نیقیف هقف هاگدید ا یراجت تاغیلبت یسر...

1بررسی تبلیغات تجاری از دیدگاه فقه فریقین 2شاکری اکبرغلام

چکیدهاسنتببا ، هدف و انگیزه این تقیین .جدید و مبتلا به است یموضوع ،تبلیغات تجاری

ای به ،ب فیهی و حدیثیبررسی کتاست که طی بخشی از احکام فیهی تبلیغات تجاری

حرمنت ، حرمنت هرو ، غن ، نتیجه رسیدیم که با اسنتااهه از عبناوی فیهنی تند ی

رینواهی و وجنو یی ،حرمنت نجن ، حرمت ضرر رساندن به غینر ، تقریک جبسی

توان بخشی از احکام تبلیغات تجاری را استببا کره و ما با اسنتباه می ،براهر هیبیهرباره

بخشی از احکام فیهی تبلیغات تجاری را بیان کنرهیم و وایات مربو ،و رعباوی ای به

وظیانه رسنانه تصنویری را مسنتدا بینان و ، مصناهی نن بریی، از عباوی یک ذیل هر

.کرهیم

مقدمه روزروزبنه ،انگینز حینرت شنتابی بنا ،ننوی هایرسانه از گیریبهره با تجاری تبلیغات

ببیاهی و عمی ثیرهایتأ ،انسان زندگی هایعرصه ههم بر و هشومی مؤثرتر و ترمتبوع

بنه منرهم کنه )چبانت ثیر نن بر جببه اقتصاهی استأ رتری اگرچه نشکا .گذارهمی برجا

کنالای ینوه را بنه یریندار ه فروشنبد ،بد و از ای طری کمیکالاهای تجاری معرفی

.13/30/1031؛ تاریخ تصویب: 03/11/1031. تاریخ وصوا: 1

[email protected]هکترای فیه اسلامی جامعة ا مصطای ا عا میه .1

Bi-Quarterly Scientific Promotional Journal

in Imamiyah Jurisprudence

Year 7 Issue, No 12/spring & summer 2019

ترویجی مطا عات فیه امامیه _هوفصلبامه علمی

1031بهار و تابستان /11/شماره ساا هاتم

ثیر نگناهی تبلیغناتی تأ (،شوهمیکبد و یریدار از کالای موره نیاز یوه نگاه میمعرفی

هایتبلیغات بازرگانی هر عرصهن، بلکه به گاته کارشباسا ؛شوهنمیمقدوه به ای حد

و نایوهنگناه ثیریتنأ ؛هگذارمیثیرات عمی و گسترهه ، تأاجتماعی و سیاسیی، فرهبگ

بنر ویژهبه ؛شهروندان رسوم و نها و نرزوها، هاعاهت، باورها بر، عمی اام، تدریجی

.کوهکان

احکنام شنرعی ،بر عهده حوزه علمیه است که مانبد هر مسئله مسنتقدثه هیگنر

،واجب است کنه قبنل از تجنارت ،زیرا بر تاجر ؛تبلیغات تجاری را مستدا بیان کبد

،1031، کلیبی) «المتجر ثم الفقه»: فرموه×یعل ه امامک؛ چبانرا یاه بگیره احکام نن

اوا احکام شنرعی تجنارت را ،هد تجارت کبدیوامییعبی کسی که ؛(153ص ،5ج

هر نها نینز عظنام بپرهازه. هر ای راسنتا فیهنای تجارت و پ از نن به یاه بگیره

، بر او واجب اسنت کنه احکنام یواهد تجارت کبدمیکسی که »: فرمایبدمیتجارت

، نجانی ) «به را یاه بگیره تا واجبی فوت نشوه و از ارتکا حرام مصنون بمانند مبتلا

.(513ص، 0ج، 1011، یمیبی ؛017ص، 5ج، تا، بییویی ؛105ص ،تابی

تبلیلیغاتی از دیدگاه امامیه هایتصویری در پخش آگهی هایوظیفه رسانه ،معامله میرر شده هو طرفشرعی که برای هایلازم است هستور ،تبلیغاتی هایهر نگهی

.شوهرفتار زی شرعی طب موابا متخلف ،اگر تخلای صورت گیرهتا رعایت شوه

تبلیغاتی از هایپخ نگهی بارهتصویری هر هایف رسانهوظایهر ذیل به بریی

.پرهازیممیهیدگاه فیه

کاری و نیرنگ زدن به خریدارانپرهیز از فریب .1

کنه است هاییاز پخ و نشر نگهیپرهیز ،تصویری هایف رسانهوظای تری از مهم

،بنرای کنالای منوره تبلین منثلا ؛شنوه منی ریان موجب فریب و گوا یورهن مشنت

کنالا را هنای که عینب نکوشد که هر نن نباشد و نشوه یاتی بیان صها و یصوویژگی

3 هاترجمه چکیده درس

هر نگهی تبلیغاتی از هر ننوع رو و ترفبندی کنه موجنب کهای یلاصه .دبپوشان

فرینب هر ،هر فیه اسنلامی که بپرهیزه؛ چبان ،شوهمیفریب و گوا یورهن مشتریان

، به ای نوع هر فیه معاملات .تشده و موجب ییار هر فسخ اسشمرهه حرام ، معامله

شنوه منی تند ی موجنب یینار ،و از هیدگاه فنرییی دگویبمیکاری تد ی فریب

.(100ص، 0ج، تا، بیقدامهاب ؛131ص، 0ج، 1031، طوسی)

ت کنه سن ا این ،و تد ی هر بیع به معبای پرهه و ظلمت است ،تد ی هر غت

مبینع پنرهه اندایتنه و بنه هنای گویا بر عینب ؛باروشدنن بدون بیان عیب چیزی را

.(137ص، 1ج، 1030، ابوا قسی ) است ری یدعه و نیرنگ زههتمش

یعبی یدعه به کار رفته است؛ تد ی هر همان معبای غوی نیز هر اصطلاح فیها

تند ی همنان » :فرمایبند میمسا ک شهید ثانی هر که چبان ؛و نیرنگ زهن هر معامله

.(103 و 103ص، 1ج، 1010، عاملی) «یدعه و گوا زهن هر معامله است

، 1017، جمعی از پژوهشنگران ) شده استمعبا بیان همی نیز به فرهبگ فیه هر

فرینب ، معاملنه طنرف هکن هرحیوق مدنی هم به عملی گاته شنده و( 010ص، 1ج

.(510ص، 1ج، تا، بیامامی) بخوره

و از هنر ننوع ضنرر زهن بنه کناری و یدعنه هر معناملات ث از فریبهر احاهی

معنروف یمناجرا هر |اکنرم امبرین پ کنه چبان ؛استاعلام شده نهی و حرام ،هیگران

از نامتعنارف طنور بنه ، نن ما ک که را یییرما هریت هستور هاه ،جبد ب سمرة

باعنث ، ینوه وقنع مبی یونمدهارفت با رایز؛ کببد قطع، کرهمی استااهه ییو ح

ایبوه و بنه عبنوان قاهنده کاشته نن هر را یوه هریت که شدمی اییانه ما ک نزار

،هر شریعت اسنلام .(011ص، 13ج، 1031، کلیبی. )«لاضرار و لاضرر»: کلی فرموه

هنر ننوع » :فرمایبدمیجواهر صاحب .دضرر واره کب یهیگر ح نداره به هیچ ک

،که تد ی و یدعه باشند ایهر معامله ،یث لاضررحرام است و مطاب حد ،تد ی

.(170ص، 10ج، 1030، نجای) «ییار است

وا هرض وا مامس شغ نم نام يسل» :فرموه |هر روایت هیگری نبی اکرم تیلب معامله هر که یکس ستین ما از»؛ (110ص، 11ج، 1033، عاملیحر . )«هر ك ما

کنار بنه رننگ ین ینوه یکالاها فرو و عرضه هر ای برساند ضرر گرانیه به ای کبد

.«ببره

، ننوری ) «هر ك ما وا ه،رغ وا مامس شغ نم عن م »: فرموه ×کاظم امام

بین فر را او ای کبد تیلب یمسلمان با معامله هر که یکس هر»؛ (131ص، 10ج، 1031

.«است ملعون، له کبدیح یا ههد

ی جلب برا ایفروشبده، هامروزچبانچه حرام است و ،ر معاملهتد ی هببابرای ،

معرفی کبد که موجب فرینب ای به گونهکالای یوه را ، هر تبلیغات تجاری ،مشتری

.حرام یواهد بوه ،یورهن طرف معامله شوه

تدلیس در کتب فقهی مصادیقالف(

اند از:های تد ی هر کتب فیهی عبارتمصداق

یروسرخبرای زیبک صورت رهنک سرخ مانبد ؛واقع یلاف یزیچ هاهن نشان .1

بنه ،گوسنابد ریشن دنیندوش ا( ی177ص، 1ج، 1015، شیخ انصاری) یو هاهن نشان

؛(170ص، 10ج، 1030، نجای) نن هاهن نشان ریرشپ مبظور

، 5، ج1010، شننیرازیمکننارم ) پوشنناندب را نن وتکسنن بننا و هاره ییانن بیننع .1

؛(151ص

ب یطب، د زوجهیگویمثل ا م ؛ه ندارهکد یگویرا م یما کاما صات ؛نداره یبیع .0

اسنت رهه کن را ابراز یما ک یصات یو ؛ستیب نیع ،ب نبوهنیطب !ستین یو ؛است

بد کیمثل ا شر م ؛شوهیمر یتعببه اشترا ، صورتیه گاه از اک ستیه هر زوجه نک

.(همان) تید حریبه ق


یغاتیمصادیق تدلیس در آگهی تبلب(

هنای تند ی هر پخن نگهنی هنای مصداقمواره ذیل از ،با توجه به بقث گذشته

هنا نناز پخن انند موظف ،تصویری هاین رسانهشوند و مسئولامیشمرهه تبلیغاتی

.کببدجلوگیری

شنده سایته معیبی کشور هر کهرا کالایی یعبی ؛کالا سایت مقل هر تد ی .1

.شوه عرضه یگریه کشور تو یدی عبوانه باست

علامنت از ایکاریاننه ینا شنخ کهای مانبد ؛تجاری هاینشانه هر تد ی .1

.ببره بهره یوه کالای فرو برای مرغوبی و معروف تجاری

از غنذایی ایهمناه سنایت هر منثلا ؛نن میدار و کالا ترکیبات ذکر هر تد ی .0

،اسنت مضر که اینگهدارنده مواه یا مصبوعی هایرنگ مانبد مرغو غیر یام مواه

هر کنه این یا است یا ی مواه ای از کالا ای که شوه نوشته نن روی و شوه استااهه

را هر پنی هاشنته مشتری گمراهی که شوه ذکر بعضی نام فیط ،رفته کاره ب مواه بیان

.باشد

.غیرحیییی هایتاریخ نوشت مانبد ؛مصرف انیضای و تو ید تاریخ هر تد ی .0

از کنالایی مثلا که صورت ای به ؛تو یدی کالای ببدیهرجه و نوع هر تد ی .5

.کبد عرضه ممتاز کالای عبوانه ب را عاهی نوع

د رینز شامپویی را ضمثلا ؛هایی ذکر شوه که هر نن نباشدبرای کالا ویژگی .7

.که هارای ای ویژگی نباشدحا ی؛ هرمو و ضد شوره معرفی کبد

، 1010، یمیبنی ) مواره اشاره شنده اسنت ای به بریی از ت فیها نیزهر استاتاها

.(113و 111ص، 1ج

،انند که مصناهی تند ی ذکنر شنده را تمام مواره فوق ،عموم و اطلاق روایات

کنه از ( 011ص، 13ج، 1031، کلیبنی ) مانبد حدیث لا ضرر و لاضنرار گیره؛ هربرمی

شامل تمام مواره فنوق و ( 030ص، 13ج، 1030، مجلسی) است ی معتبر قاظ سبد

،رسانی حرام است و هر همه مواره فوق، هر نوع ضررزیرا طب ای حدیث ؛شوهمی

.حرام استرو، و ازای ضرر رسانی وجوه هاره

وا مامس شغ نم نام يسل»: که فرموه |همچبی عموم روایت پیامبر اکرم ؛هگیرمیرا هربرهمه مواره فوق ،(110، ص11، ج1033، عاملیحر ) «هر ك ما وا هرض

به او نیرننگ زهه شنده اسنت و و هرسانی شدضرربه مسلمان ،زیرا هر همه ای مواره

کسی که با مسلمانی مخل : گویدمیزیرا روایت ؛هارههلا ت بر حرمت ، ق روایت

گبناه یقندر بنه یعبنی ؛مسلمان نیسنت ،نباشد یا به او ضرر برساند یا فریب بدهد

افنزار هراینة نرم) معتبر است ،روایتای .هشونمیشمرهه بزرگ است که از مسلمانان

.(ا بور

فرو با مسنلمانی یدعنه و و کسی که هر یرید »: گویدمیروایتی که همچبی

، 1010، شیخ صدوق) «روز قیامت با یهوهیان مقشور یواهد شد ،نیرنگ به کار گیره

گباه بزرگ اسنت به قدری ،است که ای شخ عبمای حدیث به .(10ص، 0ج

واضح است و عموم ،هلا ت روایت بر حرمت ،ای . ببابرشوهنمیشمرهه که مسلمان

ضنعیف اسنت ،روایت از نظر سبد .شوهمییاهشده یت هم شامل همه مواره ای روا

و ای بنه نورهه م لا یقضر هر نن را و ی شیخ صدوق ؛(00ص، 3ج، تا، بییویی)

زیرا ایشان فیط روایناتی را ؛نزه شیخ صدوق معتبر است ،ای روایتکه ن معباستن

.استکه نزه ایشان صقیح کبد میذکر م لا یقضر هر

نینز کببند منی مؤم هلا ت هرباره یواهیروجو یی چبی از روایاتی که برهم

،ن منؤم بر انسا»: فرموه×امام صاهق .حرام استیاهشده شوه که همه مواره میثابت

عناملی حنر ) «ینواه او باشند ییر واجب است که هر حضور و غیا براهر منؤمب

،3، ج1030، مجلسنی ) صنقیح اسنت ،روایت از قاظ سنبد .(011، ص17ج، 1033

.(101ص


گوننه کنه ییرینواه هر یک از شما همان»: فرموه |رسوا یدا ،هر روایتی هیگر

هر .(011ص، 17ج، 1033ملی عنا ) «باید ییریواه براهر نیز باشند ،یوی است

ا براهر هیبنی هرباره گوید انسان میکه چبان ؛کید بیشتری وجوه هاره، تأای روایت

.یواه باشدمانبد نا یوی باید ییر

پر هیز از خیانت و تقلب در معاملات .2

تیلنب و ،از کارهایی که هر معاملات تجاری از نن هر روایات به شندت نهنی شنده

به عبوان غ هر معامله مطنرح ،مله است که هر روایات و کتب فیهیییانت هر معا

و اسنت از نن ننوع یاصنی ،اگرچه غ هم از مصناهی تند ی اسنت .شده است

.شوهمیجداگانه ذکر نیز هر کتب فیهی رو، ازای

، فراهیندی ) شنوه منی و یلوص نینت اطنلاق ریواهیبه ضد یی ،غ هر غت

رسنوا که ؛ چبانبه شدت از غ نهی شده است ،هر روایات. (003، ص0ج ،1013

:فرموه |یدا

عم ةام يالق نمي ريحش و -انم يس ف يعب وا اءر ش يف مامس شغ نم و .(111ص، 11ج، 1033 ،عاملیحر ) قالخ شغ ا همنأل هندالي

از ما ،فریب بدهداو را تیلب کبد و کسی که هر یرید و فرو با مسلمانی

تری رکنا ؛ زیرا یهوهیان از فریببا یهوه مقشور یواهد شد ،نیست و روز قیامت

.یل هستبد

کسی که هر یرید : گویدمیکه چبان ؛واضح است ،هلا ت ای روایت بر حرمت غ

بنه و این با یهوه مقشور یواهد شد ،کبدمیو ییانت ،و فرو با مسلمانان تیلب

یهوهیان روز قیامت ازمرتکب نن غ به قدری بزرگ است که گباه که نن معباست

یعبنی بنرای ،مقشور یواهد شد و مقشور شدن با یهوهیان هاننشوه و با میشمرهه

.یواهد شد و عذا هر قیامت هم ه یل بر حرمت نن فعل استمعذ ،ای کار

.رویتمفن میپارچه نازک ،ایههر س»: گویدمیحکم ب هشام ،هر روایت هیگری

غن ،فنرو هر سنایه ، هشام ای: از ننجا گذشت و به م فرموه×موسی کاظمامام

.(113ص، 11ج، 1033 ،عاملیحر ) «شوه و غ هم جایز نیستمیمقسو

و بنر ( 103ص، 13ج، 1030، مجلسنی ) صقیح اسنت یای روایت از نظر سبد

شنوه کنه منی روایات روشن ای ی از ا. ببابرحرمت و عدم جواز غ تصریح هاره

بندون ،غن » :فرمایبند میمکاسب ست که شیخ هر روهمی از حرام است و ،غ

.(115ص، 1ج، 1015، شیخ انصاری) «حرام است ،یلاف

مصادیق غش در کتب فقهیالف(

اند از:های غ هر کتب فیهی عبارتبریی مصداق

بد پبهان کرهن گبدم ینا بنرن مان ؛ب اهنی هر جب اعلیجمخلو کرهن ( ا ف

لای جب مرغو ؛ههرجه پایی هر لاب

؛قاطی کرهن ن با شیر(

سنبزی مانبند تنازه نشنان هاهن ؛بیان کرهن صاتی برای مبیع که هر نن نباشد( ج

؛پاشیمانده با ن

ینورهه را طلافلنز ن کهای مانبد ؛جب هیگری معرفی کبد ،هرو مبیع را به( ه

؛11ص ،همنان ) نینره باروشند جای یورهه را به نیرهباروشد یا فلز ن جای طلابه

ان از غ هر صدر اسلام بوهه که بین هاییایبها نمونه .(15ص، 1ج، 1011، سیستانی

.شوهمیبه بریی مصاهی غ هر تبلیغات تجاری اشاره ،شده است و هر ذیل

تبلیغاتی هایمصادیق غش در آگاهیب(

معاملات تبلیغات بازرگانی هر هامروز ،بدون شک: از حد ستا و مدح بی .1

کنه کار مایدی اسنت ، مموره نیاز مره هایو برای معرفی کالا است ضروریتجاری

از کارهنای .تنا کسنی ضنرر نبیبند بگینره صورت ارچو احکام شرعی ههر چ باید


ز ستای و مدح بنی ا ، هبگیرصورت یلافی که ممک است هر تبلیغات بازرگانی

صااتی فاقد ست که به ای معبا ،بی از اندازه مدح شوه ییکالااز اگر .ستحد کالا

.استحرام و ،همان غ ،برای نن بیان شده و ای است که

؛ی نامرغو به عبوان کالای مرغو کالااعلام .1

که ینا را شده ببدینبمیوه بستهمثلا ؛ نایا یمعرفی کرهن کالا یا .0

و از مصاهی غ و حنرام اسنت هاایب .یا و طبیعی معرفی کبد ،ستنی و طبیعی

اسنت کنه مواظنب باشنبد هر ای ،تصویری هاین رسانهرو، از وظایف مسئولاازای

.غ و فریب نباشد ،تبلیغاتی هایپخ نگاهی

شنامل همنه منواره ،کببند منی عموم و اطلاق روایاتی که بر حرمت غ هلا ت

.شوهمی فوق

ز از دروغ گفتن در معاملهپرهی .3

،تبلیغناتی هایست که هر پخ نگهیا ای ،تصویری هاین رسانهاز وظایف مسئولا

چه هر امر تجارت ؛به طور مطل حرام است ،هرو گات .بپرهیزنداز کذ و هرو

، 1ج، 1015، شیخ انصناری )شوه شمرهه میچه هر غیر نن و از گباهان کبیره و باشد

مااسند زیناهی بنر نن مترتنب ،برای فرو کنالا هرو گاتنه شنوه وقتی .(130ص

چبنی اکل ماا به باطنل و هم ،اذیت کرهن نن ،فریب هاهن مسلمانکه چبان ؛هشومی

،بیشتر شوههرو و هرچه مااسد مترتب بر را هر پی هاره سلب اعتماه بی مسلمانان

.(35ص، همان) شوهمیگباه هم بیشتر

ینوری ها شرا است و هرو از شرا کلید تمام بدی» :رموهف ×امام مقمد باقر

.(003ص، 1ج، 1031، کلیبی) «هم بدتر است

حرمت و بر( 103ص، 13ج، 1030، مجلسی) موث است یحدیث از قاظ سبد

،کبند منی ها معرفی یوری را کلید همه بدیشرا ، زیرا حدیث ؛کبدمیکذ هلا ت

از ،هرو گانت گبناه یعبی ؛هم بدتر است رییواکه هرو از شرا گوید میسپ

اطلاق هاره و ،تر و بدتر است و حرمت هرو هر ای روایتشرا یوری هم بزرگ

مصناهییی کنه ،هر نتیجهگیره. هربرمی، شوهمیکه هر نن هرو گاته را تمام موارهی

هم به قاظ هرو بوهن ،اگر مصداق هرو هم باشد ،برای تد ی و غ بیان کرهیم

.حرام یواهبد بوه

کنه هر قا نب نگهنی بدمجاز نیسنت ، یرسانه تصویری هر مملکت اسلام ،ببابرای

.هرو پخ کبد ،بازرگانی

اگر هر تبلیغنات، مثلا بدستهاز مصاهی هرو هم ،بیشتر مصاهی تد ی و غ

هنم ،نبمینوه طبیعنی معرفنی کببند ،که ن و مواه شیمیایی قناطی هاره ای رانبمیوه

کنالایی کنه کیاینت پناییبی اگنر مصداق غ و تد ی و هم مصداق هرو است یا

هم هرو و هم غن ،معرفی شوه برتر از کالای باکیایت هر کیایت مساوی یا ،هاره

.و تد ی هر معامله است

یروغب کهای مانبد ؛از مصاهی هرو استنیز چبی مبا غه هر مدح ثبای کالا هم

بنا یا شامپو ، روغ تری معمو ی را با کیایت یمو ی یا باسمع یشامپوی، معمو ی

، مکاسنب شیخ هر .بهتر از نن باشد ،که هر بازارحا یکببد؛ هرموجوه هر بازار معرفی

قبنیح یانسان کهای مانبد است؛ مبا غه را از مصاهی هرو قرار هاهه ،هر بریی مواره

.(110ص، 0ج، 1015 ،شیخ انصاری) کببدتشبیه ا مبظر را به ماه

.مکنروه اسنت ،فرمایبد که مدح کالا از جانب فروشبدهمیهر نها تجارت فیها

،15، ج1011، حلنی ) مکنروه اسنت نینز همچبی مذمت و بدگویی کالا بنرای یریندار

اگنر ،ای ببابر .(07ص، 11ج، 1035، بقرانی ؛050ص، 11ج، 1030، نجای ؛013ص

.حرام اسنت ،نمیز باشد که به حد هرو برسدبا غهبه قدری م ،مدح کالا از نظر فیهی

:فرموه |رسوا یدا که؛ چبانمدح و ثبای معمو ی هم مکروه است

، عنیبیلا و نیشتری فا إلا و خصا خمس حفظیف یاشتر و باع من، کلیبنی ) یاشتر إذا المم و باع إذا الحمد و بیالع تما ك و الح ف و الربا


.(153ص، 5ج، 1031

بایند از پنبچ ،یواهد یرید و فرو و کار تجاری انجام بدهند میکسی که

معاملنه ربنوی انجنام کنه این اوا :و الا یرید و فرو نکبند ؛چیز اجتبا کبد

چهنارم ؛عینب کنالا را مخانی نکبند کهای سوم ؛قسم نخوره کهای هوم ؛ندهد

.نکبد مذمت ،یرهمیوقتی کهای مدح نکبد و پبجم ،فروشدمیوقتی کهای

مبیع یوه را مدح نکبند و منراه از ،ست که بایعا ای «وا قمد اذا باع»مراه از ا ظاهر

، حلنی ) دمنذمت نکبن ،ینره منی ست که انسان چیزی را که ا ای ،«وا ذم اذا اشتری»

.(101ص، 1ج، 1013

؛ حد معرفی کالا مقدوه باشدبه از هیدگاه فیهی تبلیغات بازرگانی باید رو، ازای

:فرموه |ه رسوا یداکچبان

مل اعب اذا و _ بعي مل ىر اشت اذا _ بهكسم ابط يهف كن نم عرب ا، 11ج، 1033، عناملی حنر ) فح ي أل كلذ ينب ايمف و _ سليد أل و دحمي

.(010ص

کنه ای اوا :استکسب و کار پاکیزه ،کسی که چهار یصلت هاشته باشد

کنه این کبد و هوم نمیگو نن چیز را باز هایعیب ،یرهمیوقتی از کسی چیزی

کبد و نمیتد ی و یدعه کهای کبد و سوم نمینن را مدح ،اگر چیزی باروشد

.یورهنمیقسم کهای چهارم

رتعبنا به .هرو نه باشد ارستوا الاک حیای بلاا بر باید گانیزربا تتبلیغاببابرای ،

.هشو اهگمر کهنن نه ،یابد گهین الاک ماهیت به باید تتبلیغاطری از مخاطب ،یگره

از جاذبیت جنسینکردن استفاده .4

صورت تصویری جهان هایکه هر تبلیغات بازرگانی رسانه یاز کارهای یلاف شرع

هه از جنذابیت جبسنی اسنتاا شبدگان برای فنرو بیشنتر ست که فروا ای ،گیرهمی

یهنا ضنعف از یگینر هبهنر ، گنانی زربا تتبلیغنا هر ،از هیدگاه فیه اسلامی .کببدمی

بسنیاری .جایز نیست، کس و زن جب از یلاقیا غیر ههستااا و مخاطب یلاقیا

سیاسنی ینوه از و ینظنام ، یها برای رسیدن بنه اهنداف اقتصناه از افراه و سازمان

ی هر ییلی از کارها بنه این وسنیله چبهم .گیرندمیبهره جبسی زنان هایجذابیت

.نیستوجه جایز هیچای رو به، شوند و از نظر فیه اسلامیمیمتوسل

هنر گوننه تقرینک جبسنی و نذت شنهوانی هو ننامقرم از ،شریعت اسلام هر

امنام ) رام اسنت ح... یهیداری باشد یا تصویری یا شبیدار، هکم باشد یا زیا، یکدیگر

.(033ص، 1ج، 1010، یمیبی

:است به زنان امر شدهبه صراحت ،هر قرننماء بماء منهمر } رنا الرض عيونا فالتقى الماء على أمر قد قدر * ففتحنا أبواب الس {وفج .(00و 01 ، نیهبیره)

و ببند ک طمنع شنما هر منارهلان یب هکن دین نگوی سخ زیانگهو یاگونه به

ینخسنت تین جاهل همچنون و دیبمان یوه یهایانه هر د ویبگوی ستهیشا سخ

.دینشو ظاهر (مرهم انیم)

حکم نیه برای عمنوم ،هستبد |گویبد که اگر چه مخاطب نیه زنان پیامبرمین ماسرا

.(133ص، 11ج ، 1010، شیرازیمکارم ) زنان است

اگر با ذت جبسی و قصد ،گو هاهن به صدای زن نامقرم ،شیعه از هیدگاه فیهای

.(33، ص13، ج1030، نجای ؛57، ص1، ج1010، عاملی) ز نیست، جایریبه باشد

اسنت کنه هر این ،تصویری هایف رسانه، از وظایای از هیدگاه فیه امامیهببابر

از هنر بایند ،تبلیغات بازرگنانی و تجاری از جذابیت جبسی استااهه نکبد هاینگهی

انگینز و صندایی هنو نباید زنان با ظاهری مهی و دباش نوع تقریک جبسی عاری

که زننان از است بسیار واره شده ،ه روایات هر ای بارهکچبان؛ کببد تبلیغات را اجرا

همچبی به بپرهیزند. ،شوهمیعملی که موجب جلب توجه و تقریک جبسی مرهان

بپرهیزند. مبافی عاتن وه و رفتارهای شهوت هایکه از نگاهاست مرهان توصیه شده

.کبیممیچبد روایت را ذکر ،نمونهبرای ما


القنم ع فمر المرة استعرر إذا :|قا رسن الله»: روایت اوا بدک معطر را یوه یزن اگر» ؛(111ص ، 1011، پایبده) «زانية فهي ريحها ليجدوا

«.است ارکزنا ،اببدیهر را او یبو هک بگذره یمرهم بر و

توجنه منرهان ،کبد و از ای طری میزنی که یوه را یوشبو ،وایتهر ای ر

.است زناکار شمرهه شده ،کبدمیجلب نامقرم را به یوه

:روایت هوم

النار في منخريه ع الله ةكبه امرةته ةطاع من :|قا رسن الله الحماما و العرسا و النياحا إل تدعنه قا الراعة ت ك ما و فقيل

، کلیبنی ؛115ص، 1ج، 1010، شنیخ صندوق ) فيجيبها الرقاق لثيابا لبس و

.(511ص، 5ج، 1031

صنورت بنا را او یداوند ،بدک اطاعت زن از ک هر: فرموه |یدا رسوا

حضنرت ؟سنت یچ زن اطاعنت از مبظنور : رهندک عرض .بدکاف یواهد نت هر

هنا و منام و ح هنا و عروسنی هنا زن از او برای رفت بنه ینتم کهای : فرموهند

.های نازک اجازه بگیره و او اجازه بدهدپوشیدن با

منا چنرا ا( افزار هرایة ا بورنرم) موث است ،ذکر شدهکافی حدیث طب سبدی که هر

انند؛ هشرکت هر مراسم یتم و عروسی و رفت بنه حمنام عمنومی مبنع شند زنان از

صورتی باشد که هدف ، ناظر برشاید حدیث .همشکلی ندار ،که از نظر فیهیحا یهر

هاییوهنمایی و جلب توجه نامقرمان باشد و با با ،اجتماعاتای از شرکت هر

اما اگر موازی شرعی را رعایت کببد و یلاف شرعی مرتکب ؛نامباسب شرکت کببد

شرکت هر مراسنم ،به عبوان صله رحم ،فامیل باشبداگر بلکه ؛اشکا ی نداره ،نشوند

هلا ت حدیث بر ای امر واضح است کنه ،به هر حاااست. ب واج هانن شاهی و غم

ننازک و مقنرک و جلنب توجنه منرهان ننامقرم بنا شنرکت هر هایپوشیدن با

ندرکا، گباهکببدنمیشان را از ای کارها مبع ، حرام است و مرهانی که زناناجتماعات

.و معذ یواهبد شد

:روایت سوم

من كم و مسمنم إب يس مسها من سهم النظر ×الله عبد ةبي عن .(113ص، 13ج، 1033، عاملیحر ) طني ة حسر ةورثت نظر

اسنت. از تیرهای ابلی و مسنموم تیری ،نگاه به نامقرم: فرموه×امام صاهق

.شوهمبجر به حسرت طولانی یچه بسا نگاه

.(011ص، 13ج، 1030، مجلسی) موث است یروایت از نظر سبد

:روایت چهارم

النظر ×بن ةبي عمير عن الكاه ي قا : قا ةبن عبد اللهبإسناده عن ا، عناملی حر ) بعد النظر تزرع في الق ب الشهن و كف بها لصاحبها فتنة

.(131ص، 13ج، 1033

نگناه پشنت سنر : حضنرت فرمنوه کبد که ننمینیل ×کاهلی از امام صاهق

و را بنه ا ،تقریک شوهکسی کبد و وقتی شهوت میشهوت را هر قلب زنده ،هم

.کشدمیفساه

.(افزار هرایة ا بورنرم) صقیح است یروایت از نظر سبد

:روایت پبجم

حرم و مسال ه جناب من إليه كتبه فيما×الرضا عن سنا بن محمد عن لما النساء من غيرهن إل و بالأزواج المحجنبا النساء شعنر إل النظر فيما الدخن و الفساد من جالتهيي إليه يدعن ما و الرجا تهييج من فيه .(130صهمان، ) يجمل لا و يحل لا

این اسنت کنه ،علت حرمت نگاه بنه موهنای زننان : فرمایبدمی ×امام رضا

سنبب فسناه و ،انگیزه و هرچیزی که مهی شهوت اسنت میشهوت مرهان را بر

.شوهمیارتکا کار حرام

.(رافزار هرایة ا بونرم) صقیح است یروایت از نظر سبد

هر جامعه اسنلامی ،شوه که از هیدگاه فیه شیعهمیثابت ،روایاتای با توجه به

اندزنان موظفو ز نیست ، هرگونه تقریک جبسی جاییارج از چهارچو زناشویی


ن نوه هنو هنای از نگناه اندموظفنیز مرهان بپرهیزند و که از هر گونه رفتار مهی

.کببد هوری

این ،تصنویری هنای ف رسنانه از وظای ،یدگاه فیه شیعهه بدون شک از ،ای ببابر

از هیندگاه بپرهیزند. از هرگونه تقریک جبسی ،است که هر پخ تبلیغات بازرگانی

هنای از جاذبینت و جامعه باید از هر نوع تقرینک جبسنی پناک باشند ،فیه اسلامی

.نباید هر فرو کالا استااهه شوه ،جبسی

خریدپرهیز از تحریک مشتری برای .5

،هر غنت جن یا ج ن. است «نج » ،که هر یرید و فرو مبع شده یاز چیزهای

و هر ( 030ص، 5ج، 1030، ابوا قسنی ) اسنت برانگیخت و کرهنتقریک معبای به

:است صورت هو به ،و نن کالاست یرید به تقریک کرهن مشتری اصطلاح فیها

کنه ای برای نداره را نن یدیر قصد که کسی طرف از کالا قیمت برهن بالا ا ف(

بخنره بنالاتر قیمنت بنه و تقریک و گمراه شوه، بخره را نن یواهدمی که شخصی

،تنا ، بنی مشنکیبی ؛131، ص1، ج1015، شنیخ انصناری ؛010، ص11، ج1030، نجای)

منثلا کنه را اتنومبیلی یواهدمی کسی مثلا ؛ (010ص، 1ج، تا، بییراسانی ؛500ص

و کبند منی تنواطی فروشنبده نن با هیگری شخ .بخره، ارزهمی تومان میلیون پب

واقعنا کهحا ی هر ؛«یرممی شما از میلیون هات را نن م !اتومبیلی عجب»: گویدمی

.گویبد نج عمل، ای به .نداره یرید قصد

یواهند می بلکه، بخره یواهدمی کهای عبوان به نه ،کالایی از کرهن تعریف (

جمعنی از ؛017، ص11، ج1030، نجانی ) کبند کنالا نن یرید به ترغیب را هیگری

.(07ص، 7ج، 1011، پژوهشگران

:نمدهه روایت ک؛ چباننهی شده است ،هر روایات از نج کرهن هر معاملات

الناشمة |الله رسن قا قا ×الله عبد ةبي عن سنا بن الله عبد عن

، کلیبننی) محمد لسا ع م عننن المنجن و الناجش و المنتشمة و

.(535، ص5، ج1031

شنوه و کسنی کنه میروی نن یا کوبی کبد و زنی کهمیزنی که یا کوبی

شندگان از زبنان همه از عبنت ، هشومیکبد و کسی که برای نن نج مینج

.هستبد |مقمد

اما شنهرت عملنی هاره ؛(030ص، 13ج، 1030، مجلسی) ضعیف است ،ای روایت

لا و تناجشنا لا» :نمننده اسننت هر روایننت هیگننری .(017، ص11، ج1030، نجاننی)هر معاملات نج نکبیند و از یکندیگر »؛ (110ص ،1030، شیخ صدوق) «تدابروا

.«روگرهانی و هوری نکبید

، 1015، شیخ انصناری ) «اجماعی است ،حرمت نج » :بدفرمایمیشیخ انصاری

.(131ص، 1ج

یا به مؤم اضرار مانبد، نن بر مقرمه عباوی انطباقه یل به نج ، ای بر علاوه

واقعنی قیمنت برابنر هو به را کالا مشتری، کار ای اثر بر اگر مثلا ؛ است حرام، غ

حنرام ، منؤم بنه اضرار و است غیر به اضرار ،ناج عمل پ .کبدمی ضرر، بخره

، 11ج، 1030، نجانی ) اسنت حرامحیث نیز ای ازکه است مؤم با هیدع یا است

.(017ص

ای ،تصویری هایف رسانهاز وظایشوه که میروش ،با توجه به حرمت نج

یعبی هر ازای هریافت پوا از د؛ بپرهیزناز نج ،ست که هر پخ تبلیغات تجاریا

بد که یریدار تقرینک ببه نقوی از کالای تجاری تعریف و تمجید نک ،صاحب کالا

.شوه و جب را باقیمت بالا بخره و زیان ببیبد

نامخاطبدرباره خیر خواه بودن .6

واجب ،براهران هیبیهرباره هر صاقات گذشته اشاره شد که نصیقت و ییریواهی

المؤمن ع ل مؤمن يجب: قا ×جعفر ةبي عن» :نمدهروایت هر کهچبان ؛است


بر مؤم واجنب اسنت : فرموه ×امام باقر»؛ (131ص، 1ج، 1031، کلیبی) «النصيحة

:هر روایت هیگر فرموه.«ییریواه باشد ،ؤم یوهبراهر مبرای هک

ةخاه منكم الرجل لينصح |الله رسن قا قا ×جعفر ةبي عن جابر عن .(131ص، 1ج، 1031، کلیبی) لنفسه كنصيحته

نسنبت بنه : حضرت فرموه کببد که ننمیروایت |از رسوا یدا ×امام باقر

.براهران هیبی مانبد یوه ییریواه باشید

نصنیقت و ییرینواهی بارهروایاتی که هر .منمونه ذکر کرهیبرای یت را ای هو روا

بریی از ای روایات را هاا بر وجو نصیقت ند و شیخ انصاریزیاه ،اندواره شده

.(117ص، 1ج، 1015، شیخ انصاری) هانبدمی

، بنر بند انهمنی براهران هیبی را واجنب هرباره یواهیرتوجه به روایاتی که یی با

هربناره واجب است که ، تصویری هاین رسانهدگان کالای تجاری و مسئولاتو یدکبب

واجب است که هر تهینه هاننبر ،هر نتیجه .باشبد ییریواه، مخاطبان تبلیغات تجاری

؛ بلکنه مبنافع رعاینت نشنوه کببندگان فینط مبنافع تو ید ، و پخ تبلیغات بازرگانی

معرفی مقصوا از تبلی کالا هدف ،به عبارت هیگر .رعایت شوهنیز کببدگان مصرف

فبندی بیان شنوه و فینط بنا هنر رو و تر باشد و بهتر است مقاس و معایب کالا

ینلاف ، زیرا ای کنار ؛دبنباش به فرو رساندن کالا جلب توجه مشتریان وهرصده

.براهان هیبی استهرباره ییریواهی

اه اها تبلیغااتی از دیادگ هاای تصویری در پخش آگهی هایوظیفه رسانه

تسنن ،تصویری از هیندگاه امامینه بینان شند و هر ذینل هایوظیاه رسانهگاتار پیشی ، هر

.بیان یواهد شدهر ای باره هیدگاه اهل تسب

اجتناب از مکر و حیله .1

ست که هر پخ ا تصویری ای هایف رسانهاز وظایهر بخ هیدگاه امامیه گذشت که

و یدعنه و نیرننگ زهن بنه مخاطبنان و مشنتریان از مکنر و حیلنه ،تجاری هاینگاهی

از یدعه و تند ی ،زیرا مانبد فیه امامیه هر فیه اهل سبت هم هر یرید فرو بپرهیزند؛

کناری هنر ننوع تند ی و فرینب » :گویند میمغبی قدامه هر اب هکچبان ؛مبع شده است

(.100و 101، ص0، جتا، بیاب قدامه) «شوه و حرام استمیموجب ییار

و ذکریا انصاری هر ( 117ص، 11ج، ، تا، بینووی) مجموعهمچبی نووی هر

،کاری هر بیعتد ی و فریب»: دبگوی( می130ص، 1ج، 1011، انصاری) فتح ا وها

.«حرام است

کناری و اسنت کنه از فرینب هر کتب حدیثی اهل تسب هم احاهیثی واره شنده

:ماجه نمده استاب سب ه هر کچبان ؛کببدمییدعه هر یرید و فرو مبع

ةخن المس م» يقن |الله رسن سمعت :عامر، قا بن عقبة عن «له بينه إلا عيب، فيه بيعا، من ةخيه باع لمس م يحل ولا. المس م

.(155ص، 1ج، تا، بیقزویبی)

بنراهر ، مسنلمان : شنبیدم کنه فرمنوه |وا یدااز رس: گویدمیعیبة ب عامر

ئی معیو را بدون مطلنع کنرهن یجایز نیست که ش سلمانبرای م .مسلمان است

.باروشد، براهر مسلمان یوه از عیب

هر پخن تبلیغنات انند موظنف تصنویری هنای رسانه ،ببابرای از هیدگاه اهل تسب

پخ تبلیغات تجاری که بر اسا یدعه از و بپرهیزند از فریب و یدعه ،بازرگانی

برینی مصناهی .کببند جلنوگیری اسنت، نیرنگ زهن به مخاطبنان سنایته شنده و

هانناز تکرار رو ازای ؛ذکر کرهیمتر پی هر را یدعه هر تبلیغات بازرگانی و تد ی

.کبیممیپرهیز

پرهیز از غش و تقلب .2

حرمت غن هرباره روایات زیاهی .حرام استنیز هر فیه اهل سبت غ هر معامله


:هارمی استسب ه هر کچبان ؛هر کتب حدیثی اهل سبت واره شده

فأعجبه حسنه المدينة بسنق برعام مر |الله رسن ا عمر ابن عن فأفف ليس بالظاهر شياا فأخرج جنفه في يده |الله رسن فادخل منا ف يس من غشنا المس مين بين غش لا قا ثم الرعام لصاحب

.(1755ص، 0ج، 1011، هارمی)

ار مدیبنه غنذایی را هیند و از هر بناز |روزی رسوا یدا: گویدمیاب عمر

چیزی را هر نوره که یلاف ظناهر ، سپ از زیر نن غذا .یوبی غذا متعجب شد

،میان مسلمانان تیلنب و یدعنه : ناراحت شد و فرموه فرو . پ از غذانن بوه

.از ما نیست ،ممبوع است و کسی که به مسلمانان یدعه و نیرنگ بزند

ابن کنه کمنا این ؛حنرام اسنت ،که غ هر کتب فیهی اهل سبت هم تصریح شده

هر عابندی حبانی ابن و( 010ص، 5ج، 1033، شنیبه اب ابی) ا مصبفشیبه هر ابی

ر ا مختنار دا ن و حصناکی هر (170ص، 5ج، 1015، اب عابدی ) حاشیه ره ا مختار

.حرام است ،ند که غ اهگات( 170ص، 5ج، 1015، حصاکی)

د که هر پخن نتصویری وظیاه هار هایرسانه نیزمطاب فیه اهل سبت ،ای ببابر

.بپرهیزندتصویری از هر گونه غ و تیلب هاینگاهی

پرهیز از دروغ .3

صنقیح هر کنه چبنان ؛و از گباهان کبیره است م استنزه فرییی مسل ،حرمت هرو

:مسلم نمده

يهدى الكمب فا والكمب إياكم |الله رسن قا الله قا : عبد عن .(13ص، 1ج، تا، بینیشابوری. )النار إل يهدى الفجنر وا رإل الفجن

گنویی از هرو : حضنرت فرمنوه کبد کنه نن مینیل |عبد الله از رسوا یدا

بنه سنوی جهنبم ،بنره و فجنور منی به سوی فجور ،زیرا هرو گوییبپرهیزید؛

.برهمی

«اسنت ان کبینره حرام است و از گباه ،هرو گات »: گویدمینیز ه سریسی حبای کچبان

، حصناکی ) ر ا مختنار دا ن ی حصاکی حبای بهمچ .(111، ص03، ج1037، سریسی)

هر (111ص، 11ج، تننا، بنی ابن قدامننه ) قدامنه حببلننی ابن و( 103ص، 7ج، 1015

.حرمت هرو را بیان کرهند ،ا مغبی

د که هر پخ نتصویری وظیاه هار هایرسانه، از هیدگاه فیه اهل سبت ،ببابرای

.بپرهیزنداز هر گونه هرو گویی ،غات تجاریتبلی

ترک سوء استفاده از جاذبیت جنسی .4

هرگوننه تقرینک جبسنی ینارج از نینز از هیدگاه فیه اهل تسنب ،مانبد فیه امامیه

هر گوننه » :گویدمیمبسو ه سریسی هر کنیست؛ چبانجایز ،چهارچو زناشویی

، سریسنی ) «ز نیسنت ، جنای ه یکندیگر انگیز هو نامقرم بن نمیز و شهوتنگاه تقریک

.(150ص، 13ج، 1037

و ابنوبکر ( 000ص، 0ج، 1010، سمرقبدی) تقاة ا ایهاءچبی سمرقبدی هر هم

گویبد که هر گونه نگناه ( می111ص، 5ج، 1033، کاشانی) بداهع ا صباهعکاشانی هر

توانبند از منی شنوهر کنه سنوای زن و ؛حرام اسنت ،انگیز و تقریک جبسیشهوت

.استمتاع کببد ،یگر هر طور بخواهبدیکد

هر ه کن چبنان ؛هر کتب حدیثی اهل سبت هم هر این بناره روایناتی وجنوه هاره

:استنمده یروایت

في صب عند شهن ةجنبية امرة محاسن إل نظر : من|النبی قا .(111ص، 7ج، 1015، زیلعی) القيامة ينم الآنك عينيه

هر روز قیامنت ،و شهوت نگناه کبند با ذت ،زن نامقرم هایکسی به زیبت

.شوهمیسر ریخته های هر چشم

کنه هر پخن انند موظنف تصویری هایرسانهنیز از هیدگاه فیه اهل سبت ،ای ببابر

را هنایی جبسی استااهه نشوه و نگهی هاید از جاذبیتبمواظب باش ،تبلیغات تجاری


طرییی تقریک جبسنی وجنوه یا به هرشوه میحجا استااهه ها از زنان بدکه هر نن

.اجازه پخ ندهبد ،هاره

اجتناب از تحریک مشتری برای خرید کالا .5

ه عبند ا عزینز رافعنی هر ک؛ چبانحرام است ،نج نیز هر فیه عامه ،مانبد فیه امامیه

:گویدمیفتح ا عزیز

الس عة ثمن في يزيد وصنرته ا النجش عن نهي |النبي ا فهن فيها ويرغبهم النا ليخدع فيها راغب رغي وهن ل بيع المعروضة .(115ص، 1ج، تا، بیرافعی) الخديعة من فيه محرم لما

کسنی سنت کنه ا ای ،و نج از نج هر معامله نهی فرموهند |نبی اکرم

قصد یرید کالا را نداره و قیمت کالا را از قیمت واقعی بالا بگوید تا هیگنران را

زینرا مصنداق ؛حنرام اسنت ،و فریب بدهند و نن برای یرید نن کالا واهار کبد

.یدعه و نیرنگ است

است:برای نج همی معبا را بیان کرهه و گاته مجموعچبی نووی هر هم

اما بیع صنقیح ؛حرام است ،ع با یک نار برای تقریک و نیرنگ به یریدارانتبانی بای

هاره و این ینار او ی ،مشتری زهه شنده ]به[ که و ی به یاطر یدعه و نیرنگی ؛است

بندون تبنانی بنا اما اگنر کسنی ؛تبانی هاشته باشد ،ییار هم هر صورتی است که بایع

هر ،ع از جبس تعریف کبد و قیمت را بالا ببره و مشتری بنا قیمنت بنالا بخنره بای

.(15و 10، ص10ج ، ، تا، بینوویه )برای یریدار ییار وجوه ندار ،ای صورت

:گویدمیابوبکر کاشانی

بنفسه يشتريه لا ثم بثمن وير بها السع ة يمد ا وهن النجش رسن عن روى مكروه لما وانه ثمنه في فيزيد غيره ليسمع ولكن .(100ص، 5ج، 1033، کاشانی) النجش عن نه انه |الله

ست که از کالا مدح و تمجید کبد و اظهار نمناهگی بنرای یریند ا نج ای

سنت کنه ا بلکه هندف این ؛یرید نداشته باشدو ی قصد ؛قیمتی معی بکبد با

؛مکنروه اسنت ،هیگران بشبوند و برای یرید با قیمت بالا نماهه شوند و ای کار

.از نج کرهن نهی فرموهه است |زیرا رسوا اکرم

«النجش عن |النبي نه قا : عمر ابن عن» :استنیز نمده بخاری صقیح هر

حضنرت از کبد که ننمینیل |نبی اکرم اب عمر از»؛ (10ص، 0ج، 1031، بخاری)

.«نج کرهن نهی فرموه

ي عن» :هر روایننت هیگننری فرمننوه ر ، ةب ي عن هري ا |النب لا» :ق ؛101، ص1، ج1013، ابنوهاووه سجسنتانی ؛100، ص1، جتنا ، بنی قزویبی) «تناجشنا

کنه نن کبند منی رواینت |ابوهریره از رسنوا اکنرم »؛ (010ص، 1ج، 1017 ،ترمذی

.«هر معاملات با یکدیگر نج نکبید: موهحضرت فر

سنپ هر .بالاجماع حرام است ،گوید که نج میشرح صقیح مسلم نووی هر

:گویدمیشرح نج

گویبند کنه منی نج به معبای تقریک کرهن است و همی ریشه عر ،هر اصل

گناه بینرون بیایند و نناج هر کنالای م صید را تقریک کنرهم کنه از مخای

کبند و منی چون یریدار را برای یرید کنالا تقرینک ؛گویبدمیناج فروشی را

قتیبنه . ابن بنره منی قیمت کنالا را بنالا ،رغبت او را برمی انگیزه و از همی طری

ناج رکببدهنج به معبای یدعه و نیرنگ است و به شکا ،گوید که هر اصلمی

،چیزی را تقرینک کبند زند و به هر کسی که میزیرا او به شکار یدعه ؛گویبدمی

به معبنای مندح و تمجیند ،ابوبکر گاته نج : گویدمیگویبد و هروی میناج

شوه که کسی از شما کالای فروشی را طنوری میای معبای حدیث ای ؛ ببابراست

.که یوه قصد یریند ننداره حا ی، هرمدح و تمجید نکبد که قیمت نن بالا بروه

ا نف، ، تنا ، بنی ننووی ) هیدگاه اوا صقیح است ،به نظر م : گویدمیسپ نووی

.(173، ص13ج

تعرینف و تمجیند از کنالای نیز شوه که از هیدگاه فیه اهل سبت میروش ببابرای ،


حنرام ،فروشی برای ترغیب و تقریک هیگران به یرید کالا و بنالا بنرهن قیمنت نن

اسنت کنه از تصنویری هنای وظیاه رسنانه ،از هیدگاه فیه اهل سبترو، ازای .است

کببد:جلوگیری ،پخ تبلیغات بازرگانی که هارای ویژگی ذیل هستبد

جنا بی هایدکه بنا تعرینف و تمجین ای باشد ،هر صورتی که هدف تبلی تجاری

قیمت کنالا را بنالا ،و از ای طری کبد یریداران را به یرید کالا ترغیب و تقریک

زینرا از ؛تصنویری پخن شنوه هنای هنبایند از رسنان ،ای نوع نگهی تبلیغاتی .ببره

بنا کنه این باید معرفی کالا باشد ننه هدف تبلی تجاری هدف .مصاهی نج است

و پدید نوره هر مخاطبان نیاز کاذ ،شدهشباسیفراوان و روان هایدتعریف و تمجی

.قیمت کالا را بالا ببره، ترغیب و تقریک کبد و از ای طری ، برای یرید

رسانیضرراجتناب از .6

هنیچ کن حن اسنت، مطاب حدیث لا ضرر که هر کتب حدیثی فرییی ذکر شده

هر کتنب فیهنی .ضرر بزند هبه هیگر افراه جامع ،نداره هر ضم استااهه از ح یوه

.مبتبی بر حدیث لاضرر هستبد ،بسیاری از احکام ،فرییی

بن عمرو عن ةخبره مالكا ة الشافعي ةخبرنا» :شافعی نمده استمسبد هر ،تنا ، بیشافعی) «ضرار ولا ضرر قا : لا الله ة رسن ةبيه عن المازني يحي

.(110ص

ک نباید به براهر لا ضرر یعبی هیچ» :کبدمی معبا طورای نووی حدیث لا ضرر را

لا ضرار یعبی اگنر از طنرف کسنی .ع کبدیمسلمان یوه ضرر بزند و حیی را از او ضا

، 10، جتنا ، بنی ننووی ) «هم به نن شخ ضرر نرسنانبد ننهر جوا ،ضرر واره شوه

.(101ص

قدامنه ابن مثلا کببد؛ میمستبد به حدیث لا ضرر را فروعات زیاهی ،سبت اهل

هر این ،اگر کسی ما ی را فرویتنه کنه هر نن زکنات واجنب شنده بنوه »گوید: می

ضرر به فیرا؛ زیرا هر صورت زوم شوهمیبیع فسخ ،نسبت به میدار زکات ،صورت

چبنی هم .(507ص، 1ج، تنا ، بنی اب قدامنه ) «شوه که از نن نهی شده استمیواره

و بهنوتی هر ( 11ص، 1ج، 1010، شنافعی صنغیر ) نهاینة ا مقتناج شافعی صغیر هر

فروعاتی را بنه حندیث لا ضنرر مسنتبد ( 011ص، 0ج، 1011، بهوتی) کشاف ا یباع

.کببدمی

، هنر گوننه از هیندگاه فینه اهنل سنبت وه کهشمیروش ،بقثای توجه به با

هنای ای اگرچه معرفی کالا از طرین نگهنی . ببابرز نیستضرررسانی به هیگران جای

حن ندارنند هر هانن ،تو یدی و تجاری است هایتبلیغاتی ح فروشبدگان و شرکت

چنه ؛بنه مخاطبنان و جامعنه اسنلامی ضنرر برسنانبد ،ضم پخ تبلیغات تجاری

نند از پخن اهای تصویری موظنف ن رسانهو مسئولای چه ضرر معبو وماهی ضرر

،شنوند منی تبلیغاتی که باعث متضرر شندن مخاطبنان و جامعنه اسنلامی هاینگهی

.کببدجلوگیری

مخاطباندرباره خیرخواهی .7

بنراهران هربناره ینواهی رنصیقت و یینیز از هیدگاه فیه اهل سبت ،مانبد فیه شیعه

روایت شنده کنه |بخاری از پیامبر اکرمصقیح هر .واجب است ،هیبی و مسلمانان

؟هرباره چنه کسنی یواهیرشد که یی سؤاا .است یواهیرنصیقت و یی ،هی همه

اهمنه مسنلمی و همنه منرهم ، ارسنوا یند ، ایند هربناره :حضرت جوا هاهند نن

.(13ص، 1ج، 1031، بخاری)

:نویسدمیشرح صقیح مسلم نووی هر

سنت کنه قنوام هین هر ا این ،اسنت رینواهی یی ا هین همنه کنه این مراه از

ست که مصنلقت هنینا و ا ای ،نسبت عامه مرهم یواهیرییریواهی است و یی

،برسنانید هنا ننهفع کبید و نانع بنه هاننضرر را از ،بگویید هاننرا به هانننیرت

یواهید و مواظنب مناا و عنرض میچیزی بخواهید که برای یوهتان هاننبرای


.(03ص، 1جا ف، ، تا، بینووی. )دیباش هانن

:روایت هیگری به ای مضمون است

الصا وإيتاء اقام ع |الله رسن بايعت قا الله عبد بن جرير عن .(1750ص، 0ج، 1011، هارمی) مس م لكل والنصح الزكا

زکنات بر اقامه نماز و اهای |گوید که م با رسوا یدامیجریر ب عبدالله

.یواهی نسبت به همه مسلمی بیعت کرهمو ییر

،مانبند نمناز و روزه ،مسنلمانان هرباره شوه که ییریواهی میمعلوم ،از ای حدیث

نسنبت بنه یواهیدعدم یلنوص نینت و بن » :گویدمیه نووی ک؛ چبانواجب است

واجب ،مسلمانان و براهران هیبیبه حرام و ییریواهی و یلوص نیت نسبت ،مسلمانان

.(110ص، 11ج، تا، بیووین) «است

شنوه کنه از هیندگاه میروش ،شده از کتب اهل سبتبا توجه به مطا ب عرضه

از هیندگاه ،واجب اسنت و هر نتیجنه مسلمانانهرباره ییریواهی نیز فیه اهل سبت

مخاطبان و جامعه اسلامیهرباره تصویری است که هایوظیاه رسانه ،فیه اهل سبت

برای د که بتبلیغاتی اجازه پخ هه هایبه نن هسته از نگهیبد و فیط بییریواهی ک

رسانی به مصا ح که موجب ضرر هاییند و از پخ نگهیمرهم سوهمبدهی و هنیای

.جلوگیری کببد ،شوندمیهیبی و هنیایی مرهم

گیرینتیجهپخ تبلیغات از بارهتصویری هر هایبه مبظور بررسی وظایف رسانه ،تقیی حاضر

:نتای ذیل به هست نمد ه فیه فرییی انجام شد وهیدگا

اگنر ،ببابرای .حرام است ،تد ی و فریب هاهن هر معامله ،از هیدگاه فیه فرییی

تصویری هایجایز نیست و رسانه ،تبلیغات تجاری موجب فریب طرف معامله شوه

.دباجتبا کب هاد از پخ نننوظیاه هار

تصویری هایحرام است و رسانه ،لب هر معاملهغ و تی ،از هیدگاه فیه فرییی

،دنشنو منی از پخ تبلیغات تجاری که مبجر به غ و تیلب هر معاملنه اند موظف

کببد.یوههاری

،هر نوع تقریک جبسی که یارج از طری مشنروع باشند ،از هیدگاه فیه فرییی

.تااهه شنوه جایز نیست از تقریک جبسی اسن ،برای معرفی کالارو ازای .حرام است

بپرهیزند.د از پخ ای نوع تبلیغات نتصویری وظیاه هار هایببابرای رسانه

همچبی از هرو گات و نج و هر کناری کنه موجنب متضنرر شندن طنرف

کببد.اجتبا ،شوهمیمعامله


منابع .القرآن المجید .1

.چ اوا، وزیعهارا اکر لطباعة وا بشر وا ت، بیروت، المصنف، (ق1033) شیبةاب ابی .1

، هارا قندیث ، قاهرة، سنن ابی داود، .ق(هن1013) سلیمان ب الاشعث، ابوهاوه سجستانی .0

.چاپ اوا

الدرایا فای ، (تنا )بنی ا دی احمد ب علنی حافظ ابوا اضل شها ، اب حجر عسیلانی .0 .هارا معرفة، بیروت، تخریج احادیث الهدای

هارا اکنر لطباعنة ، بینروت ، ه ردالمختاار حاشای ، هن.ق( 1015) مقمد امی ، اب عابدی .5

.وا بشر وا توزیع

.هارا کتب ا عربی لبشر وا توزیع، بیروت، المغنی، (تا)بی عبدالله، اب قدامه .7

انتشارات هفتنر تبلیغنات ، قم، معجم مقائیس اللغ ، ق(1030) احمد ب فار ، ابوا قسی .1

.اوا، اسلامی

نثنار نشنر و میتبظن مؤسسه، جلد 5، عیالب تابک، (ق1011) اللهدروحیسی، بییم یموسو .1

.اوا، نتهرا، سره قد یبییم امام

چ ، هفتر انتشارات اسنلامی م، ق(، محشی) توضیح المسائ ، ه ( 1010، ) __________ .3

.هشتم

.انتشارات اسلامیة، تهران، حقوق مدنی، (تا)بی سیدحس ، امامی .13

.چ اوا، تب ا علمیههارا ک، فتح الوهاب، (ه 1011) زکریا، انصاری .11

چناپ ، هفتنر انتشنارات اسنلامی ، قم، هیالفق حضرهی لا من، (ق1010) یعل ب مقمد، هیبابو .11

.هوم

یفا الناضار الحادائق ، (ق1035) میابنراه بن احمد ب وسف، یعصاور نای، بقران .10 .اوا، مقی، اسلام انتشارات هفتر، الطاهر العتر امکأح

هارا اکنر ، ااستانبو، صحیح البخاری، (ه 1031) اعیلابوعبدالله مقمد ب اسم، بخاری .10

. لطباعة وا بشر وا توزیع

مبشنورات ، تبینرو ، کشاا القناا ، ق(1011) شیخ مبصور ب یون حببلنی ، بهوتی .15

.چ اوا، ةیا علم تبکا اره _ نضویب یعل مقمد

.چهارم چاپ، هنیای هان ، تهران، الفصاح نهج، ( 1011) ا یاسم ابو، بدهیپا .17

، قناهره ، الجامع الصحیح و هو سانن الترما ی ، .ق(هن1017) مقمد ب عیسی، ترمذی .11

.چاپ اوا، هارا قدیث

فرهناگ ، ( ه 1017) یهاشنم مقموه دیسی، شاهروه نظر ریز پژوهشگران از یجمع .11

، ^بینت اهنل منذهب بر یاسلام فیه ا معارف هاهرة مؤسسه، ^بیتاه م هب مطابق فقه

.اوا، مق

و ا بشنر و لطباعنة ریا غند ، جلند 7، الجاواهر فقه معجم، (ق1011) __________ .13

.اوا، ببان _ ترویب، عیا توز

، بینروت ، الدر المختار شار تناویر الابصاار ، ق(1015) مقمد علاء ا دی ، حصاکی .13

.هارا اکر لطباعة وا بشر وا توزیع

قیا قتح یفا المطلب یمنته، (ق1011) یاسد مطهر ب وسفی ب حس ، علامه، حلی .11

.اوا، دمشه، ةیالإسلام ا بقوث مجمع، الم هب

ریا لتحر یالحااو السارائر ، (ق1013) احمند بن مبصنور بن مقمد، یاهراب ی،حل .11

.هوم، مقی، اسلام انتشارات هفتر، یالفتاو

.نابی، (مقمدی) شر تبصر المتعلمین، (تابی) علی مقمدی، یراسانی .10

.نا، بی(ا مکاسب) مصبا الفقاه ،تا()بی یسید ابوا یاسم موسو، یویی .10

.معجم رجال الحدیث، __________ .15

،عربسنتان یا مغبن هار، جلند 0، یالدارم مسند، (ق1011) عبدا رحم ب عبداللهی، هارم .17

.اوا چاپ، اضیر

یجهنان بگنره ، کاساب کالم تااب ک، (ق1015) یامن مقمند ب یمرتض، شیخ انصاری .11

.اوا، انریا _ مقی، انصار اعظم خیش بزرگداشت

.هارا اکر، فتح العزیز، (تا)بی معبدا کری، رافعی .11

.چ اوا، هارا قدیث، ا یاهرة، نصب الرای ، ق(1015) ا دی علامة جماا، زیلعی .13


.هارا معرفه لطباعة وا بشر وا توزیع، بیروت، المبسوط، ق(1037) ا دی شم ، سریسی .03

.چ هوم، هارا کتب ا علمیه، یروتب، تحف الفقهاء، ق(1010) علاء ا دی مقمد، سمرقبدی .01

هفتنر ، جلند 0، (یسنتان ی لس) نیالصاالح منهاج، (ق1011) یبیحس یعل دیسی، ستانیس .01

.پبجم، رانیا _ مقی، ستانیس الله ةین حضرت

.هارا کتب ا علمیه، بیروت، المسند، (تا)بی ابوعبدالله مقمد ب اهری ، شافعی .00

هاراحیناء ا تنراث ، بینروت ، الی شر المنهاجنهای المحتاج ، ق(1010) شافعی ا صغیر .00

.چ هوم، ا عربی

هفتنر انتشنارات ، قنم ، معانی الاخبار، ق(1030) مقمد ب علی ب بابوینه ، شیخ صدوق .05

.چاپ اوا، اسلامی

.چ اوا، هارا کتب الاسلامیه، تهران، تفسیر نمونه، (1010) ناصر مکارم، شیرازی .07

، ×طا ب یب اب یانتشارات مدرسه امام عل ،ا کتاب النک، (ق1010، ) __________ .01

.اوا، قم

.اوام، قی، اسلام انتشارات هفتر، الخلا ، (ق1031) حس ب مقمد، جعار ابوی، طوس .01

، ^تین مؤسسنه نا ا ب ، جلند 03، ع یوسائ الش، (ق1033) مقمد ب حس ، حری، عامل .03

.اوا، رانیا _ مق

شارائع حیتنقا یإل الأفهام کمسال، (ق1010) یعلن ب یا د یز، (یثان دیشه) یعامل .03

.اوا، رانیا _ مق، ةیالإسلام ا معارف مؤسسة، جلد 15، الإسلام

، رانین ا _ مقن ، هجنرت نشنر ، جلد 1، نیالع تابک، (ق1013) احمد ب لییلی، دیفراه .01

.هوم

.هارا اکر لطباعة وا بشر و ا توزیع، ماجهابن سنن، (تا)بی مقمد ب یزید، قزویبی .01

بادائع الصانائع فای ترتیاب ، ق(1033) لاء ا دی ابوبکر ب مسعوه ا قبایع، کاشانی .00

.چ اوا، ا مکتبة ا قبیبة، پاکستان، الشرائع

.چ چهارم، هارا کتب الاسلامیه، تهران، الکافی، ق(1031) مقمد ب یعیو ، کلیبی .00

لالرساو آل أخبار شر یف العقول مرآ ، (ق1030) یمقمدتی ب باقر مقمدی، مجلس .05

.هوم چاپ، الاسلامیة هارا کتب، هرانت _

.نابی، مصطلحات الفقه، (تابی) میرزاعلی، مشکیبی .07

مؤسسنه ، (ا غطنا کاشنف ) سااال و جاواب ، (تنا )بنی مقمدحسنی ا غطاکاشف، نجای .01

.ا غطاکاشف

هار، جلند 00، الإسالام شرائع شر یف لامکال جواهر، (ق1030) حس مقمدی، نجا .01

.هاتم، ببان _ ترویبی، ا عرب ا تراث اءیإح

، امکا الأح قواعاد انیب یف امیالأ عوائد، (ق1011) یمهد مقمد ب احمد یمو ی، نراق .03

.اوا، رانیا _ مق، قم هیعلم حوزه یاسلام غاتیتبل هفتر انتشارات

.تو ید مرکز تقیییات کامپیوتری علوم اسلامی ،افزار هرایة ا بورنرم .53

چناپ ، قنم ، المساائ مستنبط و الوسائ کمستدر، ق(1031) یمقمدتی ب یحسی، نور .51

.اوا

، شار صاحیح مسالم ، ا نف( تنا )بنی ا دی ب شرف ا دمشییابو زکریا مقیی، نووی .51

.هارا کتا ا عربی، بیروت

، المجماو شار المها ب ، تنا ( )بنی ابو زکریا مقیی ا دی ب شنرف ا دمشنیی ، نووی .50

.هارا اکر

.نا، بیهارا اکر، بیروت، مسلمصحیح ، تا()بی ب حجاج مسلم، نیشابوری .50

نیقیف هقف هاگدید ا یراجت تاغیلبت یسر...

Documents