ΜΛΗΩΜΑΙΚΟ 5 3 mΙΙΙΟ ΙΑ Ο ΜΩΝΟ ΜΙΩΗ...

B-logica / συμπληρωματικό εγχειρίδιο για το σύμφωνο συμβίωσης Ν.4356/2015

Σελίδα 1 από 73

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ Ν.4356/2015

Εισαγωγικό σημείωμα προς τον αναγνώστη

Το παρόν εγχειρίδιο, συμπληρώνει το υπόδειγμα του συμφώνου συμβίωσης του

συντασσομένου σύμφωνα με τον Νόμο 4356/2015, το οποίο ετοίμασε η B-logica, καθόσον

με το παρόν δίδονται στο συμβολαιογράφο πιο αναλυτικά στοιχεία για κάποιες επιμέρους

διατάξεις του νόμου που ενδιαφέρουν για τη σύνταξή του συμφώνου. Ως εκ τούτου το

εγχειρίδιο τούτο ακολουθεί το εν λόγω υπόδειγμα.

Προς αποφυγή παρανοήσεων, με το παρόν εγχειρίδιο δεν γίνεται ανάλυση όλων των

διατάξεων του Ν.4356/2015 των σχετικών με το σύμφωνο συμβίωσης, αλλά επιλέγονται

κάποιες διατάξεις αυτού, συμβολαιογραφικού ενδιαφέροντος, για τη σύνταξη του

συμφώνου και για τις οποίες δεν ήταν δυνατόν στο υπόδειγμα του συμφώνου να

ενταχθούν οι σχετικές παρατηρήσεις.

Να σημειωθεί ότι στο εγχειρίδιο παρατίθενται αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση

του σχεδίου νόμου, καθώς και από άλλα συνοδευτικά αυτής έγγραφα, τα οποία είναι

αναρτημένα στο site της Βουλής, στη σελίδα την σχετική με τον Ν.4356/2015. Το σχετικό

link αυτής είναι το εξής : http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-

Nomothetikou-Ergou?law_id=a047bb62-62db-4380-b889-a569016d954f . Κατά την παράθεση δε

των αποσπασμάτων αυτών στο παρόν έγγραφο τίθεται στην αρχή αυτών ένας αριθμός, ο

οποίος αντιστοιχεί στη σελίδα των εγγράφων αυτών, όπως αυτές αναγράφονται στα

αναρτημένα στο site της Βουλής έγγραφα.

Συνάμα, προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται μετά το τέλος του παρόντος

εγχειριδίου επτά Παραρτήματα, ήτοι : α) το Παράρτημα Ι, στο οποίο παρατίθενται τα

άρθρα του Ν. 4356/2015 που αφορούν στο σύμφωνο συμβίωσης, β) το Παράρτημα ΙΙ, στο

οποίο παρατίθενται τα άρθρα του ΑΚ 1386-1416 που αφορούν στις σχέσεις των συζύγων

από το γάμο, γ) το Παράρτημα ΙΙΙ, στο οποίο γίνεται επιμέρους ανάλυση θέματος που

τίθεται στο εγχειρίδιο, στην ενότητα 7.β και αφορά στη συμφωνία των μερών του

συμφώνου συμβίωσης για την προσθήκη του επωνύμου του ενός μέρους στο επώνυμο του

άλλου, δ) το Παράρτημα ΙV, στο οποίο γίνεται ανάλυση περί της προθεσμίας κατάθεσης

στο ληξιαρχείο αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης, συναινετικώς ή

μονομερώς, του συμφώνου συμβίωσης, ε) το Παράρτημα V, στο οποίο παρατίθενται

ενδιαφέροντα αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου 4356/2015

και από άλλα συνοδευτικά αυτής έγγραφα, στ) το Παράρτημα VΙ, στο οποίο παρατίθενται

τα άρθρα του Ν. 3719/2008 που αφορούν στο σύμφωνο συμβίωσης, ζ) το Παράρτημα VΙΙ,

στο οποίο παρατίθενται άρθρα του Ν. 344/1976 σχετιζόμενα με σύμφωνο συμβίωσης.

http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=a047bb62-62db-4380-b889-a569016d954f




Περιεχόμενα του Εγχειριδίου

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, ΣΧΟΛΙΑ επί του συμφώνου συμβίωσης υπό το

πρίσμα του Ν.4356/2015 :

Ο σκοπός του Ν.4356/2015 (σελ. 4)

ας εμβαθύνουμε :

1. Ποιος Νόμος εφαρμόζεται στα σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται

σήμερα στην Ελλάδα (σελ. 4)

2. Ποια η τύχη των συμφώνων συμβίωσης του Ν.3719/2008, μετά

την ισχύ του Ν.4356/2015 ; (άρθρα 62 § 1 και 56 § 3 Ν.4356/2015) (σελ. 5)

3. Περί της ηλικίας και του φύλου των μερών του συμφώνου συμβίωσης

και του τύπου σύστασης του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 1 Ν.4356/2015)

α. περί της ηλικίας αυτών (σελ. 7)

β. περί του φύλου των μερών του συμφώνου συμβίωσης (σελ. 8)

γ. περί του τύπου σύστασης του συμφώνου συμβίωσης (σελ. 8)

4. Περί της ισχύος του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 1 Ν.4356/2015)

α. από πότε ισχύει το σύμφωνο συμβίωσης ; (σελ. 8)

β. υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να κατατεθεί

το σύμφωνο στο Ληξιαρχείο; (σελ. 8)

γ. Σε ποιο ληξιαρχείο θα κατατεθεί το αντίγραφο του συμβολαιογραφικού

εγγράφου με το οποίο καταρτίζεται το σύμφωνο συμβίωσης; (σελ. 9)

δ. Ποιος δικαιούται να προβεί στην κατάθεση του αντιγράφου του

συμφώνου στο ληξιαρχείο ; (σελ. 10)

5. Περί της δικαιοπρακτικής ικανότητας των μερών του συμφώνου και της

μη ύπαρξης προηγούμενου συμφώνου συμβίωσης μεταξύ των μερών

του συμφώνου (άρθρο 2 Ν.4356/2015)

α. περί της δικαιοπρακτικής ικανότητας των μερών του συμφώνου (σελ. 10)

β. μπορεί να υπογραφεί σύμφωνο συμβίωσης εάν τα μέρη έχουν ήδη

υπογράψει μεταξύ τους σύμφωνο συμβίωσης ; (σελ. 10)

6. Περί της εικονικότητας του συμφώνου (άρθρο 2 § 3 Ν.4356/2015) (σελ. 11)

7. Περί του επωνύμου των μερών (άρθρο 4 Ν.4356/2015)

α. γενικά (σελ. 12)

β. ειδικότερα ως προς την προσθήκη επωνύμου (σελ. 12)

γ. ως προς το επώνυμο των μερών του συμφώνου συμβίωσης, μπορεί

να εφαρμοσθεί το άρθρο 1388 ΑΚ ; (σελ. 13)

8. Περί των σχέσεων των μερών (άρθρο 5 Ν.4356/2015) (σελ. 14)

9. Περί της λύσης του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 7 §§ 1 και 2 Ν.4356/2015)

α. αυτοπρόσωπη εμφάνιση και συμβολαιογραφικός τύπος (σελ. 20)

β. περί της μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης (σελ. 20)



γ. από πότε ισχύει η λύση του συμφώνου ;

- γ.1. ως προς τη συναινετική και τη μονομερή λύση : (σελ. 22)

- γ.2. ως προς την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου : (σελ. 23)

δ. περί της αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου (σελ. 23)

10. Περί της διατροφής μετά τη λύση του συμφώνου (άρθ. 7 § 2 Ν.4356/2015) (σελ. 25)

11. Περί του κληρονομικού δικαιώματος (άρθρο 8 Ν.4356/2015) (σελ. 26)

12. Περί του επωνύμου των τέκνων (άρθρο 10 Ν.4356/2015) (σελ. 27)

13. Περί της γονικής μέριμνας (άρθρο 11 Ν.4356/2015) (σελ. 28)

14. Αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων (άρθρο 12 Ν.4356/2015) (σελ. 29)

15. Κοινή οικογενειακή μερίδα των συμβιούντων (άρθ 56 §§ 3 και 4 Ν.4356/15) (σελ. 30)

Περιεχόμενα των Παραρτημάτων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ

Παράρτημα Ι. Τα άρθρα του Ν. 4356/2015 που αφορούν στο σύμφωνο

Συμβίωσης (σελ. 32)

Παράρτημα ΙΙ. Τα άρθρα του ΑΚ 1386-1416 που αφορούν στις σχέσεις

των συζύγων από το γάμο (σελ. 40)

Παράρτημα ΙΙΙ. Επιμέρους ανάλυση θέματος που τίθεται στο εγχειρίδιο,

στην ενότητα 7.β και αφορά στη συμφωνία των μερών του συμφώνου

συμβίωσης για την προσθήκη του επωνύμου του ενός μέρους στο

επώνυμο του άλλου. (σελ. 48)

Παράρτημα ΙV. Περί της προθεσμίας κατάθεσης στο ληξιαρχείο

αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης, συναινετικώς ή

μονομερώς, του συμφώνου συμβίωσης (σελ. 53)

Παράρτημα V. Ενδιαφέροντα αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση

του σχεδίου νόμου 4356/2015 και άλλα συνοδευτικά αυτής έγγραφα (σελ. 58)

Παράρτημα VΙ. Τα άρθρα του Ν. 3719/2008 που αφορούν στο σύμφωνο

Συμβίωσης (σελ. 65)

Παράρτημα VΙΙ. Άρθρα του Ν. 344/1976 σχετιζόμενα με σύμφωνο συμβίωσης (σελ. 70)

{Πρόταση : για να πλοηγηθείτε γρήγορα στην επιθυμητή σελίδα του εγχειριδίου τοποθετήστε το δρομέα στο παράθυρο αναζήτησης σελίδας (.…./73) που βρίσκεται με τα λοιπά εικονίδια στο επάνω μέρος του εγγράφου, αναγράψετε τον αριθμό της σελίδας στην οποία επιθυμείτε να μεταβείτε και πατήστε enter.}

--- τέλος περιεχομένων ----



ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, ΣΧΟΛΙΑ

επί του συμφώνου συμβίωσης υπό το πρίσμα του Ν.4356/2015

Ο σκοπός του Ν.4356/2015

Απόσπασμα από την έκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρύθμισης που συνοδεύει την

αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου

[σελ. 46] « Με το παρόν σχέδιο Νόμου επιδιώκεται ο εκσυχρονισμός της νομοθεσίας για το

σύμφωνο συμβίωσης προς δύο βασικές κατευθύνσεις : Αφενός η ισχύς του συμφώνου

επεκτείνεται και στα ομόφυλα ζευγάρια, και αφετέρου, ως προς τις σχέσεις μεταξύ των

μερών, η σημασία και η συνέπεια του συμφώνου ενισχύονται. Επίσης ενισχύεται η ιδιωτική

αυτονομία των μερών, ιδίως στις περιουσιακές τους σχέσεις. Γενικά ο νέος νόμος επιδιώκει

μια ισορροπία μεταξύ αφενός της ιδιωτικής αυτονομίας και αφετέρου της ανάγκης

προστασίας των οικογενειακών σχέσεων με βάση τις αρχές της ισότητας και της

αλληλεγγύης, δεδομένου ότι το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί μεν μία σ ύ μ β α σ η

δημιουργούνται ωστόσο ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ έ ς σχέσεις μεταξύ των μερών. »

ας εμβαθύνουμε :

1. Ποιος Νόμος εφαρμόζεται στα σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται σήμερα στην

Ελλάδα

Σήμερα, κάθε σύμφωνο συμβίωσης που καταρτίζεται στην Ελλάδα, διέπεται αποκλειστικά

από τις διατάξεις του Ν.4356/2015 (ΦΕΚ Α΄ 181/24-12-2015).

Αυτό προκύπτει από το άρθρο 13 παρ. 1 του νόμου αυτού, όπου ορίζει ότι : «1. Ο νόμος

αυτός εφαρμόζεται σε κάθε σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον τούτο καταρτίζεται στην Ελλάδα ή

ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής.» και το άρθρο 62 παρ. 2 του ιδίου νόμου που ορίζει ότι :

«2. Σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται μετά την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου

διέπονται αποκλειστικά από τις διατάξεις αυτού.»

Από πότε ισχύει ο Ν.4356/2015 ;

Την απάντηση την δίνει το άρθρο 69 του Νόμου αυτού που ορίζει ότι : «Η ισχύς αυτού του

νόμου αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός αν στις επιμέρους

διατάξεις του ορίζεται διαφορετικά.»

Πότε δημοσιεύθηκε ο Ν.4356/2015 ; Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α΄ 181/24-12-2015.

Έτσι λοιπόν, ο συμβολαιογράφος που καταρτίζει στην Ελλάδα σύμφωνο συμβίωσης από

την 24η-12-2015 και μετά, θα πρέπει να ακολουθεί τις διατάξεις του Ν.4356/2015.

Ως αναφέρθηκε ο ίδιος νόμος εφαρμόζεται και για τα σύμφωνα συμβίωσης που

καταρτίζονται μετά την 24η-12-2015 ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής.



2. Ποια η τύχη των συμφώνων συμβίωσης του Ν.3719/2008, μετά την ισχύ του

(άρθρα 62 παρ. 1 και 56 παρ. 3 Ν.4356/2015) Ν.4356/2015 ;

Την απάντηση την βρίσκουμε στο άρθρο 62 παρ. 1 του Ν.4356/2015 όπου ορίζει ότι :

« Άρθρο 62

Μεταβατικές διατάξεις

1. Με εξαίρεση τις ρυθμίσεις που ακολουθούν, τα σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί

μέχρι την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να διέπονται από το ν.

3719/2008. Οι παράγραφοι 1 και 2 του άρθρου 7 του παρόντος νόμου εφαρμόζονται και στα

σύμφωνα αυτά. Τα μέρη έχουν δικαίωμα να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του παρόντος

νόμου με συμβολαιογραφική πράξη. Αντίγραφο της πράξης καταχωρίζεται στο ειδικό βιβλίο

του Ληξιαρχείου, όπου είχε καταχωριστεί και η σύσταση του συμφώνου.»

Παρατίθεται απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου που είναι αναρτημένο στο site της Βουλής, στη σελίδα την σχετική με τον Ν.4356/2015 : «Το άρθρο 62 περιλαμβάνει διαχρονικό δίκαιο διευκρινίζοντας τα εξής: α) Ότι τα σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να διέπονται από το ν. 3719/2008 για λόγους ασφάλειας του δικαίου, και μόνο ως προς τους τρόπους της λύσης τους (που θα επέλθει προφανώς μετά τη θέση σε ισχύ του νέου δικαίου) εφαρμόζεται το άρθρο 7 παράγραφοι 1 και 2 του παρόντος νόμου. β) Ότι τα μέρη των παλιών συμφώνων έχουν πάντως τη δυνατότητα να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου με συμβολαιογραφική πράξη, αντίγραφο της οποίας καταχωρίζεται στο ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου (του άρθρου 1 εδάφιο 2 αυτού του νόμου). Στην πράξη αυτή τα μέρη θα μπορούν να περιλαμβάνουν και ρυθμίσεις θεμάτων, τα οποία κατά το Νομοσχέδιο επαφίενται στην ιδιωτική τους αυτονομία (λ.χ. να συμφωνούν ότι παραιτούνται από το δικαίωμά τους στη νόμιμη μοίρα), και γ) ότι τα σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται μετά την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου διέπονται αποκλειστικά από τις διατάξεις αυτού του νόμου.»

Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τα δύο πρώτα εδάφια της παραγράφου 1 του άρθρου 62 τα σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί μέχρι 23-12-2015 εξακολουθούν να ισχύουν ως έχουν και διέπονται από τον Ν.3719/2008 με μόνη εξαίρεση τις διατάξεις περί λύσεως των συμφώνων αυτών. Δηλαδή για τη λύση τους, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 4 του Ν.3719/2008, αλλά οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 Ν.4356/2015 (για το εν λόγω άρθρο 7 γίνεται αναφορά κατωτέρω). Περαιτέρω όμως ο νόμος με τα δύο επόμενα εδάφια της ανωτέρω παραγράφου δίνει το

δικαίωμα στα μέρη των συμφώνων συμβίωσης που καταρτίστηκαν κατά τον Ν.3719/2008,

εάν το επιθυμούν, να υπαχθούν στις διατάξεις του Ν.4356/2015.

Για την εν λόγω υπαγωγή έχουν εφαρμογή επιπρόσθετα οι διατάξεις του άρθρου 56 παρ. 3

εδ. β΄ και παρ. 5 εδ. β΄ του Ν. 4356/2015, όπου ορίζονται τα εξής :

«3. Σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος

εξακολουθούν να διέπονται από το προϊσχύον καθεστώς, εκτός αν τα συμβαλλόμενα μέρη

επιλέξουν να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου, κατά τους όρους της

παραγράφου 1 του άρθρου 62.»

«5. Η ισχύς των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος αρχίζει έναν (1) μήνα μετά τη δημοσίευση του

παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ενώ η ισχύς των παραγράφων 3 και 4 του

παρόντος αρχίζει έξι (6) μήνες μετά τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της

Κυβερνήσεως.»



Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι τα μέρη των συμφώνων συμβίωσης που διέπονται από τις

διατάξεις του Ν.3719/2008 έχουν δικαίωμα να υπαχθούν στις διατάξεις του Ν. 4356/2015,

όμως αυτό το δικαίωμα μπορούν να το ασκήσουν από την 24η-6-2016 και μετά.

Εδώ γεννάται η απορία, είναι δυνατόν ο νομοθέτης να ήθελε να δώσει τόσο μακρινή

προθεσμία στην άσκηση αυτού του δικαιώματος ;

Η απορία μας αυτή μπορεί να λυθεί εάν ερευνηθεί η πορεία που είχαν αυτές οι διατάξεις

από τη μορφή του σχεδίου νόμου μέχρι την ψήφισή του από τη Βουλή. Ας δούμε πως είχαν

οι παράγραφοι 3 και 5 του άρθρου 56 στο σχέδιο νόμου και πως τελικά διαμορφώθηκαν

στον Ν.4356/2015 :

«Άρθρο 56- Ληξιαρχικές και δημοτολογικές ρυθμίσεις

Παράγρ. 3 :

Σχέδιο Νόμου :

3. Οι παράγραφοι 6, 7 και 8 του άρθρου 29 του ν. 3801/2009 καταργούνται.

Σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος εξακολουθούν

να διέπονται από το προϊσχύον καθεστώς, εκτός αν τα συμβαλλόμενα μέρη επιλέξουν να υπαχθούν

συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου, κατά τους όρους της παραγράφου 1 του άρθρου 57.»

Νόμος 4356 :

«Άρθρο 56- Ληξιαρχικές και δημοτολογικές ρυθμίσεις


Σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος εξακολουθούν

να διέπονται από το προϊσχύον καθεστώς, εκτός αν τα συμβαλλόμενα μέρη επιλέξουν να υπαχθούν

συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου, κατά τους όρους της παραγράφου 1 του άρθρου 62.»

Παράγρ.5 :


5. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης ρυθμίζεται κάθε

λεπτομέρεια που αφορά την αποτύπωση της ληξιαρχικής και δημοτολογικής κατάστασης των

προσώπων που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης και των τέκνων αυτών σύμφωνα με τους όρους

του παρόντος νόμου.»

Νόμος 4356 :

«5. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης ρυθμίζεται κάθε

λεπτομέρεια που αφορά την αποτύπωση της ληξιαρχικής και δημοτολογικής κατάστασης των

προσώπων που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης και των τέκνων αυτών σύμφωνα με τους όρους

του παρόντος νόμου. Η ισχύς των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος αρχίζει έναν (1) μήνα μετά

τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ενώ η ισχύς των παραγράφων 3

και 4 του παρόντος αρχίζει έξι (6) μήνες μετά τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της

Κυβερνήσεως.»

Παρατηρούμε ότι στο σχέδιο νόμου στην παράγραφο 5 του άρθρου 56, δεν υπήρχε το

δεύτερο εδάφιο που βλέπουμε στην αντίστοιχη παράγραφο του ιδίου άρθρου του Νόμου

και το οποίο εδάφιο αφορά στις προθεσμίες ισχύος των παραγράφων 1, 2, 3 και 4 του ιδίου

άρθρου. Μάλιστα και στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου δεν μνημονεύεται τίποτε

σχετικό περί προθεσμιών, πως θα μπορούσε άλλωστε, αφού το σχέδιο νόμου δεν είχε

προθεσμίες. Να ειπωθεί ότι το άρθρο 56 περιλαμβάνει ληξιαρχικές και δημοτολογικές

ρυθμίσεις. Είναι πολύ λογικό να θεωρηθεί ότι κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου,



κρίθηκε ότι πρέπει να δοθεί ο κατάλληλος χρόνος ώστε να προετοιμαστούν τα ληξιαρχεία

και τα δημοτολογικά γραφεία για να υποδεχθούν τις νέες αλλαγές που φέρνει ο

Ν.4356/2015 και για αυτό προστέθηκε το δεύτερο εδάφιο στην παράγραφο 5 του άρθρου

56. Όμως είναι λογικό να θεωρήσει κανείς είτε ότι οι βουλευτές ήθελαν η εξάμηνη

προθεσμία να αφορά και στο δικαίωμα των μερών που έχουν υπογράψει σύμφωνο

συμβίωσης του Ν.3719/2008 και επιθυμούν να υπαχθούν στον Ν.4356/2015, είτε ότι εκ

παραδρομής τελικά αυτή η προθεσμία ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση.

Άρα, ακόμη και αν μας κάνει εντύπωση, οι έχοντες υπογράψει σύμφωνο συμβίωση με τις

διατάξεις του Ν.3719/2008 δικαιούνται να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του

Ν.4356/2015, αλλά το δικαίωμα τους αυτό θα το ασκήσουν από την 24η-6-2016 και μετά,

εκτός και αν ερμηνευθούν διαφορετικά οι ανωτέρω διατάξεις από την αρμόδια αρχή

εκδίδοντας ερμηνευτική εγκύκλιο, η οποία όμως εγκύκλιος θα πρέπει να ερμηνεύει το νόμο

και όχι να τροποποιεί το γράμμα αυτού ή αν γίνει νέα νομοθετική ρύθμιση επί του θέματος

αυτού.

Τέλος, να τονιστεί ότι εάν τα μέρη επιλέξουν να υπαγάγουν το σύμφωνο τους του

Ν.3719/2008 στις διατάξεις του Ν.4356/2015, τότε αυτό θα το κάνουν υπογράφοντας

σχετική ► συμβολαιογραφική πράξη, αντίγραφο της οποίας ► καταχωρίζεται στο ειδικό

βιβλίο του Ληξιαρχείου, όπου είχε καταχωριστεί και η σύσταση του συμφώνου (άρθρο 62

εδαφ. γ΄ και δ΄ Ν.4356/2015).

3. Περί της ηλικίας και του φύλου των μερών του συμφώνου συμβίωσης και του τύπου

(άρθρο 1 Ν.4356/2015) σύστασης του συμφώνου συμβίωσης

Στο άρθρο 1 του Ν.4356/2015 ορίζεται ότι : «Η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων,

ανεξάρτητα από το φύλο τους, με την οποία ρυθμίζουν τη συμβίωσή τους (σύμφωνο

συμβίωσης) καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η ισχύς της

συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο

ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του

Ληξιαρχείου.»

α. περί της ηλικίας αυτών (άρθρο 1 Ν.4356/2015)

Ο Ν.4356/2015 ορίζει για την σύναψη συμφώνου συμβίωσης τα μέρη να είναι ενήλικα,

όπως άλλωστε όριζε και ο προηγούμενος Ν.3719/2008 στο άρθρο 1 αυτού.

Δεν υπάρχει καμία παρέκκλιση από αυτόν τον κανόνα, όπως υπάρχει στο άρθρο 1350 παρ.

2 ΑΚ περί των μελλονύμφων.

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται οι διατάξεις του άρθρου 1350 ΑΚ, οι οποίες όμως δεν εφαρμόζονται στο σύμφωνο συμβίωσης : «`Αρθρο 1350 - `Οροι για τη σύναψη γάμου Για τη σύναψη γάμου απαιτείται συμφωνία των μελλονύμφων. Οι σχετικές δηλώσεις γίνονται αυτοπροσώπως και χωρίς αίρεση ή προθεσμία.



Οι μελλόνυμφοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους. Το δικαστήριο μπορεί, αφού ακούσει τους μελλονύμφους και τα πρόσωπα που ασκούν την επιμέλεια του ανηλίκου, να επιτρέψει το γάμο και πριν από τη συμπλήρωση αυτής της ηλικίας, αν η τέλεσή του επιβάλλεται από σπουδαίο λόγο.»}

β. περί του φύλου των μερών του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 1 Ν.4356/2015)

Ο Ν.4356/2015 ορίζει ότι το σύμφωνο συμβίωσης μπορεί να συναφθεί μεταξύ δύο

προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους, σε αντίθεση από το Ν.3719/2008 που θέσπιζε τη

σύναψη συμφώνου συμβίωσης μόνο μεταξύ ετεροφύλων προσώπων.

Παρατίθεται απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου :

(σελ. 2) «Στο άρθρο 1 του Νομοσχεδίου, επαναλαμβάνεται περίπου η διατύπωση του ν. 3719/2008 για το

σύμφωνο συμβίωσης, με τη διαφορά ότι οι λέξεις «η συμφωνία δύο ενήλικων ετερόφυλων προσώπων» αντικαθίστανται με τη διατύπωση «η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους,», έτσι ώστε οι νέες διατάξεις να ισχύουν εφεξής και για τα ζευγάρια των ομοφύλων.»

Από το έγγραφο «Έκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων» που συνοδεύει την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, παρατίθενται δύο αποσπάσματα αυτής :

(σελ. 46) «Με το παρόν σχέδιο Νόμου επιδιώκεται ο εκσυχρονισμός της νομοθεσίας για το σύμφωνο

συμβίωσης προς δύο βασικές κατευθύνσεις : Αφενός η ισχύς του συμφώνου επεκτείνεται και στα

ομόφυλα ζευγάρια, και αφετέρου, ως προς τις σχέσεις μεταξύ των μερών, η σημασία και η συνέπεια του

συμφώνου ενισχύονται.»

[σελ. 48) Σε ό,τι αφορά στις ενώσεις των ομοφύλων προσώπων, η αναγκαιότητα της νομικής, επίσημης

αναγνώρισής τους προκύπτει από τις αρχές της ισότητας των πολιτών και του σεβασμού της

διαφορετικότητας, όπως αυτά προστατεύονται ήδη στην ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα

του Ανθρώπου), στο Ελληνικό Σύνταγμα και σε άλλα νομικά κείμενα της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης»

γ. περί του τύπου σύστασης του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 1 Ν.4356/2015)

Ο Ν.4356/2015 ορίζει ότι το σύμφωνο συμβίωσης καταρτίζεται αυτοπροσώπως με

συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Καταρτίζεται λοιπόν μόνο με συμβολαιογραφικό έγγραφο και όχι με άλλο τρόπο, τα μέρη

δε του συμφώνου θα πρέπει να εμφανισθούν αυτοπροσώπως ενώπιον του

συμβολαιογράφου, ήτοι δεν χωρεί πληρεξουσιότητα.

4. (άρθρο 1 Ν.4356/2015) Περί της ισχύος του συμφώνου συμβίωσης

α. από πότε ισχύει το σύμφωνο συμβίωσης ; (άρθρο 1 εδ. β΄ Ν.4356/2015)

Κατά το άρθρο 1 εδ. β΄ Ν.4356/2015 : «Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση

αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το

οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου.»

β. υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να κατατεθεί το σύμφωνο στο Ληξιαρχείο;

Στο Ν.4356/2015 δεν υπάρχει διάταξη που να θέτει προθεσμία για την κατάθεση στο

Ληξίαρχο του συμβολαιογραφικού εγγράφου με το οποίο καταρτίζεται το σύμφωνο

συμβίωσης. Επίσης και στον Ν.344/1976 (περί ληξιαρχικών πράξεων) δεν υπάρχει τέτοια

προθεσμία για αυτήν την κατάθεση. Να σημειωθεί ότι : α) στο άρθρο 29 του Ν.344/1976



τίθεται προθεσμία για να δηλωθεί ο γάμος και δη προθεσμία σαράντα (40) ημερών από την

τέλεσή του, β) στο άρθρο 20 του ιδίου νόμου τίθεται προθεσμία για να δηλωθεί η γέννηση

και δη προθεσμία δέκα (10) ημερών από του τοκετού και γ) στο άρθρο 14 του νόμου αυτού

τίθεται προθεσμία για να δηλωθούν μεταβολές που επέρχονται στην κατάσταση του

φυσικού προσώπου μετά τη σύνταξη των ληξιαρχικών πράξεων και δη προθεσμία ενός (1)

μηνός από τότε που έλαβε χώρα η μεταβολή, μεταξύ δε των λόγων μεταβολών

συγκαταλέγεται και η λύση του συμφώνου συμβίωσης.

Όταν όμως καταρτίζεται σύμφωνο συμβίωσης δεν τίθεται προθεσμία για την κατάθεση του

σχετικού συμβολαιογραφικού εγγράφου στο Ληξιαρχείο. Αυτό είναι λογικό και ευνόητο,

γιατί ο νομοθέτης στον Ν.4356/2015 (όπως έκανε και στον Ν.3719/2008) εξαρτά την ισχύ

του συμφώνου συμβίωσης από την κατάθεση του αντιγράφου της συμβολαιογραφικής

πράξης στο Ληξίαρχο. Μέχρι να κατατεθεί το εν λόγω αντίγραφο στο Ληξίαρχο δεν ισχύει το

σύμφωνο συμβίωσης.

Επίσης κατά τις παραγράφους 1 και 3 του άρθρου 8 του Ν.344/1976, όπως ισχύουν σήμερα:

«1. Για τη βεβαίωση της αστικής κατάστασης του φυσικού προσώπου σε κάθε Ληξιαρχείο

τηρούνται βιβλία γεννήσεων, γάμων, συμφώνων συμβίωσης, θανάτων και εκθέσεων.

3. Στα ληξιαρχικά βιβλία καταχωρίζονται οι πράξεις που έχουν σαν αντικείμενο τη βεβαίωση

γεννήσεως, γάμου ή θανάτου του φυσικού προσώπου, την ισχύ της συμφωνίας των

προσώπων που κατάρτισαν σύμφωνο συμβίωσης, τη μεταβολή του περιεχομένου ή τη

διόρθωση τέτοιας ληξιαρχικής πράξης.»

Στις περιπτώσεις της γεννήσεως, του γάμου, του θανάτου, έχει ήδη συντελεστεί το γεγονός

το οποίο βεβαιώνει η αντίστοιχη ληξιαρχική πράξη, ενώ στο σύμφωνο συμβίωσης αυτό

ισχύει από της καταθέσεως του αντιγράφου του στο Ληξίαρχο. Η αστική κατάσταση των

φυσικών προσώπων που αφορά το σύμφωνο διαμορφώνεται αντίστοιχα, από την

κατάθεση του αντιγράφου του συμφώνου στο ληξίαρχο. Στο ληξιαρχείο πρέπει να

δηλώνονται όλα τα στοιχεία που αφορούν στην αστική κατάσταση του φυσικού προσώπου,

για το λόγο τούτο τίθεται προθεσμία για να δηλωθούν οι σχετικές πράξεις που συντελούν

στη διαμόρφωση της αστικής κατάστασης. Όσον αφορά στο σύμφωνο συμβίωσης, η αστική

κατάσταση των μερών ως συμβιούντων σε σύμφωνο συμβίωσης δημιουργείται ταυτόχρονα

με την κατάθεση του αντιγράφου του συμφώνου στο Ληξίαρχο. Για αυτό το λόγο δεν

τίθεται προθεσμία για αυτήν την κατάθεση.

γ. Σε ποιο ληξιαρχείο θα κατατεθεί το αντίγραφο του συμβολαιογραφικού εγγράφου με

το οποίο καταρτίζεται το σύμφωνο συμβίωσης ; (άρθρο 1 εδ. β΄ Ν.4356/2015)

Την απάντηση μας τη δίνει το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 1 του Ν.4356/2015, που ορίζει

ότι : «Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού

εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο

του Ληξιαρχείου.»

Σύμφωνα δε με τις διατάξεις του άρθρου 5 εδ. β΄ Ν.344/1976 (περί των ληξιαρχικών πράξεων),

η οποία προστέθηκε με το άρθρο 29 παρ. 1 του Ν.3801/2009 και εξακολουθεί να ισχύει :



«Σύμφωνο συμβίωσης που έχει καταρτισθεί σε συμβολαιογράφο δύναται να δηλωθεί στον

Ληξίαρχο του τόπου της κοινής κατοικίας των συμβαλλομένων που αναγράφεται σε αυτό

και σε περίπτωση κατά την οποία δεν αναγράφεται κοινή κατοικία αυτών στον Ληξίαρχο του

τόπου κατοικίας του ενός μόνο εκ των συμβαλλομένων, ο οποίος προβαίνει στη δήλωση.»

δ. Ποιος δικαιούται να προβεί στην κατάθεση του αντιγράφου του συμφώνου στο

ληξιαρχείο ;

Την απάντηση μας τη δίνει το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 4 του άρθρου 8 του

Ν.344/1976 που ορίζει ότι : «Δυνατότητα δήλωσης του συμφώνου συμβίωσης, καθώς και

καταχώρισης της λύσης τούτου παρέχεται σε οποιονδήποτε εκ των συμβληθέντων.»

5. Περί της δικαιοπρακτικής ικανότητας των μερών του συμφώνου και της μη ύπαρξης

(άρθρο 2 προηγούμενου συμφώνου συμβίωσης μεταξύ των μερών του συμφώνου

Ν.4356/2015)

α. περί της δικαιοπρακτικής ικανότητας των μερών του συμφώνου (άρθρο 2 παρ. 1

Ν.4356/2015)

► Κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του Ν.4356/2015 : «1. Για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης

απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα.»

Να σημειωθεί ότι στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου ως προς το θέμα αυτό αναφέρονται τα εξής : «Διευκρινίζεται ότι διατηρείται η διατύπωση του άρθρου 2 του ν. 3719/2008

περί πλήρους δικαιοπρακτικής ικανότητας ως προϋπόθεσης για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης. Η προϋπόθεση αυτή διαφοροποιείται από τους όρους σύναψης γάμου, διότι κρίθηκε ότι αυτό που πρέπει πρωτίστως να διασφαλίζεται είναι η προστασία ευάλωτων ομάδων (π.χ. των ανηλίκων) από το ενδεχόμενο να τύχουν εκμετάλλευσης ακόμη και από το στενό τους περιβάλλον, λόγω της έλλειψης διατυπώσεων δημοσιότητας του συμφώνου συμβίωσης και της ευκολότερης σε σχέση με το γάμο διαδικασίας σύναψης και λύσης του.»

β. μπορεί να υπογραφεί σύμφωνο συμβίωσης εάν τα μέρη έχουν ήδη υπογράψει μεταξύ

τους σύμφωνο συμβίωσης ; (άρθρο 2 παρ. 2 Ν.4356/2015)

Γενικά :

Κατά το άρθρο 2 παρ. 2 περίπτ. α΄ του Ν.4356/2015 : «Δεν επιτρέπεται η σύναψη

συμφώνου συμβίωσης: α) αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερόμενων

προσώπων ή του ενός από αυτά»

Και σύμφωνα με την παράγραφο 3 εδ. α΄ του ιδίου άρθρου : «Η παράβαση των διατάξεων

του παρόντος άρθρου συνεπάγεται την ακυρότητα του συμφώνου συμβίωσης.»

Έτσι λοιπόν, εάν τα μέρη ή κάποιο εξ αυτών έχει ήδη υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης, είτε

του Ν.3719/2008, είτε αλλοδαπού δικαίου, δεν μπορεί να υπογραφεί μεταξύ τους νέο

σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο να διέπεται από τις διατάξεις του Ν.4356/2015 και αν

υπογραφεί τέτοιο, τότε αυτό είναι άκυρο.



Ειδικότερα :

Τι γίνεται εάν τα μέρη έχουν υπογράψει μεταξύ τους σύμφωνο συμβίωσης κατά τις

διατάξεις του Ν.3719/2008 και θέλουν να υπογράψουν νέο σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο

να διέπεται από τις διατάξεις του Ν.4356/2015. Μπορούν ; Όχι. Το μόνο δικαίωμα που τους

παρέχει ο Ν.4356/2015 (άρθρα 62 παρ. 1 και 56 παρ. 3) είναι να υπαγάγουν το ήδη

υπάρχον σύμφωνό τους στις διατάξεις του Ν.4356/2015 κατά τα ανωτέρω αναγραφόμενα.

Τι γίνεται εάν τα μέρη έχουν υπογράψει μεταξύ τους σύμφωνο συμβίωσης αλλοδαπού

δικαίου και επιθυμούν να υπογράψουν μεταξύ τους, στην Ελλάδα ή ενώπιον ελληνικής

προξενικής αρχής, νέο σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο να διέπεται από τις διατάξεις του

Ν.4356/2015 ; Μπορούν ; Όχι. Σε αυτούς δε, δεν τους δίνει ο νόμος το δικαίωμα να

υπαγάγουν το σύμφωνό τους στις διατάξεις του Ν.4356/2015 και επιπρόσθετα αξίζει να

σημειωθεί ότι το δικό τους σύμφωνο συμβίωσης δεν αναπτύσσει στην ελληνική έννομη

τάξη περισσότερα αποτελέσματα από αυτά που προβλέπονται στον Ν.4356/2015 (βλ άρθρο

13 παρ.2 εδ. γ΄ Ν.4356/2015). Για αυτούς (με το σύμφωνο της αλλοδαπής) η προτεινόμενη

λύση είναι να λύσουν το υφιστάμενο μεταξύ τους σύμφωνο συμβίωσης (ακολουθώντας τη

διαδικασία του δικαίου του τόπου όπου καταρτίστηκε [βλ άρθρο 13 παρ. 2 εδ. α΄

Ν.4356/2015]) και μετά να καταρτίσουν νέο σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο για να διέπεται

από τις διατάξεις του Ν.4356/2015 θα πρέπει να υπογραφεί στην Ελλάδα ή ενώπιον

ελληνικής προξενικής αρχής (κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 13 Ν.4356). Αυτήν την λύση

έχουν και όσοι έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης κατά το Ν.3719/2008 και δεν θέλουν

να περιμένουν μέχρι την 24-6-2015 για την υπαγωγή του συμφώνου τους στις διατάξεις του

Ν.4356/2015 (για αυτήν την προθεσμία έχει γίνει εκτενής αναφορά στην ανωτέρω Νο.2 ενότητα του

παρόντος εγχειριδίου).

Επ΄ αυτού του θέματος στη διαβούλευση που έγινε προ κατάθεσης του σχεδίου νόμου στη

Βουλή διατυπώθηκε πληθώρα αντιρρήσεων, κυρίως με το σκεπτικό ότι η λύση του

συμφώνου προκειμένου να υπογραφεί νέο με τις διατάξεις του Ν.4356/2015 δεν είναι μία

ασφαλής λύση και ότι για λόγους ασφαλείας θα έπρεπε αυτά τα ζευγάρια να μπορούν να

υπαγάγουν το σύμφωνό τους στις διατάξεις του Ν.4356/2015.

6. (άρθρο 2 παρ. 3 Ν.4356/2015) Περί της εικονικότητας του συμφώνου

Τι συνεπάγεται η εικονικότητα του συμφώνου ;

Κατά το άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β΄του Ν.4356/2015 : «Ακυρότητα συνεπάγεται και η

εικονικότητα του συμφώνου.»

Έτσι λοιπόν, ένα εικονικό σύμφωνο συμβίωσης είναι άκυρο, η δε ακυρότητά του

κηρύσσεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, όπως με τέτοια απόφαση κηρύσσεται και η

ακυρότητα στην περίπτωση παράβασης των διατάξεων του άρθρου 2 του Ν.4356/2015,

όπως ρητά ορίζει η παρ. 1 του άρθρου 3 του ιδίου Νόμου.

Να συμπληρωθεί σε αυτό το σημείο, ότι σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου [σελ. 2] : «στην περίπτωση της ακυρότητας του συμφώνου απαιτείται διαπλαστική αγωγή



ακύρωσης και ότι για την ανατροπή του συμφώνου χρειάζεται η σχετική διαπλαστική απόφαση να γίνει

αμετάκλητη», δηλαδή τόσο η αγωγή όσο και η απόφαση του δικαστηρίου είναι διαπλαστικές.

Επειδή το εικονικό σύμφωνο είναι άκυρο, για το λόγο τούτο στην παράγραφο 10 του

υποδείγματος, συμπεριελάβαμε αυτή τη διάταξη του νόμου στις ►επισημάνσεις που κάνει

ο συμβολαιογράφος στα μέρη του συμφώνου, ώστε τα μέρη να είναι πολύ προσεκτικά κατά

την σύνταξη και υπογραφή του συμφώνου και να είναι σίγουρα για τα παραγωγικά αίτια

της βούλησής τους.

7. (άρθρο 4 Ν.4356/2015) Περί του επωνύμου των μερών

α. γενικά

Ο Ν. 4356/2015 στο άρθρο 4 ορίζει τα εξής :

«Άρθρο 4 - Επώνυμο

Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των μερών. Ο καθένας μπορεί, εφόσον

συγκατατίθεται ο άλλος, να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις το επώνυμο του άλλου ή να

το προσθέτει στο δικό του.»

Τα ίδια όριζε και ο Ν.3719/2008 στο άρθρο 5 αυτού.

Έτσι λοιπόν, με το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των μερών. Τα μέρη

όμως δύνανται να συμφωνήσουν να χρησιμοποιεί έκαστος εξ αυτών το επώνυμο του

άλλου στις κοινωνικές σχέσεις ή να το προσθέτει στο δικό του και πάλι μόνο όσον αφορά

στις κοινωνικές σχέσεις.

► Αυτή η συμφωνία (συγκατάθεση) αναγράφεται στο σύμφωνο συμβίωσης, η οποία

μπορεί να αφορά μόνο το ένα μέρος του συμφώνου ή και τα δύο.

β. ειδικότερα ως προς την προσθήκη επωνύμου

Διαβάζοντας προσεκτικά το εδάφιο β΄ του άρθρου 4 και κάνοντας συντακτική ανάλυση

αυτού, γεννιέται μία βεβαιότητα και μία απορία. Βεβαιότητα είναι ότι η χρήση του

επωνύμου του άλλου μέρους συμφωνείται για τις κοινωνικές σχέσεις. Απορία όμως

γεννιέται μήπως η συμφωνία για την προσθήκη του επωνύμου του άλλου μέρους δεν είναι

μόνο για τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά είναι και για τις έννομες. Και αν είναι για τις έννομες

πως συντελείται αυτή η προσθήκη, μόνο με την σχετική συμφωνία των μερών που

συμπεριλαμβάνεται στο σύμφωνο συμβίωσης ή χρειάζεται ιδιαίτερη διαδικασία ;

Η απάντηση είναι ότι η συγκατάθεση για την προσθήκη του επωνύμου του άλλου μέρους

αφορά στις κοινωνικές σχέσεις και μόνο. Η ανάλυση της προκειμένης απάντησης,

παραλείπεται στο παρόν σημείο, για οικονομία του εγγράφου, αλλά παρατίθεται στο

Παράρτημα ΙΙΙ του παρόντος εγχειριδίου.



γ. ως προς το επώνυμο των μερών του συμφώνου συμβίωσης, μπορεί να εφαρμοσθεί το

άρθρο 1388 ΑΚ ;

Η απάντηση είναι πως όχι, χωρίς καν να αναλύσουμε τι ορίζει το άρθρο 1388ΑΚ.

Για ποιο λόγο ; Για το λόγο ότι, όπως κατωτέρω αναλυτικά αναγράφεται, κατά το άρθρο 5

παράγρ. 1 του Ν.4356/2015 στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ

τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο,

εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον Ν.4356/2015 ή σε άλλο νόμο. Ο

Ν.4356/2015 προβλέπει ειδικά για το επώνυμο των μερών στο άρθρο 4 αυτού. Έτσι ως

προς το επώνυμο των μερών του συμφώνου εφαρμόζεται το άρθρο 4 του Ν.4356/2015, (ως

άρθρο εμπεριέχον διαφορετική ειδική ρύθμιση) και όχι το άρθρο 1388 ΑΚ.

- Για ποιο λόγο τα μέρη θα επιθυμούσαν την εφαρμογή του ΑΚ 1388 ;

Απάντηση : για την παράγραφο 3 αυτού, καθώς οι άλλες δύο παράγραφοι του ορίζουν ό,τι

και το άρθρο 4 του Ν.4356/2015.

Τι ορίζεται σε αυτήν ;

Ολόκληρο το άρθρο 1388 ΑΚ ορίζει τα εξής :

«Άρθρο 1388

Επώνυμο των συζύγων

Με το γάμο δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των συζύγων, ως προς τις έννομες σχέσεις τους.

Στις κοινωνικές σχέσεις ο κάθε σύζυγος μπορεί, εφόσον σ` αυτό συμφωνεί και ο άλλος, να

χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικό του.

Με συμφωνία των συζύγων ο καθένας από αυτούς μπορεί να προσθέτει στο επώνυμο του το

επώνυμο του άλλου. Η προσθήκη γίνεται με κοινή δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου και ισχύει

μέχρι να ανακληθεί ενώπιον του ληξιάρχου με κοινή δήλωση των συζύγων ή με μονομερή δήλωση

οποιουδήποτε των συζύγων, η οποία κοινοποιείται στον άλλο σύζυγο. Αν ο γάμος λυθεί με

διαζύγιο, η δήλωση θεωρείται ότι ανακλήθηκε. Αν ο γάμος λυθεί λόγω θανάτου, η προσθήκη

εξακολουθεί να ισχύει, εκτός εάν ο επιζών σύζυγος συνάψει νέο γάμο ή προβεί σε ανακλητική

δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου.»

Ο νομοθέτης, λοιπόν του Ν.4356/2015, εάν ήθελε ως προς το επώνυμο των μερών του

συμφώνου να ισχύει ό,τι και στους συζύγους από γάμο, πολύ απλά ή θα πρόσθετε το

περιεχόμενο της παραγρ. 3 του ΑΚ 1388 στο άρθρο 4 ή στο άρθρο 4 θα είχε ρητή

παραπομπή στην παράγραφο 3 του ΑΚ 1388 ή δεν θα δημιουργούσε ιδιαίτερο άρθρο - το

άρθρο 4 – για το επώνυμο των μερών, αφού θα ίσχυε για το επώνυμο των μερών ό,τι ορίζει

το άρθρο ΑΚ 1388 (αφού το άρθρο 5 του Ν.4356/2015 ορίζει ότι στις προσωπικές σχέσεις

των μερών εφαρμόζονται οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από γάμο, άρα και το

άρθρο ΑΚ 1388).

Όμως η βούληση του νομοθέτη ήταν να διατυπώσει το άρθρο 4 όπως το διετύπωσε, χωρίς

καμία διάταξη από αυτές που αναγράφονται στην παρ. 3 του ΑΚ 1388. Αυτή η βούλησή του

είναι διατυπωμένη στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, όπου αναγράφεται το

εξής:



(σελ. 2) : «Το άρθρο 4 περιέχει τη ρύθμιση για το επώνυμο των μερών, που είναι ακριβώς η ίδια με τη

ρύθμιση του άρθρου 5 του ν. 3719/2008 και δεν αναπαράγει την αναχρονιστική ρύθμιση του άρθρου

1388 παράγραφος 3 ΑΚ».

Έχουν ενδιαφέρον και όσα αναφέρονται για το άρθρο 4 του Ν.4356/2015 στο έγγραφο

Παρατηρήσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) επί του

Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με τα οποία εναντιώνονται στο ανωτέρω

σκεπτικό του νομοθέτη :

(σελ. 196) «Άρθρο 4 – Επώνυμο μερών. Το άρθρο 4 του παρόντος ΣχΝ ρυθμίζει το επώνυμο των μερών του

συμφώνου συμβίωσης, διατηρώντας την ρύθμιση που είχε εισαγάγει το άρθρο 5 του ισχύοντος νόμου,

δηλαδή την ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων περί γάμου σχετικά με το επώνυμο των συζύγων (άρθρο

1388 ΑΚ). Η διατύπωση φαίνεται να είναι ημιτελής, ωστόσο, εισάγοντας αδικαιολόγητη διάκριση σε

βάρος των συμφωνούντων τη συμβίωση, καθώς δεν περιλαμβάνει ρύθμιση αντίστοιχη με εκείνης της

τρίτης παραγράφου του άρθρου 1388 ΑΚ, η οποία διευκρινίζει τη διαδικασία που πρέπει να

ακολουθηθεί για την επιλογή του επωνύμου των μερών. …».

8. (άρθρο 5 Ν.4356/2015) Περί των σχέσεων των μερών

Ο Ν. 4356/2015, στο άρθρο 5 αυτού, θέτει διατάξεις για τις σχέσεις των μερών του

συμφώνου συμβίωσης και δη στην πρώτη παράγραφο αυτού θέτει διατάξεις για τις

προσωπικές σχέσεις και στη δεύτερη παράγραφο αυτού θέτει διατάξεις για τις μη

προσωπικές σχέσεις, στις οποίες (μη προσωπικές σχέσεις) υπάγονται οι μικτές σχέσεις και

οι αμιγώς περιουσιακές σχέσεις, σε διάκριση από τη ρύθμιση του Ν.3719/2008, ο οποίος

περιείχε διατάξεις μόνο για τις περιουσιακές σχέσεις των μερών (βλ άρθρο 6).

Ειδικότερα το άρθρο 5 του Ν.4356/2015 έχει ως εξής :

«Άρθρο 5

Σχέσεις των μερών

1. Στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι

διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική

ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο.

2. Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για

τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη

σύναψη του συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Τα μέρη δεν

μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη

γέννησή της.»

Για την προσέγγιση του θέματος των σχέσεων των μερών του συμφώνου συμβίωσης

παρατίθενται κατωτέρω αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου,

καθώς και από άλλα συνοδευτικά αυτής έγγραφα :

α. Από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου :

-- Από τις Γενικές Παρατηρήσεις, που αναγράφονται στην αρχή αυτής :

«Η σημασία και οι συνέπειες του συμφώνου ενισχύονται, δεδομένου ότι αναγνωρίζονται οικογενειακοί

δεσμοί μεταξύ των μερών. Επίσης, ενισχύεται η ιδιωτική αυτονομία των μερών, ιδίως στις

περιουσιακές τους σχέσεις. Γενικά, ο νέος νόμος επιδιώκει μια ισορροπία μεταξύ αφενός της ιδιωτικής



αυτονομίας και αφετέρου της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της

ισότητας και της αλληλεγγύης, δεδομένου ότι το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί μεν μια σύμβαση,

δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μερών.

Ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου συμπυκνώνεται σε τρία βασικά σημεία: α) Τα μέρη του συμφώνου εμπίπτουν στον όρο «οικογένεια» με την έννοια του νόμου, και ασφαλώς έχουν ο ένας έναντι του άλλου την ιδιότητα του «οικείου». β) Οι διατάξεις του νομοσχεδίου προωθούν κατά κανόνα την αρχή της ιδιωτικής αυτονομίας, δηλαδή σέβονται την ιδιωτική βούληση, ιδίως στον τομέα των περιουσιακών σχέσεων, όπου τα μέρη αφήνονται ελεύθερα να τις ρυθμίσουν όπως επιθυμούν. Έτσι, σε αντίθεση με το γάμο, τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν τα ίδια τις περιουσιακές τους σχέσεις, σύμφωνα όμως με τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης, διατηρώντας σε μεγαλύτερο βαθμό την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, εφόσον το επιθυμούν, ακόμη και σε κληρονομικά θέματα. Εάν ωστόσο δεν το επιλέξουν, έχουν πλήρη δικαιώματα, περιουσιακά και κληρονομικά. Συνακόλουθα. γ) Δεν λείπουν και αναγκαστικού δικαίου διατάξεις εκεί όπου αυτό επιβάλλεται (όπως στο τεκμήριο πατρότητας των

τέκνων, το επώνυμο των μερών και των τέκνων τους ή στα ζητήματα της γονικής μέριμνας).»

-- Από την αναφορά της αιτιολογικής έκθεσης στις επιμέρους ρυθμίσεις του Νόμου και δη στο άρθρο 5 : «Στο άρθρο 5 ρυθμίζονται οι σχέσεις των μερών μεταξύ τους. Η πρώτη παράγραφος αναφέρεται στις

αμιγώς προσωπικές σχέσεις, για τις οποίες κρίνεται σκόπιμο να εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, αν δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση σε αυτόν ή σε άλλο νόμο. Η δεύτερη παράγραφος αναφέρεται στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους, δηλαδή αφενός στις μικτές, όπου υπάγονται και οι διατροφικές αξιώσεις (συμβολή στις οικογενειακές ανάγκες ή διατροφή στη σπάνια βέβαια εδώ περίπτωση της διάστασης), και αφετέρου στις αμιγώς περιουσιακές. Σε αυτές τις μη προσωπικές σχέσεις καθιερώνεται με έντονο τρόπο η αρχή της ιδιωτικής αυτονομίας, καθώς ορίζεται ότι, ναι μεν εφαρμόζονται και εδώ αναλόγως οι αντίστοιχες διατάξεις για τις σχέσεις των μερών από το γάμο, προβλέπεται όμως παραπέρα ότι τα μέρη έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν τις σχέσεις αυτές με συμφωνία τους κατά την κατάρτιση του συμφώνου, όπου ένα μόνο δεν μπορούν να κάνουν, όπως ορίζεται ρητά: να παραιτηθούν συνολικά και εκ των προτέρων από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα. Η πρόβλεψη αυτή στηρίζεται στη σκέψη ότι η ρύθμιση για την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα αποτελεί έντονη έκφραση της αρχής της ισότητας, έτσι ώστε τα μέρη του συμφώνου ναι μεν να μπορούν να τροποποιούν τους όρους της αξίωσης, αλλά να μην μπορούν να

παραιτηθούν ολοσχερώς από αυτήν πριν από τη γέννησή της.»

β. Από το έγγραφο «Εκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής»

[σελ. 8] «3. Επί του άρθρου 5 παρ. 2

«Με την προτεινόμενη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 2 εδ. α΄ ορίζεται ότι «[Σ]τις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης». Ο έγγαμος βίος μπορεί να επηρεάσει τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους ή, υπό προϋποθέσεις, έναντι των τρίτων. Για τον λόγο αυτό, ο Αστικός Κώδικας περιέχει ειδικές ρυθμίσεις (λ.χ., άρθρα 1387, 1389, 1390, 1397 επ.). Με την προτεινόμενη διάταξη, οι μη προσωπικές σχέσεις των συμβίων (δηλαδή, τόσο οι περιουσιακές όσο και οι λεγόμενες μικτές σχέσεις, βλ. Φ.-Π. Θεοδωροπούλου, Ιδιωτική αυτονομία και περιουσιακές σχέσεις στο σύμφωνο συμβίωσης, ΕφΑΔ 2012, σελ. 672 επ., ιδίως 676) ρυθμίζονται κατ’ αρχήν κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για τις σχέσεις των συζύγων από τον γάμο (Κεφάλαιο Τέταρτο του ΑΚ). Διατηρούν, όμως, ταυτοχρόνως, και τον χαρακτήρα των σχέσεων οι οποίες είναι επιδεκτικές συμβατικής ρύθμισης από τα μέρη. Οι σύμβιοι, δηλαδή, διατηρούν, και με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, την ελευθερία να καθορίσουν ενοχικώς (κατά την κατάρτιση του συμφώνου) τις μη προσωπικές σχέσεις τους, όπως αυτοί το επιθυμούν. Όριο στην ιδιωτική τους αυτονομία συνιστούν, συμφώνως προς την προτεινόμενη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 2 εδ. α΄, οι «αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης». Η ρητή αναφορά, εν προκειμένω, στις εν λόγω αρχές παρίσταται, ενδεχομένως, περιττή, άλλως, ελλιπής. Εκτός, ευνοήτως, από τα γενικά όρια της συμβατικής ελευθερίας (βλ. ΑΚ 174, 178-179, 281, 288, κ.λπ.), η δικαιοπλαστική ελευθερία των μερών του συμφώνου συμβίωσης γνωρίζει, ως όριο, τους κανόνες αναγκαστικού δικαίου της έννομης τάξης και, βεβαίως, ολόκληρο το πλέγμα των σχετικών συνταγματικών διατάξεων (βλ. Α. Γεωργιάδη, Συμφωνίες μεταξύ συντρόφων ή συμβίων, ΧρΙΔ 2015, σελ. 3 επ., ιδίως, 8, Κ. Χριστοδούλου, Καταγραφή επί μέρους ζητημάτων ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου, Δ 2009, σελ. 346 επ., ιδίως 356, ο οποίος επισημαίνει και ότι οι σύμβιοι δεν επιτρέπεται να καθιστούν, διά ειδικών ρυθμίσεων, το σύμφωνο συμβίωσης δεσμευτικότερο για τα μέρη από ό, τι ο θεσμός του γάμου κατά τον Αστικό Κώδικα). Τέλος, πρέπει, εν προκειμένω, να επισημανθεί ότι η δυνατότητα των μερών, συμφώνως προς το άρθρο 5 παρ. 2 εδ. α΄ του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα μετά τη γέννησή της, δεν είναι άγνωστη στον Αστικό Κώδικα. Κατά πάγια νομολογία, συμφωνία αντίθετη προς τον κανόνα



αναγκαστικού δικαίου του άρθρου 1400 ΑΚ περί αξίωσης του συζύγου για συμμετοχή στα αποκτήματα του άλλου είναι, κατ’ εξαίρεση, ισχυρή, πριν από τη γέννηση της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα, «όταν έχει περιεχόμενο ένα γενικότερο διακανονισμό των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων ενόψει συναινετικού διαζυγίου (αρθρ. 1441 ΑΚ), οπότε τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της εκ του λόγου τούτου διαζυγίου λύσεως του γάμου» (ΑΠ 819/2004, ΕλΔνη 2006, σελ. 1355, ΑΠ 668/2001, ΝοΒ 2002, σελ.700,

ΕφΑνατΚρήτ 136/2014, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, κ.ά.).»

γ. Από το έγγραφο «Συμμετοχή των μελών ΔΕΠ του Α΄ Τομέα Ιδιωτικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στη δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με τίτλο «Σύμφωνο Συμβίωσης και άλλες διατάξεις» :

Ι. [σελ. 229] «Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις για τις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις μεταξύ των συμβίων

είναι πολύ απλούστερες εν συγκρίσει με τις υφιστάμενες στον Ν.3719/2008. Εκ πρώτης όψεως φαίνονται ορθές και μεθοδολογικά συνεπείς, καθώς για τις προσωπικές σχέσεις εισάγεται νομοθετική παραπομπή για την (ανάλογη) εφαρμογή όσων ισχύουν μεταξύ συζύγων, ενώ για τις περιουσιακές σχέσεις προκρίνεται η ελευθερία των συμβάσεων. Η νομοθετική αυτή επιλογή βέβαια θα μπορούσε καταρχήν να αναδείξει το σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ετεροφύλων ως ένα θεσμό ευθέως «ανταγωνιστικό» προ το γάμο, καθώς η δυνατότητα που φαίνεται να παρέχεται για την σχεδόν απόλυτα ελεύθερη διαμόρφωση των περιουσιακών σχέσεων θα λειτουργούσε δελεαστικά για πολλά ετερόφυλα ζευγάρια. Από την ενδελεχέστερη ωστόσο μελέτη της ρύθμισης δημιουργούνται πολλές επιφυλάξεις. Αν εξαιρέσει κανείς το δικαίωμα διατροφής μετά τη λύση του συμφώνου συμβίωσης, το οποίο βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ δικαιωμάτων προσωπικού και περιουσιακού χαρακτήρα, αλλά ούτως ή άλλως ρυθμίζεται ρητώς στο άρθρο 7 παρ. 3 του νομοσχεδίου, το μοναδικό πρακτικά σημαντικό δικαίωμα περιουσιακού χαρακτήρα που απομένει είναι αυτό της συμμετοχής στα αποκτήματα. Και αυτό όμως εξαιρείται από την ελευθερία των μερών να το ρυθμίζουν συμβατικώς, αφού ο νόμος αποκλείει τη δυνατότητα παραίτησης από το δικαίωμα στα αποκτήματα πριν από τη γέννησή του. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς τι απομένει στη ρυθμιστική ευχέρεια των μερών με βάση το πρώτο εδάφιο της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 5 του νομοσχεδίου. Περαιτέρω είναι άξιο απορίας ποιος λόγος επέβαλε τον αποκλεισμό της παραίτησης από το πρακτικά σημαντικότερο (αν όχι μοναδικό) δικαίωμα περιουσιακής φύσεως τη στιγμή που ο νόμος ευαγγελίζεται στο αμέσως προηγούμενο εδάφιο την ελευθερία ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων. Αλλά και πέραν αυτού δεν είναι κατανοητό για ποιον λόγο επιτρέπεται (με το άρθρο 7 παρ. 3 του νομοσχεδίου) η εκ των προτέρων παραίτηση από το δικαίωμα διατροφής μετά τη λύση της συμβίωσης (που εξάλλου έχει ανθρωπιστικό χαρακτήρα και βρίσκεται στα όρια μεταξύ προσωπικού και περιουσιακού δικαιώματος), αλλά αποκλείεται η παραίτηση από το ξεκάθαρα περιουσιακό δικαίωμα για συμμετοχή στα αποκτήματα. Πρόκειται για ανεξήγητη αξιολογική αντινομία.

Επίκουρος Καθηγητής Γεώργιος Γεωργιάδης»

ΙΙ. [σελ. 230] «Η ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 1393, 1394 και 1395 ΑΚ πρέπει να εξαιρεθεί, διότι δε

νοείται διακοπή συμβίωσης στο σύμφωνο και οι περιουσιακές ρυθμίσεις των άρθρων αυτών αφορούν μόνο την περίοδο της διακοπής συμβίωσης.

Λέκτορας Πάνος Νικολόπουλος» (ο νομοθέτης δεν συμμερίστηκε την τελευταία άποψη, γιατί δεν βλέπουμε τέτοια εξαίρεση στο νόμο)

δ. Από το έγγραφο «Συνοπτικές Παρατηρήσεις στο ΣχΝ για το Σύμφωνο Συμβίωσης» :

[σελ. 220] «άρθρο 5 παρ. 2 εδ. α΄. Προτείνω να απαλειφθεί η φράση «με βάση τις αρχές της ισότητας και της

αλληλεγγύης», διότι α) μπορεί να προκαλέσει ανασφάλεια δικαίου ως προς την εγκυρότητα της σχετικής συμφωνίας, αφού οι αρχές της ισότητας και αλληλεγγύης συνιστούν αόριστες νομικές έννοιες (η δεύτερη μάλιστα ρευστού περιεχομένου) και η παραβίαση ή μη των αρχών αυτών σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση μόνο δικαστικά και εκ των υστέρων είναι δυνατόν να κριθεί, β) αντιβαίνει στη φιλοσοφία του συμφώνου συμβίωσης και μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά στη σύναψη τέτοιου συμφώνου, γ) οι γενικές αρχές της καλής πίστης, των χρηστών ηθών και άλλες ενδεχομένως γενικές ρήτρες καθώς και το β΄ εδάφιο της ιδιας παραγράφου που απαγορεύει την παραίτηση από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη γέννησή της, διασφαλίζουν επαρκώς τα οικονομικά συμφέροντα των μερών. …..

Φοίβος Ιατρέλλης» (όπου ο Φοίβος Ιατρέλλης είναι μέλος του ΝΣΚ).



Από όλα τα ανωτέρω προκύπτει ότι :

- ►για τις προσωπικές σχέσεις, δεν ισχύει ενδοτικό δίκαιο, δηλαδή τα μέρη δεν μπορούν

να συμφωνήσουν ό,τι αυτά επιθυμούν, αλλά υποχρεωτικά θα εφαρμοσθούν ανάλογα οι

διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική

ειδική ρύθμιση στον Ν.4356/2015 ή άλλο νόμο. Για παράδειγμα είδαμε ανωτέρω ότι ως

προς το επώνυμο των μερών δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 1388 του ΑΚ, αλλά το άρθρο 4

του Ν.4356/2015. Η παράγραφος 1 του άρθρου 5 του Ν.4356/2015, είναι αναγκαστικού

δικαίου διάταξη.

- ►για τις μη προσωπικές σχέσεις δίδεται από το νόμο στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 η

δυνατότητα ελεύθερης ρύθμισης αυτών, πάντα όμως με βάση τις αρχές της ισότητας και

της αλληλεγγύης. ►Όμως τα μέρη πρέπει να προσέξουν γιατί δεν μπορούν κατά τη

σύναψη του συμφώνου συμβίωσης να παραιτηθούν συνολικά και εκ των προτέρων από

την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα. Αυτή η διάταξη (η σχετική με την αξίωση

συμμετοχής στα αποκτήματα) είναι αναγκαστικού δικαίου.

►Πολύ σημαντικό είναι ότι εάν τα μέρη δεν συμφωνήσουν στο σύμφωνο συμβίωσης επί

των μη προσωπικών σχέσεών τους, τότε εφαρμόζονται σε αυτές τις σχέσεις τους αναλόγως

οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο.

- Ποιες είναι όμως αυτές οι προσωπικές και οι μη προσωπικές σχέσεις ;

Καταρχάς μας βοηθά η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, απόσπασμα της οποίας

παρατέθηκε ανωτέρω, στην οποία αναγράφεται ότι η πρώτη παράγραφος του άρθρου 5

αναφέρεται στις αμιγώς προσωπικές σχέσεις, ενώ η δεύτερη παράγραφος του άρθρου

αυτού αναφέρεται στις μη προσωπικές σχέσεις, δηλαδή στις μικτές, στις οποίες υπάγονται

και οι διατροφικές αξιώσεις (συμβολή στις οικογενειακές ανάγκες ή διατροφή στη σπάνια

βέβαια εδώ περίπτωση της διάστασης), και στις αμιγώς περιουσιακές.

Αφού ο νόμος για τις προσωπικές σχέσεις ορίζει αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για τις

σχέσεις των συζύγων - εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον Ν.4356/2015

ή άλλο νόμο, στις δε μη προσωπικές σχέσεις - εάν τα μέρη δεν συμφωνήσουν διαφορετικά -

ορίζει αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο,

προκειμένου να καταλάβουμε ποιες είναι αυτές οι σχέσεις των συζύγων, ας δούμε για

παράδειγμα κατά τον ΑΚ, ποιες είναι αυτές.

Στην ανίχνευση των σχέσεων αυτών μας βοηθούν τα κατωτέρω αποσπάσματα :

- από το βιβλίο του Γεωργίου Κουμάντου, Παραδόσεις Οικογενειακού Δικαίου, εκδ. 1985,

σελ. 106, απόσπασμα από το Κεφάλαιο Σχέσεις των συζύγων από το γάμο :

«Ο γάμος, ως σύμβαση που ιδρύει την οικογένεια, και η ίδια η οικογένεια ως θεσμός δημιουργούν ένα

πλήθος σχέσεων, που άλλες παραμένουν ηθικές ή απλά ανθρώπινες, κι άλλες γίνονται νομικές σχέσεις αφού ρυθμίζονται με κανόνες δικαίου και ανάγονται σε δικαιώματα και υποχρεώσεις. Τέτοιες νομικές σχέσεις δημιουργούνται είτε ανάμεσα στους συζύγους μεταξύ τους είτε ανάμεσα στους συζύγους ως γονείς και τα παιδιά. Στο κεφάλαιο του Αστικού Κώδικα που εξετάζεται εδώ, ρυθμίζονται μόνο οι σχέσεις ανάμεσα στους συζύγους (κατ’ εξαίρεση και κάποιες σχέσεις ανάμεσα στους συζύγους και τρίτους) ενώ οι σχέσεις ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά ρυθμίζονται σ’ άλλα κεφάλαια του Κώδικα (προπάντων κεφάλαιο ενδέκατο αλλά και κεφάλαια όγδοο και δέκατο).



Από τις νομικές σχέσεις ανάμεσα στους συζύγους, άλλες έχουν προσωπικό χαρακτήρα (υποχρέωση για συμβίωση, επώνυμο) κι άλλες χαρακτήρα περιουσιακό (οικογενειακή στέγη, χρήση των κινητών που ανήκουν στους δύο συζύγους και τεκμήριο για την κυριότητα σ΄ αυτά, διαχείριση της περιουσίας του ενός από τον άλλον, συμμετοχή στα αποκτήματα, κοινοκτημοσύνη). Υπάρχουν και μερικές σχέσεις που βρίσκονται στο μεταίχμιο, μεταξύ προσωπικών και περιουσιακών, με γνωρίσματα και από τις δύο κατηγορίες (υποχρέωση συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες, διατροφή). Η διάκριση προσωπικών και περιουσιακών σχέσεων έχει, μετά την πρόσφατη νομοθετική μεταβολή, περιορισμένη σημασία. Αλλά, παρά το γεγονός ότι ο νόμος εδώ δεν την αναφέρει ρητά, δεν μπορεί να αγνοηθεί και αυτό όχι μόνο γιατί χρειάζεται για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου (βλ τα άρθρα 14 και 15 του ΑΚ στο κεφάλαιο περί ιδιωτικού διεθνούς δικαίου) αλλά και γιατί η καθεμία από τις δύο αυτές κατηγορίες διέπεται από διαφορετικούς γενικούς κανόνες (πχ. τα περιουσιακά δικαιώματα καμιά φορά μπορούν να μεταβιβασθούν σε κάποιον τρίτο ενώ τα προσωπικά ποτέ). Ο όρος «οικογενειακές ανάγκες», που χρησιμοποιεί ο νόμος στο κεφάλαιο αυτό, είναι νέος και το περιεχόμενό του ορίζεται έτσι ώστε να καλύπτει τις υποχρεώσεις διατροφής που δημιουργεί η οικογένεια (αμοιβαία των συζύγων και κοινή προς τα παιδιά) και τις κοινές δαπάνες που δημιουργούνται από τη συνοίκηση. Έτσι ο όρος «οικογενειακές ανάγκες» είναι

απλώς σύγχρονη απόδοση του παλαιού όρου «βάρη του γάμου»». - από το βιβλίο των Απόστ. Γεωργιάδη – Μιχαήλ Σταθόπουλου, Αστικός Κώδικας, Τόμος VII,

Οικογενειακό Δίκαιο (άρθρα 1346 – 1504), έκδ. 2007, σελ. 163-165, απόσπασμα από το

Κεφάλαιο Σχέσεις των συζύγων από το γάμο :

«Στα άρθρα 1386-1416 του τετάρτου κεφαλαίου του οικογενειακού δικαίου ρυθμίζονται, στη νέα βάση της

ισονομίας ανδρών και γυναικών, οι σχέσεις των συζύγων από το γάμο, προσωπικές και περιουσιακές, με επικεφαλής τη βασική συνέπεια του γάμου, δηλαδή τη δημιουργία κοινότητας βίου, διεπόμενη από την υποχρέωση για συμβίωση (ΑΚ 1386). Πριν από τη μεταρρύθμιση του ν.1329/83 ο ΑΚ ρύθμιζε σε τρία κεφάλαια του Οικογενειακού Δικαίου τις σχέσεις που παράγονται μεταξύ των συζύγων από το γάμο : «Στο τέταρτο κεφάλαιο (άρθρα 1386 – 1396) τις προσωπικές σχέσεις τους, στο πέμπτο κεφάλαιο (άρθρα 1397 - 1405) τις περιουσιακές τους σχέσεις εν γένει και στο έκτο κεφάλαιο (άρθρα 1406 -1437) την προίκα. Με το άρθρο 15 του Ν.1329/83 τα κεφάλαια τέταρτο και πέμπτο συγχωνεύτηκαν στο παρόν ενιαίο τέταρτο κεφάλαιο με τίτλο : «Σχέσεις των συζύγων από το γάμο». Με το ίδιο άρθρο καταργήθηκαν όλες οι διατάξεις του έκτου κεφαλαίου, διατάξεις που αφορούσαν την προίκα. …………..… Η διάκριση μεταξύ προσωπικών και περιουσιακών σχέσεων - . Όπως λέχθηκε παραπάνω, ενοποιήθηκαν στο παρόν κεφάλαιο οι, χωριστές στο προγενέστερο δίκαιο, ρυθμίσεις για τις προσωπικές και για τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων. Η νομοτεχνική αυτή διάκριση της ύλης στον ΑΚ κρίθηκε από τον νομοθέτη του Ν.1329/83 ως στερούμενη πρακτικής σημασίας για το ουσιαστικό δίκαιο. Εξάλλου η διάκριση έχει ασαφή όρια και η ένταξη μιας ρύθμισης στις περιουσιακές ή στις προσωπικές σχέσεις των συζύγων δημιουργεί περιττά προβλήματα και αμφιβολίες (πχ οι διατάξεις για τη διατροφή ή οι διατάξεις για την παραχώρηση της οικογενειακής στέγης ή η υποχρέωση των συζύγων σε συνεισφορά για την κάλυψη οικογενειακών αναγκών). Πολλές δε διατάξεις του παλαιού κεφαλαίου για τις προσωπικές σχέσεις είναι εφαρμοστέες και στις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων (πχ οι παλαιές ΑΚ 1387, 1389, 1390 κλπ, ακόμη και η θεμελιώδης ΑΚ 1386). Για όλους αυτούς τους λόγους προκρίθηκε η επιτυχέστερη ενιαία ρύθμιση του συνόλου των σχέσεων των συζύγων με καλύτερη εσωτερική κατάταξη της ρυθμιζόμενης ύλης. Σημασία διατηρεί η διάκριση των σχέσεων των συζύγων σε προσωπικές και περιουσιακές στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο (ΑΚ 14 και 15) και ενδεχομένως σε ειδικούς νόμους (πχ Ν.147/1914, άρθρα 14 για τις προσωπικές σχέσεις συζύγων που ανήκουν στο μουσουλμανικό ή ισραηλιτικό θρήσκευμα). Τυχόν αμφιβολίες σ’ αυτές τις περιπτώσεις ως προς την ακριβή έννοια των «προσωπικών» σχέσεων και την οριοθέτηση μεταξύ τους θα λυθούν με βάση το σκοπό της ειδικής διάταξης, που τις προβλέπει. Πάντως, αν απ’ αυτόν δεν προκύπτει κάτι διαφορετικό, θα πρέπει κατά βάση να δεχτούμε (λαμβάνοντας υπόψη και τη μη τυχαία κατάταξη της ύλης του κεφαλαίου) ότι προεχόντως περιουσιακές σχέσεις του γάμου ρυθμίζονται στις ΑΚ 1397-1415, ενώ οι ΑΚ 1386-1396 ναι μεν έχουν γενική, άρα και οικονομική σημασία, αλλά με προεξάρχοντα τον προσωπικό χαρακτήρα των ρυθμιζομένων σχέσεων, αφού στο επίκεντρο των ρυθμίσεών τους βρίσκεται η προσωπικότητα των συζύγων και ο προσωπικός δεσμός μεταξύ τους, που

δημιουργείται με το γάμο.»

Ύστερα από όλα τα ανωτέρω, προς διευκόλυνση της επίτευξης συμφωνίας των μερών κατά

τη σύνταξη του συμφώνου συμβίωσης στο επίμαχο θέμα των σχέσεων μεταξύ τους

εφαρμοζομένων των διατάξεων του άρθρου 5 του Ν.4356/2015, επιχειρήσαμε να

κατατάξουμε τις σχέσεις των συζύγων σε προσωπικές και μη προσωπικές, τις δε μη

προσωπικές σε μικτές και αμιγώς περιουσιακές, επιφυλασσόμενοι για αυτήν την κατάταξη,



λαμβανομένου υπόψη ότι ως προελέχθη και ο ίδιος ο νομοθέτης του Ν.1329/1983 έκρινε

ότι η διάκριση αυτών έχει ασαφή όρια και για το λόγο τούτο κατήργησε τη διάκριση που

είχε το προϊσχύσαν αυτού δίκαιο και τις κατέταξε όλες σε ένα κεφάλαιο, το τέταρτο

κεφάλαιο του ΑΚ, χωρίς να τις κατατάξει σε κατηγορίες. Συνάμα υπερθεματίζουμε στην

ανωτέρω άποψη Γεωργιάδη – Σταθόπουλου ότι «Τυχόν αμφιβολίες σ’ αυτές τις

περιπτώσεις ως προς την ακριβή έννοια των «προσωπικών» σχέσεων και την οριοθέτηση

μεταξύ τους θα λυθούν με βάση το σκοπό της ειδικής διάταξης, που τις προβλέπει.». Να

σημειωθεί επιπρόσθετα ότι ο διαχωρισμός μεταξύ μικτών και αμιγώς περιουσιακών

σχέσεων δεν έχει πρακτική σημασία για το σύμφωνο συμβίωσης, αφού και οι δύο αυτές

κατηγορίες σχέσεων υπάγονται στην κατηγορία των μη προσωπικών σχέσεων, για τις

οποίες μη προσωπικές σχέσεις στο σύνολό τους προβλέπει σχετικώς η δεύτερη

παράγραφος του άρθρου 5 του Ν.4356/2015.

Έτσι ο διαχωρισμός των σχέσεων στον οποίο εμείς προβήκαμε είναι ο εξής :

1. Προσωπικές σχέσεις :

Ι) ΑΚ 1386 -Υποχρέωση για συμβίωση, ΙΙ) ΑΚ 1388 – Επώνυμο των συζύγων

Ως προς το επώνυμο, όπως είδαμε και ανωτέρω, στο σύμφωνο συμβίωσης δεν

εφαρμόζεται η ΑΚ 1388, αλλά το άρθρο 4 του Ν.4356/2015

2. Μη προσωπικές σχέσεις :

α. Μικτές : Ι) ΑΚ 1387 – Ρύθμιση του συζυγικού βίου (κοινές αποφάσεις για θέματα

συζυγικού βίου), ΙΙ) ΑΚ 1389 - Κοινή συμβολή στις οικογενειακές ανάγκες. Εδώ

περιλαμβάνονται - σύμφωνα με το άρθρο 1390 ΑΚ- η αμοιβαία υποχρέωση των συζύγων

για διατροφή τους, κοινή υποχρέωση για διατροφή των τέκνων τους και γενικά η

υποχρέωση για συμβολή τους στη λειτουργία του κοινού οίκου, ΙΙΙ) στην περίπτωση

διάστασης : το δικαίωμα διατροφής (1391, 1392), η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής

στέγης (ΑΚ 1393), η κατανομή των κινητών (1394, 1395), ΙV) 1396 – μέτρο αμοιβαίας

ευθύνης.

β. Αμιγώς περιουσιακές :

Ι) ΑΚ 1397 - Περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων, ΑΚ 1398 – τεκμήρια για τα κινητά, ΑΚ

1399 – Διαχείριση της περιουσίας του ενός συζύγου από τον άλλο, ΑΚ 1400 -Αξίωση

συμμετοχής στα αποκτήματα (ΑΚ 1400, 1401, 1402)

ΙΙ) Σύμβαση κοινοκτημοσύνης (ΑΚ 1403-1415)

[Σημειούται ότι προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται στο τέλος του παρόντος και δη στο

Παράρτημα ΙΙ, τα ανωτέρω άρθρα του ΑΚ 1386 - 1416, όπως ισχύουν σήμερα.]



9. (άρθρο 7 παρ. 1 & 2 Ν.4356/2015) Περί της λύσης του συμφώνου συμβίωσης

α. Αυτοπρόσωπη εμφάνιση και συμβολαιογραφικός τύπος

Ο νόμος 4356/2015, όπως στο άρθρο 1 αυτού ορίζει ότι απαιτείται αυτοπρόσωπη εμφάνιση

των μερών για την κατάρτιση του συμφώνου συμβίωσης, αντίστοιχα ορίζει στο άρθρο 7

παράγραφο 1 περιπτώσεις α και β αυτού ότι απαιτείται αυτοπρόσωπη εμφάνιση των

μερών ενώπιον του συμβολαιογράφου, είτε για την κοινή συμφωνία τους για τη λύση του

συμφώνου, είτε για την μονομερή δήλωση του ενός μέρους περί της λύσης αυτού. Με άλλα

λόγια δε χωρεί πληρεξουσιότητα. Επίσης και στις δύο αυτές περιπτώσεις συντάσσεται το

ανάλογο συμβολαιογραφικό έγγραφο.

β. περί της μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης

{Προς αποφυγή παρανοήσεων ενημερώνουμε ότι στην παρούσα παράγραφο 9β του εγχειριδίου γίνονται παρατηρήσεις επί της μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης μόνο ως προς τη διαδικασία τέλεσής της και όχι ως προς την ισχύ της, για την οποία γίνεται λόγος κατωτέρω στην παράγραφο 9γ του παρόντος }.

Ο Ν. 4356/2015 ως προς το θέμα της μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης για τη

λύση του συμφώνου όρισε διαφορετικά από το Ν.3719/2008.

Ειδικότερα ο Ν.3719/2008 όριζε στο άρθρο 4 παρ. 1 περιπτ. β΄ αυτού : «1. Το σύμφωνο

συμβίωσης λύεται : α) …… β) με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, αφότου αυτή κοινοποιηθεί

με δικαστικό επιμελητή στον άλλον και γ) …»

Και ο Ν.4356/2015 στο άρθρο 7 παρ. 1 περιπτ. β΄ αυτού ορίζει : «Το σύμφωνο συμβίωσης

λύνεται : α) …, β) με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, εφόσον έχει επιδοθεί προηγουμένως

με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει

τρεις (3) μήνες από την επίδοση και γ) …»

Ενώ δηλαδή ο Ν.3719/2008 στη μονομερή δήλωση όριζε μία απλή διαδικασία για την

τέλεσή της, ήτοι αρκείτο να επιδώσει το μέρος που επιθυμούσε τη λύση στο έτερο μέρος -

με δικαστικό επιμελητή - τη μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, αιφνιδιάζοντας με τον

τρόπο αυτό το έτερο μέρος, ο Ν.4356/2015 δυσχέρανε τη διαδικασία προκειμένου να

αποφευχθεί ο εν λόγω αιφνιδιασμός του ετέρου μέρους. Για το λόγο αυτό, όρισε την

υποχρέωση του μέρους που επιθυμεί να λύσει το σύμφωνο να προσκαλέσει το έτερο μέρος

σε συναινετική λύση και αυτήν την πρόσκληση να την επιδώσει με δικαστικό επιμελητή

στο έτερο μέρος τρεις (3) μήνες προ της σύνταξης της μονομερούς συμβολαιογραφικής

δήλωσης. Έτσι με τον Ν.4356/2015 επιδίδεται στο έτερο μέρος η πρόσκληση για

συναινετική λύση του συμφώνου και όχι το αντίγραφο της μονομερούς

συμβολαιογραφικής δήλωσης.

Επιπρόσθετα, αναγράφεται στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, ότι ► στη

συμβολαιογραφική πράξη της μονομερούς δήλωσης πρέπει να επισυναφθεί το

αποδεικτικό επίδοσης της πρόσκλησης.



Από πότε θα ισχύει αυτή η λύση, δίδεται η απάντηση στην παράγραφο δύο του άρθρου 7

του ιδίου νόμου και γίνεται μνεία περί αυτής κατωτέρω στην παράγραφο 9γ του παρόντος

εγχειριδίου.

Παρατίθενται αποσπάσματα :

- από την αιτιολογική έκθεση του Ν.4356/2015 :

[σελ. 3] «Στο άρθρο 7, για τη λύση του συμφώνου, αλλάζει ο τρόπος της μονομερούς λύσης σε σχέση με το

άρθρο 4 παρ. 1β του ν. 3719/2008, δηλαδή ορίζεται ότι από τη μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση για

τη λύση θα πρέπει να έχει προηγηθεί - και επιδοθεί με δικαστικό επιμελητή - πρόσκληση για συναινετική

λύση στο άλλο μέρος και να έχουν παρέλθει τρεις μήνες από την επίδοση. Το αποδεικτικό επίδοσης της

πρόσκλησης θα πρέπει να επισυνάπτεται στο συμβολαιογραφικό έγγραφο για τη μονομερή λύση.

Η ρύθμιση αυτή εκφράζει την αντίληψη ότι η δυνατότητα να λύνεται το σύμφωνο μονομερώς συνάδει μεν

με το πνεύμα του νόμου, όμως ο αιφνιδιασμός του άλλου μέρους δεν συνάδει με μια μονομερή λύση

άμεσης ισχύος, ιδίως δε όταν ρητά αναγνωρίζεται ότι δημιουργούνται οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των

μερών.»

- από το έγγραφο «Παρατηρήσεις της ΕΕΔΑ επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου

Δικαιοσύνης «Σύμφωνο Συμβίωσης και άλλες διατάξεις»», όπου ΕΕΔΑ είναι η Εθνική

Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου :

[σελ. 194] «Η ΕΕΔΑ εκφράζει την ικανοποίησή της για την αλλαγή του τρόπου της μονομερούς λύσης του

συμφώνου συμβίωσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 1β΄ του Ν.3719/2008 και την αντικατάστασή

της ισχύουσας ρύθμισης, που εξαρτά τη λύση του συμφώνου συμβίωσης από την απλή κοινοποίηση της

μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης στο αντισυμβαλλόμενο μέρος, από μία πιο σύνθετη διαδικασία

που αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αποφυγή του αιφνιδιασμού των μερών του συμφώνου.»

- και από το έγγραφο «Συνοπτικές παρατηρήσεις στο ΣχΝ για το σύμφωνο συμβίωσης», όπου

διατυπώνεται μία ενδιαφέρουσα πρόταση από τον κο Φοίβο Ιατρέλη (μέλος του ΝΣΚ), την

οποία όμως ο νομοθέτης δεν συμπεριέλαβε στο κείμενο του νόμου :

[σελ. 220] : «άρθρο 7 παρ. 1 εδ β : Στο τέλος του εδαφίου αυτού προτείνω να προστεθεί συγκεκριμένη

προθεσμία εντός της οποίας θα πρέπει να γίνει η μονομερής συμβολαιογραφική δήλωση. Καταρχάς η

επιδίωξη με την πρόσκληση επίτευξης συναινετικής λύσης, όπως αναφέρει ο νόμος, δεν έχει νόημα. Στην

πραγματικότητα με την προβλεπόμενη στην εν λόγω διάταξη «πρόσκληση» ενημερώνεται επισήμως το ένα

μέρος του συμφώνου για την πρόθεση του άλλου να προκαλέσει τη λύση αυτού και έτσι αποτρέπεται ο

αιφνιδιασμός του, ενώ ταυτόχρονα παρέχεται ένα χρονικό διάστημα για τυχόν συνδιαλλαγή των μερών. Ο

σκοπός όμως αυτός θα ματαιωνόταν στην περίπτωση, καθόλου ασυνήθιστη, που παρά την «πρόσκληση»

αποκαθίστατο και συνέχιζε η συμβίωση, αλλά μετά πάροδο και μακρού ακόμη χρόνου το μέρος που είχε

προβεί στην «πρόσκληση» επεδίωκε και πάλι τη μονομερή λύση, οπότε σύμφωνα με τη ρύθμιση του σχ. Ν

δεν θα απαιτείτο νέα «πρόσκληση». Κατ’ ακολουθίαν των πιο πάνω προτείνω το εδάφιο β να διαμορφωθεί

ως εξής «β) με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, εφόσον έχει προηγηθεί γνωστοποίηση της πρόθεσης για

λύση του συμφώνου με επίδοση της γνωστοποίησης στο άλλο μέρος με δικαστικό επιμελητή, έχουν παρέλθει

τρεις μήνες από την επίδοση και η μονομερής συμβολαιογραφική δήλωση γίνει εντός προθεσμίας …. από την

πάροδο των πιο πάνω τριών μηνών.»

{Προς αποφυγή παρανοήσεων να υπενθυμίσουμε ξανά, ότι η ανωτέρω παράγραφος αποτελεί πρόταση από την διαβούλευση την οποία όμως ο νομοθέτης δεν συμπεριέλαβε στο νόμο, κρίναμε όμως σκόπιμο να την παραθέσουμε, γιατί εντάσσονται στα πλαίσια των περιπτώσεων που μπορεί να προκύψουν στο συμβολαιογράφο κατά τη λύση ενός συμφώνου συμβίωσης}.




- γ.1. ως προς τη συναινετική και τη μονομερή λύση :

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του Ν.4356/2015 : «Η λύση του συμφώνου

συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου, που

περιέχει τη συμφωνία ή τη μονομερή δήλωση, στο ληξίαρχο όπου έχει καταχωριστεί και η

σύστασή του.»

Τα ίδια, κατά περιεχόμενο, όριζε και ο Ν.3719/2008 στην παράγραφο 2 του άρθρου 4

αυτού.

Αυτή η διάταξη του Ν.4356/2015, όπως βλέπουμε, αφορά στις δύο πρώτες περιπτώσεις

λύσης του συμφώνου που ορίζονται στην παρ. 1 του άρθρου 7, ήτοι στην περίπτωση της

συναινετικής λύσης του συμφώνου με συμβολαιογραφικό έγγραφο και της μονομερούς

συμβολαιογραφικής δήλωσης. Έτσι λοιπόν δεν αρκεί το συμβολαιογραφικό έγγραφο για τη

λύση του συμφώνου. Η λύση του συμφώνου ισχύει από την κατάθεση του αντιγράφου

του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο αρμόδιο ληξιαρχείο. Δηλαδή η κατάθεση του

αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξίαρχο αποτελεί όρο του συστατικού της

λύσης του συμφώνου. Χωρίς αυτήν την κατάθεση, δεν αρκεί το συμβολαιογραφικό

έγγραφο για να λυθεί το σύμφωνο συμβίωσης.

- Ποιος δικαιούται να προβεί στην κατάθεση του αντιγράφου του συμβολαιογραφικού

εγγράφου, στο ληξίαρχο ;




-υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να γίνει αυτή η κατάθεση στο αρμόδιο


Ο Ν. 4356/2015 δεν θέτει προθεσμία εντός της οποίας να πρέπει να κατατεθεί στο

ληξίαρχο το αντίγραφο του συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης, συναινετικώς ή

μονομερώς, του συμφώνου. Απλά έχει εξαρτήσει την ισχύ της λύσης από την κατάθεση.

Όσο δεν κατατίθεται αυτό το αντίγραφο στο ληξιαρχείο το σύμφωνο συμβίωσης

εξακολουθεί να ισχύει.

Την παράλειψη τέτοιας προθεσμίας την έκανε ο νομοθέτης εσκεμμένα ή από παραδρομή;

Η συνέχεια του ανωτέρω προβληματισμού παραλείπεται στο παρόν σημείο, για οικονομία

του εγγράφου, αλλά παρατίθεται στο Παράρτημα IV του παρόντος εγχειριδίου, όπου,

μεταξύ άλλων, αναγράφονται οι διατάξεις του άρθρου 14 Ν.344/1976, με τις οποίες τίθεται

προθεσμία, μηνιαία, για καταχώριση στο ληξιαρχείο μεταβολών που επέρχονται στην

κατάσταση του φυσικού προσώπου, λόγω, μεταξύ άλλων, και της λύσης του συμφώνου

συμβίωσης.



- γ.2. ως προς την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου :

Στην τρίτη περίπτωση της παραγράφου 1 του άρθρου 7, δηλαδή του επιγενομένου γάμου

μεταξύ των μερών του συμφώνου, η οποία επιφέρει τη λύση του συμφώνου, την απάντηση

στο ερώτημα του από πότε ισχύει η λύση αυτή, την δίνει ο νόμος στην παρ. 1 του ιδίου

άρθρου 7, καθόσον την ονομάζει «αυτοδίκαιη λύση» (ήτο ορίζεται : «Το σύμφωνο συμβίωσης

λύνεται …… και γ) αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών»), με άλλα λόγια λύεται

το σύμφωνο συμβίωσης με την σύναψη γάμου μεταξύ αυτών.

{Να παρατηρήσουμε ότι ο νομοθέτης χρησιμοποιεί τη λέξη «σύναψη» γάμου και όχι «τέλεση» γάμου, όπου τέλεση γάμου είναι η διαδικασία κατά την οποία τελείται αυτός (ΑΚ 1367), ενώ για την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου απαιτείται να έχει συντελεστεί η σύμβαση του γάμου, με όλες τις κατά νόμῳ προϋποθέσεις. Και ως γάμος εννοείται ο θρησκευτικός και ο πολιτικός}

- Δεν πρέπει να ενημερωθεί το αρμόδιο ληξιαρχείο για την λύση του συμφώνου η οποία

συντελείται με αυτόν τον τρόπο ;

►Και για αυτήν την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου πρέπει να ενημερωθεί το αρμόδιο

ληξιαρχείο. Ειδικότερα ο Ν.344/1976 ορίζει στο άρθρο 8 παρ. 4 ότι : « Δυνατότητα δήλωσης

του συμφώνου συμβίωσης, καθώς και καταχώρισης της λύσης τούτου παρέχεται σε οποιονδήποτε

εκ των συμβληθέντων. Στο περιθώριο της οικείας πράξης καταχωρίζεται και η, με

συμβολαιογραφικό έγγραφο, λύση της συμφωνίας των συμβληθέντων, καθώς και η συνδρομή

αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου συμβίωσης.»

{Υπενθυμίζουμε ότι στο τέλος του παρόντος και δη στο ΠαράρτημαVII παρατίθενται διατάξεις του Ν.344/1976 σχετιζομένων με σύμφωνο συμβίωσης}

δ. περί της αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου

Και στο σημείο αυτό διαφέρει ο Ν.4356/2015 από τον Ν.3719/2008.

Ειδικότερα ο Ν.3719/2008 όριζε στο άρθρο 4 παρ. 1 περιπτ. γ΄ αυτού : «1. Το σύμφωνο

συμβίωσης λύεται : α) …… β) … και γ) … αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος είτε μεταξύ των

συμβληθέντων είτε μεταξύ ενός από αυτούς και τρίτου».

Και ο Ν.4356/2015 στο άρθρο 7 παρ. 1 περιπτ. γ΄ αυτού ορίζει : «Το σύμφωνο συμβίωσης

λύνεται : α) …, β)…. και γ) αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών.»

Βλέπουμε λοιπόν, ότι και οι δύο νόμοι ορίζουν την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου με την

επιγενόμενη σύναψη γάμου μεταξύ των μερών του συμφώνου. Όμως ο Ν.3719/2008 όριζε

επιπλέον ότι λύεται το σύμφωνο ακόμη και στην περίπτωση της σύναψης γάμου του ενός

μέρους με τρίτο πρόσωπο. Δηλαδή το ένα μέρος μπορούσε να συνάψει γάμο με τρίτο

πρόσωπο, παρόλο που είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με κάποιον άλλο και αυτή η

σύναψη γάμου, είχε ως συνέπεια την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου συμβίωσης. Αυτό

είναι το αποκορύφωμα του αιφνιδιασμού του ετέρου μέρους του συμφώνου.

Αυτή η περίπτωση έχει απαλειφθεί στην διάταξη του άρθρου 7 του Ν.4356/2008 και

ορίζεται ότι μόνο ο μεταξύ των μερών του συμφώνου γάμος αποτελεί λόγο αυτοδίκαιης

λύσης του συμφώνου τους και σε καμιά περίπτωση ο γάμος του ενός μέρους με τρίτο

πρόσωπο. Τουναντίον, ενόσω υφίσταται το σύμφωνο συμβίωσης, το μέρος που επιθυμεί



να συνάψει γάμο με τρίτο πρόσωπο δεν μπορεί να το κάνει, γιατί πλέον με την

τροποποίηση που επέφερε το άρθρο 14 του Ν.4356/2015 στο άρθρο 1354 του ΑΚ, η ύπαρξη

συμφώνου συμβίωσης αποτελεί κώλυμα για την σύναψη γάμου. Πρέπει ο ενδιαφερόμενος

να λύσει το σύμφωνο συμβίωσης με τη διαδικασία που ορίζει το άρθρο 7 του Ν.4356/2015

ή να ακυρωθεί το σύμφωνο συμβίωσης με αμετάκλητη δικαστική απόφαση και μετά να

συνάψει το γάμο.

Παρατίθενται αποσπάσματα από :

- την αιτιολογική έκθεση του Ν.4356/2015 :

[σελ. 3] «Ακόμη το άρθρο 7 διαφέρει από το προηγούμενο δίκαιο και στο μέτρο που κατά το νομοσχέδιο μόνο

ο γάμος μεταξύ των μερών του συμφώνου αποτελεί λόγο αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου, και όχι και ο γάμος του ενός μέρους με τρίτον (άρθρο 4 παρ. 1γ του ν. 3719/2008). Και αυτό επειδή η αυτόματη λύση του συμφώνου μέσω ενός μεταγενέστερου γάμου με τρίτον δεν συνάδει με το πνεύμα του παρόντος νόμου που, όπως προαναφέρθηκε, αναγνωρίζει τις οικογενειακές σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των μερών

ούτε με το ιδεολογικό του στίγμα που εμπνέεται από τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης.»

-και από το έγγραφο «Παρατηρήσεις της ΕΕΔΑ επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου

Δικαιοσύνης «Σύμφωνο Συμβίωσης και άλλες διατάξεις»» :

[σελ. 194] «Η ΕΕΔΑ θεωρεί θετική εξέλιξη για την προστασία των μερών την αλλαγή σχετικά με την τρίτη

περίπτωση λύσης συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 7 παρ. 1 γ΄), σύμφωνα με την οποία λόγος αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου αποτελεί μόνο ο γάμος μεταξύ των μερών του συμφώνου και όχι και ο γάμος του ενός μέρους με τρίτο πρόσωπο (άρθρο 4 παρ. 1 γ΄ Ν. 3719/2008).»

Στο σημείο αυτό τίθεται, καθ΄ επανάληψη των γραφομένων στην ανωτέρω γ.2 ενότητα του

παρόντος, ότι : α) στην περίπτωση της αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου ισχύει αυτή η

λύση από το γεγονός που την προκαλεί, ήτοι από την σύναψη του γάμου μεταξύ των

μερών και β) στην ερώτηση εάν η αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου δηλώνεται στο

ληξιαρχείο και σε ποιο, την απάντηση την δίνει η παράγραφος 4 του άρθρου 8 του

Ν.344/1976, όπως ισχύει σήμερα, σύμφωνα με την οποία στο περιθώριο της οικείας

πράξης καταχωρίζεται, εκτός από την με συμβολαιογραφικό έγγραφο συμφωνία των

συμβαλλομένων για λύση του συμφώνου συμβίωσης, και η συνδρομή της αυτοδίκαιης

λύσης αυτού.

- Ποιος δικαιούται να προβεί στην κατάθεση στο ληξίαρχο του εγγράφου που

αποδεικνύει την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου ;






Ο Ν. 4356/2015 δεν θέτει τέτοια προθεσμία, αφού απλά δεν ορίζει τίποτε σχετικό για

τέτοια κατάθεση. Για αυτήν την κατάθεση ορίζει σχετικώς η ανωτέρω μνημονευθείσα

παράγραφος 4 του άρθρου 8 του Ν.344/1976, στο δε άρθρο 14 του νόμου αυτού

(N.344/1976) τίθεται προθεσμία, μηνιαία, για την καταχώριση μεταβολών που επέρχονται



στην κατάσταση του φυσικού προσώπου, λόγω, μεταξύ άλλων, και της λύσης του

συμφώνου συμβίωσης. Για περαιτέρω παρατηρήσεις επ’ αυτών παραπέμπουμε στο

Παράρτημα ΙV του παρόντος εγχειριδίου

10. (άρθρο 7 παρ. 2 Ν.4356/2015) Περί της διατροφής μετά τη λύση του συμφώνου

Όσον αφορά στο δικαίωμα διατροφής μεταξύ των μερών του συμφώνου συμβίωσης μετά

τη λύση αυτού, ο νόμος 4356/2015 προβλέπει σχετικώς στην παράγραφο 3 του άρθρου 7

αυτού ότι : «3. Για τη διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι

διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο, εκτός αν τα μέρη παραιτηθούν από το σχετικό

δικαίωμα κατά την κατάρτιση του συμφώνου.»

Στο θέμα της διατροφής μετά τη λύση του συμφώνου ο νόμος προτάσσει ότι εφαρμόζονται

αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο. Δηλαδή εν πρώτοις τα μέρη του

συμφώνου μετά τη λύση αυτού έχουν δικαίωμα διατροφής μεταξύ τους, το οποίο όμως

δικαίωμα δεν μπορούν να το καθορίσουν όπως αυτοί θέλουν, παρά τους εξομοιώνει με

συζύγους και ορίζει ότι εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το

διαζύγιο. Κατά δεύτερον δε, επειδή το σύμφωνο συμβίωσης είναι έκφραση της ιδιωτικής

αυτονομίας, τους δίνει στη συνέχεια το δικαίωμα να παραιτηθούν από το σχετικό

δικαίωμα. Πότε θα γίνει αυτή η παραίτηση ; ► Κατά την κατάρτιση του συμφώνου. Εδώ ο

νομοθέτης είναι ξεκάθαρος · θα εφαρμοστούν αναλόγως οι διατάξεις του ΑΚ που αφορούν

τους συζύγους, εκτός και εάν έχουμε, κατά την κατάρτιση του συμφώνου, παραίτηση από

το εν λόγω δικαίωμα διατροφής. Τα μέρη δεν μπορούν να συμφωνήσουν τίποτε

διαφορετικό. Έτσι εάν στο σύμφωνο συμβίωσης δεν περιληφθεί συμφωνία για την

παραίτηση από το δικαίωμα της διατροφής μετά τη λύση του συμφώνου, τότε

εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο.

► Εδώ χρειάζεται προσοχή κατά τη σύνταξη του συμφώνου συμβίωσης, ώστε να

περιληφθεί η ανωτέρω συμφωνία, εάν τα μέρη το επιθυμούν.

Αντιθέτως στο Ν.3719/2008 καταρχάς δεν υπήρχε τέτοιο δικαίωμα διατροφής, αλλά (άρθρο

7 αυτού) μπορούσαν τα μέρη, είτε κατά την κατάρτιση του συμφώνου είτε μεταγενέστερα

(με συμβολαιογραφικό έγγραφο) να συμφωνήσουν την ανάληψη, είτε από το ένα ή το άλλο

μέρος είτε και αμοιβαίως, υποχρέωσης διατροφής για τις περιπτώσεις που ρητά

αναγράφονταν στο άρθρο 7 αυτού.

Στο Ν.4356/2015 λοιπόν, υπάρχει άλλη φιλοσοφία στο θέμα της διατροφής μετά τη λύση

του συμφώνου.

- Γεννάται το ερώτημα εάν η παραίτηση από το ανωτέρω δικαίωμα γίνεται και από τα

δύο μέρη του συμφώνου ή μπορεί να γίνει από το ένα μέρος και για το άλλο να ισχύουν

οι διατάξεις του ΑΚ που αφορούν τους συζύγους.



Για την απάντηση θα μας βοηθήσει το γράμμα του νόμου 4356/2015 και η αιτιολογική

έκθεση του σχεδίου νόμου.

α. Το γράμμα του νόμου :

Στο άρθρο 7 παρ. 3 Ν.4356/2015 ο νομοθέτης χρησιμοποιεί την έκφραση «εκτός εάν τα μέρη

παραιτηθούν», ενώ στο άρθρο 8 αυτού, που αφορά στο κληρονομικό δικαίωμα (για το οποίο

γίνεται μνεία στην κατωτέρω ενότητα του παρόντος), ο νομοθέτης χρησιμοποιεί την έκφραση «το

κάθε μέρος μπορεί να παραιτηθεί». Ειδικότερα, το εν λόγω άρθρο 8 έχει ως εξής : «Ως προς το

κληρονομικό δικαίωμα των μερών του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του

Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους. Κατά την κατάρτιση του Συμφώνου το κάθε μέρος

μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα.» Στο άρθρο 8 ο νομοθέτης είναι

ξεκάθαρος : το κάθε μέρος μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα.

Στο συγκεκριμένο άρθρο 8 που (ο νομοθέτης) ήθελε το κάθε μέρος να έχει αυτό το

δικαίωμα παραίτησης, το διατυπώνει σαφώς. Αντίθετα στο άρθρο 7 ορίζει «εκτός αν τα

μέρη παραιτηθούν». Από αυτό συνάγεται ότι ο νομοθέτης στο άρθρο 7 δεν δίνει σε κάθε

μέρος ξεχωριστά το δικαίωμα παραίτησης από το δικαίωμα της διατροφής, γιατί εάν ήθελε

να το δώσει θα το όριζε πανηγυρικά, όπως στο άρθρο 8.

β. η αιτιολογική έκθεση :

Ι. σχετικά με το άρθρο 7 :

[σελ. 3] «Τέλος, στο άρθρο 7 περιλαμβάνεται και τρίτη παράγραφος που αφορά τη διατροφή μετά τη λύση

του συμφώνου, ως προς την οποία ορίζεται ότι εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο, μπορούν όμως τα μέρη του συμφώνου, κατά τη σύναψή του, να παραιτηθούν από το σχετικό δικαίωμα. Σε αντίθεση με την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα που αποτελεί έκφραση της αρχής της ισότητας, δεδομένου ότι ο έχων την αξίωση συνέβαλε στην αύξηση της περιουσίας του άλλου, η πρόβλεψη περί παραίτησης από το δικαίωμα διατροφής στηρίζεται στη σκέψη ότι τα μέρη αποτελούν αυτεξούσιες,

ανεξάρτητες και ισότιμες προσωπικότητες, ικανές να ρυθμίσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.»

ΙΙ. σχετικά με το άρθρο 8 :

[σελ. 3] – «Στο άρθρο 8, τα μέρη του συμφώνου εξομοιώνονται απόλυτα με τους συζύγους ως προς το

μεταξύ τους κληρονομικό δικαίωμα, με τη μόνη εξαίρεση να αφορά τη νόμιμη μοίρα, για την οποία ορίζεται ότι το κάθε μέρος μπορεί, κατά τη σύναψη του συμφώνου, να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα. Και τούτο διότι εάν τα μέρη επιλέξουν να διατηρήσουν την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, μπορούν να παραιτηθούν εξ αρχής από το δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα και να ρυθμίσουν διαφορετικά την

κληρονομική τους διαδοχή, με το σκεπτικό που εκτέθηκε και πιο πάνω.»

Και από την αιτιολογική έκθεση συνάγεται το ίδιο συμπέρασμα, στο οποίο καταλήξαμε ανωτέρω

ανιχνεύοντας το γράμμα του νόμου, ότι δηλαδή από το δικαίωμα για τη διατροφή μετά τη λύση του

συμφώνου παραιτούνται και τα δύο μέρη του συμφώνου και όχι μόνο το ένα εξ αυτών.

11. (άρθρο 8 Ν.4356/2015) Περί του κληρονομικού δικαιώματος

Κατά το άρθρο 8 Ν.4356/2015 : «Ως προς το κληρονομικό δικαίωμα των μερών του

συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους

συζύγους. Κατά την κατάρτιση του Συμφώνου το κάθε μέρος μπορεί να παραιτηθεί από το

δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα.»

Παρατίθεται απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση του Ν.4356/2015 :



[σελ. 3] – «Στο άρθρο 8, τα μέρη του συμφώνου εξομοιώνονται απόλυτα με τους συζύγους ως προς το

μεταξύ τους κληρονομικό δικαίωμα, με τη μόνη εξαίρεση να αφορά τη νόμιμη μοίρα, για την οποία ορίζεται

ότι το κάθε μέρος μπορεί, κατά τη σύναψη του συμφώνου, να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη

νόμιμη μοίρα. Και τούτο διότι εάν τα μέρη επιλέξουν να διατηρήσουν την περιουσιακή τους αυτοτέλεια,

μπορούν να παραιτηθούν εξ αρχής από το δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα και να ρυθμίσουν διαφορετικά την

κληρονομική τους διαδοχή, με το σκεπτικό που εκτέθηκε και πιο πάνω.»

Ο Νόμος 4356/2015 εξομοιώνει τα μέρη του συμφώνου με τους συζύγους ως προς το

μεταξύ τους κληρονομικό δικαίωμα και συνάμα τους δίνει το δικαίωμα να παραιτηθούν

από το δικαίωμα τους στη νόμιμα μοίρα. Μάλιστα ορίζεται ότι το κάθε μέρος μπορεί να

παραιτηθεί από αυτό το δικαίωμα. Αυτή η συμφωνία πρέπει να περιληφθεί στο σύμφωνο

συμβίωσης. Έτσι μπορεί στο σύμφωνο συμβίωσης να συμφωνηθεί ότι και τα δύο μέρη

παραιτούνται από το δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα ή να συμφωνηθεί ότι μόνο κάποιο από

τα μέρη παραιτείται. Σε περίπτωση όπου στο σύμφωνο δεν περιληφθεί τέτοια συμφωνία,

τότε εφαρμόζονται και ως προς την νόμιμη μοίρα οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα. Το ίδιο

ισχύει και για το μέρος του συμφώνου, για το οποίο δε συμφωνήθηκε παραίτηση από το

δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα.

►Εδώ χρειάζεται προσοχή κατά τη σύνταξη του συμφώνου συμβίωσης, ώστε να

περιληφθεί η ανωτέρω συμφωνία, εάν τα μέρη το επιθυμούν.

12. (άρθρο 10 Ν.4356/2015) Περί του επωνύμου των τέκνων

Ως προς το επώνυμο των τέκνων που θα γεννηθούν κατά τη διάρκεια του συμφώνου

συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες (300) ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου,

πρέπει να επισημανθούν τα εξής :

α. Οι γονείς του τέκνου μπορούν να το επιλέξουν :

Ι) ►με κοινή και αμετάκλητη δήλωσή τους που περιέχεται στο σύμφωνο συμβίωσης

ή

ΙΙ) ►με κοινή και αμετάκλητη δήλωσή τους που περιέχεται σε μεταγενέστερο

συμβολαιογραφικό έγγραφο, το οποίο όμως θα υπογραφεί απαραιτήτως πριν από τη

γέννηση του πρώτου τέκνου.

►Η επιλογή του επωνύμου των τέκνων έχει όμως περιοριστικούς όρους. Δηλαδή :

- είναι απαραιτήτως κοινό για όλα τα τέκνα.

- είναι υποχρεωτικώς το επώνυμο του ενός από τους γονείς ή συνδυασμός των επωνύμων

τους.

- δεν μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα.

β. Τι ισχύει εάν παραλειφθεί η ανωτέρω δήλωση ;

Τότε ορίζει ο Ν.4356/2015 στο άρθρο 10 ποιο θα είναι το επώνυμο των τέκνων.



Έτσι το τέκνο θα έχει σύνθετο επώνυμο, αποτελούμενο από το επώνυμο και των δύο

γονέων του.

- Ποιο επώνυμο γονέα θα προηγηθεί κατά τη σύνθεση του επωνύμου του τέκνου;

Πρώτο τίθεται το επώνυμο του γονέα με αρχικό που προηγείται στο αλφάβητο. Αυτή είναι

μία καινοτομία του Ν.4356 σε σχέση με τον Ν.3719/2008, στον οποίο δεν υπήρχε τέτοια

πρόβλεψη.

- Πως θα σχηματιστεί το επώνυμο του τέκνου εάν το επώνυμο του ενός ή και των δύο

γονέων είναι σύνθετο ;

Τότε θα σχηματιστεί με το πρώτο από τα δύο επώνυμα.

►Εδώ χρειάζεται προσοχή κατά τη σύνταξη του συμφώνου συμβίωσης, ώστε να

περιληφθεί σε αυτό η δήλωση των γονέων για το επώνυμο των τέκνων, διαφορετικά εάν

αυτή η δήλωση παραλειφθεί θα σχηματιστεί το επώνυμο αυτών υποχρεωτικά κατά τα

οριζόμενα στο άρθρο 10 Ν.4356/2015.

Παρατίθεται απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου :

[σελ. 3] «Στο άρθρο 10, για το επώνυμο των τέκνων, προστίθεται (σε σχέση με το ν. 3719/2008) ρύθμιση

κατά την οποία στο σύνθετο επώνυμο από τους δύο γονείς, που θα αποκτά το τέκνο αν οι γονείς του δεν έχουν κάνει σχετική συμφωνία, θα τίθεται ως πρώτο το επώνυμο που προηγείται στην αλφαβητική σειρά. Αποτυπώνεται έτσι και στο νόμο η ερμηνεία που είχε υποδειχτεί για την κάλυψη του νομικού κενού, υπό το καθεστώς του ν. 3719/2008 ως προς το ζήτημα τίνος γονέα το επώνυμο προηγείται στο σύνθετο επώνυμο που θα πάρει το παιδί. Ήδη από τον ν. 3719/2008 είχε ορθώς προκριθεί να μην επαναλαμβάνεται η αναχρονιστική και αντίθετη στην ισότητα των φύλων διάταξη του άρθρου 1505 παράγραφος 3 ΑΚ που προβλέπει ότι σε περίπτωση παράλειψης της δήλωσης περί του επωνύμου των τέκνων, αυτά αποκτούν το

επώνυμο του πατέρα τους.»

13. (άρθρο 11 Ν.4356/2015) Περί της γονικής μέριμνας

Για τη γονική μέριμνα δεν τίθεται ζήτημα συμφωνίας των μερών.

Ορίζει το άρθρο 11 παρ. 1 εδ. α΄ Ν.4356/2015, ότι ανήκει στους δύο γονείς και ασκείται από

κοινού. Συνάμα στην παράγραφο 2 του ιδίου άρθρου ορίζεται ότι «Αν το σύμφωνο

συμβίωσης λυθεί ή ακυρωθεί, για την άσκηση της γονικής μέριμνας εφαρμόζεται αναλόγως

το άρθρο 1513 ΑΚ»

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται οι διατάξεις του άρθρου 1513 ΑΚ, όπως ισχύει: «Αρθρο 1513 Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου Στις περιπτώσεις διαζυγίου η ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από κοινού. Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτον. Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν ο γονείς του τέκνου σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του. Ο γονέας, στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας, έχει το δικαίωμα να ζητάει από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου..»}



14. (άρθρο 12 Ν.4356/2015) Αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων

Στο άρθρο 12 του Ν.4356/2015 έχει ενδιαφέρον να δούμε τη διαμόρφωσή του κειμένου

του από την κατάθεση του σχεδίου νόμου στη Βουλή και από το τελικό κείμενο που

προέκυψε μετά την ψήφισή του.


«Άρθρο 12- Αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων - Εξουσιοδοτήσεις

1. Άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν συζύγους εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του

Συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο.

2. Για την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου απαιτείται η έκδοση προεδρικού

διατάγματος μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής

Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, με το οποίο

ρυθμίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και η έκταση εφαρμογής των διατάξεων του εργατικού

δικαίου και του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης που αφορούν συζύγους, στα μέρη του Συμφώνου.

Αιτιολογική έκθεση σχεδίου νόμου :

[σελ. 3] «Το άρθρο 12, αναφέρεται στην ανάλογη εφαρμογή άλλων διατάξεων νόμων που αφορούν συζύγους και στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση που να αφορά συγκεκριμένα τα μέρη του συμφώνου συμβίωσης. Με την διάταξη αυτή αναγνωρίζονται δικαιώματα, τα οποία μέχρι σήμερα τα μέρη δεν απολάμβαναν. Τα δικαιώματα αυτά ενυπάρχουν σε όλη την εθνική έννομη τάξη και σε πληθώρα διατάξεων και κλάδων δικαίου (ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό, φορολογικό, εργατικό, δημοσιοϋπαλληλικό κ.α.), με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η εξαντλητική απαρίθμησή τους. Για τον λόγο αυτό, και για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο περιοριστικής ερμηνείας της εν λόγω διάταξης, προκρίθηκε η συγκεκριμένη διατύπωση, η οποία κατοχυρώνει όλα τα δικαιώματα των συζύγων που απορρέουν από άλλες διατάξεις νόμων και στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης. Έτσι, διασφαλίζεται η απόλαυση της οικογενειακής ζωής, αλλά και ο σεβασμός της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, σύμφωνα με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Ειδικά για την άσκηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, κρίθηκε αναγκαία η έκδοση προεδρικού διατάγματος με το οποίο θα ρυθμίζονται οι όροι, προϋποθέσεις και η έκταση εφαρμογής των σχετικών διατάξεων και συμπεριλήφθηκε εξουσιοδοτική διάταξη στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου 12. Ωστόσο, η ύπαρξη των εν λόγω δικαιωμάτων κατοχυρώνεται στον παρόντα νόμο και ειδικότερα στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 12, ενώ με το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα απλώς θα ρυθμίζονται οι

επιμέρους λεπτομέρειες για την άσκησή τους.»

Για να δούμε πως διαμορφώθηκε το άρθρο 12 του σχεδίου νόμου μετά την ψήφισή του από τη

Βουλή :

Νόμος 4356 :

«Άρθρο 12- Αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων - Εξουσιοδοτήσεις

Άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις των συζύγων μεταξύ τους, καθώς και

αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι του Δημοσίου εφαρμόζονται

αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον

παρόντα ή άλλο νόμο. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού

Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών από την έναρξη

ισχύος του παρόντος νόμου, μπορεί να προσαρμόζονται, όπου αυτό απαιτείται, οι κείμενες

διατάξεις του εργατικού δικαίου και του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, στις απαιτήσεις του

παρόντος άρθρου.»



Τι παρατηρούμε ;

Το σχέδιο νόμου στο άρθρο 12 δεν ψηφίστηκε ως είχε. Έτσι στα μέρη του συμφώνου δεν

εφαρμόζονται αναλόγως άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν συζύγους (γενικά), όπως

προέβλεπε το σχέδιο νόμου, αλλά μόνο οι διατάξεις νόμων που αφορούν σε αξιώσεις των

συζύγων μεταξύ τους, καθώς και αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι

του Δημοσίου, όπως προβλέπει ο Ν.4356/2015. Και η παράγραφος που αφορά στο

προεδρικό διάταγμα της παραγράφου δύο του σχεδίου νόμου, έχει διατυπωθεί

διαφορετικά στο δεύτερο εδάφιο του άρθρου 12. Άρα το γράμμα του νόμου δεν

αποτυπώνει απόλυτα τη βούληση του νομοθέτη όπως διατυπώθηκε ως άνω στην

αιτιολογική έκθεση. Έχουν ενδιαφέρον και οι απόψεις που διατυπώθηκαν επί του άρθρου

12 κατά τη διαβούλευση, αλλά δεν παρατίθενται στο παρόν εγχειρίδιο, καθώς

τροποποιήθηκε το κείμενο του σχεδίου νόμου.

15. (άρθρο 56 παρ. 3 & 4 Κοινή οικογενειακή μερίδα των συμβιούντων

Ν.4356/2015)

Σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 56 του Ν.4356/2015 το σύμφωνο συμβίωσης, το

οποίο καταρτίζεται με συμβολαιογραφική πράξη και καταχωρείται στο οικείο Ληξιαρχείο,

συνεπάγεται δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας των συμβιούντων προσώπων, με

αναλογική εφαρμογή των δημοτολογικών διατάξεων που αφορούν τους συζύγους και τα

τέκνα αυτών. Αυτό θα ισχύει από 24-6-2016.

Ειδικότερα ο Ν.4356/2015 με την παρ. 4 του άρθρου 56 όρισε ότι :

«4. Στο Π.δ. 497/1991 (Α` 180) προστίθεται άρθρο 1Α, ως εξής:

«Άρθρο 1Α

Η σύναψη συμφώνου συμβίωσης, το οποίο καταρτίζεται με συμβολαιογραφική πράξη και

καταχωρείται στο οικείο Ληξιαρχείο, συνεπάγεται δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας

των συμβιούντων προσώπων, με αναλογική εφαρμογή των δημοτολογικών διατάξεων που

αφορούν τους συζύγους και τα τέκνα αυτών.»

Σημειούται ότι το Π.Δ 497/1991 τιτλοφορείται ως «Κωδικοποίηση Νομοθεσίας περί Δημοτολογίου

Σύμφωνα δε με την παράγραφο 5 του άρθρου 56 Ν.4356/2015, αυτή η διάταξη, ισχύει από

24-6-2016.

Παρατίθεται απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση :

[σελ. 11] «Με την προτεινόμενη διάταξη (άρθρο 56 του σχεδίου νόμου) ρυθμίζεται η αστική και δημοτική κατάσταση των προσώπων που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης υπό το καθεστώς του παρόντος νόμου και ο τρόπος αποτύπωσης αυτής στα οικεία ληξιαρχικά και δημοτολογικά βιβλία. …… Επίσης, με τις παραγράφους 3 και 4 της προτεινόμενης διάταξης, εισάγεται για πρώτη φορά η δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας για τα πρόσωπα που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης, ώστε να είναι πλέον ευχερής η αποτύπωση των άμεσων συγγενών του κάθε προσώπου. Με τη διάταξη αυτή αναγνωρίζεται και πανηγυρικά η ένωση δύο προσώπων με σύμφωνο συμβίωσης ως μορφή οικογένειας,

παρακολουθώντας την κοινωνική εξέλιξη στο θέμα του ορισμού της οικογένειας.»



Συνάμα ο Ν.4356/2015 με την παράγραφο 3 του ιδίου άρθρου 56, καταργεί τις

παραγράφους 6, 7 και 8 του άρθρου 29 του Ν.3801/2009, όπου το εν λόγω άρθρο (29)

επέφερε τροποποιήσεις σε ληξιαρχικές διατάξεις σχετικές με το σύμφωνο συμβίωσης. Αυτή

η κατάργηση, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του ιδίου άρθρου, ισχύει από 24-6-2016.

Προκειμένου να γίνει κατανοητό σε τι αφορούν οι ανωτέρω τρεις παράγραφοι,

παρατίθενται κατωτέρω, ως έχουν :

Οι παράγραφοι 6, 7 και 8 του άρθρου 29 του Ν.3801/2009 :

«Αρθρο 29

Τροποποίηση ληξιαρχικών διατάξεων, σχετικών με το σύμφωνο συμβίωσης

6. Στην παρ. 1 του άρθρου 1 του π.δ. 497/1991 (ΦΕΚ 180 Α`) προστίθενται τα ακόλουθα εδάφια:

Σύμφωνο συμβίωσης δεν συνεπάγεται δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας των

συμβιούντων προσώπων. Η απόκτηση, όμως, τέκνου των συμβιούντων αποτελεί λόγο εξόδου

αυτών από την πατρική οικογενειακή μερίδα. Σε περίπτωση κοινής δημοτικότητας των γονέων

κατά το χρόνο της δήλωσης γέννησης του πρώτου τέκνου τους οι γονείς υποχρεούνται να προβούν

με αμετάκλητη κοινή δήλωση τους ενώπιον του ληξιάρχου του τόπου κατάρτισης της σχετικής

πράξης στον προσδιορισμό της οικογενειακής μερίδας ενός εκ των συμβιούντων στην οποία θα

εγγράφει το τέκνο. Η δήλωση αυτή θα προσδιορίζει και την οικογενειακή μερίδα στην οποία θα

εγγράφονται τα τέκνα που θα γεννηθούν μεταγενέστερα εάν οι γονείς εξακολουθούν να έχουν

κοινή δημοτικότητα.

{Να σημειωθεί ότι με το ΠΔ 497/1991 έγινε Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας περί Δημοτολογίου }

7. Στην παρ. 1 του άρθρου 8 του π.δ. 497/1991 προστίθεται το ακόλουθο εδάφιο :

Προκειμένου περί ανηλίκων τέκνων που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια ισχύος συμφώνου

συμβίωσης και υφίστατο πριν τη μεταδημότευση ενός εκ των γονέων κοινή δημοτικότητα αυτών,

εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν γίνει η ανωτέρω δήλωση, τα ανήλικα τέκνα που είναι

εγγεγραμμένα στην οικογενειακή μερίδα του γονέα που μεταδημοτεύει ακολουθούν τη νέα

δημοτικότητα, αν όμως δεν ευρίσκονται εγγεγραμμένα σε αυτή διατηρούν τη δημοτικότητα τους.

{Να σημειωθεί ότι με το ΠΔ 497/1991 έγινε Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας περί Δημοτολογίου }

8. Στην παράγραφο 2 του άρθρου 15 του ν. 3463/2006 (ΦΕΚ 114 Α) προστίθενται τα ακόλουθα

εδάφια:

Τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της ισχύος συμφώνου συμβίωσης είναι δημότης του Δήμου

ή της Κοινότητας, όπου είναι γραμμένος ο πατέρας ή η μητέρα του. Πρόσωπα που κατάρτισαν και

δήλωσαν ενώπιον του αρμόδιου ληξιάρχου σύμφωνο συμβίωσης, υποχρεούνται εντός της

προθεσμίας προς δήλωση της γέννησης του πρώτου τέκνου τους να προσδιορίσουν με αμετάκλητη

δήλωση τους ενώπιον του ληξιάρχου του τόπου κατάρτισης της ληξιαρχικής πράξης γέννησης τη

δημοτικότητα του. Η δήλωση αυτή προσδιορίζει τη δημοτικότητα των τέκνων που θα γεννηθούν

μεταγενέστερα. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν γίνει η ανωτέρω δήλωση το τέκνο αποκτά τη

δημοτικότητα του πατέρα.»

{Να σημειωθεί ότι ο Ν.3463/2006 τιτλοφορείται ως «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων»}

--- τέλος εγχειριδίου ----

{Ακολουθούν τα παραρτήματα του παρόντος εγχειριδίου}



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Τα άρθρα του Ν. 4356/2015 που αφορούν στο σύμφωνο συμβίωσης

{ Το link από το site της Βουλής των Ελλήνων για το Ν.4356/2015 :

http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=a047bb62-62db-

4380-b889-a569016d954f }

ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 4356 (ΦΕΚ Α΄ 181/24-12-2015)

Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ

Άρθρο 1

Σύσταση

Η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους, με την οποία

ρυθμίζουν τη συμβίωσή τους (σύμφωνο συμβίωσης) καταρτίζεται αυτοπροσώπως με

συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγράφου

του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο

καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου.

Άρθρο 2

Προϋποθέσεις

1. Για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα.

2. Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου συμβίωσης: α) αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο

συμβίωσης των ενδιαφερόμενων προσώπων ή του ενός από αυτά, β) μεταξύ συγγενών εξ

αίματος σε ευθεία γραμμή απεριόριστα και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό, καθώς

και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή απεριόριστα και γ) μεταξύ εκείνου που

υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε.

3. Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου συνεπάγεται την ακυρότητα του

συμφώνου συμβίωσης. Ακυρότητα συνεπάγεται και η εικονικότητατου συμφώνου.





Άρθρο 3

Άκυρο και ακυρώσιμο σύμφωνο

1. Η κατά το προηγούμενο άρθρο ακυρότητα κηρύσσεται με αμετάκλητη δικαστική

απόφαση. Την αγωγή ασκεί, εκτός από τα μέρη, και όποιος προβάλλει έννομο συμφέρον

οικογενειακής φύσης, καθώς και ο εισαγγελέας αυτεπαγγέλτως, αν το σύμφωνο αντίκειται

στη δημόσια τάξη.

2. Σε περίπτωση ελαττωμάτων της βούλησης εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τον

ακυρώσιμο γάμο. Η σχετική δικαστική απόφαση απαιτείται να γίνει αμετάκλητη.

3. Με την αμετάκλητη δικαστική απόφαση, που ακυρώνει το σύμφωνο συμβίωσης,

αίρονται αναδρομικά τα αποτελέσματά του. Η ακύρωση του συμφώνου δεν επηρεάζει την

πατρότητα των τέκνων.

Άρθρο 4

Επώνυμο

Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των μερών. Ο καθένας μπορεί,

εφόσον συγκατατίθεται ο άλλος, να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις το επώνυμο του

άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.

Άρθρο 5


1. Στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται

αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει

διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο.

2. Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι

διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν

διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της

αλληλεγγύης. Τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα

αποκτήματα πριν από τη γέννησή της.

Άρθρο 6

Στην περίπτωση ελεύθερης συμβίωσης χωρίς σύμφωνο, η τύχη των περιουσιακών

στοιχείων που έχουν αποκτηθεί μετά την έναρξη της συμβίωσης (αποκτήματα) κρίνεται κατά

τις γενικές διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και

σε εκκρεμείς δίκες.

Άρθρο 7

Λύση

1. Το σύμφωνο συμβίωσης λύνεται: α) με συμφωνία των μερών, που γίνεται

αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο, β) με μονομερή συμβολαιογραφική



δήλωση, εφόσον έχει επιδοθεί προηγουμένως με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για

συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει τρεις (3) μήνες από την επίδοση και γ)

αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών.

2. Η λύση του συμφώνου συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση αντιγράφου του

συμβολαιογραφικού εγγράφου, που περιέχει τη συμφωνία ή τη μονομερή δήλωση, στο

ληξίαρχο όπου έχει καταχωριστεί και η σύστασή του.

3. Για τη διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για

τη διατροφή μετά το διαζύγιο, εκτός αν τα μέρη παραιτηθούν από το σχετικό δικαίωμα κατά

την κατάρτιση του συμφώνου.

Άρθρο 8

Κληρονομικό δικαίωμα

Ως προς το κληρονομικό δικαίωμα των μερών του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι

διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους. Κατά την κατάρτιση του

Συμφώνου το κάθε μέρος μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα.

Άρθρο 9

Τεκμήριο πατρότητας

Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή μέσα σε

τριακόσιες (300) ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του Συμφώνου, τεκμαίρεται ότι έχει

πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το Σύμφωνο. Το τεκμήριο ανατρέπεται

με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Τα άρθρα 1466 επ. ΑΚ, καθώς και τα άρθρα 614 επ.

ΚΠολΔ, εφαρμόζονται αναλόγως.

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται οι διατάξεις του άρθρου 1466 ΑΚ : «Άρθρο 1466 - Σύγκρουση δύο τεκμηρίων Αν μέσα στις τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του γάμου γεννήθηκε τέκνο από γυναίκα που τέλεσε νέο γάμο, τεκμαίρεται ότι αυτό έχει πατέρα το δεύτερο σύζυγο, εκτός αν γίνει δεκτή αγωγή για προσβολή της πατρότητάς του, οπότε τεκμαίρεται ότι είναι τέκνο του πρώτου συζύγου.»

Άρθρο 10

Επώνυμο τέκνων

Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες

(300) ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου, φέρει το επώνυμο που επέλεξαν οι

γονείς του με κοινή και αμετάκλητη δήλωσή τους, που περιέχεται στο σύμφωνο ή σε

μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο πριν από τη γέννηση του πρώτου τέκνου. Το

επώνυμο που επιλέγεται είναι κοινό για όλα τα τέκνα και είναι υποχρεωτικά το επώνυμο

του ενός από τους γονείς ή συνδυασμός των επωνύμων τους. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί

να περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα. Αν η δήλωση παραλειφθεί, το τέκνο θα

έχει σύνθετο επώνυμο, αποτελούμενο από το επώνυμο και των δύο γονέων του. Πρώτο

τίθεται το επώνυμο με αρχικό που προηγείται στο αλφάβητο. Αν το επώνυμο του ενός ή και

των δύο γονέων είναι σύνθετο, το επώνυμο του τέκνου θα σχηματιστεί με το πρώτο από τα

δύο επώνυμα.



Άρθρο 11

Γονική μέριμνα

1. Η γονική μέριμνα του τέκνου που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης

ή μέσα σε τριακόσιες (300) ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου, ανήκει στους

δύο γονείς και ασκείται από κοινού. Οι διατάξεις του ΑΚ για τη γονική μέριμνα των τέκνων

που κατάγονται από γάμο εφαρμόζονται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή.

2. Αν το σύμφωνο συμβίωσης λυθεί ή ακυρωθεί, για την άσκηση της γονικής μέριμνας

εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 1513 ΑΚ.

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται οι διατάξεις του άρθρου 1513 ΑΚ : «Άρθρο 1513 - Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου

Στις περιπτώσεις διαζυγίου η ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής

μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από

τους γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από

κοινού. Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής

μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτον.

Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με

τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν ο γονείς του τέκνου

σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του.

Ο γονέας, στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας, έχει το δικαίωμα να ζητάει από τον

άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.»

Άρθρο 12

Ανάλογη εφαρμογή άλλων διατάξεων -

Εξουσιοδοτήσεις

Άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις των συζύγων μεταξύ τους, καθώς και

αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι του Δημοσίου εφαρμόζονται

αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση

στον παρόντα ή άλλο νόμο. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του

Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών

από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, μπορεί να προσαρμόζονται, όπου αυτό

απαιτείται, οι κείμενες διατάξεις του εργατικού δικαίου και του δικαίου κοινωνικής

ασφάλισης, στις απαιτήσεις του παρόντος άρθρου.

Άρθρο 13

Πεδίο εφαρμογής

1. Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται σε κάθε σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον τούτο καταρτίζεται

στην Ελλάδα ή ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής.

2. Οι προϋποθέσεις σύναψης, οι σχέσεις των μερών μεταξύ τους και οι προϋποθέσεις και

συνέπειες της λύσης των συμφώνων συμβίωσης, που δεν υπάγονται στην παράγραφο 1 του

παρόντος άρθρου, διέπονται από το δίκαιο του τόπου όπου καταρτίστηκαν. Για την

κληρονομική διαδοχή εφαρμόζονται οι σχετικοί κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου.



Κατά τα λοιπά, τα σύμφωνα συμβίωσης της παρούσας παραγράφου δεν αναπτύσσουν στην

ελληνική έννομη τάξη περισσότερα αποτελέσματα από αυτά που προβλέπονται στον παρόντα

νόμο.

Άρθρο 14

Τροποποίηση διατάξεων του Αστικού Κώδικα

Τα άρθρα 1354, 1462, 1463 και 1576 ΑΚ τροποποιούνται ως εξής:

«Άρθρο 1354

Κώλυμα από γάμο που υπάρχει ή από σύμφωνο

συμβίωσης με τρίτον.

Εμποδίζεται η σύναψη γάμου πριν λυθεί ή ακυρωθεί αμετάκλητα ο γάμος που υπάρχει,

καθώς και πριν λυθεί ή ακυρωθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση το σύμφωνο

συμβίωσης που συνδέει τον ένα μελλόνυμφο με τρίτον. Οι σύζυγοι μπορούν να

επαναλάβουν την 23

του μεταξύ τους γάμου και πριν αυτός ακυρωθεί.»

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθεται η προηγούμενη μορφή του άρθρου 1354 ΑΚ :

«Άρθρο 1354 - Κώλυμα από γάμο που υπάρχει Εμποδίζεται η σύναψη γάμου πριν λυθεί ή ακυρωθεί αμετάκλητα ο γάμος που υπάρχει. Οι σύζυγοι μπορούν να επαναλάβουν την τέλεση του μεταξύ τους γάμου και πριν αυτός ακυρωθεί.»

«Άρθρο 1462

Αγχιστεία

Οι συγγενείς εξ αίματος του ενός από τους συζύγους είναι συγγενείς εξ αγχιστείας του

άλλου στην ίδια γραμμή και στον ίδιο βαθμό. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του

συμφώνου συμβίωσης. Η συγγένεια εξ αγχιστείας εξακολουθεί να υπάρχει και μετά τη

λύση ή την ακύρωση του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης από το οποίο δημιουργήθηκε.»

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθεται η προηγούμενη μορφή του άρθρου 1462 ΑΚ :

«Άρθρο 1462 – Αγχιστεία Οι συγγενείς εξ αίματος του ενός από τους συζύγους είναι συγγενείς εξ αγχιστείας του άλλου στην ίδια γραμμή και τον ίδιο βαθμό. Η συγγένεια εξ αγχιστείας εξακολουθεί να υπάρχει και μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου από τον οποίο δημιουργήθηκε.»

«Άρθρο 1463

Η συγγένεια του προσώπου με τη μητέρα του και τους συγγενείς της συνάγεται από τη

γέννηση. Η συγγένεια με τον πατέρα και τους συγγενείς του συνάγεται από το γάμο ή το

σύμφωνο συμβίωσης της μητέρας με τον πατέρα ή ιδρύεται με την αναγνώριση, εκούσια ή

δικαστική.»

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθεται η προηγούμενη μορφή του άρθρου 1463 ΑΚ : «Άρθρο 1463



Η συγγένεια του προσώπου με τη μητέρα του και τους συγγενείς της συνάγεται από τη γέννηση. Η συγγένεια με τον πατέρα και τους συγγενείς του συνάγεται από το γάμο της μητέρας με τον πατέρα ή ιδρύεται με την αναγνώριση, εκούσια ή δικαστική.»

«Άρθρο 1576

Αυτοδίκαιη λύση

Η υιοθεσία λύνεται αυτοδικαίως και αίρεται αναδρομικά η σχέση που απορρέει από αυτήν,

αν τελέσουν γάμο ή συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης, κατά παράβαση του νόμου, ο θετός

γονέας με το θετό τέκνο. Αν ο γάμος ή το σύμφωνο συμβίωσης ακυρώθηκε, διατηρούνται

από τη σχέση υιοθεσίας μόνο τα περιουσιακά δικαιώματα του θετού τέκνου.»

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθεται η προηγούμενη μορφή του άρθρου 1576 ΑΚ : «Άρθρο 1576 Η υιοθεσία λύνεται αυτοδικαίως και αίρεται αναδρομικά η σχέση που απορρέει από αυτήν, αν τέλεσαν γάμο, κατά παράβαση του νόμου, ο θετός γονέας με το θετό τέκνο. Αν ο γάμος ακυρώθηκε, διατηρούνται από τη σχέση υιοθεσίας μόνο τα περιουσιακά δικαιώματα του θετού τέκνου.»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 55

Πρόσωπα του ίδιου ή άλλου φύλου τα οποία έχουν τελέσει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης

που προβλέπεται από το δίκαιο του τόπου τέλεσής του, με μέλη διπλωματικών αποστολών,

μέλη έμμισθων προξενικών αρχών, καθώς και υπαλλήλους διεθνών οργανισμών που έχουν

την Έδρα τους ή Γραφείο στην Ελλάδα, θεωρούνται μέλη της οικογένειας αυτών για τους

σκοπούς της εφαρμογής της Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις, της

Σύμβασης της Βιέννης για τις Προξενικές Σχέσεις, και των κατά περίπτωση Συμφωνιών

Έδρας και συναφών διεθνών συμφωνιών, αντιστοίχως, εφόσον έχουν ανακοινωθεί

καταλλήλως από το Κράτος αποστολής ή τον διεθνή οργανισμό.

Άρθρο 56

Ληξιαρχικές και δημοτολογικές ρυθμίσεις

1. Στην παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 344/1976 (Α` 143), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η

φράση «ετερόφυλων προσώπων» διαγράφεται.

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη, παρατίθενται οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 8 του Ν.344/1976 :

«Ληξιαρχικά βιβλία – Ληξιαρχικαί πράξεις Αρθρον 8 "1. Για τη βεβαίωση της αστικής κατάστασης του φυσικού προσώπου σε κάθε Ληξιαρχείο τηρούνται βιβλία γεννήσεων, γάμων, συμφώνων συμβίωσης ετερόφυλων προσώπων, θανάτων και εκθέσεων.» Να σημειωθεί ότι :



α) η ισχύς της εν λόγω παραγράφου 1 του άρθρου 56, σύμφωνα με τη κατωτέρω παρ.5 του ιδίου άρθρου, αρχίζει έναν (1) μήνα μετά τη δημοσίευση του Ν.4356/2015 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 24-1-2016 β) Ο Ν.344/1976 τιτλοφορείται ως «Περί ληξιαρχικών Πράξεων»}

2. Η παρ. 6 του άρθρου 42 του ν. 344/1976 (Α`143), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει,

αντικαθίσταται ως εξής:

«6. Σύμφωνο συμβίωσης που έχει καταρτιστεί ενώπιον Έλληνα προξένου ανάμεσα σε δύο

συμβαλλομένους εκ των οποίων ο ένας τουλάχιστον έχει την ελληνική ιθαγένεια, δύναται να

καταχωρισθεί στο ληξιαρχικό βιβλίο συμφώνου συμβίωσης που τηρείται στην ίδια προξενική

αρχή.»

{Να σημειωθεί ότι η ισχύς της εν λόγω παραγράφου2 του άρθρου 56, σύμφωνα με την κατωτέρω παρ.5 του ιδίου άρθρου, αρχίζει έναν (1) μήνα μετά τη δημοσίευση του Ν.4356/2015 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 24-1-2016}


Σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος

εξακολουθούν να διέπονται από το προϊσχύον καθεστώς, εκτός αν τα συμβαλλόμενα μέρη

επιλέξουν να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου, κατά τους όρους της

παραγράφου 1 του άρθρου 62.

Να σημειωθεί ότι : α) η ισχύς της εν λόγω παραγράφου 3 του άρθρου 56, σύμφωνα με την κατωτέρω παρ.5 του ιδίου άρθρου, αρχίζει έξι (6) μήνες μετά τη δημοσίευση του Ν.4356/2015 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 24-6-2016 β) προς διευκόλυνση του αναγνώστη, κατωτέρω στο Παράρτημα ΙΙ παρατίθενται οι διατάξεις των ανωτέρω παραγράφων 6, 7, και 8 του άρθρου 29 του Ν.3801/2009}

4. Στο Π.δ. 497/1991 (Α` 180) προστίθεται άρθρο 1Α, ως εξής:

«Άρθρο 1Α

Η σύναψη συμφώνου συμβίωσης, το οποίο καταρτίζεται με συμβολαιογραφική πράξη και

καταχωρείται στο οικείο Ληξιαρχείο, συνεπάγεται δημιουργία κοινής οικογενειακής

μερίδας των συμβιούντων προσώπων, με αναλογική εφαρμογή των δημοτολογικών

διατάξεων που αφορούν τους συζύγους και τα τέκνα αυτών.»

{Να σημειωθεί ότι : α) η ισχύς της παραγράφου αυτής, σύμφωνα με τη παρ.5 του αυτού άρθρου και νόμου, αρχίζει έξι (6) μήνες μετά τη δημοσίευση του Ν.4356/2015 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 24-6-2016 β) με το ΠΔ 497/1991 έγινε Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας περί Δημοτολογίου }

5. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης ρυθμίζεται

κάθε λεπτομέρεια που αφορά την αποτύπωση της ληξιαρχικής και δημοτολογικής

κατάστασης των προσώπων που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης και των τέκνων αυτών

σύμφωνα με τους όρους του παρόντος νόμου. Η ισχύς των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος

αρχίζει έναν (1) μήνα μετά τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως,

ενώ η ισχύς των παραγράφων 3 και 4 του παρόντος αρχίζει έξι (6) μήνες μετά τη

δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.



Άρθρο 62

Μεταβατικές διατάξεις

1. Με εξαίρεση τις ρυθμίσεις που ακολουθούν, τα σύμφωνα συμβίωσης που έχουν

καταρτιστεί μέχρι την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να διέπονται

από το ν. 3719/2008. Οι παράγραφοι 1 και 2 του άρθρου 7 του παρόντος νόμου εφαρμόζονται

και στα σύμφωνα αυτά. Τα μέρη έχουν δικαίωμα να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του

παρόντος νόμου με συμβολαιογραφική πράξη. Αντίγραφο της πράξης καταχωρίζεται στο

ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου, όπου είχε καταχωριστεί και η σύσταση του συμφώνου.

2. Σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται μετά την έναρξη της ισχύος του παρόντος

νόμου διέπονται αποκλειστικά από τις διατάξεις αυτού.

3. Υποθέσεις, οι οποίες με τις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται πλέον στην καθ’

ύλην αρμοδιότητα του μονομελούς δικαστηρίου ανηλίκων, εάν μέχρι τη δημοσίευση του

παρόντος νόμου έχει γίνει επίδοση κλητηρίου θεσπίσματος ή κλήσης στον κατηγορούμενο,

εκδικάζονται από το αρμόδιο δικαστήριο στο οποίο έχουν εισαχθεί, ενώ εάν δεν έχει γίνει

τέτοια επίδοση καταλαμβάνονται από τις νέες διατάξεις και εκδικάζονται από το μονομελές

δικαστήριο ανηλίκων.

Άρθρο 69

Έναρξη ισχύος

Η ισχύς αυτού του νόμου αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της

Κυβερνήσεως, εκτός αν στις επιμέρους διατάξεις του ορίζεται διαφορετικά.

……………………………………..

Αθήνα, 24 Δεκεμβρίου 2015

……………………………………..

Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους.

Αθήνα, 24 Δεκεμβρίου 2015

--- τέλος Παραρτήματος Ι ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Τα άρθρα του ΑΚ 1386-1416 που αφορούν στις σχέσεις των συζύγων από το γάμο

[σχετική ενότητα εγχειριδίου : Νο. 8]

- σ χ ε τ ι κ ή δ ι ά τ α ξ η νόμου Ν.4356/2015 :

«Άρθρο 5


1. Στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις

για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή

άλλο νόμο.

2. Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις

των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη σύναψη του

συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν

από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη γέννησή της.»

- τα άρθρα του ΑΚ 1386 – 1416 :

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Σχέσεις των συζύγων από το γάμο

Άρθρο 1386

Υποχρέωση για συμβίωση

Ο Γάμος παράγει για τους συζύγους αμοιβαία υποχρέωση για συμβίωση, εφόσον η

σχετική αξίωση δεν αποτελεί Κατάχρηση δικαιώματος.

Άρθρο 1387

Ρύθμιση του συζυγικού βίου

Οι σύζυγοι αποφασίζουν από κοινού για κάθε θέμα του συζυγικού βίου. Αν ο ένας από

τους συζύγους βρίσκεται σε φυσική ή νομική αδυναμία, αποφασίζει μόνος του ο άλλος.

Η ρύθμιση από τους συζύγους του κοινού τους βίου πρέπει να μην εμποδίζει την

επαγγελματική και την υπόλοιπη δραστηριότητα του καθενός από αυτούς και να μην

παραβιάζει τη σφαίρα της προσωπικότητάς του.

Άρθρο 1388




χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικά του.



Με συμφωνία των συζύγων ο καθένας από αυτούς μπορεί να προσθέτει στο επώνυμο του το

επώνυμο του άλλου. Η προσθήκη γίνεται με κοινή δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου και

ισχύει μέχρι να ανακληθεί ενώπιον του ληξιάρχου με κοινή δήλωση των συζύγων ή με

μονομερή δήλωση οποιουδήποτε των συζύγων, η οποία κοινοποιείται στον άλλο σύζυγο. Αν

ο Γάμος λυθεί με διαζύγιο, η δήλωση θεωρείται ότι ανακλήθηκε. Αν ο Γάμος λυθεί λόγω

θανάτου, η προσθήκη εξακολουθεί να ισχύει, εκτός εάν ο επιζών σύζυγος συνάψει νέο γάμο

ή προβεί σε ανακλητική δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου.

Άρθρο 1389

Κοινή συμβολή για τις οικογενειακές ανάγκες

Οι σύζυγοι έχουν την υποχρέωση να συνεισφέρουν από κοινού, ο καθένας ανάλογα με τις

δυνάμεις του, για την αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας. Η συνεισφορά γίνεται

με την προσωπική εργασία, τα εισοδήματά τους και την περιουσία τους.

Άρθρο 1390

Στην υποχρέωση του προηγούμενου άρθρου περιλαμβάνονται ειδικότερα η αμοιβαία

υποχρέωση των συζύγων για διατροφή τους, η κοινή υποχρέωση για διατροφή των

τέκνων τους και γενικά η υποχρέωση για συμβολή τους στη λειτουργία του κοινού οίκου.

Το μέτρο της υποχρέωσης προσδιορίζεται ανάλογα με τις συνθήκες της οικογενειακής ζωής

και η εκπλήρωσή της γίνεται με τον τρόπο που επιβάλλει η έγγαμη συμβίωση.

[Σημείωση : ως προς την υποχρέωση των συζύγων για διατροφή τους βλ κατωτέρω άρθρο 1392 ΑΚ]

Άρθρο 1391

Διακοπή της συμβίωσης

Αν ο σύζυγος διέκοψε την έγγαμη συμβίωση για εύλογη αιτία, η διατροφή, που του

οφείλεται από τον άλλο, πληρώνεται σε χρήμα και προκαταβάλλεται κάθε μήνα.

Η υποχρέωση διατροφής της προηγούμενης παραγράφου παύει ή το ποσό της αυξάνεται ή

μειώνεται, όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις.

Άρθρο 1392

Ανάλογη εφαρμογή

Οι διατάξεις των άρθρων 1494 και 1498 έως 1500 εφαρμόζονται αναλόγως και για τη

διατροφή μεταξύ συζύγων. Επίσης εφαρμόζεται αναλόγως η διάταξη του άρθρου 1495, αν

υπάρχει βάσιμος λόγος διαζυγίου που ανάγεται σε υπαιτιότητα του δικαιούχου συζύγου.

[Σημείωση : Προς διευκόλυνση του αναγνώστη παρατίθενται αμέσως κατωτέρω τα άρθρα 1494, 1498 – 1500 ΑΚ, όπως ισχύουν σήμερα : ΑΚ 1494 : «Μεταβολή των όρων Αν, αφότου εκδόθηκε η απόφαση που προσδιορίζει τη διατροφή, μεταβλήθηκαν οι όροι της διατροφής, το δικαστήριο μπορεί να μεταρρυθμίσει την απόφασή του ή και να διατάξει την παύση της διατροφής.»



ΑΚ 1498 : «Διατροφή για το παρελθόν δεν οφείλεται παρά μόνο από την υπερημερία.» ΑΚ 1499 : «Παραίτηση Παραίτηση από τη διατροφή για το μέλλον δεν ισχύει. Η προκαταβολή της διατροφής απαλλάσσει τον υπόχρεο μόνο για το διάστημα που ορίζεται στα άρθρα 1496 και 1497.» ΑΚ 1500 : «Απόσβεση Η αξίωση διατροφής παύει μετά το θάνατο του δικαιούχου ή του υποχρέου, εκτός αν αφορά παρελθόντα χρόνο ή δόσεις απαιτητές κατά το χρόνο του θανάτου.»]

Άρθρο 1393

Ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης

Σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το επιβάλλουν

λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του

συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση

ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ίδιων

(οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι

στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Η απόφαση του δικαστηρίου υπόκειται σε

αναθεώρηση, όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις. Αν το δικαίωμα χρήσης της

οικογενειακής στέγης πηγάζει από σχέση εργασίας ανάμεσα στον ένα από τους συζύγους

και έναν τρίτο, η παραχώρηση της χρήσης της στον άλλο σύζυγο από το δικαστήριο,

σύμφωνα με τους όρους της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί να γίνει μόνο εφόσον

συναινεί σ` αυτό και ο τρίτος.

Άρθρο 1394

Κατανομή των κινητών

Σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, ο καθένας από τους συζύγους δικαιούται να

παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν, ακόμη και αν τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή

και μόνος ο άλλος σύζυγος. Υποχρεούται όμως να παραχωρήσει στον άλλο σύζυγο τη

χρήση των οικιακών αντικειμένων που του είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή του

εγκατάσταση, αν το επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας.

Άρθρο 1395

Οι σύζυγοι κατανέμουν, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, τη χρήση των κινητών που

ανήκουν και στους δύο, σύμφωνα με τις προσωπικές τους ανάγκες. Αν διαφωνούν, η

κατανομή γίνεται από το δικαστήριο που μπορεί να επιδικάσει εύλογη αποζημίωση για τη

χρήση που παραχωρεί.



Άρθρο 1396

Μέτρο αμοιβαίας ευθύνης

Οι σύζυγοι κατά την εκπλήρωση των αμοιβαίων υποχρεώσεών τους, που πηγάζουν από το

γάμο, ευθύνονται με μέτρο την επιμέλεια που δείχνουν στις προσωπικές τους υποθέσεις.

Άρθρο 1397

Περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων

Με την επιφύλαξη των διατάξεων που ακολουθούν, ο Γάμος δεν μεταβάλλει την

περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων.

Άρθρο 1398

Τεκμήρια για τα κινητά

Τα κινητά που βρίσκονται στη νομή ή κατοχή του ενός ή και των δύο συζύγων τεκμαίρεται,

υπέρ των δανειστών του καθενός από αυτούς, ότι ανήκουν στο σύζυγο που είναι οφειλέτης

τους. Το τεκμήριο αυτό δεν ισχύει σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης.

Τα κινητά που βρίσκονται στη νομή ή κατοχή και των δύο συζύγων τεκμαίρεται, στις

μεταξύ τους σχέσεις, ότι ανήκουν και στους δύο κατά ίσα μέρη.

Στις σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους και με τους δανειστές τους τεκμαίρεται ότι τα

κινητά τα προορισμένα για την προσωπική χρήση του ενός από τους συζύγους ανήκουν σ`

αυτόν.

Άρθρο 1399

Διαχείριση της περιουσίας του ενός συζύγου από τον άλλο

Αν ο ένας από τους συζύγους ανέθεσε στον άλλο τη διαχείριση της ατομικής του

περιουσίας, δεν υπάρχει υποχρέωση για λογοδοσία και για απόδοση των εισοδημάτων

από τη διαχείριση, εφόσον δεν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά. Τα εισοδήματα

καταλογίζονται στην υποχρέωση συνεισφοράς για τις ανάγκες της οικογένειας.

Η παραίτηση απο το δικαίωμα ανάκλησης αυτής της ανάθεσης είναι άκυρη.

Άρθρο 1400

Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα

Αν ο Γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο

Γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην

αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο

προέρχεται από τη δική του συμβολή. Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο ένα

τρίτο της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή.



Η προηγούμενη παράγραφος εφαρμόζεται αναλογικά και στην περίπτωση διάστασης

των συζύγων που διάρκεσε περισσότερο από τρία χρόνια. Στην αύξηση της περιουσίας των

συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απόκτησαν από δωρεά, κληρονομία ή κληροδοσία ή

με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες.

Άρθρο 1401

Η αξίωση του προηγούμενοι, άρθρου δεν γεννιέται, σε περίπτωση θανάτου, στο πρόσωπο

των κληρονόμων του συζύγου που πέθανε. Επίσης δεν εκχωρείται ούτε κληρονομείται,

εκτός αν έχει αναγνωρισθεί συμβατικά ή έχει επιδοθεί αγωγή. Η αξίωση παραγράφεται

δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου.

Άρθρο 1402

Παροχή ασφάλειας

Με την επιφύλαξη της διάταξης του άρθρου 1262 αριθ. 4, ο καθένας από τους συζύγους

έχει το δικαίωμα, στην περίπτωση που ασκήθηκε αγωγή διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή

που ο ίδιος άσκησε με αγωγή την αξίωση του αρθρου 1400, να ζητήσει από τον άλλο

σύζυγο ή από τους κληρονόμους του την παροχή ασφάλειας, αν εξαιτίας της

συμπεριφοράς τους υπάρχει βάσιμος φόβος ότι κινδυνεύει αυτή η αξίωσή του.

Άρθρο 1403

Επιλογή κοινοκτημοσύνης

Οι σύζυγοι μπορούν, πριν από το γάμο ή κατά τη διάρκειά του, να επιλέγουν με σύμβαση,

για τη ρύθμιση των συνεπειών του γάμου στην περιουσιακή τους κατάσταση, αντί για το

σύστημα που προβλέπεται από τα άρθρα 1397 και 1400 έως 1402, σύστημα κοινωνίας

κατά ίσα μέρη σε περιουσιακά τους στοιχεία χωρίς δικαίωμα διάθεσης, από τον καθένα

τους, του ιδανικού του μεριδίου (σύστημα κοινοκτημοσύνης), τηρώντας τις διατάξεις των

άρθρων που ακολουθούν.

Οι συμβάσεις της προηγούμενης παραγράφου καταρτίζονται με συμβολαιογραφικό

έγγραφο και καταχωρίζονται στο ενιαίο ειδικό δημόσιο βιβλίο που τηρείται γι` αυτό το

σκοπό. Πριν από την καταχώριση δεν ισχύουν απέναντι στους τρίτους.

Άρθρο 1404

Οι λεπτομέρειες του συστήματος της κοινοκτημοσύνης που επιλέ γεται και ιδίως τα σχετικά

με την έκτασή της, τη διοίκηση των στοιχείων της κοινής περιουσίας, καθώς και την

εκκαθάριση των τυχόν αμοιβαίων αποκαταστατικών αξιώσεων και τη διανομή των κοινών

πραγμάτων μετά τη λήξη της, καθορίζονται στο σχετικό συμβόλαιο με βάση την αρχή

της ισότητας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μεταξύ των συζύγων. Το συμβόλαιο για

την κοινοκτημοσύνη δεν μπορεί να παραπέμψει σε έθιμα, σε νόμο που δεν ισχύει ή σε νόμο

αλλοδαπό.



Άρθρο 1405

Αν στο συμβόλαιο δεν υπάρχει πρόβλεψη για την έκταση της κοινοκτημοσύνης, η

κοινοκτημοσύνη περιλαμβάνει όσα περιουσιακά στοιχεία ο καθένας από τους συζύγους

αποκτά από αιτία μη χαριστική κατά τη διάρκεια του γάμου, εκτός από τα εισοδήματα της

περιουσίας την οποία είχε πριν από το γάμο. Δεν περιλαμβάνονται οπωσδήποτε στην

κοινή περιουσία, ακόμη και αν αποκτήθηκαν από μη χαριστική αιτία: 1. τα περιουσιακά

στοιχεία του καθενός από τους συζύγους που προορίζονται για αυστηρά προσωπική του

χρήση ή για την άσκηση του επαγγέλματός του και τα παραρτήματά τους, 2. οι απαιτήσεις

των άρθρων 464 και 465, 3. τα δικαιώματα σε προϊόντα της διάνοιας.

Αν στο συμβόλαιο δεν υπάρχει διαφορετική πρόβλεψη για τη χρήση και κάρπωση, τη

διοίκηση και τη διάθεση των κοινών πραγμάτων, εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις

των άρθρων 785 έως 792, του δεύτερου εδαφίου του άρθρου 793 και του άρθρου 794.

Άρθρο 1406

Υποκατάσταση

`Ο,τι ο κάθε σύζυγος αποκτά κατά τη διάρκεια του γάμου με διάθεση στοιχείων της

ατομικής του περιουσίας, περιέρχεται σ` αυτήν. Ο ισχυριζόμενος ότι η απόκτηση έγινε με

τέτοια διάθεση βαρύνεται με την απόδειξη του ισχυρισμού του.

Άρθρο 1407

Δικαιοπραξίες από τον ένα σύζυγο

Δικαιοπραξίες αναφερόμενες σε περιουσιακά στοιχεία της κοινοκτημοσύνης, οι οποίες,

σύμφωνα με τους κανόνες που τη ρυθμίζουν, επιχειρούνται είτε και από τους δύο συζύγους

από κοινού είτε από τον ένα, αλλά με τη Συναίνεση του άλλου, μπορούν να επιχειρούνται

εγκύρως και από τον ένα μόνο σύζυγο, με άδεια του δικαστηρίου, αν ο άλλος βρίσκεται σε

φυσική ή νομική αδυναμία ή αρνείται να δηλώσει τη βούλησή του και η δικαιοπραξία

επιβάλλεται από το συμφέρον της οικογένειας.

Άρθρο 1408

Έκταση υπεγγυότητας της κοινής περιουσίας

Στην περίπτωση όπου επιλέγεται σύστημα κοινοκτημοσύνης, η κοινή περιουσία, πέρα από

τα Εμπράγματα δικαιώματα ή άλλα βάρη, με τα οποία βαρύνεται, είναι υπέγγυα και: 1.

για κάθε υποχρέωση που αναλαμβάνει ο ένας σύζυγος, μέσα στα όρια της διαχειριστικής

του εξουσίας, για τη διαχείριση αυτής της περιουσίας, 2. για κάθε υποχρέωση που

αναλαμβάνει ο ένας σύζυγος για τις ανάγκες της οικογένειας, 3. για κάθε υποχρέωση

που αναλαμβάνουν και οι δύο σύζυγοι.



Άρθρο 1409

Η κοινή περιουσία είναι επιπλέον, υπέγγυα, έως το μισό της αξίας της, και απέναντι

στους ατομικούς δανειστές του κάθε συζύγου, εφόσον δεν είναι δυνατή η ικανοποίησή τους

από την ατομική περιουσία του: 1. για υποχρεώσεις που αυτός ανέλαβε μόνος του για τη

διαχείριση της περιουσίας αυτής πέρα από τα όρια της διαχειριστικής του εξουσίας, 2. για

ατομικά χρέη του, οποτεδήποτε και αν αυτά γεννήθηκαν.

Αν, στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου, οι δανειστές είναι εγχειρόγραφοι,

προτιμώνται οι δανειστές του προηγούμενου άρθρου.

Άρθρο 1410

Επικουρική υπεγγυότητα της ατομικής περιουσίας

Για τα χρέη του άρθρου 1408 οι δανειστές μπορούν να στραφούν επικουρικά και κατά της

ατομικής περιουσίας του μη οφειλέτη συζύγου έως το μισό της αξίας της απαίτησής τους,

εφόσον η κοινή περιουσία δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των χρεών του.

Άρθρο 1411

Λήξη

Η κοινοκτημοσύνη λήγει αυτοδικαίως με τη λύση ή την ακύρωση του γάμου. Λήγει

επίσης, όταν ο ένας από τους συζύγους κηρυχθεί σε Αφάνεια ή σε πτώχευση και η σχετική

απόφαση γίνει τελεσίδικη.

Στην περίπτωση του διαζυγίου ή της ακύρωσης του γάμου η λήξη της κοινοκτημοσύνης

επέρχεται αναδρομικά από την ημέρα της επίδοσης της σχετικής αγωγής.

Άρθρο 1412

Η κοινοκτημοσύνη λήγει με συμφωνία των συζύγων που περιβάλλεται το

συμβολαιογραφικό τύπο.

Άρθρο 1413

Ο καθένας από τους συζύγους μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη λύση της

κοινοκτημοσύνης: 1. αν επήλθε διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, που διήρκεσε

τουλάχιστον ένα έτος και συνεχίζεται κατά τη συζήτηση της αγωγής, 2. αν, λόγω της κακής

κατάστασης της περιουσίας του άλλου συζύγου ή της κακής διαχείρισης από αυτόν της

κοινής περιουσίας, κινδυνεύουν τα συμφέροντα του ενάγοντος, 3. αν υπάρχει αθέτηση,

από τον άλλο σύζυγο, της υποχρέωσής του για συνεισφορά στις ανάγκες της οικογένειας.

Η απόφαση που διατάσσει τη λύση της κοινοκτημοσύνης ενεργεί αναδρομικά από την

ημέρα της επίδοσης της αγωγής στον εναγόμενο.



Άρθρο 1414

Η λήξη της κοινοκτημοσύνης, κατά τις διατάξεις των προηγούμενων άρθρων, εκτός

από την περίπτωση της λήξης λόγω θανάτου, ισχύει απέναντι στους τρίτους μόνον εφόσον

στο περιθώριο του ειδικού δημόσιου βιβλίου, όπου έχει καταχωριστεί το συστατικό της

συμβόλαιο, σημειώνονται η σχετική συμφωνία των συζύγων ή η απόφαση που κηρύσσει

την Αφάνεια ή την πτώχευση ή, στις περιπτώσεις της δεύτερης παραγράφου του άρθρου

1411 και του άρθρου 1413, η επίδοση της αγωγής και η σχετική δικαστική απόφαση.

Άρθρο 1415

Με την πρόωρη λήξη της κοινοκτημοσύνης οι σύζυγοι επανέρχονται, από την άποψη

της περιουσιακής τους κατάστασης, στο σύστημα που προβλέπεται από τα άρθρα 1397 και

1400 έως 1402.

Στην περίπτωση αυτή, καθώς και όταν η λήξη επέρχεται λόγω λύσης ή ακύρωσης του

γάμου, έχουν εφαρμογή για τη λύση της κοινωνίας και τη διανομή των κοινών

πραγμάτων, αν δεν υπάρχει διαφορετική συμφωνία, οι διατάξεις των άρθρων 795 και

επόμενων, καθώς και οι ειδικές διατάξεις του κώδικα πολιτικής δικονομίας για τη

διανομή κοινών πραγμάτων.

Άρθρο 1416

Έκταση εφαρμογής

Οι διατάξεις αυτού του κεφαλαίου έχουν εφαρμογή, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά,

ανεξάρτητα από τη θρησκεία ή το δόγμα των συζύγων καθώς και από τον τύπο, πολιτικό ή

θρησκευτικό, με τον οποίο έγινε ο Γάμος τους.

--- τέλος Παραρτήματος ΙΙ ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ

Επιμέρους ανάλυση θέματος που τίθεται στο εγχειρίδιο, στην ενότητα 7.β και

αφορά στη συμφωνία των μερών του συμφώνου συμβίωσης για την προσθήκη

του επωνύμου του ενός μέρους στο επώνυμο του άλλου.

[σχετική ενότητα εγχειριδίου : Νο. 7.β]

- a ν τ ι γ ρ α φ ή του θέματος από το εγχειρίδιο :

««« 7. Περί του επωνύμου των μερών (άρθρο 4 Ν.4356/2015)

α. γενικά

Ο Ν. 4356/2015 στο άρθρο 4 ορίζει τα εξής :

«Άρθρο 4 - Επώνυμο




Τα ίδια όριζε και ο Ν.3719/2008 στο άρθρο 5 αυτού.

Έτσι λοιπόν, με το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των μερών. Τα μέρη

όμως δύνανται να συμφωνήσουν να χρησιμοποιεί έκαστος εξ αυτών το επώνυμο του

άλλου στις κοινωνικές σχέσεις ή να το προσθέτει στο δικό του και πάλι μόνο όσον αφορά


► Αυτή η συμφωνία (συγκατάθεση) αναγράφεται στο σύμφωνο συμβίωσης, η οποία

μπορεί να αφορά μόνο το ένα μέρος του συμφώνου ή και τα δύο.

β. ειδικότερα ως προς την προσθήκη επωνύμου

Διαβάζοντας προσεκτικά το εδάφιο β΄ του άρθρου 4 και κάνοντας συντακτική ανάλυση

αυτού, γεννιέται μία βεβαιότητα και μία απορία. Βεβαιότητα είναι ότι η χρήση του

επωνύμου του άλλου μέρους συμφωνείται για τις κοινωνικές σχέσεις. Απορία όμως

γεννιέται μήπως η συμφωνία για την προσθήκη του επωνύμου του άλλου μέρους δεν είναι

μόνο για τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά είναι και για τις έννομες. Και αν είναι για τις έννομες

πως συντελείται αυτή η προσθήκη, μόνο με την σχετική συμφωνία των μερών που

συμπεριλαμβάνεται στο σύμφωνο συμβίωσης ή χρειάζεται ιδιαίτερη διαδικασία ;

Η απάντηση είναι ότι η συγκατάθεση για την προσθήκη του επωνύμου του άλλου μέρους

αφορά στις κοινωνικές σχέσεις και μόνο. Η ανάλυση της προκειμένης απάντησης,

παραλείπεται στο παρόν σημείο, για οικονομία του εγγράφου, αλλά παρατίθεται στο

Παράρτημα ΙΙΙ του παρόντος εγχειριδίου. »»»



A ν ά λ υ σ η απάντησης :

Για να λυθεί η απορία καλό είναι να προτάξουμε τις διατάξεις των νόμων που θα μας

απασχολήσουν κατωτέρω :

ΑΚ 1388 :

«1388




χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικό του.

"Με συμφωνία των συζύγων ο καθένας από αυτούς μπορεί να προσθέτει στο επώνυμο του το

επώνυμο του άλλου. Η προσθήκη γίνεται με κοινή δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου και ισχύει μέχρι

να ανακληθεί ενώπιον του ληξιάρχου με κοινή δήλωση των συζύγων ή με μονομερή δήλωση

οποιουδήποτε των συζύγων, η οποία κοινοποιείται στον άλλο σύζυγο. Αν ο Γάμος λυθεί με

διαζύγιο, η δήλωση θεωρείται ότι ανακλήθηκε. Αν ο Γάμος λυθεί λόγω θανάτου, η προσθήκη

εξακολουθεί να ισχύει, εκτός εάν ο επιζών σύζυγος συνάψει νέο γάμο ή προβεί σε ανακλητική

δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου."

Ν.3719/2008 :

«Άρθρο 5

Επώνυμο

Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των συμβληθέντων. Ο καθένας μπορεί,


άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.»

Ν.4356/2015 :

«Άρθρο 4

Επώνυμο




=====================

Γιατί η συντακτική ανάλυση του εδ. β΄ του άρθρου Ν.4356/2015 γεννά την ανωτέρω

απορία; Ας δούμε διεξοδικότερα το εδάφιο αυτό από συντακτικής άποψης :

Το εν λόγω εδάφιο έχει ως εξής :

«Ο καθένας μπορεί, εφόσον συγκατατίθεται ο άλλος, να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις

το επώνυμο του άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.»

Αυτή η περίοδος περιλαμβάνει μία κύρια πρόταση και τρεις δευτερεύουσες. Η κύρια

πρόταση είναι η : «Ο καθένας μπορεί», και οι δευτερεύουσες είναι : 1η) «εφόσον

συγκατατίθεται ο άλλος» (η παρούσα δευτερ. πρόταση δεν μας ενδιαφέρει στην προκειμένη ανάλυση),

2η) «να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις το επώνυμο του άλλου» και 3η) «να το

προσθέτει στο δικό του». Η λέξη «ή» είναι διαζευκτικός σύνδεσμος που συνδέει όμοιες

προτάσεις, εν προκειμένω δύο όμοιες δευτερεύουσες προτάσεις, την 2η και την 3η δευτερ.



πρόταση. Έτσι, «ο καθένας μπορεί» · τι μπορεί ; αντικείμενο στο μπορεί είναι οι δευτερεύουσες

προτάσεις 2η και 3η, ήτοι πρώτο αντικείμενο : «να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις το

επώνυμο του άλλου» και δεύτερο αντικείμενο : «να το προσθέτει στο δικό του» · γιατί γεννιέται

η απορία μήπως η προσθήκη επωνύμου δεν αφορά στις κοινωνικές σχέσεις ; γεννιέται αυτή η

απορία γιατί η φράση «κοινωνικές σχέσεις» είναι ενταγμένη μέσα στην 2η δευτερεύουσα

πρόταση και όχι και στην 3η δευτερεύουσα πρόταση · πως θα έπρεπε συντακτικά να είναι

διατυπωμένη η περίοδος ώστε η προσθήκη επωνύμου να αφορά στις κοινωνικές σχέσεις ; Την

απάντηση μας την δίνει η διατύπωση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 1388 ΑΚ, που

ορίζει ότι : «Στις κοινωνικές σχέσεις ο κάθε σύζυγος μπορεί, εφόσον σ` αυτό συμφωνεί και ο

άλλος, να χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικό του.» Σε

αυτήν την περίοδο η φράση «κοινωνικές σχέσεις» είναι ενταγμένη μέσα στην κύρια πρόταση

(«Στις κοινωνικές σχέσεις ο κάθε σύζυγος μπορεί»), οι δε δευτερεύουσες προτάσεις (2η : «να

χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου» και 3η : «να το προσθέτει στο δικό του.»), συμπληρώνουν το

νόημα της κύριας πρότασης. Έτσι αφού η φράση «κοινωνικές σχέσεις» εμπεριέχεται στην κύρια

πρόταση, ευνόητο είναι ότι αυτά που ορίζουν οι δευτερεύουσες προτάσεις 2η και 3η αφορούν


Αν είναι αυτή η συντακτική ανάλυση της επίμαχης φράσης του Ν.4356, που γεννά την ανωτέρω

εύλογη απορία, γιατί στο εγχειρίδιο δόθηκε η απάντηση ότι η προσθήκη επωνύμου στο

σύμφωνο συμβίωσης αφορά μόνο στις κοινωνικές σχέσεις ;

Για να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα αναζητήσαμε την χρονική διαδρομή της

επίμαχης διάταξης και το πνεύμα του νομοθέτη μέσα από τις αιτιολογικές εκθέσεις, τόσο

του Ν.3719/2008, όσο και του Ν.4356/2015.. Έτσι βρήκαμε τα εξής :

Αρχικά (και δεν πάμε πολύ πίσω · εννοούμε προ Ν.3719/2008) το άρθρο 1388ΑΚ αποτελείτο μόνο

από τις δύο πρώτες παραγράφους του, ως ανωτέρω ανεγράφησαν.

Με το άρθρο 28 του Ν.3719/2008 (που είναι ο νόμος που θέσπισε αρχικά το σύμφωνο συμβίωσης)

προστέθηκε στο άρθρο 1388ΑΚ η ανωτέρω τρίτη παράγραφος αυτού. Αναζητήσαμε στην

αιτιολογική έκθεση του Ν.3719/2008 το πνεύμα του νομοθέτη για την προσθήκη της εν λόγω

παραγράφου, αλλά δεν βρήκαμε κάτι σχετικό, διότι στο σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη

βουλή για συζήτηση, δεν εμπεριείχετο αυτή η διάταξη · υπήρχε μεν άρθρο 28, αλλά αυτό ήταν το

ακροτελεύτιο άρθρο του νόμου και αφορούσε στην έναρξη ισχύος του. Επίσης δεν βρήκαμε

τίποτε άλλο σχετικό σε άλλο άρθρο του σχεδίου νόμου · για το λόγο τούτο στην αιτιολογική

έκθεση δεν υπήρχε μνεία για την προσθήκη της παραγράφου 3 στο ΑΚ 1388. Όμως στο σχέδιο

νόμου που ύστερα από συζητήσεις στη Βουλή κατέληξε σε ψήφιση, υπήρχε αυτό το άρθρο 28 με

το οποίο έγινε η προσθήκη της παραγρ. 3 στο ΑΚ 1388.

Εδώ λοιπόν, ο νομοθέτης του ιδίου νόμου 3719/2008 ως προς το σύμφωνο συμβίωσης στο θέμα

του επωνύμου των μερών του συμφώνου όρισε ειδικές διατάξεις με το άρθρο 5 αυτού, ως

ανωτέρω ανεγράφησαν και στο θέμα του επωνύμου των συζύγων από γάμο πρόσθεσε με το

άρθρο 28 αυτού την ανωτέρω τρίτη παράγραφο στο ΑΚ 1388. Είναι πασιφανές ότι ο νομοθέτης

δεν θέλησε να δώσει στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης τα δικαιώματα που έχουν οι σύζυγοι

από γάμο με την τρίτη παράγραφο του άρθρου 1388ΑΚ.

Κάνοντας συντακτική ανάλυση στο άρθρο 5 του Ν.3719/2008 μας γεννήθηκε η ίδια ανωτέρω

απορία που μας γεννήθηκε διαβάζοντας το άρθρο 4 του Ν.4356/2015 (δηλαδή εάν η προσθήκη

επωνύμου αφορά στις κοινωνικές σχέσεις ή και στις έννομες σχέσεις) και είναι προφανές γιατί

συνέβη αυτό, γιατί οι δύο αυτές διατάξεις είναι ίδιες, με μόνη διαφορά ότι ο νομοθέτης του

Ν.3719 χρησιμοποίησε για τα μέρη του συμφώνου τον όρο «συμβαλλόμενοι, ενώ ο νομοθέτης

του Ν.4356 διατήρησε τον όρο «μέρη».



Για να μας λυθεί αυτή η απορία (δηλαδή το εάν η προσθήκη του επωνύμου αφορά όχι μόνο στις

κοινωνικές σχέσεις αλλά και στις έννομες σχέσεις) διαβάσαμε την αιτιολογική έκθεση του

σχεδίου νόμου 3719/2008 και ως προς το άρθρο αυτό βρήκαμε τα εξής :

Απόσπασμα από την αιτιολογική έκθεση :

[σελ. 2] «Στο άρθρο 5 προβλέπεται ότι η κατάρτιση του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης δεν

μεταβάλλει το επώνυμο των προσώπων που το έχουν καταρτίσει. Δίδεται, πάντως, η δυνατότητα στα

μέρη να χρησιμοποιούν στις κοινωνικές τους σχέσεις είτε κοινό επώνυμο είτε ο ένας να προσθέτει

στο δικό του το επώνυμο του άλλου.»

Εδώ λοιπόν ο νομοθέτης εντάσσει στην κύρια πρόταση του λόγου του τη φράση

«κοινωνικές σχέσεις», ήτοι ορίζει : «Δίδεται, πάντως, η δυνατότητα στα μέρη να χρησιμοποιούν

στις κοινωνικές τους σχέσεις» · τι να χρησιμοποιούν στις κοινωνικές τους σχέσεις ; απάντηση : «είτε

κοινό επώνυμο, είτε ο ένας να προσθέτει στο δικό του το επώνυμο του άλλου».

Από την αιτιολογική λοιπόν έκθεση του Ν.3719/2008 προκύπτει η βούληση του νομοθέτη,

ότι η προσθήκη του επωνύμου του άλλου μέρους αφορά στις κοινωνικές σχέσεις.

Προφανώς ο νομοθέτης κατά την σύνταξη του άρθρου 4 του Ν.3719/2008 δεν ακολούθησε

σωστά τους συντακτικούς κανόνες (όπως έχουν ακολουθηθεί στο ΑΚ 1388 παρ. 2) και δεν

αποδόθηκε πιστά η πρόθεσή του στο γράμμα του νόμου.

Τέλος, ψηφίστηκε από τη Βουλή και δημοσιεύθηκε ο πρόσφατος Νόμος 4356/2015, ο

οποίος στο άρθρο 4 αυτού όρισε ό,τι είχε ορίσει και ο Ν.3719/2008 για το επώνυμο των

μερών του συμφώνου.

Αναζητήσαμε την αιτιολογική έκθεση του Ν.4356/2015 ως προς το άρθρο 4 αυτού και

παραθέτουμε το σχετικό κείμενο :

[σελ. 2] «Το άρθρο 4 περιέχει τη ρύθμιση για το επώνυμο των μερών, που είναι ακριβώς η ίδια με τη

ρύθμιση του άρθρου 5 του ν. 3719/2008 και δεν αναπαράγει την αναχρονιστική ρύθμιση του

άρθρου 1388 παράγραφος 3 ΑΚ.»

Φαίνεται λοιπόν ότι η βούληση του νομοθέτη του Ν.4356 ως προς το επώνυμο των μερών

του συμφώνου ήταν ίδια με τη βούληση του νομοθέτη του Ν.3719/2008, ότι δηλαδή η

προσθήκη του επωνύμου για τα μέρη του συμφώνου αφορά στις κοινωνικές τους σχέσεις

και μόνο. Εξάλλου ο νομοθέτης του Ν.4356/2015 έχει ορίσει πανηγυρικά στο άρθρο 5

αυτού ότι στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται

αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει

διαφορετική ειδική ρύθμιση στον Ν.4356/2015 ή σε άλλο νόμο. Ο Ν.4356/2015 προβλέπει

ειδικά για το επώνυμο των μερών στο άρθρο 4 αυτού. Έτσι ως προς το επώνυμο των

μερών του συμφώνου εφαρμόζεται το άρθρο 4 του Ν.4356/2015, (ως άρθρο εμπεριέχον

διαφορετική ειδική ρύθμιση) και όχι το άρθρο 1388 ΑΚ. Συνάμα, ο νομοθέτης του

Ν.4356/2015, εάν ήθελε ως προς το επώνυμο των μερών του συμφώνου να ισχύει ό,τι και

στους συζύγους από γάμο, πολύ απλά ή θα πρόσθετε το περιεχόμενο της παραγρ. 3 του ΑΚ

1388 στο άρθρο 4 ή στο άρθρο 4 θα είχε ρητή παραπομπή στην παράγραφο 3 του ΑΚ 1388

ή δεν θα δημιουργούσε ιδιαίτερο άρθρο - το άρθρο 4 – για το επώνυμο των μερών, αφού

θα ίσχυε για το επώνυμο των μερών ό,τι ορίζει το άρθρο ΑΚ 1388 (αφού το άρθρο 5 του

Ν.4356/2015 ορίζει ότι στις προσωπικές σχέσεις των μερών εφαρμόζονται οι διατάξεις για



τις σχέσεις των συζύγων από γάμο, άρα και το άρθρο ΑΚ 1388). Όμως η βούληση του

νομοθέτη ήταν να διατυπώσει το άρθρο 4 όπως το διετύπωσε, χωρίς καμμία διάταξη από

αυτές που αναγράφονται στην παρ. 3 του ΑΚ 1388.

Εν κατακλείδι, θα πρωτοτυπήσουμε και θα διατυπώσουμε ορθά συντακτικά τις διατάξεις

του άρθρο 4 του Ν.4356/2015, για να αποδώσουμε ορθά τη βούληση του νομοθέτη :

«Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των μερών. Στις κοινωνικές σχέσεις ο

καθένας μπορεί, εφόσον συγκατατίθεται ο άλλος, να χρησιμοποιεί το επώνυμο του άλλου ή να το

προσθέτει στο δικό του.»

---τέλος Παραρτήματος ΙΙΙ ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV

Περί της προθεσμίας κατάθεσης στο ληξιαρχείο αντιγράφου του

συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης, συναινετικώς ή μονομερώς, του

συμφώνου συμβίωσης [σχετική ενότητα εγχειριδίου : 9.γ.1 και δ]

- σ χ ε τ ι κ ή δ ι ά τ α ξ η νόμου Ν.4356/2015 :

«Άρθρο 7

Λύση

1. Το σύμφωνο συμβίωσης λύνεται: α) με συμφωνία των μερών, που γίνεται αυτοπροσώπως με

συμβολαιογραφικό έγγραφο, β) με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, εφόσον έχει επιδοθεί

προηγουμένως με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει

τρεις (3) μήνες από την επίδοση και γ) αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών.

2. Η λύση του συμφώνου συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού

εγγράφου, που περιέχει τη συμφωνία ή τη μονομερή δήλωση, στο ληξίαρχο όπου έχει καταχωριστεί και η


- σχετικά με το θ έ μ α :

Στο συμπληρωματικό εγχειρίδιο του υποδείγματος για το σύμφωνο συμβίωσης, στην

ενότητα 9 αυτού, όπου τίθενται παρατηρήσεις για τη λύση του συμφώνου συμβίωσης,

ετέθη το ερώτημα εάν υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να κατατεθεί στο

αρμόδιο ληξιαρχείο το αντίγραφο του συμβολαιογραφικού εγγράφου λύσης, συναινετικώς

ή μονομερώς, του συμφώνου συμβίωσης και η απάντηση που εδόθη ήταν αρνητική, ότι

δηλαδή ο νομοθέτης δεν θέτει τέτοια προθεσμία.

Επί της ανυπαρξίας αυτής της προθεσμίας γεννήθηκε η απορία εάν ο νομοθέτης το έκανε

εσκεμμένα ή από παραδρομή ;

Προς οικονομία του εγγράφου του εγχειριδίου, παραλείφθηκε σε αυτό οποιαδήποτε

συνέχεια επί του ανωτέρω προβληματισμού, η οποία συνέχεια παρατίθεται στο παρόν

Παράρτημα IV όπου μεταξύ άλλων αναγράφονται οι διατάξεις του άρθρου 14 Ν.344/1976,

με τις οποίες τίθεται προθεσμία, μηνιαία, για καταχώριση στο ληξιαρχείο μεταβολών που

επέρχονται στην κατάσταση του φυσικού προσώπου, λόγω, μεταξύ άλλων, και της λύσης

του συμφώνου συμβίωσης.

Για να υπάρχει σύνδεση με το κείμενο του εγχειριδίου, παραθέτουμε κατωτέρω

απόσπασμα αυτού, στην συνέχεια του οποίου θα ακολουθήσουν οι σχετικές παρατηρήσεις.

- α π ό σ π α σ μ α από το εγχειρίδιο :

««« 9. Περί της λύσης του συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 7 του Ν.4356/2015)




γ.1. ως προς τη συναινετική και τη μονομερή λύση :

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του Ν.4356/2015 : «Η λύση του συμφώνου

συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου, που

περιέχει τη συμφωνία ή τη μονομερή δήλωση, στο ληξίαρχο όπου έχει καταχωριστεί και η


Τα ίδια, κατά περιεχόμενο, όριζε και ο Ν.3719/2008 στην παράγραφο 2 του άρθρου 4

αυτού.

Αυτή η διάταξη του Ν.4356/2015, όπως βλέπουμε, αφορά στις δύο πρώτες περιπτώσεις

λύσης του συμφώνου που ορίζονται στην παρ. 1 του άρθρου 7, ήτοι στην περίπτωση της

συναινετικής λύσης του συμφώνου με συμβολαιογραφικό έγγραφο και της μονομερούς

συμβολαιογραφικής δήλωσης. Έτσι λοιπόν δεν αρκεί το συμβολαιογραφικό έγγραφο για τη

λύση του συμφώνου. Η λύση του συμφώνου ισχύει από την κατάθεση του αντιγράφου

του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο αρμόδιο ληξιαρχείο. Δηλαδή η κατάθεση του

αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξίαρχο αποτελεί όρο του συσταστικού

της λύσης του συμφώνου. Χωρίς αυτήν την κατάθεση, δεν αρκεί το συμβολαιογραφικό

έγγραφο για να λυθεί το σύμφωνο συμβίωσης.



Ο Ν. 4356/2015 δεν θέτει προθεσμία εντός της οποίας να πρέπει να κατατεθεί στο

ληξίαρχο το αντίγραφο της συμβολαιογραφικής πράξης λύσης, είτε συναινετικώς είτε

μονομερώς, του συμφώνου. Απλά έχει εξαρτήσει την ισχύ της λύσης από την κατάθεση.

Όσο δεν κατατίθεται αυτό το αντίγραφο στο ληξιαρχείο το σύμφωνο συμβίωσης

εξακολουθεί να ισχύει.

Την παράλειψη τέτοιας προθεσμίας την έκανε ο νομοθέτης εσκεμμένα ή από

παραδρομή; »»»

- σ υ ν έ χ ε ι α στο παρόν Παράρτημα από το ανωτέρω κείμενο του εγχειριδίου :

Μάλιστα, ως προς τη λύση του συμφώνου που γίνεται με μονομερή συμβολαιογραφική

δήλωση, η μη ύπαρξη προθεσμίας για κατάθεση του αντιγράφου αυτής στο ληξιαρχείο,

αυξάνει την αβεβαιότητα του ετέρου μέρους, που δεν επιθυμεί τη λύση του συμφώνου, για

το αν το σύμφωνο έχει λυθεί. Επ΄ αυτής της αβεβαιότητας, παραθέτουμε την πρόταση του

κου Φοίβου Ιατρέλη (μέλους του ΝΣΚ) που περιλαμβάνεται στο έγγραφο «Συνοπτικές

παρατηρήσεις στο ΣχΝ για το σύμφωνο συμβίωσης», την οποία όμως ο νομοθέτης δεν

συμπεριέλαβε στο κείμενο του νόμου και η οποία έχει ως εξής : [σελ. 220] «Άρθρο 7 παρ. 2 : Εφόσον

στην περίπτωση της μονομερούς λύσης, την απόλυτη πρωτοβουλία για αυτήν έχει το ένα μέρος του

συμφώνου, θα πρέπει να τίθεται ένα χρονικό όριο για τη ολοκλήρωση από αυτό της διαδικασίας,

ώστε να αίρεται η αβεβαιότητα και το άλλο μέρος να μπορεί να ενημερωθεί και διαπιστώσει (από

τον ληξίαρχο) την επέλευση της λύσης του συμφώνου. Προς το σκοπό αυτό προτείνω στην παρ. 2 να

προστεθεί δεύτερο εδάφιο ως εξής : «Στην περίπτωση μονομερούς δήλωσης το σχετικό αντίγραφο



του συμβολαιογραφικού εγγράφου κατατίθεται στο ληξίαρχο εντός προθεσμίας …... από την

ημερομηνία που φέρει η μονομερής συμβολαιογραφική δήλωση»».

Δεν έχει αξία να αναλυθεί γιατί δεν ετέθη από το νομοθέτη καμία προθεσμία για την

κατάθεση του άρθρου 7 παρ. 2 Ν.4356/2015. Το γεγονός είναι ότι στον νόμο αυτό δεν

υπάρχει τέτοια προθεσμία.

Υπάρχει όμως μία προθεσμία στο άρθρο 14 του Ν.344/1976 – περί ληξιαρχικών πράξεων

(ΦΕΚ Α΄ 143), που αφορά στη λύση του συμφώνου συμβίωσης.

Το άρθρο αυτό έχει ως εξής :

«Άρθρον 14.

Μεταβολαί στοιχείων ληξιαρχικών πράξεων.

1. Μεταβολές που επέρχονται στην κατάσταση του φυσικού προσώπου μετά τη σύνταξη των

ληξιαρχικών πράξεων λόγω νομιμοποίησης, αναγνώρισης, αποκήρυξης, αμφισβήτησης,

προσβολής της πατρότητας, υιοθεσίας τέκνου και λύσης αυτής, λύσης ή ακύρωσης γάμου, λύσης

του συμφώνου συμβίωσης, προσθήκης ή μεταβολής ονόματος, επωνύμου, ιθαγένειας,

θρησκεύματος ή αλλαγής φύλου καταχωρίζονται στο πεδίο του πληροφοριακού συστήματος του

άρθρου 8Α που φέρει την ένδειξη «Μεταβολές» εντός μηνός από τότε που έλαβαν χώρα με την

προσκόμιση της σχετικής διοικητικής πράξης ή πιστοποιητικού περί του αμετακλήτου της

σχετικής δικαστικής απόφασης. Ειδικότερα, τα πιστοποιητικά αμετακλήτου λύσης ή ακύρωσης

γάμου, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ενώπιον οποιασδήποτε δημόσιας ή δημοτικής αρχής,

πρέπει να φέρουν επ’ αυτών επισημείωση του αρμόδιου ληξιάρχου ότι αντίγραφο τους

κατατέθηκε σε αυτόν και ότι καταχωρήθηκε η σχετική μεταβολή στο πληροφοριακό σύστημα του

άρθρου 8Α και για τους γάμους που έχουν γίνει πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου

ότι καταχωρήθηκε η σχετική μεταβολή και στο περιθώριο της ληξιαρχικής πράξης γάμου.

2. Βραδύτερη δήλωση είναι δεκτή από το ληξίαρχο, συνεπάγεται όμως τις κυρώσεις, που

προβλέπονται από το άρθρο 49 του ίδιου νόμου, όπως το πρώτο εδάφιο της παρ. 3 αυτού

αντικαταστάθηκε με την παρ. 8.3 του άρθρου 26 του ν.2130/1993".

3. Υπόχρεος προς δήλωσιν είναι ο δι` αιτήσεως ή δι` άλλης πράξεώς του προκαλέσας την

μεταβολήν, ως και εκείνος του οποίου μετεβλήθη η αστική κατάστασις. »

Αυτή η προθεσμία που τάσσεται από τον Ν.344/1976 είναι απλά διαδικαστικής φύσης για

να τηρούνται ενημερωμένα τα ληξιαρχικά βιβλία και να αποτυπώνεται σωστά και έγκαιρα η

κατάσταση του φυσικού προσώπου και σε καμία περίπτωση, ως προς το σύμφωνο

συμβίωσης, δεν αποτελεί συστατικό όρο της λύσης αυτού. Τα άρτι αναφερθέντα

επιβεβαιώνονται από την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού, σύμφωνα με την οποία γίνεται

δεκτή και βραδύτερη δήλωση, με μόνη συνέπεια αυτής την επέλευση των κυρώσεων που

προβλέπονται στο άρθρο 49 του αυτού νόμου. Κατωτέρω παρατίθενται οι διατάξεις του εν

λόγω άρθρου.

Έτσι, εάν το αντίγραφο του συμβολαιογραφικού εγγράφου της συναινετικής λύσης ή της

μονομερούς δήλωσης λύσης του συμφώνου συμβίωσης, κατατεθεί στο ληξιαρχείο εντός

μηνός από την υπογραφή του, θα ισχύει η λύση του συμφώνου από την ημέρα κατάθεσης

αυτού στο ληξιαρχείο, όπως ορίζει ο Ν.4356/2015 στο άρθρο 7 παρ. 2 αυτού και φυσικά



χωρίς επιβολή προστίμου, καθόσον κατά το νόμο 344/1976 (που αφορά στις ληξιαρχικές

πράξεις), αυτή θα είναι εμπρόθεσμη (άρθρο 14). Εάν πάλι γίνει αυτή η κατάθεση σε χρόνο

μακρύτερο του μηνός από την υπογραφή του σχετικού συμβολαιογραφικού εγγράφου και

πάλι, κατά την παρ. 2 του άρθρου 7 του Ν.4356/2015, η λύση του συμφώνου θα ισχύει από

την ημέρα κατάθεσης αυτού στο ληξιαρχείο, απλά ως συνέπεια αυτής της καθυστέρησης

θα είναι η επιβολή του προστίμου του άρθρου 49 του Ν.344/1976. Στο άρθρο αυτό

προβλέπονται δύο διαφορετικά ποσά προστίμου ανάλογα με το χρόνο καθυστέρησης

κατάθεσης του εγγράφου.

Τονίζεται λοιπόν ξανά, ότι αυτή η προθεσμία του Ν.344/1976 δεν σχετίζεται με την ισχύ

της λύσης του συμφώνου συμβίωσης. Καλό όμως είναι να τη γνωρίζουν τα μέρη για να

αποφεύγεται η επιβολή του προστίμου (το οποίο ποικίλει ανάλογα με το χρόνο

καθυστέρησης).

- Η προθεσμία του άρθρου 14 του Ν.344/1976 αφορά και στην περίπτωση της

αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου;

Κατά τα αναγραφόμενα στο συμπληρωματικό εγχειρίδιο, στην ενότητα 9.γ.2 και 9.δ αυτού,

η σύναψη γάμου μεταξύ των μερών του συμφώνου επιφέρει την αυτοδίκαιη λύση αυτού

(άρθρο 7 παραγρ. 1 Ν.4356/2015) και σύμφωνα με την παραγρ. 4 του άρθρου 8 του

Ν.344/1976 : «Στο περιθώριο της οικείας πράξης καταχωρίζεται ….. και η συνδρομή

αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου συμβίωσης.»

Σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο 14 του Ν.344/1976 : «Μεταβολές που επέρχονται στην

κατάσταση του φυσικού προσώπου μετά τη σύνταξη των ληξιαρχικών πράξεων λόγω ……

λύσης του συμφώνου συμβίωσης…. καταχωρίζονται στο πεδίο του πληροφοριακού συστήματος

του άρθρου 8Α που φέρει την ένδειξη «Μεταβολές» εντός μηνός από τότε που έλαβαν χώρα με

την προσκόμιση της σχετικής διοικητικής πράξης…». Η ανωτέρω διάταξη αναφέρεται σε «λύση

του συμφώνου συμβίωσης», γενικά, χωρίς να γίνεται αναφορά ή διάκριση στους τρόπους

λύσης αυτού, ήτοι συναινετικής, μονομερούς, αυτοδίκαιης. Εκ τούτου συνάγεται ότι και

στην περίπτωση αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου συμβίωσης, θα πρέπει το έγγραφο

που αποδεικνύει την αυτοδίκαιη λύση αυτού, να κατατεθεί στο αρμόδιο ληξιαρχείο εντός

μηνός από τη σύναψη του γάμου, άλλως σε περίπτωση βραδύτερης κατάθεσης θα

επέρχονται τα πρόστιμα του άρθρου 49 του νόμου αυτού. Φυσικά, και εδώ πρέπει να

επισημανθεί ότι αυτή η προθεσμία του άρθρου 14 Ν.344/1976 δεν επηρεάζει την ισχύ της

αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου, η οποία επέρχεται με τη σύναψη του γάμου μεταξύ

των μερών του συμφώνου συμβίωσης, απλά η κατάθεση του εγγράφου που αποδεικνύει

τη σύναψη του γάμου, γίνεται με το σκοπό να ενημερωθούν τα ληξιαρχικά βιβλία για τη

μεταβολή στην κατάσταση των μερών του συμφώνου συμβίωσης.

Κατωτέρω παρατίθενται άρθρα του Ν.344/1976, ολόκληρα ή αποσπάσματα αυτών, που

ενδιαφέρουν στο παρόν θέμα, μεταξύ αυτών και το άρθρο 49. Παραλείπεται το άρθρο 14

καθόσον αναγράφεται ανωτέρω.



Ν.344/1976 (ΦΕΚ Α΄ 143)

«Αρθρον 8

Ληξιαρχικά βιβλία - Ληξιαρχικαί πράξεις.

1. Για τη βεβαίωση της αστικής κατάστασης του φυσικού προσώπου σε κάθε Ληξιαρχείο

τηρούνται βιβλία γεννήσεων, γάμων, συμφώνων συμβίωσης {ετερόφυλων προσώπων}, θανάτων

και εκθέσεων.

Σύμφωνα με τις παραγράφους 1 και 5 του άρθρου 56 Ν. 4356/2015 καταργούνται από 24-1-2016 οι ανωτέρω δύο - εντός αγκύλης - λέξεις (ετερόφυλων προσώπων).

2. Τα ληξιαρχικά βιβλία είναι δημόσια.

3. Στα ληξιαρχικά βιβλία καταχωρίζονται οι πράξεις που έχουν σαν αντικείμενο τη βεβαίωση

γεννήσεως, γάμου ή θανάτου του φυσικού προσώπου, την ισχύ της συμφωνίας των προσώπων

που κατάρτισαν σύμφωνο συμβίωσης, τη μεταβολή του περιεχομένου ή τη διόρθωση τέτοιας

ληξιαρχικής πράξης.

4. Η καταχώρισις ή διόρθωσις ή μεταβολή του περιεχομένου των ληξιαρχικών πράξεων γίνεται επί

τη δηλώσει του προς τούτο οριζομένου υπό του παρόντος νόμου προσώπου.

Δυνατότητα δήλωσης του συμφώνου συμβίωσης, καθώς και καταχώρισης της λύσης τούτου

παρέχεται σε οποιονδήποτε εκ των συμβληθέντων. Στο περιθώριο της οικείας πράξης

καταχωρίζεται και η, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, λύση της συμφωνίας των συμβληθέντων,

καθώς και η συνδρομή αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου συμβίωσης.

5…………….»

« Άρθρο 49

Κυρώσεις σε περίπτωση παράλειψης δήλωσης των ληξιαρχικών γεγονότων

1. Στους υπόχρεους προς δήλωση ενώπιον ληξιάρχου, οι οποίοι παραλείπουν να προβούν στη

δήλωση αυτή, επιβάλλεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης

πρόστιμο: α) ύψους εκατό ευρώ εάν προέβησαν σε δήλωση μετά την παρέλευση της κατά τα

άρθρα 14 παράγραφος 1, 20 παράγραφος 1 και 29 παράγραφος 1 μηνιαίας, δεκαημέρου και

τεσσαρακονταημέρου προθεσμίας δηλώσεως αντιστοίχως και β) ύψους τριακοσίων ευρώ αν

προέβησαν σε δήλωση μετά την παρέλευση ενενήντα ημερών από τη λήξη της προθεσμίας που

προβλέπεται στα άρθρα αυτά.

Προς διευκόλυνση γράφεται ότι η παρ. 1 του άρθρου 14 ορίζει προθεσμία μηνιαία για τη δήλωση μεταβολών,

η παρ. 1 του άρθρου 20 ορίζει προθεσμία δεκαήμερη για τη δήλωση γέννησης και η παρ. 1 του άρθρου 29

ορίζει προθεσμία σαρανταήμερη για τη δήλωση γάμου

2. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών δύναται να αναπροσαρμόζονται τα ανωτέρω ποσά.

3. Ο ληξίαρχος ενημερώνει αμελλητί τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για τις

παραλείψεις της προηγουμένης παραγράφου.

4. Εφόσον υπόχρεοι προς δήλωση είναι περισσότεροι, η δήλωση κάποιου εξ αυτών απαλλάσσει

τους λοιπούς.»

---τέλος Παραρτήματος ΙV ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V

Ενδιαφέροντα αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου

4356/2015 και άλλα συνοδευτικά αυτής έγγραφα

- από την αιτιολογική έκθεση :

[σελ. 1] «…. ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για το σύμφωνο συμβίωσης προς δύο βασικές

κατευθύνσεις: Αφενός η ισχύς του συμφώνου επεκτείνεται και στα ομόφυλα ζευγάρια, και

αφετέρου η σημασία και οι συνέπειες του συμφώνου ενισχύονται, δεδομένου ότι

αναγνωρίζονται οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των μερών. Επίσης, ενισχύεται η ιδιωτική

αυτονομία των μερών, ιδίως στις περιουσιακές τους σχέσεις. Γενικά, ο νέος νόμος

επιδιώκει μια ισορροπία μεταξύ αφενός της ιδιωτικής αυτονομίας και αφετέρου της ανάγκης

προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης,

δεδομένου ότι το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί μεν μια σύμβαση, δημιουργούνται

ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μερών.»

- από το έγγραφο Εκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων :

[σελ. 46] Με το παρόν σχέδιο Νόμου επιδιώκεται ο εκσυχρονισμός της νομοθεσίας για το σύμφωνο

συμβίωσης προς δύο βασικές κατευθύνσεις : Αφενός η ισχύς του συμφώνου επεκτείνεται και

στα ομόφυλα ζευγάρια, και αφετέρου, ως προς τις σχέσεις μεταξύ των μερών, η σημασία και η

συνέπεια του συμφώνου ενισχύονται. Επίσης ενισχύεται η ιδιωτική αυτονομία των μερών, ιδίως

στις περιουσιακές τους σχέσεις. Γενικά ο νέος νόμος επιδιώκει μια ισορροπία μεταξύ αφενός της

ιδιωτικής αυτονομίας και αφετέρου της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων με

βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης, δεδομένου ότι το σύμφωνο συμβίωσης

αποτελεί μεν μία σύμβαση δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μερών

[σελ. 52] Ποιες οι προσδοκώμενες συνέπειες στην κοινωνία και στους πολίτες :

Αναγνώριση δικαιωμάτων και ουσιαστικότερη προστασία της οικογενειακής ζωής των ατόμων

που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης. Με αυτό τον τρόπο επιλύονται τα προβλήματα τα οποία

αντιμετώπιζαν ζευγάρια που είχαν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με βάση τον Ν.3719/2008.

Αρση της διάκρισης λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού

[σελ. 55] Ποιες οι αναμενόμενες συνέπειες της αξιολογούμενης ρύθμισης στον τρόπο απονομής

της Δικαιοσύνης:

Ο νομοθέτης προκρίνει την εξωδικαστική λύση του συμφώνου συμβίωσης, καθώς δεν απαιτείται

η έκδοση διαζυγίου, αντίθετα απ’ ό,τι προβλέπεται για τη λύση του γάμου. Με τον τρόπο αυτό

δεν επιβαρύνεται η δικαστική ύλη.

[Σελ. 60] Ποιες οι διατάξεις που τροποποιούν εμμέσως υφιστάμενες ρυθμίσεις, χωρίς να τις

καταργούν ρητώς και αιτιολογείστε την επιλογή αυτή :

Το παρόν νομοσχέδιο εισάγει ένα νέο σύμφωνο συμβίωσης. Εντούτοις, δεν τροποποιεί ούτε

καταργεί τον Ν.3719/2008 για δύο λόγους : Πρώτον, διότι ο νομοθέτης θα παρενέβαινε στην

ιδιωτική αυτονομία των μερών που αποφάσισαν να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης με βάση τις



διατάξεις του νόμου αυτού. Δεύτερον, διότι ο Ν.3719/2008 ρυθμίζει οικογενειακού δικαίου

ζητήματα και που απαιτούν αυξημένη ασφάλεια δικαίου. Έτσι το άρθρο 14 {προφανώς ο

συντάξας την έκθεση εννοεί το άρθρο 62} του νομοσχεδίου περιλαμβάνει διαχρονικό δίκαιο

διευκρινίζοντας τα εξής : α) ότι τα σύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη

της ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να διέπονται από τον Ν.3719/2008 για λόγους

ασφαλείας του δικαίου και μόνο ως προς τους τρόπους της λύσης τους (που θα επέλθει

προφανώς μετά τη θέση σε ισχύ του νέου δικαίου) εφαρμόζεται το άρθρο 7 παρ. 1 και 2 του

παρόντος νόμου, β) ότι τα μέρη των παλιών συμφώνων έχουν πάντως τη δυνατότητα να

υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου με συμ/φική πράξη, αντίγραφο της

οποίας καταχωρίζεται στο ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου (του άρθρου 1 εδ. 2 αυτού του νόμου).

Στην πράξη αυτή τα μέρη θα μπορούν να περιλαμβάνουν και ρυθμίσεις θεμάτων, τα οποία κατά

το Νομοσχέδιο επαφίενται στην ιδιωτική τους αυτονομία (λχ να συμφωνούν ότι παραιτούνται

από το δικαίωμά τους στη νόμιμη μοίρα). Και γ) ότι τα σύμφωνα συμβίωσης που καταρτίζονται

μετά την έναρξή ισχύος του παρόντος νόμου διέπονται αποκλειστικά από τις διατάξεις αυτού

του νόμου»

- έγγραφο Παρατηρήσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)

επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης :

[193] Άρθρο 1 - Σύσταση :

Εδάφιο α΄ : Η ΕΕΔΑ εκφράζει την ικανοποίησή της για την αντικατάσταση της διατύπωσης του

Ν.3719/2008 για το σύμφωνο συμβίωσης «η συμφωνία δύο ενηλίκων ετεροφύλων προσώπων»

με τη διατύπωση «η συμφωνία δύο ενηλίκων προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους»,

διατυπώνοντας την ισχυρή πεποίθηση ότι η νομική αναγνώριση της ομόφυλης συμβίωσης,

βάσει των αρχών του διεθνούς δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου που αφορούν στο

σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, θα συμβάλει στην εξάλειψη των

διακρίσεων και την πλήρη απόλαυση όλων των δικαιωμάτων, ατομικών, πολιτικών,

πολιτισμικών, οικονομικών και κοινωνικών, Η συμπερίληψη ομόφυλων ζευγαριών στο σύμφωνο

συμβίωσης αποκαθιστά κατάφωρη διάκριση του παρελθόντος.»

- Από το έγγραφο «Συμμετοχή των μελών ΔΕΠ του Α΄ Τομέα Ιδιωτικού Δικαίου της

Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στη δημόσια

διαβούλευση για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων

Δικαιωμάτων με τίτλο «Σύμφωνο Συμβίωσης και άλλες διατάξεις» :

[σελ. 228] «Α. Γενική Παρατήρηση

Με τις ρυθμίσεις που προτείνονται, δηλαδή την σχεδόν πλήρη εξομοίωση δικαιωμάτων και

υποχρεώσεων με το γάμο και την ευθεία ή ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του αστικού

κώδικα για το γάμο, η συμβίωση βάσει συμφώνου παύει να αποτελεί αντισυμβατική μορφή

συμβίωσης και καταλύεται ο χαρακτήρας της συμβίωσης ως εκδήλωση της ιδιωτικής

αυτονομίας. Η εφαρμογή των αναγκαστικού δικαίου, ως επί το πλείστον, διατάξεων του γάμου

στο σύμφωνο συμβίωσης, θα αποθαρρύνει τους συντρόφους να προσδιορίσουν τις σχέσεις τους

με το δικό τους ρυθμιστικό πλαίσιο, αφού θα επαφίενται στο νόμο.

Επίσης, περιθωριοποιείται ο πολιτικός γάμος, γιατί το σύμφωνο είναι ελκυστικότερο, αφού

παρέχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με το γάμο και λύνεται εύκολα και γρήγορα χωρίς

προσφυγή σε δικαστική διαδικασία διαζυγίου. Πιθανολογείται ότι από τους μέλλοντες να

συμβιώσουν, είτε θα επιλέγεται θρησκευτικός γάμος, εφόσον επιθυμούν το μυστήριο, είτε

σύμφωνο συμβίωσης από τους υπολοίπους.

Λέκτορας Πάνος Νικολόπουλος»



[σελ. 232] «Άρθρο 8

Παρατήρηση 2η

Το άρθρο 8 του νομοσχεδίου εισάγει δύο ρυθμίσεις που αφορούν τα κληρονομικά δικαιώματα

του συμβίου. Με τις ρυθμίσεις αυτές επιχειρείται να θεραπευθούν δύο αστοχίες του

υφισταμένου νόμου 3719/2008……

Πρώτον, το εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα του συμβίου έχει ορισθεί με τη διάταξη του

άρθρου 11 παρ. 1 του Ν.3719/2008 στο 1/6 της κληρονομίας αντί του 1/4 που ορίζεται στην ΑΚ

1820 για τον επιζώντα σύζυγο. Η διαφοροποίηση της κληρονομικής μερίδας του συμβίου έναντι

αυτής του συζύγου είναι αδικαιολόγητη και μικρόψυχη και παραπέμπει στο ιστορικά

στιγματισμένο κληρονομικό ποσοστό (1/6) της επιβιώσασας παλλακίδος που είχε

πρωτοεισαχθεί επί Ιουστινιανού με τη Νεαρά 98. Ορισμένοι χαιρετίζουν τη διαφοροποίηση αυτή

ως κίνητρο για να προτιμήσει κανείς τη σύναψη γάμου αντί συμφώνου συμβίωσης. Το κίνητρο

αυτό όμως μπορεί να λειτουργεί και αντίστροφα : Η διαφοροποίηση μπορεί να προκαλεί πιέσεις

από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του προσώπου (πχ γονείς ή τέκνα από προηγούμενο

γάμο) για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης αντί γάμου, προκειμένου να μειωθεί κατά το

δυνατόν λιγότερο η εξ αδιαθέτου κληρονομική τους μερίδα.

Ορθά λοιπόν προτείνεται με τη ρύθμιση του πρώτου εδαφίου του άρθρου 8 του νομοσχεδίου η

πλήρης εξομοίωση των κληρονομικών δικαιωμάτων του συμβίου με τα δικαιώματα του

συζύγου, καθώς δεν συντρέχει λόγος για τη διαφοροποίηση που είχε εισαχθεί με το

Ν.3719/2008.

Η δεύτερη αστοχία στο πεδίο των κληρονομικών σχέσεων αφορά την απονομή με τις διατάξεις

των άρθρων 11 παρ. 2 και 3 του Ν.3719/2008 δικαιώματα νόμιμης μοίρας του επιζώντος

συμβίου στην περιουσία του θανόντος συμβίου. Πολλάκις έχει επισημανθεί πως η πρόβλεψη

νόμιμης μοίρας υπέρ προσώπου που συνδέεται μόνο με σύμφωνο συμβίωσης με τον

κληρονομούμενο αντιφάσκει με την ιδεολογική αφετηρία του συμφώνου συμβίωσης ως θεσμού

ενδοτικού δικαίου. Είναι παράδοξο ο νόμος να μην περιέχει οποιαδήποτε ρύθμιση αναγκαστικού

χαρακτήρα για τις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις των συμβίων εν ζωή, αλλά να επιβάλλει

αναγκαστική διαδοχή μετά τον θάνατο ενός από αυτούς. Πέραν όμως της ιδεολογικής

αντίφασης, η υποχρεωτική απονομή νόμιμης μοίρας μειώνει σημαντικά την ελκυστικότητα του

θεσμού του συμφώνου συμβίωσης για τους «αντιρρησίες του γάμου».

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού προτείνεται στο νομοσχέδιο να παρέχεται η

δυνατότητα σε καθένα από τους συμβίους να επιλέξει κατά την κατάρτιση του συμφώνου

συμβίωσης αν θα εμείνει στο δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ή αν θα παραιτηθεί από αυτό. Η

προτεινόμενη ρύθμιση είναι σαφώς καλύτερη από την υφιστάμενη : Η νόμιμη μοίρα παύει να

επιβάλλεται ετερόνομα στους συμβίους και τους δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουν (άραγε

κατόπιν διαπραγματεύσεων ;) αν θα παραιτηθούν εκ των προτέρων από αυτήν ή όχι. Ευλόγως

όμως θα αναρωτηθεί κανείς, αν αυτό το δικαίωμα επιλογής είναι σύμφωνο με τον χαρακτήρα

της νόμιμης μοίρας ως θεσμού αναγκαστικού δικαίου. Είναι νοητό να μιλάμε για «νόμιμη μοίρα»,

δηλαδή για αναγκαστική διαδοχή πέρα και ανεξάρτητα από τη βούληση του κληρονομουμένου

όταν δίνεται στον μελλοντικό κληρονόμο η δυνατότητα να παραιτηθεί από το δικαίωμά του ήδη

κατά την κατάρτιση του συμφώνου συμβίωσης, δηλαδή πριν από τη γέννηση του δικαιώματος ;

Η δυνατότητα ή μη παραίτησης από τη νόμιμη μοίρα μετά τη γέννηση του δικαιώματος

απασχολεί από παλιά τη νομολογία αλλά και τη θεωρία. Ο νομοθέτης επιχειρεί πλέον να τάμει το

ζήτημα νομοθετικά και μάλιστα για τον χρόνο πριν από τη γέννηση του δικαιώματος. Το πώς θα

επιδρούσε μια τέτοια νομοθετική ρύθμιση στον επιστημονικό διάλογο ως προς τη δυνατότητα

παραίτησης από τη νόμιμη μοίρα σε όλες τις άλλες περιπτώσεις μένει να φανεί στο μέλλον.

Ωστόσο, παραμένει αμφίβολο κατά πόσο είναι χρήσιμη μία τόσο τολμηρή νομοθετική

πρωτοβουλία που επεμβαίνει δραστικά στο δόγμα του αστικού δικαίου. Ορθότερο φαίνεται να



εξαιρεθούν οι διατάξεις περί νομίμου μοίρας από νομοθετική παραπομπή που επιχειρείται με το

πρώτο εδάφιο του άρθρο 8 του νομοσχεδίου και να προβλεφθεί ρητώς ότι στον επιζώντα

συμβίο δεν απονέμεται δικαίωμα νόμιμης μοίρας. Η λύση αυτή είναι συνεπέστερη και προς τον

θεσμό του συμφώνου συμβίωσης ως θεσμού ενδοτικού δικαίου αλλά και προς τον θεσμό της

νόμιμης μοίρας ως θεσμού αναγκαστικού δικαίου. Εξάλλου, λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα

που θα παρέχεται πλέον με το άρθρο 1 του νομοσχεδίου να συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης

άτομα του ιδίου φύλου, αν δεν υπάρξει κατά την κατάρτιση του συμφώνου συμβίωσης

παραίτηση από τη νόμιμη μοίρα κατ’ άρθρο 8 εδ. β΄ του νομοσχεδίου, θα οδηγηθούμε στο

παράδοξο μεταξύ των νόμιμων μεριδούχων κατά την κληρονόμηση ενός προσώπου να

συγκαταλέγονται υποχρεωτικά οι κατιόντες, οι γονείς κι ο/η συνδεόμενος με σύμφωνο

συμβίωσης ομόφυλος σύντροφος. Αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι ώριμη η ελληνική κοινωνία να

υποδεχθεί τον ομόφυλο σύντροφο στον κύκλο των νόμιμων μεριδούχων και αν είναι αντίστοιχα

ο θεσμός της νόμιμης μοίρας, που αποτελεί εκδήλωση της συνταγματικής προστασίας της

οικογενείας, η οποία κατοχυρώνεται θεσμικά στο άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος,

κατάλληλος και πρόσφορος για να προστατεύσει τα κληρονομικά δικαιώματα του ομόφυλου

συμβίου.

Επίκουρος Καθηγητής Γεώργιος Γεωργιάδης

Παρατήρηση 3η

Το δεύτερο εδάφιο να τροποποιηθεί ως εξής : «Τα μέρη του συμφώνου δεν έχουν δικαίωμα

νόμιμης μοίρας». Η αναγκαστική κληρονομική διαδοχή δεν συνάδει με το χαρακτήρα ιδιωτικής

αυτονομίας του συμφώνου συμβίωσης.

Λέκτορας Πάνος Νικολόπουλος»

- Από το έγγραφο Εκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής

«Ι. Γενικές Παρατηρήσεις

Α..,…..

Οι κυριότερες νέες ρυθμίσεις που προτείνονται, εν προκειμένω, είναι οι εξής:

- το σύμφωνο συμβίωσης μπορεί να συναφθεί και μεταξύ ομόφυλων προσώπων (άρθρο 1)·

- σε περίπτωση ελαττωμάτων της βούλησης των συμβληθέντων μερών, εφαρμόζονται

αναλόγως οι διατάξεις για τον ακυρώσιμο γάμο, σε περίπτωση δε ακύρωσης του συμφώνου,

αίρονται αναδρομικώς τα αποτελέσματά του (άρθρο 3 παρ. 2 και 3)·

- η ακυρότητα του συμφώνου συμβίωσης κηρύσσεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση

(άρθρο 3 παρ. 1 εδ. α΄ και 2 εδ. β΄)·

- εισάγεται αναγκαστικού δικαίου κανόνας για τη ρύθμιση των προσωπικών σχέσεων των

συμβληθέντων μερών, κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν τις σχέσεις των

συζύγων από τον γάμο (άρθρο 5 παρ. 1)·

- οι περιουσιακές σχέσεις των μερών ρυθμίζονται, κατ’ ενδοτικό κανόνα δικαίου, με ανάλογη

εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν τις σχέσεις των συζύγων από τον γάμο, ορίζεται δε ότι τα

μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη

γέννησή της (άρθρο 5 παρ. 2)·

- ρυθμίζεται η τύχη των αποκτημάτων στην περίπτωση ελεύθερης συμβίωσης στο πλαίσιο της

οποίας δεν έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης (άρθρο 6)·



- για τη λύση του συμφώνου συμβίωσης με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, εισάγεται

πλαίσιο διαδικαστικών προϋποθέσεων, κατά το οποίο απαιτείται επίδοση σχετικής πρόσκλησης

στο άλλο μέρος για συναινετική λύση και πάροδος τριών μηνών από την επίδοση (άρθρο 7 παρ.

1)·

- το δικαίωμα των μερών σε διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου ρυθμίζεται κατ’ ανάλογη

εφαρμογή των διατάξεων για τη διατροφή μετά το διαζύγιο, εκτός αν τα μέρη παραιτηθούν από

αυτό κατά την κατάρτιση του συμφώνου (άρθρο 7 παρ. 3)·

- τα κληρονομικά δικαιώματα των μερών του συμφώνου εξομοιούνται με εκείνα των συζύγων,

ορίζεται δε ότι κάθε μέρος μπορεί, κατά την κατάρτιση του συμφώνου, να παραιτηθεί από το

δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα (άρθρο 8)·

- ορίζεται ότι αξιώσεις συζύγων μεταξύ τους ή έναντι τρίτων εφαρμόζονται αναλόγως και στα

μέρη του συμφώνου, παρέχεται δε εξουσιοδότηση για την έκδοση προεδρικού διατάγματος προς

ρύθμιση της εφαρμογής των διατάξεων του εργατικού δικαίου και του δικαίου της κοινωνικής

ασφάλισης στα μέρη του συμφώνου (άρθρο 12)· { σημείωση εκτός έκθεσης : αυτό βέβαια δεν

ψηφίστηκε ως είχε στο σχέδιο νόμου}

- η προηγούμενη σύναψη συμφώνου συμβίωσης με άλλο πρόσωπο προστίθεται στα κωλύματα

γάμου του άρθρου 1354 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) (άρθρο 14 στοιχ. 1)·

- η σύναψη συμφώνου συμβίωσης ιδρύει σχέση συγγένειας εξ αγχιστείας κάθε μέρους με τους

συγγενείς εξ αίματος του άλλου (άρθρο 14 στοιχ. 2)·

- η συγγένεια με τον πατέρα και τους συγγενείς του συνάγεται και από τη σύναψη συμφώνου

συμβίωσης (άρθρο 14 στοιχ. 3)·

- νέες ρυθμίσεις στο θεσμικό πλαίσιο του συμφώνου συμβίωσης εισάγονται και με διατάξεις του

Όγδοου Κεφαλαίου του προτεινόμενου νομοσχεδίου. Ιδίως, ορίζεται ότι, για την εφαρμογή της

Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις, της Σύμβασης της Βιέννης για τις

Προξενικές Σχέσεις, και των κατά περίπτωση Συμφωνιών Έδρας και συναφών διεθνών

συμφωνιών, αντιστοίχως, στην έννοια του όρου «μέλη της οικογένειας» μελών διπλωματικών

αποστολών, μελών έμμισθων προξενικών αρχών και υπαλλήλων διεθνών οργανισμών που έχουν

την έδρα τους ή γραφείο στην Ελλάδα, εντάσσονται και «πρόσωπα του ίδιου ή άλλου φύλου τα

οποία έχουν τελέσει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης που προβλέπεται από το δίκαιο του τόπου

τέλεσής του», εφόσον τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα έχουν ανακοινωθεί καταλλήλως ως τέτοια

από το Κράτος αποστολής ή τον διεθνή οργανισμό (άρθρο 55), και ότι η σύναψη συμφώνου

καταχωρίζεται στο οικείο Ληξιαρχείο σε

κοινή οικογενειακή μερίδα των μερών, με αναλογική εφαρμογή των διατάξεων περί

δημοτολογίου που αφορούν τους συζύγους και τα τέκνα τους (άρθρο 56 παρ. 4).

Β. Το σύμφωνο συμβίωσης ρυθμίζει μόνιμη συμβίωση, με σύμβαση μεταξύ δύο ενήλικων

προσώπων, χωρίς γάμο..

Ο θεσμός του συμφώνου συμβίωσης που εισήχθη με τον ν. 3719/2008 (μόνον μεταξύ

ετερόφυλων προσώπων) αποτελεί θεσμό που τοποθετείται μεταξύ του θεσμού του γάμου και

της απλής ελεύθερης συμβίωσης. Σε αντίθεση προς τον θεσμό του γάμου, που ρυθμίζεται από

κανόνες δημόσιας τάξης, με ελάχιστα περιθώρια αυτορρύθμισης, το σύμφωνο συμβίωσης

διαμορφώθηκε από τον ν. 3719/2008 ως θεσμός πρωτίστως ενδοτικού δικαίου, ιδίως

αναφορικώς προς την ελευθερία διαμόρφωσης από τα μέρη των προσωπικών και των

περιουσιακών τους σχέσεων (βλ. Β. Περάκη, Η εκτός γάμου συμβίωση: ελεύθερη ή με σύμφωνο,

2010, σελ. 117-119, Γ. Γεωργιάδη, Το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συμβίου, ΧρΙΔ 2013,

σελ. 561 επ.). Στα πεδία, πάντως, των σχέσεων των γονέων – συμβιούντων με τα τέκνα, και των

κληρονομικών δικαιωμάτων των συμβιούντων, οι ρυθμίσεις είναι αναγκαστικού δικαίου.

Συγκεκριμένως, προβλέπεται ενιαία εφαρμογή των αντίστοιχων κανόνων δικαίου που

αφορούν τους συζύγους επί των προσωπικών σχέσεων των μερών του συμφώνου, κατ’ αρχήν



επί των περιουσιακών σχέσεών τους, επί των ζητημάτων διατροφής μετά τη λύση του

συμφώνου, και επί των κληρονομικών δικαιωμάτων τους (πλην της νόμιμης μοίρας, από την

οποία μπορούν να παραιτηθούν κατά την κατάρτιση του συμφώνου). Ορίζεται ότι το σύμφωνο

συμβίωσης εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής κάθε νομοθετικής διάταξης που αφορά

αξιώσεις συζύγων μεταξύ τους η έναντι τρίτων. Εξ άλλου, το σύμφωνο συμβίωσης ανάγεται

σε θεσμό ισότιμο εν πολλοίς προς τον γάμο, εφόσον δεν λύεται πλέον αυτοδικαίως στην

περίπτωση που συναφθεί γάμος μεταξύ του ενός μέρους και τρίτου προσώπου, αλλά, αντιθέτως,

συνιστά το ίδιο κώλυμα γάμου, η δε αναγνώριση άκυρου συμφώνου απαιτεί πλέον, όπως

και εκείνη του άκυρου γάμου, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Ο θεσμικός χαρακτήρας

του συμφώνου συμβίωσης τείνει να καταστεί αυστηρότερος, συρρικνουμένου του στοιχείου της

ελεύθερης βούλησης των συμβιούντων. Η μεικτή νομική φύση του συμφώνου συμβίωσης

προσλαμβάνει περισσότερα στοιχεία από το οικογενειακό δίκαιο και ολιγότερα από την

ενοχική σύμβαση αορίστου χρόνου. Διατηρείται, πάντως, ο αμιγώς συμβατικός τύπος

κατάρτισης του συμφώνου και η δυνατότητα λύσης του συμφώνου, χωρίς παρέμβαση

δικαστικής ή άλλης αρχής.

ΙΙ. Παρατηρήσεις επί των άρθρων

1. Επί του άρθρου 3 παρ. 2

Με τις εν λόγω διατάξεις ορίζεται ότι, σε περίπτωση ελαττωμάτων της βούλησης των μερών του

συμφώνου συμβίωσης, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τον ακυρώσιμο γάμο.

Διευκρινίζεται, εν συνεχεία, ότι η σχετική δικαστική απόφαση παράγει έννομα αποτελέσματα

αφ’ ης καταστεί αμετάκλητη. Θα ήταν, ενδεχομένως, σκόπιμο, για λόγους ασφάλειας δικαίου, να

ορισθεί ότι η εν λόγω αμετάκλητη δικαστική απόφαση πρέπει να καταχωρισθεί στο ειδικό

βιβλίο του Ληξιαρχείου όπου έχει καταχωρισθεί και η σύσταση

του συμφώνου, καθώς και στην οικεία οικογενειακή μερίδα.

ΙΙ 4. Επί του άρθρου 6 εδ. α΄ (βλ σελ. 9,10)

…Η νομολογία αρχικώς είχε αποκλείσει την εφαρμογή των διατάξεων περί αδικαιολόγητου

πλουτισμού στην ελεύθερη ένωση (βλ., ΠΠρΑθ 778/2004, ΕλλΔνη 2004, σελ. 919), αλλά εν

συνεχεία έλαβε χώρα μεταστροφή της.

Σχετική είναι και η απόφαση του Αρείου Πάγου 1751/2014 (ΕφΑΔ 2015, σελ.159), συμφώνως

προς την οποία, στην εν λόγω σχέση μπορούν να τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις για τον

αδικαιολόγητο πλουτισμό.

Ειδικότερα, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι «στην εξώγαμη συμβίωση, για να γίνει δεκτή η αξίωση του

αδικαιολόγητου πλουτισμού πρέπει να αναφέρεται και να αποδεικνύεται όχι μόνον η ύπαρξη

κοινωνίας βίου, αλλά και η ανταποδοτική βάση των εκατέρωθεν συμβολών, ότι δηλαδή εξ

αφορμής αυτής δημιουργήθηκε σύνδεσμος εμπιστοσύνης με ειδικότερο περιεχόμενο την

προσφορά υπηρεσιών ή παροχών από τον ενάγοντα σύντροφο στον άλλο και υπό την

προϋπόθεση συγκεκριμένου περιουσιακού ανταλλάγματος ή μελλοντικού γάμου, και ότι, λόγω

περατώσεως του συνδέσμου εμπιστοσύνης (λύσης της συμβίωσης είτε αυθαίρετα εκ μέρους του

εναγόμενου, είτε λόγω θανάτου), γεννήθηκε η αξίωση του αδικαιολογήτου πλουτισμού, είτε

για αιτία λήξασα (όταν ο σύνδεσμος εμπιστοσύνης είχε στηριχθεί στη μονιμότητά της), είτε για

αιτία μη επακολουθήσασα (όταν οι παροχές δίνονταν με την πεποίθηση μελλοντικού

οικονομικού ανταλλάγματος)».

Αντιθέτως, στην περίπτωση που, στο πλαίσιο «της ελεύθερης συμβίωσης προσώπων, οι

συνήθεις παροχές του καθ’ ημέραν κοινού βίου εκ μέρους του ενός προς τον άλλον γίνονται από

ελευθεριότητα και χωρίς πρόθεση λήψεως ανταλλάγματος», «δεν γεννάται αξίωση προς

απόδοση του πλουτισμού του λήπτη, διότι στην περίπτωση αυτή ο πλουτισμός αυτού και η



μείωση ή η μη επαύξηση της περιουσίας του δόντος δεν είναι αδικαιολόγητη, δηλαδή χωρίς

νόμιμη αιτία, αφού υπάρχει τότε η νόμιμη αιτία της χωρίς αντάλλαγμα παροχής, αντικείμενο της

οποίας μπορεί να είναι και υπηρεσίες πάσης φύσεως (πρβλ. ΑΠ 351/1993)…..».

5. Επί του άρθρου 12 εδ. α΄

Με την προτεινόμενη διάταξη ορίζεται ότι «[Ά]λλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις

συζύγων μεταξύ τους ή έναντι τρίτων εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του Συμφώνου,

εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο».

Η ευρεία διατύπωση του προτεινόμενου άρθρου εγείρει προβληματισμό σχετικώς με την

αναλογική εφαρμογή των ως άνω διατάξεων στον θεσμό του συμφώνου συμβίωσης, εάν δεν

συνάδουν προς τη φύση του.

9. Επί του άρθρου 56 παρ. 3 εδ. β΄

Με την προτεινόμενη διάταξη ορίζεται ότι «[Σ]ύμφωνα συμβίωσης που έχουν καταρτιστεί πριν

την έναρξη ισχύος του παρόντος εξακολουθούν να διέπονται από το προϊσχύον (ορθότερο:

προϊσχύσαν) καθεστώς, εκτός αν τα συμβαλλόμενα μέρη επιλέξουν να υπαχθούν συνολικά στις

διατάξεις του παρόντος νόμου, κατά τους όρους της παραγράφου 1 του άρθρου 62». Η διάταξη

αυτή είναι μεταβατική και θα μπορούσε να ενταχθεί στις ρυθμίσεις του άρθρου 62 παρ. 1 και 2

του υπό ψήφιση νομοσχεδίου.

---τέλος Παραρτήματος V ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI

Τα άρθρα του Ν. 3719/2008 που αφορούν στο σύμφωνο συμβίωσης

{ Το link από το site της Βουλής των Ελλήνων για το Ν.3719/2008 :

http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=18ae5d58-d9d3-

41ff-99c6-6b8161a25383 }

ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3719 (ΦΕΚ Α΄ 241/26-11-2008)

Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία και άλλες διατάξεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ

Άρθρο 1

Σύσταση

Η συμφωνία δύο ενήλικων ετερόφυλων προσώπων με την οποία οργανώνουν τη συμβίωση

τους (σύμφωνο συμβίωσης) καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η

ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού

εγγράφου στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο καταχωρείται σε ειδικό βιβλίο

του Ληξιαρχείου.

Άρθρο 2

Προϋποθέσεις

1. Για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα.

2. Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου συμβίωσης :

α) αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερόμενων προσώπων ή του ενός από

αυτά,

β) μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και εκ πλαγίου μέχρι και τον

τέταρτο βαθμό, καθώς και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή απεριορίστως

και γ) μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε.

3. Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου συνεπάγεται την ακυρότητα του

συμφώνου συμβίωσης.

http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=18ae5d58-d9d3-41ff-99c6-6b8161a25383

http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=18ae5d58-d9d3-41ff-99c6-6b8161a25383



Άρθρο 3

Ακυρότητα του συμφώνου

Την κατά το προηγούμενο άρθρο ακυρότητα του συμφώνου συμβίωσης μπορεί να

επικαλεσθεί, εκτός από τους συμβληθέντες, και όποιος προβάλλει έννομο συμφέρον

οικογενειακής ή περιουσιακής φύσης. Ο εισαγγελέας μπορεί να ζητήσει αυτεπαγγέλτως την

αναγνώριση της ακυρότητας, αν το σύμφωνο συμβίωσης αντίκειται στη δημόσια τάξη.

Άρθρο 4

Λύση

1. Το σύμφωνο συμβίωσης λύεται : α) με συμφωνία των συμβληθέντων, που γίνεται

αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο, β) με μονομερή συμβολαιογραφική

δήλωση, αφότου αυτή κοινοποιηθεί με δικαστικό επιμελητή στον άλλον και γ) αυτοδικαίως,

αν συναφθεί γάμος είτε μεταξύ των συμβληθέντων είτε μεταξύ ενός από αυτούς και τρίτου.

2. Η λύση του συμφώνου συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση του συμβολαιογραφικού

εγγράφου ή της μονομερούς δήλωσης στον ληξίαρχο, όπου έχει καταχωρηθεί και η σύσταση

αυτού.

Άρθρο 5

Επώνυμο

Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των συμβληθέντων. Ο καθένας μπορεί,


άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.

Άρθρο 6

Περιουσιακές σχέσεις

Με το σύμφωνο συμβίωσης ή και με μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο μπορεί να

ρυθμίζονται οι περιουσιακές σχέσεις των συμβληθέντων και ιδίως η τύχη των περιουσιακών

στοιχείων που θα αποκτηθούν κατά τη διάρκεια του συμφώνου (αποκτήματα). Αν δεν

υπάρχει συμφωνία για τα αποκτήματα, το κάθε μέρος έχει, μετά τη λύση του συμφώνου,

αξίωση κατά του άλλου για ό,τι αυτό απέκτησε και με τη δική του συμβολή. Η αξίωση αυτή

δεν γεννάται στο πρόσωπο των κληρονόμων του δικαιούχου, δεν εκχωρείται ούτε

κληρονομείται από αυτούς, στρέφεται όμως κατά των κληρονόμων του υπόχρεου. Η αξίωση

παραγράφεται δύο έτη μετά τη λύση του συμφώνου.

Άρθρο 7

Διατροφή μετά τη λύση

1. Στο σύμφωνο συμβίωσης ή και σε μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο μπορεί να

περιέχεται συμφωνία με την οποία αναλαμβάνεται, είτε από το ένα ή το άλλο μέρος είτε και

αμοιβαίως, υποχρέωση διατροφής μόνο για την περίπτωση κατά την οποία, μετά τη λύση του

συμφώνου, το ένα από τα μέρη δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή του από τα



εισοδήματα του ή από την περιουσία του. Δεν έχει υποχρέωση διατροφής εκείνος που, εν

όψει και των λοιπών υποχρεώσεων του, δεν είναι σε θέση να τη δώσει χωρίς να

διακινδυνεύσει η δική του διατροφή. Η υποχρέωση αυτή δεν βαρύνει τους κληρονόμους του

υπόχρεου.

2. Ο δικαιούχος διατροφής από το σύμφωνο συμβίωσης συμπορεύεται, ως προς το δικαίωμα

διατροφής, με τον διαζευγμένο σύζυγο του υπόχρεου.

3. Ο υπόχρεος διατροφής, μετά τη λύση του συμφώνου συμβίωσης, δεν μπορεί να

επικαλεσθεί την υποχρέωση του αυτή, προκειμένου να απαλλαγεί, εν όλω ή εν μέρει, από την

υποχρέωση συνεισφοράς ή διατροφής συζύγου ή ανήλικων τέκνων του.

4. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 2 και 3, η συμβατική υποχρέωση της παραγράφου 1

προηγείται της εκ του νόμου υποχρέωσης διατροφής άλλων προσώπων απέναντι στον

δικαιούχο, που βρίσκεται σε αδυναμία, μετά τη λύση του συμφώνου, να διατρέφει τον εαυτό

του με τις δικές του δυνάμεις.

Άρθρο 8

Τεκμήριο πατρότητας

1. Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή εντός τριακοσίων

ημερών από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας του, τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον

άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το σύμφωνο. Το τεκμήριο ανατρέπεται με

αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Τα άρθρα 1466 επ. ΑΚ, καθώς και τα άρθρα 614 επ.

ΚΠολΔ, εφαρμόζονται αναλόγως.

2. Η ακυρότητα ή η ακύρωση του συμφώνου δεν επηρεάζει την πατρότητα των τέκνων.

Άρθρο 9

Επώνυμο τέκνων

Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή εντός τριακοσίων

ημερών από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας του, φέρει το επώνυμο που επέλεξαν

οι γονείς του με κοινή και αμετάκλητη δήλωση τους που περιέχεται στο σύμφωνο ή σε

μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο, πριν τη γέννηση του πρώτου τέκνου. Το

επώνυμο που επιλέγεται είναι κοινό για όλα τα τέκνα και είναι υποχρεωτικά το επώνυμο του

ενός από τους γονείς ή συνδυασμός των επωνύμων τους. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να

περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα. Αν η δήλωση παραλειφθεί, το τέκνο θα έχει

σύνθετο επώνυμο, αποτελούμενο από το επώνυμο και των δύο γονέων του. Αν το επώνυμο

του ενός ή και των δύο γονέων είναι σύνθετο, το επώνυμο του τέκνου θα σχηματισθεί με το

πρώτο από τα δύο επώνυμα.

Άρθρο 10

Γονική μέριμνα

1. Η γονική μέριμνα τέκνου που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια συμφώνου συμβίωσης ή μέσα

σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας του ανήκει στους δύο



γονείς και ασκείται από κοινού. Οι διατάξεις του ΑΚ για τη γονική μέριμνα των τέκνων που

κατάγονται από γάμο εφαρμόζονται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή.

2. Αν το σύμφωνο συμβίωσης λυθεί, για τους λόγους που αναφέρονται στα άρθρα 2 και 4

του παρόντος, για την άσκηση της γονικής μέριμνας εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 1513

του ΑΚ.

Άρθρο 11

Κληρονομικό δικαίωμα

1. Με τη λύση του συμφώνου συμβίωσης λόγω θανάτου, αυτός που επιζεί έχει κληρονομικό

δικαίωμα εξ αδιαθέτου, το οποίο ανέρχεται στο έκτο της κληρονομιάς, αν συντρέχει με

κληρονόμους της πρώτης τάξης, στο τρίτο, αν συντρέχει με κληρονόμους άλλων τάξεων και

σε ολόκληρη την κληρονομιά, αν δεν υπάρχει συγγενής του κληρονομουμένου, που να

καλείται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος.

2. Αυτός που επιζεί έχει δικαίωμα νόμιμης μοίρας στην κληρονομιά, το οποίο ανέρχεται στο

ήμισυ της εξ αδιαθέτου μερίδας, που του αναλογεί. Κατά το ποσοστό αυτό μετέχει ως

κληρονόμος.

3. Τα άρθρα 1826 επ., 1839 επ. και 1860 του ΑΚ εφαρμόζονται αναλόγως και στην

περίπτωση αυτή.

{σημείωση : τα άρθρα 1826 ΑΚ επ αφορούν στη νόμιμη μοίρα, τα άρθρα 1839 ΑΚ επ αφορούν στην αποκλήρωση και τα άρθρα 1860 ΑΚ επ αφορούν στην κληρονομική αναξιότητα}

Άρθρο 12

Αναστολή παραγραφής

Το άρθρο 256 του ΑΚ περίπτωση 1 αντικαθίσταται ως εξής:

"1. μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, έστω και αν ύστερα ακυρωθεί,

καθώς και μεταξύ προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, όσο αυτό

ισχύει".

{Προς διευκόλυνση του αναγνώστη παρατίθεται ολόκληρο το άρθρο 256 ΑΚ, μετά της περίπτωσης 1 όπως αυτή αντικαταστάθηκε από το παρόν άρθρο 12 Ν.3719/2008 : «`Αρθρο 256 Αναστέλλεται η παραγραφή των αξιώσεων: 1. μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, έστω και αν ύστερα ακυρωθεί, καθώς και μεταξύ προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, όσο αυτό ισχύει. 2. μεταξύ γονέων και τέκνων κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας 3. μεταξύ επιτρόπων και επιτροπευομένων κατά τη διάρκεια της επιτροπείας 4. των υπηρετών και των κυρίων κατά τη διάρκεια της υπηρετικής σχέσης, όχι όμως πέρα από δεκαπέντε χρόνια.» Επίσης παρατίθενται οι διατάξεις της ανωτέρω περίπτωσης 1 προ αντικατάστασής της από το άρθρο 12 Ν.3719/2008 : «1. μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, έστω και αν ύστερα ακυρωθεί»



Άρθρο 13

Πεδίο εφαρμογής

Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται σε κάθε σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον αυτό έχει καταρτισθεί

στην Ελλάδα ή ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής. Σε κάθε άλλη περίπτωση, εφαρμόζεται

το δίκαιο που ορίζεται από τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου.

Άρθρο 29

Η ισχύς του νόμου αυτού αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της

Κυβερνήσεως, εκτός εάν στις επί μέρους διατάξεις του ορίζεται διαφορετικά.

Αθήνα, 21 Νοεμβρίου 2008

……………………………………..

Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους

Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 2008

---τέλος Παραρτήματος VI ----



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIΙ

Άρθρα του Ν. 344/1976 σχετιζόμενα με σύμφωνο συμβίωσης

Ν.344/1976 (ΦΕΚ Α΄143)

Περί ληξιαρχικών πράξεων

«Άρθρον 4.

Καθήκοντα ληξιάρχου.

Ο ληξίαρχος υποχρεούται:

……..

β. Να καταχωρίζη τας κατά τον νόμον υπ` αυτού συντακτέας ληξιαρχικάς πράξεις εις

τα κατά το άρθρον 8 του παρόντος νόμου βιβλία

………..

η. Να μηνύη τον μη εμπροθέσμως δηλώσαντα γεγονός, περί ου έδει να συνταχθή

ληξιαρχική πράξις, εφ` όσον το γεγονός τούτο περιήλθεν οπωσδήποτε εις γνώσιν αυτού.»

«Άρθρον 5.

Τοπική αρμοδιότης ληξιάρχου.

Αι κατά το άρθρον 8 ληξιαρχικαί πράξεις γεννήσεως, γάμου και θανάτου καταρτίζονται

εις το ληξιαρχείον της ληξιαρχικής περιφερείας, εις ην έλαβον χώραν τα γεγονότα ταύτα,

εκτός εάν άλλως ορίζεται εις τον παρόντα νόμον.

Σύμφωνο συμβίωσης που έχει καταρτισθεί σε συμβολαιογράφο δύναται να δηλωθεί στον

Ληξίαρχο του τόπου της κοινής κατοικίας των συμβαλλομένων που αναγράφεται σε αυτό

και σε περίπτωση κατά την οποία δεν αναγράφεται κοινή κατοικία αυτών στον Ληξίαρχο

του τόπου κατοικίας του ενός μόνο εκ των συμβαλλομένων, ο οποίος προβαίνει στη

δήλωση.»

«Άρθρον 8.

Ληξιαρχικά βιβλία - Ληξιαρχικαί πράξεις

1. Για τη βεβαίωση της αστικής κατάστασης του φυσικού προσώπου σε κάθε Ληξιαρχείο

τηρούνται βιβλία γεννήσεων, γάμων, συμφώνων συμβίωσης, θανάτων και εκθέσεων.

{σημείωση : η ανωτέρω παράγραφος 1 αντικαταστάθηκε ως άνω με τη παρ.1 άρθρου 56 Ν.4356/2015,ΦΕΚ Α

181/24.12.2015.}

2. Τα ληξιαρχικά βιβλία είναι δημόσια.

3. Στα ληξιαρχικά βιβλία καταχωρίζονται οι πράξεις που έχουν σαν αντικείμενο τη

βεβαίωση γεννήσεως, γάμου ή θανάτου του φυσικού προσώπου, την ισχύ της συμφωνίας των

προσώπων που κατάρτισαν σύμφωνο συμβίωσης, τη μεταβολή του περιεχομένου ή τη

διόρθωση τέτοιας ληξιαρχικής πράξης.



4. Η καταχώρισις ή διόρθωσις ή μεταβολή του περιεχομένου των ληξιαρχικών πράξεων

γίνεται επί τη δηλώσει του προς τούτο οριζομένου υπό του παρόντος νόμου προσώπου.

Δυνατότητα δήλωσης του συμφώνου συμβίωσης, καθώς και καταχώρισης της λύσης

τούτου παρέχεται σε οποιονδήποτε εκ των συμβληθέντων. Στο περιθώριο της οικείας πράξης

καταχωρίζεται και η, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, λύση της συμφωνίας των

συμβληθέντων, καθώς και η συνδρομή αυτοδίκαιης λύσης του συμφώνου συμβίωσης.

{σημειούται ότι με την παρ.5 του άρθρου 29 του Ν.3801/2009, ΦΕΚ Α 163/4.9.2009,ορίζεται ότι:

"5. Ληξιαρχικές πράξεις συμφώνων συμβίωσης, οι οποίες έχουν συνταχθεί έως την έναρξη της ισχύος του

παρόντος νόμου, αποδεικνύουν την ισχύ της συμφωνίας των συμβαλλόμενων, ανεξαρτήτως εάν τηρήθηκαν οι

ρυθμίσεις των προηγούμενων παραγράφων}.

…………………………»

«Άρθρον 14.

Μεταβολαί στοιχείων ληξιαρχικών πράξεων

1. Μεταβολές που επέρχονται στην κατάσταση του φυσικού προσώπου μετά τη σύνταξη των

ληξιαρχικών πράξεων λόγω νομιμοποίησης, αναγνώρισης, αποκήρυξης, αμφισβήτησης,

προσβολής της πατρότητας, υιοθεσίας τέκνου και λύσης αυτής, λύσης ή ακύρωσης γάμου,

λύσης του συμφώνου συμβίωσης, προσθήκης ή μεταβολής ονόματος, επωνύμου,

ιθαγένειας, θρησκεύματος ή αλλαγής φύλου καταχωρίζονται στο πεδίο του πληροφοριακού

συστήματος του άρθρου 8Α που φέρει την ένδειξη «Μεταβολές» εντός μηνός από τότε που

έλαβαν χώρα με την προσκόμιση της σχετικής διοικητικής πράξης ή πιστοποιητικού περί του

αμετακλήτου της σχετικής δικαστικής απόφασης. Ειδικότερα, τα πιστοποιητικά αμετακλήτου

λύσης ή ακύρωσης γάμου, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ενώπιον οποιασδήποτε

δημόσιας ή δημοτικής αρχής, πρέπει να φέρουν επ αυτών επισημείωση του αρμόδιου

ληξιάρχου ότι αντίγραφο τους κατατέθηκε σε αυτόν και ότι καταχωρήθηκε η σχετική

μεταβολή στο πληροφοριακό σύστημα του άρθρου 8Α και για τους γάμους που έχουν γίνει

πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου ότι καταχωρήθηκε η σχετική μεταβολή και

στο περιθώριο της ληξιαρχικής πράξης γάμου».

«Άρθρο 31Α

Στοιχεία της ληξιαρχικής πράξης του συμφώνου συμβίωσης

Η ληξιαρχική πράξη για το σύμφωνο συμβίωσης, πλην των στοιχείων που αναφέρονται στο

άρθρο 9, περιέχει :

α. Το όνομα και επώνυμο, την ιθαγένεια, το θρήσκευμα, το επάγγελμα, τον Αριθμό

Φορολογικού Μητρώου, τον Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης, τον τόπο και το έτος

γέννησης και την κατοικία των συμβαλλομένων.

β. Το όνομα και επώνυμο των γονέων των συμβαλλομένων.

γ. Τα στοιχεία εγγραφής των συμβαλλομένων στο δημοτολόγιο.

δ. Τον τόπο, την ημέρα, το μήνα και το έτος σύναψης του συμφώνου συμβίωσης.»



«Άρθρον 42.

Υποχρέωσις δηλώσεως ληξιαρχικών γεγονότων λαμβανόντων χώραν εις την αλλοδαπήν.

1. Οι εν τη αλλοδαπή Ελληνες υπήκοοι υποχρεούνται όπως, τα εν τη αλλοδαπή

λαμβανοντα χώραν ληξιαρχικά γεγονότα, δηλούν ενώπιον της κατά τόπον αρμοδίας

ελληνικής προξενικής αρχής, κατά τας διατάξεις του παρόντος νόμου.

2. Ληξιαρχικά γεγονότα γέννησης, γάμου και θανάτου ελλήνων υπηκόων που συμβαίνουν

στην αλλοδαπή μπορούν να δηλώνονται από τους υπόχρεους και στις επιχώριες αρχές.

Στην περίπτωση αυτή οι υπόχρεοι οφείλουν μέσα σε τρεις μήνες από τη σύνταξη της

πράξης να υποβάλουν αντίγραφό της στην αρμόδια Ελληνική προξενική αρχή, εκτός εάν

ζητήσουν τη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης και ενώπιον της αρμόδιας ελληνικής

προξενικής αρχής, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 344/1976.

Αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης σε επίσημη μετάφραση μπορούν να υποβάλουν οι

ενδιαφερόμενοι και απευθείας στο Ληξιαρχείο Αθηνών.

…………………………..

6. Σύμφωνο συμβίωσης που έχει καταρτιστεί ενώπιον Έλληνα προξένου ανάμεσα σε δύο

συμβαλλομένους εκ των οποίων ο ένας τουλάχιστον έχει την ελληνική ιθαγένεια, δύναται να

καταχωρισθεί στο ληξιαρχικό βιβλίο συμφώνου συμβίωσης που τηρείται στην ίδια προξενική

αρχή.»

{σημειούται ότι η ανωτέρω παράγραφος 6 αντικαταστάθηκε ως άνω με τη παρ.2 άρθρου 56 Ν.4356/2015,ΦΕΚ Α

181/24.12.2015.}

«Άρθρον 43.

Αρμόδιον ληξιαρχείον προς καταχώρισιν ληξιαρχικών πράξεων

Συντασσομένων εν τη αλλοδαπή.

Οι κατά τις προηγούμενες παραγράφους 1, 2 και 6 του προηγούμενου άρθρου συντασσόμενες

ληξιαρχικές πράξεις καταχωρίζονται στο Ειδικό Ληξιαρχείο μετά από προηγούμενο έλεγχο

αυτών από τον Ειδικό Ληξίαρχο.»

{σημειούται ότι με την παρ. 5 του Ν.3801/2009 ορίστηκε ότι :

"5. Ληξιαρχικές πράξεις συμφώνων συμβίωσης, οι οποίες έχουν συνταχθεί έως την έναρξη της ισχύος του

παρόντος νόμου, αποδεικνύουν την ισχύ της συμφωνίας των συμβαλλόμενων, ανεξαρτήτως εάν τηρήθηκαν οι

ρυθμίσεις των προηγούμενων παραγράφων".}

«Άρθρο 49

Κυρώσεις σε περίπτωση παράλειψης

δήλωσης των ληξιαρχικών γεγονότων

1. Στους υπόχρεους προς δήλωση ενώπιον ληξιάρχου, οι οποίοι παραλείπουν να προβούν

στη δήλωση αυτή, επιβάλλεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης

Διοίκησης πρόστιμο: α) ύψους εκατό ευρώ εάν προέβησαν σε δήλωση μετά την παρέλευση

της κατά τα άρθρα 14 παράγραφος 1, 20 παράγραφος 1 και 29 παράγραφος 1 μηνιαίας,

δεκαημέρου και τεσσαρακονταημέρου προθεσμίας δηλώσεως αντιστοίχως και β) ύψους



τριακοσίων ευρώ αν προέβησαν σε δήλωση μετά την παρέλευση ενενήντα ημερών από τη

λήξη της προθεσμίας που προβλέπεται στα άρθρα αυτά.

Προς διευκόλυνση γράφεται ότι η παρ. 1 του άρθρου 14 ορίζει προθεσμία μηνιαία για τη δήλωση μεταβολών,

η παρ. 1 του άρθρου 20 ορίζει προθεσμία δεκαήμερη για τη δήλωση γέννησης και η παρ. 1 του άρθρου 29

ορίζει προθεσμία σαρανταήμερη για τη δήλωση γάμου

2. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών δύναται να αναπροσαρμόζονται τα ανωτέρω

ποσά.

3. Ο ληξίαρχος ενημερώνει αμελλητί τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης

για τις παραλείψεις της προηγουμένης παραγράφου.

4. Εφόσον υπόχρεοι προς δήλωση είναι περισσότεροι, η δήλωση κάποιου εξ αυτών

απαλλάσσει τους λοιπούς.»

---τέλος Παραρτήματος VΙΙ ----

ΜΛΗΩΜΑΙΚΟ 5 3 mΙΙΙΟ ΙΑ Ο ΜΩΝΟ ΜΙΩΗ...

Documents