detected that psychoeducation was not performed in 66.2 % of the clinics whereas the

XI

same was performed in 33.8 % of them. It was detected that when the occupational

groups providing psychoeducation were evaluated these occupational groups consisted

of doctors 17.9 %, psychologists 7.2 %, nurses 3.6 % and all occupational groups 5.1 %.

Result: It was observed that when the results of the study were evaluated there

were deficiencies in physical configuration in our country and there were less

therapeutic activities. It is noted that mental health and psychiatry nurses takes more

responsibility in providing and sustaining therapeutic environment.

Key words: therapeutic milieu, psychiatry clinic, psychiatric nurse

1

1. GİRİŞ VE AMAÇ

Dünya Sağlık Örgütü (2001) dünyada 450 milyondan fazla insanın ruhsal

bozukluk, nörolojik ve davranışsal problemler yaşadığını belirtmiştir. Bu sorunların

zamanla daha da artacağı düşünülmektedir (Korhonen, Vehvilainen-Julkunen and

Pietila 2010). Ruhsal sorunların tedavisinde psikiyatri kliniklerinin oldukça önemli yeri

vardır. Bazı durumlarda bireylerin ruhsal bozukluk teşhisi almalarının ardından yataklı

tedavi ünitelerine yatışları olabilmektedir. Bu süreçte bireyin güvenlik, fiziksel rahatlık,

günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı ihtiyaçlarının sağlanması

gerekmektedir (Van Bogaert et al 2012). Bireyin hastaneye yatışı ile kendi yaşam

alanından uzaklaşıp yabancı bir ortama gelmesi yaşam kalitesinde probleme yol

açabilir. Bireyin çeşitli engellerle karşılaşması söz konusu olabilir. Bu durumda hasta

bireyin engellenmelerini en aza indirmek gerekmektedir (Schröder, Ahlström and

Larsson, 2006; Thibeault et al 2010). Bu gereklilik terapötik ortam (tedavi edici ortam)

kavramını doğurmuştur. Kavramı ilk kez 1953’te Maxwell Jones açıklayarak yararlarını

anlatmıştır (Varcorolis and Halter 2010). Günümüzde psikiyatri kliniklerinin amacı

hastanın hastaneye yatmasına neden olan psikiyatrik problemini fark etmesine ve

iyileşmesine yardım etmektir. Bu nedenle ideal bir hastane ortamı hastalığı öne

çıkarmak yerine; sosyal organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile

bireyin benlik güçlerini en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortam olmalıdır (Oflaz

2006). Hasta bireyin sorumluluk almaya cesaretlenmesi için uygun olmalıdır. Psikiyatri

ekibi ile etkin iletişim kurmayı destekler nitelikte olmalıdır (American Psychiatric

Association 1995). Kliniğin hastane içerisinde zemin katta veya farklı bir binada olması,

hastaların rahatça yürüyüş yapabileceği bahçesinin olması gerekmektedir. Ayrıca

klinikte bireysel veya grup terapilerinin gerçekleştirilebileceği ortamlar sağlanması

tedavinin kalitesi açısından önemlidir. Bu bakımdan klinikte veya klinik için

ameliyathanede EKT (Elektrokonvülsif Terapi) imkanı sağlayabilen oda veya birim

olması gerekir (Golcman 2012). Klinikte duvarların renginin bireylerde pozitif duyuları

destekleyen açık, yumuşak tonlar olmalıdır. Depresif duygu durumu içerisindeki

bireylerin odalarının duvarlarında parlak renkler tercih edilebilir. Ancak ajite ve aşırı

hassas olan bireylerin odalarında bu tarz renk tercih edilmemelidir. Sıcak mavi tonların

sedatize edici, sakinleştirici etkileri vardır. Bu renklerin anksiyete seviyesi yüksek

2

hastalarda tercih edilmesi uygun olabilir. Koyu mavi ve yeşil tonları ise depresyon tanısı

alan ve yaşam enerjisi azalmış bireyler üzerine olumsuz etkiler gösterebilir. Kliniklerde

saldırgan davranış gösteren, kendisine ve çevresine zarar verme riski nedeniyle bir süre

için tecrit odalarına alınan bireylerin sakinleşmesi için bu odalarda sedatize edici etkiyi

sağlayan renkler tercih edilmelidir. Beyaz renk duygusal şok ve umutsuzluk durumunda

tercih edilebilir. Gri genellikle bireyde izolasyon hissine yol açacağı için fazla tercih

edilmez (Akkın, Eğrilmez ve Afrashi 2004). Ancak renge ilişkin kesin bir seçenek

sınırlandırması yoktur (Karlin ve Zeiss 2006). Diğer taraftan siyah, kahverengi gibi

koyu renkler kliniğin koridor ve odalarında yer almamalıdır. Bu renkler bireylerin

duygudurumunu olumsuz etkileyebilmektedir. Odaların güneş alması, havalandırmaya

müsait olması gereklidir. Yerlerde gözü rahatsız etmeyen, mat parkeler olmalıdır.

Bunlar bireyin rahatını destekleyecek önlemlerdir. Odada güvenliğe ilişkin önlemlerde

alınabilir (Gross et al 1998). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme

sistemine sahip olması; camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin

takıldığı aparatların ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve

yanıcı maddeler olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır

(Quirk, Lelliott and Seale 2004). Odalardaki hasta yatakları çek-yat şeklinde olursa kişi

gündüz uyandığında yatağını kanepe şekline dönüştürerek odasını yatak odasından

salon konumuna getirebilir. Bu şekilde bireyin sosyal yaşamına uyumunda bir bağlantı

sağlanmış olur. Bu mobilyaların çok ağır olmaması gerekir. Depresyon tanısı alan

bireyin suicid riskine karşı mobilyaları araç olarak kullanma şansının olmaması gerekir.

Aynı şekilde bireyin klinikte kendisini evinde, aile ortamında hissedebileceği, kendini

rahatça ifade edebileceği ve diğer bireylerle iletişimini destekleyen bir atmosfer

yaratmak için yemek odası veya uğraşı terapilerinin gerçekleştirilebileceği uygun bir

salon ve içerisinde bireye çeşitli etkinlik fırsatı sunabilen malzemeler olabilir (Karlin

and Zeiss 2006). Hastaların etkileşimde bulunabileceği ortamlarda sağlık

profesyonelinin denetiminde televizyon üniteleri olabilir. Güvenlik açısından bu

ünitelerin duvara monte edilmesi gerekir (Dijkstra, Pieterse and Pruyn 2006). Hasta

odalarının hemşirelerin bankosunu görmesi önemlidir. Bu bakımdan hemşire istasyonu

kliniğin merkezinde rahat ulaşılabilir nitelikte olmalıdır. Koridorlarda dikkat problemi

olan hastalar için ve dengeyle ilgili sorun yaşayabilen yaşlı hastalar için destek

alabilecekleri duvara sağlam bir şekilde monte edilmiş trabzanlar olmalıdır.

3

Ülkemizde tedavi edici ortam yönünden Türkiye’deki durumun ne olduğu

bilinmemektedir. Yalnızca Ergün’ün (2005) yüksek lisans tezinde ülkemizdeki

psikiyatri kliniklerinin fiziksel yapısı, sağlık personellerinin eğitim durumu ve sayısına

ilişkin bilgi verilmiştir. Bu nedenle ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici

ortam yönünden verilerinin elde edilmesi çağdaş psikiyatri anlayışının gelişimine katkı

sağlayacaktır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici

ortam yönünden mevcut durumlarını, varsa eksik yönlerini ve çözüm önerilerini

belirlemektir.

4

2. GEREÇ VE YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Türü

Bu araştırma kesitsel, tanımlayıcı ve niceliksel türdedir.

2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer

Araştırma, ülkemizdeki psikiyatri kliniği bulunan 195 hastanede gerçekleştirildi.

2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi:

Araştırmanın evrenini, Türkiye’de psikiyatri kliniği bulunan 270 hastane

oluşturdu. Hastane sayıları Sağlık Bakanlığına bilgi edinme amaçlı dilekçe başvurusu

ile elde edildi. Elde edilen listedeki (453) hastaneler telefonla aranarak kliniklerinin

mevcut durumu değerlendirildi. Bu şekilde yataklı psikiyatri kliniği bulunan hastane

sayısı 270 şeklinde belirlendi (Ek-I). Örnekleme alınan 270 hastanenin; araştırma izni

vermeme, araştırma izni alınmasına rağmen klinik sorumlu hekim veya hemşiresinin

gönüllük ilkesine dayanarak anket formlarını yanıtlamayı reddetmesi, izin yazılarının

kendilerine ulaşmadığını belirterek 2 kez izin başvuru sürecini tekrarlatıp belirlenen

sürede resmi yanıt vermeyen, yazılı ve telefonla aramalara hiçbir şekilde dönüş

yapmama gibi nedenlerle 75 hastane araştırma kapsamına alınmadı (Ek-II). Böylece

195 hastaneye (% 72.2) anket uygulanarak araştırma tamamlandı.

2.4. Veri Toplama Aracı

Araştırmada nicel verilerin toplanması amacıyla, literatür ışığında araştırmacılar

tarafından anket formu oluşturuldu ve uzman görüşü alınmak üzere beş uzmana

gönderildi (EK-III). Uzman görüşleri doğrultusunda soru sayısında değişiklik

yapılmaksızın soru içeriğinde gerekli görülen değişiklikler yapıldı. Oluşturulan anket

formunun pilot uygulaması, kura sonucu örneklem kapsamı dışında yer alan

hastanelerden birinde, 5 psikiyatri kliniğine uygulandı Pilot uygulama sonrasında

yapılan düzeltmeler ile toplam 42 sorudan oluşan anket formunun son hali oluşturuldu

(EK-IV). Anket formunun soruları psikiyatri kliniklerinde yetkili kişiler olan klinik

doktoru veya sorumlu hemşire tarafından yanıtlandı. Ankette kliniğin kuruluş yılı,

kliniğin hastanedeki konumu, ayrı bir bahçesinin olma durumu, pencerelerin özellikleri

(pencerelerin kitlenme-kilitlenmeme ve camların kırılabilir olma-olmama özellikleri)

ağırlıklı olarak duvarlarının rengi, hasta odası, tespit odası, EKT odası, görüşme odası,

5

ayrı bir yemek salonu, tedavi odası (ilaçların saklanmasında çift veya tek kilitli olma

özelliği) lavabo sayısı ve özelliği, banyo, uğraşı veya aktivite salonu ve özelliğinin

değerlendirildiği fiziksel yapıya ilişkin sorular; klinikte çalışan doktor, hemşire,

psikolog, hizmetli sayısı gibi personel sayı ve eğitim durumlarına belirlemeye yönelik

sorular; klinikte yapılan aktiviteler ve bu aktivitelerde hemşirenin yetki ve

sorumlulukları, eğitim programları, aileye danışmanlık hizmeti verilip verilmediği,

klinik kurallarının yazılı olduğu program bulunup bulunmadığı, klinikte hasta tarafından

bulundurulmasına izin verilen şeyleri, klinikte basamak sürecinin varlığı (genel durumu

iyiye giden hastaya sorumluluk verilmesi veya kapalı servisten açık servise geçme vb),

ziyaretçilerin güvenlik amaçlı üst aramalarının olup olmadığı, hasta tespitine ilişkin

izlenen protokol ve kayıt özelliklerini öğrenmeye yönelik toplam 42 soru yer

almaktadır.

2.5. Araştırma Soruları

Bu çalışmada aşağıdaki sorulara yanıt arandı.

1. Hastanedeki klinik sayısı kaçtır?

2. Psikiyatri klinikleri hastanede nerededir? (Ayrı bir binada mı? Yoksa hastane

içinde mi? Kaçıncı kattadır?)

3. Kliniğin kuruluşu tarihi nedir?

4. Klinikte çalışan hekim, hemşire, psikolog ve hizmetli (personel) sayısı kaçtır?

5. Klinikteki doktor ve hemşirelerin eğitim durumları nasıldır?

6. Klinikte görüşme odası var mı? Varsa sayısı kaçtır?

7. Klinikte uğraşı (hasta etkinliklerinin yapıldığı ünite), hasta, tespit(kendisine ve

başkalarına zarar verme riski olan bireylerin bu riskin azalması için bir süreliğine

alındığı oda), EKT (elektrokonvülzif tedavi) ve ilaç tedavi odalarının sayısı kaçtır ve

özellikleri nelerdir?

8. Hasta yatağı sayısı kaçtır ve özellikleri nasıldır?

9. Banyo ve lavabo sayısı kaçtır? Özellikleri nelerdir?

10. Klinikteki duvarlar ağırlıklı olarak hangi renktedir?

11. Klinikteki ilaçlar tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu?

6

12. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nelerdir? (Grup Terapileri, grup

toplantıları, uğraşı terapileri, servis genel düzeni sağlamaya yönelik kontroller, spor

aktiviteleri, tatlı günler etkinlikleri, bireysel terapiler, kermes vb. aktiviteler)

13. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir?

14. Klinikte hasta için riskli olabilecek aletler var mı (kibrit, çakmak, bıçak, cam

bardak vb)?

15. Klinikte psikoeğitim, sosyal beceri eğitimleri ve benzeri eğitimler veriliyor

mu?

16. Klinikte hastanın ailesine danışmanlık veriliyor mu?

17. Klinik kurallarının asılı olduğu bir yer var mı?

18. Kliniğin ayrı bahçesi var mı?

19. Klinikte tespit işlemlerinde izlenen bir resmi protokol ve kayıt formu var mı?

20. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu?

21. Kliniğe ziyaretçi girişi var mı? Varsa kabulleri sırasında güvenlik amaçlı

kontrolleri nasıl yapılıyor?

22. Klinikteki hemşirelerin almış olduğu hizmet içi eğitimler nelerdir?

23. Klinikte hasta yatışı sırasında kendisine ve ailesine kuralları açıklıyorlar mı?

Bu kural ve programlar klinikte ulaşılabilir konumda mıdır?

2.6. Verilerin Toplanması

Araştırmada verileri toplaması amacıyla üniversitenin sağlıkla ilgili bölümünde

okuyan, istatistik ve araştırma dersini başarı ile geçmiş öğrencilerden bir birey

görevlendirildi. Araştırmacı verileri toplamaya başlamadan önce sürece ilişkin

bilgilendirildi..

Veriler araştırmacı tarafından 15 Temmuz 2014-25 Haziran 2015 tarihleri

arasında toplandı. Öncelikle anketör kişi telefonla klinikteki yetkili kişiye ulaşıldı. Bu

kişi araştırmaya ilişkin bilgilendirildi. Kendilerine izin yazısının bilgisayar ortamında

gönderilmeleri sağlandı. Kişi izin yazısını okuyup, araştırma sürecine ilişkin

bilgilendirildikten sonra kendilerine uygun olan zamana tekrar görüşme planlandı.

Araştırmacı belirlenen zamanda klinik yetkili kişisini tekrar arayarak anket sorularını

7

yöneltip, yanıtları forma kendisi kaydetti. Telefon görüşmeleri ortalama 25 dakika

sürdü.

2.7. Verilerin Analizi

Verilerin değerlendirilmesinde SPSS for Windows (version18.0) kullanıldı.

Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı, ortalama, minumum, maksimum ve

yüzdelikler kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı.

2.8. Araştırmanın Etik Yönü

Araştırmaya başlanmadan önce, Koç Üniversitesi İnsan Araştırmaları etik

Kurulundan alındı (2013.255.IRB3.144). Araştırma izni için öncelikle Sağlık Bakanlığı,

sonrasında her ilin kamu hastaneleri birliği genel sekreterliği ve üniversite hastaneleri

için her birinin yönetimine ayrı ayrı dilekçe ile başvuru yapılarak yazılı izin alındı.

Ayrıca Bilgilendirilmiş Onam Formu (EK-V) aracılığıyla kliniklerin yetkili kişilerinden

yazılı izin alındı.

Araştırma desteği Vehbi Koç Vakfı’ndan alındı, araştırmada desteklenen kalemler

Araştırma Proje Bütçesinde belirtildi.

8

3. BULGULAR

3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri

Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı kurum/hastane gruplarına

baktığımızda, % 62,6’sının Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet hastanelerinde, %

23,1’inin üniversite hastanelerinde, % 8,2’sinin eğitim ve araştırma hastanelerinde, %

4,1’inin ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde ve % 2,1’inin ise özel hastanelerde yer

aldığı belirlendi.

Tablo 1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri (n=195)

Ekip Üyesi N %

Hemşire Sayısı

1-5

36 18.5

6-10

123 63.1

11-15

26 13.3

16 ve üzeri

10 5.1

Sorumlu Hemşire Sayısı

1

186 95.4

2

6 3.1

3

1 .5

5

1 .5

6

1 .5

Hekim Sayısı

1-10 152 77.9

11-20

30 15.4

21-30

8 4.1

31 ve üzeri

5 2.6

9

Ekip Üyesi

Öğretim Üyesi Sayısı

Yok

139 71.3

1-5

37 19.0

6-10

14 7.2

11-15

4 2.1

16 ve üzeri

1 0.5

Uzman Doktor Sayısı

Yok

31 15.9

1-5

143 73.3

6-10

16 8.2

11 ve üzeri

5 2.6

Asistan Doktor Sayısı

Yok

147 75.4

1-10

24 12.3

11 ve üzeri

24 12.3

Psikolog Sayısı

Yok

14 7.2

1-5

174 89.2

6 ve üzeri

7 3.6

Hizmetli Sayısı

1-5 147 75.4

6-10 40 20.5

11 ve üzeri 8 4.1

10

Tablo 1’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan ekip üyelerinin sayıları

verilmektedir. Kliniklerin % 63.1’inde 6-10 arasında hemşire bulunduğu, % 95.4’ünde 1

adet sorumlu hemşire bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin % 77.9’unda 1-10

arasında hekim bulunduğu, 31 ve üzeri hekim sayısına sahip klinik oranının % 2.6

olduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 19’unda ise 1-5 arasında öğretim üyesi

bulunduğu, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik sayısının ise

1 olduğu (% 0,5) belirlendi. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin %

15.9’unda uzman doktor bulunmadığı, % 73.3’ünde ise 1-5 arasında uzman doktor

bulunduğu görülmektedir. Kliniklerin % 75.4’ünde asistan doktor bulunmadığı, %

12.3’ünde 1-10 arasında, % 12.3’ünde ise 11 ve üzerinde asistan doktor bulunduğu

saptandı. Kliniklerin % 89.2 1-5 arasında psikolog bulunduğu, psikolog bulunmayan

klinik oranının ise % 7.2’sinde olduğu tabloda belirlendi. Hizmetli sayısı incelendiğinde

ise kliniklerin %75.4’ünde 1-5 arasında hizmetli çalıştığı saptandı.

3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri

Tablo 2’de araştırma kapsamına alına psikiyatri kliniklerinin oda özelliklerinin

dağılımı verilmektedir.

Tablo 2. Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı (n=195)

Odalar n %

Görüşme Odası Sayısı

Yok

73 37.4

1

87

44.6

2

17 8.7

3

11 5.6

4

3 1.5

6 ve üzeri

4 .2

11

Uğraşı Odası Sayısı

Yok

86 44.1

1

92 47.2

2

15 7.7

3

2 1.0

Hasta Odası Sayısı

1-5 80 41.0

6-10

64 32.8

11-15

28 14.4

16 ve üzeri

23 11.8

Hasta Odası Özellikleri

1 hastaya 1 oda

9 4.6

2 hastaya 1 oda

120 62.5

3 hastaya 1 oda

43 22.1

4 hastaya 1 oda

15 7.7

5 hastaya 1 oda

3 1.5

6 hastaya 1 oda

1 .5

7 hastaya 1 oda

1 .5

Yemekhane

Yok

100 51.3

Klinikten ayrı yemekhane

24 12.3

Klinik içinde salon

71 36.4

12

Yemekhane Özellik

Yemekhane yok

100 51.3

Plastik-masa sandalye

48 24.6

Plastik masa, sandalye, mobilya, tv

47 24.1

EKT Odası

Var

32 16.4

Yok

145 74.4

Ameliyathanede yapılıyor

18 9.2

Tespit Odası

Evet 65 33.3

Hayır 130 66.7

Tedavi

Odası

Evet 129 66.2

Hayır 13 6.7

Hemşire odası kullanılıyor 53 27.2

Lavabo

Sayısı

1-5 124 63.6

6-10 45 23.1

11 ve üzeri 26 13.3

Banyo

Sayısı

1-5 132 67.7

6-10 37 19.0

11 ve üzeri 26 13.3

Sigara

Odası

Var 105 53.8

Yok 90 46.2

13

Klinikte Kapalı

Bahçe

Bulunması

Var

31

15.9

Yok 164 84.1

Tablo 2’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan odaların özellikleri yer almaktadır.

Kliniklerin % 37.4’ünde görüşme odasının olmadığı, % 44.6’sında 1 adet görüşme

odasının bulunduğu tabloda belirlendi. Kliniklerin % 44.1’inde uğraşı odasının

olmadığı, % 47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu tabloda görülmektedir.

Araştırma kapsamındaki kliniklerdeki hasta odası sayıları incelendiğinde kliniklerin %

41.0’inde 1-5 hasta yatağı bulunduğu, % 32.8’inde ise 6-10 adet hasta yatağı olduğu

saptandı. Kliniklerin % 62.5’inde 2 hastaya 1 oda verildiği, % 4.6’sında oranında

klinikte ise tek kişilik hasta odaları bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin lavabo

sayıları incelendiğinde 1-5 adet lavabosu bulunan kliniklerin oranının % 63.6 olduğu

belirlendi. Kliniklerin % 67.7’sinde banyo sayısının 1-5 arasında olduğu bulundu.

Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin % 53.8’inde sigara odasının olduğu, %

46.2’inde ise olmadığı saptandı. Kliniklerin % 84.1’inde hastalar için kapalı bahçe

bulunmadığı, % 15.9’unda bulunduğu belirlendi.

14

3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri

Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı (n=195)

Kat n %

Ayrı bina

16 8.2

Zemin kat

40 20.5

1.kat

32 16.4

2.kat

48 24.6

3.kat

32 16.4

4.kat

10 5.1

5.kat

7 3.6

7.kat

2 1.0

8.kat

3 1.5

9.kat

2 1.0

10.kat

2 1.0

12.kat

1 .5

Tablo 3’de psikiyatri kliniklerinin hastane içindeki konumlarının dağılımı

verilmektedir. Psikiyatri kliniklerinin hastane binalarından ayrı bir bina olarak

konumlandırılan kliniklerin oranının % 8.2 olduğu belirlendi. Zemin katlarda bulunan

kliniklerin oranının % 20.5, 1. katta bulunan kliniklerin oranının %16.4, 2. katta

bulunan kliniklerin oranının ise % 24.6 olduğu tabloda görülmektedir.

15

Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı (n=195)

Renk n %

Beyaz

24 12.3

Krem

85 43.6

Sarı

16 8.2

Pembe

10 5.1

Bej

13 6.7

Turuncu

4 2.1

Açık mavi

14 7.2

Şampanya rengi

5 2.6

Açık yeşil

10 5.1

Açık lila

5 2.6

Kumtaşı

7 3.6

Açık kahve

2 1.0

Tablo 4’de psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin dağılımı verilmektedir.

Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinde beyaz % 12.3 ve krem % 43.6 renklerinin

tercih edildiği saptandı.

3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri

Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı (n=195)

Özellik n %

Tek kilit 84 43.1

Çift kilit 110 56.4

Pyxis (parmak okuma sistemi) 1 .5

16

Tablo 5’de psikiyatri kliniklerinin kapı kilit özelliklerinin dağılımı verilmektedir.

Psikiyatri kliniklerinin % 56.4’ünde çift kilit özelliğinin olduğu, %43.1’inde tek kilit

özelliği bulunduğu, kliniklerin sadece %0.5’inde pyxis(parmak okuma sistemi)’nin

olduğu saptandı.

3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri

Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu (n=195)

Aktivite n %

Yapılıyor

193 99.0

Yapılmıyor

2 1.0

Tablo 6’da psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu

verilmektedir. Kliniklerin % 99’ında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi.

Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri (n=195)

Aktivite n %

Grup Toplantısı

Yapılmıyor

78 40.0

Ayda 1-2 kez

12 6.2

Haftada 2 gün

23 11.8

Haftada 1 gün

42 21.5

Her gün

40 20.5

Uğraşı Terapisi

Yapılmıyor

89 45.6

Resim, boncuk, el işi aktivitesi

57 29.2

Müzik dinletisi, tv, oyun vb

13 6.7

Tavla, satranç, okey, resim

3 1.5

Planlı bütün aktiviteler, etkinlik,

sinema, kitap okuma, resim vb

33 16.9

17

Servis Genel Düzeni

Yapılmıyor

6 3.1

Haftada 1 gün yapılıyor

3 1.5

Haftada 2 gün yapılıyor

5 2.6

Haftada 3 gün yapılıyor

12 6.2

Her gün yapılıyor

169 86.7

Spor Aktiviteleri

Yapılmıyor

112 57.5

Masa tenisi

9 4.6

Bahçede spor aletleri

74 37.9

Aktivite

Tatlı Gün Etkinliği

Yapılıyor

54 27.7

Yapılmıyor

130 66.7

Çok nadir yapılıyor

11 5.6

Kermes

Yok

143 73.3

Senede 1 kez

32 16.4

Çok nadir

12 6.2

Senede birkaç kez

8 4.1

18

Bireysel Terapi

Yapılmıyor 21 10.8

Doktorlar yapıyor 161 82.6

Psikologlar yapıyor

10 5.1

Hemşireler yapıyor 2 1.0

Karma (Doktorlar, Hemşireler,

Psikologlar)

1 .5

Grup Terapisi

Yapılmıyor 142 72.8

Doktorlar ve psikologlar yapıyor 40 20.5

Doktorlar yapıyor

9 4.6

Tablo 7’de psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik yapılan aktivitelerin

özellikleri verilmektedir. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 40’ında hastalara

düzenli grup toplantısı yapılmadığı, her gün grup toplantısı yapılan klinik oranının ise %

20.5 olduğu belirlendi. Kliniklerin % 45.6’sında uğraşı terapisi yapılmadığı, planlı tüm

uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının ise % 16.9 olduğu saptandı.

Servis genel düzeni aktivitesinin yapılmadığı klinik oranının % 3.1 olduğu, her gün

düzenli olarak yapan klinik oranının ise % 86.7 olduğu belirlendi. Düzenli spor

aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu, tatlı gün aktivitesi yapmayan

klinik oranının ise % 66.7 olduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin

% 73.3’ünde kermes aktivitesi yapılmadığı saptandı. Psikiyatri kliniklerinde %

89.2’sinde bireysel terapilerin yapıldığı, bunların % 82.6’sının doktorlar tarafından

yapıldığı, hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece % 1

olduğu belirlendi. Araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin % 72.8’sinin

hastalara yönelik grup terapisi yapılmadığı tabloda görülmektedir.

19

Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları (n=195)

Hemşirenin Sorumlulukları n %

Takı uğraşısı/Tedavi yapma 86 44.1

Katılımcı olma 1 0.5

Sorumlulukları yok, sadece tedavi yapıyorlar 1 0.5

Hastalarla oyun oynamak/Resim Yapmak 106 54.4

Sorumlulukları Yok 1 .5

Tablo 8’de klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları verilmektedir.

Araştırmaya katılan katılan kliniklerin hemşire sorumluluklarına % 54.4’ünden hastalarla

oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak

cevabını verdiği saptandı.

Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit, Çakmak

Bulunması (n=195)

Hasta Odalarında Kesici Delici Alet Varlığı n %

Var 29 14.9

Meyve bıçağı vb. 3 1.5

Cam bardak 5 2.6

Hepsi var 21 10.8

Yok 166 85.1

Hasta Yanında Kibrit, Çakmak Bulunma Durumu n %

Var 123 63.1

Yok 72 36.9

Tablo 9’da araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarında kesici delici alet ve

hasta yanında kibrit, çakmak varlığı verilmektedir. Buna göre kliniklerin % 85.1’inde kesici

ve delici alet bulunmazken, % 14.9’unda bulunduğu saptandı. Odalarda var olan kesici delici

alet türleri ise % 10.8 ile bütün aletler, % 2.6 ile cam bardak ve % 1.5 ile meyve bıçağı

olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan kliniklerin % 63.1’inde hastaların yanlarında kibrit,

çakmak bulundurabildikleri, % 36.9’unda ise buna izin verilmediği görüldü

20

Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri (n=195)

Kliniklerde Pencerelerin Kilitlenme Durumu n %

Kilitlenebiliyor 53 27.2

Kilitlenemiyor 142 72.8

Pencerelerin Özellikleri

Kırılmaz cam 20 10.3

Kırılır, normal veya çift cam 40 20.5

Kilitlenebilir kırılabilir 18 9.2

Demir parmaklık+ kırılır cam 57 29.2

Kırılmaz cam+demir parmaklık 39 20.0

Kırılmaz kilitli 21 10.8

Tablo 10’da araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin pencere

özellikleri verilmektedir. Araştırma bulgularına göre kliniklerin % 72.8’inin pencereleri

kilitlenemiyorken, % 27.2’sinin kilitlenebildiği belirlendi. Pencerelerin özellikleri

incelendiğinde ise araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 29.2’sinin demir

parmaklığa sahip olduğu, cam özelliğinin ise kırılabilir olduğu, %20’sinin ise hem

demir parmaklık hem de kırılmaz cam özelliğine sahip olduğu görülmektedir.

Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler (n=195)

Kliniklerde Ailelere Danışmanlık N %

Var 181 92.8

Yok 14 7.2

Sosyal Beceri Eğitimleri

Var 41 21.0

Yok 154 79.0

Sosyal Beceri Eğitimi Türleri

Toplum Ruh Sağlığı Merkezine Yönlendiriliyor 3 1.5

Günlük Yaşama Hazırlık, Problem Çözme, Girişkenlik vb 11 5.6

El İşiyle İlgili Beceri Kazandırmak İçin Hoca Çalıştırıyor 33 16.9

Bilgisayar Kursu 1 0.5

Psikoeğitim

Var 66 33.8

Yok 129 66.2

21

Psikoeğitim türleri

Hastalık Semptomları yönetimi 65 33.3

Stresle başetme/problem çözme eğitimi 1 0.5

Psikoeğitimi veren kişiler

Doktor 35 17.9

Psikolog 14 7.2

Hemşire 7 3.6

Tüm meslek grupları 10 5.1

Sağlık Eğitimi

Var 153 78.5

Yok 42 21.5

Sağlık Eğitim Türleri

Beslenme ve Hijyen 58 29.7

Beslenme ve Sigara Bırakma 57 29.2

Hijyen 22 11.3

İlaçlar 13 6.7

Beslenme 2 1

İlk Yardım 1 0.5

Tablo 11’de kliniklerde verilen hasta ve yakınlarına yönelik eğitimler

verilmektedir. Kliniklerin % 92.8’inde ailelere danışmanlık verilirken, % 7.2’sinde

verilmediği saptandı. Kliniklerde ‘Sosyal Beceri Eğitimleri veriliyor mu?’ sorusuna,

katılan kliniklerin % 21’inden evet yanıtını verirken, % 79’undan hayır yanıtını alındı.

Verilen Sosyal Beceri Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok verilen eğitimin % 16.9

ile ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği, ‘günlük

yaşama hazırlık, problem çözme ve girişkenlik vb.’ eğitimlerin ise % 5.6’sında

verildiği, sadece kliniklerin birinde bilgisayar kursu verildiği görüldü. Kliniklerin %

66.2’sinde psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı. Psikoeğitim

verilen kliniklerde % 33.3 hastalık belirtilerinin yönetimi, % 0.5 problem çözme ve

stresle başetme üzerine psikoeğitim uygulamasının yapıldığı belirlendi. Psikoeğitimi

veren meslek grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6

hemşirelerin ve % 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi. Kliniklerin %

78.5’inde hastalara sağlık eğitimi verildiği, % 21.5’inde ise verilmediği saptandı. En

çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve hijyen, beslenme ve sigarayı

bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım olduğu belirlendi.

22

3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler

Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar (n=195)

Ziyaretçi Üst Araması n %

Var 95 48.7

Yok 99 50.8

Ziyaretçi Kabul Edilmiyor 1 .5

Üst Arama Şekli

Elle Arama 87 44.6

Üst Arama Dedektörü 4 2.1

Klinik Girişi X Ray 3 1.5

Arama Yok 101 51.8

Klinik Kurallar Dokuman Formu

Var 177 90.8

Yok 18 9.2

Dokümanın Duvara Asılma Durumu

Evet, koridorda 166 85.1

Evet, hasta odasında 4 2,1

Hayır, asılı değil 25 12.8

Kuralların Hasta ve Aileye Hemşire Tarafından

Açıklanması

Var 192 98.5

Yok 3 1.5

Basamak Sistemi

Var 38 19.5

Yok 157 80.5

Tespit, Tecrit Formu Varlığı

Var, Hemşire Gözleme Kayıt 54 27.7

Var, Kısıtlama Formu 115 59.0

Yok 26 13.3

Refakatçi Bulunması

Evet 116 59.5

Hayır 21 10.8

Doktoru uygun görürse 58 29.7

23

Tablo 12’de araştırmaya katılan kliniklerde genel kurallar verilmektedir.

Kliniklerin % 50.8’inde hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, % 48.7’sinin

üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst arama

şekilleri incelendiğinde % 44.6’sının güvenlik görevlisinin elle, % 2.1’inin

dedektörlerle ve % 1.5’inin X-ray cihazı ile arandığı saptandı. Kliniklerde klinik

kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı sorulduğunda, % 90.8’inin evet,

% 9.2’sinin ise hayır yanıtı verdiği belirlendi. Bu dokümanların asılı olup olmadığı

incelendiğinde % 85.1’inin koridorda asılı olduğu, % 2.1’inin ise hasta odasında ve %

12.8’inin ise asılı olmadığı saptandı. Kliniklerin % 98.5’inde bu kuralların hemşireler

tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir

basamak sistemi olup olmadığı sorusuna, % 80.5’inden hayır, % 19.5’inden ise evet

yanıtı alındı. Bu kliniklerin % 59’unda hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu, %

27.7’sinin hemşire gözlem formuna kayıt ettikleri ve % 13.3’ünde ise olmadığı

saptandı. Çalışmaya dahil edilen psikiyatri servislerinin % 59.5’inide hastaların

yanlarında refakatçi bulunabilirken, % 29.7’sinin doktor uygun görürse kalabildiği, %

10.8’inde ise kalamadığı belirlendi.

Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri

Eğitim Durumu n % Min Max

Sağlık Meslek Lisesi 314 20.5 0 10

Ön Lisans 507 33.0 0 13

Lisans 662 43.1 0 15

Yüksek Lisans 49 3.2 0 11

Doktora 3 0.2 0 1

Toplam 1535 100

Tablo 13’te kliniklerdeki hemşirelerin eğitim düzeyleri verilmektedir. Araştırma

kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup, hemşirelerin %

43.1’inin lisans, %33’unun ön lisans, % 20.5’i sağlık meslek lisesi mezunu olduğu

belirlendi. Lisans üstü eğitim almış hemşire oranları incelendiğinde ise hemşirelerin %

3.2’sinin lisans, % 0.2’sinin ise doktora mezunu olduğu saptandı.

24

3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri

Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler (n=195)

Psikiyatrik Hastalıklara Yönelik Hizmet içi Eğitim n %

Var 106 54.4

Yok 89 45.6

Hizmet içi Eğitim İçerikleri

Şizofreni ve Psikoz 25 12.8

Krize Müdahale 25 12.8

Depresyon 22 11.3

Şizofreni, Depresyon ve Psikotik Hastalıklar 16 8.2

Öfke Kontrolü ve Nevrotik Bozukluklar 16 8.2

Psikiyatrik Tanıların Tamamı ve Psikiyatri Hemşireliği

Tanıları Saptama

1 0.5

İletişim Hakkında Hizmet içi Eğitim

Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine Eğitime Göndermek 1 0.5

Var 103 52.8

Yok 92 47.2

İletişim Eğitimi Konusu

Sağlık Profesyonelleri Arasında İletişim 58 29.7

Hasta İle İletişim 45 23.1

Tablo 14’te kliniklerde verilen hizmet içi eğitimler verilmektedir. Kliniklerde

verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, % 54.4’ünde psikiyatrik hastalıklara

yönelik hizmet içi eğitimler varken, % 45.6’sında olmadığı belirlendi. Hizmet içi eğitim

içerikleri incelendiğinde % 12.8 şizofreni ve psikoz, % 12.8 krize müdahale, % 11.3

depresyon, % 8.2 şizofreni, depresyon ve psikotik hastalıklar, % 8.2 öfke kontrolü ve

nevrotik bozukluklar, % 0.5’i psikiyatrik tanıların tamamı ve psikiyatri hemşireliği

tanıları saptamaya yönelik eğitimler verildiği ve % 0.5’inin ise ruh ve sinir hastalıkları

hastanesine eğitime gönderildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim konulu

eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin % 52.8’inden evet, % 47.2’sinden hayır

yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, kliniklerin % 29.7’sinin sağlık

profesyonelleri arasında iletişime ve % 23.1’inin hasta ile iletişime yönelik eğitimler

verildiği saptandı.

25

4. TARTIŞMA

Tedavi edici ortam (terapötik) ortam psikiyatride yatan hastaların hastanede

yatma sürecinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlayacak en önemli unsurlardan

biridir (Çam ve Dülgerler 2014). Yetmişli yıllardan bu yana klinik psikiyatrinin sosyal

psikiyatri yöntemleriyle zenginleştirilmeleri yönünde öneriler getirilmiştir. Ancak o

yıllarda sosyal terapinin etkinliklerini sürdürebilecek bir sosyal çalışmacı, yeterli sayıda

ve eğitimde sağlık profesyonelleri kadroları olgunlaşmamıştır (Saydam 1995). Son

yıllarda durum giderek değişmektedir. Birçok psikiyatri kliniği tedavi edici ortam

yönünden kliniklerinde belli standartları sağlamaya ve kadrolarını oturtmaya

çalışmaktadır. Psikiyatri alanındaki benzer gelişim süreçleri Avrupa’da da benzer

zamanlardan beri devam etmektedir. Aynı şekilde tedavi edici ortam ilkelerini

belirleme ve belli standartları oluşturma çalışmaları hız kazanmaktadır (Bolwig 2012;

Fussinger 2011; Mc Crae 2014). Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde ise

benzerlikler olmakla beraber psikiyatri tedavi yöntemlerinin gelişimi daha hızlı

olmuştur. Psikofarmakoloji, psikoterapiler ve uğraşı terapileri giderek gelişmiştir. ABD

günümüzde çağdaş psikiyatrik tedavi yaklaşımını etkin şekilde uygulamaktadır (Geller

2006). Özellikle psikofarmakolojik tedavi yaklaşımı çok hızlı gelişme göstermiştir

(Peselow et al 2008). Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam (terapötik) yönünden

bazı kriterleri sağlaması gerekir. Bunlar arasında hasta odalarının kalabalık olmaması,

duvar renklerinin pastel tonları veya beyaz olması, klinik içerisinde hasta ile bireysel

görüşmelerin yapılabileceği odalar olması, emniyetin sağlanması şeklindedir. Ayrıca

klinikte çalışan sağlık profesyonellerinin eğitim seviyesi, psikiyatri hemşirelerinin

klinik aktivitelerindeki üstelendiği rollerin etkinliği, kliniğin pencerelerinin özellikleri,

bahçesi, hastanenin mimari yapısı, kliniğin hastanedeki konumu ve daha birçok özellik

sayılabilir. Bizim çalışmamızda ülkemizdeki psikiyatri klinikleri tedavi edici ortam

özellikleri açısından incelenmiştir. Araştırma örneklemine alınan hastanelerin büyük

kısmı Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı devlet hastaneleri, bir diğer kısmı Üniversite

Hastaneleri, az bir oranda Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı Eğitim Araştırma

Hastaneleri ve çok az oranda ruh sağlığı hastanelerinin klinikleri incelendi. Ruh Sağlığı

Hastanelerinin klinik sayısı fazladır. Bu yüzden kapalı klinikleri araştırma örneklemine

alınmıştır. Kliniklerin özelliklerinin birbiriyle benzer olduğu kurum amiri tarafından

26

teyit edildikten sonra rastgele bir klinik seçilerek verileri elde edilmiştir. Ülkemizde en

fazla devlet hastanelerinde psikiyatri kliniği olduğu saptanmıştır. Özel hastanelerde ise

bu oran çok azdır.

4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri

Psikiyatrik sorunların bütüncül ele alımı, tedavi alanında çoğul etkenli bir

yaklaşımı, dolayısıyla değişik meslek gruplarının birlikte hizmet vermesini gündeme

getirmiştir (Saydam 1995). Kliniklerde çalışan sağlık profesyonelleri birbirleriyle

bağlantılı olarak psikiyatrik problemi olan bireyler için etkili hizmet sunmayı sağlarlar

(Fung, Chan and Chien 2014). Psikiyatri kliniklerinde tedavi ekibindeki üyelerin sayısı,

mesleki deneyimleri ve eğitim düzeyleri önemlidir. Özellikle psikiyatri hemşireleri

klinikte hasta ile en uzun süre zaman geçiren kişilerdir. Bu yüzden ortam yöneticisi,

yürütücüsü ve aynı zamanda uygulayıcısıdırlar (Çam ve Dülgerler 2014). Diğer bir

deyişle hemşireler klinikte hastalarla en etkin zamanı geçiren, terapötik iletişim

tekniklerini etkin bir şekilde kullanarak hastaların çeşitli aktivitelere yönlendirilmesini

sağlayan, zaman zaman terapist, zaman zaman ortam yöneticisi olan kişilerdir (Hopkins

Kavanagh 1991; Pitkanen et al 2008; Shattell, Starr and Thomas 2007; Wood et al

2013). Menninger (1998) Amerika Birleşik Devletleri’nde bir psikiyatri kliniğinde

tedavi edici ortam özelliklerini bilimsel veriler doğrultusunda tanımlamıştır. Bu tanıma

göre; klinikte çalışan hemşire, hastalar ile terapötik iletişim kurarak verileri toplar,

davranışları gözlemler ve hasta ile psikiyatri ünitesindeki kaliteli etkileşim kurulmasını

sağlar. Delaney and Johnson (2014) psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin

rollerini; iletişim çatışmalarını önlemek, hasta ile profesyonel etkileşim sağlamak, hasta

ve ailelerini hastalıkla başetmeleri için destekleyici eğitimler vermek olarak belirtmiştir.

Bazı ülkelerde hemşirelerin rollerine ilişkin yapılan tanımlamalar net değildir. Sağlık

Bakanlığının psikiyatrideki ekibin görev tanımları ve eğitim standartlarına ilişkin net

yasalar çıkarılmasına gereksinim vardır. Ancak birçok ülkede küçük farklılıklarla

beraber hemşirelerin görev tanımları benzerdir (Hamilton and Manias 2007; Jack-Ide,

Uys,& Middleton 2013; Özbaş ve Buzlu 2011). Araştırmamızda psikiyatri klinikleri

ekip üyelerinin sayı ve çalışma deneyimi açısından da ele alınmıştır. Bulgulara

baktığımızda; ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin büyük çoğunluğunda 6-10 yıl arası

çalışan hemşire sayısı fazladır. Hemşirelerin deneyim sahibi olmaları, klinikte

gerçekleştirilen aktivitelerde daha etkin görev alabileceklerini, terapötik iletişimi

27

sağlamada daha başarılı olabileceklerini düşündürebilir. Bu bakımdan araştırma

bulgularımız sevindiricidir. Leka, Hassard ve Yanagida (2012) çalışma deneyimi biraz

daha fazla olan hemşirelerin yeni başlayanlara göre stresle başetmede daha zayıf

olduğu, psikiyatri kliniğindeki psikososyal risklere karşı daha dayanıksız olduklarını

saptamıştır. Kliniklerde belirli mesleki deneyime sahip olan hemşire sayısının fazla

olması bu bakımdan da sevindiricidir. Bulgulara baktığımızda tüm kliniklerde sorumlu

hemşire olduğu görülmektedir (Tablo 1). Hemşirelerin klinikteki aktivitelerin etkin

gerçekleştirilmesi ve tedavi edici ortamı şekillendirmeleri için öncelikle yeterince

mesleki deneyim sahibi, kendilerini yönlendirebilme yeteneğine sahip yönetici

hemşireye gereksinim vardır (Gerolamo 2009). Bu konudaki gereksinim ilk olarak

Florence Nightingale tarafından tanımlanmıştır. Çevrenin yönetiminin hasta bireylerin

tedavi sürecine olumlu katkıları diğer bilim dallarında olduğu gibi psikiyatride de

önemlidir. Psikiyatri ünitelerinde çevre yönetimini sağlayabilecek, kaynakları etkin ve

olumlu şekilde kullanabilecek hemşire ekibi için öncelikle yönetici hemşireye ihtiyaç

vardır. Bu bakımdan ülkemizdeki kliniklerin tamamının bu şartı sağlaması olumlu bir

sonuçtur. Ekip üyelerinin diğerleri de tedavi edici ortam yönünden önemlidir. Psikiyatri

kliniklerinde tedavi sürecini belirleyen ve bu süreci yönlendiren kişiler olarak hekimler

çok büyük öneme sahiptir. Ülkemizde psikiyatri kliniklerindeki hekim sayısı yeterli

görülmekle beraber, sayının dağılımı homojen değildir. Kliniklerin büyük

çoğunluğunda 1-10 arası hekim bulunmaktadır (Tablo 1). Hekim olmayan psikiyatri

kliniği bulunmamaktadır. Ancak araştırmanın sınırlılıklarında da belirtildiği gibi,

ülkemizde bazı psikiyatri kliniklerinde yalnızca bir hekim varken, bir süre sonra tayin

ve görevden ayrılma gibi sebeplerle giden bu hekimler sonrası kliniklere hasta yatışı

durmaktadır ve klinikler kapatılmaktadır. Bu bakımdan kliniklerdeki hekim sayılarının

dağılımı daha uygun planlanabilir. Kliniklerde öğretim üyesi sayısına bakıldığında,

büyük bir çoğunluğunda yoktur (Tablo 1). Öğretim üyeleri ülkemizde ağırlıklı olarak

eğitim ve araştırma niteliği olan hastanelerde kadro almaktadır. Örneklem için

ulaştığımız hastaneler arasında eğitim araştırma hastaneleri yanında bu niteliği olmayan

kamu hastanelerinde yer aldığı için bu sonuç son derece doğaldır. Çalışmamızda

öğretim üyesi hekim sayısı ile benzer oranlarda asistan hekim sayısı da azdır. Bu da

aynı nedene bağlıdır. Ülkemizde asistan veya resmi adıyla araştırma görevlisi, belli bir

bilim dalında uzmanlaşmak üzere eğitim alırken verilen kadrolardır. Bu bakımdan

28

bulgular, araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin üçte bir gibi oranında araştırma

görevlisi hekimlerin hizmet verdiğini göstermektedir (Tablo 1).

Psikiyatri kliniklerindeki ekiplerde önemli bir elemanda psikologlardır.

Psikologlar bireysel terapi ve grup terapilerinde etkin görevlere sahiptir. Gerek klinik

gerekse polikliniklerde tanı ve tedavi süreçlerinde görev alırlar. Ancak çalışma

sonuçlarımızda bazı kliniklerde (%7.2) psikolog olmadığı saptandı (Tablo 1). Bu

olmaması gereken bir durumdur. Yataklı tedavi ünitelerinde mutlaka psikolog çalışması

gereklidir.

4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri

Tedavi edici olarak düzenlenmiş ortamda, mahremiyetin sağlanabileceği yeterli

sayıda hasta odası, boş alanlar, bireysel ve grup terapileri, toplumsallaşma, eğlenmek ve

uğraşı terapilerine olanak sağlayacak alanların olması önemlidir (Çam ve Dülgerler).

Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin oda özellikleri değerlendirilmiştir.

Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin bir kısmında (% 37.4) görüşme odası olmayanlar

saptandı (Tablo 2). Bu son derece olumsuz bir durumdur. Çağdaş psikiyatride tedavi

anlayışının temelinde ilaç tedavilerinin yanısıra bireysel ve grup terapileride yer

almaktadır. Dolayısıyla kliniklerde görüşme odasının olmaması büyük bir eksikliktir.

Tüm kliniklerde bu imkanın sağlanması gereklidir. Görüşme odaları farklı kliniklerde

farklı sayılar göstermektedir.

Kliniklerde uğraşı terapilerini gerçekleştirmek üzere uğraşı odaları veya

salonları olması tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir. Bu terapiler hasta

bireyin sorunlarıyla baş etmek için yeni beceriler öğrenmesini ve benlik saygılarının

artmasını sağlayarak tedaviye katkı sağlar (Mc Crae 2014). Ayrıca hastanın iletişim

kanallarını açık tutarak yaşadığı semptomları kontrol altına alma fırsatı verir (Fortune

and Fitzgerald 2009). Ülkemizdeki kliniklerde hastaların uğraşı terapileri kapsamında

bazı etkinlikler gerçekleştirdiği bilinmektedir. Araştırma bulgularımızda bunu destekler

niteliktedir (Tablo 2). Bu etkinliklerin birebir sorumlusu hemşirelerdir. Hemşirelerin bu

etkinlikleri gerçekleştirmek için yeterli ve etkin alana ihtiyacı vardır. Ülkemizdeki

kliniklerin yarıya yakınında (% 44.1) uğraşı odası yoktur (Tablo 2). Bu durum tedavinin

etkinliğini azaltabilen karamsar bir tablodur. Bazı kliniklerde servisin içinde bir

yerken(% 47.2), bazılarında da ayrı bir uğraşı odası vardır . Ancak bu özelliği sağlayan

klinik sayısı (%7.7) son derece azdır (Tablo 2). Günümüzde dünyanın birçok yerinde

29

psikiyatri kliniklerinde tedavi yaklaşımında psikososyal müdahaleler ilaç tedavileri ile

eşit öneme sahiptir. Hatta bazen hastalığın tedavisinde daha çok önem verilerek

kullanılırlar (Al Mualla 2011; Mc Crae 2014; Van Staden 2012).

Hasta odalarının tek kişilik veya iki kişilik odalar olması uygundur. Odaların

hasta bireyin güvenliğini, rahatlığını ve mahremiyetini sağlaması gereklidir. Çok

kalabalık odalarda kişilerin bireysel alanları ihlal edilebilir (Salzmann-Krikson et al

2008). Psikiyatri kliniklerinin hasta odalarına baktığımızda; ağırlıklı olarak (% 62.5) 2

hastaya 1 oda düştüğü geri kalanında daha çok 3 hastaya 1 oda düştüğü saptandı (Tablo

2). Bu sonuç her bir hastaya mahremiyeti, güvenliği ve rahatı için yeterli alan olduğunu

göstermektedir. Ancak bir standartta yoktur. Öztürk (2012) ülkemizdeki ruh sağlığı

hastanelerinden birisinde şiddetle ilgili eğitim etkinliği belirlediği bir çalışmasında,

psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından odalardaki hasta sayısının

azaltılması gerektiğini vurgulamıştır. Hallett, Huber ve Dickens (2014), psikiyatri

kliniklerinde şiddeti önlemek, güvenli ortamı sağlamak için ekip üyelerinin savunma ve

iletişim teknikleri üzerine sağlık eğitimi almalarının gerekli olduğunu belirtmiştir.

Kliniklerin yarısında yemekhane olmadığı (% 51.3) ve hastaların yemeklerini

odalarında yediği belirlendi (Tablo 2). Tedavi edici ortam yönüyle baktığımızda;

insanların günlük yaşamında uyuduğu yerde yemeğini yememesi, bunun için ayrı bir

yer sağlanması gereklidir. Psikiyatri ünitelerinin bir kısmında klinik içinde ayrı bir

salonda bu imkanın sağlandığı; ayrı bir yemekhane olan klinik sayısın ise son derece az

(% 12.3) olduğu belirlendi. Bu yemekhanelerin bir kısmının (% 24.6) oturma salonu

şeklinde oluşturulduğu, mobilyalara yer verildiği saptandı (Tablo 2). Kliniklerde

bireylerin dinlenebileceği, birbirleriyle iletişime geçebilecekleri özelliklere sahip

alanların olması tedavi sürecine olumlu katkı sağlayacaktır. Tedavi edici ortamın temel

özellikleri arasında rahatlık ve güvenlik son derece önemlidir. Kişinin yemek

yiyebileceği, diğer hastalarla rahat iletişime geçebileceği, kendisini ifade edebilme

fırsatı bulabileceği, konforlu mobilyalarla döşenmiş ayrı bir yemekhane olması çağdaş

psikiyatride tedavinin vazgeçilmez parçasıdır (Mahoney et al 2009). Servis ortamı,

hastanın otonomi kazanmasını ve duygularını özgürce ifade etmesini sağlamaya ve

tedavi motivasyonunu arttırmaya uygun olarak düzenlenmelidir (Savaşan 2010).

Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde EKT odaları büyük oranda (% 74.4) yoktur

(Tablo 2). EKT birçok psikiyatrik rahatsızlığın tedavisinde ülkemizde ve dünyada etkin

olarak kabul edilen bir tedavi yöntemidir. Ancak bu tedavi yönteminde kabul edilen

30

yaklaşım ameliyathane şartlarında yapılmasıdır (Balıkçı ve ark 2013). Araştırma

bulgularına göre küçük bir oranda klinik (% 9.2) EKT uygulamalarının kliniklerinde

yapılmadığını ve ameliyathane şartlarının tercih edildiğini belirlendi. Yine az sayıda

klinikte (% 16,4) EKT uygulamalarının yapıldığı odalar yer almaktadır (Tablo 2) .

Kliniklerde hasta bireyin zaman zaman kendisine ve başkalarına zarar verme

riski olabilir. Böyle durumlarda bireylerin klinik içerisinde yalnız kalabilecekleri bir

odada bir süre için izole edilmeleri sağlanmalıdır. Bu süreçte de bireye belirli

profesyonel yaklaşımlar çerçevesinde açıklamalar yapılmalıdır. Sağlık profesyoneli

bireyin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamasına destek olmalıdır. Kısacası sağlık hizmetinin

devamlılığı sağlanmalıdır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda böyle bir oda yoktur (Tablo

2). Bu fiziksel altyapının sağlanmaması tedavi edici ortam yönünden büyük eksikliktir.

Kliniklerde tedavilerin hazırlandığı, ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altına

alındığı bir odanın olması gerekmektedir. Kliniklerin yarıdan çoğu bu şartı

sağlamaktadır (Tablo 2). Ancak üçte bir oranında klinikte hemşire odaları aynı zamanda

tedavi odası olarak kullanılmaktadır. Hemşire odalarının hastaların etkileşime geçmesi

için uygun ortamlar olması, başka amaçlarla kullanılmaması gerekir (Thomas, Shattell

and Martin 2002).

Psikiyatri kliniklerinde terapötik ortam ve bireyin sağlığı açısından sigara

içilmemesi uygun olur. Ancak terapötik ortamla ilgili çalışmalar sigara bağımlılığı olan

hastaların bu ihtiyacını karşılamak gerekir. Hemşireler bu konuda sigara içmeyen

hastaları pasif içici konumuna sokmadan çözüm üretmelidir (Thomas, Shattell and

Martin 2002). Sigara kullanan bireylerin sigara içmek için uygun bir ortamın olması

önemlidir. uygun ortam olmazsa ve birey gereksinim hissettiğinde sigara içemezse

yaşadığı sürece stres yüklenebilir. Bireye sağlanan uygun ortamda klinikteki sigara

içmeyen diğer hastaların etkilenmemesi ve rahatsız olmaması gerekir. Bu bakımdan

kliniklerde sigara içmek için dinlenme odaları olması gerekir. Sigara odaları

ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin yarısından fazlasından vardır. Ancak yarıya yakınında

da böyle bir oda yoktur (Tablo 2). Oda olmayan kliniklerde sigara içen hastaların

bahçeye gitmeleri veya sigara içmemesi beklenmektedir. Kış şartlarında bireyin

bahçede sigara içmesi rahatsız edici bir durumdur.

Psikiyatri kliniklerinin kendilerine ait bir bahçesinin olması gerekir. Bu şekilde

hastaların sabah sporlarını rahat yapabilecekleri bir saha olur. Kliniğe özel bir bahçenin

olması hasta bireylerin ziyaretçileri geldiğinde mahremiyetlerinin sağlanması ve rahat

31

iletişim kurabilmeleri açısından da önemlidir. Ayrıca bahçede farklı uğraşı terapileri

rahatça uygulanabilir (Söderback, Söderström, Schälander, 2004; Whitehouse et al

2001). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerine baktığımızda çok az bir kısmında kendisine

ait bahçe olduğu, büyük çoğunluğunun hastanenin kendisine ait bahçelerinin olduğu

saptandı (Tablo 2). Psikiyatri hastaları ve aileleri toplum tarafından damgalanmak,

dışlanmak gibi kaygılar taşıyabilmektedir. Bahçede gerçekleştirilecek aktiviteler

hastanenin genel bahçesinde planlanırsa birey damgalanma kaygısıyla aktiviteye

katılımda isteksizlik gösterebilir.

4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri

Psikiyatri klinikleri güvenlik ihtiyaçlarını sağlamak adına hastanelerde yüksek

katlarda bulunmamalıdır. Zemin katlarda ve hastanelerin ana girişinden farklı bir yerden

girişi olmalıdır. Aslında hastane içerisinde ayrı bir binada, kendine ait bahçesi ve

etkinlik sahası olabilecek bir yapıda olması en kabul edilebilir şeklidir. Kliniğin ayrı bir

binada olması psikiyatri kliniğinde yatan bireylerin mahremiyetine saygı ve diğer

insanlar tarafından damgalanmalarını önlemeyi sağlayabilir. Bu bakımdan çalışmamız

sonucunda psikiyatri kliniklerinin beşte birinin zemin katta olması veya çok daha az bir

kısmının ayrı binada olması istendik bir sonuç değildir (Tablo 3). Kliniklerin 1 ve 12

kat arasında değişen konumlarda yerleştiği ve bunun tedavi edici ortam niteliklerine

uygun olmadığı söylenebilir. İngiltere’de çoğu psikiyatri biriminin kırsal alanda yer

aldığı, ruhsal bozukluğu olan bireyin tedavisinde insanlar tarafından damgalanmaması

ve bireyin rahat hareket edebilmesi için bunun gerekli olduğu belirtilmiştir (McKinstry,

Handley and Hall 2010).

Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin insanın duygudurumunu doğrudan

etkileyecek renkler olmaması gerekmektedir. Burada kastedilen duvar renginin olumlu

veya olumsuz uyarıcı etkisi olmaması gerektiğidir. Bu bakımdan beyaz ve krem renkleri

en çok tercih edilen renkler olmalıdır. Özellikle beyaz sağlık alanında temizliği

simgelediği için, şeffaflık ve açıklık algısı oluşturduğu için duvar rengi tasarımlarında

öncelikli düşünülebilir (Özdemir 2005). Araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin

yarıya yakınının krem rengi duvara sahip olması sevindiricidir. Bazı kliniklerde sayı az

olmakla beraber uyarıcı renklerin tercih edildiği saptandı (Tablo 4).

32

4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri

Terapötik ortamda ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altında olması ve

sorumluluğun hemşireye ait olması gerekir. Hastaların ilaçlara, doğrudan ve kolay

şekilde ulaşılması tedavi edici ortam açısından kesinlikle uygun değildir (Çam ve

Dülgerler 2014). Mevcut çalışmada da ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin yarıdan

fazlasının çift kilit sistemini sağlamaları memnuniyet vericidir. Ancak bazı kliniklerde

tek kilit sistemi devam ettiği saptandı (Tablo 5) . Yani sadece ilaçların yer aldığı dolabın

bulunduğu tedavi odasının kilitlendiği kliniklerde örneklemin yarıya yakını olarak

bulunmuştur.

4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri

Psikiyatri kliniklerinin tedavi anlayışında kliniklerde yapılan spor, sanat ve

benzeri uğraşı aktiviteleri ile bireysel, grup terapileri ve toplantıları önemli yer

tutmaktadır. Kliniklerin tamamına yakınında aktiviteler yapılmaktadır (Tablo 6). Bu

bakımdan ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde etkinlikler yapılması son derece

sevindiricidir. Bu etkinliklerin içeriğine baktığımızda klinikler arasında farklılıklar

vardır. Grup toplantıları günaydın veya işe yöneltme toplantıları olarak adlandırılır.

Günaydın toplantılarının temel amacı hastaların kendini ifade edebilmesi, sosyal

etkileşimlerinin artması, soru sorabilme, aktif dinleme, benzer yaşantıların

paylaşılmasıdır. İşe yöneltme toplantılarının temel amacı da, hastaların günlük yaşamın

sorumluluklarını sürdürülebilmeleri, izolasyonlarının azaltılması, organizasyon

becerilerinin arttırılması, başarma duygusunun vereceği güveni hissetmeleri ve

toplumsal yaşama katılabilmeleri şeklinde özetlenebilir (Kamışlı ve Daştan 2008).

Kliniklerin yarıya yakın bir oranında bu toplantılar yapılmamaktadır. Beşte bir gibi bir

oranda klinikte ise haftada bir kez yapılmaktadır. Yine kliniklerin beşte biri gibi bir

oranı hergün günaydın toplantıları yaptıklarını belirtildi (Tablo 7). Klinik aktivitelerinde

hemşirelerin çeşitli sorumlulukları vardır. Hemşireler uğraşı aktivitelerinde; uğraşı

terapisti veya konuyla ilgili öğretmen vb yoksa kendileri de hastaların kendisini ifade

edebilmesine olanak sağlayan çeşitli aktiviteleri gerçekleştirir (Stanton and Schwartz

1954). Kliniklerin yarıya yakınında takı ve el işi yapmak gibi uğraşı terapileri ve ilaç

tedavilerini gerçekleştirmek hemşirelerin görevidir. Hemşirelerin sadece ilaç tedavisi ile

ilgilendiği klinik sayısı yok denecek kadar azdır. Kliniklerinin yarıdan çoğunda,

hemşireler hastalarla tabu ve benzeri kelime oyunları oynamak, resim yapmak gibi

33

aktiviteleri gerçekleştirmektedir (Tablo 8). Ülkemizde ve Avrupa’nın birçok kliniğinde

uğraşı terapisti bulunmadığı zaman onların görevini hemşireler yerine getirmektedir

(Fortune and Fitzgerald 2009; Sabancıoğulları ve ark 2011; Spohn 1950). Bunun

nedenlerinden biri hemşirelerin görev tanımları, rol ve sorumluluklarına ilişkin yasal

düzenlemelerin yeterince açık olmaması olabilir. Stewart ve arkadaşlarının (2015)

psikiyatri ünitesinde çalışan hemşirelerle ilgili hastaların algılarını incelendikleri

çalışmada; uğraşı terapistlerinin olmaması nedeniyle hemşirelerin bu işi üstlendikleri ve

hemşirelerin son derece yoğun çalıştıklarını saptamışlardır. Avrupa’da ve ülkemizde

benzer durumlar görülebilmektedir. Sharac ve ark (2010) 13 civarı gelişmiş ülkelerin

psikiyatri kliniklerindeki hemşireleri inceledikleri gözden geçirme çalışmalarında;

hemşirelerin ortalama % 48 gibi bir oranda hasta ile en fazla zaman geçiren sağlık

profesyoneli olduğunu ve genellikle hastaların bakım aktivitelerine ve uğraşı

terapilerine zaman ayırdıklarını saptamışlardır. Psikiyatri kliniklerinde çalışan

hemşirelerin ruhsal problemleri olan bireyin amacı bireyin benlik algısını geliştirmek,

stresle baş etmesini güçlendirmek, ilişkilerinin olumlu şekilde düzenlenmesine yardım

etmek, hastalık ve acı çekme yaşantısını azaltarak bu deneyimlerinden anlam bulmasına

katkı vermektir (Sabancıoğulları ve ark 2011). Bunu sağlamak için ilaç tedavileri

yanısıra uğraşı terapileri veya diğer psikiyatri tedavi yaklaşımlarında etkin görev alması

gerekmektedir. Değişik çalışmalar hemşirelerin görev tanımlarının ilaç tedavisi ile

sınırlı kalmaması gerektiği risk yönetimi, bireyin iletişime desteklenmesi, kendine ve

çevresine zarar verme riskinin önlenmesi ve benzeri uygulamaları içerdiğini ifade

etmiştir (Fraufelder et al 2013; Silverstein 2006). Ünsal ve ark (2014) bir psikiyatri

kliniğindeki hemşirelerin sorumluluklarına ilişkin görüşlerini incelediği çalışmada;

hemşirelerin ilaç tedavisini uygulama gibi bağımlı rollerinin yanında, atölye/uğraşı

terapileri, günaydın toplantısı, psikoterapiler ve sosyal aktivite toplantılarını

gerçekleştirme gibi rollerini tanımlamışlardır. Kliniklerin yarıya yakınında uğraşı

terapilerinin yapılmadığı belirlenmiştir. Kliniklerde uğraşı terapisi olarak ağırlıklı olarak

resim, boncuk, el işi aktiviteleri yapılırken az bir klinikte müzik dinletisi ve çok az bir

klinikte de tavla, satranç, okey ve benzeri aktiviteler gerçekleştirilmektedir (Tablo 7).

Planlı olarak bütün aktivite seçenekleri ise örneklem grubunun neredeyse beşte biri

kadardır. Bazı kliniklerde uğraşı terapilerinde hastalar tarafından oluşturulan değişik

eserlerin tanıtımı ve satışı için kermesler düzenlenmektedir (Tablo 7) . Ülkemizde bunu

sağlayan klinik çok az sayıdadır. Kermesler hasta bireyin kendisini ifade etmesi için

34

olanak sağlayan çok etkili ve güzel bir sahadır. Bu organizasyonların tüm kliniklerde

yaygınlaşması çok faydalı olacaktır. Avrupa’da birçok psikiyatri kliniğinde uğraşı

terapileri, sanat terapileri gibi psikososyal uygulamalar ilaç tedavileri ile birlikte

yürütülmektedir (Sharac et al 2010).

Psikiyatri kliniklerinde genel düzeni sağlamak için özellikle hasta odalarında

güvenlik önlemlerini sağlayabilmek için günde bir kez servis sorumlu hemşiresi ve

hastalar birlikte hasta odalarını dolaşmaktadır. Bu uygulamada temel amaç; sigara,

yanıcı, kesici ve delici aletlerin klinikte bulunmamasıdır. Bazı psikiyatrik

rahatsızlıklarda birey umutsuzluk, güçsüzlük ve karamsar duygudurumuna sahip olursa

kendisine zarar verme riski doğar. Bazı durumlarda da bireyin başkasına zarar verme

riski vardır. Bu nedenle psikiyatri ünitesinde yatan bireyin güvenlik risklerinin en aza

indirilmesi tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir (Brunt and Rask 2005).

Araştırmamızda, psikiyatri kliniklerinin çok büyük çoğunluğunda (% 86.7) klinik

sorumlu hemşiresi tarafından günde 1 kez servis genel düzenini sağlamaya yönelik

kontroller yapılmaktadır (Tablo 7). Servis genel düzeni kliniklerde farklı kurallar

çerçevesinde sağlanmaktadır. Hastanelerin büyük çoğunluğunda hasta odalarında delici

ve kesici alet bulundurmak yasakken, çok az bir kısmında serbesttir. Serbest olan

kliniklerde ise meyve bıçağı ve cam bardak veya her ikisine izin verildiği belirlendi

(Tablo 9). Tedavi edici ortamda fiziksel güvenliği sağlayacak özellikler arasında cam

materyaller olmaması (bardak, vazo, tuzluk vb) ve kesici aletlerin (bıçak, çakı vb)

ortamdan uzaklaştırılması belirtilmiştir (Çam ve Dülgerler 2014). Kliniklerde güvenlik

ihtiyacının sağlanması için hastanın yanında kibrit ve çakmak gibi yanıcı materyaller

olmaması gerekir. Kiniklerin büyük çoğunluğunda hastaların yanında bu materyallerin

olmasına izin verildiği görülmektedir. Çok az bir klinikte buna izin verilmediği

belirtildi. İzin veren klinikler; hemşirelerin denetiminde ve gözetiminde riski en aza

indirebildiklerini, kendine veya çevresine zarar verme riski olan bireylerin veya dikkat

dağınıklığı olan bireylerin yanında sigara ve çakmak bulundurulmamasına dikkat

ettiklerini belirtildi (Tablo 9). Psikiyatri hemşiresi tedavi edici ortamın güvenlik

ihtiyacını sağlamakta primer sorumludur. Hemşire gerekli kontrolleri yaparak, bireyin

zarar görme riskini en aza indirmelidir. Bu noktada hasta ile uygun iletişim örüntüsünü

sağlaması son derece önemlidir (Çam ve Dülgerler 2014; Mahoney et al 2009). Diğer

bir güvenlik gereksinimi pencerelerin tedavi edici ortam özelliğine uygun

yapılandırılmasıdır. Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin pencerelerinin büyük bir

35

kısmının kırılmaz, kilitlenebilir veya demir parmaklık özelliği taşıdığı bulundu (Tablo

10). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme sistemine sahip olması;

camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin takıldığı aparatların

ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve yanıcı maddeler

olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır (Quirk, Lelliott and

Seale 2004).

Spor aktivitelerine baktığımızda; kliniklerin yarıdan çoğunda spor etkinliği

bulunmamaktadır. Geri kalanların büyük çoğunluğu bahçede spor etkinlikleri yaparken,

çok az bir klinikte de masa tenisi ve egzersiz gibi kapalı alanda yapılan sporlar tercih

edildiği görüldü (Tablo 7). Spor fiziksel ve ruhsal sağlık için son derece önemli bir

ekinliktir. Terapötik ortam açısından bir spor öğretmeninin, fizyoterapist veya uğraşı

terapistinin hastalarla spor etkinliğini gerçekleştirmesi son derece önemlidir (Man-van

Ginkel et al 2010).

Psikiyatri kliniklerinde önemli etkinliklerden birisi de tatlı gün etkinliğidir.

Etkinlik hangi gün yapılırsa o günün adı verilir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin

çoğunluğunda (% 66.7) bu etkinlik yapılmadığı belirlendi. Kliniklerin üçte birinde ise

haftada bir tatlı günler etkinliği yapılmaktadır (Tablo 7). Bu etkinlikte hastalar ve

hemşireler ortak karar vererek pasta, kek, börek, kısır, patates salatası, kurabiye ve

benzeri yiyecekleri eşit görev dağılımı sağlayarak birlikte yemektedirler. Bu esnada şiir,

hikaye ve benzeri okunarak, üzerine konuşularak hastalara etkileşime geçme fırsatı

sağlanır. Bu etkinlikler; hasta bireyin kapasitesine uygun sorumluluk alması, günlük

yaşamına hazırlanması, etkinlikte tehdit edici olmayan bir ortamda kendini ifade

edebilme fırsatı olması, sosyal aktivitelere katılarak yaşadığı hastalığın

semptomlarından uzaklaşması şeklinde yararlar sağlar (Çam ve Dülgerler 2014).

Çağdaş psikiyatri anlayışına göre ilaç tedavilerinin bireysel veya grup terapileri

ile birlikte yürütülmesi son derece önemlidir. Psikoterapi yöntemi psikiyatride tedavinin

en vazgeçilmez yöntemlerinden biridir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin büyük

çoğunluğunda (% 82.6) bireysel terapiler doktorlar tarafından uygulanmaktadır. Bu

tedavi şeklinde hemşirelerin % 1 gibi çok az bir oranda sorumlu olduğu görülmektedir.

Çok az bir oranda da psikologlar bu işten sorumludur. Grup terapilerinin oranına

bakarsak durum daha karamsardır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda grup terapisi tedavi

yöntemi olarak kullanılmamaktadır. Geri kalan klinikte de psikolog veya doktorlar

terapinin sorumlusu sağlık profesyonelleridir. Ülkemizde hemşirelerin grup

36

terapilerinde sorumluluklarının olmadığı görülmetedir (Tablo 7). Avrupa’daki birçok

psikiyatri kliniğinin incelendiği bir çalışmada Sharac ve arkadaşları (2010)

psikoterapilerin yaygın bir tedavi yöntemi olduğunu ve genellikle psikologlar veya

psikiyatri uzmanları tarafından uygulandıklarını belirtmişlerdir (Rathbone and

Campling 2005). Literatürde hemşirelerin psikoterapistlik yapabildiği ve bunun

psikiyatri hemşirelerinin rolleri arasında yer aldığını gösteren çalışmalar vardır

(Butterworth and Faugier 2013; Stuart 2014; Ünsal ve ark 2014).

Psikiyatri kliniklerinde sosyal beceri eğitimlerinin verilmesi, bireyin taburculuk

sonrası sürece hazırlığı için önemlidir. Birey sosyal beceri eğitimleri ile günlük yaşam

olaylarında karşılaştığı sorunlarla daha rahat başedebilir. Ülkemizdeki psikiyatri

kliniklerinin çok az bir kısmında sosyal beceri eğitimleri verilirken, büyük

çoğunluğunda söz konusu değildir (Tablo 11). Bu sonuç, çok zor koşullara karşın

kişinin bu olumsuz koşulların üstesinden başarıyla gelebilme ve uyum sağlayabilme

yeteneği anlamına gelen psikolojik dayanıklılığın sağlanması adına karamsardır (Öz ve

Yılmaz 2009). Araştırmamızda sosyal beceri eğitimlerinin içeriğine baktığımızda

hastalara daha çok el becerileri kazandırmaya yönelik eğitimler verildiği, bazı

kliniklerde de az olmakla beraber problem çözme becerilerini geliştirmek ve girişkenlik

üzerine eğitimler verilmektedir. Bireyin başetme ve problem çözme becerilerinin

gelişmemesi yaşadığı güçlüklerle başetmede yetersiz kalarak çözüm üretememesine ve

yeniden kliniğe yatışına neden olabilir. Literatürde çok uzun zamanlardan beri sosyal

beceri eğitimlerinin psikiyatri klinikleri için önemli bir tedavi unsuru olduğunu gösteren

çeşitli çalışmalar vardır (Blanchard et al 2015; Gotlib and Meltzer 1987; Hersen et al

1984; Hogarty et al 1984; Mueser et al 1991; Pinkhan et al 2003; Segrin 2000; Vaskinn

et al 2015; Wallace and Liberman 1985). Bunlardan bazıları şöyledir; Yıldız ve ark

(2004) şizofreni tanısı alan bireylerin sosyal beceri eğitimi almalarının tedavi sürecine

ve bireyin taburculuk sonrası yaşamına etkilerini incelemiş, çalışma sonucunda sosyal

beceri eğitimlerinin tedavi sürecine, yaşam kalitesine ve bireyin psikolojik

dayanıklılığına olumlu katkılarını saptamışlardır. Liberman (2007) benzer bir

çalışmasında sosyal beceri eğitiminin psikiyatrik rahatsızlığı olan bireyin olumsuz

yaşam olayları karşısında psikolojik dayanıklılığını sağladığını ve bu şekilde bireyin

hastaneye tekrar yatış oranının azaldığını belirtmiştir.

Psikoeğitim, psikiyatrik hastalığı olan bir kişiyi, tedavi ve rehabilitasyon

amacına hizmet etmek için eğitmek veya geliştirmek anlamına gelir (Alataş ve ark

37

2007). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde psikososyal tedavi anlayışının çok

oturmadığını söyleyebiliriz. Kliniklerinin üçte birinde psikoeğitim etkinlikleri

yapılırken, geri kalanında yoktur (Tablo 11). Oysa literatürde psikoeğitimlerin çağdaş

psikiyatride anlayışında tedavinin vazgeçilmez parçası olduğunu gösteren çalışmalar

çok fazladır. Bir gözden geçirme yazısında kısa psikoeğitimsel müdahalelerin yineleme

ve yeniden hastaneye yatış hızları üzerinde uzun-süreli etkileri olabildiği saptanmıştır

(Rummel-Kluge and Kissling 2008). Mc Farlane et al (1995), psikoeğitimin şizofreni

hastasının tedavisinde etkili olduğunu, hastalık tekrarını azalttığını ifade etmiştir.

Rummel-Kluge et al (2006) şizofreni hastalarının psikoeğitim almalarının tedavi

sürecini hızlandırdığını, hastalığın tekrarlarının azaldığını saptamıştır. Clarkin et al

(1998) bipolar bozuklukların tedavisinde, ilaç tedavisi ile birlikte psikoeğitimlerin

uygulanmasının tedavinin etkinliğini artırdığını saptamışlardır. Bipolar bozukluk teşhisi

alan bireyler üzerinde yapılan başka bir çalışmada, Scott et al (2009) psikoeğitim

müdahalelerinin tedavi sürecine olumlu katkılarını ifade etmişlerdir. Colom et al (2009)

bipolar bozuklukların tedavisinde tek başına ilaç tedavisine göre, psikoeğitim

müdahaleleri ile ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasının tedavide başarı oranının

artırdığını ve hastalık seyrinin çok iyi olduğunu belirtmişlerdir.

Psikoeğitim müdahalelerinde bulunan kliniklerde psikoeğitimlerin içeriğine

baktığımızda daha çok bireylerin hastalığına ilişkin semptomlar ve bunlarla başetme

üzerine ve daha az oranda da hasta bireyin kullandığı ilaçlara ilişkin psikoeğitimler

verildiği görülmektedir. Bu psikoeğitimleri ağırlıklı olarak doktorlar ve psikologlar

gerçekleştirirken hemşirelerin bu müdahalelerde fazla sorumluluk almadıkları belirlendi

(Tablo 11). Oysa Avrupa’da ve dünyanın birçok yerinde hemşireler psikoeğitim

uygulamalarını bizzat kendileri gerçekleştirmektedir. Holmes et al (1994), psikiyatrik

rahatsızlığı olan birey ve ailelerine yönelik psikoeğitim müdahaleleri gerçekleştirerek

onların hastalık semptomlarını tanımalarını ve bunları yönetmelerini desteklemeyi

hedeflemişlerdir. Çalışma sonunda hemşirelerin psikoeğitim uygulamaları etkin

bulunmuştur. Cheng and Chan (2005) şizofreni tanısı alan bireylerin aile üyelerine

psikoeğitim uygulayarak hastalık semptomlarını tanımalarını ve yönetmeyi

öğrenmelerini amaçlamışlardır. Araştırma sonunda psikoeğitim müdahalelerinin etkili

olduğunu bulmuşlardır. Chan et al (2009) yapmış oldukları çalışmada benzer sonuçları

saptayarak psikoeğitimin şizofreni tedavisinde etkililiğini ve önemini ifade etmişlerdir.

Gerdner et al (2002) psikiyatrik rahatsızlıklarda psikoeğitimsel hemşirelik müdahaleleri

38

yaparak Alzheimer hastalarının yaşam kalitesi ve stresle başetme düzeylerini

değerlendirmişlerdir. Müdahalelerin olumlu katkılarını saptamışlardır. Magliano et al

(2005) şizofreni hastalarına yönelik psikoeğitim müdahalelerinin etkinliğini

değerlendirerek, araştırma sonunda tedavi sürecine doğrudan katkısı olduğunu

belirtmişlerdir.

Kliniklerde hasta ailelerine sağlık profesyonelleri tarafından danışmanlık

verilmesi özellikle hastalığı, hastalık sürecinde karşılaşabilecekleri olası problemleri ve

çözümlerini öğrenmeleri, aile için kriz kabul edilebilecek süreci en sağlıklı şekilde

atlatabilmeleri açısından önemlidir (Howard et al 2003). Green (1992), psikiyatri

kliniklerinde yatan bireylerin ailelerinin tedavi sürecinde yıprandığını, desteğe ihtiyaç

duyduklarını, bu yüzden ailelerinin desteklenmesinin önemli olduğunu belirtmiş ve

tedavi edici ortam açısından aile oryantasyon programlarının ve danışmanlık

sistemlerinin önemini klinik sahada uygulanmakta olan programlar üzerinden

vurgulamıştır. Spohn ve Warinner 1951 yılında ABD’de psikiyatri kliniklerinin hasta

ve ailelerine danışmanlık vermesinin hastalıkla başetme süreçleri için önemli olduğunu

belirtmiştir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin neredeyse tamamına yakını ailelere

danışmanlık verdiklerini belirtmişlerdir. Bu sonuç psikiyatride ilaç tedavilerine ilave

olarak psikososyal tedavi anlayışının gelişmekte olduğunu göstermektedir. İnsanın

biyopsikososyal bir varlık olarak kabul edildiği modern tıp anlayışı, hastaların beklenti

ve gereksinimlerini göz önüne alan bir yaklaşımı kaçınılmaz kılmıştır. Hastanın

ayrılmaz parçası olarak kabul edilen aile tedavi sürecinin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bu

bakımdan ailenin klinikteki sağlık profesyonellerinden danışmanlık alması iyileşme

sürecine doğrudan etki eden önemli bir müdahaledir. Leahey and Harper-Jacques

(1996), hemşirelerin hasta ve ailesine vermiş olduğu danışmanlığın hastalığın tedavi

sürecini ve semptomlarını yönetmekte onları daha güçlü yaptığını belirtmiştir.

Literatürde benzer sonuçlar veren çalışmalar yer almaktadır (Goodyear et al 2015;

Mokgothu et al 2015; Sabancıoğulları ve Tel 2015; Souto et al 2015).

Eğitim vermek hemşirelerin önemli rollerinden birisidir (Erdemir 1998).

Araştırmamızda klinikte hastalara yönelik sağlık eğitimleri verilme durumu da

incelenmiştir. Psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda eğitim etkinliklerinin olduğu

ve bunları hemşirelerin gerçekleştirdiği; çok az bir kısmında ise yapılmadığı belirlendi

(Tablo 11). Verilen sağlık eğitimlerinin içeriğine baktığımızda; beslenme ve hijyen,

beslenme ve sigara bırakma, hijyen, ilaç kullanımı, beslenme ve ilkyardım konularını

39

görüldü. Bu konular kliniklerde yatışı olan bireyler ve ailelerine verilebilecek önemli

sağlık konularının başındadır. Psikiyatride kullanılan ilaçlar ve bunların yan

etkilerinden korunabilmek için bilinçli beslenmek önemlidir. Bireyin gerekli sağlık

eğitimlerini alması tedavi sürecinin etkinliği için şarttır. Literatürde sağlık eğitimlerine

ilişkin çeşitli çalışmalar vardır. Öztürk (2012)’ün bir ruh sağlığı hastanesinde savunma

ve agresyona müdahale tekniklerinin eğitiminin etkinliğini belirlediği çalışmada;

hemşirelerin bu konuda eğitilmesinin bireysel savunma açısından son derece önemli

olduğunu vurgulamıştır.

4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler

Psikiyatri kliniklerinde güvenlik ihtiyacının sağlanması terapötik ortamın

gereklerinden birisidir. Bazı kliniklerde hasta ziyareti yapılmazken, kliniklerin

tamamına yakınında ziyaretlere izin verilmektedir (Tablo 12). Kliniklere hasta ziyareti

için gelen bireylerin üst aramalarının yapılması ve bireyin zarar görebileceği herhangi

bir objenin içeriye sokulmasının engellenmesi gerekir. Ülkemizdeki psikiyatri

kliniklerinin yaklaşık yarısında güvenlik görevlisi tarafından elle arama yapılmaktadır

(Tablo 12). Çok az bir klinikte ise dedektör ile arama yapılmaktadır. Bu konuda

dünyada kabul edilen arama şekli; üst arama dedektörü veya klinik girişinde sabit bir X

ray cihazı olmasıdır. Bu aramalarda şüpheli bir uyarı söz konusu olursa güvenliğin

araması söz konusu olmalıdır. Jones et al 2010 İngiltere’deki psikiyatri kliniklerini

tedavi edici ortam açısından inceledikleri çalışmada, kliniklerde tehdit, saldırma,

ırkçılık ve kabadayılık gibi davranış örüntüleriyle seyreden hastaların ve sağlık

profesyonellerinin güvenliğini sarsıcı durumlar saptamışlardır. Bunları önlemek için

güvenlik önlemlerinin arttırılmasının önemini vurgulamışlardır. Hallett, Huber ve

Dickens (2014), birçok psikiyatri kliniğini inceledikleri çalışmalarında şiddeti önlemek

için kliniklerinin güvenlik önlemlerinin sağlanmasını, kliniğe giriş çıkışın kontrolünün

önemini belirtmişlerdir.

Tedavi edici ortamda bireyin kliniğe uyumu için kliniğin hemşire tarafından

tanıtılması ve klinik kurallarının belirtildiği bir form olması ve de bu formun klinikte

her hastanın görebileceği şekilde asılması gereklidir. Çalışmamızda kliniklerinin

tamamına yakınında klinik kurallarının olduğu bir doküman vardır. Bu dökümanların

büyük çoğunluğu koridorlarda çok az bir kısmı hasta odalarında asılıdır (Tablo 12).

Toplu yaşanılan yerlerde sosyal yapıyı koruyabilmek için yazılı kurallar olması

40

gerekliliktir. Bu terapötik ortamın şartlarındandır (Çam ve Dülgerler 2014). Bu açıdan

baktığımızda araştırma sonucumuz memnuniyet vericidir. Bazı durumlarda kuralların

asılı olması yeterli olmaz ve bireye kliniğe adaptasyonları için sözlü açıklama yaparak

kurallara ilişkin bilgi vermek gerekebilir. Çalışmamızda hemşirelerin klinik kurallarını

hastalara sözel olarak anlatma oranları çok yüksektir. Neredeyse tüm kliniklerde

hemşireler hastalara kliniğe yatışları sırasında klinik kurallarını sözel olarak

açıklamaktadır (Tablo 12). Bilgi vermek hemşirelerin hasta ile kurdukları terapötik

iletişimin önemli tekniklerinden birisidir (Özcan 2006). Bilgi vererek, hasta bireyin

kurallara uymasının sağlanması ve sosyal yapının gereklerinin sürdürülmesine ve klinik

içerisinde sağlıklı etkileşim kurulmasına katkı sağlar. Psikiyatri kliniğinde sağlıklı

etkileşim ise tedavi edici ortamın gereği olan bireyin kendini ifade etmesi, olumlu

benlik algısı geliştirmesi için fırsat sağlar (Jansson, Johansson and Eklund 2013).

Kliniklerin beşte birinde basamak sitemi kullanılırken büyük çoğunluğunda yoktur

(Tablo 12). Kliniklerde belirli alanlarda iyileşme gösteren, hastalığın seyri olumlu

yönde seyreden hastaların tedavisinde izlenen bazı protokoller olabilir (Oflaz 2006).

Buna basamak sistemi denir. Örneğin kendisi ve başkasına yönelik şiddet riski azalan

bireylerin belirli gözlem süreci sonrası kapalıdan açık kliniğe alınması veya kendi

özbakımını karşılamaya başlayabilen bireyin sosyal etkinliklerde görev alabilmesinin

sağlanması basamak sistemine örnek olabilir.

Psikiyatrik rahatsızlığı olan birey bazı durumlarda kendisine veya başkasına zarar

verme riski taşıyabilir. Böyle bir durumda olası zararı önlemek için birey rahatlayıncaya

kadar özel bir odaya alınması sağlanır. Avrupa’da “seclusion” yani tecrit için akut

psikiyatrik bakım üniteleri bulunmaktadır. Bu bölümlere kendisi veya çevresine zarar

verme riski artan hastalar bir süre için yatırılmaktadır (O’Brien and Cole 2004).

Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin üçte birinde tespit/tecrit odası vardır (Tablo 12). Bu

odalara alınma sürecine ilişkin belli protokollerin oluşturulup buna uyulması gereklidir.

Bu şekilde işlemler daha sağlıklı gerçekleştirilir. Araştırma sonucuna baktığımızda,

psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda tespit/tecrit formu kullandığı görüldü. Üçte

bir gibi bir oranda klinikte ise tecrit odasına alınan veya tespit edilen hastaya ilişkin

kayıt hemşire gözlem formuna yapılmaktadır. Az bir kısmında da kayıt

yapılmamaktadır (Tablo 12). Modern tıp anlayışında kayıt yapılmayan hiçbir işlemin

geçerliliği olmamaktadır. Dolayısıyla kliniklerinin tamamının yapılan işlemlere özel

kayıt gerçekleştirmeleri kanıta dayalı uygulamaları sağlık sistemimizde yerleştirmek

41

adına gerekli ve önemlidir. Avustralya’da akut psikiyatrik müdahale birimleri genellikle

8-10 yataklı küçük ünitelerdir. Buraya yatırılan hastaların tedavisi, yatırılış nedeni,

iyileşme sürecine ilişkin genel bilgilerin mutlaka kaydedildiği kayıt formları vardır.

Bireyin tecrit altında kaldığı süre içerisinde de açıklama yapma, bilgi verme gibi tedavi

edici iletişim teknikleri hasta hemşire etkileşimi açısından son derece önemlidir

(O’Brien and Cole 2004). Psikiyatri kliniklerinde bireyin kendisi ve çevresine yönelik

zarar verme riski olduğunda, bu durumu geçinceye kadar tespit edilebileceği veya tecrit

odasına alınabileceğini, bu sürecin yasal ve etik prosedürlere göre yapılması gerekir.

Ayrıca bireyin bu sürecinde sadece psikolojik değil fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak ve

yapılan girişimlerin hemşire tarafından mutlaka kaydedilmesi önemlidir (Biggin

Moylan 2009). Ülkemizde de psikiyatri kliniklerinde tecrit sistemi üzerine çalışılması

ve sistematik bir yapılanmaya gidilmelidir.

Klinik kuralları içerisinde refakatçi bulunup bulunmaması değerlendirildiğinde,

psikiyatri kliniklerinin yarıdan çoğunda refakatçi bulundurulduğu, yine 3 te bir gibi bir

oranında doktor uygun gördüğü takdirde buna izin verildiği ve çok az bir oranda

klinikte de refakatçi bulunmasına izin verilmediği saptandı (Tablo 12). Çetinkaya

Duman ve ark (2015) psikiyatri kliniklerinde refakatçi bulunmasına yönelik hasta

yakınları ve hemşirelerin görüşlerini inceledikleri bir çalışmalarında, bazı özel

durumlarda refakatçi bulunması gerektiği, ancak onların sağlık profesyonelleri

tarafından iyi bir danışmanlık almalarının önemli ve gerekli olduğunu belirtmişlerdir.

Araştırmamızda hasta ve ailelerine psikiyatri kliniklerinin tamamına yakınında

danışmanlık hizmeti verildiği sonucu göz önüne alınırsa; hastaların yanında refakatçi

kabul edilmesinin sakıncaları olmayacağı söylenebilir.

4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri

Kliniklerde hizmet içi eğitimler uygulanması verilen sağlık hizmetinin kalitesine

olumlu katkı sağlar. Araştırmamızda hizmetiçi eğitimlere yönelik inceleme yapıldı.

Psikiyatri kliniklerinin yarısında personele yönelik hizmet içi eğitimler verildiği ve

bunların son 1 yıl içerisinde gerçekleştirildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerin

içeriğinde ise; şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke kontrolü ve nevrotik

hastalıklar yer almaktadır (Tablo 14). Bu konular kliniklerde hemşirelerin özellikle bilgi

sahibi olması gereken, sık karşılaştıkları hastalık grupları ve özel durumlardır.

Dolayısıyla hizmet içi eğitim konuları sağlık profesyonellerine yararlı olabilecek

42

niteliktedir. Yine kliniklerin tamamında eğitim programlarının sistematik olarak

gerçekleştirilmesi umut edilen bir tablodur. Kliniklerden birinde hemşireleri ruh ve sinir

hastalıkları hastanesine eğitime göndermek ve bir diğerinde psikiyatri hastalarında

hemşirelik tanıları saptamaya yönelik hizmetiçi eğitimler planlandığını görmek

sıradışıdır (Tablo 14). Hemşirelik uygulamaları ülkemizde yıllardır tanı sistemleri

üzerinde yapılmaya çalışılmaktadır. Ancak eğitim sahasından kliniğe aktarımında

yetersizlik sözkonusudur. Bunun nedeni mesleğe ilişkin yasaların yetersiz ve net

olmaması olabilir. Hemşirelik yasalarının revize edilmesi, görev tanımlarının klinik

saha ile en kısa sürede uyumlandırılması gerekmektedir (Kuğuoğlu ve ar 2009).

Hizmetiçi eğitim özelliklerine daha detaylı baktığımızda, kliniklerin yarısında

iletişim üzerine eğitimler verildiği yarısında ise verilmediği bulundu. İletişime ilişkin

eğitim konuları ise ağırlıklı olarak sağlık profesyonelleri arasında iletişim ve daha az

oranda da hasta ile iletişim olarak saptandı (Tablo 14). Psikiyatri hemşireleri klinikte

hasta ile veya ekip içinde olası çatışmaları çözmek için terapötik iletişim tekniklerini

bilmeli ve etkin iletişim becerisine sahip olmalıdır (Antonio 2004; Mc Andrew et al

2013). Hemşireler, tüm hemşirelik fonksiyonlarında hemen her an hastayla etkileşim

halindedir. Sağlanan bu kişilerarası iletişim süreci hemşirenin tedavi aracı olarak

kullanabileceği önemli bir alandır (Çam ve Dülgerler 2014). Hemşire tedavi edici

ortamda, tedavi edici iletişim tekniklerinin kullanarak psikiyatrik rahatsızlığı olan

bireyin iyileşme sürecine önemli katkı sağlayabilir. Catty, Winfield and Clement (2007)

psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin kuramcılara dayanan terapötik teknikleri

kullanarak hastalık seyrini olumlu etkileyebileceğini belirtmiştir. Hasta ile terapötik

etkileşimi sağlayabilen hemşire, hastanın kriz anlarında, öfke patlamalarında, kendine

ve başkalarına zarar verme riski olduğunda bireye uygun yaklaşımda bulunarak durumu

kontrol altına alabilir. Bunun için etkili iletişim becerisine sahip olması gereklidir

(Barker 2001; Barker and Rolfe 2000; Krauss 2000).

4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları

Bu araştırma bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu çalışmada 75 hastane örnekleme

alınamadı. Araştırmayla ilgili izin başvurularını yaparken kargo ile kişiye teslim

yöntemi kullanılmasına rağmen evrak ulaşmaması veya kaybolması gibi gerekçelerle

bazı hastaneler geri dönüş yapmadı. Telefonla yapılan görüşmelerde evraklara

ulaşılamadı. İkinci defa yapılan başvurularda da zaman kaybı ve bazı kurumlarda

43

yeniden evrak kaybı gibi gerekçeler sunuldu. Projenin tamamlanma süresinle ilgili

kaygılar nedeniyle bu kurumlar örneklem alınamadı. Özel Hastanelerden izin yazılarına

dönüş çok az oldu. Telefonla veya mail yoluyla izin sürecinde kurulmaya çalışılan

iletişim genel olarak başarısız oldu.

Bu çalışmanın diğer bir sınırlılığı da, çalışmanın anket uygulamasının telefon

yoluyla yapılmasıdır. Telefonların internette güncel olmaması, hat yoğunluğu ve telefon

hastalarında problem olması, klinik sorumlu hemşiresi veya hekiminin uygun olduğu

saatlerin planlanmasının güçlüğü araştırmanın veri toplama sürecini uzatmasına neden

oldu. Ayrıca araştırma verileri toplanırken kişilerin bilgi vermeye ilişkin güven

problemi oldu. Bunu çözmek için proje önerisinde belirtildiği gibi bağlı oldukları Kamu

Hastaneleri Birliği İl Temsilciliği veya Tıp Fakültesi Dekanlıklarından onaylı,

elektronik imzalı evraklar bilgisayar ortamında klinik yetkilisi hemşire veya hekimin

mailine gönderildi. Bu işleyiş veri toplama aşamasında tahmin edilenden daha çok

zaman kaybına yol açtı. Araştırmanın diğer bir sınırlılığı ise, Sağlık Bakanlığına

yapılan bilgi edinme dilekçe başvurusuna gelen yanıtta yataklı psikiyatri ünitesi olan

kurumlar tek tek aranarak klinik olmayanlar elenerek sayı 270’e indirildi. Ancak bu

kurumlar içerisinde de kliniği poliklinik olarak algılayan, kurumda psikiyatri servisi var

mı sorularına olumlu yanıt veren santral çalışanları ve sağlık profesyonelleri ile

iletişimde kullanılan ortak terminoloji sağlanamaması nedeniyle sadece polikliniği olan

hastaneler örnekleme alınamadı. Ancak veri toplama aşamasında psikiyatri kliniği

olmadığı öğrenilerek örneklemden çıkarıldı. Bu durum örneklem sayısını azalmasına

neden oldu. Telefon görüşmelerinde bazı bilgilerin birkaç kere teyit edilmesi daha

uygun olabilir.

44

5. SONUÇLAR

Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden mevcut

durumlarını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmanın sonuçları aşağıdaki gibidir;

Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı hastane gruplarına

bakıldığında, büyük çoğunluğunun Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet

hastanelerinde, daha sonra sırasıyla üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma

hastaneleri, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve özel hastanelerde yer aldığı

belirlendi.

Kliniklerin büyük bir çoğunluğunda 6-10 arasında hemşire bulunduğu ve 1 adet

sorumlu hemşire bulunduğu, 1-10 arasında hekim bulunduğu, öğretim üyesi

bulunmadığı, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik

sayısının ise 1 olduğu saptandı. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin

büyük çoğunluğunda 1-5 arasında uzman doktor bulunduğu ve yine büyük

çoğunluğunda asistan doktor bulunmadığı, 1-5 arasında psikolog bulunduğu ve 1-5

arasında hizmetli çalıştığı görülmektedir.

Kliniklerin yaklaşık yarısında 1 adet görüşme odasının ve 1 adet uğraşı odasının

bulunduğu; büyük çoğunluğunun 1-5 hasta yatağı bulunduğu; yarısından fazlasında

1-5 adet lavabosu olduğu; büyük çoğunluğunda da banyo sayısının 1-5 arasında

olduğu görülmektedir. Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin yarısından

fazlasında sigara odasının olduğu ve büyük çoğunluğunda hastalar için kapalı bahçe

bulunmadığı belirlendi.

Psikiyatri kliniklerinin sırasıyla en çok ikinci kat, zemin kat, birinci katta olduğu,

çok az bir grubunun ayrı bir bina olarak konumlandırıldığı belirlendi. Psikiyatri

kliniklerinin duvar renklerinde sırasıyla krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği

görülmektedir. Psikiyatri kliniklerinin yarısından fazlasında ilaçların çift kilit

altında saklandığı saptandı.

Psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu incelendiğinde

kliniklerin tamamına yakınında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi.

Yapılan aktiviteler incelendiğinde yarısından fazlasında düzenli grup toplantısı

yapıldığı, ancak sadece beşte birinde bu toplantıların her gün yapıldığı saptandı.

45

Her gün düzenli olarak servis genel düzeni yapan klinik oranının tamamına yakın

olduğu belirlendi. Düzenli spor aktivitesi ve tatlı gün aktivitesi yapmayan klinik

oranının yarıdan fazla olduğu ve alınan kliniklerin büyük bir oranının kermes

aktivitesi yapmadığı saptandı.

Psikiyatri kliniklerinde genellikle bireysel terapilerin yapıldığı ve grup terapisi

yapılmadığı; bireysel terapilerin ise genellikle doktorlar tarafından yapıldığı,

hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece iki klinik

olduğu belirlendi.

Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda, sırasıyla hastalarla

oyun oynamak veya resim yapmak, takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak

cevapları alındı.

Araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarının büyük çoğunluğunda kesici ve

delici alet bulunmadığı saptandı. Odalarda var olan kesici delici alet türleri ise

sırasıyla bütün aletler, cam bardak ve meyve bıçağı olduğu görüldü. Kliniklerin

yarısından fazlasında hastaların yanlarında kibrit, çakmak bulundurabildikleri ve

yine kliniklerin büyük çoğunluğunun pencerelerin kilitlenebildiği belirlendi.

Kliniklerin tamamına yakınında ailelere danışmanlık verilirken, büyük

çoğunluğunda sosyal beceri eğitimi verilmediği belirlendi. Verilen Sosyal Beceri

Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için

hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği saptandı. Kliniklerin yarısından fazlasında

psikoeğitim verilmediği belirlendi. Psikoeğitim verilen kliniklerde sırasıyla

hastalık belirtilerinin yönetimi, problem çözme ve stresle başetme üzerine

psikoeğitim uygulamasının yapıldığı saptandı. Psikoeğitimi veren meslek grupları

incelendiğinde sırasıyla doktorlar, psikologlar, hemşireler ve tüm meslek grupları

yanıtı verildiği verdiği belirlendi. Kliniklerin büyük çoğunluğunda hastalara sağlık

eğitimi verildiği ve en çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve

hijyen, beslenme ve sigarayı bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım

olduğu görüldü.

Kliniklerin yaklaşık yarısından hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, yarısında

üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst

arama şekilleri incelendiğinde en çok güvenlik görevlisinin elle arandığı saptandı.

46

Kliniklerde klinik kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı

sorulduğunda, büyük çoğunluğunda olduğu belirlendi. Bu dokümanların doküman

olan grupların tamamına yakınında asılı olduğu saptandı. Kliniklerin tamamına

yakınında bu kuralların hemşireler tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı

belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir basamak sistemi olup olmadığı sorusuna,

büyük çoğunluğunda olmadığı yanıtı alındı. Kliniklerin yarısından fazlasında

hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu belirlendi. Çalışmaya dahil edilen

psikiyatri servislerinin yarısından fazlasında hastaların yanlarında refakatçi

bulunabildiği belirlendi.

Araştırma kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup,

hemşirelerin eğitim düzeylerinin sırasıyla en çok lisans, ön lisans ve sağlık meslek

lisesi mezunu olduğu belirlendi. Lisansüstü eğitim almış hemşire oranları

incelendiğinde ise hemşirelerin sadece 49’unun yüksek lisans ve 3’ünün ise doktora

mezunu olduğu görüldü.

Kliniklerde verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, yarısından fazlasında

psikiyatrik hastalıklara yönelik hizmet içi eğitimler olduğu ve eğitim içerikleri

incelendiğinde sırasıyla şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke

kontrolü ve nevrotik bozukluklar olduğu belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim

konulu eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin yarısından fazlasından evet

yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, sırasıyla sağlık

profesyonelleri arasında iletişime ve hasta ile iletişime yönelik eğitimler verildiği

saptandı.

47

KAYNAKLAR

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) (2001). World health report, New understanding. New

hope,Geneva: World Health Organization

Korhonen, T., Vehviläinen-Julkunen, K., & Pietilä, A. M. (2010). Do nurses support the

patient in his or her role as a parent in adult psychiatry?: A survey of mental health

nurses in Finland. Archives of Psychiatric Nursing, 24(3), 155-167.

Van Bogaert, P., Clarke, S., Willems, R., & Mondelaers, M. (2012). Staff engagement

as a target for managing work environments in psychiatric hospitals: implications for

workforce stability and quality of care. Journal of Clinical Nursing, 22(11-12), 1717-

1728.

Schröder, A., Ahlström, G., & Larsson, B. W. (2006). Patients’ perceptions of the

concept of the quality of care in the psychiatric setting: a phenomenographic study.

Journal of Clinical Nursing, 15(1), 93-102.

Thibeault, C. A., Trudeau, K., d’Entremont, M., & Brown, T. (2010). Understanding the

milieu experiences of patients on an acute inpatient psychiatric unit. Archives of

psychiatric nursing,24(4), 216-226.

Varcarolis E.M., Halter M..J (2010) Foundations of psychiatric mental health nursing, a

clinical approach, 6th Edition, Saunders Elseiver, Canada, 248-273.

Oflaz F. (2006). Psikiyatri kliniğinde tedavi edici ortam kavramı ve hemşirenin

sorumlulukları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 55-61.

American Psychiatric Association (1995). Historical evolution of day treatment.

Psychiatric Services, 46(10): 1019-1026.

Golcman, A. A. (2012). The Experiment of the therapeutic communities in Argentina:

the case of the hospital Estévez. psychoanalysis and history, 14(2), 269-284.

Akkın, C., Eğrilmez, S., & Afrashi, F. (2004). Renklerin insan davranış ve fizyolojisine

etkileri. Türk Oft. Gaz. 33, 274-282.

48

Karlin B.E., Zeiss R.A. (2006). Environmental and therapeutic issues in psychiatric

hospital design: toward best practices. Ps.psychiatriconline.org, 57(10), 1376-1378.

Gross R., Sasson Y., Zarhy M., Zohar J. (1998). Healing Environment in Psychiatric

Hospital Design. General Hospital Psychiatry, 20, 108-114.

Quirk A., Lelliott, Seale C. (2004). Service Users” strategies for managing risk in the

volatile environment of an acute psychiatric ward. Social Science&Medicine, 59, 2573-

2583.

Dijkstra, K., Pieterse, M., & Pruyn, A. (2006). Physical environmental stimuli that turn

healthcare facilities into healing environments through psychologically mediated

effects: systematic review. Journal of Advanced Nursing, 56(2), 166-181.

Ergün, G. (2005) Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış

Bireylere Bakış Açıları, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans

Tezi, Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Kamile KUKULU, ANTALYA

Çam, O, Dülgerler, Ş. (2014). Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliğinde tedavi edici

temel araçlar: ortam ve iletişim, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, Bakım

Sanatı,1. Baskı, İstanbul Tıp Kitabevi,157-178.

Saydam, B. (1995). Sosyal psikiyatride ekip çalışması ve terapötik demokrasi. Kriz

Dergisi, 2(1), 197-202.

Bolwig, T. G. (2012). Historical aspects of Danish psychiatry. Nordic Journal of

Psychiatry, 66(1), 5-13.

Fussinger, C. (2011). ‘Therapeutic community’, psychiatry’s reformers and

antipsychiatrists: reconsidering changes in the field of psychiatry after World War II.

History of psychiatry, 22(2), 146-163.

McCrae, N. (2014). Resilience of institutional culture: mental nursing in a decade of

radical change. History of Psychiatry, 25(1), 70-86.

Geller, J. L. (2006). A history of private psychiatric hospitals in the USA: From start to

almost finished. Psychiatric Quarterly, 77(1), 1-41.

49

Peselow, E. D., Malavade, K., Lowe, R. S., & Glick, I. (2008). Historic and other

treatments in psychiatry. Primary Psychiatry, 15(12), 42-49.

Fung, Y. L., Chan, Z., & Chien, W. T. (2014). Role performance of psychiatric nurses

in advanced practice: a systematic review of the literature. Journal of Psychiatric and

Mental H

Hopkins Kavanagh, K. H. (1991). Invisibility and selective avoidance: Gender and

ethnicity in psychiatry and psychiatric nursing staff interaction. Culture, Medicine and

Psychiatry, 15(2), 245-274.

Pitkanen A., Hatonen H., Kuosmanen L., Valimaki M. (2008). Patients’ descriptions of

nursing interventions supporting quality of life in acute psychiatric wards: A qualitative

study. International Journal of Nursing Studies, 45, 1598-1606.

Shattell, M. M., Starr, S. S., & Thomas, S. P. (2007). ‘Take my hand, help me out’:

Mental health service recipients' experience of the therapeutic relationship. International

Journal of Mental Health Nursing, 16(4), 274-284.

Wood V.J., Curtis S.E., Gesler W., Spencer I.H., Close H.J., Mason J., Reilly J.G.

(2013). Creating “therapeutic Landscapes” for mental health carers in inpatient settings:

A dynamic perspective on permeability and inclusivity. Social Science&Medicine, 91,

122-129.

Menninger, R. W. (1998). The therapeutic environment and team approach at the

Menninger Hospital. Psychiatry and Clinical Neurosciences,52(6), 173-176.

Delaney, K. R. & Johnson, M. E. (2014). Metasynthesis of research on the role of

psychiatric inpatient nurses what is important to staff?. Journal of the American

Psychiatric Nurses Association, 20(2), 125-137.

Hamilton E.B., Manias E. (2007). Rethinking nurses’ observations: Psychiatric nursing

skills and invisibility in an acute inpatient setting. Social Science&Medicine, 65, 331-

343.

50

Jack-Ide, I. O., Uys, L. R., & Middleton, L. E. (2013). Mental health care policy

environment in Rivers State: experiences of mental health nurses providing mental

health care services in neuro-psychiatric hospital, Port Harcourt, Nigeria. International

Journal of Mental Health Systems,7(1), 1-9.

Özbaş D., Buzlu S. (2011). Geçmişten günümüze psikiyatri hemşireliği.

İ.Ü.F.N.Hem.Derg., 19(3), 187-193.

Leka, S., Hassard, J., & Yanagida, A. (2012). Investigating the impact of psychosocial

risks and occupational stress on psychiatric hospital nurses' mental well‐being in Japan.

Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 19(2), 123-131.

Gerolamo, A. M. (2009). An exploratory analysis of the relationship between

psychiatric nurses' perceptions of workload and unit activity. Archives of Psychiatric

Nursing, 23(3), 243-250.

Fortune, T., & Fitzgerald, M. H. (2009). The challenge of interdisciplinary collaboration

in acute psychiatry: Impacts on the occupational milieu. Australian Occupational

Therapy Journal, 56(2), 81-88.

Al Mualla, S. (2011). Psychiatric services in Dubai (a short descriptive

report).International Journal of Mental Health and Addiction, 9(2), 219-225.

Van Staden, W. (2012). Building our identity of psychiatry in the past, present and

future South Africa: editorial. South African Journal of Psychiatry, 18(3), 70-71.

Salzmann‐Krikson, M., Lützén, K., Ivarsson, A. B., & Eriksson, H. (2008). The core

characteristics and nursing care activities in psychiatric intensive care units in Sweden.

International Journal of Mental Health Nursing,17(2), 98-107.

Öztürk, A. (2012). Psikiyatride Bireysel Savunma ve Agresyona Müdahale Teknikleri

Eğitiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma: Bakırköy Örneği. Archives Of

Neuropsychiatry/Nöropsikiatri Arşivi.

51

Hallett, N., Huber, J. W., & Dickens, G. L. (2014). Violence prevention in inpatient

psychiatric settings: Systematic review of studies about the perceptions of care staff and

patients. Aggression and Violent Behavior, 19(5), 502-514.

Mahoney J.S., Palyo N., Napier G., Giordano J. (2009). The Therapeutic Milieu

Reconceptualized fort he 21 st Century. Archieves of Psychiatric Nursing, 23(6), 423-

429.

Savaşan, A. (2010). Bağımlılığı olan hastalarda servis ortamı ve tedavi motivasyonu

ilişkisinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 13, 119-126.

Balıkçı, A., Bolu, A., Akarsu, S., Koçak, N., Erdem, M., Aydemir, E., & Uzun, Ö.

Türkiye’de bir üniversite hastanesinde 2006-2011 yılları arasında elektrokonvülzif

tedavi uygulaması. Anadolu Psikiyatri Derg, 14:340-346

Thomas, S.P., Shatell, M.S., Martin, T. (2002). What’s therapeutic about the therapeutic

milieu?. Archieves of Psychiatric Nursing, 16(3), 99-107.

McKinstry, M., Handley, T., & Hall, I. (2010). Hospital placements: out of borough and

out of step? When Maggie McKinstry, Tricia Handley and Ian Hall carried out a review

of service provision in specialist hospital placements, they were disappointed to find

many practices that keep clients on the margins of society. Learning Disability Practice,

13(5), 25-29.

Özdemir, T. (2005). Tasarımda renk seçimini etkileyen kriterler. Ç.Ü. Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi, 14(2), 391-402.

Söderback, I., Söderström, M., & Schälander, E. (2004). Horticultural therapy:

the'healing garden'and gardening in rehabilitation measures at Danderyd Hospital

Rehabilitation Clinic, Sweden. Developmental Neurorehabilitation, 7(4), 245-260.

Whitehouse, S., Varni, J. W., Seid, M., Cooper-Marcus, C., Ensberg, M. J., Jacobs, J.

R., & Mehlenbeck, R. S. (2001). Evaluating a children's hospital garden environment:

Utilization and consumer satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 21(3),

301-314.

52

Kamışlı S., Daştan L. (2008). Bir psikiyatri kliniğinde hemşirelik uygulamaları ve bu

uygulamalara yönelik hasta görüşleri. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 45-

52.

Stanton, A. & Schwartz, M. (1954). The mental hospital. Basic boks, New York.174-

178.

Sabanciogullari, S., & Tel, H. (2015). Information needs, care difficulties, and coping

strategies in families of people with mental illness. Neurosciences (Riyadh, Saudi

Arabia), 20(2), 145-152.

Spohn, E., & Warinner, A. (1951). The public health nurse in preventive and therapeutic

psychiatry. American Journal of Orthopsychiatry, 21(2), 285-291.

Stewart, D., Burrow, H., Duckworth, A., Dhillon, J., Fife, S., Kelly, S. & Bowers, L.

(2015). Thematic analysis of psychiatric patients' perceptions of nursing staff.

International journal of Mental Health Nursing, 24(1), 82-90.

Sharac, J., McCrone, P., Sabes-Figuera, R., Csipke, E., Wood, A., & Wykes, T. (2010).

Nurse and patient activities and interaction on psychiatric inpatients wards: a literature

review. International Journal of Nursing Studies, 47(7), 909-917.

Frauenfelder, F., Müller‐Staub, M., Needham, I., & Achterberg, T. V. (2013). Nursing

interventions in inpatient psychiatry. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing,

20(10), 921-931.

Silverstein, C. M. (2006). Therapeutic interpersonal interactions: the sacrificial

lamb?.Perspectives in Psychiatric Care, 42(1), 33-41.

Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M., & Şıpkın, S.

(2014). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin

görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,4(2), 90-95.

Brunt, D., & Rask, M. (2005). Patient and staff perceptions of the ward atmosphere in a

Swedish maximum-security forensic psychiatric hospital. The Journal of Forensic

Psychiatry & Psychology, 16(2), 263-276.

53

Man‐van Ginkel, D., Janneke, M., Gooskens, F., Schuurmans, M. J., Lindeman, E., &

Hafsteinsdottir, T. B. (2010). A systematic review of therapeutic interventions for

poststroke depression and the role of nurses. Journal of Clinical Nursing, 19(23‐24),

3274-3290.

Stuart, G. W. (2014). Principles and practice of psychiatric nursing. elsevier health

sciences. China, 1-150.

Rathbone G., Campling P. (2005). Psychotherapeutic approaches on acute wards. The

Medicine Publishing Company Ltd., 4(5), 14-18.

Butterworth, T., & Faugier, J. (2013). Clinical supervision and mentorship in nursing.

Springer., published by Chaplinn& Hall,London, 1-50, 61-65.

Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M.& Şıpkın, S. (2014).

Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin

görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 90-95.

Öz P. D. F., & Yılmaz, U. H. E. B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir

kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi,

16(3), 82-89.

Blanchard, J. J., Park, S. G., Catalano, L. T., & Bennett, M. E. (2015). Social affiliation

and negative symptoms in schizophrenia: Examining the role of behavioral skills and

subjective responding. Schizophrenia research, 168(1), 491-497.

Gotlib, I. H., & Meltzer, S. J. (1987). Depression and the perception of social skill in

dyadic interaction. Cognitive Therapy and Research, 11(1), 41-53.

Hersen, M., Himmelhoch, J. M., Thase, M. E., & Bellack, A. S. (1984). Effects of social

skill training, amitriptyline, and psychotherapy in unipolar depressed women. Behavior

Therapy, 15(1), 21-40.

Hogarty, G. E., Anderson, C. M., Reiss, D. J., Kornblith, S. J., Greenwald, D. P., Javna,

C. D., & Madonia, M. J. (1986). Family psychoeducation, social skills training, and

maintenance chemotherapy in the aftercare treatment of schizophrenia: I. One-year

54

effects of a controlled study on relapse and expressed emotion. Archives of General

Psychiatry, 43(7), 633-642.

Mueser, K. T., Bellack, A. S., Douglas, M. S., & Wade, J. H. (1991). Prediction of

social skill acquisition in schizophrenic and major affective disorder patients from

memory and symptomatology. Psychiatry Research, 37(3), 281-296.

Pinkham, A. E., Penn, D. L., Perkins, D. O., & Lieberman, J. (2003). Implications for

the neural basis of social cognition for the study of schizophrenia. American Journal of

Psychiatry, 160(5), 815-824.

Segrin, C. (2000). Social skills deficits associated with depression. Clinical Psychology

Review, 20(3), 379-403.

Vaskinn, A., Ventura, J., Andreassen, O. A., Melle, I., & Sundet, K. (2015). A social

path to functioning in schizophrenia: From social self-efficacy through negative

symptoms to social functional capacity. Psychiatry Research,228(3): 803-807.

Wallace, C. J., & Liberman, R. P. (1985). Social skills training for patients with

schizophrenia: a controlled clinical trial. Psychiatry Research, 15(3), 239-247.

Yıldız, M., Veznedaroğlu, B., Eryavuz, A., & Kayahan, B. (2004). Psychosocial skills

training on social functioning and quality of life in the treatment of schizophrenia: A

controlled study in Turkey. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 8(4),

219-225.

Lieberman, M. D. (2007). Social cognitive neuroscience: a review of core processes.

Annual. Review Psychology, 58, 259-289.

Alataş, G., Kurt, E., Alataş, E. T., Bilgiç, V., & Karatepe, H. T. (2007). Duygudurum

bozukluklarında psikoeğitim. Düşünen Adam, 20(4), 196-205.

Rummel-Kluge, C., & Kissling, W. (2008). Şizofrenide psikoeğitim: bu alandaki yeni

gelişme ve yaklaşımlar. Current Opinion in Psychiatry, 4(3), 119-124.

55

McFarlane, W. R., Lukens, E., Link, B., Dushay, R., Deakins, S. A., Newmark, M., ...

& Toran, J. (1995). Multiple-family groups and psychoeducation in the treatment of

schizophrenia. Archives of General Psychiatry, 52(8), 679-687.

Rummel-Kluge, C., Pitschel-Walz, G., Bäuml, J., & Kissling, W. (2006).

Psychoeducation in schizophrenia—results of a survey of all psychiatric institutions in

Germany, Austria, and Switzerland. Schizophrenia Bulletin, 32(4), 765-775.

Clarkin, J. F., Carpenter, D., Hull, J., Wilner, P., & Glick, I. (2014). Effects of

psychoeducational intervention for married patients with bipolar disorder and their

spouses. Psychiatric Services.49 (4): 531-533.

Scott, J., Colom, F., Popova, E., Benabarre, A., Cruz, N., Valenti, M., & Vieta, E.

(2009). Long-term mental health resource utilization and cost of care following group

psychoeducation or unstructured group support for bipolar disorders: a cost-benefit

analysis. The Journal of Clinical Psychiatry, 70(3), 378-386.

Colom, F., Vieta, E., Sanchez-Moreno, J., Palomino-Otiniano, R., Reinares, M.,

Goikolea, J. M.,& Martinez-Aran, A. (2009). Group psychoeducation for stabilised

bipolar disorders: 5-year outcome of a randomised clinical trial. The British Journal of

Psychiatry, 194(3), 260-265.

Holmes, H., Ziemba, J., Evans, T., & Williams, C. A. (1994). Nursing model of

psychoeducation for the seriously mentally ill patient. Issues in mental health nursing,

15(1), 85-104.

Cheng, L. Y., & Chan, S. (2005). Psychoeducation program for Chinese family carers

of members with schizophrenia. Western journal of nursing research, 27(5), 583-599.

Chan, S. W. C., Yip, B., Tso, S., Cheng, B. S., & Tam, W. (2009). Evaluation of a

psychoeducation program for Chinese clients with schizophrenia and their family

caregivers. Patient Education and Counseling, 75(1), 67-76.

Gerdner, L. A., Buckwalter, K. C., & Reed, D. (2002). Impact of a psychoeducational

intervention on caregiver response to behavioral problems.Nursing Research, 51(6),

363-374.

56

Magliano, L., Fiorillo, A., Fadden, G., Gaır, F., Economou, M., Kallert, T.,& Maj, M.

(2005). Effectiveness of a psychoeducational intervention for families of patients with

schizophrenia: preliminary results of a study funded by the European Commission.

World Psychiatry, 4(1), 45.

Howard P.B., El-Mallakh P., Rayens M.K., Clark J.J. (2003). Consumer Perspectives on

Quality of Inpatient Mental Health Services. Archieves of Psychiatric Nursing. 17(5),

205-217.

Green, J. (1992). Inpatient psychiatry units.Archives of Disease in Childhood, 67(9),

11-20.

Leahey, M., & Harper-Jaques, S. (1996). Family-nurse relationships: Core assumptions

and clinical implications. Journal of Family Nursing, 2(2), 133-151.

Goodyear, M., Hill, T. L., Allchin, B., McCormick, F., Hine, R., Cuff, R., & O'Hanlon,

B. (2015). Standards of practice for the adult mental health workforce: Meeting the

needs of families where a parent has a mental illness.International Journal of Mental

Health Nursing, 24(2), 169-180.

Mokgothu, M. C., Du Plessis, E., & Koen, M. P. (2015). The strengths of families in

supporting mentally-ill family members. curationis, 38(1), 1-9.

Souto, V. T., Terra, M. G., Soccol, K. L. S., Mostardeiro, S. C. T. D. S., Xavier, M. D.

S., & Teixeira, J. K. D. S. (2015). Care nursing team in patients family of perception

psychiatric. Journal of Nursing UFPE on line [JNUOL/DOI: 10.5205/01012007], 9(2),

910-917.

Erdemir, F. (1998). Hemşirelerin rol ve işlevleri ve hemşirelik eğitiminin felsefesi. CÜ

Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(1), 59-63.

Jones, J., Nolan, P., Bowers, L., Simpson, A., Whittington, R., Hackney, D., & Bhui, K.

(2010). Psychiatric wards: places of safety?. Journal of Psychiatric and Mental Health

Nursing, 17(2), 124-130.

57

Özcan A (2006). Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim 2.Baskı, Sistem Ofset, Ankara,

ss:104-107.

Jansson, J. Å., Johansson, H., & Eklund, M. (2013). The Psychosocial Atmosphere in

Community-Based Activity Centers for People with Psychiatric Disabilities: Visitor and

Staff Perceptions. Community mental health journal,49(6), 748-755.

O'Brien, L., & Cole, R. (2004). Mental health nursing practice in acute psychiatric

close‐observation areas. International Journal of Mental Health Nursing, 13(2), 89-99.

Biggin Moylan, L. (2009). Physical restraint in acute care psychiatry: A humanistic and

realistic nursing approach. Journal of Psychosocial Nursing & Mental Health

Services,47(3), 41.

Çetinkaya Duman, Z. Ç., İnan, F. Ş., Moursel, G., Çakar, H., Fakültesi, D. E. Ü. H., &

Kliniği, D. E. Ü. P. (2015). Psikiyatri Kliniğinde Refakatçi Uygulamasına Yönelik

Hasta Yakınlarının ve Sağlık Profesyonellerinin Görüşleri. Journal of Psychiatric

Nursing, 6(2), 79-84.

Karaöz, S. (2004). Hemşirelerin politik gücü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik

Yüksek Okulu Dergisi, 8, 30-36.

Kuğuoğlu, S., Çövener, Ç., Tanır, M. T., & Aktaş, E. (2009). İlaç uygulamalarında

hemşirenin mesleki ve yasal sorumluluğu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve

Sanatı Dergisi, 2(2), 86-93.

Antonio P.D. (2004). Relationships, Reality, and Reciprocity with Therapeutic

Environments: A Historical Case Study. Archieves of Psychiatric Nursing. 18(1), 11-16.

McAndrew, S., Chambers, M., Nolan, F., Thomas, B., & Watts, P. (2014). Measuring

the evidence: Reviewing the literature of the measurement of therapeutic engagement in

acute mental health inpatient wards. International Journal of Mental Health Nursing,

23(3), 212-220.

58

Catty, J., Winfield, H., & Clement, S. (2007). The therapeutic relationship in secondary

mental health care: a conceptual review of measures. Acta Psychiatrica Scandinavica,

116(4), 238-252.

Barker P. (2001). Dismantling formal observation and refocusing nursing activity in

acute inpatient psychiatry: a case study, Journal of Psychiatric Mental Health Nursing,

8: 173-188.

Barker, P. And Rolfe G. (2000). Therapeutic nursing care in acute psychiatric wards:

engagement over control. Journal of Psychiatric Mental Health Nursing, 7: 179-184.

Krauss, J. B. (2000). Protecting the legacy: The nurse-patient relationship and the

therapeutic alliance. Archives of Psychiatric Nursing, 14(2), 49-50.

Shives LR. And Isaacs, A. (2002) Psychiatric-Mental Health Nursing. 7th Edition,

Lippincott Williams&Wilkins, Philadelphia,153.

Arkan, B., & Üstün, B. (2008). Elektrokonvülsif tedavi’de (EKT) hemşirelik

uygulamaları. C.Ü. Hemşirelik Dergisi, 12(3), 43-51.

59

FORMLAR

EK-I. ARAŞTIRMA YAPILMASI PLANLANAN KURUMLAR

1. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi

2. Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi

3. Zonguldak Karadeniz Ereğli Devlet Hastanesi

4. Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

5. Yozgat Devlet Hastanesi

6. Yalova Devlet Hastanesi

7. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi

8. Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi

9. Uşak Devlet Hastanesi

10. Tunceli Devlet Hastanesi

11. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi

12. Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi

13. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi

14. Trabzon Fatih Devlet Hastanesi

15. Trabzon Of Devlet Hastanesi

16. Trabzon Ataköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi

17. Trabzon Akçaabat Haçkalı Baba Devlet Hastanesi

18. Tokat Turhal Devlet Hastanesi

19. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi

20. Tokat Devlet Hastanesi

21. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi

22. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

23. Tekirdağ Devlet Hastanesi

24. Tekirdağ Malkara Devlet Hastanesi

25. Tekirdağ Çorlu Devlet Hastanesi

26. Tekirdağ Çerkezköy Devlet Hastanesi

27. Şırnak Devlet Hastanesi

28. Dr Selahattin Cizrelioğlu Devlet Hastanesi

29. Şanlıurfa Viranşehir Devlet Hastanesi

60

30. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

31. Urfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi

32. Urfa Balıklıgöl Devlet Hastanesi

33. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi

34. Sivas Devlet Hastanesi

35. Sivas Numune Hastanesi

36. Sinop Atatürk Devlet Hastanesi

37. Sinop Boyabat 75. Yıl Devlet Hastanesi

38. Siirt Devlet Hastanesi

39. Samsun Terme Devlet Hastanesi

40. Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi

41. Samsun Gazi Devlet Hastanesi

42. Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi

43. Samsun Çarşamba Devlet Hastanesi

44. Samsun 19 Mayıs Eğitim ve Araştırma Hastanesi

45. Sakarya Sağlık Bakanlığı Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

46. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi

47. Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

48. Rize Devlet Hastanesi

49. Osmaniye Devlet Hastanesi

50. Ünye Devlet Hastanesi

51. Ordu Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

52. Ordu Devlet Hastanesi

53. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi

54. Niğde Devlet Hastanesi

55. Niğde Bor Devlet Hastanesi

56. Dr.İ.Şevki Atasagun Nevşehir Devlet Hastanesi

57. Muş Devlet Hastanesi

58. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

59. Marmaris Devlet Hastanesi

60. Fethiye Devlet Hastanesi

61. Bodrum Devlet Hastanesi

62. Tarsus Devlet Hastanesi

61

63. Mersin Silifke Devlet Hastanesi

64. Mersin Mut Devlet Hastanesi

65. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi

66. Anamur Devlet Hastanesi

67. Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi

68. Mersin Toros Devlet Hastanesi

69. Mersin Devlet Hastanesi

70. Mardin Kızıltepe Devlet Hastanesi

71. Mardin Devlet Hastanesi

72. Manisa Turgutlu Devlet Hastanesi

73. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi

74. Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi

75. Soma Devlet Hastanesi

76. Manisa Salihli Devlet Hastanesi

77. Manisa Alaşehir Devlet Hastanesi

78. Manisa Akhisar Devlet Hastanesi

79. Malatya İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi

80. Malatya Devlet Hastanesi

81. Simav Devlet Hastanesi

82. Sağlık Bakanlığı Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Evliya Çelebi Eğitim ve

Araştırma Hastanesi

83. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi

84. Konya Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesi

85. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi

86. Konya Numune Hastanesi

87. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi

88. Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi

89. Akşehir Devlet Hastanesi

90. Beyşehir Devlet Hastanesi

91. Körfez Devlet Hastanesi

92. Karamürsel Devlet Hastanesi

93. Kocaeli Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi

94. İzmit Seka Devlet Hastanesi

62

95. Kocaeli Devlet Hastanesi

96. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi

97. Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi

98. Kilis Devlet Hastanesi

99. Kırşehir Sağlık Bakanlığı Ahi Evran Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

100. Kırklareli Devlet Hastanesi

101. Kırklareli Lüleburgaz Devlet Hastanesi

102. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

103. Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi

104. Kayseri Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

105. Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi

106. Kayseri Develi Hatice-Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi

107. Kastamonu Dr Münif İslamoğlu Devlet Hastanesi

108. Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi

109. Kars Devlet Hastanesi

110. Karaman Devlet Hastanesi

111. Özel Medikar Hastanesi

112. Karabük Üniversitesi Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi

113. Kahramanmaraş Pazarcık İlçe Devlet Hastanesi

114. Kahramanmaraş Elbistan Devlet Hastanesi

115. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

116. Özel Caka Vatan Hastanesi (Kahramanmaraş)

117. Necip Fazıl Şehir Hastanesi (Kahramanmaraş)

118. Afşin Devlet Hastanesi

119. Urla Devlet Hastanesi

120. İzmir Torbalı Devlet Hastanesi

121. Tire Devlet Hastanesi

122. Ödemiş Devlet Hastanesi

123. Menemen Devlet Hastanesi

124. İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi

125. İzmir Alsancak Nevvar Salih İşgören Devlet Hastanesi

126. İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi

127. İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi

63

128. İzmir Sağlık Bakanlığı İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve

Araştırma Hastanesi

129. İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

130. İzmir Dr.Faruk İlker Bergama Devlet Hastanesi

131. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

132. Aliağa Devlet Hastanesi

133. Özel Balıklı Rum Hastanesi

134. Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi

135. Üsküdar Devlet Hastanesi

136. İstanbul Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

137. Özel Hisar İntercontinental Hospital Hastanesi

138. Özel NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi

139. Özel Fransız Lape Hastanesi

140. İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi

141. İstanbul Silivri Prof.Dr.Necmi Ayanoğlu Devlet Hastanesi

142. İstanbul Sağlık Bakanlığı-Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma

Hastanesi

143. İstanbul Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

144. Kağıthane Devlet Hastanesi

145. İstanbul Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

146. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi

147. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi

148. Özel Alman Hastanesi Universal Hospitals Group

149. Beykoz Devlet Hastanesi

150. Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi

151. Bayrampaşa Devlet Hastanesi

152. İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim

ve Araştırma Hastanesi

153. İstanbul Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi

154. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

155. İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi

156. Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

157. Isparta Devlet Hastanesi

64

158. Iğdır Devlet Hastanesi

159. İskenderun Devlet Hastanesi

160. Dörtyol Devlet Hastanesi

161. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi

162. Antakya Devlet Hastanesi

163. Hakkari Yüksekova Devlet Hastanesi

164. Hakkari Devlet Hastanesi

165. Gümüşhane Devlet Hastanesi

166. Giresun Prof.Dr.A.İlhan Özdemir Devlet Hastanesi

167. Gaziantep Şehitkamil Devlet Hastanesi

168. Gaziantep 25 Aralık Devlet Hastanesi

169. Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Hastanesi

170. Gaziantep Dr. Ersin Arslan Devlet Hastanesi

171. Nizip Devlet Hastanesi

172. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi

173. Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi

174. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştırma Hastanesi

175. Eskişehir Devlet Hastanesi

176. Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi

177. Erzurum Palandöken Devlet Hastanesi

178. Erzurum Atatürk Üniversitesi Yakutiye-Aziziye Araştırma Hastanesi

179. Erzincan Devlet Hastanesi

180. Elazığ Fırat Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

181. Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi

182. Harput Devlet Hastanesi

183. Elazığ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi

184. Edirne Uzunköprü Devlet Hastanesi

185. Edirne Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

186. Edirne Devlet Hastanesi

187. Keşan Devlet Hastanesi

188. Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

189. Düzce Atatürk Devlet Hastanesi

190. Diyarbakır Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

65

191. Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi

192. Ergani Devlet Hastanesi

193. Bismil Devlet Hastanesi

194. Denizli Pamukkale Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi

195. Server Gazi Devlet Hastanesi

196. Denizli Devlet Hastanesi

197. Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi

198. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

199. Çanakkale Devlet Hastanesi

200. Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi

201. Bursa Çekirge Devlet Hastanesi

202. Bursa Devlet Hastanesi

203. Bursa Orhangazi Devlet Hastanesi

204. Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi

205. Bursa Mustafa Kemalpaşa Devlet Hastanesi

206. İnegöl Devlet Hastanesi

207. Bursa Gemlik Muammer Ağım Devlet Hastanesi

208. Burdur Devlet Hastanesi

209. Bucak Devlet Hastanesi

210. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi

211. Bolu İzzet Baysal Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi

212. Bitlis Devlet Hastanesi

213. Bingöl Devlet Hastanesi

214. Bilecik Devlet Hastanesi

215. Bayburt Devlet Hastanesi

216. Batman Bölge Devlet Hastanesi

217. Bartın Devlet Hastanesi

218. Balıkesir Atatürk Devlet Hastanesi

219. Balıkesir Devlet Hastanesi

220. Özel Edremit Körfez Hastanesi (Balıkesir)

221. Edremit Devlet Hastanesi

222. Burhaniye Devlet Hastanesi

223. Bandırma Devlet Hastanesi

66

224. Ayvalık Devlet Hastanesi

225. Nazilli Devlet Hastanesi

226. Kuşadası Devlet Hastanesi

227. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

228. Aydın Atatürk Devlet Hastanesi

229. Aydın Devlet Hastanesi

230. Artvin Devlet Hastanesi

231. Hopa Devlet Hastanesi

232. Ardahan Devlet Hastanesi

233. Serik Devlet Hastanesi

234. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi

235. Antalya Atatürk Devlet Hastanesi

236. Manavgat Devlet Hastanesi

237. Kumluca Devlet Hastanesi

238. Antalya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

239. Gazipaşa Devlet Hastanesi

240. Finike Devlet Hastanesi

241. Alanya Devlet Hastanesi

242. Yenimahalle İlçe Devlet Hastanesi

243. Ankara Gazi Mustafa Kemal Devlet Hastanesi

244. Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi

245. Ankara Sincan Dr.Nafiz Körez Devlet Hastanesi

246. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Araştırma ve Uygulama Hastanesi

247. Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi

248. Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi (Ankara)

249. Gölbaşı Hasvak Devlet Hastanesi

250. Ankara Çubuk Halil Şıvgın Devlet Hastanesi

251. Ankara Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Sağlık Araştırma

Uygulama Merkezi

252. Ankara Gazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi

253. Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi

254. Hacettepe Üniversitesi Hastanesi

255. Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi

67

256. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

257. Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerafettin Eğitim ve Araştırma Hastanesi

258. Aksaray Devlet Hastanesi

259. Ağrı Devlet Hastanesi

260. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Ahmet Necdet Sezer Araştırma ve

Uygulama Hastanesi

261. Afyonkarahisar Devlet Hastanesi

262. Sağlık Bakanlığı Adıyaman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

263. Kahta Devlet Hastanesi

264. Besni Devlet Hastanesi

265. Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

266. Özel Algomed Hastanesi (Adana)

267. Adana Devlet Hastanesi

268. Adana Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Sağlık, Eğitim ve

Araştırma Merkezi

269. Kozan Devlet Hastanesi

270. Adana Dr.Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi

68

EK-II. ARAŞTIRMA YAPILAMAYAN KURUMLAR VE NEDENLERİ

1. İzmir Torbalı Devlet Hastanesi: Servis yok.

2. İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi: 1 odası var 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor.

3. Ödemiş Devlet Hastanesi: Servis yok.

4. Urla Devlet Hastanesi: Servis kapanmış.

5. İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi: Servis yok

6. Ayvalık Devlet Hastanesi: Servis yok

7. Nizip Devlet Hastanesi: Tek doktor var, hasta yatışı yapılmıyor.

8. Mersin Mut Devlet Hastanesi: Doktoru gittiği için klinik kapatılmış.

9. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi: Servis yok.

10. İnegöl Devlet Hastanesi: Servis yok.

11. Yozgat Bozok Üniversitesi: Servis yok.

12. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi: Servis yok.

13. Kağıthane Devlet Hastanesi: Servis yok.

14. Üsküdar Devlet Hastanesi: Servis yok.

15. İstanbul Dr. Sabri Konuk Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.

16. Arnavutköy Devlet Hastanesi: Servis yok.

17. İstanbul Bahçelievler Devlet Hastanesi: Servis yok.

18. İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.

19. Beykoz Devlet Hastanesi: Servis yok.

20. Bayrampaşa Devlet Hastanesi: Servis yok.

21. Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi: Servis yok.

22. Ergani Devlet Hastanesi: Servis yok.

23. Bismil Devlet Hastanesi: Doktor olmadığı için hasta yatışı yapılmıyor.

24. Bodrum Devlet Hastanesi: Psikiyatri servisi kapandı.

25. Marmaris Devlet Hastanesi: Servis yok.

26. Ufuk Üniversitesi Dr. Rıdvan Ege Hastanesi: Servis kapanmış.

27. Ankara Sincan Dr. Nafiz Körez Devlet Hastanesi: Servis yok.

28. Kumluca Devlet Hastanesi: Servis yok.

29. Kayseri Develi Hatice Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi: Servis yok.

30. Samsun Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.

69

31. Samsun Gazi Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor.

32. Mardin Devlet Hastanesi: Servis yok.

33. Konya Akşehir Devlet Hastanesi: Servis yok.

34. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis

yok.

35. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi: Servis yok.

36. Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi: 1 yıldır hasta

yatışı yapılmamış.

37. İzmit Seka Devlet Hastanesi: Doktor ayrıldığı için klinik hizmet vermiyor.

38. Kocaeli Devlet Hastanesi: 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor.

39. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor.

40. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma Uygulama Hastanesi: Servis yok.

41. Burhaniye Devlet Hastanesi: Servis yok.

42. Edremit Devlet Hastanesi: Servis yok.

43. Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis

yok.

44. Adana Devlet Hastanesi: Servis yok.

45. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Servis yok.

46. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi: Servis yok.

47. Hopa Devlet Hastanesi: Servis yok.

48. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi: Servis yok.

49. Tokat Devlet Hastanesi: Servis yok.

50. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi: Servis yok.

51. Rize Devlet Hastanesi: Servis yok.

52. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi: Servis yok.

53. Özel Algomed Hastanesi: Servis yok.

54. Özel Keşan Devlet Hastanesi: Servis yok.

55. Özel Alman Hastanesi: Hastane kapanmış.

56. Özel Hisar Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi.

57. Özel Erdemit Körfez Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi.

58. Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi: İzin yazısı istedi

59. Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.

60. Özel Fransız Lape Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.

70

61. Özel Np İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.

62. Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi: 2 defa başvuruldu, izine yanıt verilmedi.

63. Sakarya Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmak

istemedi.

64. İzmir Aliağa Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.

65. Soma Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.

66. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi: 2 defa izne

başvuruldu, yanıt vermedi.

67. Bakırköy Prof.Dr.Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma

Hastanesi: Araştırma izni verilmedi.

68. İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu,

izin için yanıt verilmedi.

69. Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu,

izin için yanıt verilmedi.

70. Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmayı

gönüllülük ilkesine göre reddetti.

71. Edirne Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre

reddetti.

72. Ankara Dr. Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi:

Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti.

73. Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya

katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti.

74. Konya Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi: Servis yok.

75. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi: Servis yok

71

EK-III. GÖRÜŞÜNE BAŞVURULAN UZMAN LİSTESİ

Uzman Kurum

Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN

Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ruh

Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı

(Emekli Öğretim Üyesi)

Doç.Dr. Kemal KUŞÇU Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri

Anabilim Dalı

Doç. Dr. Esra ENGİN Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Psikiyatri

Hemşireliği Anabilim Dalı

Doç.Dr. Emin Oryal TAŞKIN Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri

Anabilim Dalı

Uzman Dr. Güray

GÜLSEREN

Burdur Devlet Hastanesi, Psikiyatri Kliniği

72

EK-IV. TEDAVİ EDİCİ ORTAM ÖZELLİKLERİNİ DEĞERLENDİRME

FORMU

1. Kliniğin kuruluş yılı:…………………

2. Klinikte çalışan hekim sayısı:

Öğretim Üyesi: ……………….......Uzman:……… Asistan…………………

3. Klinikte çalışan sorumlu hemşire sayısı:………………………………

4. Klinikte çalışan hemşire sayısı…………………………………….

5. Klinikte çalışan psikolog sayısı:………………..

6. Klinikte çalışan hizmetli (personel) sayısı:…………………………

7. Klinikte görüşme odası sayısı:………………………………………….

8. Klinikte uğraşı odası sayısı:………………………………..

9. Klinikte hasta odası sayısı:…………………………………….

10. Klinikte hasta başına düşen oda sayısı……………………

11. Hasta odalarındaki yatak

sayısı:……………………………………………………………………………

………

12. Klinikte yemek yenilen ayrı bir mekan var mı? a)Evet b)Hayır

13. Klinikte yemek yenilen ortamın özelliklerini

yazınız….......................................................................................................

14. Klinikteki lavabo ve banyo sayısı:

……………….……/……………………………..

15. Klinikte hasta yatağı sayısı:………………………………………

16. Kliniğin hastanedeki konumu:…………………………………………………

17. Klinikte EKT odası varmı?..........................................(Ameliyathanede var mı?)

18. Klinikte tespit odası var mı?................................................

19. Klinikte tedavi odası varmı?....................................................(Hemşire odası mı,

ayrı odamı?)

20. Klinikte ağırlıklı olarak hasta odalarının duvarlarının rengi

nedir?......................................................

21. Klinik ilaçları tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu?

Açıklayınız…………………………………………...............................................

.........

22. Klinik pencerelerinin özelliklerini belirtiniz( kırılır cam/kırılmaz cam, demir

parmaklık vb. yönlerinden):

……………………………………………………………………………………

73

23. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nedir?

a.) Grup toplantıları (işe yöneltme/günaydın

toplantıları)…………………

b.) Uğraşı terapileri…………..……………..

c.) Servis genel düzeni sağlamaya yönelik

kontroller:………………………………………………………

….

d.) Spor

aktiviteleri:……………………………….…………………

e.) Tatlı günler

etkinlikleri……………………………………………………….

f.) Hastaların ürettiği eserlere yönelik kermes vb

aktivite:………………….

g.) Bireysel Terapiler………………………………………………

h.) Grup

Terapileri………………………………………………………

……

24. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir?

.................................................................................................................................

..................................

25. Hasta odalarında delici/kesici aletler ve elektrik kablosu vb mevcut mu?

........................................... (yanıt evetse neler olduğu belirtilmeli)

………………………………………………………………………….

26. Pencerelerde, kilitlenme sistemi var mı?.........................................(yanıt evetse

hangisi/hangileri olduğunu belirtiniz)

27. Klinikte hasta bireylerin ailelerine danışmanlık hizmeti veriliyor mu?

………..……………………………………….(veriliyorsa ne hakkında

olduğunu yazınız?)

28. Klinikte sosyal beceri kazandırma vb etkinlikler var mı?

(belirtiniz)…………………………………………………….(Varsa ne hakkında

belirtiniz?)

29. Klinikte sağlık eğitimi veriliyor mu?

(belirtiniz)…………………………….……………(veriliyorsa ne hakkında

olduğunu yazınız)

30. Klinikte psikoeğitim etkinlikleri var mı? (Varsa kim tarafından veriliyor? Ve

içeriği nedir?

belirtiniz)…………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

…………………………….

74

31. Kliniğe gelen hasta ve ziyaretçilerinin güvenlik amaçlı üst aramaları yapılıyor

mu? (evetse nasıl yapıldığını belirtiniz. )

……………………………………………………………..

32. Klinikte klinik kuralları ve programlarının yazılı olduğu bir doküman var mı?

Bu asılı mı? Asılıysa nerde

asılı?......................................................................................................................

33. Hasta ve ailesine yatışları sırasında hemşire tarafından klinik kuralları

açıklanıyormu?........................................................................................................

.....................

34. Klinikte basamak sistemi uygulanıyor mu? (genel durumu iyiye giden hastalara

sorumluluk verme ya da kapalı servisten açık sisteme geçme

gibi?)………………………………………………………………………………

……………

35. Klinikte hastalar için sigara içme uygun ortam var mı? Varsa özelliğini yazınız

a)Evet b)Hayır

36. Hastalar yanlarında kibrit ve çakmak bulundurabiliyorlar mı? a)Evet

b)Hayır

37. Tespit ve tecrit altındaki hastaları takip etmek için kullanılan bir form ya da

izlenen bir protokol var mı? Varsa özelliklerini

belirtiniz.....................................................................

38. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu?.........................................................

39. Kliniğin kapalı bir bahçesi varmı?.............................................................

40. Klinikteki hemşirelerin eğitim durumları nedir?

a)Sağlık Meslek Lisesi (……) b) Önlisans (……) c)Lisans (…..) d)

Yüksek lisans(…….) e)Doktora (…..)

41. Klinikteki hemşire ve diğer personele psikiyatrik rahatsızlıklar hakkında

hizmetiçi eğitim

veriliyormu?.......................................................................................

42. Klinikteki hemşire ve diğer personele hastalarla iletişim üzerine hizmetiçi eğitim

veriliyormu?.......................................................................................

75

EK-V. BİLGİLENDİRİLMİŞ ONAM FORMU

Değerli Katılımcı,

Bu araştırma, Ülkemizdeki Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından

incelenmesi amacıyla yapılmaktadır.

Araştırmada uygulanacak anket formu, kaynak taraması ve incelemeler sonucu

oluşturulmuştur. Araştırmaya katılmayı reddetme hakkına sahipsiniz. Bu araştırmaya

katılmayı kabul etmeniz durumunda sorulara vereceğiniz yanıtlar gizli tutulacak,

araştırmacı tarafından değerlendirilerek, yalnız bu araştırma amacıyla kullanılacaktır.

Araştırma yayınlanırken kişisel bilgileriniz açıklanmayacaktır. Ayrıca size herhangi bir

ücret ödenmeyecek ve sizden herhangi bir ücret talep edilmeyecektir.

Veri toplama amacı ile size verilen ekteki anket formundaki her bir soruyu,

araştırmanın güvenilir olması için içtenlikle ve doğru olarak cevaplamanız gerekmekte

olup, ilgi ve yardımlarınız için teşekkür ederim.

Sorumlu Araştırmacılar:

Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

İstiklal Yerleşkesi

15300 Burdur

Tel: 0248 213 3532

Yard. Doç. Dr. Işıl IŞIK

Yeditepe Üniversitesi Sağluk Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü

Yard. Doç. Dr. Gül DİKEÇ

İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü

Bilgilendirmeyi Yapan Kişinin

Adı soyadı Tarih İmza

76

Katılımcının Beyanı

Araştırma ekibi üyeleri tarafından belirlen araştırmacı tarafından, “Ülkemizdeki

Psikiyatri Kliniklerinin Tedavi Edici Ortam Yönünden İncelenmesi” isimli bir

araştırma yapılacağı belirtilerek bu araştırma ile ilgili yukarıdaki bilgiler bana aktarıldı.

Araştırma sonuçlarının bilimsel amaçlarla kullanımı sırasında kişisel bilgilerimin

ve anket formumun özenle korunacağı konusunda bana yeterli güven verildi.

Araştırma için yapılacak harcamalarla ilgili bana herhangi bir ücret

ödenmeyecek ve ben de herhangi bir ücret talep etmeyeceğim.

Bu araştırmaya katılmak zorunda değilim ve katılmayabilirim. Araştırmaya

katılmam konusunda zorlayıcı bir davranış ile karşılaşmış değilim. Bana yapılmış tüm

açıklamaları anlamış bulunmaktayım.

Kendi başıma adı geçen bu araştırmada katılımcı olarak yer alma kararını aldım.

Bu konuda yapılan daveti büyük bir memnuniyet ve gönüllülük içerisinde kabul

ediyorum.

Katılımcı

Adı soyadı Tarih İmza

77

EK- VI. ARAŞTIRMA PROJE BÜTÇESİ

Proje No: 2014-4

Proje Adı: ÜLKEMİZDEKİ

PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN

TEDAVİ EDİCİ ORTAM

YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

PLANLANAN

MİKTAR

KULLANILAN

MİKTAR

Araç-gereç

Cep telefonu 500 300

Toplam araç-gereç

Sarf Malzeme

Fotokopi 300 1142,71

Kitapçık Basım 900 500

Zarf 210

Toplam Sarf malzeme

Hizmet Alımı

İstatistik hizmet alımı 595 170

Kargo 3360 1200

İkram 480 232,04

Toplam hizmet alımı

Yardımcı personel

Veri toplama elemanı 5500 5500

Veri giriş elemanı 500 500

Toplam yardımcı personel

TOPLAM GİDERLER 16965 9420

78

79

ETİK KURUL KARARI

80

ÖZGEÇMİŞLER

GÜL ERGÜN

1. KİŞİSEL BİLGİLER

2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)

Adı Soyadı: GÜL ERGÜN

Akademik

Unvanı/Pozisyonu: Yrd.Doç.Dr./Öğretim Üyesi

Fakülte/Bölüm: Sağlık Yüksekokulu/Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü

Departman/Ünite:

Ev telefonu: -

İş telefonu ve Cep

telefonu: 0 248 2133532/ 05317981307

E-posta adresi: ergun@mehmetakif.edu.tr

YIL BÖLÜM KURUM DERECE (Doktora,

Uzmanlık, vb)

2002 Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi Lisans

2005 Psikiyatri Hemşireliği Akdeniz Üniversitesi Yüksek Lisans

2011 Psikiyatri Hemşireliği Marmara Üniversitesi Doktora

81

3. AKADEMİK DENEYİM

4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE

SERTİFİKALAR

GÖREV

DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM KURUM

2002-2005 Araştırma Görevlisi Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi

2007-2011 Öğretim Görevlisi Hemşirelik Mehmet Akif Ersoy

Üniversitesi

2011- Öğretim Üyesi Acil Yardım ve Afet

Yönetimi

Mehmet Akif Ersoy

Üniversitesi

TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI

18-01-2012 TÜBİTAK Bilgilendirme ve Eğitim Semineri

2007-2010

Anksiyete Bozuklukları ve Depresyonda Değerlendirme, Vaka

Formülasyonu Oluşturma ve Tedavide Kognitif-Davranışçı Yaklaşımlar

Eğitimi (200 saat)

2008 SPSS Kullanımı Kursu

82

5. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK KATILDIĞI İNSAN

ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)

6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN

MAKALELER

7. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE KİTAP BÖLÜM YAZARLIĞI

TARİH ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI

2005 Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış

Bireylere Bakış Açıları

2011 Böbrek Hastalarının Nakil Sonrası Süreçlerine Uyumlarında Danışmanlık

Vermenin Etkinliğinin Değerlendirilmesi

2011

Burdur il’inde lise düzeyinde eğitim alan öğrencilerin sigara, alkol, madde

kullanım düzeylerinin ve kullanım düzeylerinin çeşitli değişkenlerle

ilişkisinin incelenmesi

2012 Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin

Değerlendirilmesi

2013 Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin

Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

2014 Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Problem Çözme Özellikleri ve Sosyal

Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

2014

Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Öfke İfade Etme Biçimleri ve Kısa

Semptom Envanteri Puanları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

TARİH MAKALENİN BAŞLIĞI

2014

Ergun G, Çakır C, Sağlık Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Cinsel

Sağlıkla İlgili Bilgi, Tutum ve Davranış Özelliklerinin İncelenmesi,

Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (21.10.2014 tarihinde

ASB-1387 numaralı makale olarak kabul edilmiştir. Kabul yazısı ektedir. )

TARİH KİTABIN ADI-YAZARA AİT BÖLÜMLER

2014- Ruh Sağlığı ve Hastalıklarında Hemşirelik ve Bakım Sanatı (Bölümler:

Uyku Bozuklukları, Depresyon, Kişilik Bozuklukları, Yeme Bozuklukları )

83

IŞIL IŞIK

1. KİŞİSEL BİLGİLER

2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)

Adı Soyadı: IŞIL IŞIK

Akademik

Unvanı/Pozisyonu: Yrd.Doç. Dr. Öğretim Üyesi

Fakülte/Bölüm: Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Departman/Ünite: Hemşirelik Bölümü/Psikiyatri Hemşireliği

Ev telefonu:

İş telefonu ve Cep

telefonu: 0216 5780000

E-posta adresi: isil.isik@yeditepe.edu.tr

YIL BÖLÜM KURUM DERECE (Doktora,

Uzmanlık, vb)

2012 Psikiyatri Hemşireliği

Marmara Üniversitesi

Sağlık Bilimleri

Enstitüsü

Doktora

2005 Psikiyatri Hemşireliği

Akdeniz Üniversitesi

Sağlık Bilimleri

Enstitüsü

Yüksek Lisans

2002 Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi

Sağlık Yüksekokulu Lisans

84

3. AKADEMİK DENEYİM

4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE

SERTİFİKALAR

5. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK KATILDIĞI İNSAN

ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)

GÖREV

DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM KURUM

2015-

Halen Öğretim Üyesi Hemşirelik Yeditepe Üniversitesi

2005-2013 Klinik Eğitimci Hemşirelik Koç Üniversitesi

2002-2005 Araştırma Görevlisi Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi

2000-2002 Hemşire Akdeniz Sağlık Vakfı

Hastanesi

TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI

2010 Bilişsel Davranışçı Terapi Kursu (200 Saat), İstanbul

TARİH ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI

2011

Öğrenci Hemşirelerin Mezuniyete Hazır Olma Durumları ve Mezuniyet

Sonrası Dönemden Beklentileri, (Araştırmacı) (Şubat 2010-Eylül 2011)

Vehbi Koç Vakfı

85

6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN

MAKALELER

TARİH MAKALENİN BAŞLIĞI

2009

Güner Küçükkaya, P.,Işık, I."Bir Grup Lise Öğrencisinde Psikiyatrik

Semptom Dağılımı Ve Etkileyen Faktörler", XVI. Ulusal Sosyal

Psikiyatri Kongre Kitabı, Safranbolu- Karabük, (Poster bildiri özeti)01- 04

Temmuz 2009, ss: 316-317

2009

Türkmen E., Işık I., Balcı S., Topcu S.A., Abalı S., Karaçay, P. (2009)

“Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) Kursuna Katılan Hemşirelik/Sağlık

Yüksekokulu Öğrencilerinin Kurstaki Başarı, Beklenti ve Memnuniyetleri”

Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(2): 55-62.

2010

Güner Küçükkaya P, Işık I. Predictors of Psychiatric Symptoms Scores in a

Sample of Turkish High School Students. Nursing and Health Sciences.

2010 Dec;12(4):429-36.

2011

Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., Tekkaş, K. Öğrenci Hemşirelerin İşe

Başlamaya Hazır Olma Durumları ve Etkileyen Faktörler, I. Uluslararası,

V. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul, SS:

201-202. (2011)(Poster Sunum)

2011

Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., “Turkish Nurses’ Experiences With Cancer

Patients In A Public Hospital: A Phenomenological Study”, 13. World

Psychooncology Congress, 16-20 October, Antalya. (Poster Presentation)

86

GÜL DİKEÇ

1.KİŞİSEL BİLGİLER

1. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)

Adı Soyadı: Yrd. Doç.Dr. Gül Dikeç

Akademik

Unvanı/Pozisyonu: Öğretim Üyesi

Fakülte/Bölüm: İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Departman/Ünite: Hemşirelik Bölümü

Ev Telefonu: -

İş Telefonu ve Cep

telefonu: 0232 372 35 35-3205 / 0530 388 48 60

E-posta adresi: gul.dikec@izmir.edu.tr

YIL BÖLÜM KURUM DERECE (Doktora,

Uzmanlık, vb)

2008 Hemşirelik

Koç Üniversitesi

Hemşirelik Yüksek

Okulu (Başarı Burslu)

Lisans

2010

Ruh Sağlığı ve

Psikiyatri Hemşireliği

Anabilim Dalı

İstanbul Üniversitesi

Sağlık Bilimleri

Enstitüsü

Yüksek Lisans

2011-2014

Ruh Sağlığı ve

Psikiyatri Hemşireliği

Anabilim Dalı

İstanbul Üniversitesi

Sağlık Bilimleri

Enstitüsü

Doktora

87

2. AKADEMİK DENEYİM

3. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE

SERTİFİKALAR

4. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK KATILDIĞI İNSAN

ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)

GÖREV

DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM KURUM

2012-2015 Öğretim Görevlisi Hemşirelik Yüksek

Okulu Koç Üniversitesi

2015-Halen Yard. Doç. Dr. Sağlık Yüksek Okulu

Hemşirelik Bölümü İzmir Üniversitesi

TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI

Ekim-

Kasım 2012 Motivasyonel Görüşme Eğitimi

TARİH ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI

2010 Lise Öğrencilerine Verilen Şizofreniye Yönelik Bilgilendirme Eğitiminin

Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi

2008 Lise öğrencilerinin İntihar Olasılığının Değerlendirilmesi

2013

Kronik Şizofreni Hastalarında Tedaviye Bağlılık Programının Etkinliği

88

5. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN

MAKALELER

TARİH MAKALENİN BAŞLIĞI

2011

Oban, G. Küçük, L. (2011). Ergenlerde Ruhsal Hastalıklara Yönelik

Damgalamayı Etkileyen Etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1); 31-

39.

2011

Oban, G. Küçük, L. (2011). Damgalama erken başlar… Gençlerde ruhsal

hastalıklara yönelik damgalamayla mücadelede eğitimin rolü. Psikiyatri

Hemşireliği Dergisi, 2(3);141-148.

2012

Oban, G. Küçük, L. (2012). Lise Öğrencilerinde Şizofreniye Yönelik

Bilgilendirme Eğitiminin Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi. Koç

Üniversitesi Hemşirelik Araştırma Dergisi, 9(2); 35-42.

2014

Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Psychoeducation in Mental Disorders in

Turkey: A Systematic Review. Canadian Journal Psychiatric Nurses

Research, 8; 22-30.

2014

Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Bir Grup Şizofreni Hastasında Tedaviye Uyum

ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5 (3);

143-148.

2014

Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). Ruhsal Bozukluklarda Tedavi Uyumunu

Artırmak İçin Bir Yöntem: Tedaviye Uyum Programı. Psikiyatri

Hemşireliği Dergisi, 6 (1); 40-46.

2015

Badır, A. Zeybekoğlu, Z. Karaçay, P. Göktepe, N. Topçu, S. Yalçın, B.

Kebapçı, A. Oban, G. (2015). Using High-Fidelity Simulation as a

Learning Strategy in an Undergraduate Intensive Care Course. Nurse

Educator, 40 (2), E-1/E-6.

2015

Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). The Effectiveness of Adherence Therapy for

People With Schizophrenia in Turkey: A controlled Study. Achieve of

Psychiatric Nursing (accepted).