Öncel akademİ: saha sİsmolojİsİ

Prof. Dr. Ali Osman Öncel İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi

Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi

• Dersler

• Ödev

• Proje

• Ara Sınav

• Kısa Sınav

https://www.facebook.com/fieldseismology/ http://fieldgeophysics.pbworks.com/ http://www.slideshare.net/oncel/

https://www.youtube.com/user/aliosmanoncel

SAHA SİSMOLOJİSİ - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL



https://www.facebook.com/deprembilimi


http://fieldgeophysics.pbworks.com/







http://www.slideshare.net/oncel/








İçerik

• Dersin İçeriği

• Değerlendirme

• Poster Seminer

• Soru Örnekleri

Saha Sismolojisine Giriş

SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

13 Pasif Sismoloji: REMİ ve Global REMİ Saha Çalışmaları

14 Sektörel Sismoloji Sektör Çalıştayı

11 Sismik Kaynak, Global Saha Sismolojisi ve Görüntüleme

12 Pasif Sismoloji: REMİ ve Kentsel Tehlike Haritaları

9 Kırılma Sismolojisi: Sismik Hızın Tektonikle İlişkisi

10 Deney ve Sahada Ölçülen Sismik Hızları Etkileyen Faktörler

7 Ara Sınav

8 Kırılma Sismolojisi: Saha Sismolojisinde Çok Boyutlu Uygulamalar

6 Sektörel Sismoloji Öğrenci Çalıştayı

5 Kırılma Sismolojisi: Veri Kalitesini Etkileyen Faktörler

3 Kırılma Sismolojisi: Ölçme Stratejileri ve Takım Çalışması

4 Kırılma Sismolojisi: Proje Teklifi ve Sismik Hızın Değişimi

1 Sektörel Saha Sismolojisine Giriş

2 Kırılma Sismolojisi: Farklı Ölçeklerde Yeraltı Yapı Araştırması

13 Uygulama: SeisImager Plotrefa

11 Uygulama: SeisImager GeoPlot

12 Uygulama: SeisImager Plotrefa

9 Uygulama: SeisImager MASW

10 Uygulama: SeisImager GeoPlot

7




3 Uygulama: SeisImager PickWIN


1



2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali

Osman ÖNCEL

https://www.youtube.com/playlist?list=PLrgWAYZHpg9XyzIURI_888FtShJBbpvC8

Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

2008 Yılında Ders Projesi Olarak KFUPM Üniversitesinde Geliştirdi


Dünya’nın Önde Gelen Bilim İnsanlarından Geliştirilen Ders

Projesi Hakkında Görüş Alındı

2011 Yılında İstanbul Üniversitesinde Seçmeli Ders Olarak Açıldı SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

İçerik


• Değerlendirme

• Poster Seminer

• Soru Örnekleri


2/17/2015

İÇERİK Puan

Not

ORGANİZASYON Seminer hazırlığı yeterli miydi ve takip edilmesi kolay mıydı?

30

ANLAŞILIRLIK Seminer veren yeterli ölçüde yöntemleri açıkladı mı ve açık olarak sonuçları vurguladı mı?

30

HAZIRLIK Seminer veren sunumu için yeterli ölçüde iyi hazırlanmış mı?

20

GÖRSELLİK Anlatılan konuya yeterince odaklanılmış mı? Kullanılan şekil ve notlar rahatça okunabiliyor muydu?

20

TOPLAM 100

İLAVE ELEŞTİRİLER


İçerik


• Değerlendirme

• Poster Seminer

• Soru Örnekleri


http://www.slideshare.net/oncel/rnek-deprem-poster


İçerik


• Değerlendirme

• Poster Seminer

• Soru Örnekleri


İçerik

• Sabah Semineri

• Önceki Ders

• Referans


Her Dersin Başında Mutlaka

8.30 – 8.45



Osman ÖNCEL

İçerik

• Sabah Semineri

• Önceki Ders

• Referans



Osman ÖNCEL

https://youtu.be/e_wT3mDWxjw?list=PLrgWAYZHpg9XyzIURI_888FtShJBbpvC8


https://youtu.be/EYP3MJeV9jc?list=PLrgWAYZHpg9XyzIURI_888FtShJBbpvC8


FİNAL


İçerik

• Sabah Semineri

• Önceki Ders

• Referans


[email protected]



8.30 – 8.45


SAHA SİSMOLOJİSİ KISA SINAVLARI ŞUBAT, 16

1 1302090005 FÜSUN DOĞAN GİRMEDİ

2 1302110021 FURKAN KARABULUT GİRMEDİ

3 1302110078 TOLGA SOYDİNÇ 100

4 1302110091 OZAN AKGÜN GİRMEDİ

5 1302120002 EMRAH KURTOĞLU 66

6 1302120028 ECENAZ TAŞÖZ 66

7 1302120045 BURCU YAVAŞ 66

8 1302120075 ONUR AĞ 66

9 1302130001 DUYGU AKÇAY 100

10 1302130012 YAĞMUR GÜZEY GİRMEDİ

11 1302130031 MUHAMET AYAZ 66

12 1302130038 FATİH EMİR KESİKCİ88

13 1302130073 FATMA MERVE KÖSE GİRMEDİ

14 1302130091 EDA YILDIRAN 66

AKSİS KAYDI YOK MERVE BAZABA 100

AKSİS KAYDI YOK ESRA KÜBRA ÖZAYDIN 100

AKSİS KAYDI YOK FATİH ULUSOY 77



Osman ÖNCEL

İçerik

• Önceki Ders

• Uygulamalar

• Proje

• İletişim



Osman ÖNCEL

https://youtu.be/BAYyo4-o8Q8 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

https://youtu.be/lJBJJiqM0AU SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

https://youtu.be/TYMCZEjRH3c SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

İçerik

• Önceki Ders

• Uygulamalar

• Proje

• İletişim


https://youtu.be/YIQG7NcVG2Y


İçerik

• Önceki Ders

• Uygulamalar

• Proje

• İletişim


http://www.tubitak.gov.tr/tr/bur

slar/lisans/burs-

programlari/2209-a/icerik-

basvuru-formlari


Ödev: Proje Teklifi Yazılması

Potansiyel fay hatları F1 ve F2 ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.

Teslim Tarihi: 6 Mayıs, 2016


Potansiyel fay hatları F1 (486 m) ve F2 (410 m) ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.

F(1)

F(2)


http://www.jeofizik.org.tr/resimler/ekler/c2198251737a9cd_ek.pdf?tipi=18&turu=X&sube=0

İçerik

• Önceki Ders

• Uygulamalar

• Proje

• İletişim


Sektör Ziyaret Raporlarından Oluşturulacak. Saha

Sismolojisi dersini alan öğrencilerin E-KİTAP içinde basılı

bir E-Makalesi olacak. Amacımız Öğrencilerimizi yazmaya

ve emeklerinin yayına çevrilmesinde kapı açmaya

çalışmak. SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

http://www.jeofizik.org.tr/genel/tescilli_sirketler.php

İletişim ve Ziyaretle İlgili İşlemlerin 18 Mart 2015 tarihine kadar bitirilmesi, 25

Mart tarihinde ise SEKTÖR ZİYARET İZLENİMLERİ başlıklı 500 kelimeyi

geçmeyecek KISA bir raporun teslim edilmesi ve sonrasında ise kısa bir sunum

yapılması gerekiyor. Ziyaret Esnasında Sektörün Sorunları, Jeofizik Mesleğinin

Geleceği, Yeni Mezun Olacaklara İş Fırsatları, Fiyatlandırma Stratejileri, Proje

Teklifi Verme Stratejileri, Saha Sismolojisi Deneyim Fırsatları gibi farklı

konularda iletişim yapmaya, ve Jeofizik Mühendisliğinin Gittiği Yön hakkında

bilgiyi direkt sektörden öğrenmeye çalışabilirsiniz. TOPLAMINDAN ise 500

kelimelik kısa bir rapor ve sunum hazırlamanız yeterli olacaktır.


E-Posta: Güzel bir tonda GRUP olarak bir yazı

hazırlamanız ve her sektöre ayrı bu yazıyı

tasarlamanız gerekir. En az 48 saat dönüş için

beklemeniz yeterlidir. E-mailler grup üyelerinin

tamamına, ve danışman hocaya yollanması gerekir.

Telefon: Güzel bir tonda - dönüş olduysa veya

olmadıysa - teşekkür ederek yerinde ziyaret için

randevu istenir.

Ziyaret: Yapılan ziyaret sonrasında ANI fotoğrafı ve

200 kelimeyle sınırlı ziyaretin size kattıklarını ifade

edecek bir rapor hazırlanır.


İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik

Mühendisliğinde Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL tarafından verilen

Saha Sismolojisi Dersi öğrencisiyiz. Ders kapsamında Jeofizik

Mühendisliği Sektörünü yerinde ziyaret etmek, tanımak, şirket

yönetimi ve yürütülen projeler kapsamında bilgilenmek istiyoruz.

Yapılacak ziyarete dersimizin hocaları Prof. Dr. Ali Osman

ÖNCEL, Arş. Gör. Seda TEMEL ve Dersimizin Sektör Danışmanı

Serhan GÖREN ve Saha Sismolojisi dersini alan öğrencilerinin

katılması planlanmaktadır.

Cuma günleri öğleden sonraları yapılması planlanan Üniversite-İş

Dünyası Buluşmalarını sağlayacak ziyaretimiz için randevu

vermenizin gereğini saygılarımızla arz ederiz.

Saha Sismolojisi Öğrencileri Adına

Duygu AKÇAY


8.30 – 8.45


• Yapıcı Soru Nedir?

• Heyelanlı Alanlarda VS30 Haritalaması Neden Yapılır?

• Slidecasting Teknoloji Nedir?

• Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörler?

• Öğrenme Yasası Nedir?

• Networking Nedir? Örnek Bir Uygulama Modeli Nedir?

• Yumuşak (Soft Skills) Beceri Nedir? Başarıya Oransal Etkileri Nedir?

• Saha Sismolojisinde Referans Ders Kitapları ve Yazarları İsim Olarak Nedir?

• Mühendislikte Standartlar Nedir? Önemi Nedir?

• Jeofizik Mühendisliği Hangi Standartlarda ve Neresinde Yerini Almıştır?

• Jeofizik Mühendisliği Avrupa Mühendislik Standartlarının Hangi Bölümlerinde

Yerini Alır?

• Kentsel Dönüşümün Işığında Saha Sismolojisinde Vurgulanan Esaslar Nelerdir?


• Sektör Ziyaretleri İçin Yazışmalara Başladınız mı? Yazışma Yapılan 3 Şirket

İsmini Paylaşın?

• Asfalt Üstü Yer Mühendisliği Çalışmalarında Jeofonların Yere Dik Sabitlenmesi

Nasıl ve Neden Yapılır?

• 3B Sismoloji Çalışması İçin Kaynak ve Alıcı Hatları En Basit Haliyle Nasıl

Konumlandırılır?

• Sismik Yansıma Kesitlerinde Düşey Atımlı Kırık Sistemlerinin İzleri Nasıl

Görülür?

• Saha Sismolojisi Öğrenci Çalıştayının Tarihi Ne Zaman?

• İyi Bir Poster Hazırlamada İzlenmesi Gereken Süreç ve İçermesi Gereken

Boyutlar Nelerdir?

• Gizli ve Gömülü Fay Nedir? Dünya'da Gizli Fayların Açık Faylara Oranı Tahmini

Olarak Nedir?

• Proje Tekliflerinde Maliyet ve Emniyet İlişkisi Nedir?

• TMMOB Jeofizik Odası Tarafından Tescili Yapılmış İstanbul'da Kaç Şirket Var?

• Sektör Ziyaretlerinin Tamamlanması ve Raporlanması İçin Son Tarih Nedir?

• Üniversite İş DÜnyası Buluşmaları İçin Randevu Talebinde Kullanılacak Bir

Mektup Nasıl Yazılır? Örnek Yeni Formatlar Nasıl Geliştirilir?



SAHA SİSMOLOJİSİ KISA SINAVLARI ŞUBAT, 16 ŞUBAT, 23

1 1302070033 GÜLSÜM ŞENKARDEŞLER GİRMEDİ GİRMEDİ

2 1302090005 FÜSUN DOĞAN GİRMEDİ GİRMEDİ

3 1302110021 FURKAN KARABULUT GİRMEDİ 100

4 1302110074 MUAZZEZ TUĞÇE UĞRAŞAN GİRMEDİ 80

5 1302110078 TOLGA SOYDİNÇ 100 100

6 1302110091 OZAN AKGÜN GİRMEDİ GİRMEDİ

7 1302120002 EMRAH KURTOĞLU 66 GİRMEDİ

8 1302120028 ECENAZ TAŞÖZ 66 100

9 1302120075 ONUR AĞ 66 GİRMEDİ

10 1302130001 DUYGU AKÇAY 100 100

11 1302130012 YAĞMUR GÜZEY GİRMEDİ 90

12 1302130031 MUHAMET AYAZ 66 100

13 1302130038 FATİH EMİR KESİKCİ88

100

14 1302130073 FATMA MERVE KÖSE GİRMEDİ 100

15 1302130091 EDA YILDIRAN 66 100


SAHA SİSMOLOJİSİ 5W ÖDEVLERİ ŞUBAT, 16 ŞUBAT, 23

1 1302090005 FÜSUN DOĞAN

2 1302110021 FURKAN KARABULUT

3 1302110078 TOLGA SOYDİNÇ

4 1302110074 MUAZZEZ TUĞÇE UĞRAŞAN

5 1302110091 OZAN AKGÜN

6 1302120002 EMRAH KURTOĞLU

7 1302120028 ECENAZ TAŞÖZ

8 1302120045 BURCU YAVAŞ

9 1302120075 ONUR AĞ

10 1302130001 DUYGU AKÇAY

11 1302130012 YAĞMUR GÜZEY

12 1302130031 MUHAMET AYAZ

13 1302130038 FATİH EMİR KESİKCİ

14 1302130073 FATMA MERVE KÖSE

15 1302130091 EDA YILDIRAN

TESLİM ETTİ 9

TESLİM ETMEDİ 8


Osman ÖNCEL

İçerik

• Proje Teklifi

• Sismik Kırılma

• Sismik Hız

• Sismik Eğitim

Kırılma Sismolojisi

Sismik Hız ve Tektonik İlişkisi

Jeofizik Mühendisliği Bölümü İstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ali Osman Öncel [email protected]

Saha Sismolojisi

http://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.html




1 km

Teslim Tarihi:

1 Mayıs 2015

http://www.jeofizik.org.tr/resimler/ekler/c2198251737a9cd_ek.pdf?tipi=18&turu=X&sube=0

İçerik

• Proje Teklifi


• Sismik Hız

• Sismik Eğitim


Dalga Cephesi

Sismik Kırılmanın Nedeni (V2>V1)

Source: Modified after Craig Lippus, 2007

Source: Modified after Craig Lippus, 2007

Depth{

12

12

2 VV

VVXcDepth

(5)

Depth{

For layer parallel to surface

12

12

2 VV

VVXcDepth

)cos(sin22

11

1

V

V

VTDepth

i

Veri Sayısının Artmasına Bağlı Olarak Tabaka Modeli Neden Değişir?

İçerik

• Proje Teklifi


• Sismik Hız

• Sismik Eğitim


Kuzey Amerika ve Yakınında ki Okyanusların Topografik Haritası


Sığ ve sıcak mantodan kaynaklı Soğuk litosfer kaynaklı

Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl İlişkilidir?


Active Continental

Rifts

İleri Açılma (Daha Alçak Yükselmeler)

Erken Açılma (Daha Büyük Yükselmeler

National Park

Lands

P-dalga Hızı (km/s) Neden, Nerede

ve Nasıl Değişiyor?

Kıtasal Açılmanın Olduğu Yerlerde Kabuk Neden İncelir?

Kabuk Kalınlığı Çalışması Nasıl Yapılır, ve Kabuk Derinliklerinin Değişiminin Bilinmesi Neden Önemlidir?

Kabuk Nerede İncelir veya Kalınlaşır?

Kıtasal Riftlerde Kabuk Nasıl İnceliyor?

Grand Teton National Park, Wyoming Great Basin National Park, Nevada Parks and Plates

©2005 Robert J. Lillie

Sagauro National Park, Arizona Death Valley National Park, California Parks and Plates


Salton Sea, Gulf of California Parks and Plates


Continental Rifting eventually open an Ocean Basin

Parks and Plates


Kıtasal Riftlerde Kabuk Nasıl İnceliyor?

Parks and Plates


Kıtasal Riftlerde Okyanus Tabanı Nasıl Açılıyor?


East Pacific Rise

Mid-Atlantic Ridge

Okyanus Ortası Kıtasal Riftlerin Birbirlerine Benzerliği Nedir?

Parks and Plates


Basin and Range Province

East Pacific Rise

Mid-Atlantic Ridge

Gulf of California

Kıtasal Riftler Okyanus Ortası Sırtın Karada ki Uzanımı Olarak Görünebilir mi?

Moho derinliğinin tektonikle değiştiği yerler ve özellikleri nelerdir?

Fig.4.17 of Lillie

Fig 4.18 of Lillie

Sismik hız değişimlerine bağlı olarak tektonik özellikler nasıl açıklanır?

FORMATION OF OCEANIC CRUST

Parks and Plates


DIVERGENT PLATE BOUNDARY DEVELOPMENT


OCEAN/CONTINENT SUBDUCTION ZONE

Continental Rifting eventually open an Ocean Basin

Okyanusal ve Kıtasal Kabuk Kalınlığı Gelişimi Neden Değişir?

YAKINSAK LEVHA SINIRLARI Dalma-batma Zonu


Accretionary Wedge

Volcanic Arc

Kıtasal Çarpışma

Okyanus kapanıyor

ve kıtalar çarpışıyor.

Sismik hız değişimleriyle tektonik

model nasıl oluşturulur?

Fig 4.19 of Lillie

İçerik

• Proje Teklifi


• Sismik Hız

• Sismik Eğitim


1. Asgari Birim Fiyat Listesi Ne Demektir?

2. Sismik Kırılma Neden Olur?

3. Hızın Derinlikle Artmaması Sismik Kırılma Çalışmalarını Nasıl Etkiler?

4. Tabaka Süreksizliği Nedir ve Ölçülere Nasıl Etki Eder?

5. Veri Sayısının Artmasına Bağlı Olarak Tabaka Modeli Neden Değişir?

6. Levha Sınırlarında Ne Oluyor ve Nasıl Anlarız?

7. Okyanuslarda ki Levha Sınırlarının Topoğrafik Yapısı Nasıldır?

8. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl

İlişkilidir?

9. P-dalga Hızı (km/s) Neden, Nerede ve Nasıl Değişiyor?

10. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl

İlişkilidir?

11. Kabuk Nerede İncelir veya Kalınlaşır?

12. Sismik hız değişimleriyle tektonik model nasıl oluşturulur?

13. Sismik hız değişimlerine bağlı olarak tektonik özellikler nasıl açıklanır?

14. Moho derinliğinin tektonikle değiştiği yerler ve özellikleri nelerdir?

Genel Değerlendirme

Prof. Dr. Ali Osman Öncel

İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi

Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı

SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015

2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

İKİ TANESİNİ CEVAPLAYIN Sismik Hız ve Tektonik Yapı Arasında ki İlişkiyi

Açıklayınız? Jeofizik Birim Fiyatı ve Belirleyen Kurumun

Adı Nedir? Sismik Kaynak Sayısının Noktasal veya Profil

Boyunca Artmasıyla Sismik Yer Modeli Nasıl Değişir?


İçerik

• Sektörel Yazılar

• Sektörel Seminer

• Sektörel Sorunlar

• Çok Boyutlu Uygulama

• Düşük Hızın Etkisi


İletişim ve Ziyaretle İlgili İşlemlerin 18 Mart 2015 tarihine kadar bitirilmesi,

25 Mart tarihinde ise SEKTÖR ZİYARET İZLENİMLERİ başlıklı 500 kelimeyi

geçmeyecek KISA bir raporun teslim edilmesi ve sonrasında ise kısa bir

sunum yapılması gerekiyor. Ziyaret Esnasında Sektörün Sorunları, Jeofizik

Mesleğinin Geleceği, Yeni Mezun Olacaklara İş Fırsatları, Fiyatlandırma

Stratejileri, Proje Teklifi Verme Stratejileri, Saha Sismolojisi Deneyim

Fırsatları gibi farklı konularda iletişim yapmaya, ve Jeofizik Mühendisliğinin

Gittiği Yön hakkında bilgiyi direkt sektörden öğrenmeye çalışabilirsiniz.

TOPLAMINDAN ise 500 kelimelik kısa bir rapor ve sunum hazırlamanız

yeterli olacaktır. SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

Sektör Ziyaret Raporlarından Oluşturulacak. Saha

Sismolojisi dersini alan öğrencilerin E-KİTAP içinde basılı bir

E-Makalesi olacak. Amacımız Öğrencilerimizi yazmaya ve

emeklerinin yayına çevrilmesinde kapı açmaya çalışmak.


Saha sismolojisi için çıktığımız saha derslerinde mühendislerin

doldurması gereken formu bulamadık. Facebook'ta saha sismolojisi

grubunda ilk paylaşımlara kadar aradık ancak yine de formu

bulamadık. Hocam rica etsek bu formu bize yollayabilir misiniz ?

İçerik







ÖĞRENCİ SEMİNERİ



Saha Sismolojisi


Sektörel Sismolojide

Sorunlar ve Çözüm

Önerileri

Mayıs 2015

Tekrar: Kırılma Sismolojisi Saha Verisi

Seyahat Zamanı Eğrileri

Kırılma Profili

".. The selection of seismic receivers is among the most critical of

decisions. For high resolution shallow surveys, it is necessary to

have receivers that are designed to detect high frequencies

without distortion in the output signal. The first rule of thumb is

to choose a receiver with a natural frequency that is at least 10

percent of the highest frequency likely to be commonly

recorded. If the highest frequency likely to be recorded is 400

Hz, then 40 HZ geophones might be sufficient."

Kaynak: ftp://geom.geometrics.com/pub/seismic/Literature/S-TR56.pdf

Saha Sismolojisi uygulamalarında ortamın doğal frekansının ne olduğunu, ve bu ortamda kullanılan jeofon frekansının ne olduğunu araştırın? Ortamın doğal frekansı nedir? Kullanılan jeofonun frekansı nedir?

Kaynak: http://www.spectrum-geophysics.com/index.html

Kaynak: http://pubs.usgs.gov/of/2005/1169/chapters/of2005-1169_part2_04_Williams.pdf

İçerik







Eğimli Tabakalarda Kırılma



Saha Sismolojisi


Gerçek

Sonuç

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_2012.pdf


Spatial resolution requirements (bin size)

Vertical resolution requirements (frequency).

Kaynak: http://www.oilandgaslawyerblog.com/2009/04/how-do-seismic-surveys-work.html


A 3D Seismic Image A 2D Line Seismic Image

İçerik







Dikkat edilmesi gereken önemli hususlar:

Düşük Hız Tabakası: (V2<V1<V3): Sismik kırılma yönteminde incelenen tabakaların hızlarının derine gidildikçe giderek artması gerektiğini farz etmiştik. Eğer hızlarda tersine bir durum var ise, mesela ikinci tabakanın hızı olan V2 birinci (V1) ve üçüncü (V3) tabakaların hızından az ise ne olur?

İnce bir tabaka (V3>V2>V1 fakat h2 çok küçük): Burada yapmış olduğumuz diğer varsayım ise; üçüncü tabakanın en üstünde meydana gelecek kırılma kendini gösterecek, ve daha öncesinde başka yerde gömülü olan önceki kırılma ve yansımalar görülemeyecek. Bu ancak, ikinci tabaka çok ince olursa meydana gelir.

Altta yatan derinliğin daha fazla tahmin edilmesini sebep olur.

Fig. 4.10 of Lillie

Hızın azaldığı gizli tabakanın olduğu sınırlarda baş dalga oluşmaz.

Zaman-uzaklık grafiğinde yalnızca bir kritik kırılma gözükür.

Hız terslenmesi durumunda;

1. Ara yüzeyden gelen kırılma gecikir ve böylece derinliği de daha fazla gözlenmiş olur.

2. Tabakanın varlığı tamamen gözden kaçar.

3. Tabakanın kalınlığını daha fazla gözlemleriz çünkü yanlış bir varsayımla derinden yansıtıcıya gelen kırılmayı sadece 15000f/s’lik tek hız ile hesaplarız.

Gerçek

Sonuç

İnce tabakalar fark edilmeyebilir. Şöyle ki; Eğer V2-V3 hız kontrastı ve V2 tabakasının inceliği nedeniyle eğer derin tabakalardaki ışınlar önce geliyorsa ince tabaka gözlenmeyebilir.

Kırılma seyahat zamanı grafiği yandaki modele göre hazırlanmıştır.

h1=10 feet = 3m

V1=4000f/s

h2=30feet= 9m

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Not: 1ft = 0.30480m

h1=10 feet

V1=4000f/s

h2=20feet

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Kayıtta 0.0069 sn zaman aralığında sadece bir kırılma görülüyor. Bu kırılma için hangi derinlik hesaplanabilir?

itVV

VVh

21

23

311

2

Bu durumda; 15000 f/s hıza sahip yansıtıcıdan gelen dalgayı yaklaşık 14.4 (4.3 m) feet’lik derinden geliyormuş gibi tahmin ettik. Derinliği doğru tahmin edemedik çünkü sismik dalga harcadığı zamanı sadece 4000 f/s hız ile harcamış gibi hesapladık. Oysa zamanın bir kısmını ikinci tabakada 8000 f/s hız ile de harcamalıydı, bu yüzden zaman aralığımız azaldı ve tabaka kalınlığımız h ‘da azalmış oldu.

Hız terslenmesi durumunda da tüm tabakayı yine kaçırmış oluruz.

h1=10 feet

V1=4000f/s

h2=10feet

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Fig 4.13 of Lillie

t1d ≠ t1u

TAB = TBA

dd tVV

VVh 1

2

1

2

2

21

2

uu tVV

VVh 1

2

1

2

2

21

2

TAB = A noktasındaki atıştan, B noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

TBA = B noktasındaki atıştan, A noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

T1d = Aşağı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (A’dan B’ye)

T1u = Yukarı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (B’den A’ya)

1. Yüksek Çözünürlüklü Saha Sismolojisi Çalışmalarında

Jeofon Nasıl Seçilir?

2. Yurt Dışı Özel Sektöründe Uygulama Standartları Nasıl?

3. Sismolojik Çalışma Sahada Nasıl Oluyor?

4. Sismik Araştırma Nasıl Yapılır?

5. Düşük Hız Tabakası ve İnce Tabakadan Kaynaklı Olacak

Problemler Nelerdir?

6. Hız Terslenmesi veya Gizli Tabaka Nedir, ve bunlardan

kaynaklı sorunla ne olabilir?

7. Tabaka derinliklerinin DHT Durumunda Değişmesini Nasıl

Gösterebilirsiniz?

8. Düşük Hız Tabakası Zaman-Uzaklık Grafiğinde Nasıl

Görünür?

9. Gizli Tabaka veya İnce Tabaka

Problemi Nedir?

Seminer Yer

İstanbul Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi

Sınıf: D331

Tarih 8 Mart

2016

8.30-10.00

Saha Sismolojisi

Prof. Dr.

Ali Osman ÖNCEL

Moderatör

İÜ Öğretim Üyesi

Uzman Mühendis

Korhan AKIN

Konuşmacı

TP Arama Dairesi

2B/3B Sismoloji Kara Alanlarında Veri Toplama

Jeofizik Operasyonlar Müdürlüğü

Arama Daire Başkanlığı

5/19/2016 Beşinci 1-7 Mart Burdur Deprem Haftası: Kent Odaklı Deprem Riski

ARAMA

KARA ALANLARINDA 2B-3B

SİSMİK VERİ TOPLAMA

TÜRKİYE PETROLLERİ

KORHAN AKIN Jeofizik Yüksek Mühendisi

Kara Sismik Ekipler Şefi

MART 2016 TPAO ARAMA – JEOFİZİK OPERASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ 2013

SUNUM YERİ : İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ SUNUM TARİHİ : 08.03.2016 SAAT: 08:30

219/10

Sismik Ekipler

TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

SİSMİK EKİPLER ORGANİZASYON ŞEMASI

Sismik Ekibin Çalışmaları

TOPOĞRAFYA

Dozer Çalışmaları

Dozer yolu açılmasının amacı sondaj

yapılacak atış noktalarına sondaj

araçlarının rahat ulaşabilmesi için

yapılmaktadır.

Dozer yolu açılacak bölgenin istikşafını

topograflar hazırlar. Daha sonra dozer

çavuşu operatörlüğünde bu

topografların belirlediği noktalarda yol

açma çalışması yapılır.

Atış ve Alıcı Noktalarının İşaretlenmesi

Topografya çalışmasının amacı Projeden gelen atış

ve alıcı noktalarının arazideki yerini

işaretlemektir.

Öncelikle ilk yapılacak iş projenin verdiği atış ve

reciver noktalarının koordinatlarının GPS*

aletlerine yüklemektir.Böylelikle arazide GPS

sayesinde noktalarımızın yerini belirleyip o

noktayı işaretleyip boyarız.

Atış noktalarının belirlenmesi;

Tekman projemizde atış aralıklarımız 50 m

olarak belirlenmiştir. Buna göre topografya çavuşu

projenin belirlediği atış noktaları koordinatlarını

her 50 m de bir durarak işaretler. Genellikle arazi

yapısından dolayı, sondaj kamyonunun

yanaşamayacağını varsayılarak hat üzerindeki atış

noktası sağ veya sola offset verilerek işaretlenir.

Alıcı noktalarının belirlenmesi;

Tekman projemizdeki grup aralıklarımız 25

m olarak belirlenmiştir. Buna topografya çavuşu

projenin belirlediği alıcı noktalarının

koordinatlarını her 25 m de bir durarak işaretler.

Alıcı noktalarında kablo serimi olacağı için

olağanüstü bir engel çıkmadıkça noktanın yeri

değiştirilmez.

Topografya

Topografya ekibi

2 Topograf

2 Topografya çavuşu

2 Araç şöförü

3 alııcı işçisi

3 atış işçisi

1 referans noktası bekçisi

Topografya ekipman

2 Nissan Pick-up

1 Land Rover

Leica 1200 GPS

Leica 530 GPS

Zarar Ziyan

1- Sismik programın yapılması istenen saha içerisinde bulunan yerleşim yerlerine bilgilendirme

amaçlı tebligat dağıtıyoruz. Köylerde Muhtarlara,Belde ve İlçelerde Mahalle Muhtarlarına var ise Çiftçi

Malları Koruma Başkanlığına;

2- Bulunduğumuz İl,llçe Tarım Müdürlüğünden dilekçe ile o yöreye ait olabilecek ürünlerin

Dekar başına verim ve fiyatlarını resmi olarak istiyoruz; zaman zaman da Ticaret Borsasından

aldığımız fiyatlarla güncellemekteyiz.

3- Çalışmamız biten Köy,Belde,İlçe Muhtarlıklarına tekrar uğrayarak muhtarlıktan yöreyi

bilen en az iki bilirkişi istemekteyiz.Bu kişiler bizlere tarla sınırlarını ve tarlayı kimin ektiğini göstermek

için yanımızda şahitlik amaçlı bulunmaktadır.Mevcut olan tarla sahipleri var ise tarlanın başında

bulunarak zararlarını göstermektedirler.

Zarar Çeşitleri; Buğday, Arpa, Tütün, Bağ, Bahçe, Dozer Hasarları, Bozulan tarlalar v.s arazide

oluşabilecek zararların tümünü kapsamaktadır.

4- Arazide tarla başında yapmış olduğumuz tesbitler zarar çeşitliliğine göre il,ilçe tarım

müdürlüğünden almış olduğumuz fiyatlar doğrultusunda, zaman zamanda Ticaret Borsasından almış

olduğumuz fiyatlarla güncelleyerek zararların miktarını hesaplamaktayız.

5- Bu çalışma doğrultusunda bilirkişi tutanağı hazırlanmış olup 20 satırdan oluşmaktadır.Her

bir satırdaki zarar için ise tazminat alındısı belgesi de çıkmış olur.

6- Bilirkişi ve Tazminat alındısı çıkartıldıktan sonra Kamp Amirliğine ödeme yapılması için

teslim edilir.

7- Muhtar ve azalar nezaretinde zarar sahiplerine imzaları alınarak yerinde ödeme yapılır.

8- Ödeme bittikten sonra muhtar ve azalardan herhangi bir zarar-ziyan veya ödemenin

kalmadığına dair tutanak imzalatıp onaylandıktan sonra alınır.

9- Kamp Amirliğince ödemesi yapılan köyler icmal yapılarak ANKARA’ya gönderilir.

Zarar Ziyan

226/10

JEOFİZİK OPERASYONLAR MÜDÜRLÜGÜ

TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

KULLANILAN ENERJİ KAYNAKLARI

SERCEL MERTZ M26

SERCEL NOMAD 65

AGBO

LONGLİFE GUN

Sismik Kaynaklar

Dinamit (Sismik – 2)

Vibro (Sismik – 1 ve Sismik - 3)

228/10


TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

• ÜRETİLEN SİNYALİN HEDEFLENEN DERİNLİĞE ULAŞABİLMESİ

• HEDEF DERİNLİKTEKİ GEREKLİ ÇÖZÜNÜRLÜĞÜN SAĞLANABİLMESİ

• SİNYAL/GÜRÜLTÜ KARAKTERİSTİĞİ

• ÇEVRE

• UYGULANABİLİRLİLİK VE MALİYET

VİBRO DİNAMİT

ENERJİ KAYNAĞI SEÇİMİ

2 BOYUTLU SİSMİK VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ

TPAO ARAMA – JEOFİZİK OPERASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ 2013

• Sismik araştırmalarda kullanılan etkin bir enerji kaynağıdır.

• Minimum fazlı sismik sinyal oluşturur.

• Frekans içeriği kontrol edilemeyen, kontrolsüz bir enerji kaynağıdır.

• Enerjisi ısı ile değişmediğinden çölden kutuplara kadar her yerde kullanılabilir.

• Yüksek bir patlama hızına sahiptir ( 5800-6300 m/s ).

• Enerjiyi mümkün olduğunca yer içine gönderebilmek için kuyu derinliklerinin düşük hız tabakasının altında olması gerekir.

DİNAMİT

Sondaj Çalışması

235/10 01 OCAK 2014 TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

236/10


TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

DİNAMİT İLE SİSMİK VERİ TOPLAMA

• Sismik uygulamalarda kullanılan dinamit 30-40 cm boyunda 3-5 cm çapında plastik muhafazalar içinde dinamit çubukları şeklindedir ve özellikle çok yüksek patlama hızına sahiptir. Dinamit çubukları birbirlerine vidalanarak birleştirilebilir ve istenilen miktarda dinamitin aynı anda patlatılması sağlanır.

237

Türkiye 15. Jeofizik Kongre ve Sergisi, 20-34 Ekim 2003, İZMİR Konuşmacı: Orhan

GÜRELİ

Sismik yansıma yöntemi

Yer Modeli

Patlayıcı

Sismik dalga yayınımı

Sondaj Çalışmaları Sismik 2 ekibinde toplam 13 sondaj

kamyonu bulunmaktadır. Bunların 2’si

AGBO, 4’ü BOMAC,7’si PRAKLA

markadır. Bu sondajların Sondörleri

Başsondöre bağlıdır. Başsondörün

gösterdiği atış noktalarında önceden

belirlenen derinliklerde sondaj yapılır ve

bu sondaj noktalara dinamit yerleştirilir.

Daha sonra kuyuyu tamamlayıp atış

yapmaya hazır hale getirilir.

sondaj tamamlanıp dinamit

yerleştirdikten sonra kuyular dikkatli bir

şekilde çıkan malzeme ile doldurulup

kapatılır. Kaliteli bir veri elde edebilmek

için sinyalimizin güçlü olması

gerekmektedir. Kuyunun sıkı bir şekilde

dolması için, kuyulara çakıl dökülerek

sağlamlaştırılır.

Sondaj yaptığı zeminin şartlarına bağlı

olarak değişik matkap çeşitleri kullanırlar.

Matkap çeşitleri;

• Toprak Matkabı

• Taş Matkabı

• Kobra

• Darbeli Matkap

• Dinamit matkabı

Sondaj

PRAKLA

BOMAG

AGBO

Sondaj

Toprak Matkabı

Taş Matkabı

Dinamit Matkabı

Vibro Çalışması

241/10 TPAO ARAMA - SUNUM ADI 01 OCAK 2014

242/10


TPAO ARAMA -

JEOFİZİK

OPERASYONLAR

MÜDÜRLÜĞÜ

VİBRO İLE SİSMİK VERİ TOPLAMA

• Titreşimli bir sismik kaynaktır. Frekansı zamanla değişen bir tarama sinyalini uzun bir süreyle yeryüzüne aktarır. Pilot veya tarama sinyali adı verilen sinyal, frekansın zamanla doğrusal veya üstel bir değişim şeklinde tariflenir. Frekans bandı frekansın zamanın bir fonksiyonu olarak artması veya azalması yapılacak sismik çalışmanın amacına ve sahanın özelliklerine göre belirlenir.



VİBROSEİS

• Sıfır fazlı sismik sinyal oluşturur.

• Frekans içeriği kontrol edilebilir, kontrollü bir enerji kaynağıdır.

• Maliyetleri düşük ve verimliliği yüksek bir kaynaktır.

• Atış noktasında 1 den fazla atış yapılarak sinyal/gürültü oranı artırılır.

• Enerji sinüzoidal salınımlar şeklinde yer içine gönderilir. Bu sinüzoidal salınımların belirlenen parametrelerle bir kere yere gönderilmesine sweep adı verilir.

• Hedeflenen yapının derinliğine ve durumuna göre sweep parametreleri seçilebilmektedir.

244/15

Seismic Source- SERCEL Nomad 65

SEPTEMBER 2013 TPAO EXPLORATION – SEISMIC CREW

Sismik Kaynaklar

Dinamit ve Vibroseis arasındaki farklar.

KAYIT

CİHAZLARI


Kayıt Cihazları

Power Box

String

FDU (Field Digitizing Unit)

LAUX

(Line Acqusition Crossing Unit)

LAUL

(Line Acqusition Unit Line)

JEOFON NEDİR, NASIL ÇALIŞIR

String ve Kanal Nedir?

• String: Genellikle 6 adet jeofonun birbirlerine seri bağlanmış

halidir. Bir jeofonun yaklaşık direnci 300 Ohm’dur.

Dolayısıyla 1 String yaklaşık 300x6=1800 Ohm’dur

• Kanal: Genellikle 4 String’in birbirine paralel bağlanmasıdır.

24 jeofondan oluşur. Toplam kanal direnci yaklaşık

1800:4=450 Ohm’dur.

Genellikle tek bir jeofondan kaydedilen sinyal gücü zayıftır. Bu nedenle günümüzde, bir sismik kayıt kanalına, sinyal gücünü arttırmak ve istemediğimiz gürültüleri azaltmak için birden fazla jeofon konularak jeofon grupları oluşturulur. Eğer her kanalda n sayısında jeofon varsa, rasgele gürültüler √n kadar azalacağından, S/N oranı √n kadar artar. Birden fazla jeofon kullanmak, istenmeyen yüzey dalgalarının da önemli derecede azalmasını sağlar.

408 UL FDU box

• Her kanal için bir FDU box kullanılır. Bu boxlar

küçük boyutlarda olduğu için kablonun üzerine takılı

haldedir. Jeofonlardan gelen kanal datası hemen

dijitale dönüştürülür. Bu nedenle kayıp ve gürültü

daha az olur.

Link

• LINK: 4 fdu box’ın (Kullanıcı talebine göre

değişebilir. Biz 4’lü link kullanıyoruz) birbirlerine

55 metrelik ara kablolarla bağlanmasıyla oluşan 220

metrelik kablodur. Bu linkler birbirlerine bağlanarak

hatları oluştururlar.

3-İletişim Boxları

• 2-D sahalarda Recorder ile Hattın, 3-D sahalarda

ise, hatların diğer hatlarla ve Recorder ile iletişimini

sağlamaya yarayan boxlardır.

SN 388 408 UL

CSU LAUX

Arazide kullanılan bazı terimler:

• Ara kablo: Bir tarafı 4 adet jeofon stringini birbirine

paralel olarak bağlarken, diğer tarafı bu stringleri

kanal bağlantı noktasına bağlar.

• Mass (Line) Kablo: Kanalların bağlandığı ana hat

kablosudur.

• Transverse Cable: İletişim box’larını birbirlerine ve

Recorder’a bağlayan kablodur.

• Extension Cable: Hat ilerlerken kimi zaman arazi

şartları nedeniyle “kanalsız” dolanmalar yapmak

durumunda kalır. Bu tür dolanmalarda kullanılan

kablodur.

Arazide kullanılan bazı terimler:

• Intermediate Section : 2 FDU arasındaki (55

metrelik) hat kablosudur.

• End Section : Linklerin başında ve sonundaki,

linkleri komşu linklere bağlayan (27.5 metrelik)

kablolardır.

KABLO SERİMİ

ve

HAT KONTROLÜ


Kablo Serimi & Hat Kontrolü (Line Check)

Belirlenen grup ve jeofon aralıklarına bağlı olarak

kablo serimi.

Saha şartlarının el vermediği durumlardaki kablo serimi.

Bunch dizilimi için örnek.

Hat kontrolü, hatta meydana gelen arızaları kayıt aracından gelen talimatlar ve

yönlendirmeler doğrultusunda bulup onarmak ve gerektiği takdirde malzeme

değişikliği yaparak hattı atışa hazır hale getirmekle sorumludur.

Kablo serimi in line ve bunch serim olarak istenilen çalışma şekline ve arazi

koşullarına göre değişmektedir.

Serim sırasında jeofonların dik çakılmasına, boxların kontrolüne, ara kablo

bağlantılarına, jeofonun direnç ve omajlarına nizami özen gösterilmelidir.

Sismik Kaynaklar

• Sismik 2 ekibi sismik enerji kaynağı olarak dinamit kullanmaktadır.

• Dinamitler MKE tarafından sadece TPAO özel olarak sismik enerji

amaçlı olarak üretilir.

• Kullanılan dinamitler yapılan çalışmaya bağlı olarak miktarı

değişebilir.

Sismik Kaynaklar - Patlayıcı Maddeler ve Ruhsat işleri Ankara • Patlayıcı Madde Temini

• Patlayıcı Madde Nakli

• Patlayıcı Madde Kullanımı

• Patlayıcı Maddelerin Depolanması

• Patlayıcı Madde Kullanma ve Satın Alma İzin Belgesi Temini

• Tehlikeli Maddeler Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Temini

• Özel Güvenlik Görevlileri Temini

• Bölge Müdürlüklerimiz ile ilgili patlayıcı madde takibi

Patlayıcı Madde Temini

• Sondaj öncesi petrol ve doğalgaz arama çalışmaları kapsamında Sismik Ekiplerimizin

gerçekleştirdirdiği patlayıcı ve vibro kaynaklı sismik veri toplama çalışmalarında

kullanılacak olan patlayıcı maddelerin temini.

• Temin sürecinde patlayıcı miktarının tespiti.

• MKEK ile patlayıcı madde hakkında iritbat.

• Ortaklığımız Makina İkmal Daire Başkanlığı ile yürütülen ihale sürecinin takibi.

Sismik Kaynaklar - Patlayıcı Maddeler ve Ruhsat işleri Ankara

Kullanılan Patlayıcı Maddeler

•Sismik dinamit: MKE Kurumu tarafından üretilen sismik dinamitler;

Özellikler:

Boyut : 86 x 450 mm (3kg)

50 x 450 mm (1kg)

Yoğunluk : 1,50 gr/cm3

Patlama hızı : 7610 m/s

Su dayanıklılığı : Var

• Jelatinit dinamit: MKE Kurumu tarafından üretilen

jelatinit dinamitler;

Up-Hole çalışmaları için;

ATEŞLEYİCİ

(SHOOTER)

ve

RECORDER


Ateşleyici (Shooter)

Shooter’ın görevi dinamit koyulmuş

kuyuları charge(atışa hazır hale getirmek)

yapmaktır. Shooter dinamit konmuş

kuyulara gelerek aracın içinde bulunan

charge cihazına bağlar. Bağlantıyı yaptıktan

sonra kuyudan en az 50 m uzaklaşıp

kuyudak kapsülü charge eder ve recorder’a

patlatılmaya hazır olduğunu iletir.Daha

sonra recorderdaki observer kuyuyu içeriği

telsiz frekansına yakın bir sinyal

göndererek patlatır ve shooter diğer kuyuya

geçer.

Recorder

Test Atışları Neden Önemli? Sismik data toplanacak sahanın jeolojik yapısına ve özelliklerine bağlı olarak kullanılacak dinamit (charge) miktarının

ve hangi derinlikte patlatılacağının belirlenebilmesi açısından test atışları oldukça önemlidir. Tekman-2B sahasında

bu parametrelerin belirlenebilmesi için 12-15-18-21-24 metre derinliklerde 2-4-6-8 kg dinamit miktarları kullanılarak

test atışları gerçekleştirilmiştir.

Bu parametrelerin belirlenmesi kaydedilen verinin ferkans içeriğini doğrudan etkilemektedir;

3 g 6 g 53 g 128 g 253 g 503 g

Fazla miktarda patlayıcı kullanılarak

yüksek frekans bileşenleri kaybedilir.

Sismik verideki ayrımlılık açısından

yüksek frekans bileşenlerinin

kaybedilmesi istenmez.

Sinyal-gürültü oranı en iyi olan, hedef

seviyeleride gözönüne alarak frekans

içeriği en geniş olan patlayıcı miktarı

seçilmelidir.

Test Atışları Neden Önemli?

Kuyu derinliği kayıtın frekans

bileşenlerini ve yayılmış gürültü

oranını etkiler. Kuyu derinliği;

sinyal / gürültü oranını yüksek

verecek şekilde seçilmelidir.

a) Derinlik arttıkça yüzey dalgalarının şiddeti azalıyor. b) Derinlik arttıkça frekanslarda artmaktadır. c) Derinlik arttıkça verideki ayrım gücü artmaktadır.

45m 35m 30m 40m 20m 15m 25m 10m

UPHOLE


Uphole

Uphole

• Uphole kuyuları hatların kesişim yerlerinde, hat başlarında, sonlarında, atış

noktaları arasında belirli aralıklarda ve jeolojinin değiştiği noktalarda yapılır.

• Düşey hız zonundan bilgi

alabilmek ve farklı derinliklerde

tabakaların hızlarını tespit etmek

amacı ile yapılan kuyu üzeri

sondajdır. • 60 m derinliğinde bir kuyu

açılır.60 m den başlayarak her 5

m aralıklarla kuyuya dinamit

yerleştirilir.Bu dinamitler

yerleştirildikten sonra kuyunun

etrafına 5 adet jeofon yanyana

çakılır. Jeofonlar “Geometrics”

cihazına, patlayıcı kapsüllerde

“Trigger” a bağlanır. Dinamitler

en derinden başlayacak şekilde

teker teker patlatılır. Geometrics

aleti ile her atış derinliğimizde

zaman-derinlik diyagramı

çıkartırız. Bu diyagram

sayesinde formasyonumuz kaç

tabakalı olduğunu ve

tabakalarımızın hızını

hesaplarız.

Uphole Verilerinin Kullanımı

Hatlar boyunca düşük hız zonunun (LVL/Weathering

Zone) etkisinin (Statik Düzeltme Zamanlarının)

giderilmesi için hat boyunca yanal ve düşey hız-derinlik

değişiminin modellenmesi gerekir.

Bunun için;

-Hattın başında, sonunda, atış noktaları arasında belirli

aralıklarda ve hat kesişmelerinde Up-hole çalışmaları

yapılması ,

-Up-hole noktalarını belirlerken saha elevation bilgileri,

formasyonun jeolojisi, topoğrafyanın ve dış etkenlerin de

operasyona engel olamayacak şekilde seçilmesi önem arz

eder.



• TANIMI: 2 boyutlu sismik yansıma yöntemi uzaklık (x) ve zaman (t) bilgilerini içeren bir yöntemdir. Yeraltını istenilen derinlikte bir profil boyunca, yeraltı katmanlarındaki akustik empedans farklılıklarına göre görüntüleme tekniğidir.

ATIŞ NOKTASI

ALICI NOKTALARI

ALICI NOKTALARI

… …



• Yeraltından gelen yansımaların bir noktadan alındığı kabul edilir.

• Her atış ve alıcı düzeneği için ortak yansıma noktaları oluşacaktır.

• Farklı yollarla ortak yansıma noktasına gelerek aynı alıcıda kayıt edilen izlerin toplamına Fold (Katlama) denir.

• Aynı profil üzerinde atış ve alıcı düzeneklerinin bulunması nedeniyle sabit azimuth açılı data toplanır.

Kaynak (Atış) Türü; Çalışma yapılacak olan sahanın jeofizik, jeolojik, topoğrafik, lojistik koşullarına göre kaynak türü belirlenir. Genel olarak kullandığımız kaynak türleri Vibroseis ve dinamittir.



Grup Aralığı; Profil boyunca serilen jeofonların arasındaki mesafedir.

Atış Aralığı; Profil boyunca yeraltına gönderilen enerji noktaları (Vibro-Dinamit vb.) arasındaki mesafedir.



Grup Aralığı

Atış Aralığı

Yakın Açılım; Atış noktası ile açılımdaki ilk kayıt alan alıcı noktası arasındaki mesafedir. İlgilenilen en sığ hedef seviye derinliğinden daha büyük olmaması gerekir.

Uzak Açılım; Atış noktası ile açılımdaki son kayıt alan alıcı noktası arasındaki mesafedir. Yatay tabakalı bir derin hedef seviye için en az bu derinlik kadar seçilmelidir.



Yakın Açılım

Uzak Açılım

… …

… …

Örnekleme Aralığı; Sismik çalışmalarda yüksek ayrımlılık sağlayan ve Aliasing’i (Frekans katlanmasını) kontrol eden parametredir. Birimi milisaniyedir.



Kayıt Uzunluğu; Sismik çalışmalara başlamadan önce belirlenen bu parametre ham arazi datasının kaç saniye uzunlukta olacağını belirler. Kayıt uzunluğunun en derin hedef seviyenin daha derinlerinden bilgi alabilecek uzunlukta olması gerekmektedir.



Kayıt Uzunluğu

Profil Boyu;

Yeraltındaki ilgilenilen yapının derinliği, eğimi, sınırları bilinmelidir.

Sınırları bilinen ilgi alanında, en fazla katlama elde edebilecek şekilde tasarım yapılır.

İlgi alanının tam katlamalı data olabilmesi için profil boyunda uzatmalar yapılır.

Yansıtıcı tabaka düz ise;



Z

X

X=Z

Topoğrafya

Yansıtıcı Tabaka

Yansıtıcı tabaka eğimli ise;

dx mesafesi profil boyuna eklenir; dx= Z*tanƟ dır.



Z

X

X+dx=Z

Topoğrafya

Yansıtıcı Tabaka

dx

Ɵ

282

Sismik çalışma için, bir yapay kaynağa ve bir grup alıcıya ihtiyaç vardır.

Türkiye 15. Jeofizik Kongre ve Sergisi, 20-34 Ekim 2003, İZMİR

Kalite Kontrol


Arazide Ofis Ortamında Yapılan İşler

Günlük, Haftalık, Aylık ve Yıllık Raporların

Hazırlanması

Uphole verilerinin değerlendirilmesi

Kalite Kontrol (QC)

Statik hesabının yapılması

Hat kargolarının hazırlanması



2 3

4

5

6

1

1

2

3 4

5

6



2 3

4

5

6

1

1

2

3 4 5

6

SP

SP

SP

SP



FOLD DİYAGRAMI HAT-

1



SP

FOLD DİYAGRAMI HAT-1 SP NOKTALARI



SP

FOLD DİYAGRAMI HAT-1 SP NOKTALARI

MAX. FOLD



AR/NTP/X/4749 AR/TPO/X/3163

ARI/TPO/X/289

3

AR/TPO/X/3829

ARI/ NTP

/X/1852

RUHSATSIZ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 14

1 2 3 4

5 6 7 8 9 14

13

12

11

10

10

12 11

13



YORUMSUZ FİNAL KESİT



YORUMLU FİNAL KESİT



Alıcı ve Atış noktaları in-line olarak aynı hat

üzerinde olan ve sadece yatay eksen uzaklık ve

düşey eksen zaman olmak üzere iki boyuttan (2B)

bilgi alınan Sismik veri toplama şeklidir.

2B Shot Gather (Ham atış verisi)

2B Stack Kesiti

ARAMA

3 BOYUTLU

SİSMİK VERİ TOPLAMA

TPAO TÜRKİYE PETROLLERİ A.O.

MART 2016 TPAO ARAMA – JEOFİZİK OPERASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ 2013

2016

KORHAN AKIN Jeofizik Yüksek Mühendisi

Kara Sismik Ekipler Şefi

299/10 21 HAZİRAN 2013

3 BOYUTLU YÖNTEMLE SİSMİK VERİ TOPLAMA

TPAO ARAMA – 3 BOYUTLU SİSMİK VERİ TOPLAMA

300/10 01 OCAK 2014



301/10 01 OCAK 2014 TPAO ARAMA - SUNUM ADI

3-B ARAZİ TASARIMI

303/10 21 HAZİRAN 2013

NEDEN 3 BOYUTLU SİSMİK ?


• Hidrokarbon aramalarında ilgilenilen yeraltı yapısı 3 boyutludur.

• İki boyutlu (2B) sismik çalışmalarda yeraltı hız alanının sadece sismik profil boyunca dağılımı elde edilirken, 3B sismik çalışmalarda profil yönüne dik yönde hız dağılımıda sağlanarak 3B migrasyon işlemi karmaşık yeraltı yapısını daha gerçekçi ortaya koymaktadır.

• 3B sismik verisi yorumcuya hem ‘’in-line ve cross-line’’ yönlerinde düşey kesitler sağlar hem de yatay ‘’time slices kesitler sunar. Yatay kesitler, yorumlanmış seviyeler için kontur haritalarının elde edilmesini sağlar.

• ATIŞ HATLARI :Atış yapılacak noktaların belirli bir aralıkta alıcı hatlarına dik olarak yerleştirildiği bir hattır. Atış Hatları Aralığı (SLI); iki atış hattı arasındaki mesafedir. 3B sismikte atış hatları yönüne "Cross-Line" veya "X Line" yön denir.

• ALICI HATLARI: Alıcıların düzenli ve belirli bir aralıkta atış hatlarına dik olarak yerleştirildiği bir hattır. Alıcı Hatları Aralığı (RLI); iki alıcı hattı arasındaki mesafedir 3B sismikte alıcı hatları yönüne "In-Line" yön denir

• ALICI ARALIĞI: İki alıcı istasyonu arasındaki mesafeye alıcı aralığı denir. (RI)

• ATIŞ ARALIĞI: İki atış noktasının arasındaki mesafeye atış aralığı denir. (SI)

304/10 21 HAZİRAN 2013



305/10 21 HAZİRAN 2013



• FOLD: Bir CMP içersindeki yansıyan iz sayısıdır. Fold sayısı farklı ofsetler için "bin" den "bin" e değişir. 3B programında ne kadar fold sayısına gerek olduğu, daha önce yapılan 2B ve 3B çalışmalarındaki fold sayısı ve verilerin S/N oranına göre belirlenir. Eğer fold sayısı iki kat arttırılırsa verilerin S/N oram %41 artmış olacaktır. Genel bir kural olarak;

306/10 21 HAZİRAN 2013



3B fold = (1/2) 2B fold ile (2/3) 2B fold arasında olmalıdır.

• In-Line Fold (Cx)

• Cx (Kanal Sayısı * Grup Aralığı) / (2 * Atış Hattı Aralığı)

• Cross-Line (X-Line) Fold (Cv)

• X-Line fold, 3B swath hattındaki alıcı hatlarının yarısı kadardır.

• Cy = (Bir Swath'daki Alıcı Hatları Sayısı) / 2

• Toplam Fold (C)

• c = cx*cy

307/10 21 HAZİRAN 2013



• MİGRASYON MESAFESİ: Migrasyon, eğimli yapıları ve fayları gerçek yerlerine taşımak için sismik veriye uygulanır.3B çalışma yapılacak sahanın sınırlarını belirledikten sonra, tam katlama alanı migrasyon mesafesi kadar genişletilmelidir.

MA = Z x Tan(q )

MA = Migrasyon Mesafesi Z = Hedef derinlik (q ) = Hedef derinlikteki tabakanın eğimi

• KATLAMA AZALIMI: Katlamanın (fold) düşmeye başladığı nokta ile katlamanın sıfır olduğu nokta arasındaki mesafedir.Bu mesafeye Halo mesafesi de denir.

XHalo = % 20 x Smax

• 3B çalışması yapılacak sahaya Migrasyon mesafesinden sonra XHalo mesafeside ilave edilmelidir.

308/10 21 HAZİRAN 2013



309

3 boyutlu sismik veri toplamada swath tekniği

3 Boyutlu sismik

kayıt geometrisi

Alıcı hattı


310/10 21 HAZİRAN 2013



• SWATH : Atış ve alıcı hatlarının birbirine dik şekilde yerleştirilmesi sonucunda, kayıt esnasında "Template" in ilerleyişi dikkate alınarak hareket eden (overlap) alıcı hatlarının sayısı "Swath" diye tanımlanır.

• SALVO : Bir swath içerisindeki bir Template için yapılan atış sayısıdır.

SWA

TH

TEMPL

ATE

SAL

VO

311/10 21 HAZİRAN 2013



312/10 21 HAZİRAN 2013



313/10 21 HAZİRAN 2013



314/10 21 HAZİRAN 2013



315/10 01 OCAK 2014 TPAO ARAMA - SUNUM ADI

316

3 boyutlu sismik veri toplanacak alan


317

3 boyutlu sismik veri toplanacak alan

Jeofon

hatları Atış

hatları


318

3 boyutlu sismik veri toplanacak alanda bir path’in görünüşü

Konuşmacı: Orhan

GÜRELİ

319/10 21 HAZİRAN 2013



320/10 21 HAZİRAN 2013



321/10 21 HAZİRAN 2013



322

3 boyutlu sismik verinin 3 boyutlu görünüşü

Kaynak: BP

323/10 21 HAZİRAN 2013



2 BOYUTLU SİSMİK 3 BOYUTLU SİSMİK

DOĞRUSAL SİSMİK PROFİL ALANSAL PROFİL

KAYNAK VE ALICI (IN-LINE) AYNI PROFİL ÜZERİNDE

KAYNAK HATTI ALICI HATTINA DİK

JEOFON SERİMİ DOĞRUSAL JEOFON SERİMİ ALANSAL

YERALTI BİLGİSİ NOKTASAL(CDP) YERALTI BİLGİSİ ALANSAL(BIN SIZE)

İZLER AYNI AÇI İLE GELİYOR İZLER FARKLI AÇILARDAN GELİYOR(AZIMUTH)

SADECE PROFİL BOYUNCA HIZ ANALİZİ

HEM PROFİL BOYUNCA HEM DE PROFİLE DİK YÖNDE HIZ ANALİZLERİ

SADECE PROFİL BOYUNCA GÖRÜNTÜLEME

IN-LINE,CROSS-LINE VE TIME-SLICE BOYUNCA GÖRÜNTÜLEME

324/6 01 OCAK 2014 ARAMA SUNUM ADI - YER

TEŞEKKÜRLER İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ...

[email protected]

TEŞEKKÜRLER

ÖNCE İNSAN (SAĞLIK GÜVENLİK

ÇEVRE)

DENİZ ALANLARINDA

SİSMİK 2B/3B VERİ TOPLAMA

v

KALİTE KONTROL İŞLEMLERİ

333/10

CABİR ALKAN

TPAO Arama DAİRE BAŞKANLIĞI /ANKARA-2016


ÇEVRE)

TÜRKIYE PETROLLERI

Vizyonumuz:

Ülkemizin petrol ve doğal gaz ihtiyacını karşılayan, çalışılması en çok arzu edilen,

bölgesinde etkin bir dünya enerji şirketi olmaktır.

Misyonumuz:

Ülkemizin petrol ve doğal gaz potansiyelini tespit etmek ve milli ekonomiye kazandırmak,

uluslararası faaliyetler ile gelir kaynakları temin etmek ve enerji sektörüne etkin rol oynamak, ülkemizin

enerji koridoru olmasında aktif görev almak.

Kimiz ve Neredeyiz;

http://www.tpao.gov.tr

TP, 1954 yılında, 6327 sayılı kanunla, kamu adına hidrokarbon arama, sondaj, üretim,

rafineri ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak amacıyla kurulmuştur.

Ülkemizin yegâne milli petrol şirketi olan TP, geçmişte petrol sektörünün pek çok

“ilk”lerini gerçekleştirmiştir. - TP, yarım asrı aşan yaşamında, PETKİM, TÜPRAŞ, PETROL OFİSİ gibi

17 büyük kuruluşu birer ilk olarak ülkemize kazandırmıştır. TP’nin Kayıtlı Sermayesi: 3 Milyar $.


ÇEVRE)

TÜRKIYE PETROLLERI

Söğütözü Mahallesi, 2180. Cadde No: 10 06530 Çankaya – Ankara / TÜRKİYE Tel: (0312) 207 20 00 - Faks: (0312) 286 90 00 -

286 90 01

web: www.tp.gov.tr


ÇEVRE)

Temel Amaç:

Ülkemizde lider hidrokarbon enerji şirketi konumunda olup aynı zamanda Dünyada belli bir prestije

ve saygıya sahip konumundayız. Son dönemde atılan ve atılması planlanan aktif adımlarla beraber, daha dinamik,

daha çalışkan, araştıran ve daha üretken profesyonel bir yapılanma sahibiz.

Dünyada ve ülkemizde gittikçe önem arz eden hidrokarbon keşiflerinin yapılarak ülke ekonomilerine

katmaları ile gerek ekonomik gerekse bulundukları coğrafyalarda diğer ülkelere karşı siyasi güçlenmeleri

hususunda yadsınamaz bir faktördür. Ülkemizin kara alanlarında günümüze kadar gerek iki (2B) gerekse üç (3B)

boyutlu veri toplama çalışmaları yapılmış olup, dünyada artan petrol fiyatları sonrasında arama faaliyetleri

ülkemizin üç tarafını çevreleyen deniz alanlarına yönlenmiştir.

TÜRKIYE PETROLLERI


ÇEVRE)

http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FSekt%C3%B6r+Raporu%2FHP_DG_SEKTOR_RPR.pdf

KÜRESEL PETROL V DOGAL GAZ DAĞILIMI


ÇEVRE)

KÜRESEL PETROL V DOGAL GAZ DAĞILIMI


ÇEVRE)

ANALİZ/MODELLEME

SONDAJ/ÜRETİ

M

ARAMA/ARAŞTIRM

A

TÜRKIYE PETROLLERI

ÖNCE ÇEVRE VE DENIZ

CANLILARI


ÇEVRE)

İÇERİK

DENİZ ALANLARINDA SİSMİK 2B/3B VERİ TOPLAMA

- OŞİNOGRAFİ

- SUALTI AKUSTİĞİ

- DENİZ ALANLARINDA UYGULANAN JEOFİZİK YÖNTEMLER

- YÖNTEM TEMEL TEORİSİ ve KULLANILAN SİSTEMLER

- a) SİSMİK ARAMA GEMİLERİ

- b) SİSMİK ENERJİ KAYNAKLARI

- c) SİSMİK ALICI v KAYITÇI SİSTEMLERİ

- TEMEL VERİ TOPLAMA TEKNİKLEİ v PARAMETRELER

- ONBOARD KALİTE KONTROL İŞLEMLERİ

- UYGULAMA ALANLARI


ÇEVRE)

Oşinografi Nedir?

Okyanuslarda, suyun fiziki özelliklerini ve dalga hareketlerini, okyanus tabanlarının jeolojik şekilleriyle

tortu tabakalarını, suları kimyasal yönden inceleyen ve denizlerdeki bitkilerle hayvanların hayatlarını araştıran bilim

dalı. Oşinografi, jeofizik, jeokimya, jeoloji ve Biyoloji ilimlerinin birleşmesinden meydana gelmiş olup bu ilimlerin

bir branşıdır.

The Earth has an area of approximately 197 million square miles of which 140 million square miles is water.

OŞİNOGRAFİ


ÇEVRE)

KARADENIZ Bulunduğu enlem nedeniyle suların sıcaklığı Akdeniz sularına göre daha düşüktür Tuzluluk oranı, %18’dir. Karadeniz’in su seviyesinin yüksek ve tuzluluk oranının düşük olması nedeniyle Karadeniz’den Marmara Denizi’ne doğru bir üst akıntı bulunmaktadır.Deniz derinligi 2400 m. kadar ulasmaktadir. MARMARA DENIZI Karadeniz’den olan üst akıntı nedeniyle yüzeyde %23 tuzluluk oranı, Akdeniz’den olan alt akıntının etkisiyle derinlerde %36 civarındadır. EGE DENIZI Sularının özellikleri bakımından Akdeniz’e benzerlik gösterir. Tuzluluk oranı, Ege Denizi’nin kuzeyinde yaklaşık %33, güneyinde ise yaklaşık %37 dir. Ege Denizi'nin genel derinliğinin 1500 metreye varmadığı söylenebilir. AKDENIZ Bulunduğu enlem nedeniyle sıcaklık ve buharlaşma fazladır. Buna bağlı olarak, tuzluluk oranı %o 36 ilse %o 39 arasında değişir. Akdeniz’in çok tuzlu yoğun suları dip akıntı ile Marmara Denizi’ne ulaşır.Denizin dibi çok yerde 2000 metrenin altındadır.

OŞİNOGRAFİ


ÇEVRE)

The continental shelf is a shallow, near horizontal seafloor extension from the shoreline to the upper

continental slope. This shelf forms the shallow margin of each deep-ocean basin. At the ocean side it is terminated by a

pronounced change in bottom gradient (degree of slope). This is called the shelf break. The continental shelf is characterized

by a very gentle slope less than 1 degree. The average depth is about 150 m and it has an average width of 70 km. But local

variations are common, ranging from more than 1000 km in the Arctic Ocean to a few kilometers along the Pacific coast of

North and South America. The water above the continental shelf is called neritic water. Below the shelf breakk is the

continental slope. This zone is much steeper than the continental shelf. At the base of this steep slope is the continental risee

which finally merges into the deep ocean floor, the abyssal plain. The continental shelf, slope and rise are part of the

continental margin. This is the transition zone between the continental and the oceanic crust.)

OŞİNOGRAFİ


ÇEVRE)

SUALTI AKUSTİĞİ TARIHCESI

Askeri alandaki gelişimi;

Sonar sistem ( SOund Navigation And Ranging) Radar Sistemi (RAdio Detection And Ranging) I. ve II. Dünya savaşları, 1912 Titanik

kazası olaylaı sonra her sistem geliştirildi.

II. Dünya savaşında aktif olarak sonar sistemi kullanıldı ve sonrasında da geliştirildi. Özellikle UK ve USA savaşa girmesi ile

Sonar ve Radar sistemlerin teknolojik olarak gelişmesinde büyük yol alında.

1945 Sıcak Savaş sonrası dönem bitmesi ve Doğu-Batı bloklar arasında Soğuk savaşların başlamasıyla beraber bu sistemlerin

gelişimi devam etti. Daha sonra Sovyet Birliğini bu sistemlerin gelişimi konusunda çok ciddi araştırmaları olmuş.

Sivil alandaki gelişimi;

Acoustic echosounder sistemleri ilk olarak su derinliğini ölçmek amaçı ile kullanılmaya başlanmış olup, daha sonralarında

bilimsel alanda hidrografi ve navigasyon alanlarında kullanılmıştır. 1920 yıllarda echo sistemler bilim admaaları (biyo oşino) tarafında deniz

cnlıların araştrımalarında kullanıldı. 1960 yıllarda deniz tabanı morfolojik değişimi çalışmalarında, deniz tabanı jeolojik haritalar

oluşturulmasında, 1970 yıllarda fizki oşino alanında deniz dalgaları ve akıntılar ölçmek amcı ile kullanılmıştır.

- Batimetrik çalışmalarda,

- Oşinografik alanlarda,

- Deniz Jeofiziği ve Jeolojisi alanlarında,

- Denizde haberleşme alalarında,

- Gemicilik alanlarında,

- Konumlandırma sistemlerinde aktif olarak kullanılmaktadır.


ÇEVRE)

Deniz Suyunda Ses Hızı etkileyen faktörler

- Basınç

- Tuzluluk

- Sıcaklık

- Yoğunluk V=1449.22+Vt+Vpr+Vsal+Vt,pr,sal burada

V(m/sn), T (C), S (‰) ve P (kg/cm2)’ dir.

Parametre Etkisi

Sıcaklık (T) 2.7 m/sn /C

Tuzluluk (S) 1.2 m/sn /ppt

Basınç (P) 0.017 m/sn /m

Ses hızı, tuzluluk değişimlerine duyarlı olmakla birlikte, bir bölgedeki tuzluluk değeri genellikle sabit

olduğundan ses hızını fazla etkilememektedir. Dolayısıyla, pratikte sudaki ses hızını etkileyen en önemli etmen

sıcaklıktır.

SUALTI AKUSTİĞİ

Dipnot: Ses hızı= 1450m/sn ile 1550

m/sn arasında değişmektedir.


ÇEVRE)

346/20

Yapay ve Doğal kaynaklı sualtı ses dalgaları

SUALTI AKUSTİĞİ


ÇEVRE)

DENİZ ALANLARINDA UYGULANAN JEOFİZİK YÖNTEMLER


ÇEVRE)


http://pubs.usgs.gov/of/2002/0005/site/persp.html


ÇEVRE)



ÇEVRE)


Mühendislik sismiği (CHIRP) Subbottom Profile


ÇEVRE)


YANAL TARAMA SONAR SİSTEMLERİ


ÇEVRE)

This image shows several detailed images of the area mosaic (demarked by a box on the composite image) along with bathymetric data

used to comprise the final mosaic image. The upper left image is a gray-scale shaded-relief depiction of the bathymetric soundings. The

upper right is a shaded-relief image of the bathymetry, with depth-encoded coloring applied; the depth scale is noted to the right. The

bottom left is the sidescan sonar mosaic with backscatter shown is shades of grey, areas of low backscatter are black, high backscatter,

white. The bottom right image represents the backscatter image draped over the bathymetric grid, with a color range applied representing

backscatter strength; the scale is at the bottom right of this image.


YANAL TARAMA SONAR SİSTEMLERİ


ÇEVRE)

ELEKTROMANYETİK SİSTEMLER



ÇEVRE)

GRAVİTE ve MANYETİK

SİSTEMLER



ÇEVRE)


DENİZ TABANI JEOLOJİK

ÖRNEKLEME

PİSTON

CORE

GRAVİTY

CORE


ÇEVRE)

-DENİZ ALANLARINDA UYGULANAN JEOFİZİK YÖNTEMLER

HIGH RESOLUTION SEISMIC SYSTEM

YORUM ve

MODELLEME

REZERVUAR

TESPİTİ


ÇEVRE)


Sistem Frekans (kHz) Etki Derinliği (m) Uygulama Alanları

Multibeam Sounders 10-900 -- Su derinliği, su

kolonundaki gaz

kabarcıkları, batimetrik

konturlar.

Side Scan Sonar 100-1000 -- Deniz tabanı morfolojisi

ve taban düzensizlikleri.

Deniz Mühendislik

Sismiği 1-10 10-60

Çok sığ stratigrafi, su

kolonundaki gaz

kabarcıkları, eski

kanallar ve gaz içeren

yüzey tortulları.

Çok Kanallı Deniz

Sismiği

10-200 Hz 1000-8000

Yapısal jeoloji,

stratigrafi, gaz-petrol

aramaları.


ÇEVRE)

YANSIMA SİSMİĞİ SİSTEMLERİ

PROJE

VERİ TOPLAMA ve

İŞLEM

YORUM ve

MODELLEME

DENİZ SİSMİĞİ TEMEL TEORİSİ ve KULLANILAN SİSTEMLER


ÇEVRE)

PROJE UZMANLARI

HSE UZMANLARI

LOJİSTİK UZMANLARI

OPERASYON UZMANLARI

Project Department

shall provide survey

basic parameters,

geological information

and area coordinates. Marine department

provide recording,

source, streamer,

coordinates and QHSE

information to our

contractor

1

2

Project Reports

1. Project EHS&Q Plan

2. Acquisition Plan

3. Pre-Plot Plan

4. Environmental

Impact Assessment

5. Project Risk

Assessment and

Hazard Register The Project

configuration

testing, Source

testing, Navigation

testing, and Data

quality control from

first seismic line.

1. Recovery, Demobilization

and Data delivery

2. Close-up Meeting

3

4

5

PROJECT FLOW

1. Fianl Acq. Report

2. Final Data

Processing Report


ÇEVRE)

Sismik Yansıma Yöntemi, yapay şekilde üretilen sismik enerjinin yer içinde sismik dalgalar

şeklinde yayılması, tabaka ara yüzeylerinden yansıması ve kayıt edilen yansımaların sinyal analiz

tekniklerine göre işlenip yeraltını gösteren sismik kesitler haline getirilmesidir. Sismik Yansıma

Yöntemi günümüzde çeşitli amaçlar için kara ve denizlerde uygulanmakla birlikte en önemli uygulama

alanı petrol ve doğal gaz arabacılığıdır.

Denizde uygulanan sismik (marine seismic) yöntemlerde, sismik dalga üretmek için deniz

içinde sismik kaynak kullanılarak enerji açığa çıkarılır. Bu enerji, sismik dalgalar şeklinde

(uygulamada P dalgaları kullanılır) yeraltında yayılır ve tabaka ara yüzeylerinde akustik empedans

(akustik empedans = sismik hız x kayaç yoğunluğu) farkı nedeniyle yansımalar meydana gelir.

Yansıyan sismik dalgalar yeryüzüne doğru (deniz yüzeyine) geri döner, hidrofon denilen basınca

duyarlı algılayıcılar tarafından algılanırlar.

YANSIMA SİSMİĞİ TEMEL

TEORİSİ



ÇEVRE)


* =


ÇEVRE)


vi =


ÇEVRE)

MARINE GEOPHYSICS METHODS (DENİZ JEOFİZİĞİ

YÖNTEMLERİ) YANSIMA SİSMİĞİ TEMEL

TEORİSİ


ÇEVRE)

* 7/24 çalışabilme yeteneğine * Cihazların suya indirilmesi için

merkezi hidrolik sistemeleri * Yeterli açık güverte alanına * A-

Frame sistemine * Hassas navigasyon sistemine * Hassas hız

kontrol sistemine,(pitch kontrol) * Yüksek manevra yeteneğine

sahip olmasi gerekir.

SİSMİK ARAMA GEMİLERİ V ÖZELLİKLERİ


ÇEVRE)

DENİZ ALANLARINDA 2B&3B VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ


ÇEVRE)

M/V BARBAROS HAYREDDİN PAŞA SİSMİK

GEMİSİ Gemi Navigasyon

Sistemleri

Haberleşme Sistemleri

Sismik Sistemleri



ÇEVRE)

PM )

CF. NAVIGATOR (5)

CF. OBSERVER (5)

CF. MECHANIC (5)

CF. PROCESSOR (5)

CF. QC (1)

QHSE (1)

MASTER)

CF. OFFICER (3)

CF. STEWARD (6)

CF. ENGINE (4)

CF. AB (4)

CF. MEDIC (1)

CF. CLIENT

HSE CLIENT (1)

CLINET (Nav.) (1)

CF. ELEC. (1)



ÇEVRE)

PM (Serbest Saat Dilimi)

CF. NAVIGATOR (07:00-19:00) CF. OBSERVER (07:00-19:00) CF. MECHANIC (07:00-19:00) CF. PROCESSOR (07:00-19:00) Chief GEO

QHSE SL (00:00-12:00)

SL (12:00-24:00)

OPERATOR (00:00-12:00)

OPERATOR (12:00-24:00)

OPERATOR (12:00-24:00)

OPERATOR (00:00-12:00)

SL. (00:00-12:00)

SL. (12:00-24:00)

OPERATOR. (12:00-24:00)

OPERATOR. (12:00-24:00)

OPERATOR. (24:00-00:00)

OPERATOR. (24:00-00:00)

SL. (00:00-12:00)

SL. (12:00-24:00)

OPERATOR. (12:00-24:00)

OPERATOR. (12:00-24:00)

OPERATOR. (24:00-00:00)

OPERATOR. (24:00-00:00)

SL (00:00-12:00)

SL (12:00-24:00)

OPERATOR (00:00-12:00)

OPERATOR (12:00-24:00)

OPERATOR (12:00-24:00)

OPERATOR (00:00-12:00)

We are currently utilizing Polarcus DMCC vessel/HSE/seismic management systems



ÇEVRE)

SİSMİK 2B/3B ARAMA GEMİLERİ V ÖZELLİKLERİ


ÇEVRE)

SİSMİK 2B/3B ARAMA GEMİLERİ V ÖZELLİKLERİ (DESTEK)


ÇEVRE)

SİSMİK 2B/3B ARAMA GEMİLERİ V ÖZELLİKLERİ


ÇEVRE)

• Dinamit (Patlayici) • Flexotir (Patlayici) • Maxiplus (Patlayici) • Uniboom,Boomer (Elektrikli) • Sparker (Elektrikli) • Transduser (Elektrikli)

• Airgun (Hava ile) • Watergun (Hava ile) • GI gun (Hava ile) • Flexichoc (Hava ile) • Long life gun (Hava ile)

• Vaporchoc Sistemler (Buhar ile) • Aquapulse (Gaz ile)

Bolt 1900 LLXT

Bolt 1500 LL

SİSMİK ENERJİ KAYNAKLARI ve ÖZELLİKLERİ

ÇALIŞMA PRENSİPLERİNE

GÖRE


ÇEVRE)

GI

GUN WATER

GUN



ÇEVRE)

• Water gun 20-1500 Hz

• Air Gun 100-1500 Hz

• Sparker 50-4000 Hz

• Boomer 300-3000 Hz

• Chirp systems 500 Hz-12 kHz 2 - 7 kHz 4 - 24 kHz 3.5 kHz and 200 kHz

Kullanım yüzdeleri (5 yl önceki)

Air Guns % 65

Gaz exploder % 19

Vaporchoc % 9

Explosives %5

Other % 2



ÇEVRE)

Center of Source

Mean Sea Level

7.0m

RGPS Pod

0.9m

2.75 m

Umbilical

2.8 m 2.8m 7.0 m

2.8 m 1.4 m 7.0 m

1.5m

2.8 m 1.4 m 4.2m

Sub-array reference point

Acoustic Transducer


KAYNAK GEOMETRİSİ


ÇEVRE)

KAYNAK GEOMETRİSİ



ÇEVRE)

RGPS Pod

45 70

175

175

70

45

45 70 175 175 70 45

KAYNAK SİNYALİ ve BUBBLE

ETKİSİ


DENİZDE NEDEN GÜÇLÜ KAYNAK SİNYALİNE İHTİYAÇ DUYULUR

?


ÇEVRE)

Source signature of a single 150 cu3 airgun The source signature of a 4150 cu3

KAYNAK GEOMETRİSİ

Primary/bubble ration ?



ÇEVRE)

KAYNAK GEOMETRİSİ



ÇEVRE)



ÇEVRE)

STREAMER (ALICI KABLOSU)

Grup aralıkları (kanal aralığı) genellikle 6.25 m veya 12.5 m olarak düzenlenir. Streamer’ lar, birbirine eklenebilen genelde 75 veya 100

m’ lik bölümler (streamer sections) şeklinde üretilirler ve her bir bölüm “aktif bölüm (active section)” olarak adlandırılır.

Hidrofonlar seramik piezoelektrik elemanlardan yapılırlar. Bu elemanlar büküldüğünde her iki yüzeyleri arasında bir voltaj farkı meydana

gelir ve iletken yüzey elemanlarıyla bu voltaj farklı ölçülür.

Jeofonlar parçacık hızına duyarlı iken, hidrofonlar basınç değişimlerine karşı duyarlıdırlar ve kaynaktan üretilen sinyalin su içerisinde

meydana getirdiği basınç değişimlerini algılarlar.

Streamer’ lar, yoğunluğu sudan daha hafif

olan kerosen sıvısı ile doldurulur. Solid Streamer active section

DENİZ SİSMİĞİNDE ALICI ve YARDIMCI EKİPMANLAR


ÇEVRE)



ÇEVRE)

Solid Streamer in faydalari:

• - Daha az bakim gerektirir

• - Çevre dostu (kerosene içermez)

• - Çalışma kalitesini ve geminin çekme hızının artmasını sağlar

• - Kaydedilen sismik gürültüde azalma sağlar

• - Kötü hava koşullarında çalısabilme kolaylığı sağlar

• - Değişen su sıcaklıklarından daha az etkilenir



ÇEVRE)

SRD (Streamer Recovery Device)



ÇEVRE)

Digi- Fin ve Nautilus (Lateral cotroller )


- Fan mode uygulamalarında yada yüksek akıntılı alanlarında kullanılır.

Feathering angle kontrol eder. Ofset dağılımına göre Fold coverage

istenilen şekilde olmasını yardımcı olur ve infill atışlarını azaltır. (http://www.sercel.com)


ÇEVRE)

Acoustic Ranging System (CMX)


Velocitymeter)


ÇEVRE)

Compass Bird (Depth controller)



ÇEVRE)


Paroven


ÇEVRE)


TAİL BOUY


ÇEVRE)



ÇEVRE)

S02T05

S03T05

S05T0

5

S06T05

S01T0

4

S06T04

S03T04

S04T04

S05T04

S02T04

S01T05

S04T05

S07T04

S08T04

S09T04

S10T04

S07T05

S08T05

S09T05

S10T05

S01T01

S05T03

S04T03

S07T03

S06T03

S10T01

Tail Net

S04T02 S04T01

S06T02

S02T02 S02T03

S03T03

S05T01

S01T03 S01T02

S06T01

S08T03

S07T02

S09T01

S10T03

S09T03

S02T01

S07T01

S08T02

S09T02

S10T02

S05T02

S03T02

S05T06

S06T06

Front Net

S07T06

S09T06

S10T06

S09T07

S10T07

S01T06

S02T06

S04T06

S01T07

S06T07

S06T08

S05T08 G01T01

G02T01

V01T01

V01T02

S07T07

S05T07

S04T07

S03T07

S02T07

S08T07

S03T08

S08T08



ÇEVRE)

Sismik Alıcı Kablosu Dizilimi (Streamer Layout)



ÇEVRE)

Bir patlatmadan yayınan dalgaların farklı alıcılarda

(jeofon veya hidrofon) kaydedilmesiyle oluşan izler

grubu.

J1 J2 J3 J4 J5

J6

ATI

Ş

1 2 3 4 5 6

TEMEL VERİ TOPLAMA PARAMETRELERİ ve SAHA

TEKNİKLERİ ATIŞ KAYDI (SHOT GATHER)


ÇEVRE)

Zaman-uzaklık grafiği


TEKNİKLERİ

Su

kolonu

G G

G


ÇEVRE)

2 Boyutlu veri toplama 3 Boyutlu veri toplama

- Bir alıcı kablosu

- Geniş atış hattı aralığı

-

- Birden fazla alıcı kablosu

- Sık atış hattı aralığı

-


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)


TEKNİKLERİ

• Narrow Azimuth (NAZ)

• Wide Azimuth (WAZ)

• Multi Azimuth (MAZ)

• Rich Azimuth (RAZ)

• Full Azimuth (FAZ)


ÇEVRE)

- A conventional narrow-azimuth towed-streamer survey is acquired by a single vessel possessing

multiple streamers and one or more sources.

- A multi azimuth towed-streamer survey is simply the superposition of narrow-azimuth surveys

that were acquired in different directions over the same area. So it too is characterized by a single-

vessel operation.

- Wide-azimuth and rich-azimuth towed-streamer surveys, on the other hand, require a minimum of

three vessels – utilizing one streamer vessel and two source vessels. More advanced designs

utilizing two streamer vessels and two source vessels are now also being used.


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)

Comparison of acquisition geometries (bottom) and azimuth-offset distribution plots in rose diagrams (top). Offset corresponds to distance from the centre of each circle. Azimuth corresponds to the angle within each circle.


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)

Improved illumination/reservoir detection

from multiazimuth seismic. (BRIAN BARLEY,

BP 2007)

Improved illumination/reservoir detection from

multiazimuth

seismic. (BRIAN BARLEY, BP 2007)


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)

The circled areas show improvements in structural definition, amplitude and signal-to-noise below the salt. (CGGVeritas)


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)


TEKNİKLERİ NAZ RAZ

NAZ RAZ


ÇEVRE)

Comparison between narrow-azimuth data processed with multiple attenuation and full-aperture igration (left)and a swath of exploration wide-

azimuth data after preliminary processing (no multiple attenuation) and migration; the samevelocity model was used for both datasets.


TEKNİKLERİ NAZ WAZ


ÇEVRE)


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)


TEKNİKLERİ VARIABLE DEPTH STREAMER


ÇEVRE)

Comparison of surface (streamer) vs. OBC data from CARSP: (left) AGC towed streamer - (right) AGC OBC. Images courtesy BP

Exploration (Caspian Sea) Ltd


TEKNİKLERİ


ÇEVRE)


ÇEVRE)

2008 den BUGÜN DENİZ PROJELERİMİZ


ÇEVRE)

FAYDALI LİNLER

(W) https://www.ngdc.noaa.gov National Center for Enviromantal Information (NOAA) (W) https://www.ngdc.noaa.gov International Associaiton of Geophysical Contractors (IAGC) (B) An ıntroduction to Underwater Acoustics /Principles and Applicaitons /Xavier Lurton http://www.sercel.com/Pages/default.aspx http://www.bolt-technology.com/ http://www.cgg.com/en https://www.pgs.com/ http://www.polarcus.com/ /

https://www.ngdc.noaa.gov/

https://www.ngdc.noaa.gov/

http://www.sercel.com/Pages/default.aspx

http://www.bolt-technology.com/



http://www.cgg.com/en

https://www.pgs.com/

http://www.polarcus.com/


ÇEVRE)


ÇEVRE)

TEŞEKKÜRLER

Cabir ALKAN

[email protected]

İçerik

• Sabah Seminerleri

• Önceki Ders Tekrar



Osman ÖNCEL

SAHA SİSMOLOJİSİ NİSAN

Kısa Sınavlar 5 12 19 26

1 1302070033 GÜLSÜM

2 1302090005 FÜSUN

3 1302110021 FURKAN 100

4 1302110078 TOLGA 100

5 1302110091 OZAN 100

6 1302120002 EMRAH 70

7 1302120028 ECENAZ 100

8 1302120075 ONUR

9 1302130001 DUYGU 35

10 1302130012 YAĞMUR

11 1302130031 MUHAMET 100

12 1302130038 FATİH 100

13 1302130073 FATMA

14 1302130091 EDA 95

Ders Listesinde İsmi YOK

Devamsızlıktan KALAN


Osman ÖNCEL

ZİMER MÜHENDİSLİK

HEYELAN

HEYELAN: Heyelan ya da toprak kayması, zemini gevşek malzemeden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle eğim yönünde hareketidir.

Heyelan: Toprak kayması

Heyelan Anı

HEYELANIN NEDENLERİ

• 1-Killi-kaygan arazi

• 2-Bol yağış

• 3-Eğimin fazla olması

• 4-Tabakaların eğim yönünde uzanması

• 5-Yamaç dengesinin bozulması

• Not: İlk üç neden en önemli nedenlerdir.

Bu nedenler göz önüne alındığında, heyelan

olayının yaşanması en muhtemel bölgemiz

sizce hangi bölgemizdir ?

Soru: Heyelanın en fazla yaşandığı bölgemiz hangisidir ?

• Cevap: Karadeniz Bölgesi

• Soru: Neden?

• Cevap: Arazinin çok eğimli ve killi olması ile yağışların bol olması

• Soru: Bitki örtüsü heyelanı önler mi?

• Cevap: Önleyemez, öyle olsa en fazla Doğu Karadeniz Bölümü'nde yaşanmazdı.

Doğu Karadeniz( Trabzon )

Heyelan Olayının Çözümlenmesi ve

Mühendislik Parametrelerinin Geliştirilmesi

İçin Sizce Hangi Jeofizik Yöntemler

Kullanılmalıdır ?

1) Elektrik Özdirenç Yöntemleri

2) Sismik Kırılma – Masw Yöntemleri

3) Mikrotremor Yöntemi

1) Elektrik Özdirenç Yöntemleri ile zeminin nemlilik

içeriği, gevşek zemin - sağlam zemin sınırı (Kayma

düzlemi) ve bu zeminlerin yaklaşık tabaka

kalınlıkları bulunabilir.

2) Sismik Kırılma-Masw Yöntemleri ile zeminin

tabaka kalınlıkları ve her bir zeminin Vp-Vs

hızlarına bağlı olarak mühendislik parametreleri

elde edilebilir.

3) Mikrotremor Yöntemi ile zeminin To ( Hakim

periyot) ve Ao (Zemin Büyütme) değerleri elde

edilip gerekli haritalamalar sonucunda heyelan

alanının sınırları elde edilebilir. (Gevşek zemin

sınırı)

İçerik


• Önceki Ders Tekrar


Tekrar: Kırılma Sismolojisi Saha Verisi

Seyahat Zamanı Eğrileri

Kırılma Profili

".. The selection of seismic receivers is among the most critical of

decisions. For high resolution shallow surveys, it is necessary to

have receivers that are designed to detect high frequencies

without distortion in the output signal. The first rule of thumb is

to choose a receiver with a natural frequency that is at least 10

percent of the highest frequency likely to be commonly

recorded. If the highest frequency likely to be recorded is 400

Hz, then 40 HZ geophones might be sufficient."

ftp://geom.geometrics.com/pub/seismic/Literature/S-TR56.pdf

Saha Sismolojisi uygulamalarında ortamın doğal frekansının ne olduğunu, ve bu ortamda kullanılan jeofon frekansının ne olduğunu araştırın? Ortamın doğal frekansı nedir? Kullanılan jeofonun frekansı nedir?

Courtesy: http://www.spectrum-geophysics.com/index.html

http://pubs.usgs.gov/of/2005/1169/chapters/of2005-1169_part2_04_Williams.pdf


Spatial resolution requirements (bin size)

Vertical resolution requirements (frequency).


A 3D Seismic Image A 2D Line Seismic Image

Beklenen Amaçlar: Organizasyon, Mesleki Tanıtım ve Gelişim,

Sunum Tecrübesi ve Özgüven, Networking, Sektör Odaklı

Öğretim, Sektör-Üniversite İşbirliği

PROJE TEKLİF İÇERİĞİ

• Kapak Sayfası

• Özet

• Problem Tanımı, Çalışmanın

Amacı, Araştırma Sorusu

ve/veya Hipotez ?

• Projede Kullanılan Yöntem ve

Metotlar

• Proje İş-Zaman Planı

• Sonuç

• Kaynaklar

PUANLAMA STRATEJİSİ

http://www.tubitak.gov.tr/tr/burslar/lisans/burs-programlari/2209-a/icerik-basvuru-formlari

MAKALE İÇERİĞİ

• BAŞLIK

• GİRİŞ

• VERİ

• ANALİZ

• TARTIŞMA

• SONUÇ

• KATKI BELİRTME

• KAYNAKLAR

PUANLAMA STRATEJİSİ

http://www.tubitak.gov.tr/tr/burslar/lisans/burs-programlari/2209-a/icerik-basvuru-formlari

Anizotropik Araştırmalar

Ne Amaçla Yapılır?

Anizotropik Ortam

Değişikliği Hangi

Şekillerde Yorumlanır?

İçerik


• Saha Çalışmaları


MEKANSAL PLANLAMA SİSMOLOJİSİ

UYGULANAN SAHA DENETİM STANDARTLARI

S.Melike ÖZTÜRK (Jeofizik Y. Mühendisi)

Yer Bilimsel Etüt Dairesi Başkanlığı

Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü

İçerik

1. Bölüm: Ülkemizde jeolojik tehlike ve afetler

2. Bölüm: Planlama – jeolojik ve jeoteknik etüt

ilişkisi

3. Bölüm: Mevzuat

4.Bölüm: Jeofizik kısımların açıklaması

5. Bölüm: Sonuç ve öneriler

Genel Tanımlar

Planlanacak alanda; jeolojik-jeofizik tehlike

ve afet riskleri ile yerel zemin koşullarının

belirlenerek,

yerleşime uygunluk durumunun ortaya

çıkartılması amacıyla yapılan yerbilimsel

araştırmalar jeolojik-jeofizik- jeoteknik etüt

olarak tanımlanmaktadır.

Yerkürenin iç dinamiğinden kaynaklanan olaylar olup, değişik tiplerde izlenir;

1-Depremler

2-Heyelanlar

3-Volkanik Patlamalar

4-Kaya Düşmeleri

5-Tsunami

6-Su Baskınları

7-Çığ Düşmeleri

8-Tıbbi Jeoloji Sorunları. v.d.

Jeolojik Tehlikeler

Afetler

• Depremler, heyelanlar, kaya düşmeleri, su baskınları

gezegenimizin oluşumundan bugüne kadar geçen yaklaşık

5 milyar yıl boyunca tekrarlanan gezegenimize bugünkü

çehresini veren, sıradan doğa olaylarıdır. Bu olaylar bizleri

etkilemediği sürece dünyadaki dinamik sürecin basit birer

parçası olarak kalmış; ekonomik, sosyal vb. zararlara yol

açınca afet adını almaktadır.

• Genel olarak; ekonomik ve sosyal yaşamı kısa sürede alt

üst ederek , büyük maddi kayıplara, ölüm ve yaralanmalara

yol açan insan faaliyetlerini durduran olaylar afet olarak

tanımlanır.

DÜNYADAKİ AFETLERİN ÇEŞİTLİ ETKİLERİNİN

PUANLAMASINA GÖRE ÖNEM SIRALARI( Brayt, 1993)

Önem

Sırası Afet Türü

Afetin

Şiddeti

Etki

Süresi Etki Alanı

Can

Kaybı Ekonomik

Kayıp

Sosyal

Etki Etki

Kalıcılığı

1 Kuraklık 1 1 1 1 1 1 1

2 Tropikal Siklon 1 2 2 1 2 2 1

3 Bölgesel Taşkınlar 2 2 2 2 1 1 2

4 Depremler 1 5 1 2 1 1 2

5 Volkan 1 4 4 2 2 2 1

6

Orta Enlem

Fırtınaları 1 3 2 2 2 2 2

7 Tsunami 2 4 1 2 2 2 3

8

Orman ve Çalı

Yangınları 3 3 3 3 3 3 3

9 Toprak Şişmeleri 5 1 1 5 4 5 3

10

Deniz Seviyesi

Değişimleri 5 1 1 5 3 5 1

11 Icebergs 4 1 1 4 4 5 5

12 Toz Fırtınaları 3 3 2 5 4 5 4

13 Heyelanlar 4 2 2 4 4 4 5

14 Kıyı Erozyonları 5 2 2 5 4 4 4

Ülkemizde Afetler

B) TOPLAM AFETZEDE SAYISININ AFET TÜRLERİNE GÖRE

DAĞILIMI

SU BASKINI

8%

KAYA DÜŞMESİ

7%

HEYELAN

21%

ÇIĞ

2%

ÇOKLU AFETLER*

4%

DİĞER AFETLER

3%

DEPREM

55%

TÜRKİYE SAYILI DEPREM KUŞAKLARINDAN BİRİ ÜZERİNDEDİR

7 VE DAHA BÜYÜK DEPREMLER

1975- 2000

Türkiye Diri Fay Haritası

1.DERECE DEPREM BÖLGESİ % 42

2.DERECE DEPREM BÖLGESİ %24



5.DERECE DEPREM BÖLGESİ % 4

484

Aletsel dönemde hasar yapmış depremlerin dağılımı 1900 yılından günümüze kadar 287 tane hasar yapan deprem

meydana gelmiştir. Bu depremlerin 23 tanesi 7 den büyüktür.

*Pampal, S., Özmen, B., 2009, Depremler Doğal Afet midir? Depremlerle Baş Edebilmek, Eflatun Yayınevi, 280 sayfa, Ankara.

Depremlerden etkilenen yerleşim birimlerinin mekansal dağılımı haritası (1950-2016)

DEPREMLER

SAYILARLA DEPREM

ÜLKE

TOPRAKLARININ

%96 ‘SI

DEPREM

TEHDİDİ ALTINDA

56 İLİMİZ

NÜFUSU

1 MİLYONU AŞAN

17 İLİMİZ

SANAYİ

TESİSLERİNİN

% 75’İ

BARAJLARIN

BÜYÜK

ÇOĞUNLUĞU

DİRİ FAYLAR

ÜZERİNDE

NÜFUSUN

%98 ‘Sİ

DEPREM

TEHDİDİ ALTINDA

ÜLKE

TOPRAKLARININ

%66 ‘SI

M=6.0 VE DAHA

BÜYÜK DEPREM

ÜRETECEK

DİRİ FAYLAR

ÜZERİNDE

TÜRKİYE’DE

1900-2016

287 HASAR

YAPICI

DEPREM

ORTALAMA 8

AYDA BİR

HASAR YAPICI

DEPREM

HER YIL

6000 KONUT

HASAR

970

CAN

KAYBI

GAYRİ SAFİ

MİLLİ

HASILANIN

% 1-3

EKONOMİK

KAYIP

620 000

KONUT

AĞIR

HASARLI

YA DA

YIKILMIŞ

100.000

CAN

KAYBI

SAYILARLA DEPREM

Ülkemizde Heyelanlar

Heyelanların yerleşim birimi bazında dağılımı

(ABEP)

Afganistan'da facia! Diri diri gömüldüler

1972 Po Shan Road (Hong Kong) Heyelanı

-50000 m3 akma

-12 katlı bir binada

67 kişinin yitimi

FAKTÖRLER:

-600’lik şev ilave

kazıyla 700’ye

dikleştirilmiş

-Aşırı yağış

(Foto: Geotechnical Control Office, Hong Kong Government)

Balaban Heyelanı, birkaç bin yıl yaşında eski bir heyelandır (Yüzer, 2006)

Avcılar (İstanbul) ve civarını etkileyen Balaban

Heyelanı

Marmara

Denizi

AVCILAR (İstanbul)

Trabzon-Of- Gürpınar köyü

c) 17 Mart 2005 Kuzulu ( Sugözü-Koyulhisar-Sivas) Heyelanı

(15 can kaybı-21 konut hasarlı)

1. Aşama: Kayma

2. Aşama: Akma

12.5x106 m3 malzeme (Gökçeoğlu vd., 2005)

Akan malzeme

ÖNCE SONRA

12 Kasım depremi sonrası Bolu Dağı’nda (Bakacak Mevki) oluşan heyelan

Karayolu, heyelandan dolayı bir süre için kullanılamadı.

Karabük- Ankara yolunun Kardemir A.Ş.’nin karşısındaki kesimde heyelan

14.11.2012- Saat 08.30 sıralarında,

KAYA DÜŞMESİNDEN ETKİLENEN YERLEŞİM YERLERİ

Kaya düşmesi olayları ülkenin tamamında görülmekle beraber, göreceli

olarak Kayseri, Nevşehir, Niğde civarında volkanik birimlerde,

Güneydoğu Anadolu Yitim Kuşağında bindirmeler boyunca ve

Kuzeydoğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da yoğunlaşmaktadırlar.

KAYA DÜŞMESİ

GÖZLENEN

YERLEŞİMLER

Nevşehir

Ürgüp-

Temenni

Tepe

TÜRKİYE ÇIĞ RİSK

DAĞILIMI

(İlçe Bazında)

TÜRKİYE ÇIĞ İSTATİSTİKLERİ

1920-19501950-1960

1961-19701971-1980

1981-19901991-2000

2001-2010

0

100

200

300

400

500

600

Olay sayısı 1 0 28 40 70 221 23

Ölü 30 27 57 239 96 587 8

Yaralı 0 0 11 51 13 187 6

1920-1950 1950-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2000 2001-2010

Su Baskınları

ADANA

ADIYAMAN

AFYON

AGRI

AMASYA

ANKARA

ARTVIN

AYDIN

BALIKESIR

BILECIK

BINGOL

BITLiS

BOLU

BURDUR

BURSA

CANKIRI CORUM

DENIZLI

DIYARBAKIR

EDIRNE

ELAZIG

ERZINCAN

ERZURUM

ESKISEHIR

GAZIANTEP

GIRESUN

GUMUSHANE

HAKKARI

HATAY

ISPARTA

ICEL

ISTANBUL

IZMIR

KARS

KASTAMONU

KAYSERI

KIRKLARELI

KIRSEHIR

KOCAELI

KONYA

KUTAHYA

MALATYA

MANISA

MARDIN

MUGLA

MUSNEVSEHIR

NIGDE

ORDU

RIZE

SAMSUN

SIIRT

SINOP

SIVAS

TEKIRDAG

TOKAT

TRABZON

TUNCELI

SANLIURFA

USAK VAN

YOZGAT

ZONGULDAK

AKSARAY

KARAMAN

KIRIKKALE

BATMAN

SIRNAK

BARTIN

ARDAHAN

IGDIR

YALOVA

KILIS

DUZCE

ANTALYA

Su baskını afetinden etkilenen illerin etkilenme oranlarına göre dağılımı

(Su baskını olay sayıları bazında)

2,500 - 2,690 (1)

2,000 - 2,500 (2)

1,500 - 2,000 (2)

1,000 - 1,500 (4)

750 - 1,000 (5)

500 - 750 (7)

250 - 500 (12)

100 - 250 (18)

50 - 100 (16)

1 - 50 (7)

yok (7)

SU BASKINLARI

Antalya-2003 (DSİ) İstanbul-2004(Basın)

Ankara-2007 (Basın) Silifke-2002 (DSİ)

TÜRKİYE GENELİNDE NAKLİNE KARAR VERİLEN KONUT SAYILARININ

(AFETZEDE SAYISI) İLLERE GÖRE DAĞILIM HARİTASI (1950-2007)

SAKARYA

DUZCE

KOCAELI

VAN

BINGOL

ERZURUM

AFETZEDELERIN DAGILIMI(ILLERE GORE)

10.000 to 27.200 (6)

5.000 to 10.000 (9)

2.500 to 5.000 (19)

1.000 to 2.500 (27)

0 to 1.000 (20)

Afetlerin Genel

Değerlendirmesi: İller

Türkiye genelinde toplam yerleşim birimi sayısının 35.570 olduğu

dikkate alındığında Ülkemizde her 3 yerleşim biriminden 1 tanesinin,

en az bir afet olayından etkilendiği sonucuna ulaşılır.

AFETİN TÜRÜ AFET GÖREN YERLEŞİM BİRİMİ

SAYISI

TOPLAM YERLEŞİM BİRİMİ

SAYISINA ORANI (%)

HEYELAN 5.008 14,08

KAYA DÜŞMESİ 1.303 3,66

SU BASKINI 2.330 6,55

DEPREM 3.858 10,85

DİĞER AFETLER 849 2,39

ÇIĞ 437 1,23

TOPLAM 13785 38.76

ÜLKEMİZDE AFET OLAYLARININ

YERLEŞİM BİRİMLERİNE ETKİSİ

2.BOLÜM

Planlama ile jeolojik-jeofizik

jeoteknik etüt ilişkisi

Afet Risk ve Zararlarının

azaltılması için

1- Afet risklerine karşı güvenli yerleşmeler oluşturmak…

(imar planları ve imar planlarına altlık olan jeolojik-

jeofizik -jeoteknik etütler)

2- Afet güvenliği yüksek yapılaşmalar…

(Statik proje ve bu projelere altlık olan Zemin ve Temel

Etütleri)

Planlama ile jeolojik-jeofizik

jeoteknik etüt ilişkisi

Afet zararlarının azaltılması ve afet güvenliğinin

yükseltilmesi için jeolojik –jeofizik tehlike ve

risklerinin belirlenmesi ve arazi kullanım

verilerinin imar planlarına yansıtılması

gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanan ve

planlamaya altlık oluşturan jeolojik-jeofizik-

jeoteknik etütler, planlanacak alanının jeolojik

tehlike ve risklerini araştırarak “Yerleşime

Uygunluk Değerlendirmesi” yolu ile plan

kararlarını yönlendirmektedir.

Planlamada yeni

yaklaşımlar

• Ülkemizde, 1999 Marmara depremlerinden

sonra afet risklerinin azaltılmasının geleneksel

planlama yöntemleri ile çözümlenemediği

gerçeği anlaşılmıştır. Bu anlayışın yerine “afete

duyarlı planlama ” kavramı; kamu kuruluşları,

akademik çevreler ve meslek Odaları tarafından

tartışılmaya başlanmıştır.

Deprem Şurası Kararları

1 Ekim 2004 • İmar planlarına esas olarak hazırlanan yer bilimi

raporları ve ayrıca temel-zemin etütleri için yeni

“rapor formatı” oluşturulmalıdır.

• Mikrobölgelemenin yerel yönetim mevzuatında,

standartları belirlendikten sonra yer alması

sağlanmalıdır.

• Deprem zararlarının azaltılması ile ilgili sistemin

doğru bir şekilde kurulabilmesi için önce ülke

depremselliğinin tüm jeolojik ve jeotektonik

parametreleri ile birlikte doğru biçimde

algılanabilmesi, bu bilgilerin yeterli insan ve teknik

donanım kullanılarak değerlendirilmesi ve kullanıma

dahil edilmesi sağlanmalıdır.

Afete Duyarlı Planlama

• Her tür ve ölçekteki planlamada, jeolojik

tehlike ve risklerini göz önüne alan ve

afetlerin önlenmesi ve zararlarının

azaltılmasını amaçlayan bir planlama

yaklaşımı olarak tanımlanabilir.

• Afet duyarlı planlama yaklaşımını

gerçekleştirmek için yerbilimsel (jeolojik-

jeoteknik) verilerin planlamaya

entegrasyonun sağlanması gerekmektedir.

Yerbilimsel Etüt Raporları

• Planlamada kullanılan yerbilimsel etüt raporları,

gerek içerdikleri verilerin niteliği, gerekse

planlamayı yönlendirici özellikleri bakımından

zaman içinde gelişme göstermiştir. “Gözlemsel

Jeolojik Etüt Raporları” olarak başlanan bu

çalışmalar, zaman içerisinde “İmar Planlarına

Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporları” ve

“mikrobölgeleme Raporları”, olarak

gelişmiştir.

Gözlemsel Jeolojik

Etütler

• Bu etütler, planlama yapılacak alandaki

jeolojik tehlikeleri, uydu görüntüleri, hava

fotoğrafları, uzaktan algılama teknikleri,

büro ve arazide yapılan etüt ve

araştırmalar sonucunda gözlemsel olarak

belirleyen ve alandaki afet riskleri

hakkında genel fikir veren ve bölge ile

çevre düzeni planlarını yönlendiren

çalışmalardır.

Jeolojik—jeofizik

Jeoteknik Etütler

• Bu etütler, planlama yapılacak alandaki

jeolojik-jeofizik tehlike ve afet risklerini,

1/1000 – 1/5000 ölçekli haritalar üzerinde

gösteren, yerel zemin koşullarını ve yol

açabilecekleri tehlikeleri, detaylı jeolojik –

jeofizik- jeoteknik etütler sonucunda

belirleyen ve raporları ile uygulama imar

planlarını yönlendiren çalışmalardır.

Mikrobölgeleme Etütleri

• Bu çalışmalar; afet tehlikelerini coğrafi bilgi

sistemleri kullanılarak, 1/5000 ve daha büyük

ölçekli haritalar üzerinde gösteren ve özellikle

deprem tehlikesi ve risklerinin azaltılabilmesi

için topoğrafya ve yerel zemin koşullarının yol

açabilecekleri tüm tehlike ve riskleri detaylı

jeolojik, jeofizik ve jeoteknik etütler sonucunda

belirleyen, imar planlarını yönlendiren

çalışmalardır.

PLAN - JEOLOJİK-JEOTEKNİK RAPOR TÜRÜ

PLAN KADEMESİ PLAN ADI JEOLOJİK-JEOTEKNİK VERİ

DÜZEYİ /ÖLÇEK

ÜST ÖLÇEKLİ

PLANLAR

Ülke Planı Gözlemsel Jeolojik Etütler (1/25000

ve daha küçük)

Format-1 Bölge Planı

Çevre Düzeni Planı

İMAR PLANI

Nazım İmar Planı

İmar Planına Esas Jeolojik-

Jeoteknik Etütler(1/5000)

Format-3,4

Uygulama İmar Planı


Jeoteknik Etütler ve

mikrobölgeleme (1/1000)

Format-3,4

Kırsal Yerleşme Planı

Mevzii İmar Planı


Jeoteknik Etütler (1/1000)

Format- 2,3

3. BÖLÜM

Mevzuatımızda Jeolojik- Jeoteknik

Etütler

Yasa

• 644 sayılı “Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve

Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” de ;

• MADDE 7 – (1) Mekânsal Planlama Genel

Müdürlüğünün görevleri şunlardır:

• d) Risk yönetimi ve sakınım planlarının yapılmasına ve

onaylanmasına ilişkin kuralları belirlemek ve izlemek,

plana esas jeolojik ve jeoteknik etütleri yapmak,

yaptırmak ve onaylamak.

• i)Bütünleşik kıyı alanları yönetimi ve planlaması

çalışmaları, kıyı alanlarının düzenlenmesine dair iş ve

işlemler ile bu alanlara ilişkin jeolojik ve jeoteknik

etütleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak, kıyı kenar

çizgisini tespit etmek, onaylamak ve tescilini sağlamak.

Yönetmelikler

Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği-14 Haziran 2014

21. Maddesinde;

(6) Onaylı jeolojik-jeoteknik veya mikro bölgeleme etüt

raporu bulunmayan alanlarda imar planları

hazırlanamaz.

• (7) İmar planına esas onaylı jeolojik-jeoteknik etüt

veya mikro bölgeleme raporlarındaki yerleşime

uygunluk durumu haritalarına uyulması zorunludur.

İmar planlarının hazırlanmasında, varsa öncelikle mikro

bölgeleme etütleri, yoksa yerleşim alanının planlanmasına

yönelik uygun jeolojik-jeoteknik etütler kullanılır.

.

PLANLI ALANLAR TİP İMAR

YÖNETMELİĞİ

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yapı Ruhsat İşleri

Yapı ruhsatı işleri (Değişik başlık:RG-19/8/2008-26972)

MADDE 57 – (Değişik:RG-3/4/2012-28253)

Yapı ruhsatı işleri bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır.

Yeni inşaat, ilâve ve esaslı tadilât yapmak üzere parsele ait imar durum

belgesi, yol kotu tutanağı, kanal kotu tutanağı ve uygulama imar plânına

esas onaylı jeolojik ve jeoteknik etüt raporunun parselin

bulunduğu alana esas bölümünü almak için; yapı sahipleri veya

vekilleri başvuru dilekçelerine aplikasyon krokisini ve tapu kayıt örneği veya

istisnaî hâllerde tapu kayıt örneği yerine geçen belgeleri ekleyerek ilgili idareye

müracaat ederler.

İlgili idare başvuru tarihinden itibaren imar durum belgesi (çap) ve onaylı

jeolojik ve jeoteknik etüt raporunun bir örneğini en geç iki iş

günü; yol kotu tutanağı ve kanal kotu tutanağını en geç beş iş günü içinde

verir.

Genelgeler

Jeolojik- jeoteknik etütlerin hazırlanması ve onay işlemleri

1- Raporlar; Mülga Afet İşleri Genel Müdürlüğünün 19.08.2008 gün ve

10337 sayılı “Plana Esas Jeolojik-jeoteknik ve Mikrobölgeleme Etütleri

Genelgesi” çerçevesinde;

- Tescilli Özel Büro ve Şirketler,

- Üniversite ve İlbank A.Ş tarafından hazırlanmaktadır.

2 – Onay işlemleri; Genel Müdürlüğümüzün 28.09.2011 tarih ve 102732

(2011/9) çerçevesinde,

- uygun olmayan alanlar

- ayrıntılı jeoteknik gerektiren alanlar Genel Müdürlüğümüzce,

- uygun alanlar

- önlemli alanlar ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri

tarafından yürütülmektedir.

Jeofizik çalışmalarda dikkat

edilecek hususlar • Kullanılacak Yöntemin

• Belirlenmesi

• Jeofizikte, probleme yönelik uygun yöntemin belirlenebilmesi için aşağıdaki

• soruların yanıtlanması gerekmektedir.

• *Problem hangi fiziksel özelliklere bağlı

• (geçirgenlik, sismik hız ,gözeneklilik, anizotropi, iletkenlik, yoğunluk, vb.) ?

• *Poblemin boyutları ne kadar

• (derinlik, alan, vb) ?

• *En uygun geometri nedir ?

• *Toplanacak veri nasıl işlenecek ve analiz edilecek ?

• *Problem ile igili önceki bilgiler nedir ve nasıl kullanılacak ?

• *Farklı fiziksel özellikler birbirleri ile nasıl bir ilişkiye sahip ?

• Bu sorulara verilecek yanıtlar belirli bir hedef ya da problem için uygun

• yöntem seçimini tanımlıyacaktır.

• Arazide yapılan çalışmalar bir kroki yada harita üzerinde gösterilecektir

4. BÖLÜM

Mevzuatımızda Jeolojik- Jeoteknik

Etütler

10337 sayılı genelgede ilgili

başlıklar • 2. İNCELEME ALANININ TANITILMASI VE ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ

• 2.4. Arazi, Laboratuvar, Büro Çalışma Yöntemleri ve Ekipmanları

• 8. JEOFİZİK ÇALIŞMALAR

8.11- Sismik Kırılma,

8.1.2- Sismik Yansıma,

8.13- Spetkral Analiz Teknikleri,

SASW(Spektral Analysis of Surface Wave),

MASW(Multi-channel Analysis of Surface Waves),

8.1.4 REMİ (Refraction Microtremor),

8.1.5- Mikrotremör,

8.1.6- Rezistivite,

8.1.7- Jeoradar,

• 9. ZEMİN VE KAYA TÜRLERİNİN JEOTEKNİK ÖZELLİKLERİ

• 9.1. Zemin ve Kaya Türlerinin Sınıflandırılması

• 9.2. Mühendislik Zonları ve Zemin Profilleri

• 9.3. Zeminin Dinamik-Elastik Parametreleri

• 11. DOĞAL AFET TEHLİKELERİNİ DEĞERLENDİRİLMESİ

• 11.1. Deprem Durumu

• 11.1.1. Bölgenin Deprem Tehlikesi ve Risk Analizi

• 11.1.5. Zemin Büyütmesi ve Hakim Titreşim Periyodunun Belirlenmesi

• II.4. Arazi,Laboratuar, Büro Çalışma Yöntemleri ve Ekipmanlar

• Hangi jeofizik çalışmalar hangi tarih aralığında ne amaçla kaç adet yapıldı

Belirtilecek

• Örneğin:

• ….Serim MASW (Yüzey Dalgalarının Çok Kanallı Analizi) (Vs-Derinlik

değerleri ve tabaka sayısını elde etmek için),

•

• ….. Serim Sismik Kırılma, (Vp – derinlik değerleri ve tabaka sayısı elde

etmek için) ve

• …..Serim Düşey Elektrik Sondajı (DES), (Gerçek Özdirenç-Derinlik

değerlerini bulmak için)

• Jeofizik Mühendisi ……..tarafından……… /…… aralığında yapılmıştır.

• …/…/.201… tarihinde zemin büyütme ve zemin hakim titreşim peryodunu

belirlemek amacıyla arazide ….adet mikrotremour çalışması yapılmıştır

gb

BU BAŞLIKLARI AÇIKLIYACAK OLURSAK

8.0. Jeofizik çalışmalar

Jeofizik çalışmalarda dikkat edilecek hususlar

1)-Jeofizik çalışmalarda, incelenen derinlik incelenen ortamın ya da araştırılan

yapının jeolojik özelliklerine bağlı olarak uygun bir yöntem seçilmelidir. Yani uygulama

alanının tanımlanmasına bağlı olarak kullanılabilecek jeofizik yöntemler amaca uygun

seçilmelidir.

2) Mikrotremour yöntemi mutlaka olmalı onun haricinde En az iki yöntem kullanılarak elde edilen sonuçlar karşılaştırılmadır.

Jeofizik yöntemler sondaj maliyetini azalttığı gibi sondajdan elde edilebilecek verilerden daha fazlasını sağlarlar.

. Örneğin; sismik ve elektrik yöntemler gibi en az iki yöntemin birlikte kullanılması tercih edilmeli ve gerekiyorsa problemin çözümüne yönelik diğer jeofizik metotlar da kullanılmalıdır (Örneğin; MASW, SASW, ReMi, Mikrotremor ölçümleri,..vb.).

Uygulanabilen birçok jeofizik yöntem vardır. Bunlar yüzeyden uygulanan yöntemlerin dışında, kuyu logu ölçümleri, kuyu içi jeofizik yöntemler, karşılıklı kuyu ve kuyu-yüzey atışları yapılarak uygulanan yöntemlerdir.

3)Ölçü profilleri sismik ve elektrik yöntemleri için topoğrafik eğim doğrultusuna, elektrik ve su şebeke hatlarına dik tutulmalıdır.

4)Hedeflenen derinlikler en az 30 metre olacak şekilde hat boyları ve ne kadar açılım yapılacağına karar verilmelidir.

5)Rapor hazırlanırken, inceleme alanında kullanılan yöntemin/yöntemlerin amacı (yöntemlerle ilgili teorik detaylara girilmemelidir) ,

6)kullanılan cihazların adı, özellikleri verilmeli ama gereksiz ayrıntıya girilmemeli

(cihazın detaylı teknik özelliği vs gb

7) her bir ölçü noktası için, ölçüm yerlerinin koordinatları, ölçü ham değerleri, ölçüm sonuçları, elde edilen sonuçlardan oluşturulan haritalar, tüm tablo, kesit ve grafikler yorumlarıyla birlikte sayısal ve grafiksel olarak verilmeli ve jeofizik çalışmalar diğer jeoteknik incelemelerle birlikte yorumlanmalıdır. Teorik bilgi verilmemelidir.

8)Ana başlık altında yapılan çalışmalar anlatılmalı rapor ekinde verilen lokasyon haritalarına benzer küçük bir lokasyon haritası,Google eart görüntüsü kroki ve ölçü nokta koordinatları rapor içinde verilmelidir.

JEOFİZİK YÖNTEMLERDE DİKKAT EDİLECEK

HUSUSLAR

• Sismik Kırılmada dikkat edilecek hususlar;

• *Hangi amaçla kaç profil sismik kırılma yapıldığı yazılmalı

• *Kullanılan sismik ölçü tekniği (aynı hat, yanal gibi) ve enerji kaynağını türü (patlatma, çekiç, kütle düşürme gibi) belirtilmelidir.

• *Ölçü profili uzunluğu hedeflenen derinliğin en az 3 katı olmalıdır. Eğer bu mümkün değilse offset uzaklığı uzatılmalıdır..

• *Mutlaka baştan sondan ortadan olmak üzere en az üç tekrarlamalı mühendislik atışı yapılmalıdır.

• *Her başlık altında mutlaka koordinat tablosu verilmelidir

• *Cihazın kaç kanallı olduğu mutlaka belirtilmeli

• *eklerle rapor içerisindeki veriler mutlaka uyumlu olmalıdır

MASW Çalışmalarında dikkat edilecek hususlar

*Bizim Çalışmalarımızda hangi amaçla kaç profil ölçü alındı yazılsın

*Sismik kırılma ile aynı hat üzerinde 4.5 Hz lik düşey jeofonlar ile inverse ters çözüm yapılarak Vs hızları

12 yada 14 hz lik jeofonlarla p hızları bulunacaktır.

*Koordinat tablosu mutlaka konulacak

*Vs30 kaç tabaka görüldü ise bunun harmonik ortalaması olacak

*Amacımız kırılmanın yapılamadığı yerlerde Vs30 u bulmak

Temel mod ve gerçek moda dikkat edelim dispersiyon eğrimizin tam oluşup oluşmaması önemli

SİSMİK YANSIMA

Yeraltı yapılarının haritalanması ve özelliklerinin

belirlenmesi, 2 veya 3 boyutlu jeolojik modellerinin çıkarılması,gömülü faylar, anakaya derinliği ve topoğrafyası, yeraltı

boşlukları saptanması için kullanılabilir.

Sismik enerji kaynağı ve ölçü tekniği (geleneksel, ortak derinlik noktası, (CDP gibi) belirtilmelidir.

Kaynak olarak ne kullanıldıysa mutlaka belirtilmeli ,fold hesabı,ölçüm geometrisi belirtilmeli stack sayısı veri işlem ve

aşamalarından bahsedilmelidir.

Yüksek Gürültü Seviyesi,

Geniş Alıcı Dizilimlerine İhtiyaç

Duyulması,

Sismik Enerjinin Sediman Tabakalarda

soğurulması,

Düşük Hız Zonları

Sismik Yansıma ve Kırılma Yöntemlerinin

Kentsel Alanlardaki Problemleri

REZİSTİVİTE

DOĞRU AKIM ÖZDİRENÇ YÖNTEMİ

Elektrik yöntemler yer altı elektrik özdirenç, (rezistivite), veya iletkenliği ölçmek için kullanılır. Elektrik iletkenlik zeminin ve

kayacın türünün, gözenek ve gözeneği dolduran sıvının bileşiminin ve geçirgenliğin fonksiyonudur.

Elektrik yöntemler aşağıdaki özellikleri değerlendirmek için kullanılabilir:

-Yeraltı jeolojik yapısı, taban kaya derinliği ve özellikleri

-Hidrojeofizik özellikler; yeraltı suyu seviyesi ve kirliliği

-Potansiyel heyelan ve sıvılaşma analizleri

-Gömülü fayların araştırılması ve karstik boşluklarının tayini (çoklu elektrot)

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Hangi amaçla kaç profil ölçü alındığını yazalım

*Des mi yapıldı ? Ert mi enerji kaynağı kayıt bilgisi belirtilsin

*Koordinat tablosunu yazalım

*Yer bulduru ve o noktaya ait resim koyalım

*Eklerde ölçü karnesi mutlaka olsun

*Bu başlık altında minik bir özdirenç eğrisi derinlik ve özdirenç değişim

Kesitini koyalım

*Her kesitin ve eğrinin altında jeolojik deneştirme ve yorum olsun

*çok ölçü alınmış şa özdirenç dağılım haritası yapılsın

*Umulan ve enilen derinlik hakkında bilgi verilsin

*des te koroziflik tablosunu burada verelim

MİKROTREMOUR

. *Hangi amaçla kaç istasyonda ölçü alındığını yazalım

*nokta sayısı

*ölçü uzunluğu

*kullanılan pencere boyu , pencere sayısı verilsin

*veri değerlendirmesinden bahsedilsin hangi yöntem kullanıldı

*cihaz ve arazi resmi koyalım

*üç bileşenli genlik spektrumu bulunsun

Aşağıdaki tablo bulunsun

nokta Spekktral

oran

To Frekans Ao Ta-Tb

Jeoradar (Gpr ) Arazi çalışmalarına başlamadan önce

• Çözüm bekleyen hedefin derinliği yaklaşık ne kadardır?,

• Aranan hedef nesnenin geometrisi hakkında bir bilgi var mıdır?,

• Araştırma bölgesindeki ana birim özellikleri GPR yöntem için uygun mudur?,

• Hedef nesne ile ana birim arasında elektriksel özellikler açısıdan yeterli kontrast (fark) var mıdır?

gibi sorulara yanıt aranmalıdır

Dikkat edilecek hususlar

*Cihazın adı ve anten frekansı mutlaka yazılacak

(Yüksek frekans yüksek çözünürlük verir)

*Hangi aralıkta çözümleme yapılacak ise o mutlaka yazılmalıdır(0-10m)

*Yöntem içerisinde cihaz özellikleri ve veri toplanılması nın nasıl olduğu anlatılmalı

*Profiller mutlaka birbirine paralel olmalı

*Yüksek frekans –düşük derinlik-çözünürlük fazla

*Düşük frekans –yüksek derinlik-çözünürlük az

*profil başı ve sonu mutlaka belirtilmeli

*koordinatlar koyulmalı

*hangi program da veri işlem yapılmışsa mutlaka belirtilmeli

*Her görüntünün altına yorum yapılmalı (hiperbollere dikkat edilmelidir.

9.1. ZEMİNİN SINIFLAMASI

• Bu başlık altında tüm zemin ve kaya değerlendirmeleri yapıldıktan sonra DBYYHY

• EUROCODE 8 Ve NEHRR e göre zemin gubu zemin sınıflaması yapılmalıdır

Yerel Zemin

Sınıfı

Tablo.9.1.3’e Göre Zemin Grubu ve

En Üst Zemin Tabakası Kalınlığı (h1)

Z1 (A) grubu zeminler

h1 < olan (B) grubu zeminler

Z2 h1 > olan (B) grubu zeminler

h1 < olan (C) grubu zeminler

Z3 < h1 < olan (C) grubu zeminler

h1 < olan (D) grubu zeminler

Z4 h1 > olan (C) grubu zeminler

h1 > olan (D) grubu zeminler

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar hakkındaki yönetmeliğine göre Zemin Sınıfı Tablosu

*** inceleme alanında yer alan tüm birimlerin Zemin gurubu ve Yerel Zemin Sınıfı ayrı ayrı belirtilmeli

IX.2. Mühendislik Zonları ve Zemin Profili

- İnceleme alanının en az 2 hat boyunca sondajlardan geçecek şekilde jeolojik enine kesiti

çıkarılmalı ve kesit üzerine gözlenen her litolojik birimler üzerine jeofizik veriler ve mühendislik parametreleri

belirtilmelidir. Yapılan tüm arazi ve laboratuar çalışmalarından elde edilen veriler ışığında inceleme alanının amaca yönelik

zonlamalarının yapılması ve zemin profillerinin çıkarılması gerekmektedir.

Jeolojik (Sondaj, SPT ….) ve jeofizik çalışmalardan (Sismik,DES..) elde edilen çıktılar, tüm tablo, kesit ve grafikler

yorumlarıyla birlikte sayısal ve grafiksel olarak verilecek, birbirleriyle korelasyonu yapılacak, yorumlanacak ve

karşılaştırılacaktır.

Aşağıdaki şeilde gösterildiği gibi, benzer şekilde kullanılan tüm yöntemlerden elde edilen sonuç grafikleri ya da kesitler yan

yana konularak sonuçlar yorumlanmalı, karşılaştırılmalı ve ne anlama geldiği açıklanmalıdır.

Elde edilen veriler enine ve boyuna hazırlanacak kesitlere aktarılarak jeolojik yapı, katman değişimleri, YAS seviyesi, olası

kayma yüzeyleri ve temel kaya derinliği ve topoğrafyası bu kesitlerde gösterilir

9.3. ZEMİNİN DİNAMİK VE ELASTİK PARAMETRELERİ Jeofizik çalışmalar sonucu elde edilen sonuçlar yardımı ile hesaplanan parametreler bu bölümde

verilmedir.

Jeofizik çalışmalardan elde edilen dinamik ve elastik parametreler toplu olarak tablo halinde

gösterilecek, jeolojik çalışmalardan Sismik çalışmalar sonucu elde edilen yoğunluk,

poisson oranı, elastisite modülü, bulk modülü, taşıma gücü vb. dinamik ve elastik parametrelerin

sonuçları tablo halinde veya bulunan değerlerin ne anlama geldiği detaylı olarak anlatılmalı,

yorumlanmalıdır.

Mühendislik parametrelerinin ne anlama geldiği, rakamsal sonuçların mühendislik açısından neyi

ifade ettiği, zemin açısından ne anlama geldikleri açık bir dille detaylı bir şekilde yorumlanacaktır.

ÖZET OLARAK

*İlk önce tüm profil ve derinlikler için zemin dinamik elastik parametreleri tablo halinde verilmeli

*sonra her bir dinamik elastik parametre başlığı atılmalı

*bu başlık altında;

önce bizim arazimize ait değerler

sonra o parametreye ait referans tablo

bizim değerlerimiz o referans tabloda hangi aralığa geliyor belirtilmeli

sonra da en alta 1-2 cümlelik yorum yapılmalıdır.

11. DOĞAL AFET TEHLİKELERİNİN

DEĞERLENDİRİLME

11.1.1. DEPREM TEHLİKE ve RİSK ANALİZİ

• Gelecek depremlerin konumu, oluş zamanı, büyüklüğü ve diğer

özellikleri belirsizlik arzettiği için deprem tehlikesi belirlemelerinde

olasılık hesaplarına dayalı tahminler önemli karar araçlarıdır.

Kentlerde deprem tehlikesinin belirlenmesi amaci ile deterministik

ve/veya probabilistik yöntemler kullanılır.

Deprem tehlike analizlerinin amacı, zeminin ve mühendislik

yapılarının gelecekte maruz kalabileceği depremsel yükleme

şartlarının hesaplanmasında gerekli olan depremsel yer hareketi ile

ilgili parametrelerin (ivme, hız, deplasman) hesaplanmasıdır.

Deprem tehlike analizi genellikle Olasılıksal (probabilistik)

Yöntem (en küçük, büyük kareler, Gumbel) ile yapılmaktadır.

İnceleme alanı merkezli 100 km yarıçaplı bir alan içinde kalan depremler için Poison Olasılık Dağılımı ile Probablistik Deprem Risk

analizi yapılmıştır (Şekil–10.6) (Özçep, 2005).

İnceleme alanı ve yakın çevresini 100 km yarıçaplı bölgede, aletsel (1900-2014)

kayıtlara göre, Ms=4.5büyük depremler harita üzerinde gösterilmeli ve katalog verileri

rapor ekine konulmalıdır.

D (Yıl) için

Olasılık (%)

D (Yıl) için

Olasılık (%)

D (Yıl) için

Olasılık (%)

D (Yıl) için

Olasılık (%) Tekrarlama Periyodu

Büyüklük (M) 10 50 75 100 (Yıl)

4,5 87,4 100,0 100,0 100,0 5

5 79,2 100,0 100,0 100,0 6

5,5 69,6 99,7 100,0 100,0 8

6 59,5 98,9 99,9 100,0 11

6,5 49,6 96,7 99,4 99,9 15

7 40,5 92,5 98,0 99,4 19

XI.1.4. Zemin Büyütmesi ve Hâkim Periyodunun Belirlenmesi “XI.1.4. Zemin Büyütmesi ve Hâkim Periyodunun Belirlenmesi” adlı başlık altında jeofizik çalışmalardan elde edilen değerler yazılmalı, ayrıca Kanai (1984) tarafından geliştirilen formül ile de hesaplama yapılmalı, elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak yorumlanmalıdır. Ansal ın tablosu verilmeli bizim zemin büyütmemiz hangi aralıkta kalıyor ise altına 1-2 cümlelik yorum yapılmalıdır.

(a) (b)

Zemin hakim titreşim

periyodu aralığı

Ölçüt

Tanımı

Spektral

Büyütme

Tehlike

Düzeyi

0.10 – 0.30 sn A 0.0 – 2.5 A (Düşük)

0.30 – 0.50 sn B 2.5 – 4.0 B (Orta)

0.50 – 0.70 sn C 4.0 – 6.5 C (Yüksek)

0.70 – 1.00 sn D

TO DAĞILIM HARİTASI

ZEMİN BÜYÜTMESİKAT HARİTASI

ÖZETLE YECEK OLURSAK

Sonuç ve önerilerde jeofizik olarak neler yer almalı

Kullanılan jeofizik yöntem belirtilsin (Kırılma , masw , remi, mikrotremour,rezistivite v.s.) 1)Kırılma ve masw için Tabaka sayısı, vp, vs oranları vp-vs oranı elastik ve dinamik parametrelerin bulunduğu tablo verilsin Jeolojik deneştirme ve yorum yapınız . 2) Zemin grubu zemin sınıfını belirtiniz. D.B.Y.Y.H.Y E göre Eurocode -8 e göre ve Nehr e göre 3)Mikrotremour den to, ta, tb,Ao oranlarını veriniz. 4)Zemin büyütmesi hesaplayınız ve ansal a göre sınıflama ve yorum yapınız 5) Rezistivite de kaç tabaka ? bu tabakaların özdirenç değerleri kalınlıkları ve derinlikleri ve hangi jeolojik birimlere denk geldiği, kohezyonu ve su içeriği belirtilsin 6) Deprem risk analizi yapılıp 1-2 cümle ile yorum yapınız kaçıncı derecede deprem bölgesi,olduğu belirtilsin Ao 7)Vs hızlarımıza göre sıvılaşma riski olan yerlerde eşik ivme ve periyodik kayma gerilesine göre yapılan sıvılaşma analizi sonuç ve önerilerde değerlendirilmeli Kullanılan jeofizik yöntem belirtilsin (Kırılma , masw , remi, mikrotremour,rezistivite v.s.) bütün bunlar 1-2 cümle ile özetlensin gereksiz literatür bilgisi verilmesin.

Sonuç ve öneriler

• Ülkemiz jeolojik – jeomorfolojik yapısı ile meteorolojik özellikleri nedeniyle afet olaylarıyla sıkça karşılaşmaktadır.

• Afet riskleri açısından hassas bir coğrafyada bulunan

ülkemizde; Afet zararlarının azaltılması ve güvenli yerleşmeler oluşturmak için arazi kullanım kararlarını belirleyen ve planlamaya yön veren jeolojik-jeoteknik etütlerin yapılması gerekmektedir.

• Bu kapsamda plana esas jeolojik jeoteknik etütleri

olmayan Belediyelerimizin acilen bu etütlere yaptırması veya gözlemsel verilere dayalı eski raporları varsa bunları jeoteknik raporlar olarak yenilemesi ve imar planlarının bu raporlara göre revize edilmesi uygun olacaktır.

Sabrınız ve ilginiz için

teşekkürler

0312 4101000/ 2157

[email protected]

İçerik


• Saha Çalışmaları


http://www.nature.com/nature/journal/v480/n7375/full/nature10609.html

1. Saha Sismolojisi Uygulamaları Hangi Amaçlarla ve Nerelerde

Kullanılır?

2. Kırılma Sismolojisi Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar

Nelerdir?

3. Takım Çalışması Ne Demektir?

4. Profil Geometrisi Nedir ve Nasıl Belirlenir?

5. Çalışmada Veri Kalitesinin Arttırılmasında Nelere Dikkat

Edilmesi Gerekir?

6. Sismik Kaynaklar Nedir, ve Nasıl Uygulanır?

7. Saha Çalışmasına Uygun ve Korunaklı Giyim Nedir, Neden

Önemlidir?

8. Veri Kontrolü ve Veri Transferi Nedir?


Osman ÖNCEL

SAHA SİSMOLOJİSİ ŞUBAT MART NİSAN Kısa Sınavlar 16 23 1 8 15 5 12 19

1 1302070033 GÜLSÜM

2 1302090005 FÜSUN

3 1302110021 FURKAN 100 85 100

4 1302110078 TOLGA 100 100 95 100 85 100 97 100

5 1302110091 OZAN 100 82 100 97

6 1302120002 EMRAH 66 50 87 70 99 90

7 1302120028 ECENAZ 66 100 100 100 96 80

8 1302120075 ONUR 66 72 50 100 98 95

9 1302130001 DUYGU 100 100 95 100 86 35 97 95

10 1302130012 YAĞMUR 90 85 100 84 96 100

11 1302130031 MUHAMET 66 100 90 100 84 100 100 90

12 1302130038 FATİH 88 100 95 100 85 100 98 100

13 1302130073 FATMA 100 82 100 84 99 90

14 1302130091 EDA 66 100 70 100 83 95

Ders Listesinde İsmi YOK

Devamsızlıktan KALAN

Sınava Geç Gelenler

Girmedi

İçerik

• Afet Sismolojisi

• Yapılaşma Sismolojisi

Saha Sismolojisi

Beklenen Büyük Deprem Alanları

Three strong to major earthquakes have occurred in Japan, including two

foreshocks of M 6.2 and M 6.0 on April 14th and a M 7.0 early Saturday morning

local time. The foreshocks caused severe shaking in the region and resulted in

9 reported fatalities and more than 1000 injuries. Early reports indicate that 32

people have died in the M 7.0 earthquake.

Resident houses are seen destroyed after an

earthquake in Mashiki, Kumamoto prefecture,

southern Japan, Saturday, April 16, 2016. Powerful earthquakes a day apart shook southern Japan, trapping many beneath

flattened homes and sending thousands to seek shelter in

gymnasiums and hotel lobbies.

(Yusuke Ogata/Kyodo News

via AP)

Magnitude 7.0 KYUSHU, JAPAN Friday, April 15, 2016 at 16:25:06 UTC

The earthquakes have caused extensive damage, overturning cars, splitting

roads and triggering a landslide. These earthquakes were shallow (~10 km)

underneath the city of Kumamoto (~ population 700,000). Shallower

earthquakes result in more motion at the surface than do deeper earthquakes.

Early estimates report that over 92,000 people have been evacuated.


Buildings are collapsed by a landslide caused by

an earthquake in Minamiaso village,

Kumamoto prefecture, Japan, Saturday, April 16,

2016 (local time). The powerful earthquake struck southwestern Japan early Saturday,

barely 24 hours after a smaller quake hit the

same region.

(Kyodo News via AP)

Heavy rains were expected through

Sunday adding to the complexity of

recovery efforts. The weather, together

with the aftershocks, contribute to the

threat of additional landslides.


This animation shows satellite imagery

from the Himawari series of

geostationary meteorological satellites

looped from shortly after the earthquake

for the following 24 hours.

Animation courtesy of the Japan

Meteorological Agency

Modified Mercalli Intensity

Perceived

Shaking

Extreme

Violent

Severe

Very Strong

Strong

Moderate

Light

Weak

Not Felt

USGS Estimated Shaking Intensity

The Modified-Mercalli

Intensity scale is a twelve-

stage scale, from I to XII,

that indicates the severity of

ground shaking.

This region has experienced

severe to violent shaking

from three earthquakes in

two days.

Image courtesy of the US Geological Survey


USGS PAGER

Population Exposed to Earthquake Shaking


The USGS PAGER map shows the population

exposed to different Modified Mercalli

Intensity (MMI) levels.

The USGS estimates that 716,000 people

experienced violent shaking from this

earthquake.

The color coded contour lines outline regions of

MMI intensity. The total population exposure to a

given MMI value is obtained by summing the

population between the contour lines. The estimated

population exposure to each MMI Intensity is shown

in the table below.



The plate tectonic map below shows rates of motion between the Pacific, Philippine,

and Eurasian plates. In the region of Kyushu Island, the Philippine Plate subducts

beneath the Eurasian Plate at a rate of about 5 cm/yr.

April 15

M7.0


On April 14, eighteen earthquakes occurred near Kumamoto, including a magnitude 6.2

event that killed 9 people. In retrospect, the April 14 events are recognized as foreshocks

to the April 15 magnitude 7.0 earthquake (main shock). In the 25 hours following the M7.0

earthquake, 25 aftershocks occurred with magnitudes up to 5.7.

April 14 Foreshocks

Maps generated using IRIS Interactive Earthquake

Browser

April 15

M7.0

April 15 M7.0

Eurasian Plate Philippine Plate

M 7.0 & April 15 – 16 Aftershocks

M7.0


Image and text courtesy of the US Geological

Survey

In a sequence of earthquakes, the earthquake with the largest magnitude is

called the main shock; anything before it is a foreshock and anything after it

is an aftershock. There is no way to know before a main shock occurs that

the previous earthquakes have been foreshocks.

Aftershock

sequences follow

predictable patterns

as a group, although

the individual

earthquakes are

themselves not

predictable.

The graph shows

how the number of

aftershocks and the

magnitude of

aftershocks decay

with increasing time

since the main

shock. The number

of aftershocks also

decreases with

distance from the

main shock.


The epicenter of the April 15 M 7.0

earthquake is shown on the

regional seismicity map at right.

The cross section below, shows

the Philippine Plate subducting

below the Eurasian Plate. The

April 15 earthquake occurred on a

crustal fault within the Eurasian

Plate.

Earthquake and Historic Seismicity

Area of Cross

Section

Map generated using IRIS Interactive Earthquake

Browser

April 15

M7.0

April 15 M7.0

Eurasian Plate

Eurasian Plate

Philippine Plate


The focal mechanism for the earthquake indicates this was a strike-slip fault. Slip

occurred on either a left lateral fault striking to the northwest, or on a right lateral fault

striking northeast. The northeast-southwest orientation of the aftershock distribution

speaks strongly that the fault plane is oriented in that direction and the earthquake was

caused by right-lateral strike-slip motion on a NE-SW oriented fault plane.

According to the USGS, while the earthquake occurred several hundred kilometers

northwest of the Ryukyu Trench where the Philippine Sea Plate begins its

northwestward subduction beneath Japan and the Eurasian Plate, the shallow depth

and faulting mechanism of this earthquake indicate it occurred on a crustal fault within

the overriding Eurasian Plate.

USGS Centroid Moment Tensor Solution


Following the earthquake, it took 11 minutes and 56 seconds for the

compressional

P waves to travel a curved path through the mantle to Portland, Oregon. PP waves are compressional waves that bounce off the Earth’s surface halfway

between the earthquake and the station and take 14 minutes 50 seconds to

arrive.

The record of the earthquake on the University of Portland seismometer (UPOR) is illustrated

below. Portland is 8587 km (5336 miles, 77.36°) from the location of this earthquake.

Surface waves traveled the 8587 km (5336 miles)

along the perimeter of the Earth from the earthquake

to the recording station.

P PP

S

S waves are shear waves that follow the same path through

the mantle as P waves. S waves took 21 minutes and 48

seconds to travel from the earthquake to Portland.

Surface

waves


Teachable Moments are a service of

The Incorporated Research Institutions for Seismology

Education & Public Outreach

and

The University of Portland

Please send feedback to [email protected]


İçerik



Saha Sismolojisi

Kaynak: http://faculty.kfupm.edu.sa/ES/oncel/geop402caseworks.html

Courtesy of Dr.Satish Pullammanappallil

NATURE |VOL 424 24

JULY 2003

Nedimovic et al., NATURE |VOL 424 | 24 JULY 2003 |

The basic principle of

WARRP is utilizing the

amplitude burst when P-

wave energy is totally

reflected beyond the

critical angle of

incidence. To record at

wide angles large offsets

are required, much larger

than conventional seismic

arrays can provide.

Fig. 1. (a) Tectonic context and general kinematics in the Eastern Mediterranean (from McClusky et al., 2000; Chaumillon et al.,

1996; Le Pichon et al., 1995). Main microplate boundaries are shown, as well as the Hellenic trough system and the Mediterranean

Ridge outer and inner fronts of deformation. Arrows with numeric values indicate regional motions. (b) Bathymetry map of the

Eastern Mediterranean Ridge where the 3-D gravity modelling (rectangle in (a)) was undertaken. Lines show the position of seismic

cross-sections in the Crete area (red lines, Bohnhoff et al., 2001) and in the Libyan Sea crossing the Mediterranean Ridge (yellow

dashed lines, Makris and Broenner, 2001; Broenner, 2003).

Karabulut ve diğ., 2003

1. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır?

2. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır?

3. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır?

4. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır?

5. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl

değişir?

6. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz?

7. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır?

8. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir?

9. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir?

10. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir?

11. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir?

12. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir?

13. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?

26 NİSAN

2016 – SALI

8.30-9.30

27 NİSAN

2016 14.00 – 18.00

İÜ VETERİNER ÇİFTLİĞİ

AVCILAR - İSTANBUL

ÖZET:1 DAKİKA SENARYO: 500 KELİME FİLİM: 3 DAKİKA

26- 27 NİSAN 2016


Osman ÖNCEL

https://youtu.be/0o_T4CIlPvY

https://youtu.be/a1fJ2kpsld8

İçerik

• Disiplin Odaklı Amaç

• Deneysel Sismoloji

• Sektör Semineri


643

Jeoloji Mühendisi

İnşaat Mühendisi Jeofizik Mühendisi ?

Petrol Mühendisi

644

Rock Type Vp (km/s)

Limestones 4 - 7.0

Sandstones 2 - 5.5

Dolomites 5 - 7.5

Anhydrite 5 - 6.5

Shales 1.8 - 4.0

Clays 1.8 - 2.4 S

Note - these are real material, or ‘interval’ velocities

Kaynak: pp. 181 of John Milsom, Field Geophysics

İçerik



• Deneysel Sismoloji

Saha Sismolojisi

Courtesy of Doug Schmitt

649 Courtesy of Doug Schmitt

P ve S-dalga hızlarını etkileyen faktörler nedir?

Yükselten etkenler .

mafik mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi), B) basınç (modul(katsayı) değişimi > yoğunluk değişimi)

Azaltan etkenler. Sıvının bulunması örnek gözenekli kum veya kısmen erime olması sıvılar içinde S dalgası ilerlemez. O yüzden S dalgası takibi önemli bir parametredir.

Kireçtaşı ile suyun hız aralıkları birbiri içinde yer aldığı için ayırt etmek zordur. Buna “salina effect” denir.

Yükselten etkenler

Mafik (magnezyum ve demirce zengin mineraller) mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi)

Basınç (modül değişimi > yoğunluk değişimi)

Azaltan etkenler

Sıcaklık (modül değişimi > yoğunluk değişimi)

Nafe-Drake Eğrisi


Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E.

Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-Interscience,

New York, 53-84. 653

L=kireçtaşı; Q=kuvars; Sh=şeyl; Ss=kumtaşı

P dalga hızı ve yoğunluk arasında önemli bir ampirik ilişki mevcuttur.

Gardner, G.H.F., Gardner, L.W., &

Gregory, A.R., 1974, Formation

velocity and density: the diagnostic

basics for stratigraphic maps,

Geophysics, 39, 370-380.

Gardner’s Relation

V p

25.023.0


Yoğunluk ve sismik hız arasında doğrusal bir

ilişki vardır, a ve b sabitler. V = a ρ + b

6km 18km 30km

http://www.cwp.mines.edu/PRM2012/Documents/2012_prm/EA

GESEGabstracts/2012SEG/Nakata_SEG2012abstract.pdf

1. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır?

2. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır?

3. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır?

4. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır?

5. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl

değişir?

6. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz?

7. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır?

8. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir?

9. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir?

10. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir?

11. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir?

12. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir?

13. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?

S2

4.5 m

S1 S4 S3 S6 S5 S7

4.5 m

3 m 3 m

Saha Sismolojisi dersi kapsamında toplanan Cisim Dalgası,

Yüzey Dalgası ve Mikrotremör Verilerini Çalışmış olduğunuz

verileri sektörle analiz edin ve sonuç dosyasını SAHA

SİSMOLOJİSİ MODELLERİ başlığında POSTER olarak sunun.

POSTER: KIRILMA/MASW TOMAGRİFİSİ VE MİKROTREMÖR

S8 S9 S10 S11 S12 S13


26- 27 NİSAN 2016


SAHA SİSMOLOJİSİ: KISA FİLM ÇEKİMİ

https://youtu.be/Ln_hwjt_w6o

26 NİSAN

2016 – SALI

8.30-9.30

https://youtu.be/EOp4yPzdht8




1 km

Teslim Tarihi:

5 Mayıs 2015

İçerik

• Tomografi


Tomografi Deprem sismolojisi ile Arama sismolojisi yöntem olarak aynıdır fakat kaynak bakımından biri doğal diğeri yapay kaynaklıdır. Yüzlerce depreme ait veriler analiz edilir. Bu yolla çalışılan alanın hız yapısı belirlenir. Sismik tomografi yöntemi sismik dalgaları üç boyutlu kayıtçı sistemi ile kayıt etmektedir.

Tomografi Yönteminin Amaçları

Tomografi kavramı yer içinin sıcaklık ve

kompozisyon değişimini ortaya koyar.

Tomografi yönteminin Sismolojideki amacı:

Mantonun en sıcak ve soğuk bölümlerini bulmak,

Manto içindeki konveksiyon akımlarının akış

yönünü belirlemek,

Çekirdek ve manto sınırındaki vadi dağ yapısını

belirlemektir.

Tomografi yöntemi lokal ve global olmak üzere ikiye

ayrılmaktadır. Lokal tomografiye örnek verecek olursak bir

bölgede deprem meydana geldikten hemen sonra bu bölgeye

yerleştirdiğimiz kayıtçı yardımı ile artçı depremler ve yer içindeki

hız değişimi belirlenebilir.

Lokal Tomografi: 3 boyutlu kabuk

çalışmalarında kaynak ve alıcı

birlikte bulunur.

Global Tomografi: Tüm dünyanın

değişik yerlerinden gelen kaynağın

yeri ve yönü belirli değildir.

Modified after from Dr. Stephan Husen’s lecture notes

Jeofizikle ilgili 118

standart olduğu kabaca

anlaşılmaktadır.

http://www.astm.org/

http://www.astm.org/

Sismik görüntüleme çok aktif ve

popüler bir çalışma alanıdır. Bu

nedenle, bu alanda çalışanların

önü açıktır.

1800’s view of Earth KRAEMER (1902)

1903’s view of Earth

BOLT (Inside the Earth, 1973)

1973’s view of Earth DZIEWONSKI (~1990, from www)

1999’s view of Earth

Yerin İçinin Hakkında Bilgi Nereden Geliyor?

Tomografi Deprem sismolojisi ile Arama sismolojisi yöntem olarak aynıdır fakat kaynak bakımından biri doğal diğeri yapay kaynaklıdır. Yüzlerce depreme ait veriler analiz edilir. Bu yolla çalışılan alanın hız yapısı belirlenir. Sismik tomografi yöntemi sismik dalgaları üç boyutlu kayıtçı sistemi ile kayıt etmektedir.

Küresel İstasyonların Gelişimi Nedir?

Sismik Görüntülemede hangi veriler kullanılır?

Seyahat zamanı tomografisi (P ve S), tele-sismik verilerin ilk

varış değerlerini kullanır.

Modified after from Dr. Stephan Husen’s lecture notes

M4 earthquake close to Brugg, Station DAVOX

1000 100 10 1 0.1

seconds

Global Tomografi Nedir? Telesismik dalgalar uzaktan gelen geniş periyotlu dalgalardır.Bunları kayıt etmek

için geniş periyotlu kayıtçılara ihtiyacımız vardır. Telesismik tomografi ile kaydedilen

yerin altı ile ilgili bilgi toplayabilmekteyiz. Hedefleri: Bulunulan alanın altındaki

mantonun alt ve üst yapısını belirlemek, dalan bir levhanın indiği derinliği bulmak,

kıtaların köklerinin nereye kadar gittiğinin tespiti vs.

Çalışma alanı istasyonlar

deprem

Yer: 2008, Batholith Projesi, BC Canada

Bolt, 1976

Courtesy of B.

Romanowicz

Courtesy of Van

Heijst et al.

Modified from www.nanometrics.ca

Bolt, 1976



• Dersler

• Ödev

• Proje

• Ara Sınav

• Kısa Sınav

NE? NEREDE? NEDEN? KİMİNLE? NE ZAMAN? NASIL?

İSTATİSTİKSEL SİSMOLOJİ - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL



• Dersler

• Ödev

• Proje

• Ara Sınav

• Kısa Sınav

S2

4.5 m

S1 S4 S3 S6 S5 S7

4.5 m

3 m 3 m

Saha Sismolojisi dersi kapsamında toplanan Cisim Dalgası,

Yüzey Dalgası ve Mikrotremör Verilerini Çalışmış olduğunuz

verileri sektörle analiz edin ve sonuç dosyasını SAHA

SİSMOLOJİSİ MODELLERİ başlığında POSTER olarak sunun.

POSTER: KIRILMA/MASW TOMAGRİFİSİ VE MİKROTREMÖR

S8 S9 S10 S11 S12 S13


26- 27 NİSAN 2016



• Dersler

• Ödev

• Proje

• Ara Sınav

• Kısa Sınav