ر:یتحر أتی

اضوی، هحود سید الحاج

یرسل اضرف هحود قاد،

قیهی، ػثدالقدیر لقاا

یسکسسا صراهلل خاد،

احدی فیو لقادا،

حیف، هحودلی هفسیدکسر

دقیق، رحین هحود قاول

سرش نیحل،

Website: www.moj.gov.af

E-mail: adalat@moj.gov.af

افغاني (50.16) قیمت این شماره:

بهیر چاپ: مطبعه

صاحب امتیاز

ا وزارت عدليه د. ج. ا.

مدیر مسوول

حلين سروش

(0771201978)

ویراستار

عبدالقيوم قيوهی

دیساین جلد

و صحابه سيرت

هرتضی کويل وکيلياى

امور تایپ و صفحه آرایي

صحابه سيرت

1397حمل / 182مسلسل ۀ شمار/ بیستمسال - تخصصي، حقوقي و فرهنگي ۀماهنام

نشان

:یت عذل

وزاری

ه، ری

ط عامه،ت و ارتبا

ت نشرااس

ک )

ت، سردفتر مجله عذال

15)

وزیر محمذ اکبر خان )شیرپور( کابل

یسدگبى ب یبدآری ضد. ضس خاا اهالک خط تا ای حیزا رد طیهح در هقال (1

ثاضد. A4 ضد حیزا صفح 25 از طسریت صفح 10 از وسرک یارسال هقال (2

.آى یدک ضد فرسساد هجل در درج یترا اى،کاه صرذ در ،آى ضد حیزا لیفا تا ورا هقال اصل (3

ک ضد ضس ای گ ت دیتا دکیچ .تاضد ییا گیری سیج یدیلک اشگاى د،کیچ یدارا دیتا هقال (4

د.ک اىیت اخسصار ت را هقال یهحسا

آرد هقال ال در اش فر زا س يیت یدیلک اشگاى لو(ک 150 ثرک)حدا هقال یخطس ای یفارس دکیچ (5

ضد.

:ضد آرد لیذ قرار ت هقال اىیخا در هاتغ ت ارجاع حاذیزض (6

a. ام طر، هحل چاج، تر هسرجن، ام ساب،ک ام سدگاى،ی سد/ی یخاادگ ام ام ساب:ک

صفح. ضوار اسطار خیزار اضر،

b. :خیزار سال، در/ ،یطر ام ،«هیگ داخل در هقال ػاى» سد،ی یخاادگ ام ام هقال

صفح. ضوار جلد ضوار اسطار،

c. در هطلة ػاى» ر(،یسا )از هطلة افریدر خی)زار سد،ی یخاادگ ام ام :ایسرسی ریسا

هستر. ریسا در سد اهلک آدرس تاالخر ایسرسی ریسا ام ،«هیگ داخل

d. تاضد، داضس هرداسسفاد صفح در حسا یزفاز ضد هؼرفی قثال ک ضد اضار یهثؼ ت رگا

.ضد آرد (Ibid یسیاگل در ای) «واى» لوک

e. در «يیطیخ» لوک تاضد؛ داضس زفاذ هرداسسفاد صفح ک درصرزی( یسیاگل op.cet) صفح

.ضد آرد هرداسسفاد

ضد. آرد صفح يییخا در ضس در هرداسسفاد اصطالحاذ یخارج یا ام يیالز هؼادل (7

اسر. یضرر هردظر هثغ سدی ام تاضد، زرجو یارسال هقال رگا (8

آدرس ای زلفي ضوار هثل ،ی ت یدسسرس یطا تا ورا را، اش یػلو رزث ای ػاى اهل،ک ام دیتا سدی (9

.تفرسسد هقال تا را ریغ لیویا

.اسر آزاد هقال صیرای در هجل (10

.ضد وی فرسساد خس ضد ارسال هطالة (11

تاضد. ضد طر یگرید ایسرسی سایر ای هجل در قثال دیثا یارسال هقال (12

ب هقبل

هاع آى در قایي جسایی افغبستبى اسبسبه هحکو جسای بیي الولی لیت جساییئهس

هحود اخالقی ***************************************************************************************************************************

جسایبررسی هفم جبیت تجبز در دیاى بیي الوللی غالم حضرت بربی ***************

كالغ پ آاهن ک ك يیځګړیزة هل حضرت گل حسبهی *****************************************************

ك يجبػ ك رمییل ك يوفیذ كالیم ا ضاثظ یې فجلانکویى فضه***************************************************** ٭الڈ سؼبس ي طجز آن بجی ظریف****************************************************************************************

هبعبقریت حققی اجتوبعی زى در تبریخ کشر عبدالقدیر قیهی *************************************

ب گسارش

هحود قبسن حلیوی هعیي هسلکی زارت عدلیه بهب خهبن عهبد هحترم گی گفتدیدار

***********************هی ییسف خبن تبتبب کلي رییس هحبفظت از اطفب ایي ادارخدر رییس عو

هراکهس زارت اطالعبت فرگ به جلد کتبة هجل از سی هعییت جابى ۰۷۷ادای

***************************************************************************************اصههالو تربیههت اطفههب زارت عدلیهه

4

48

92

105

124

135

144

146

در قایي جسایی هسئلیت جسایی هاع آى

الوللیافغبستبى اسبسبه هحکو جسای بیي

اخاللی هحوذ

چىیذ

اڅمچچ ډجى ث طجتز تپببر ث ثبو ىهاز م هبواڃ ډلپم ػا ثه

، 7107ي ٭ا٠ اوب ا اسپبة ػىببر ػىڂ ى اٵٲبوشبن ى اياه وډج تبڃ

ډڈ ډئڅز ػا ي ډاو٬ آن ى و٪بڇ ػا اٵٲبوشبن ي ابىبډ ډلپمت ډ٫١

ٵٷ اوشوبة ځىي. ډ١٭ ٽ كيٵبڄ اسپبة ػتڇ ي وت س٦جتٸ ػتا ي سلٺتٸ

ٽت ي سؼتبي ٭ياڅز ػا ى ٽ ثا ډسپت ػىببر ػىڂ، ١يث، وتڄ

ى.ا١ از، سچٺ ډ

ين ډتئڅز ػات اډتي ا ډجتبو ي ډٮبتب ثهىا ا ٩ٵز ىاا ت

ٽبآډين و٪بڇ ٭ياڅز ػا ٽبآډي ي ډؤط اتز. اب سلٺٸ ىاى ٭بىالو ي ي

اه ډ٫١ اسجب٣ وىپ ثب س٢مه ډبئڄ كٺٷ ث، سٮ ي اوپتبٳ ٭تياڅز

ىاى. ػا ي اكٺبٷ كٺٷ ډ٪ىن، ډشڈ ي ډؼڇ ى ډاكڄ ډوشچٴ ٭تيڅ ي ٹ٢تب

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

5

ځا ثب ثمىن ډاوٮ، ا اوشتبة ډتئڅز ػات ثت اډب ى ثه ا ډاى ٹبون

ډسپت ػاڈ هىىا ومى ي ثه اسپبة ٭مڄ ػډ ي ډتئڅز ػات ٵبتچ

اڅمچچ اكپبڇ ډاوت٬ اوياى. ٹاوه ػا ٽ ثهالٳ ابىبډ ډلپم ػا ثهډ

٭تا "ي "ٵٺتيان ااى "ثبن ومى ي اٽبن آن ا تبډڄ ډئڅز ػا ا، ىٹٸ

ٽىي.٭ىان ډ "اىاٻ

اصگبى ولیذی:

ډئڅز ػا، ډاو٬، اٽبن، ډبىٸ، ٹاوه اٵٲبوشبن، ابىبډ ډلپمت ػتا

اڅمچچ.ثه

عزح ثحث

،ى ػبډٮ ث ىڅڄ اىپ 0ػاو٪بڇ ت تب اوتبو ى ٹبڅت ثب كٺتٷ ي ا

تب اتز، كٺٷ ٵى ي ػمٮ يٽب ىاتش ي ى ثىاوتي س٢تمه ي سلپتڈ آن

ػتز تټ و٪تبڇ ځتىى. ثتيه ب سچٺ ډ سه آنسه وبى كٺٹ ي و كب ډڈ

ى اشب سلٺٸ كٺٷ اٵاى ځا ي ٽبآډي ى ٭ياڅز ځا، ى ٹبون ډشٹ ػا

ډكچت ى وسييه ٹاوه ػا ي ډكچ ى ثبيب ابن ػبډٮ ي س٢مه آاى

ى ب س٤ ډلبٽڈ ثبالكز ثب و٪ ىاز اڃ ي ٹا٭تي ډتچڈ كٺتٹ اػا آن

ى سلٺتٸ آن ډاوت٬ ي سلٺٸ ي سيٹٸ ى ډى ډئڅز ػات ى.اه اشب ځبڇ ثىا

ا ىډؼم٭ت ٹتاوه ا ډجبكض ثب ډم از ٽ ػبڂتب اوتي ػا و٪بڇ

ځى.. ؿاٽ، اه ډئڅز ډبثه ػڇ ي ػا ٹا ډىاى ػا

وپش ډڈ ىڂ اىؼبز ٽ، ٭الي ث و ثىن اه ډتئڅز، س٦جتٸ ػتا ي

ډؼبار ث ډسپت ډشٺمب ياثش ث يػى اڄ ثهىا ا ډتئڅز ػات ى

1 . Criminal System

6

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

تب مز ي سػبس ٽت او٪ت ډپبستت او٪تبڇ ډسپت از. ىياٹ٬، ػا ثب م ا

ډوشچٴ ػا ىاى، ى س ث ډسپت س٦جٸ هاي تي ٽت، ډسپتت وتب ي

وشب ٩ٵز ٹبوو ي وٶ ى سلمڄ ٽٶ ػڇ اسپبث ا ىاا ثبتي. ى ٱت آن،

ډٶڇ ي ډبز ثهىا ا ډئڅز ػا ؤاڃ هاي ٵز.

ر٭جب ث ا 0ىڂ، سلٺٸ س٢مىبر كٺٷ ث ي ٭بز ډاه ىاى ٭بىالوت

ي و ٹاوه ػا از ٽت ثبتي ثت 7اببر ډؤطز ي ډٶيز و٪بڇ ٭ياڅز ػا

ثا آن 4ىاي ب ػڇ 3اوڂبثب ػڇ ؿىٹز ي ٩اٵز ث آن سػ ي سػ ومى.

ىي ػمٮ ي وڂتب ډٺتىه ثت آن ي وت ستييه امز ىاىن ثب ى و٪ ىاز ډاو ا

ن ىاوشه ډسپت آن ى ٥ى ي ب ثبځز ئا٤ ي اٽبن ټ ى ډئڃ ي ب ډ

ز ي ثڂاى.ا ى وٽىىيساوي آطب ي وشبغ سٮهث ػبډٮ ډ 5ثمب

ي ثيه سست اه ډٺبڅ ىيى دبن ىاىن ث اه د از ٽ اب اكٺتٹ

وش اؼبى ډئڅز ػا ي ډاو٬ آن ؿز ي ډبىٸ، اشاٽبر ي اٵشاٹتبر

ى اه اث٦ ثه ٹبون ػا ابثٸ ي ٽى ػا اػيي اٵٲبوتشبن ي وت ابتىبډ

ٽياڇ از؟ 6اڅمچچاٹا٭ي يڇ ډلپم ػا ثه

1 . Fair Trial Standards 2 . Efficiency of Criminal Justice System 3 . criminalization 4 . decriminalization

از، وڂ االك ب آنب ػا ٽ ثبسبة آن ى ٹاوه ػا . اډي ى سمبڇ و٪بڇ 5

ي از. ث اه اب، زسٺ ډ٦ف ي Rehabilitation and Correctionي سث ا

ډسپت و ثمب از ٽ ثبي ا ٥ٸ سياث االك، ىډبن ي ي سلز ډاٹجز ي

ٽى 034ډبى 4ي ػء 3ډبى 6ػا ي ػء آر اػاٹبون 7ډبى 7سثز ٹا ځى. اػء

ػا ث اه ډڈ اب ىاى.

6 . Rome Statute of the International Criminal Court

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

7

ب ډاى ى ډاوت٬ ػب اب ى ٽ، ډمپه از هاوىي ډلشڇ ثه ډبىٸ مه

ډئڅز ػا ى اه وشب ي ٹبون ي ٽى ػا سٮب ثجىي. ډظال ى و٪تبڇ ػات

اٵٲبوشبن اٶب ي٩ٶ، سٮمڄ اډ آډ ي كٸ ىٵب٫ ډي٫ اػمچ ډاى اجبة اثبكتز

اډب ى اه وشب ٽ ى ډى ډاو٬ ډئڅز ػا از و ثلض ي اتز. 0از.

اڅمچچ ه ډئچ مبوب ى و٪ ځٵش ين ابىبډ اٹا٭ي ڇ ډلپم ػا ثهىڅڄ ا

ي از. ثى ٽ ى آن اه ډاى و ثبن

همذه

ډػجتبس ٭اډڄ ب ىثىاوي 7ػاډاو٬ ډئڅز ػا ب ٭چڄ اٵ٬ ډئڅز

ډسپت ٭مڄ ػډ ثاز ٽ ؼتبار ځتىى سلتز تا٦ ډسپتت ا ا ډ ٩تب

ا٤ ٭بى ثتيين ثهتىا ا اته ٽ ىبى، ىكبڅډىيع ى ٹبون ډٮبٳ ډ

ايا ډئڅز وب ا ٵٮڄ ب سٻ ٵٮڄ ثى ٽ ٭چڄ اٵ٬، ا ثبة سٺ ى ډلپم

ىاز.ا ډٺ ډ

ا ډاوت٬ 3ثته الڇ اتز اتب تى، سٶپتټ اتجبة اثبكتز اډب آوـ ٽ ىاه

ٽهاه اجبة ا ى اث٦ ثب اڄ ومىن ځاا از ٽ ٹبونډئڅز ػ ٹتبوو

٭مچ ػډ كتبڃ، اته ى٭ته 4.ىاوتي ثبن ىاش ي ٭مڄ اسپبث ا اال ػتڇ ومت

ٹبون ػا 64اڅ 53ٽى ػا ي ډاى 008. ډبى 0

3. Excuse of Exclusion of Criminal Responsibility 3 . Lawful Justifications / Justifications Defenses

اتتجبة اثبكتتز ا ثتت اتتشٮمبڃ ثىتتي ڈى سٺتتي ٽتتى ػتتا ٵٮچتت ٹجچتت. ٹتتبون ػتتا4

... "كٸ، اٶب ي٩ٶ ي كٸ ىٵتب٫ ډتي٫ ىاوتش ي ى تڄ ډتاى ډثت٣ ثت ت تټ ٭جتبر

ډتتبىٸا آيى اتتز. ي اتته ى تتس اتتز ٽتت ى تتڄ "تتى.ػتتڇ ډلتتة ومتت

"اػ٬ ثت ډاوت٬ ډتئڅز ػات ا ٭جتبر ومتى اتشٶبى "تى. ... ډتئڃ تىبهش ومت

از. ٽ وپش ثب ىٹٸ كٺٹ از.

8

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

٭اډڄ ٭ى ي هبػ ثى ٽ ث اه ډجىب سمبڇ اٵاى ىهڄ ى اډت ػات ا ډٮتبٳ ا

ډٮبيوه ػڇ. اډب ى ډتى ډاوت٬ ډتئڅز ػات بٽب ؛ػمچ ىاوي ډهډؼبار ډ

ٹبثتڄ سىب ٭مڄ اسپبة بٵش ػڇ از ثچپت سمتبڇ اٵتاى ډياهچت ٽىىتي ى آن وت و

ډىشب ثب ييى ا٤ هب ډىو٪ ډٺىه اال ػا ث ډسپتت ثى،ډؼبار هاىي

اه ؿاٽ .ىاوشبة وم ٵب اتوب ي ت ثبتىي ٭اډتڄ وت ي ىيوت ډت

ى ١تمه ثتهالٳ ابتىبډ، ٽتى ػتا .ىتي ثهىا ا آن ا سلز سإط ٹا ډ

امـىه ٹبون ػا بثٸ ډبىٸ ي اكپبڇ سٺىى ډاو٬ ډئڅز ػا ي اتجبة

اوي. ي اثبكز ا پيڂ سٶپټ

اڅمچتڄ ثبتي اتب ومتى؛ ايڃ اىپت، تالكز آن ى ډى ډلپمت ػتا ثته

ثتى ي ى ډتى ػىبتبر تىڂى ډبوىتي اوتڄ 0الكز سپمچت ، ػىبتز 7ٽت

ساوىي تب ب ٭٢ ب وم از ٽ ىيڅز5ي سؼبي ا١ 4، ػىبز ػىڂ١3يث

-ب ا ډى سٮٺت ٭يڅ ٹا ىىي. ىيڇ اىپ ثتهالٳ ډلپمت ثته آن 6هاىي،وم

ي ډشمته ا ډتوز ٹ٢تب اڅمچچ ىاىځش، اوب كٸ ٥تف ى٭ت ىاتش

ساوىي. ڇ اىپ، الكز ډبو ډلپم، ث ثٮي ا سىٶت ابتىبډ اشٶبى ٽى وم

ځى. ؿبڇ اىپت، ډٺت ډلپمت ى ت الت ثځش ي ػاڈ ډبٹجڄ آن ا ىثوم

ٽ بڅىي ثى ي ىاا سپالر اىا، سلٺٺتبس ي ٹ٢تب اتز ي ثهتىا ا

وز كٺٹ ډشٺڄ ي ػيا ا بهشب بډبن ډچتڄ ډشلتي اتز. دتىؼڈ اىپت،

ابىبډ ا اډ٢ب ومى څا ا اه بڃ ث ثٮي سلز اڅتاڇ 7114اٵٲبوشبن ا اثشيا ډ

ٹا٭ي آن ٹاځٵش از.

1 . complementary to national criminal jurisdictions 2 . The crime of genocide 3 . Crimes against humanity 4 . War crimes 5 . The crime of aggression 6 . unwilling of unable

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

9

ػتال 07ډتبى ى 078ٵتڄ ي 03مـىه ابىبډ ډلپمت ٵتٷ ډشتپڄ ا

ٽ ٽز 061ٽ ا 071ث ست 0998 تبډبن 33ٽت ٽىىي ي ىكتبڅ

بډبن ٱىيڅش و ى آن اشاٻ ىاشىي ٽ اه ځتشىځ سٮتياى 736اڅييڅ ي ثه

اڅمچچت ثت اػتا ٭تياڅز ػات ى ډتى ٽىىيځبن وبوڂ سمبڄ ػبډٮ ثته ٽز

ثب اڅلبٷ ثت 7117آيڄ 00سه ػىببر ١ي اوبو ثى از ي ى ډسپجه ى٬

االػا ځىي. ، الڇ7117ابىبډ، ا ايڃ ػال 076ډػت ډبى ٽ ث آن ث 61ا

شبسیهجحث ال؛ هفم

ى ثو ايڃ اه ډٺبڅ داډن ٽچبر ي ډٶبڈ ډث٥ الڇ از ٽ ي١بكز ىاى

ډاوٮ ٽ ث ا سلٺتٸ آن ى ي ى اه اشب، ډئڅز ػا ي اٽبن آن ي و

ى.وجز ث ثه ا ډسپجه ا٭مبڃ ػډ يػى ىاى ثلض ډ

تؼزيف هفم هسئلیت جشايی

اڅمٶتىار اٱتت 7څٲز ث ډٮى ډ٩ٴ ثىن ث اوؼبڇ اډ اتز. ى 0ډئڅز

ٽ ځٶش ى ؤاڃ ث ډٮىب ها، ىهاز ي د از، ؿىبن"اٶبو آن ا

ثت ډٮىتب ى « ئچوټ ٭ته االوٶتبڃ »ث ډٮىب ا كبڅ دي ي ب « إڅز ډه كبڅ»

ٽتي « ثبهاتز ٹبثتڄ »ؿىه ډتئڃ ثت ډٮىتب ڈ "دىي، از.ډى ا س ډ

اا٭ڈ ا ٵٮڄ ب سٻ ٵٮڄ ٽ سٮي ازډئڃ ٽ څا 3از ثت ى ٹجتبڃ ىڂت

ا هىىا ومى ثىبآن اوؼبڇا ٭ي ىاى ٽ اځ ث ي ډجىب ٹبون ب ٭ٳ دٵش

ي وت٭ اػجتب ٹتبوو ي ا ثب اڅشتاڇ ى. څا ډئڅز مډي ؤاڃ اي ثبهاز

ما از.٭ٵ

1.responsibility

څزئ. ډٮه، ٵىڀ ٵب، ڄ يا ډ7 74. ىڅٶبو، ډجبو ډئڅز ٽٶ ى كٺٷ االڇ ي ٵاو، 3

10

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

آطب ي ٭اٹت اٵٮتبڃ ي ٹبثچز اوشبة ډلشا اه اڅشاڇ سٺجڄ ػاى ٹچمي كٺٷ

ا٭مبڃډؼډبو از، ٮى سلمڄ ػا ٽ ايا ثت ػډت ډسپتت آډت تو

ا پجب ث اسپبة آن سان ثب ډئڅزٳ اسپبة ػڇ وم آي. څپه ثمب ډ

ىاوتز. وىي ډسپت ځاز، ثچپ د ا آن ثبي ي ا ايا سلمڄ اه

ا ډئڅز ډىو٪ ثبٹبثچز اوشبة تب ٱٹبثچتز اوشتبة ډالډتز څا ثهىا

«ٹبثچز اوشبة»ىاش ي ى ا٦الف كٺٹ ساوب دٵشه ثب سٺ ا وبډىتي ي ډت

اوي. څا ډتئڅز تب آن ا ث ثهىا ٵب٭ڄ ا ٹير اىاٻ ي اهشب سٮٴ ٽى

تي ي ى و ډسپت ٭مڄ ډؼډبو ډ٦تف ز ٽ ى ډا اٹبثچز اوشبة ډئچ

تٶز ي ؛ ي١ٮز،ىڂ، ډئڅز ٭جبر اسجب٣ ډشٺڈ ثب ػڇ اسپبة بٵش وياى. ث

ٽت ٩ٵتز اوشتبة ډتئڅز ٭متڄ ا ثت ي كبڅش ى و ډسپت ػڇ از

ٽىىي اياٳ ٭ياڅز ػا ا س٦جتٸ ػتا وت اتز. ثتيه ډب٭ي بهش ٽ ثآيى

ت ډئڅز ػا، ا آطب ي دبډيب ىاشه سٺ اػا هاي ثى.سس

ٽتى ػتا 87ي 01ي ډاى 65٭ى ٹبوو ډئڅز ػا ى ٹبون ػا ى ډبى

ي ٽ ثب ډاى ډث٣ ث ډاو٬ ډئڅز ػا ٽتبډال مبىتڀ اتز ځو سٮٴ اه

01ٽ ى اىاډ ډجبكض ثلض هاي تي، ډتبى ٽىتي ٽت؛ ٽتى ػتا ؿىته كپتڈ ډت

آاى ي ى ثتبااى ى ٽت ځتى ډ و ډشػيٹش ث ي س٦جٸ ػا ډئڅز ػا"

65سٮجت ٽت ى ډتبى "٭مڄ ػډت ا ډسپتت تى. ،كبڅز لز ٭ٺڄ ي اىاٻ

ٹبون ػا و يػى ىاز اډب ٵٺ٤ ى آن س٦جٸ ػا ى ډشه ډتبى ىع وتي ثتى ٽت

لڃ وڂ ډٺىه ٽ ى اه ه از.وبن ا س

اروبى شزايظ هسئلیت جشايی

٥ٽچ ثب ٵ يٹ٫ ػڇ، ىيىش ډبو٬ ث ا سلٺٸ ډئڅز ػا ٹتا ث

ځىى:ځى ٽ ډبو٬ س٦جٸ ػا ث ډسپت ٭مڄ ػډ ډډ

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

11

ى ٹتبون، ځا ي سلز ا٤ ډىيع ىش ايڃ: ډاوٮ شىي ٽ ثب ست ٹبون

٭چ، اډ آډ ٹبوو ي اتشٶبى ثوي. ډبوىي ١بز ډؼىابب ٽه ٹبوو ا ا ثه ډ

ىياٹ٬، اه ډاو٬ ډىؼ ث ډجبف ين ٭مڄ ٩با ډؼډبو ى وتى 0ا كٸ ىٵب٫ ډي٫.

سىب ٭متڄ ٹجتق وتز، ثچپت ى. څا اجبة اثبكز ډؼب شىي ٽ وډٺىه ډ

ځىى. سچٺ ډډجبف و

ىش ىيڇ: ډاوٮ شىي ٽ ثب ٭ى ياو ػڇ ى اسجب٣ ثى ٽ ډػتت ٵٺتيان

ىاوڈ ٽ ثا اسپتبة ت ػتڇ يػتى ٽته وي. ډيځب ٽب ډئڅز ٵى ډ

تر ٭متي تب ٹتي ػډت ي ى ػتاڈ ٱت ٭متي ياو ٽ ى ػاڈ ٭مي ث

ٽتى ػتا ١تير ىاى. ثتيين اته 43اڅت 36اى بثي، اډر ه٦ب سجچ ډ ث

ىاي، څتا ٭ى ؿىي، ػڇ او٪ ٽه ډبى ٽبډڄ ثبي، اډب ؿن ډئڅز هي

ومبي، ډبوىي ػىن، اػجتب، اٽتا، ا١ت٦ا ي ا٭مبڃ ډؼبار ث ډسپت ا ٱډمپه ډ

٥ٶڅز ٽ ا ٭اډڄ ي ػبر ډٵ٫ ٽىىي ډئڅز ػا شىي.

ځا ڈ ى ٹبون ػا ي ڈ ى ٽى ػا، ثبثبن سٮجاس، سٶتبير ثته ډاوت٬ ٹبون

ر اب ي سان ځٶز ثيى ي كش ډ ډئڅز ػا ي اجبة اثبكز ا ث

ٽبثى از؛ ثيه سست ٽ ى ڄ ثتبن ډتاى ډاوت٬ ىٹٸ ى ډٶڇ كٺٹ آن، ث

ر ومډؼبا"ډئڅز ػا، ٭جبر "تى ځىى ب ډڃ تىبهش ومت ٽتبثى ثت

ثت ثتى "ىػڇ دىياش وم"ٽ ى ډى اجبة اثبكز ا ٭جبر از، ىكبڅ

از. ٽ اه ىي سإ كٺٹ ى ثبال ډىاب ٹا ځٵز.ځو ٽ ى سٮٴ آن آډي از ث ىيدبت ي ډجىب ډئڅز ػا مبناب ي

ثهىا ا ٭ٺڄ ي اىاٻ. ثىبثاه ثهىا و ا ىاى: يػى ااى آاى ياڄ ٹ

ي ػا وب ا سٺ هاي ثى ٽ ډجشى ث ٭مي ي ٭چتڈ تپڄ ػاا ډئڅز

090. اهر، سٶڄ ډبڄ كٺٷ ػا ٭مډ اچچ ډٺبالر ، 0

12

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

"سٺ ډؤط اتز ٭اډچ ٽ ى" پ ا كٺٹياوبن ڄ ٭ىان ځى.ډ وتي: ډت

؛سٺ ؿپي ثبتىي هاشه ي ىاوشه از اد ٭اډچ ٽت ى سٺت ډتؤط ډت

"ځىى.ب ډشإط ډ ٽٶبس از ٽ هاشه ي ىاوشه ا آن «٭مي ي هاشه»ثىبثاه 0

ىىي ډئڅز ػا ډسپت هاي ثى.پڄ ،«٭چڈ ي ىاوشه»ى ٽىب

ډلپمت ى ثهتىا ا ابتىبډ 31ى اه ػب، سٽ ثب ډڈ اىپ، ى ډبى

ډئڅز ػا ٵى، ػىبز اسپبث ى الكز ډلپم، ػ ثبيػى ٹي ي ٭چتڈ

ثبي. ثىبثاه، ث ٥جٸ اته ابتىبډ ٭ىت ياوت ثتا ىاا ډسپت ٹبثڄ سلٺٸ وم

7سان ث اه ډاى اب ومى؛ثىن ډئڅز ػا، ډ

ي از، اوب سىب ى تس ى ٹجتبڃ ػ ى ډاى ٽ هالٳ اه ډٺ 0

ػىبش ٽ ى الكز ډلپم از، ډئڅز ػا ىاش، ٹبثڄ ډؼبار شىي ٽت

اسپبة بثي. 3٭ىب ډبى ػڇ ما ثب ٹي ي ٭چڈ

ى، ځب:او٪ اػا ډٶبى اه ډبى، و ياػي ٹي ىبهش ډ 7

ٵشب ا ثواي؛ى اسجب٣ ثب ٵشب، اوؼبڇ ىاىن ټ _

ى اسجب٣ ثب وشؼ، ثواي ٽ ډػت ديا وشؼ ى ب آځتب ثبتي ٽت اته _

وشؼ ى ػبن ي يوي ٭بى يٹب٬، ډلٺٸ هاي ي.

٭جبر از ا آځب ثت اىپت تټ ت٣ "٭چڈ" او٪ اػا ډٶبى اه ډبى، 3

بن ي يوتي ٭تبى يٹتب٬ ي ا ى ٥ت ػت ډبى سلٺٸ ػڇ يػى ىاى ي ب وشؼ

ثب مه ډالٻ سٶ هاي ي. "٭بڅمب"ي ٭جبر "ىاوشه"هاي ىاى. ډي

ا وياز ػت اىپت ډٶتال ي ىىي ػاڈ، ٽمن ؿبى س ٭ىب سپڄ

٭الي ٭چڈ ١تير ډوب س١ق ىي ٽ ى ٽياڇ ډاى يػى ٭ى ياو ٹي ث

774. ثب، كٺٷ ػا ٭مډ، 0

005ي004اڅمچچ ٽٶ، . ٽش ب، كٺٷ ثه 73 . intent and knowledge

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

13

٥ هىٽب ]ډ٦بثٸ ٹب٭ي ٽچ[ يػى اه ٭ى ١تي اتز. ٬ ثوياى ي ؿ ډٹ

مـىه، وبځ ثى يه بى ٽ ٽه ياو ډىثلض ىٹٺب ثب ٽياڇ ټ ا ٭ىبت

ىاوڈ ٽ ػىبز ػىڂ كشمب ثبتش ى هتالڃ ٽىىي. ثا ډظبڃ ډډبى اسجب٣ ديا ډ

ثبتي سػت ىاتز ٽت پت ا ٭ىبت ټ ډىب٭ ډچلبو اسپبة بٵش ثبي؛ كبڃ

٭تالي ٹتي، ثت ػىبز ػىڂ ٭جبر از ا ٭چڈ ډسپت، وت ٹتي ي وت ٭چتڈ ثت

اي١ب٫ -ياكاڃ هبػ ٽ ىډؼم٫، كٺٺش ث وبڇ ډىب٭ ډچلبو ا ثت يػتى ډت

آيوي.

ب كٺتٹ ډچت، ډتئڅز ػات ى ډلپمت ي ٽ ثهالٳ و٪بڇث و٪ ډ

ډجتبالس تب ډتبډل اوڂب ب ثاڅمچچ سىب ث اب ٹي ي ٭چڈ ي و ڄ ثهػا

ػ ى ډاى ٽت هتالٳ اته "سان ځٶز ٽ يػى ٭جبر ي از. اډب ډ دٵش

ث ډٮى آن از ٽ ځب ث ډبى ىڂ ا ابىبډ 31ډبى 0ىثىي "ډٺي از

ست ا ٹتي ي الكز ډلپم ٭ى ياو دتبه ثا سلٺٸ پ ا ػاڈ سلز

ٽىي.ي ثبي مبن ثا ډلپڇ ٽىن ډسپت ٽٶبز ډ ثى وز د

75٭ى ډبى ډىو٪ ابىبډ، ثا سلٺتٸ ډتئڅز ػات ٵتى، ى ډتبى

ډجبتر ى 0ٽ بڃ ه ث ثبال ىس 08ىي ٽ و كٺٺ ىاا وبن ډ

ي٫ ثت اسپتبة 7 ا ػاڈ ىاهڄ ى الكز ډلپم ىاش ثبي ب اسپبة پ

ى اسپتبة 4ب ٽز ب ډٮبيوز ىاش ثبي ي ب ى آن3اه ػاڈ ومى ثبي ب

-ػڇ س٤ ځي ا اوب ٽ ىاا يٳ ډشٽ شىي وٺ ىاش ثبتي ډت

ٹا ځى. اڅمچچ ډى ډلبٽمساوي ى ډلپم ػا ثه

اصبف پیبهذبی هسئلیت جشايی

ب ي وشبؼ ا ثا و ٽ دبتوڂ سان ثه ا يځا ډجبكض ٵٷ ډ

٭مڄ ػډ ه از، ثمى؛

14

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

س٦جٸ ػا ثٮي ا اطجبر ډئڅز ػات؛ ىياٹت٬ اتب ي ډبتز ډتئڅز 0

ٮى ډسپت ث ٽٶ ػا ٭مڄ ػډت ػا ډجىب ي ډٺيډ ا٭مبڃ ػا ث ډسپت از.

ي ډڂ اىپ، ٵى ا ػز و ي وش سان ي ٩ٵتز سلمتڄ ػتا ا وم

0ىاش ثبي ي و٪بڇ ػا و ا اه س٦جٸ، اياٳ ډىو٪ ه ا سلڄ ومبتي.

ا ٽى ػا ثٮي ا ٭جبر ډئڅز ػا، س٦جٸ ػ 01څا ث اه اب از ٽ، ډبى

ا و كپڈ ٽى از.

و ثىن ډئڅز ػا؛ ؿىي ٽ اسپبة ػاڈ ى ثه ا كبالر ي 7

بثتي، اډتب س٦جتٸ ٹ٢بب، ثب مٶپ، مب ي مپب ثب ډٮبيوه ي ٽب اسپبة ډ

ډئڅز ػا وب ا آن و ي ٵى از. څا سمبڇ ډتسپجه، ډٮتبيوه ػا ي

ي ٽب ا ػز و، ډئڅز اػا ه اىاوي. اډب ا ػز اه اتشاٻ،

7ٽڈ ي ٽٴ ػا ي اػا آن اطد از.

هاغ هسئلیت جشايی هبیت هفم ،تؼزيف

سٮٴ ډو ا ډاو٬ ډتئڅز ػات ؿىي ٽ ٽى ػا وجز ث ډٶڇ ب

يػتى اډشىب٫ يي از، اډب ٹبون ػا ث اه اډ ډڈ ٹجال اب ىاتش اتز. ثتباه

ؿن اه ډاو٬ ى سٺبثڄ ثب ډئڅز ػا ٹا ىاى ا ٵلتا سٮتٴ ا ډتئڅز

ڇ ا ثىاتز سان اته ډٶت ډ -ى ثبالآډي از-ٽى ػا 87ي 01ػا ى ډاى

. ډظال ا٭بة ب ثبىاويځ، االف ي كش اى، و٭ب ى س ډٮىب ىاى ٽ ډسپت ىٻ ي 0

ساوب ٵڈ اه ډ١٭بر ا ىاش ثبي سب و٪بڇ ٭ياڅز ػا ى سلٺٸ اياٳ ٭بڅ ه ډٵٸ

ىى.ځ

ٽى ػا 87ډبى 0اٵٺ "ډئڅز ػا ټ اډ و از.". 7

تحمك ←تغجیك جشا ←هجديت ثجت هسئلیت جشايی ←ارتىبة جزم

اذاف ظبم جشايی

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

15

اته ٹبون ػا ى سجته 66ځا ى ډبى سٮٶ ٽ ٹبونى. ومى ٽ ال اب ډ

ډبو٬ ډئڅز ػا ا سلٺٸ پ ا ٭ا اىاٻ تب پت "ٽ ىاىډاو٬ ډٺ ډ

ځوي:اه ډاو٬ ى ىيىش ٹا ډ ،ثىبثاه "آي.ا اجبة ٵٺيان ااى ث يػى ډ

ځتى ٽت ى ٽ ػىن ي ډ ٭ٺچ، پ ي ه ا ى ثډ ،څٴ ٭ا اىاٻا

67-93اډاى . ىىا ػبي اىاٻ ډٺبثڄ لز ٭ٺڄ

ثى ي ى ثاث ٽ بډڄ اٽا ي ا٦١ا ااى ة ٵٺيان ااى آاى ػتب ډت ى. ځت

95 ي 94 اډاى

اتب ومتى ٽت، ثتب سػت ستان ى اث٦ ثب ډبز ډاوت٬ ډتئڅز ػات ډت

اكز ٹبون ػا ي ٽى ػا اٵٲبوشبن، اب ي ډجىب اته ډاوت٬، ػچتځ ا ث

س٦جٸ ػا ثبال ډسپت ٭مڄ ػډ ثبي. ىياٹ٬، آن اجبة ي ٭تاډچ ٽت ډتبو٬

سٮمڄ ػا ث ډسپت ځىى، ډبشب ډبوٮ ث يػى ډئڅز ػا و و دىياش

.ىډ

ث ٭جبر بس، ډٮب سجئ ٽىىي ي اجبة اثبكز ى ډٮىب ىٹٸ هى، وت٭ ا

وي. ؿاٽ، اه ىي و ابب ي ى ثاثت ډتئڃ ډاو٬ ډئڅز ػا سچٺ ډ

ثبىي. ثيه سستت، اځت اث٦ت ػتڇ، ثىن و ډسپت ى ٹجبڃ ٭مڄ ډؼډبو ډ

ځو از ٽ؛ ومبڈ، اه ډئڅز ػا ي ػا ا سڈ

ځتىى ايڃ اىپ، ػڇ ب ٭مڄ ػډ ى س ډىؼ ث س٦جٸ ػا ث ډسپت ډت

ٽ، ٩ٵز و ي كبڅز وش ي ي و اكپتبڇ ٹتبون، اته ډىت ا ٵتاڈ

ٳ اسپبة ػڇ، ػا ٹبوو ٹبثڄ س٦جٸ وواي ثى. ثىب وجتى بهش ثبىي. څا ث

بى.هىا ا ډئڅز ػا ٥ از ٽ، س٦جٸ ػا ا ډ ډډاو٬ ث

موانع مسؤليت جزايي

فقدان اراده•

عوارض ادراك•

مسؤليت جزايي

اراده آزاد•

صحت عقل و ادراك•

16

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

اكز وجز ث اه ٭اډتڄ ي اتجبة ىيڇ اىپ، ڈ ٹبون ػا ي ڈ ٽى ػا، ث

ځوت ٽت ى ثتبال ٽى ػا آن 01٭ىان ډٺيډ س٦جٸ ػا كپڈ ومى از. ډظال ډبى ث

ى ٽىب پيڂ وه ث ډبن آيى اتز. ځٶش ي، ا ډئڅز ػا ي س٦جٸ ػا

ډٮب سجئ ٽىىي ا ػا ډتبو٬ "ٽىي ٽ؛ ٽى ػا كپڈ ډ 707ډبى 3ي 7ب ب ٵٺ

ډٮب سجئ ٽىىتي ډتبو٬ تيي ػتا اتچ، سجٮت ي " "ځىى.ډئڅز ػا ډ

"ځىى.سپمچ ډ

1هارد هاغ هسئلیت جشايیهجحث دم؛

اػ٬ ث ث ډبىٸ ب ډاو٬ ډئڅز ػات اتز ٽت ډ١ت٫ ثلض اچ

اه ډٺبڅ از. ٭اډچ ٽ ډبو٬ سلٺٸ ډتئڅز ػات تشىي، ىياٹت٬ ىثځوتي

تب ا ا ډػجتبر ااڅت ډتئڅز ػات ځا اٵٲبوتشبن آن ډبىٺ از ٽ ٹبون

ابن ث ك از. اته ډاوت٬ ډسپت ىاوش ي څا ا ا٭مبڃ ياٽى ػا اػا ث

ي از؛ ايڃ، ٭ا اىاٻ ىيڇ، ٵٺيان ى ٹبون ث جب ي ىٹز ى ىي و٫ سٺڈ

ااى.

ػارض ادران(1

ى سجه ٭ا اىاٻ ثب سػ ث ډاى آس ٹبون ٽ ث ثتبن تٺٷ آن دىاهشت،

ب، كه اسپبة جت آنسان ٭ ومى ٽ ىثىاوي اجبث از ٽ ډسپت ث ډ

ځتىى. ٭مڄ ػډ ٵبٹي ىٻ ي ٮ ثى ي ٹ سم كه ي ٹجق ا٭مبڃ ٵى اڄ ډ

تب ثهتىا اڅٮب٫ ٹا ځٵشه لز ٭ٺڄ ي اىاٻ پ ا دبثىبثاه، ثب سلز

ا ډئڅز ػا ډشڅڃ تي ي ثتب كتڃ تا٤ ډىتيع ى ٹتبون، ډسپتت ا

ځىى.ډٮبٳ ډ ډئڅز ػا

. ٹبثڄ سٽ اىپ ثا ىي ا و٫ داٽىيځ ډ٦بڅت ي ىځم هاوىيځبن، ډجىب اچ ى 0

ي از. ؿى ډجبكض ي ٽ ٭ىبيه ډث٥، ٹبون ػا ى و٪ ځٵش

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

17

رای جى يب اهزاض( 1-1

ى څٲز ث ډٮى دين، دىبن ين ي يا اتز ي ى ډٮىت ډت٦چق 0ػىن

وبد كبر ياو اوبن ٮى ساوبئ ىٻ، اكب ي اهشب اٵڃ سيؼ ي ثځز

څٲتبر ٽبٵش اتز. ى ٵىتڀ از. ى ياځبن ٵٺ؛ ػىن ي ٭ٺڄ ى ډٺبثڄ ڈ ث

٭ٺڄ ى ډٮبو ډوشچٶ اػمچ ٵمين، ىبٵز ٽىن، ، ٮ اس ي هى آډتي

، ٭يڇ ىٻ لق ي وبثوى سٮج ځتىى، څا، ػىن ثبي ث وبٵم، ٽڈ 7از.

ي آن ياڃ ٭ٺڄ ي ٵٺيان ٮ از ي ى ډٶڇ كٺٹ، و٭ اهشالڃ ى ٹا ىډبٱ

ا اهشب ي ااى آاى از. آوـ ډچڈ از اىپ ػىتن ٽ ډؼىن ٵبٯ ٥ از ث

ځى ٽت ى كته اسپتبة ٭متڄ ػډت يٹش ا ډ ډاو٬ ډئڅز ػا ٹا ډ

٥ ٽبډتڄ ٵبٹتي ا ي اىپ ٵى ثډسپت ا آن ثهىا ثبي اػىن اىيا ب يٹٶ

٭مڄ ډؼډبو ٭بػ ځىى. ىٻ ي ٮ ثى ي ا اسپبة ي و وشؼ وب ي ا

ډػجتبر ډٮبٵتز ا ډتئڅز "اػ٬ ث اهشبب ابىبډ ٽ 30ډبى "ػات3

دىاى: ثو ايڃ هى اب ث ػىن ي اډا ٭ٺچ ډاز ى

تي ثى ٽ ى اه ابىبډ د ػا٭الي ث ب ډاى ډٮبٵز ا ډئڅز "

ډئڃ وز، ؿىبوـ ى كه اسپبة ٭مڄ: ػااز ټ و او٪

ٻ ډبتز ٵٮتڄ و٭ ثمب ب اهتشالڃ ياوت ثتى ٽت اي ا ا ى اڅٴ ډجشال ث

اسپبث ي ب هز ػا آن ب ا ٽىشيڃ ٭مچ ثا س٦جٸ ٹبون ٭تبػ ٽتى

پتبث ي ځىى ٭ؼ ا ىٻ ډبز ٵٮتڄ اس آوـ ٽ ى اه ډبى ث آن سإٽي ډ "از.

اىپ اه ٭مڄ ي ىاا يځ ٽٶ از ٽ وب ي ا ت وت٫ ډت ٭ٺچت

ځتىى ي از. ډبز ٵٮڄ اسپبث ٭ؼ ا ىٻ ؿش ي و٫ ٭مڄ اسپبث وب ډت

1 . insanity

. ډٮه، ٵىڀ ٵب، ڄ يا ٭ٺڄ 73 . Grounds for excluding criminal responsibility

18

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ساوي س ومبي ٽ اه ٭مڄ ي اتال ػتڇ اتز تب وت. څتا، ډسپتت اىپ وم

ى ي ب ٹبى وز ٽ ى ډى وټ ي ثي ا٭مبڃ هى ىي آځب ويااآوـ ٽ اوؼبڇ ډ

سٶپټ ٹبئڄ ى.

ى ډتبى "ػىن ي ډ ٭ٺچ "ايڅه ډى ا ډاى ٭ا اىاٻ ى ٹبون ػا

ي ٽ ى ٵٺ ټ آن، و ٵبٹي اىاٻ ي ٮ، ثت تجت ػىتن ي تب ثبن 67

اډا ٭ٺچ ى كه اسپتبة ػتڇ ا ډتئڃ وياوتش ي ىاوتي. ٹبثتڄ ډؼتبار ومت

٥ ٽبډتڄ ثتى ثىبثاه، اه ٵٺ٤ ىٻ ي ٮ ى ډبن اوؼبڇ ٭مڄ ډؼډبو ثبز ث

اڅٮب٫ ٹا ىي ؿ اىپ ى ٵٺت ىيڇ ا مته ي سمبډ ياب ٹا ىډبٱ ا سلز

ډبى وٺبن اىاٻ ي ٮ ى كه اسپبة ػڇ ػىبز ي ػىل ا ا ډاى ډشٮچٸ ثت

ىتي ي ٹجبكتز اسپتبث ى اته تا٤ ا اڃ ډوٶٶ ډىيع ى اه ٹبون ٹا ډاك

ثبستبة 88ي 87ىاوي. ى ١مه مه كپڈ ى ٽى ػا ػيي و ى ډاى ػڇ وم

"بٵش از. اډب ى اه ٽى، اسوب ا ٥تٳ ډلپمت ى ډتى "ستياث ٥جت اػجتب

كپڈ، ٵبٹي ٮ ي اىاٻ ځىي ي ٹبى ث و ٽ ثٮي ا اسپبة ي ٹجڄ ا يي

سو ي ٽىشيڃ ا٭مبڃ هى وجبي، اڅ ا٭بى لز ا اڅاډت ىاوتش اتز. اډتبى

ثىبثاه، ڈ ى ابىبډ ډلپم ي ڈ ى ٹتبون ػتا ى ٭تيڇ ډتئڅز ػات 89

وب ا ػىن، سلٺٸ آن ى كه اوؼبڇ ٵٮڄ ډؼډبو از.

شیيب ثی( سىز، خاة 1-2

ى كته اسپتبة ٭متڄ ى كبڅتز "ىاى ٽت ابىبډ ډٺ ډ 30ثىي ة ا ډبى

ډش ثى ٽ اي ا ا اهشب ىٻ هز ػا ٭مڄ ب ډبز آن ب ٽىشڃ ٭متڄ

ثا س٦جٸ آن ثب ٹبون ٭تبػ ٽتى اتز ډڂت اىپت ي ٭متيا ډتز تي ثبتي

ىي ٽ ي ډياكاڃ وبن ٽ اي١ب٫ ول ث سػت ىاوش ي ب وجز ث اه ه٦ ثت

ثى ٽ ث ىڅڄ ډز ثىن ى ډٮ اسپبة پت ا ػتاڈ ډثت٣ ثت تالكز

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

19

پ ا ٭ا اىاٻ ثت كتبڅش ٭ىآن ث 1ډش ب پ "ډلپم ٹا هاي ځٵز.

ا٥الٷ ډ ځىى ٽ ىوشؼ وين ډاى پآي ب اشٮمبڃ ډتاى ډوتي -، ىځځتو

ب ى يان ي ػڈ ٵى ٭ب ي ٽ ث -سج٬ آن ٭ىبن ااى ي اهشتب ي تب ډت

ا ٽ ث ا٭مبڃ ي ٽىا هى سچ٤ وياش ثبي. ځو ځىى ث

ىتي، ٭ىان ډبوٮ ى ډئڅز ػا ٹا ډ ي٥ ٽ ى ابىبډ، ډش ا ث

اىپ:

ىڂبډ ډلٺٸ از ٽ ډسپت ى ډتبن اسپتبة ايال، ډٮبٵز ا ډئڅز ػا

ډىي ثبي. ثىب اه ډوشڄ يځ ى ٹجتڄ ي ٭مڄ ډؼډبو ا اهشالڃ ى ىٻ ي ٮ ث

ثٮي ا اسپبة ٭مڄ، ډٶڇ ډبو٬ ډئڅز ػا ثىن ا ا ىز هاي ىاى. ىطتبو،

هى تب ٹبثچتز اي ا ساوب اٵڈ ٵى ا ثا ىٻ ډمى٫ ثىن ٭مڄ ب ډبز ٵشب

ډى٪ ډ٦بثٺز آن ثتب اكپتبڇ ٹتبون، ا ثته ى ي ٽىشيڃ ٵشب ه ثثا ػز

څا از ٽ ى اط اهشالڃ ى ٹا ىډبٱ اال ا ىٻ ډبز ي و٭ز ٭مڄ 7ثجى.

هى وبسان ثى ي وبآځببو ي وبهاش آن ا اوؼبڇ ډ ىتي. طبڅظتب، ډتش وجبتز ثت

ىوجبڃ ٭مي ى وين ډاى ډپ ب ډوي ثب اكشمبڃ اىپ ډمپه از ى اطت آن ثت

ٵشب ىز ثوي ٽ ډىؼ ث اسپبة پت ا ػىبتبر ى تالكز ډلپمت تى،

ساوي ا ٭چڄ اٵ٬ ډئڅز ٹا ځى، ثچپت سىب وم ثبي. ؿ اىپ اه ډش ااى و

ػا و ى و٪ ځٵش ى.ساوي هى ا ٭چڄ ډيىډ

ٹتبوو ڄ ډاى ٭ا اىاٻ، سىب ىي ډتبى پ ى ٹبون ػا اكپبڇ ډث٣ ث

وت ٽت كته "ؿىه كپتڈ تي ثتى؛ 68ا ى ثځٵش ثى ٽ ىثىي ټ ډبى

اسپبة ػڇ ث جت اشٮمبڃ ډاى ډپ ب ډوي اىاٻ ي ٮ هتى ا ا ىتز

1. intoxication

490. مبن، 7

20

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ٽ اشٮمبڃ آن ػجا ب ثيين ٭چڈ ډسپت ر ځٵشت ثبتي، ډؼتبار څثيي ىكب

"ځىى.وم

ثبز ډلت څا، ثا سلٺٸ ډى٬ ډئڅز ػا ډ٦بثٸ ٹبون ػا، ي٣ ډ

ځىى:

اهشالڃ ى ىٻ ي ٭ٺڄ ى ډبن اسپبة ػڇ ډ٦ف از. څا، سٺبن ډبو اته 0

اسپبة ا٭متبڃ ډؼډبوت ا ٥تٳ ىڂت ډ١ت٭ ٥ٳ ي چت ااى ي اهشب اټ

ي ي ٽبډال ډى٦ٺ از. دٵش

٥ ٽبډڄ سلٺٸ بثي، ٮىت ډسپتت اتال ا ٵتڈ چت اىاٻ ي ٮ ثبي ث 7

ىي، ٽبډال ٭بػ ثى ي ډبز اهة ي ثي ٭متڄ اسپتبث اىپ ؿ ؿ اوؼبڇ ډ

ى اه ډ٫١ سىب ا ډتاى اكتاڃ ډوٶٶت ىؼ وجبي. څا، وٺبن ى و٪ ي ٹبثڄ

ځب و ډىيع ٵٺ ٵٷ "ځو ثبن ځىي از اه 68ثى ٽ ىثىي ىيڇ ډبى

اته 67ډبى 7اىاٻ ي ٮ هى ا ٽبډال ا ىز وياى ثبي ٥جٸ كپڈ ډىيع ٵٺ

"ځىى.ٹبون ډؼبار ډ

ب ب ااى ي ثب ٭چڈ ث آن اډوتي تب اشٮمبڃ ډاى ډپ ب ډوي ا ي اهش 3

٭جبر ډپ ثىن ر وڂٵش ثبي. ث -ىڂ ډسپت ٭مڄ ػډ ى س ډت

ساوي ا ډئڅز ػا ثائز ځىى ٽ ٭بڅمب ي ٭بډيا اه ډاى ا ډٳ وىمى ثبي.

اٻ ي ى ٽ اسپتبة ٭متڄ ػډت ا ى كبڅتز اى ى ٱ آن ډبوىي و سچٺ ډ

ځا ىثىي ىيڇ اته ډتبى، مـىه، ٹبون69ډبى 0بٵش از. اثىي ٮ ٽبډڄ اوؼبڇ

ډى٪ اسپبة ػڇ ا ا اكتاڃ ډتيى ى اته ٹتبون ٭مي ى اشٮمبڃ ډاى ډث ث

ٹا ىاى از ٽ ى اشب دڂ ا اوؼبڇ آن از.

و ث ثبن اكپتبڇ 97اڅ 91و ى ډاى الڇ ث ٽ از ٽ ٽى ػا اٵٲبوشبن

ډث٣ ث اشٮمبڃ ډاى ډوي ي ډپ ثيين ااى ي ثبااى ا ٥ ډبث ثب ٹتبون ػتا

دىاهش از.

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

21

عفلیت( 1-3

انا٥ٶتبڃ ا ثت هتب٥ ٵٺتي ػا ثهالٳ ځش، ډئڅز ػاٹاوه ػيي

ػا ثت ډٶتڇ هتب آن ىا ومى ي ابن ا ډٮبٳ ا ٹير ىٻ ي ٹ سم هي

اوي. څا ى اث٦ ثب ډئڅزٹا ىاى امبوىي اوب ثبڅ ا٥ٶتبڃ ثبتز ا ػات

ؿ اىپ ځى اشٶبى ومى. ٽ ٭مڇ سوچٶبر آوبن ا ى ثډ "ثپب ا٥ٶبڃ" ٭ىان

ٽ متبن ػډ٭مڄ ساوي سمبڇ اٽبن ي ا٤ ډشپچ ټ وم ،ځو اٵٮبڃ ابن اه

.بډڄ ى٭ىب ډٮى، ډبى ي ٹبوو از ا يػى

اػتا آر ست ي ا آن ډڈثى ا٥ٶبڃ ىاا امز ثا سوچٶبركبڃ ډئچ ثباه

سممبر ډلتبٽڈ زو٭ و ي سلٺٸ، سٮٺت ٹ٢بي ول ثهى ى كه ػا

سوچتٴ ي ساوي ى ثشب ثتا ػچتځ ا سپتا ٽ ډ ثب ابن از ى اث٦

ثهالٳ ب ي ػبډٮ ځبڇ ډؤط ثىاز. ډسپتاػشمب٭ ٭ٺالوز ي و ي ػڇ

، ٭يڇ ډئڅز ازډاو٬ ډئڅز ػا ٽ وب ث اطجبر ى ډى هب ػات

كپتڈ ا از ٽ ثوبو ي ٹى ،0مڄبڃ سپ 07ٽمش ا ا٥ٶبڃه وجز ث ث

ى.ىځډ يٽب ا آن ډشٶڃ ثب٥ٶاځا ٹبون

بڃ ا دٵش از ٽ 08كياٹڄ ه اڅمچچ،ػا ثه ابىبډ ډلپم 76ډبى

و ډ٦ف ځىي ثى. ډت٬ اڅتټ 06ي 04، 03، 07ىه ډى وب ينى ىڂبڇ

ډئڅز ٭ىان ه ثبڃ ا 08ٱبڅت ٽىٶاو ه ٵ٢ب ٽت ى 7دتٵز ػات

3تى. اٽظ ٽب ه ٱبڅت ډئڅز ا٥ٶبڃ و ډلة ډ اته ډتبى، ډػتت ثت

ٽى ػا 94. ډبى 0

707اڅمچچ، . ٮز ثبٹ، كٺٷ ٽٶ ثه7

ا ٽىٻ اٵاى او٪ اه ٽىاون ډى٪ "آيى از 0 ى ډبى 0989. ٽىاون كٺٷ ٥ٶڄ ا3

اػا ى ډى ٽىٻ ه ثچٯ ٽمش بڃ از ډڂ اىپ ٥جٸ ٹبون ٹبثڄ 08اوبو ه

"سو ىاى ى.

22

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

الكز ډلپم وجز ث اسپبة ػاڈ ى ډى ٵتى ٽت ى كته اسپتبة ته

ب تي ثت بڄ وىمى از ىث وواي ځٵز. ٵچٶ اه كپڈ آن از ٽ ثپمسډث ا

ب. اه از ٽت اڅمچچ، ٵشب ى ي و ډسپجبن آن٭ىان ٹثبوبن ػىببر ثه ا٥ٶبڃ، ث

تب ثتا ٽتبځ آن بڃ ب ث 05وبڇ ا ا٥ٶبڃ ٵاهان ب طجز ابىبډ ا ټ

٭ىان ټ ػىبز ػىڂ ډمى٫ بهش ي ا ت ډبٽز ٵٮبالو ى ډوبمبر ا ث

بڇ ډاى الكز ډلپم ا ډلييى ث اتوب ثتبڅٲ ىاوتش اتز ٽت ىڂ ى سم

0اوي.بڃ ىاش 08ي ث كه اسپبة ػډ ٽ آوبن وجز ىاى

ثىي ا٥ٶبڃ ث اب ه اتبن اتز وپش ډڈ ىڂ ى ډى اوا٫ ٥ٶڄ ب سٺڈ

٥جتٸ تى؛ ٽ ى ه ؿڂوڂ ثهى ي اه سمڈ ٹ٢ب ډڈ دىياتش ډت

تبڅڂ ٽبډتڄ ٹتا 03 -٥7ٶچ از ٽ ثه ته "ٲ"ٹبون ػا 70ي 71ډاى

تبڅڂ ا ٽبډتڄ 08تبڅڂ ا سپمتڄ ي 03و از ٽ ته "ډاٸ"ىاش ي

4ا٥ٶتبڃ ى ډتبى يځ ثت سوچٶتبر ٽ از ٽ ى ٹبون وپى از. اه ىكبڅ

ىيڇ ي ىثىتي ي تټ اثىت ٽ ا٥الٷ ىاش ٥ ث ،وبډيبڃ ډ 08ا اٵاى "٥ٶڄ"

ي ىثىتي ڇ اثىي بڅڂ 07-7ا ثه "٥ٶڄ ډم"بڃ ي 7ا "٥ٶڄ ٱ ډم"

،ځو سٶپټ بڃ ٹا ىاى از. اه 08-07ا اٵاى ثه ىه "٥ٶڄ وػان" ؿبڇ

څلب٧ وز ډشڅتڃ ي ث ى ډى سوچٶبر ا٥ٶبڃ ځا ثب سػ ث كبز ٹبون

اه اهشالٵبر ثبي ث و٪ ىاډب سٺي از. ي ػاب ډشىبت ى و٫ هى ٹبثڄ ابن

7ىاز.ي اكشاڇ و٪ 0384 ډىشا ا٥ٶبڃ يځ ث سوچٶبراه ډٺىه ٮى ٹبون

486اڅمچچ ٽٶ، . ٽش ب، كٺٷ ثه0مبوىي اٵاى ثبڅ ي سان . آوـ ٽ ببن سػ از، اىپ ا٭مبڃ اسپبث هالٳ ٹبون ا٥ٶبڃ ا وم7

ثهىا ا ه ډئڅز ػائ ا سلز ٭ىان ػڇ يځ ومى ي اه ٭ىان ځا ډٺىه ثا

ي اچة و ځا ي ٹبونثب سػ ث ډجبكض ػيي ٹبون "ٹبون يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ"

از. سٺي ػائ دٵش ٹبثڄ ب و٪بڇ

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

23

ٽى ػا و ٥ٶڄ ا و ؼي بڃ سپمتڄ ا ى و٪ت ځٵشت ي ٩تبا ثتب

ٹبون اهشب ا٥ٶبڃ ث ٽ اكپبڇ ډث٥ت ډثت٣ ثت ا٥ٶتبڃ ډشوچتٴ ا اٹشجب ا

ٹبون دىاهش از. ثيين اىپت ا ٭ىتبيه ډوت ى اته اث٦ت اتشٶبى ومبتي.

08بڃ، 06بڃ، 07كبڃ، ا٥ٶبڃ ا ا ػز ول ثهى ٹ٢ب ث ثباه

71بڃ ي سٶ 0٭ىتان ٥ٶتڄ بڃ اوت ثت ٽىتي. ىكتبڃ، اته سٶپتټ پتټ ډت

اؼبىي، سب ٭الي ث س٦جٸ ٭ياڅز ػا، ډان ډئڅز ػا ي ول سٮبډڄ و٪تبڇ

٭يڅ ي ٹ٢ب ثب ابن ډٮه ځىى. ؿىي ٽت ثهت ا ايتبٳ ٽچت ثتا ا٥ٶتبڃ

بتز؛ ډبوىتي ا ػتز و٭تز ٭متڄ وبد ثه آن٥ٽچ، يػى ىاى ٽ سٶپټ ث

"سوچٴ"سپبث ا٥ٶبڃ ٽ اثبي ا٥الٷ ى، ا ػز، يػتى ٹا٭تي هتب سٮٺتت 7

٭يڅ ا ٹجڄ اؼبى هبواڅ ي ډلپم اهشب ٽ ا٤ اوتالٻ ډتچپ ا وت

سه يٳ يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ و مبوب سػت ي ٭الي ىاش ثى. مـىه ډڈ

7ٽى ػا ي ډاى 037ٹبون از. اډبى سٮمڄ االف ي سثز ډؼيى ٥ٶڄ ډشوچٴ ا

ٹبون يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ 7ي

3( اشتجب1-4

ػتب اشجب ا ج، ي ى څٲز ث ډٮى مبوىي ين ي ب ؿ ب ٽ ا ثت

ي ٭جبر از ا س هالٳ اوتبن ا ياٹت٬، ؿت 4ؿ ب ٽ ځٵشه آډي از

ي ب ډػى ا ډتڇ ثذىتياى. ډٮمتال اتشجب اوتبن ا آوپ اډ ډډ ا ډػى

وبآځب ي ػڄ اي ث اډ ي ٹ٢بب ر ډ ىٹشت، ځى ي هى ډمپته اتز ا ثت

ډجبالس ث اډ ي ٹ٢بب وب ى.سػ ي ثث

007ساوىي. اډبى ي وم ٽىي ٽ؛ ث ا٭ياڇ ډلپڇاوب ٵٺ٤ اب ډ . ثا اه ىش ا 0

2 . Violation 3. mistake

وبډ ىويا، ڄ يا اشجب . ىويا، څٲز 4

24

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

٥ٽچ س وبىش از ٽ آىډ ا ډ١٭ ديا ٽىتي ي ى ډٶڇ كٺٹ، ث

ثب اځ ى آٱب اٵٮبڅ ا ډسپت ى ٽ اي ا ډشٮي ي ب ډچشڇ بى. ؿث اه س

ثى تؾ ث اه ډ٫١ ياٹٴ ډ ځٵتز. ځتب ډتڄ ي ااى اي ثت اوؼتبڇ آن ٹتا ومت

اآوؼبٽ اه ډى ى ٹبون ػا اب وڂىي از، ډىشب ثتب سػت ثت اىپت ىٻ ي

ډويي ځش از آن ا ڄ ډجبكض ٭تا ٮ ياٹٮ ٵى ډسپت ٭مڄ ػډ

ي، ٭مچ ٽ ډتى ٹتي ي اىاٻ ډىث ٹاىاىڈ. كبڃ اه ؤاڃ ث ه ډ

ساوتي ااى ياٹٮ ډسپت وجى ي ث ىڅڄ ډشج ين، ااى ٽبة ىهتڄ ځىتي ډت

ډئڅش ا ث څلب٧ ٹبوو ي ٭ٵ ډىشت بى؟

ي "ستيئا اڅلتييى ثبڅتجبر "ىؤ كبٽڈ از؛ ثيه ثبن ٽ ى ٵٺ ػا و ٹب٭ي

ٵٺب اډبډ ى و٪ ٱبڅت ډٮشٺيوي ٽ ثب كييص ج ي اشجب ي ىوشؼ اسپبة ٭متڄ

ثه آن ا ث جبر ډ١٭ ي كپم ػب ى ي ىاهػډ ډؼبار ثىاش ډ

ػتڄ "اوتي ي ثته سٶتڄ تي ىاوىي ااال ، ډىشب ى تجبر كپمت ٹبئتڄ ثت ډ

ٽ ػبڄ ٽسب ومى ي ډٺت "ػڄ سٺ"ٽ ػبڄ ٹ ومى ي "ٹ

ىاوىي.اوي ي ٵٺ٤ ى اه ډى اه ٹب٭ي ىؤ ا كبٽڈ وماز، سٶبير ځاش

1( اشتجب هضػی1-2-2

از ػڄ ب اشجب ى ډ٫١، ٽ ى اث٦ ثب ډياٷ هبػ ثا كپڈ ډىو٪

ى. اتڄ ٽچت، ثت ٹجتڅ ٭ت ى كٺٺز ث ٭چز اشجب هبػ، سىي كبڄ ډ

ساوي ډػ ي ډٮٺڃ از. ؿ اىپ س هالٳ ى وٶ ٭مڄ ثيين ااى ياٹٮ وم

ىاڃ ث ءوز ډسپت ثبي. ى ٵٺ اډبډ و، ثه ٵٺب ج ډ١٭ كؼز ثتى،

-ډٺش٢ب ايڅ، سب ډ٫١ اكا وڂىى كپڈ ث آن ډشست وم ىاوي ٽ ثىب ثي ثبن ډ

1. Mistake of fact

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

25

ى ي ى اه اث٦ ډؼبار ا ټ و٫ كپڈ ي ډٮچڃ ډ٫١ از، ثتب ٭تيڇ اكتا

ى.ډ٫١ اػڇ ، كپڈ اډؼبار ث آن ډشست وم

ابىبډ ډلپم ٽ ډوش اتشجب ى ډ١ت٫ ي اتشجب ى كپتڈ اتز، 37ډبى

ىاوتي ډڂت اىپت ب ډ١٭ ا ډػت ډٮبٵز ا ډئڅز ػا ومىثىي ټ اشج

ٽه ياو ػڇ ا اڄ ومى ثبي. ؿىي ٽ اطجبر ډىشٶ ين ٽه ډٮىت ى اطت

اشجب ډىاب ؿىيان ڄ ي آبن وواي ثى.

تى: اه كپڈ، ى ډ٦بثٺز ثب ټ ٹب٭ي ٽچ از ٽ ى اه ٭جبر هالت ډت

"ىىي ػڇ وز، ډڂ آوپ ١م ډسپت ځىبپب ثبتي. سپڄ ٭مڄ"اتڄ ٽچت 0

ٽ ثه كٺٹياوبن ډىد ٹاځٵش اه از ٽ اشجب ډ١٭ ثهالٳ اتشجب

ساوي ډبوٮ ث ډئڅز ػا ثبي. اه اشجب ى س٦جٸ كپتڈ ٹتبون ثت كپم، ډ

شڂ يان ٵى ثي بٵش ثبي. ٮى ى آن ډياٹ هب ثبي ى ا٤ ډٮٺڃ ي آٶ

اكشا ثبي، سب ثشان ځٶز ٽ ٭ى ډٮىت ىهتڄ ى اسپتبة ياكاڃ ٱٹبثڄ اي١ب٫

ػڇ ډويي ځىي از. اڅجش سٮه اه اډ ثب ى و٪ ىاز ډٹٮز ي و ثت

ثبز ډى ٹ٢بير ٹا ځى.٥ ډى ډ كبالر يك ي ي ث

2( اشتجب حىوی2-2-2

ځتىى اشجب ى كپڈ ب ث سٮج ػڄ كپم ٽ وجز ث ٹبون ب سٶ آن ثډ

ٹب٭ي يػة سٮچتڈ "ي ى و٪ ىاومىيان االډ ي ٵٺب ث ا٭شجب ىي ٹب٭ي ىڂ ٮى

اڅتٮب٫ ثتى ي ثتبن سلتز "ٹب٭ي اشاٻ كپڈ ثه ٭بڅڈ ي ػبڄ "ي "اكپبڇ ٭

ىاوي ډ يػت سپچتٴ ا ا ډپچتٴ تبٹ٤ تؾ ٽ، ػڄ ث اكپبڇ ٭ اٹبوو ثت

494اڅمچچ ٽٶ، . ٽش ب، كٺٷ ثه 0

2. Mistake of law

26

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

هج ا اكپتبڇ ث "ي ى كٺٷ ػا ٮى، ٽىي، و ث ٥جٸ اڄ ٽچ دٵشوم

0ىٹبون ٭ دىياش وم از. "

د اه ٹب٭ي ي ٵ ٵٷ، ټ ياٹٮتز ٭مچت اتز ٽت، اػتا ډٺتار

تى ٽت آځتب ا د ي كش ډؼب وز. څا، ځٶش ډٺب اډپبنٹبوو ثيين آن ډى٦

ا از ٹبوو، ٽ كٶت٨ و٪تڈ ٭متډ آن ا اؼتبة ځا، ٹى ي وبواكپبڇ ٹبون

ثه ثتا ػبتڄ ٽ اطجبر هالٳ آن ډ وجبي. څپه، ثه ىاه ٽىي. ىسډ

ٹب٭ي ډث ا ثتا ػبتڄ ٹبت ي ي ٭بز ډٺ ي ػبڄ ٹب، ٹبئڄ ث سٶپټ

ىاوىي. ٩بڅمبو ځٶش ي ي ا ٵبٯ ا ءوز ي ٹي ډؼډبو ٽ ا اٽبن ػڇ از ډ

ؿىي ٽ ى ا٤ ي اډپبوبر اډي، ثب ٵ آځب مڂتبن ا اكپتبڇ ٹتبون، ثت

ٵٺتب ٭ي ډي٭ از ٽ، ث اطجبر ٭ وب ا ػڄ ثذىاى. الڇ ث ٽ از ٽ

اډبډ ى اه ډى ڈ ثب اائ اكبىض ي يابر ثلض اوتي ي پت ا ب بى ىاتش

7ثبي.ځى ٽ ػڄ ػبڄ ډٺ، دٵشى ومكٺٹياوبن ى دببن وشؼ ډ

اشجب ى كپڈ ث اه ډٮىتب "ابىبډ ډٺ ىاش ٽ 37ى اه ډى، ثىي ىيڇ ډبى

ه، ػڇ ډث٣ ث الكز ډلپم از ډػتت ٭تيڇ ثٽ آب ټ و٫ ٭مڄ

٭ىان ډػتت ٭تيڇ ډتئڅز ساوي ثډئڅز وز، ثبيػىاه، اشجب ى كپڈ ډ

ػا سچٺ ى، ډي٣ ث اىپ جت ا ثته ٵتشه ٭ىت ډٮىت ػتڇ تي تب

لپمت اتشجب اه ثىي ا ابتىبډ ډ "آډي از. 33ډمڃ ډٺاس ثبي ٽ ى ډبى

كپم وجز ث اه اډ ٽ، آب و٫ هب ا ٵشب اػمچ ػىببر ډ٫١ الكز

يػتى، ډلپم از ب و، ډجىب ثا ډٮبٵز ا ډئڅز ػا وواي ثتى. ثتباه

ډػت مه ثىي، ؿىبوـ اشجب كپم آن ٭ى ياو ا ٽ سلٺٸ ػىبز ډث٥ت ث

ٹبون ػا 5. ډبى 0 58. ډلٺٸ ىاډبى، ٹا٭ي ٵٺ ثو ػائ، 7

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

27

ز، ډىشٶ بى ب ى ؿبؿة اياډ ډتبٵٷ ٹبثتڄ سػت ثبتي، ډى٣ ث يػى آن ا

0د از. ٭ىان ٭بډڄ سجئ ٽىىي، ٹبثڄ ث

اشجب ى كپڈ، آوـىبوپ ى اه ثىي ډٺ ځىي ى ىي تر اډپتبن ىاى ستب ا

ډػجبر ٭يڇ ډئڅز ػا ځىى. پ اىپ، ٭ى ياو ډىوب ى سلٺٸ ػتڇ

ساوي ٭ىت ياوت ډٮشجت ىى، ؿىي ٽ س اىپ اشجب كپم ؿڂو ډډىشٶ ځ

ٽ ثب ي٣ ډتٽ ى ػاڈ ډىثلض ا ډىشٶ بى، آبن وز. ىڂ اىپ، يٹش

ځا ډى٦جٸ ثبي.ي ى اػا اياډ ډبٵٷ ي و اػب ٹبون اٹبون 33ى ډبى

( فمذاى اراد2

ځز، ٽته ىيڇ ډتئڅز ػات، ثهتىا ا ااى آاى ځو ٽ ٹجال مبن

از ٽ ياڃ آن ډبوٮ ثا سلٺٸ آن هاي ثى. ډٶڇ ااى آاى ثب ډٶتڇ اػجتب ي

-اٽا ي ا٦١ا دوي ډشٺڈ ىاش ي اه ډٶبڈ ى سٺبثڄ ثب سلٺٸ ااى آاى ٹا ډت

ي ثى ي ػچ ٽىىي ٽه ياوت تټ ٭متڄ ٽىىي ٹځوي. ثىب، ػج ي اهشب ډىٮپ

ٽى ػا ٭جبر 39ډؼډبو هاي ثى. ى اه ر، ٹي ػډ ى ٵٺ ټ ډبى

"از ا ٷ ااى ٵب٭ڄ ث اسپبة ٵٮچ ٽ ػڇ ا ث يػتى ډت آيى ثت ٽت ولت

"ډىؼ ث يٹ٫ وشؼ ػڇ ډىو٪ ي ب يٹ٫ وشؼ ػڇ ىڂ ى. ى څاتز ٽت

اٽتا ي ا١ت٦ا ڄ ٭ىان ٵٺيان ااى آاى ى ٹبون ػا، ثت ثتبن اكپتبڇ ډثت٣ ثت

ٹي ػډ، ٭چڈ ي آځب ث "ي از. وبځٶش ومبوي ٽ ٽه ياو و مبن؛ دىاهش

ٽى ػا ٽت تبډڄ ػتڇ ٭متي ي 38از اډبى "ػڇ ي وشؼ آن ب ه٦ب ػډ

ٱ٭مي از.

496ٽٶ، اڅمچچ ه. ٽش ب، كٺٷ ث 0

28

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

1( اوزا2-1

٭ىآن ب اٽا ث 7اػجب تى ٽت پ ا ډاو٬ ډئڅز ػا ث كبڅش ا٥الٷ ډت

-ٱڈ ثهىا ا ٭ٺڄ ي ډشٮبٳ اډٮمڅ ، ى ا٦ ٹا ډ ډسپت ٭چ

ىڂ، ٭جبر وي. ثځى ٽ آځببو اډب ثيين ااى ي ١بز، ث اسپبة ػڇ ىز ډ

ااى آاى و ى كه اسپبة ٭مڄ ي ي ډىؼ ثت ډٹٮش از ٽ ډػت ياڃ

ځىى.ځ ي ا ثه ٵشه ٹي ى ي ډچت اهشب سمڈ

ا ى ١مه، اٽا ا آن ىش ٽچمبس از ٽ ډٮىب څٲ آن ثب ډٶڇ ات٦الك

و٪ ا ٹى، ا٤ ي ايبٵ ٽ ٵٺب ثتا اٽتا ي سلٺتٸ ؿىيان سٶبيس وياى. ٳ

اوي، ډٮىب ا٦الك اه ٽچم وى ٵٺب مبن ډٮىب ي ډٶڇ ډتىو٪ اتڄ ثمى آن

څٲز از؛ ٮى، اٽا ٭جبر از ا ياىاشه ىڂ ث ٽب ٽ ثيان ډبتڄ وتز؛

3ٽ ما ثب سيي ثبي. ىس

تى ثت؛ ثتڈ ډپت ثت اٽا ٽ ا ا٦الكبر ٵٺ از، ى ثبن ٵٺب ډلٺٸ ډ

بوين بو ث اي ب ډبڃ ب وبډ ب ث ٽبن اي ٽ تبن آوتبن ثت تبن تب ستإڅڈ اي

ى. ثىبثاه، ډپ ى اسپبة ٭مڄ ػډ ٽاتز ىاتش، ىاا ٹتي اډتب ډىش ډ

ٽ ى اػجتب ٵٺتيان ٹتي ي ١تب ډ٦تف اتز، ٵبٹي ١ب ي ٥ت وٶ از ىكبڅ

ىي ا ډشاىٳ ځٵش از. ثب سػ ث اىپت اوتبن ؿىي ٽ ى ٹبون ي ٽى ػا اه

ٽىي ي ث ٭اٹت آن و آځب از يڅت ثتهالٳ ډتڄ هتى ىاوي ٽ ؿ ډډؼج، ډ

سان ځٶز، وٺ٠ ٹتاوه ػات ساوي ا اه ٽب هىىا يى. ى اه كبڃ وموم

ٹت٬ ډٮىتب ىٹتٸ اػجتب وشؼ ااى ايز ؿاٽ اال ااى ي اڄ ځش از. ىيا

ثبي.ؿ ػ هي ٽچ ث ااى وم

1. Duress 2. Coercion

93. ډلٺٸ ىاډبى، ٹا٭ي ٵٺ ثو ػائ، 3

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

29

اوتي. ځؿت اػجتب ى ډٮىت او٪ څٲ، اػجب ا ډبى ػج ي ث آن اڅؼبء ڈ ځٶشت

ځتا، ٵٺتيان ٥ ٽ ى ڄ ډتاى ٹتبون ى مبني٬ ٽچم بډڄ ا٦١ا ڈ ډ

از. اډب ى ډٮى هب ٽچم، ٽ ااى آن ا ث ىي ثو اٽا ي ا٦١ا سٺڈ ومى

اب ځىي؛ ٭جبر از ا اسپبة ٭مڄ ډؼډبو ثيين آاى ااى ي ا ي ػج.

ى كه اسپتبة ٭مچت، ٽت "ابىبډ ى اه ډى آيى از ٽ 30ثىي ى ډبى

پ ا ػاڈ ډث٣ ث الكز ډلپم از سلز اػجتب وبت ا تټ اسپبة آن

اڅٹ٫ ث ډٿ ب آت ډڈ، ډشم ب ى كبڃ يٹ٫ ث سمبډز ػتمبو تسيي ٹ

ي ي و ډٽ ث ىڅڄ ١تير ي ثت تپڄ اه و ب و ىڂ اوؼبڇ

ډٮٺڃ ثا ٵ٬ اه سيي ٭مڄ ٽى از، ډڂ اىپ ٹي ىاش ثبي ٽت هتبس

ى ومبي. اه سيي ډمپه از:هاش ا آن اػشىبة ٽىي ياس اآوـ ٽ اي ډ ډڈ

س٤ اوب ىڂ اوؼبڇ ى. 0

"ب سلز ا٤ ىڂ ٽ ډشٺڄ ا ااى آن و از ث يػى آډي ثبي. 7

اڅٹ٫ ث ډٿ ب سيي اٽا ډىو٪ ابىبډ ى س از ٽ ا سيي ٹت

ب ٽت ىڂت وبت اڅٹ٫ ث يډ يي ثيو ث٭چ هى و ډشم ب ٹت

٥ ډشٮبٳ ا٭بى ثا ثٽىب ډبوتين ي ي و ډىو٪ ا ػز ١ير ي ث

٭ىان ډجىب ثا ٭يڇ ډئڅز ػا ٵى ى ٹجبڃ ػىببر ا اه سيي، اٹياڇ ٽىي، ث

ډمڃ الكز ډلپم ىبهش ى، ډي٣ ث اىپ ٹتي وياتش ثبتي ١ت ي

آوـت اػشىتبة ا آن ډ٦چتة اتز ياى آيى. سيتيار ډتٽ س ا هبس ثٿ

ياكتاڅ ډمپه از ا ٥ٳ اوب ىڂ، ث يػى آډي ب ډشپڄ ا ب اي١تب٫

0ثبي ٽ ا ك٦ ٽىشيڃ ٵى هبع از.

497ٽٶ، اڅمچچ ه. ٽش ب، كٺٷ ث 0

30

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ي٥ ٽ ىثىي ى ابىبډ ډ٦ف ځىي اىپ:

ثبتي. څتا، سيتي وت ٽت اڅٹت٫ سيي ث ډٿ ب يډ يي ثيو، ٹت 0

يى ي ب ساوب اػا سيي ډىيى ثبي ٵبٹتي ػتا ى اوش٪ب ث ٭مچ ين آن وم

ډٮبٵز ا ډئڅز هاي ثى. ث ثبن بس، سيتي ثبتي ٵت ثبتي ي ٹتت ثت

٭مچ ين آن ثيى.

سيي ثبي يي ي ٱٹبثڄ 7 ػجان ث ػڈ ي ػبن ثبي. څا ومت تٳ ستان ثت

ىڂت، ٭جتبر سيي ث ػاكز ي څ٦م هٶٴ ث اسپبة ػڇ ياىا ي ىز ى. ث

سيي ثبي ػي ي ه٦وبٻ ثبي.

اٹياڇ ث ٭مڄ اٽا ث ىڅڄ ١ير ثبي. ١تير ى اوؼتبڇ ٭متڄ اٽات، 3

بثتي. مبن، سىب ا ىٵ٬ ه٦ از ٽ وب ث آن اسپبة ٭متڄ ػډت ١تير ډت

ىبثاه، اډپبوبر ٽبٵ ډػى وجبي ٽ ثشان ثب اشٶبى ا آن، ا سيي ډث اػشىتبة ث

ٽى.

4 ٥ت سىبت ثه ىٵ٬ اٽا ي ١ ي هبر ياى ډػى ثبي. ث ٭جتبس، ثت

ا ٽ ه٦ آن ډشٮبٳ ي ډٮٺڃ ىٵ٬ ٽ اؼبىي ځىى ي ٭مڄ ػډ ا ي ډٶي

يػى ىاى ثش وجبي.

آوـ ډچڈ از اىپ ډٹٮش ٽ ډىش ث يٹ٫ اٽا ي، وجبي وشؼت ا٭متبڃ 5

اهشب ٵى ٽ سلز اٽا ٹا ىاى، ثبي.

تڄ ٭تة 550ي ٽ ى ډتبى اٽا ي اوا٫ ي ا٤ آن اب ى ٹبون ډيو ث

ثت آن ډؼج ځىاوين و ثيين كٸ ث اػتا ٭مچت ٽت "١ب ى ٭ٺي اٽا ا

اه ډبى ا ٹبون ډيو ډىتإ اٽتا ا "١بز وياى، ها اٽا ډبى ب ډٮى ثبي.

ډبى ب ي ډٮى ىاوش ي آن ا ا ٭ة ١ب ى ٭ٺي ٹچمياى ٽى ٽت ى ثتبال اتب

ځىي.

ا ا٥الٷ ي ٽت ثب٭تض اٽا ډبى، ث ٭بډڄ ٭ى ي ٹبثڄ ابث ىيو ي ثيو

ځىى ي ث ٭جبس، ډؤط ث ػڈ ډسپت ثى ي ي ا ډٺ ي ډؼجت اهشب ډچت

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

31

بى. اٽا ډٮى، ډٹٮز ي ي١ٮش از ٽ ى آن ااى ډپ سلز ستإط ٭چتڄ ډ

ياو چت ځىى، څا ٵب٭ڄ سلز چ٦ اكب س، يكتز ي تب ؼتبن تيي،

-اه ٹڈ ا اٽا يان ډسپت ا سلتز ٭ىبن اهشب ا ٽٴ ىاى ي ډسپت ػڇ ى.

ىي.اڅٮب٫ ٹا ډ

ٽىي ځا ډيو ى اىاډ ي ى ډبى ثٮي اٽا ا سبڇ ي وبٹ ىاوش ي سٮٴ ډٹبون

اٽا سبڇ ٭جبر از ا سيي ث ه٦ ٵبك ػم ب ډبڅ. سيي ث ه٦ ٱ "ٽ؛

اٽتا ستبڇ "آډي از ٽت؛ 554ډبى ى553اډبى "ى.ٵبك اٽا وبٹ ځٶش ډ

ځىاوي، يڅ اٽا وبٹ ١ب ا ا ثته ثتى ثى ي اهشب ا ٵبي ډ١ب ا ا ثه ډ

"ځىاوي.اهشب ا ٵبي وم

اٽات ٽت ١تب ا ا "ي٥ ٽ ى ٹبون ډيو ثا اٽا ثمى ي اىپ؛

ييٽىىي ث اػا ٭مڄ سيتي ٹتبى ثتى ي ثى يٹش ا٭شجب ىاى ٽ و سثه ډ

و سيي ي يٹ٫ اٽا ا ى ر ٭يڇ اػا سيي ث ځمبن ٱبڅتت كشمت

سيي ث بوين ١ ث ياڅيه، م ي تب ډلتبڇ " . ى ١مه 557اډبى "دىياى.

و ي ب سيي ث ه٦ ٽ ډىبٵ كظز ثبي، اٽا دىياش تي، ډلپمت -ډت

ي ىڂت 555اډتبى "ساوي ثب ىو٪ىاز كبالر ي ٽاٴ سيي ا اتبث ومبتي.

كتض اٽا و٪ ث اوب، ه، كبڅز اػشمب٭، ايبٳ ي اويا سإط آن ډته "اىپ

556اډبى "ٽىي.ير ي هٶز و٫ سيي ٵٷ ډ

ٽت سلتز ستإط و 0ا"ڄ اٽا آډي از ٽ؛ 005ى ٽى ػا ٵٺ٤ ډبى

٥ ىڂ ډمپه وجبتي، ډؼجت ثت اسپتبة ػتڇ ا ٽ ىٵ٬ آنٹ ډبى ب ډٮى

7ى. اځىى، ډئڃ ىبهش وم تى ٽت ثتب ه٦ت و ډبو ډپ ىاوش ډت

اڅٹ٫ ا ىز ىاىن ػبن، ا٭٢ب ثين ي ب آاى ډاػ ځىى ي ه٦ ډٽ ثت ٹت

ي ي ډسپت ٭مڄ ٱٹبوو ى سب ه٦ ا ا هى، اٹتبة پڄ ىڂ ىٵ٬ ي وشاو

اته ډتبى 0 اسپبة ٹشتڄ ى كبڅتز ډىتيع ٵٺت ا 3ب و ىڂ ىي بى. ا

32

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

اه ډبى ٽى ػا و ډىإ اٽتا ا ډتبى تب "ځىى.ډػت ٵ٬ ډئڅز ػا وم

ىاوي ٽ ى ثبال ث ځىي.ډٮى ډ

سان ا اه ډبى اشىجب٣ ومى، اىپ: ډاػمچ ي٥ ا ٽ

ثا ٵ٬ ٵب يي وب ا اه اٽا ډبى ب ډٮى ډؼج ثت اسپتبة ػتڇ 0

ڈ ي څا ىٵ٬ آن و ث ٥ٷ ىڂ ډمپه وجبي. ث ٭جبر ثش اىپت، ٹتير ثت

. ٽ اڅجش، ىٵ٬ اػجب ٱډمپه ثى ي ػ ثب اسپبة ٭مڄ ػډ وشان ا آن ىي ومى

ډان سإطځا اه ٹ ډبى ب ډٮى ثبٹير ىٵ٬ آن و اث٦ ٭پ ىاى ي ؿ

ثى ثبي ٹير اوبن ث ىٵت٬ آن وت د ٭بډڄ ډؤط ث ااى يي، وبځبو ي ٱٹبثڄ

بثي. ث مه ىڅڄ از ٽ ډلپم ثبي ثب سػ ث وز ياو ډسپتت ٽب ډ

ومبي.إط سيي ډه كض ير ي هٶز كپڈ ډي ډان س

ٽ ػڇ ډىو٪ سلٺٸ وبثي سيتي اڅٹ٫ ثبي ي ىسه٦ ب سيي ٹت 7

ٵا ٭مچ ځىى. څيډب سلز سإط ٹ ډبى ب ډٮى ٹا ځٵشه، ډى٣ ث ٵٮچتز تب

ٹت ث ٵٮچز هاي ثى.

مبوي اىپ ٵى ډى سيي ي٩ٶ ٹتبوو ثډاػمچ ي٥ ٽ كٺٹياوبن 3

ي ٭ٵ ى سلمڄ ه٦ وياش ثبي ي ىڂ اىپ اػجب ي ه٦ اؼبىي وجبتي وبت

ا سٺ و ډى سيي ثبي. ي و سىبت ډشٮبٳ ي ٭ٵت ثته ىٵت٬ سيتي ي

شتب ي كتبالر ػڇ اسپبث ډ٦ف از ٽ اڅجش ثبي ثب ىو٪ىاز ډٹٮتز ٵتى ځٵ

يك ي ى ي١ٮز ډث ىؼي ى.

1( ااهز هبفق2-2

. اه ډإڅ ٽ اسپبة پت ا 0"ابىبډ ډٺ ىاش از ٽ؛ 33ثىي ټ ډبى

ػاڈ ډٽ ى الكز ډلپم ى اػا ىتش تټ ډٺتبڇ ىيڅشت تب تټ ډٺتبڇ

1 . Superior order

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

33

ځٵش، و ا ا ډئ ډبٵٷ، و٪بډ ب ډچپ اوؼبڇ ٽىتي ډڂت څز ػا ډٮبٳ ومت

اىپ:

ا ىتشار ډٺتبڇ ىيڅشت تب ډٺتبڇ ډتبٵٷ 0اڅٴ و اڅاڇ ٹبوو ثت ا٥ب٭تز

ډىثلض ىاش ثبي.

ىاوش ٽ ىش بى ٱٹبوو ثى از.ة و وم

ع ىش بى آپبا ٱٹبوو وجبي.

ب ػاڈ ٭چت ثتز، ػامت ٽت ٽ . ډ٦بثٸ اه ډبى، ىش اسپبة وڄ7

"آپبا ٱٹبوو شىي سچٺ هاىي ي.

ځي: ستب ځىى ٽ ډ ي د ا آن ثبډ ٩0911با، بثٺ اه ٹب٭ي كش ث بڃ

ي٩ٶت هتى ٽ ډتٲڃ اوؼتبڇ "بىٹبو ث اه ا٭شٺبى از"ډبو ٽ ټ وٶ ٭پ

آن"ډتىو٪ تڈ وجز ث ا٥ب٭ز ا ډبٵٷ از ي اياډت "ؿىتبن آتپبا ٱٹتبوو

ىاوز ٽ اډ ډبٵٷ هتالٳ ٹتبون اتز، وز ٽ ثشاوڈ ثڂڈ، آن ٭پ ثبي ډ

7ساوي ث اياډ ډبٵٷ ثا ٵ٬ ډئڅز ا ه اشىبى ٽىي.ي ډ

ډى ووجٿ، ډبى 8ؿىه ثىاش وجز ث اٹياډبر ډبٵٷ ي ډبىين ى ډبى اه

4ا و٪تبر آڅمتبن، ثىتي 01ٹبون مب 7ډبى 4ډى سٽ، ػء اة ثىي 6

ابىبډ ډلپمت ياوتيا وت 6ډبى 4ډبى ابىبډ ډلپم ځاليب بثٸ ي ثىي

ى. ٽ سب كي بى ډبث پيڂوتي ي ى اته ډتى ډػتت سجئت ٽبډتڄ ىي ډ

ډٺش٢ب اػا ٭ياڅز، ثت اته اوي، ٽ ثٺ٤ دٵشځىى ي ٵ٭پ ي ډٺبڇ ډبىين وم

٭بډڄ ثا سوٶٴ ډئڅز ي ډؼبار ډإډ سػ ومبىي.

ب ٭بډڄ سجئ ابىبډ ډلپم، ثب د ډاى ٽ اياډ ډبٵٷ ى آن 33اډب ډبى

د وبى از. ٥جتٸ ثىتي ووتز اته ډتبى ٵٺت٤ ى ى، ځبډ ثٽىىي ىبهش ډ

1 . legal obligation to obey orders

497ٽٶ، اڅمچچ هش ب، كٺٷ ث. ٽ 7

34

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

سان ثب اشىبى ث اسپبة ػڇ ى ډٺبڇ ا٥ب٭ز ا ىش تټ ىيڅتز تب اډت س ډ

ټ ډٺبڇ ډبٵٷ و٪بډ ب ٱو٪بډ، ډشڈ ا ا ډئڅز ډجا ىاوتز ٽت ډتشڈ ٹبووتب

ىاوش ٽ آن اياډ ٭چىتب هتالٳ ٹتبون ډپچٴ ا٥ب٭ز ا اياډ ډث ثى ي ١مىب، وم

ى اىاډت 0اياډ ډىو٪ آتپبا ٱٹتبوو وجتى ثبتي. شىي. اوؼبڇ، الڇ از

ىائت ي اكز ىش ثتا اسپتبة ػىبتز وتڄ مه ډبى ي ىثىي ىيڇ ث

ثبتىي. څتا سػت سٮمتڄ اډت آډت ى ػىببر ث ١ي اوبوز، آپبا ٱٹبوو ډت

7د وواي ثى.اسپبة اه ػىببر سػ

ىش آپبا هالٳ ٹبون از، ډٮبب ؿىي ا ډلبٽڈ ي ٽ ؿ ى اه

و ډٶان كٺٹ اائ ځىي از: ډلپم ٭بڅ ٽبوبىا، يػيان اوبن ډشٮتبٳ ي

ىاا ٭ٺڄ چڈ ا ٽ ډشىج بى ي ىش ث ا ثبتي ٽت وبىتش آن ٩تب ي ځوت

ډشلتي وت، اته يتيو٪ اتبالر ډل ثبي ا ډ٦ف ومى ي ډلپمت و٪تبډ سؼ

ٽىي ٽ الڇ از ب كٺٺشب ٭چڈ ث ډٲبر ىش ډىو٪ ثب ٹتبون، ىيځب ا سإي ډ

يػى ىاش ثبي ب ىش ډث ا و٭ ثبي ٽت تټ اوتبن ىاا تٮ ي ىٻ

ٵمتي ٽت ډٲتب ٹتبون اتز. ثهت ٭بى ي ډشٮبٳ، اځ ى مبن ا٤ ثى، ډت

"ځى اهالٹ "ډلبٽڈ ډٮب ىاوىتي، ډٮتب ٽت ى ٽىب ٭بډڄ اٽا ا ډشىبتت ډت

ياٹٮب ى كٺٷ ٽٶ اٽظ ډچڄ ث ىػبر ډوشچٴ ډػى از، تٳ ډلٺتٸ ثتىن

ىش ب ٵډبن ډى وز، ثچپ ثبي ىي ٽ آب اه ډٮب كٺٺشتب ډت ثتى تب وت،

ا ىش ٱٹبوو الڇ از ثت اطجتبر ثتي ٽت ١ت ثىبثاه، ډي٭ اٽا ى اػ

س ا ١ وجى اتز ٽت ا ٭تيڇ ډىشغ ا اػا آن ىش، ث ول وبډشىبج ثٿ

ىڂ، ٭ى ځتى اهالٹت يٹشت ډىسػت ثبن ځىي. ثا٥ب٭ز ىش، وب ډ

498. مبن ډىج٬، 0

ٽ، ١ي ث، ػىڂ، سؼبي ٭چ اډ آډ ثا اسپبة ػاڈ وڄ 009. ٽى ػا و ى ډبى 7

ٹبوو ي هبع ا ډپچٶز اػا ثا ډإډ ىاوش از.ٱىيڅز ي پىؼ ا ٭چىب

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

35

ثت تڈ ا اته ٵډتبن ځى ٽ ؿىي اډ ډبٵٷ آپبا هالٳ ٹبون اتز ي ٹا ډ

ا ػ ا٥ب٭ز ثا ي ډش وجتى ٽت ى اته تر، ډ٫١ آځب ىاى، ؿب

0اٽا ډشٮ ى، و اياډ ډبٵٷ. ساوي ثا سجئ هى ثٵٺ٤ ډ

ىائت ي ى اه ډى، ثب سػ ث اسپتبة ه٦سته ػىبتبر ٮىت متبن وتڄ

اوتي، ٽت ډجشىت ثت ٥ آپبا ٱٹبوو ثتمى ث ب ا ػىببر ث ١ي اوبوز، آن

ساوي ٭ ٭تيڇ آځتب ى ٱٹتبوو ب ىاوي، ي څا اسپبثبن وم ٱاوبو ثىن آن

ىائ ډجشى ث اسپبة ػىببس ؿىي ب ا ثبځ ومبي. ؿ اىپ، ػىبز وڄ ىاوشه آن

واى ي ډج اتز ثت هتب٥ ىاا ثب ٹي هب وبثى ومىن ټ ځي ډچ، ٹډ،

ثىن ٹثبو ا اه هبر ي ث جت ٭٢ز ي ى ځي ځٶشت. اډتب تب دت

٭ىان ثو ا ټ سبػڈ ځتشى تب ػىبز ث٭چ ثز، اسپبة ػىببس ؿىي ث

بٵش ي ثب ٭چڈ ث آن سبػڈ، ث٭چ ػمٮز ٱو٪بډ اتز. ي وشؼت اىپت بډبن

اه ػىببر اسپبث، ٣ اه ابىبډ ا ٽ مبن ٭يڇ ٱٹبوو ثىن ىش از

ثبىي.ا، ىاا وم

ى ٹبون ػا ي ٽى ػا ڄ اجبة اثبكز، ى ثبن ا٤ اٶب ي٩ٶت ي سٮمتڄ

ثبي. ثىتبثاه، اآوؼبٽت ااى ياٹٮت اسجب٣ وماډ آډ دىاهش ٽ ثب ډ٫١ ٵٷ ث

اڅٮب٫ اياډ ي وا ډٺبډبر إډ ډ٩ٴ، سلزډ ځتى، الف ډبٵٷ ي ٹتا ډت

ٽى ػتا 008اه ډى ا ى ڄ ډجلض ٵٺيان ااى ډىث ٹاځٵش از. ډبى

اسپبة ٭مڄ ػډ ىاطىب اٶب ي٩ٶ"اب ىاى ٽ؛ كپتڈ ا ٽ ډإډ ىيڅتز ثت

"ى.ىاش ثبي، ػڇ ىبهش ومٹبون ث اوؼبڇ آن ډپچٶز ستان ثتبن آوـ ٽ ډت

ومى اىپ، ى اه ډبى اٶب ي٩ٶ ى اشب اػا اكپبڇ ٹبون ثى از ي څيډتب

510ي 511. مبن ډىج٬، 0

36

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ساوي ٭مڄ اسپبث ػڇ سچٺ ځىى. څا ٭ى ٹبوو ٭مڄ ػډ ائڄ ځش از، وم

ثبي.ؿىبوپ اجبة اثبكز ؿ ػ اه وم

ه ډبى ى ثبن ډاى اٶب ي٩ٶ ي ډبى ثٮتي ى ثتبن ډتاى سٮمتڄ اډت آډت، م

مى ٽ ى و٪ ډٺىه ػڇ وجى ي ډئڅز ػا و وواي ىاز:كبالس ا ثډ

ى كبڅش ٽ ا ډإډ ډ٩ٴ، ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبون ثب ىاشه كته وتز ىاطىتب 0

اٶب ي٩ٶ يي بٵش ثبي.

كبڅش ٽ ډتإډ ډ٩تٴ ٭ٺتي ومبتي ٽت اػتا ي٩ٶت ډتٽ اػمچت ى 7

ب ٹبوو ي از.الكز

تب ډ٦تبثٸ ثت اكپتبڇ ى كبڅش ٽ س٦جٸ اډ ډٺبڇ الك ٽ ا ا٥ب٭ز اډ آن 3

ٹبون ډپچٶز ىاش ثبي يي بٵش ثبي.

بر تالف ى كبڅش ٽ ډإډ ډ٩ٴ ٭ٺي ىاش ثبي ٽت سٮمتڄ اډت ډٺبډت 4

اػمچ يػبت ٹبوو ي از.

اسپتبة ٭متڄ ډإډ ډ٩ٴ ډپچٴ از طبثز ومبتي ٽت ٵٷ،ر كبال سمبڇى 5

وب ا اجبة ډٮٺڃ ثى ي ثٮي ا ٭بز اكشب٣ الڇ ر ځٵش اتز. اسظجتز

كه وز

تي كپڈ ٹبون، ا٭شا ث اياډ ډٺبډتبر تالف ا وياتش ثب اډب اځ ډإډ ث 6

ځىى. ى اه تر آډت ډتئڃ يػ ا اط اسپبة ٭مڄ ػډ ډؼبار وم ؾ ث

ى.ىبهش ډثيه سست، ثا اىپ اٵٮبڃ ډإډ ډ٩ٴ ثشاوي ا ٭ىان ډؼډبو ډجا ځىى ثبتي

ى ا٥ب٭ز ا ىشار آډ سپچٴ ٹبوو ىاش ثبتي ي تب اىپت ا اتجبة ډٮٺتڃ،

اډ آډ ا ا يػبت ي ي٩بٴ ٹبوو هتى سچٺت ومبتي. ثىتبثاه، اطجتبر ا٥ب٭ز ا اي

ډي٭ز ٭مڄ ػډ اسپبث ثب اجبة ډٮٺڃ ي ډشٮتبٳ ثته آډت ي ډتإډ، يػتى

ٹبوو ي و ىاشه ثب وياشه كٸ ا٭شا وتجز ثت اډت آډت ي _ډاست اىا چچ

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

37

بڃ ىتش ا ٵبٹتي يتٴ ډؼډبوت ساوي ٭مڄ اسپتبث وبت ا ا٭مت كپڈ ٹبون، ډ

ځىاوي.

مـىه ى ٹبون ډيو، ى ثبن ډئڅز ډيو ډإډ ي آډ، تڄ ډتاى اػت٬ ثت

787ٵٮڄ ډ٢ وجز ث ډبڃ ي ػبن ى ډبى . ٵٮتڄ ثت ٵب٭تڄ آن 0"ىاى ٽت؛ ډٺ ډت

ڇ ا . ډ٩تٴ ٭تب 7ى و ث آډ، ډڂ اىپ ٵب٭ڄ ډؼج ځىي ثبتي. وجز ىاى ډ

ى ٽ آن ا ث اتب اډت ٵٮچ ٽ ٱ ا ډش٢ بهش يٹش ٱډئڃ دىياش ډ

ډػت آن ا٭شٺبى ىاش ثبي، اػتا ومبتي، آډ ٽ ا٥ب٭ز اډ ي ياػت ثى ي ب ث

مـىبن ا٭شٺبى هى ا ى ډى ډئڅز ٵٮڄ ډٽ ډشىي ث اجبة ډٮٺڃ ي ٭بز

"طبثز ومبي. اكشب٣ ډٺش٢ ى آن،

1( سبيز هجبی3

اڅمچچ، ډجبو ډٮبٵز ا ډتئڅز ػات ا ثت تپڄ ابىبډ ډلپم ػا ثه

ابتىبډ، ډلپمت ډؼتب هاتي 30ډبى 3ډػت ثىي ك اكبء وپى از. ث

ثى ث ىڂبڇ ډلبٽم، ٭الي ث ډاى ٽ ى ډٺار ٹجچت ابتىبډ ډتٽ اتز،

٭اډڄ ىڂ ا، ډػتت ډٮبٵتز ا ډتئڅز ػات سچٺت ومبتي. اڅجشت، ػبر ي

اػتا ثبتي. ډي٣ ث اىپ ٭بډڄ ب ډػت ډىو٪، ډٺشج ا ٹا٭تي كٺتٹ ٹبثتڄ

ٹا٭ي پچ ي سٶبر وب٩ ث ٽٶز ث اه ٭اډڄ ي ډػجبر، ثبي ى ډٺار

ن ډٺيډبس ډلپم اػ٬ ث اه ډ١ت٫ ثى ځىى. ٽمد "آئه ىاى ي اىڅ"

ا ي٬١ وپى ي سٮه سپچٴ اه اډ ا ث هى ډلپم ياځا ومتى ١بث٦ ي ٹب٭ي

-ډبى ٵٷ، ى كٺٺز ډبڅل ي ب ثى ثا ٽبشه ا ير وڂاو 3از. ثىي

ب ومبىيځ ى ٽىٶاو ڇ ث ج ابالرب مب ا ئز ډبتڄ ډشلتي، ٽت

517. مبن ډىج٬، 0

38

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ثب، ىٵب٫ ډي٫ ث اب ډتبى ډظڄ ي ؿ ث ثىوي ١ير و٪بډ، ډاى سالٵ ي ډٺبثچ

ډى ډچڄ ډشلي، ى ډ ډجبو ډٮبٵز ا ډئڅز ػا ىآي. 50

ډث٣ ث 30و٪ ث اىپ ډجبو ي ډػجبر ډٽ ىثىي ټ ډبى -كٺٷ ػتا ډت

اڅمچڄ ٭متډ ى اىؼتب ډ٦تف ا كٺٷ ثهى، اال ثلض ډشىيار ىٵب٭ ډإه

اتب "ٽتي 70اػا ث ك ٽ ى ډبى كٺٷ ٹبثڄ"وز، ثىبثاه، اه ثىي ث

سق ومى ٽت ستو 30ىاى ي ډٺى، اڃ ٽچ كٺٹ از. ثىي ىيڇ ډبى

ډلپمت ډ٦تف ا ٽ وتى ا٭مبڃ ثىن ډجبو ډٮبٵز ا ډئڅز ػا ى ىي ٹبثڄ

از، ثب هى ډلپم هاي ثى، اه از ٽ ى ډو وز، ډلپمت ثت ؿت

اه ډبى ا اػا هاي ٽى. 3سست ثىي

1( حك دفبع هشزع3-1

كٺ از ا كٺٷ ٥جٮ ي اوبو ٽ كش ى كٺٷ اتالڇ ا آن 7ىٵب٫ ډي٫

پ ا ډىبث٬ ٭ىآن ىيځب ٭ٺڄ، ث٭ىان ټ ي٩ٶ ٭ ي سپچٶ بىي از. ا ث

االډ اشىجب٣ اكپبڇ، ن ٥، يػة ىٵب٫ ا هتشه ا ا ١تيبر ٭ٺچت

ي ي ى كٺٷ ىاوي. ث څلب٧ سبو، ى كٺٷ يڇ ىٵب٫ ډي٫ ػڇ ىبهش ومډ

ا ډ اجبة اثبكز از ي ى ي ٽى ػا ى ٹبون ػا "كٸ ىٵب٫ ډي٫". اآوؼبٽ ډجلض 0

ب ي ى هبع ا آنڅا ، آن وزڄ ډجبكض ٭ا اىاٻ ي ٵٺيان ااى اال ػب ثلض ي و٪

ٹا ځٵز. ڄ ب ډجبو ډىث

ٽ ى "كٸ ىٵب٫ ډي٫"ځا ػا ى ثبن ٭ىان ػ ث ىٹز و٪ ٹبونٽ اىپ، ثب س وپش ٹبثڄ

ا مه ٭ىان ى اه وشب اشٶبى ځىي. ډوش اىپ، مه يى ډجلض ډث ډىاب ډ

، ى اشب ا٭مبڃ آن، ٭مڄ اسپبث ا ػڇ سچٺ ومى ي سان از ٽ وم« كٸ»ثهىا ا

ا وبك ډٺىه ٭بز ىش اڅٽ ث اجبة اثبكز ػب ځٵش از. ي ٭ىان ٵٷ څاز ٽ ى ډ

ځىي از.

2 . self defense

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

39

. ب ډىٹجڃ ځٵزب ډلز آن ا ثب ډلييىزٹيڈ ٵاو سلز سإط اوي

ثه كٺٹياوبن ډ٦ف از ٽ ى و٪ اػجب ىډؼم٫ ىي و٪ ٽچ ى سػ اه كٸ

اډٮى ا٭شٺبى ث اه از ٽ ډياٵ٬ ډبڃ ب ػبن ى ډٺبڇ ىٵب٫ ااى آاى ي ډوتيي

ى ٽ ځىى ي ي ډؼج ث ىٵب٫ ي ٵ٬ سؼبي ي از ٽ ثب اه اشيالڃ ى ډډ

ثى ي و اسپبة ػڇ. اډب ىا٭ ب اوڂ ى ډبز هتى ٭متڄ ىا٭ ااوڂ اي ىٵب٫

ځى سإط وياى.ٽ ثب ٹي ي ااى ر ډ

ثيه څلب٧ از ٽ ثه و٪ وٶ٬ اػشمب٭ ا جت ډي٭ز آن ثبن ىاتش ي

ب ٽت ىي ى ډٹٮزډٮشٺيوي ٽ ػبډٮ ث هب٥ كٶ٨ وٶ٬ ػمٮ ث اٵاى اػب ډ

سڄ ث ٹا ٭بډ ي اشمياى ا آوبن ډمپه وجبي ثب كڃ ا٦ ى ډٺتبڇ ىٵتب٫ ا

-وٶ ي وبډ ي ډبڃ هى ب ىڂ ثآي ي ؿىبوـ ى اه اطىب ډسپت ٭مڄ ډؼډبو

ا و ى ا ډؼبار ډٮبٳ ثبي.

"ثىبثآوـ ٽ ىايى اڅٮ٦ب ى ٽشبة وتش "اڅيٵب٫ اڅ٭ ٵت اڅتٮ االتالډ

"ثا ىٵب٫ ډي٫ سٮٶ ى ٽشت ٵٺ وبډي از. سىب ٭جتياڅٺبى ٭تى ى ٽشتبة

وي:ډ "اڅش٬ اڅؼىبئ االالډ

اڅيٵب٫ اڅ٭: ياػت االوبن ٵ كمب وٶ ؤي وٶ ٱ ي كٺ ٵت كمبت

ا اال٭شياء. ٮى؛ ډبڅ ؤي ډبڃ ٱ، ډه ٽڄ ا٭شياء كبڃ ٱ ډي٫ ثبڅٺ اڅالډ څيٵ٬

ىٵب٫ ډي٫ ث اوبو ى كمبز ا ػبن هى ب ىڂ ياػت از ي كٺ ثا

اي ى كمبز ا ډبڃ هى ب ىڂ ى ډٺبثڄ و٫ سؼبي ٵٮچ وبډي٫ از ثب ت

ثىبثاه، ٵٺب ٵٺ٤ ثت ثتبن اكپتبڇ ي 0ا ٽ ثا ىٵ٬ اه سؼبي ١ي ثبي.يچ

اوي. ا سٶڄ ثبن اه ٭چمتب ى اثتاة ا٤ ي سجه ډبىٸ ػئ آن دىاهشسٮه

009 ، 3-7-0كٺٷ ػا ٭مډا ب ش. ځچييبن، ثب 0

40

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

آي ٽ ډٶډ وىټ ث سٮٴ كٺٹياوبن ا ىٵب٫ ډتي٫، ډث٥ ٵٺ، ؿىه ثډ

0اوي. ى و٪ ځٵش

ى كه اسپبة ٭متڄ تو، "ىاى ابىبډ ى اه ډى ثبن ډ 30ثىي ع ډبى

هى ب و ىڂ ب ى ډتى ػتاڈ ػىڂت ا اډتاڅ ٽت ثتا ٥ ډٮٺڃ ا ث

كبر ي ب كبر ىڂ ي ب اوؼبڇ ټ ډإډز و٪بډ ١ي ثتى اتز ىٵتب٫

تي ي ي اوؼتبڇ اڅٹ٫ ي ٱٹبوو ثٽى از. اه ىٵب٫ ثبي ى ډٺبثڄ سڄ ٹت

تي ا ب اډتاڃ كمبتز ډشىبت ثب ډان ه٦ ثبي ٽ آن و ب و ىڂ ت

ٽ و ى ټ ٭مچبر ىٵب٭ ٽ ست٤ ويتب ډتچق ٽى از. اهسيي ډ

سىب ډػج ثا ٭يڇ ډئڅز ػات ډ٦تبثٸ ي ٽز ٽى از ثياز ډ

"اه ثىي وواي ثى.

، ثا اىپ كٸ ىٵب٫ ډي٫ اػمچ ډجبو ډٮبٵز ا ډئڅز ػا ىبهش ى

ي٥ ؿىي ى اه ثىي ا ابىبډ آډي از:

ي ثبي. ثىتبثاه، ٭مچت اڅٹ٫ ثىٵب٫ ډث ى ثاث سڄ ٱٹبوو ي ٹت 0

ٽىي ثبي ٱډػ ي وب٭بىالو ثبتي. څتا، ډٺبيډتز ى ٽ ى ثاث آن ىٵب٫ ډٮى ديا ډ

وم الف بىيثاث ىشار ٹبوو ٽ ا ډػ٬ ا ثتا ساوتي ثبوت

ىٵب٫ ثبي.

ا دٵشى ي ډشٮبٳ ر ځى. اه ډى متبن يػتى ىٵ٬ سؼبي ث 7

ست، تو ډتى سٮت ي سىبت ثه ىٵب٫ ي ىػ ه٦ از. ث ثتبن تبى

اڅٹت٫ ي سيي وجبي ى ډٺبڇ ىٵ٬ آن ډسپت ٭مچ ځىى ٽت تييس ا ه٦ت ٹتت

ثبي. آوـ ٽ ث و٪ ډٱٹبوو ثبتز ثتب سػت ثت ي اىپت اته سىبتت ډت

069. ځي دي كٺٷ ىاوڂب ٭چڇ االډ ١، ٹا٭ي ٵٺ ػائ، 0

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

41

ر ډ١ت٭ ى ياكاڃ ي و ا٤ يك ي ياو ډياٵ٬ ى ډى، ث اي١ب٫

و٪ ځٵش ى.

3 ځتى اه اډ ٽ ډشڈ ى ټ ٭مچبر ىٵب٭ ٽ س٤ ٹا ډچق تر ډت

سىب ساوي ثىهبڅز ومبي وم كتٸ ىٵتب٫ ډتي٫ ي ډػت اكا تا٤ اتشىبى ثت

ډٮبٵز ا ډئڅز ػا ثبي. څا، ى اه ډى و ثبي ا٤ اشٶبى ا كٸ ډث

ىؼي ي ث تٳ تٽز ى ٭مچتبر ىٵتب٭ ر ډى ث ځىى ي ثت

ثبي.ډؼ ثهىا ا ىٵب٫ وم

ىٵب٫ ا اډتاڅ ٽت ثتا كتبر ي تب 0ىڂوپش ىڂ اىپ ى ډى ػىببر ػ

ىڂ ى ډبن ػىڀ ي و ثا اوؼبڇ ټ ډإډز و٪بډ ١ي از، ثب كتڃ

ساوي ىٵب٫ ډي٫ سچٺ ځىى. كٸ ىٵب٫ ډي٫ ڈ ى ٹبون ػتا ي ي ډ ا٤ ثبن

ػتڇ ڈ ٽى ػا ڄ اجبة اثبكز ٹا ىاى ٽ ثهالٳ ابتىبډ ا ٭چتڄ ډػت

ثى ي اه اجبة ث ىڅڄ اىپ ډث٣ ث ٭چڄ ٭ى ي هبػ ي و وت ي ياثتش

ثبىي.ثبىي اال ػڇ ومث وز ډسپت ډ

ىتش تا٤ ي كٸ ىٵب٫ ډي٫ ى ٽى ػا امبوىي ٹبون ػا ث ډاى اػ٬ ث

ياب الڇ ا ثبن ىاش از ٽ ى اىاډت ثت آن تب اتب 073ځتىى. ى ډتبى ډت

ا ډى٪ ىٵب٫ ا ٭مڄ ػډ و ډى سيي اػب ىاى سب ا اشٮمبڃ يبڄ ث

ٽ ه٦ ػبو، وبډ، آاى ي ډبڅ ا ثا ډياٵ٬ ي ب تو ىڂت سڅتي ومبتي،

آي ٽت ىٵتب٫ ٽىىتي ي اتجبة ډٮٺتڃ ي اشٶبى ٽىي. اه كٸ ىڂبډ ث يػى ډ

ډى٦ٺ ٺه ومبي ٽ ه٦ سؼبي ث ػبن، وبډ، آاى تب ډتبڃ هتى ي تب ىالڄ

. ى ١مه اه كٸ سب ىياڇ ه٦ اىاډ بٵش ي ثب 074و ىڂ ډشػ از اډبى

اڅمچچ وب٩ ث ب وٺ٠ كٺٷ ثىيشبو ثه . ػىببر ػىڂ، ػىببس از ٽ اسپبة آن 0

ب زب ډچلبو ا ى د ىاى. اكٺٷ ث ثهالٳ كٺٷ ثىيشبو، وب٩ ث ډٹٮىځ

چق ي و ػىڀ از.

42

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ډبو ه٦ ي ىٵب٫ ثتب ډتڈ اتز. څا ٣ ڈ076بثي. اډبى ياڃ آن هبسم ډ

ن، ىڂ ه٦ ډ٦ف وز ٽ ى ثاث آن ث ؿاٽ ثب ٭يڇ سٺبن ډبو ه٦ ي ىٵ٬ آ

ىٵب٫ اشىبى ومى.

كتٸ ىٵت٬ "ستان ځٶتز ٽت؛ ثىبثاه، اځ ثواڈ سٮٶ ا اائ ىڈ ډ

ٵ ي ډىبت ټ سبػڈ ثبڅٶٮڄ وبډي٫ ٭چ ػڈ، وبډ، آاى ي ب ډبڃ هى ب

"ىڂ.

آي ٽ ى اه ٽتى ي ى ډثيه سست، كٸ ىٵب٫ ډي٫ سلز ا٤ آس ث يػ

ي از؛ ثبن 031اڅ 073ى ډاى

ستان ى ثاثت ىٵب٫ ى ثاث كمچ ي سٮ ٱٹبوو ي و كٺٺ ثبي. ثىب وم 0

سيي ي ب ٳ سيي ب سلټ ثبو، ث ىٵب٫ اشىبى ومتى. څتا ى ثاثت ه٦ت

0ثبي.ب٫ ډي٫ ٹبثڄ اشىبى ومٱٹبوو ٽ ٵٮچز، ٭ىز ي ٹ٦ٮز وياى ىٵ

ىٵب٫ ډشىبت ثب ه٦ سييٽىىي ثبي. ى اه ډى ثه ٵٺب ډٮب سيغ ډ٦تف 7

از ٽ ىٵب٫ ا ٭مڄ آبن ث يي ي ث ډاو از ٽ ث ول ٭ٺالوت ىٵت٬ سؼتبي

ٹتبون ډتيو تڄ 784ومبي اٹب٭ي االڄ ٵبالڄ . ث څلب٧ ډئڅز ډتيو ډتبى

و ٽ ى كبڅتز ىٵتب٫ "ډجلض ڇ اٵٮڄ ډ٢ ث ډبڃ ي ث وٶ ډٺ ىاش ٽ

ډي٫ ا وٶ ب ډبڃ هى ي ب وٶ ي ب ډبڃ تو ىڂت ډسپتت ١ت ځتىى،

ى، ډي٣ ث اىپ ى ىٵب٫ ا ٹي ١ير سؼبي وپى ثبتي، ډئڃ دىياش وم

"ځىى.ى ٱ آن ث ػجان هب ٭بىالو ډپچٴ ډ

ځا ث ىٵتب٫ سه ىڅڄ اػب ٹبون سىي ډڈىٵب٫ سىب يچ ىٵ٬ ه٦ ثبي. ث 3

ياكتاڅ اتز ٽت ډتياٵ٬ ا ى ثاث سؼبي وبكٸ ي وبډي٫ ١ير آن ى اي١تب٫

ىاى ٽ ؿىيان "٭بىالوٱ٭مڄ هالٳ ٹبون ي "ٽى ػا اب ث 077ډبى 7ٵٺ 0. ػء 0

ٽىي ي اىپ ٭مڄ هالٳ ٹبون ثبي اډب ٭مڄ هالٳ ٹبون ثا ىٵب٫ ٽٶبز ډ ؿاٽػبڅت وز.

٭بىالو وجبي، ي وشان ث ىٵب٫ اشىبى ٽى، ػب ثلض از. ا؟! ٱ

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

43

ىڂ ثا اوشوبة ب ٵا ا ه٦ وياى. څا اسپبة ٭مڄ ډؼډبو ثا ىٵ٬ سؼتبي،

ٽىىي ىاى ٽ سىب ا وؼبر ثبتي. ى ١تمه، ى ډتاى سػډبو ډي٫ ي ٭چز

سان ث ىٵب٫ ي ىٵت٬ ٽ سڄ ث ٹا ٭بډ ثا ىٵ٬ سؼبي ثبڅٶٮڄ ډمپه ثبي و وم

078آي. اډبى ه٦ ډجبىر ومى. ٮى ابب ډ٫١ كٸ ىٵب٫ ډي٫ ث يػى وم

بو ىٵب٫ ي سؼبي ا تي٣ ابت ىٵب٫ مډبن ثب كمچ ډشٺبثڄ ثبي. سٺبن ډ 4

ٽ سؼبي ثتبڅٺ ي ٹ٦ٮت وجتى ي تب ػز ٽ سب ىڂبډ سلٺٸ اه كٸ از. ثيه

ٽىي، ىٵب٫ ډ١ت٭ز دتيا وواتي بٵش ي ىڂ ه٦ ٽ ا سيي وم سٮ دببن

ي ٽ ػ سچٺ ساوي و٭ سؼبي ي اوشٺبڇ ٽى. ثىب ى اه ر سڄ ث ىٵب٫ ډ

كش ى ډاى ٭مڄ اسپبث، ػڇ ثبي.

5 -ىٵب٫ ى ثاث ٭مڄ سؼبي ٽ س٤ ٵى ډياٵ٬ ٭ميا جت ي ثبتي وت ثت

ب سٮي ٭چت هتى ا ډٮىبز. څا ٵى ډياٵ٬ وجز ث ٭مڄ ٭مي هى ٽ ډى

ساوي ث اشٮمبڃ كٸ ىٵب٫ ډتي٫ ډشتڄ تى. ثتيه سستت جت ي از، وم

ٵٺيان سلټ ٹجڄ ا سؼبي ا اجبة ډى٦ٺ اه كٸ از ٽ ثبي ىٹز ى.

ساوي ډ٦ف ى اىپت اځت ډتإډه ىيڅشت ي اػات ا د ٽ ى اىؼب ډ

كييى اهشبار ي الكز ٹبوو، سؼبي ومبىي، ډ٫١ ي ډبز ىٵب٫ ؿ تس

ديا هاي ومى؟

ىٵتب٫ ډتي٫ ى ثاثت ډ٩تٴ "ىاى ٽت ځو ډٺ ډ اه 079ى اه ډى ډبى

ٽ ي٩ٶ هى ا ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبون ي ثب كه وز اوؼبڇ ىي، ځؿ اډىش ىس

ٽت ى ػبن ي٩ٶ ا كييى الكز ٹبوو هى سؼبي ومبي ػا وياى، ډڂ اته

اطجبر اته "ز ثبي.هٳ ډٿ ب ػاكز يي وب ا ٭مڄ آن ث ىالڄ ډٮٺڃ طبث

٭ييڃ ا ك٦ الكز ٹبوو ي وت كته وتز، سىتب ا ولت ٭مچپتى ډتإډ ي

سٮه از. ر ډى ثبي ى و٪ ځٵش ى، ٹبثڄ ياكاڃ ډث٥ ٽ ث اي١ب٫

ډوش ى ډى اث٦ اشٶبى ا اه كٸ ي اسپتبة ٹشتڄ وپشى دببن اه ٹمز

ثاوڂ ډبن ٵٺب ي كٺٹتياوبن ثتى اتز. ى اته ډتى ٭مي از ٽ ا ډاى ثلض

44

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ځا ٽ اڄ ا ث ٭يڇ ػا ٹشڄ ٭مي ى اشب اشٮمبڃ كٸ ىٵتب٫ ډتي٫ ٹبون

077: ى اته ډتى ډتبى ځاش ي ٵٺ٤ اشظىبئبس ا ثب كڃ ا٦ دٵش اتز

اسپبة ٹشڄ ٭مي ث اتب اتشٮمبڃ كتٸ ىٵتب٫ ډتي٫ "ىاى ٽ؛ ٽى ػا سٺ ډ

ډى٪ ىٵب٫ ى ثاث پ ا ا٭مبڃ آس ر ځٵش ثبي: ٽ ثػا وياى ډڂ اه

ىٵب٫ ى ثاث ٭مچ ٽ اؼبى هٳ ډٿ ب ػاكز يي ا آن ث ىالڄ ډٮٺڃ 0

ډػى ثبي.

ىٵب٫ ى ثاث سؼبي ػى ب سيي آو ث آن. 7

ځ.ىٵب٫ ى ثاث ٭مڄ اهش٦بٳ ب ځيځبن 3

ىٵب٫ ى ثاث ٭مڄ كٸ ٭مي ه٦وبٻ. 4

ىٵب٫ ى ثاث ٭مڄ ٹش ٽ ډ٦بثٸ اكپبڇ اه ٹبون ػىبز ثبي. 5

ىٵب٫ ى ثاث ٭مڄ ىاهڄ ين ٱډؼتب ا ٥تٳ تت ثت ډىتڃ ډتپو تب 6

".ډچلٺبر آن

مـىه ى ډى ٽ ډياٵ٬ ا كييى ٹبوو اشٮمبڃ اه كٸ ٽ ثب كه وز ى

ساوتي ا اكتاڃ ډوٶٶت اتشٶبى ومبتي ي ػتا ٹجبڃ سٮ، سؼبي ومبي ډلپم ډ

031ػىبز ا ث ػىل ي ػا ػىل ا ث ٹجبكز سىڄ ىي. اډبى

از. "كٸ"، ايال ىٵب٫ ډي٫، ى ٽا ډؼم٫ ا٤ ٵٷ اه وپش اشىجب٣ ډ

څا ثبي ى ٭ىان ىٵب٫ ډي٫ ډبوىي ٹبون ػا، ا ٽچم كٸ اتشٶبى تى. ىيډتب كتٸ

از ث كييى ٽ ٹتبون ثت ډجىتب ډى٦تٸ ي اتڃ سٮته "ډي٣"ىٵب٫ ډي٫،

ومى از.

گیزی تیج

سػ ث آطب ٭مچ ٽت ډچمب سٶپټ ثه ډاو٬ ډئڅز ػا ي اجبة اثبكز ثب

ب وجز ثت تٽب ي ډٮتبيوه ػتڇ ىثىاى؛ اػمچ سإط ٽ ى ډٮبٵز ػا آن

ساوي ىاش ثبي، كبئ امز ثا هاي ثى. مـىه ى ډى ډاو٬ ډئڅز ډ

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

45

ٽ اجبة اثبكز، ٽه ٹبوو ػڇ ځىى. ىكبڅػا، ٽه ياو ػڇ ډويي ډ

ى. ى ١تمه يػتى اته ى. اؿىي ٽ ى ىي ډسپت ډؼبار ومائڄ ډ

ډاو٬ پ ا اببر ٭ياڅز ػا، سلٺٸ ىاى ٭بىالو ي س٢مه كٺٷ ډتسپجه

ى ډسپتت ٭متڄ "٭تا اىاٻ "ي تب "ٵٺتيان ااى "ٵشبب ػډ اتز. څتا

ى ٵ ا٭مبڃ ػا وتجز ثت سىب ٹبثچز اوشبة ٭مڄ ډمپه وز ثچپ ا ػډ، و

ډسپجه، اياٳ ٭بڅ و٪بڇ ٭ياڅز ػا ا و ډلٺٸ وواي بهز.

ي تشڈ يڇ ب كٺٹ ثاڅمچچ، ثهالٳ شڈابىبډ ډلپم ػا ثه

اڅمچڄ ٭ٵ، سٶپپ ى ډبىٸ ي ډاوت٬ ډتئڅز ډى، ي ث دي ا كٺٷ ثه_

ډتى سلتز 6ثت 33-30كز ث ٭مڄ وبيى اتز ي ٥ت ډتاى ػا ثب اجبة اثب

اوتي ا؛ ػىتن، اب ومى از ٽ ٭جبر« ٭اډڄ ډٮبٵز ا ډئڅز ػا»٭ىان

ٽت ډش، ىٵب٫ ډي٫، اٽا ي ا٦١ا، ا٥ب٭ز ا ىش ډبٵٷ ي اشجب. اه ىكتبڅ

ٮتب ابت ى ډاوت٬ ډتئڅز از ٽ ٹبون ي ٽى ػا اٵٲبوشبن، ثب اائت ىي ډ

بډڄ: ػىن ب اډا ياو، پ، هاة ب ث« ٭ا اىاٻ»ػا، ٮى

دىاى.بډڄ: اٽا ي ا٦١ا ث ثبن اكپبڇ ټ ډ« ٵٺيان ااى»ي ٥ٶڅز ي

اڅمچچ ي ٽى ػتا ػيتي اي ٹتبون ػتا ثب ث ابىبډ ډلپم ػا ثه

ى ٽ ٹاوه ػا اٵٲبوشبن ى سجه ي سٮه كييى ي ډبىٸ ډو ډبثٸ ،

ډئڅز ػا ي ډاو٬ آن ٽبش وياش ي كش وجز ث ثب ا ٹاوه ٽتب

دثبس و از. اډب وپش ډڈ يت ى س، س٦جٸ ٹبون ي اػا ين اىبى سٺىىت ثت

څ از ٽ ثبي ډىسػ ػي ي سال ډتئڅه بك اػا آر ػا اسٮٺت ٭ي

ى وبىب ٭يڅ ي ٹ٢ب ٽ ٹا ىاش ثبي. اه ى س از ٽت هتبواڃ

هاشب طجز ي سٮٺتت ػتاڈ ػىڂت ى 7107اڅمچچ ى اياه وډج اه ډلپم ثه

ځاٵٲبوشبن ي ٽ ډى اشٺجبڃ ډىډ ي ډيو ٹاځٵش اتز. ثت ا ى كتييى وت

ډچن ٭٢ ى اه ډلپم اػ٬ ث ػاڈ ػىڂ ٽ ى اٵٲبوشبن اسپبة بٵشت ټ

ي از. ٭چڈ ي بيه طجزاز ا ٥ٳ ډش٢ه، ډؼى

46

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

اډب ٳ اشٺجبڃ، ثيين مپب ىيڅز ي وبىب ٭يڅ ي ٹ٢ب، اډپتبن سٮٺتت

ه ثب ا اه ډتسپجه تب ٭يڅ ډسپجه ػىببر ػىڂ ى ٽ وز. ث

ىا شىي ي ب اىپت ى ٽتب ايدتب ي آډپتب، ب ىيڅش ډىتى ډٹٴ

ه ٹثبوتبن اته ػىبتبر وت اوي. ا ٥ٳ ىڂ، ډىڇ ي ثډبػ ي دىبىي ي

يا ي ا ٥ٷ ٹبوو وجز ث طجز ي سٮٺت ٭ا٠ ه مز ځمبوي ستب ثبي ڈ

الي ث سلٺٸ ٭ياڅز ػا ي اكٺبٷ كٺٷ ٹثبوبن اه ػىبتبر، ثت سپتا ػتاڈ ٭

ىڂه ى ٽ وٺ٦ دببن ځاش ى.

-ي اىپ، سييه ابىبډ ډلپمت ػتا ثته مـىه آوـ ٽ ډڈ ث و٪ ډ

تب تب ي تبډبن اڅمچچ ى ا٦ ا ػبډٮ ث ډى اشمبڇ اٽظتز ىيڅتز

ر ځٵز ٽ سؼثبر كبچ ا سإ ډلبٽڈ ػىبئ ډى ي ډٹتز مـتن

ت، ي ثهتىا ا سلتالر ووجٿ، سٽ، ځتالي تبثٸ ي يوتيا ا تټ

ب كٺٹ ډين ا ىڂ ، ډػت آن ځىتي ستب ى كٺٹ ى ډچڄ ډشمين ي و٪بڇ

څز ػات ى ډتى ډؼتبار ثشت ٭تيا سييه ډاى ډث٥، وجز ث اػا ؿت

٭بډالن ػىببر ١ي ث ي اكٺبٷ كٺٷ ٹثبوبن اه ػتاڈ اشمتبڇ ػتي تر

سه ٭بډڄ، وب ا ا٭٦تب ٭ىان اچ ثب ث ا ٽ ى يچ ووز ي ؿځى. ډئچ

اڅمچچت ى سٮٺتت ٭تيڅ ب ث ټ ډلپمت ػتا ثته ثو ا كٸ كبٽمز ىيڅز

ځت آن لٺٸ بٵز ٽ اه ډ٫١ ىځش كش ډبوٮ ى پڄػىببر ١يث س

ومى بٵش ثى.

هبثغ هأخذ؛

اڅٴ ٵز ٽشت ي ډٺبالرػچي ايڃ، سان، اوشتبار تفصیل هسبيل حمق جشای ػوهی )سلسل همبالت(،. اهر، ډلمي٭چ، 0

.0385بثن،

، ؿتبح ىيڇ، الوللی حمق ثشز )لسوت ال(، اسبد جابی هجوػ اسبد ثیي. اډ اػمىي، اىت، 7

.0386ډٽ ؿبح ي اوشبار ىاوڂب ي ثش،

ر... د

ىع آ

وانو ه

ی سای

جت

ولیسئ

ه

47

، سٺار ى ىاوڂب سان، ث سب.حمق جشای ػوهی. ثب، ډلمي، 3

، ؿبح ايڃ، ٹڈ، ډٽ ډ٦بڅٮتبر ي هجبی هسئلیت ویفزی در حمق اسالم فزاساٳ، . ىڅٶبو، ٭چ4

.0387سلٺٺبر االډ، ديپي ٵٺ ي كٺٷ،

.0356، سان، به دخذالغتاٽج، . ىويا، ٭چ5

.0386، سان، الوللیحمق ویفزی ثیي. ٮز ثبٹ، ډلميػاى، 6

، سػمت: ثىتبڇ تٶبن ي ډلمتي اتمب٭چ، الوللی ویفزیحمق ثیي. ٽش ب، ٽبوڀ بٻ، 7

.0383سان، اوشبار مز، ډشبن ؿبح ايڃ،

. 0383، ؿبح ايڃ، ډي،لاػذ فم جشايی. ځي دي كٺٷ ىاوڂب ٭چڇ االډ ١، 8

.0380، سان، و ډان، دب(123بی حمق جشای ػوهی )ثبيست . ځچييبن، اع،9

ؼڈ، ستان، ډٽت وت ٭چتڇ ، ؿتبح دتى لاػاذ فما ثخاز جشايای . ډلٺٸ ىاډتبى، تي ډت٦ٶ، 01

. 0383االډ،

.0376، سان، فزگ هؼیي )فبرسی(. ډٮه، ډلمي، 00

ة( فزست اسبد تمیی Rome Statute of the International Criminalاڅمچچت ا ابىبډ ډلپم ػا ثه .0

Court

ٽىاون كٺٷ ٥ٶڄ .7

ٽى ػا .3

ٹبون اػا آر ػا .4

ٹبون ػا .5

يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃٹبون .6

ٹبون ډيو .7

بررسی هفم جبیت تجبز در

جسای الوللی بیيدیاى

غالم حضزت ثزبی

چىیذ:

اڅمچچ ست ابىبډ ىان ثه ډىؼ ثى آهه يب اػال ڇ ٽ

ػا ي سٮٴ ػىبز سؼبي ي ا٤ ا٭مبڃ الكز ىان وجز ث آن ث

اى ابىبډ ڇ، الكز ىان ى 0ا 5ډبى اػال ثبوڂ ډلڃ ي ٽ

ىان 5 ډبى 7ثىي ه يځ ث ػىبز سؼبي ا ث مز ىبهز؛ څپه

ٽىي ٽ ډ٦بثٸ ډاى ان ډبو ث اه ػىبز ا٭مبڃ الكز ډثى ٽى ٽ ى د

ابىبډ، ډٺار ډث٣ ث سٮٴ سؼبي ي ي٣ ا٭مبڃ الكز 073ي 070

ووشه اػال ڇ 7101ػن 00ى اوؼبڇ ي ثبي. ىان وجز ث آن ست

ٽب ي ى ثبوڂ ىان ى ٽمن ډٺيډبس ثا سپڄ ىان ي ٽمن

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

49

ي ا ى ه آن ثب اػمب٫ ست ٽى 6مب ډى ػىبز سؼبي، ٹ٦ٮىبډ

ڇ 7107الكز ياٹٮ ىان، ث سمڈ ٽب ٭٢ ثٮي ا ايڃ ػال ا٭مبڃ

ډٽڃ ځىي از.

ؤاڃ اچ اه از ٽ سٮٴ ػىبز سؼبي ي ٭ىب بوي آن ؿز؟

ان ٽياڇ اوي؟ وٺ ا اډىز ى اكا ػىبز سؼبي ا٤ ا٭مبڃ الكز ى

ي از؟ االكبر اػال ثبوڂ ى ٽبډذبال سب ؿ كي ساوش، ث ؿڂو سٮه

اڅمچچ ٽ ډىؼ ث اوٮٺبى ٵىڀ ډوز دببن ثوي؟ ډي ث اٹياډبر ثه

ٶشب ث ؤاالر ٽ ٥ ؿب ځ وبډ ٽبډذبال ځىي ډ٫١ وش كب١ از ډاٵٺز

ډٽ ػاة هاي ىاى.

، سؼبي، ػىبز سؼبي، ٭مڄ سؼبيٽباو، ػااڅمچچ ىان ثه ولیذ اصگبى:

الكز، اٽبن ي ٭ىب ػڇ سؼبي.

همذه:

اڅمچچ هڇ ى ه ست ابىبډ ىان ثيىڂبڇ ډاٽار اػال

الكز ىان وجز ث آن ډى ، سٮٴ ػىبز سؼبي ا١ ي ي٣ ا٭مبڃػا

ڇ ٽ ث ست ابىبډ يسب ياده يب اػال ٽ ٥ اهشالٳ ػي ثى؛ ث

ىان ډىؼ ي سٮٴ ػىبز سؼبي ي ا٤ ا٭مبڃ الكز ىان وجز ث آن

ډو وي. اڅجش ٵز ڈ ثا ىشبث ث ساٵٸ ى اه ډى ياٹٮب ٽسب ثى.

يٵڄ كڄ ا ى اه ىي ٽ ا٭الڇ كڄ ڇ، سىب اياػال ى آه اػال ئ

اى 0ا 5وشؼ اه ي ٽ ډ٦بثٸ ډبى يٹز ىڂ ډٽڃ ٽىي. اهشالٵبر ا ث

ابىبډ، ىان ډث ډ٦بثٸ ثب ډٺار ابىبډ ى ه ػىبز سؼبي الكز

ٽ ىان ډبو ث اه ػىبز ٽى ډ ثى ابىبډ د 5ډبى 7ىاش ثبي؛ اډب ثىي

ابىبډ، ډٺار ډث٣ ث سٮٴ 5ډبى 7سؼبي الكز ىاش ثبي؛ اډب ثىي

ثبي. ثيه سست، ي تسؼبي ي ا٤ ا٭مبڃ الكز ىان وجز ث آن س

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

50

ي٩ٶ سٮٴ ػىبز سؼبي، ٭ىب آن ي ي٣ ا٭مبڃ الكز ىان وجز ث اه

االػا ين ثٮي ا الڇ ثب ټػڇ، ث اػال ثبوڂ ډلڃ ي ٽ ٶز بڃ

.ى ابىبډ سپڄ ډ

ى ٽبډذبال ى 7101 ػن 00ډ سب 30ووشه اػال ثبوڂ ا سبن

ي ٽ ١مه سٮٴ ػىبز سؼبي ي سٮه ٭ىب آن، ي٣ ٽ ايځبويا سپڄ

، اػا االكبر ها٭مبڃ الكز ىان ا و ډو بهش از. ثبيػىا

ډٽڃ ي 7107ڇ ث بڃ يآډي ى ه ػىبز سؼبي ى ابىبډ ٭مڄ ث

ب از. ٹ٦ٮىبډ ډث٣ ث سٮٴ سؼبي، ٭ىب آن ي ي٣ آن ثب اػمب٫ ىيڅز

ي از. آن ا ځشى ب كب١ ث ست ي، اډب ست آن ډىؼ ث ياٽى

ي٣ ا٭مبڃ ها دٵشه سٮٴ سؼبي ي سٮ اڅمچچ هوىيځبن كٺٷ ٽٶ ث

بډبن ډچڄ ډشلي ا ئ ٭مډ. ثبوپمن ٽىىي الكز ىان ث آن ا ډڈ بى ډ

ي آٱب ٵڄ زي آن ا دببن ٭ ډو بىٽىو ساٵٸ سب ټ٭ىان آن ث

ى ٭ ػبو ىاوش از. ثب ا ٽب ػبن و ا د زډئڅ

ٱىيڅش ثٮي ا ساٵٸ ب اوي. ى ډٺبثڄ، ثه بډبن سٮٴ سؼبي كمبز ٽى

ٸ ٽى، ډىبٵ ب ا ٭م وبډ پبٳ ثه ىيڅز اوي ٽ اه ډاٵٺز ٽبډذبال ا٭الڇ ٽى

ػب ځاى. ث د زثا سٻ ډئڅ

و٪ان، سٮٴ ػىبز سؼبي ي ي٣ ا٭مبڃ الكز ث ا٭شٺبى سمبډ بكت

ي يځ ث اه ػڇ، ى ڇ ډلة ډيابىبډ ب ـيځىان ا د

وبډ ٽبډذبال . ىشبث ث ډاٵٺزٽىي اؼبى ډ ػا اڅمچچ هډپالس ا ثا ىان ث

ځش ر ځٵش ي ځبڇ ډم ب وشؼ ٽبب ډٺيډبس ٵاياو ثى ٽ ى ى

ٱ ب . ى ايڅه اػال ثبوڂ، ىيڅزيى ى سپمڄ ابىبډ ڇ ث مب ډ

ٱىيڅش و ثيين كٸ ؤ ك٢ ب اډپب ي بډبن ډشلي بالر٭٢، و٪ ا

ي 7107وبډ ٽبډذبال ث بڃ ځٶش ي، اػا ٭مچ ډٶبى ډاٵٺز ځو ٽ ىاشىي. مبن

ٽ ٭٢ ابىبډ ىان ډٽڃ ي از. 31ست االكبر ا

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

51

اوي ٵش٭٢ ابىبډ، الكز اشب ىان ا د ب ، ډؼم٬ ىيڅزڂى ٭جبر ث

آوـ ى ډشه ي اوي. ث و٪ ډ ډٽڃ بهش 7107ي دب اه الكز ا ث بڃ

االك ابىبډ آډي از ډبكڄ ډى ډچڄ ډشلي، ډى څىين، ډى سٽ ي

ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي از. ىان سىب ډبو وجز ث 3304ٹ٦ٮىبډ

ى ٽ اه ػىبز ټ بڃ ثٮي ا ست ب ػىبز سؼبي ا٭مبڃ الكز هاي ٽ

. ىان 7ډپ 05ډبى 7اسپبة بٵش ثبي اثىي ٽ 31د االكبر س٤

7107 ػىي ثٮي ا ايڃ ډ٦بثٸ ثب اه ډبى ي ډى٣ ث سمڈ ځٵش ساوي ډ

الڇ ٭٢ ٽ ثا د االكبر ى ابىبډ ب س٤ مبن اٽظش ا ىيڅز

7ډپ 05ډبى 3اثىي از، الكز هى ا ا٭مبڃ ٽىي.

پڄ اشٶبى هس ٭ٺي ث آن از ٽ ػىبز سؼبي، ييسه ي ه٦وبٻ

ؼ. ىوشى ىبهش ډ اڅمچچ هٱٹبوو ا ي از ي ډبى ب ػىببر ث

؛ ا ػىج ي ػىبز سؼبي ى ابىبډ ىتان ډ٦چة ث و٪ ډ ثى د

ٽ اه ػڇ ثيين ډؼبار ب وواي ٽىي دڂاو ىاى ي ا٥مىبن هب٥ اؼبى ډ

ي اډب سب ؿ كي اه سلڃ ى دڂ ا اشٶبى ا ي وبډي٫ ډؤط هاي ثى؟

ډبن اه ډ٫١ ا يه هاي ٽى. ډمى٭ز ػىڀ سؼبيٽباو اڅجش ټ ډٶڇ

ى ډى ډچڄ ډشلي 0945ى دمبن ثبن ٽچٿ ي ى 0978 بڃ ٹيم از ٽ ا

ووجٿ ي سٽ ثٮي ا ػىڀ ػبو ىيڇ و ډى ب ي ثى ي ى ىاىځب ځىؼبوي

سٮٺت ٹا ځٵز؛ اډب ى ڇ، ابىبډ، آن ا ډٽڃ ث ا٦ ٽى.

جبيت تجبس يكگفتبر ال: هفم هصبد

ډة اػال ثبوڂ ٽبډذبال ى ه سؼبي، ىاا ىي ثو ٹ٦ٮىبډ

ډپ 05 ډپ اسٮٴ ػىبز سؼبي ي ډبى 8 ٭مي از ٽ سلز ٭ىبيه ډبى

از. ى ػبن اػال ثبوڂ ټ ډبى ي ڈا٭مبڃ الكز ىان سى٪ اول

ث ػىبز سؼبي ى ډپ ډپ و ى ه ا٭مبڃ الكز ىان وجز 05 3ا

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

52

ډة ډاى اػب٫ ديوي ا ا اډىز ث ست ي ي ٥جٸ ٹ٦ٮىبډ

اػال ثبوڂ ٽبډذبال، ا٭مبڃ الكز ثبڅٶٮڄ ىان ى ه ػىبز سؼبي ث

٭٢، ث مبن وبث ٽ ثا ست ب اسوب سمڈ ي ډاٵٺز اٽظز ىيڅز

ڇ الڇ از، ډٽڃ ي از؛ سمم ٽ ثبي د ا پڈ يابىبډ ب االك

ٽ ى ا ٹ٦ٮىبډ537: 0389ڇ اسوب ى. اد هبٹبن، 7107بڃ ػى

٭بڇ ومبىيځبن اػال ثبوڂ ي ى بىمه وز ډٺيډبس ډىد

، ى يومب ٭٢ ٹا ځٵز، ډلشا ډٶبى آن، ډبئڄ ډوشچٶ ا ډ٦ف ډ ب ىيڅز

ا ب ، ٹمزاڅمچچ هث ػاي و كٺٷ اڅمچڄ هدبن ث سلالر كٺٷ ث

ډٺار ٹ٦ٮىبډ، هب سٮٴ ػىبز سؼبي ي ٭مڄ سؼبيٽباو اوٮپب ا

ا٭مبڃ الكز ىان، ول ىب از، ب ىډ اپبڃ ىش ياث٤ ثه ىيڅز

اډىز ى اكا يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ي ب وجز ث وٺ ا ثب ا ىيڅز

ا اثا ب ىان ي ٱ، وڂاو ػاثز ين ٵآىي يځ اكشمبڃ ث ثه

اوي. ىاش

ال لغؼبه ی یوهىزر هذرج در ضو ۸ ی در هبد -1-1

ب ى اػال ثبوڂ ٽبډذبال اػ٬ ث سٮٴ ػىبز سؼبي ي ډبىٸ آن ساٵٸ

ډپ 05ا٭مبڃ الكز ٽ ى ډبى ول ر ځٵز ٽ وجز ث ډئچ

ٽمش ب ٹ٦ٮىبډ آډي از ثب ؿبڅ15Terډپ ډپ ا 05 ي ډبى15Bisا

ٽ از ٽ ډاػ ثى از. ى ډى سٮٴ سؼبي ى اػال ٽبډذبال اه وپش ٹبثڄ

بڃ الكز ىان ث اه ػىبز ىاى، اه سٮٴ اسجب٣ وىپ ثب ا٤ ا٭م

ا٭مبڃ الكز ىان ث آن اسب ٤ځٶز سٮٴ سؼبي ي ا ساوي ډ ٽ ٥ ث

، ثب سػ ث سٮبٴ ډشٮيى ٽ ٹجڄ ا اػال ٽبډذبال ا ټثبڈ دوي ىاوي. ا

ٽ ٹجڄ ا اه ا سٮبٶ ٽ ى م آي آډي ثى. اه وپش ث ىز ډ ٭مڄ سؼبي ث

ٽ هو٪ يػى ىاز: ايڃ ا سؼبي ي ثى ى ىي يځ ثب ػىبز سؼبي اسٶبٷ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

53

و٪بډ ثبي وي و٪بډ ب كمچ ٽ هػىبز سؼبي ػىبز جان از. ىيڇ ا

ډىثلض ى ه سؼبي آپبا ډٲب ب وبٹ٠ ډٺار ډى بډبن ډچڄ ډشلي

ب اهشالٳ يػى ىاز ٭جبر ثىوي ا: ثبي. ا ٥ٳ ىڂ، ٭ىب ٽ ى ډى آن

ډچلبو ؿ ثبي ثبي؟ سمبډز ډى، ب، كبٽمش، يٳ كمچ -

ين وٺ٠ سمبډز ډى ىيڅز ډىكمچ اٹشبى ي...؟ ٺىب ؾ سؼبي ثي

؛يػى ىاش ثبي ساوي وم

ٵشب ډبى ډسپت سؼبي و ډىثلض ثى ٽ ثب ٭جبار ٥اك، سياٻ، آٱب -

؛ډچلبو ٽي ثى ي اػا ٽىن اػ٬ ث كمچ

ډه ٭ى ډى اهشالٳ ى ه ؿڂوڂ سٮٴ اٹياڇ ىيڅز او ٵى -

ي ا ىث ځى ب ٵب ػىڀ سؼبيٽباو ا؟ ز ٽ آب ثبي اٹياڇ سڄ ثثى ا

ؿبډه ٭ى ډى اهشالٳ ى ه ٽٶز، ٽمز، اثٮبى ي امز، -

: 0391ډچلبو ثى. اآڃ ٽؼجبٳ ي اهش، ځش، ير وي و٪بډ ي كمچ

اه ػىبز ػ ي و٪ ډثب سػ ث اه ډپالر كٺٹ ډٶډ، ث 744

سؼبيٽباو اسپبث س٤ ټ ىيڅز وجز ث سمبډز ډچلبو ټ كمچ

ډى ىيڅز ىڂ از.

الڇ ث ٽ از ٽ ډبئڄ ډث٣ ث اٹياډبر سؼبيٽباو ا ػىڀ ػبو ايڃ سب

ډچڄ، ػبډٮ يب، ډظبٷ اػال ثبوڂ ٽبډذبال ى ډٮبياس اػمچ ډٮبي

ډؼم٬ ٭مډ 3304 ثبن ٽچٿ، ډى ووجٿ ي سٽ ي ٹ٦ٮىبډ ډٮبي

ٽب ي ى ه ث ٽمنبډبن ډچڄ ډشلي ډٺي ثى. ى

ي ټډث٣ ث ػىبز سؼبي و ٭مڄ سؼبيٽباو ا ػىبز سؼبي سٶپ و د

ى ډى سٮٴ سؼبي ٽ ث اڅمچڄ هن كٺٷ ثثى. ډىإ اه سٶپټ ث ٥ف ٽم

ي اه ث ٽب ي نو٪ ى ٽم . اهشالٳځىى ډىؼ ي، ثډ 3304 ٹ٦ٮىبډ

ډؼم٬ 3304 ډٮشٺي ثىوي ٽ ډجىب سٮٴ سؼبي ثبي ٹ٦ٮىبډ ا ډئچ ثى ٽ ٭ي

3304 ٹ٦ٮىبډ ز. ىوبىاوشىي ىڂ اه ا ډجىب وم ا ٭ي ٽ ٭مډ ثبي. ىكبڅ

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

54

و٪ اهشالٳ 3304 ډجىب ٹا ځٵز. اڅجش ى ه ؿڂوڂ اػب٫ ث ٹ٦ٮىبډ

ٹ٦ٮىبډ 7ي 0ډشٺڈ ي ثب اب ث ډاى يػى ىاز ي اوؼبڇ اػب٫ ث

١يسب ډىؼ ا آب ٭مڄ سؼبيٽباو ٽ هٹا ځٵز. ى ه ا ډىد

١يسب ډىؼ ث ا اه دبن ىاى ي ٽ ٭مڄ سؼبيٽباو ى ث ػىبز سؼبي ډ

ٽ ىاا ؿىبن ډبز، ير ي ځشىځ ثبي ٽ ډىؼ ث ى ػىبز سؼبي ډ

وٺ٠ آپب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ځىى.

بث از و ډ ي بنډپ ث 8، سٮٴ ٭مڄ سؼبيٽباو ٽ ى ډبى كبڃ هى٭

از. ى ٹ٦ٮىبډ 0974سٮٴ ډٺ ى ٹ٦ٮىبډ سٮٴ سؼبي ډؼم٬ ٭مډ بڃ

ډپ ث ابىبډ، 8 ٭٢ ىان ثب ا١بٵ ٽىن ډبى ب دببو اػال ٽبډذبال، ىيڅز

ب ډة ډؼم٬ ىيڅز اوي. ٹ٦ٮىبډ آن ا ث سٮٴ ػىبز سؼبي اهشب ىاى

ٴ سؼبي ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي، سٮٴ ډٽت سٮ ٭٢، مبوىي ٹ٦ٮىبډ

؛ ٮى سٮٴ ٽچ ا سؼبي ث ما ٵش ا اٹياډبر ډمى٫ ىي ا سؼبي اائ ډ

ر سمظچ اٹياډبر ډپ و ث 8 ډبى 7ى ٹمز ىيڇ ثىي ى ا بډڄ ډ

ٽبډذبال ډپ ٹ٦ٮىبډ 8 ځٶز ٽ سٮٴ ډبى ساوي ي ډ سؼبيٽباو ٽي از

ثځٵش ا ؿب ډىج٬ ڄ از:

ډى 30ي 7 ډى سٽ، ډبى 5 ډى ووجٿ، ثىي ټ ډبى 6 ډبى

ډؼم٬ 3304 آن و ثځٵش ا ٹ٦ٮىبډ ٭الي ثو ٭مي بډبن ډچڄ ډشلي، ث

٭٢ ب ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي از. ىڅڄ اه اډ و اه ثى ٽ ډؼم٬ ىيڅز

٭ٵ ا اڅمچڄ ههاش ا اهشالٵبر داډن سٮٴ سؼبي ىي ى ي كٺٷ ث

وبىى ومبي ؿىي ىاا ثه اثبډبر از ٽ وب ث ٽىييٽبي ثش ىاى.

هىزر ۸ ی هبدتؼزيف جبيت تجبس هغبثك -1-2

ډپ اثىي ايڃ ٹ٦ٮىبډ، ى ډى سٮٴ ػىبز سؼبي ډٺي از 8 ى ډبى

ٮى ٥اك، سياٻ، آٱب ب اػا ٭مڄ « ػىبز سؼبي»ثبيٳ اه ابىبډ، »ٽ:

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

55

سؼبيٽباو س٤ ٵى ى ډٹٮش ٽ ٹبى ث ٽىشڃ ب ياز اٹياڇ ب ب

ز ثبي ي ث ىڅڄ ډبز، ير ي ځشىځ، ډياٷ آپب ا وٺ٠ و٪بډ ټ ىيڅ

«.ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثبي

. ى سٮٴ ػىبز سؼبي، ومبي ا ډ٦ف ډ ثاوڂ سٮٴ ٵٷ ثه ډبئڄ ثلض

ىان، ډٶڇ ابىبډ 75 هب ى ډى ډبٽز اٵاى ثب سػ ث ډبى

ب ي كش ثيٽاسب ى ىيڅز ځاډبٽز ٵٮبڃ ثب٭ض وبىي ځٵشه اٵاى سإط

,Schuster, 2003ثيٽاسټ شىي. ا ځ ڈٽ ىاا شڈ سم ى ډ

P.21

كپډش، ثب ا اٵاى ى ٦ف ډشٶبير ي و ثبال ثىبثاه، ٭الي ث اٵاى ى

ب ي اٹشبى ا و ب ځ ڈثه ا وبىب ي ډؤبر ىځ ى سم

اه اٵاى ي وبىب ي يځ ث ػىبز ى و٪ ىاز. اڅجش ىبب م ساوي ډ

ي ډا٬١ اٵاى ىځ ى ٹ٢ ثب سػ ث ډبز ب ػىبز سؼبي م

بىځ ب ى سلڄ اٵاى ډشڈ ث ػىبز ډث ث ثه ا ىيڅز وشبو

.وواي ثى د اډپبن

مـىه ى سٮٴ ډث، ؿب و٫ ا اپبڃ ډبٽز: ٥اك، سياٻ، آٱب ي

ااڅٴ ډى 6 اػا ٭مڄ سؼبيٽباو آډي از. اٹياڇ ايڃ ډ٦بثٸ ډشه ډبى

ډپ ػبڂه 8 ى ډشه ډبى« اػا ٭مڄ سؼبيٽباو»از ي ٵب ووجٿ

ډٺي اڅمچچ هي از ٽ ى ډى ىاىځب و٪بډ ث« ډجبىر ث ػىڀ»٭جبر

ش ساوي وز ي ډ ىبب ٹبثڄ بىځ ي ٵٷ ث ډ٦ف ػاٵشبب .ثى

ب، ى ثځى ى ثب ا ىيڅزاٹشبى ب ب ا ب زيٮ ا ٵٮبڅ

كپډش اوؼبڇ ثبال ر ٵٮبڃ س٤ اٵاى ى كپډش ث ٹبووٱ ب زٵٮبڅ

ډٮمال ى ىيڅشٱ ب دبه، ب كش ځي ، ى ثه ا ډاى، اٵاى ىى وم

ساوي اٹياډبر ډ، ثا ومو، ثب ا ومبىي اه اث٦ ثشه وٺ ا اٶب ډ

ب ى ځى اٵاى اي اوؼبڇ وم چي ٭ىان ٭مڄ سؼبيٽباو سچٺ ځىى ٽ ث ث

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

56

ه ب ب ثو كپډز، ثو ثبال ػىڂ، اٵاى ى ب زثه ا ډٹٮ

. ٭الي ث اه، ځوي ا ثا ا٭مبڃ سؼبيٽباو ث ٽب ډ مډچق ٱ ب ځي

اسپبة ساوي ډ٦بثٸ ثب اه سٮٴ سىب س٤ جان ب ي و٪بډ ډػىبز سؼبي

ٹا ىاى از. « ػىبز جان» بثي ي ثيه سست، اه ػىبز ا ى ډ

ڇ ي ، ػىبز سؼبي ډشٶبير ا ب ػىببر سلز الكز ابىبډػز هاا

اه ډلييىز ا ى ٽ ڄاز؛ ؿاٽ ػىببر ػىڂ، ػىبز ٭چ ثز ي و

51: 0391ثب ډسپجبن ػىببر سلز الكز ىان وياى. اٽ االن، اث٦

ډىڅ وٺ٠ ، ثچپ ثبي ثى ډىؼ ث ػىبز سؼبي وم ا اڅجش ٭مڄ سؼبيٽباو

آپب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثبي ي ا٭مبڅ ٽ ى ٹبڅت ىٵب٫ ډي٫ ي ثب ډؼ

وشىي، اځ ٭مڄ ډث س٤ ڂد س٤ ىان ٹبثڄ ى اډىز اوؼبڇ ډا

ډى بډبن ډچڄ ډشلي ډؼب 50ا اډىز اػب ىاى ى ب ث اب ډبى

، ث ډجىب سٮٴ كبڃ هاٹياډبر ډي٫ سچٺ ى. ى٭ ډىڅ ث ساوي ثبي، ډ

ثبي ر « وٺ٠ آپب»ي « ٠ ډىوٺ»ډة ىي ٣ ډٺي ى ٹ٦ٮىبډ

اه از ٽ ى ٽ ډ٦ف ډ ؤاڅ .ځى سب ثشان آن ا اٹياڇ سؼبيٽباو سچٺ ومى

.Glennonا ا٭مبڃ سؼبيٽباو وٺ٠ ډى بډبن ډچڄ ډشلي از؟ا ټ ٽياڇ

2010, pp.98-100

ډپ آن از ٽ ٭مڄ 8 اٵين ث اه، ٣ ىڂ ډٺ ىثىي ټ ډبى

ثب سػ ث ډبز، ير ثبز ډ ى سٮٴ ډ 7ځو ٽ ىثىي سؼبيٽباو مبن

وٺ٠ آپب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ا سپڄ ثيي. اه آشبو ا ي ځشىځ

ب ٹي سٮٴ سؼبي ډبن ىيڅز ٽبثى وي ډچق، و ى ډى ي و ى ٹ٦ٮىبډ

ى ٹ٢ ٹ٢ب اڅمچچ هاز ٽ ىان ث ب از. اه ي، ډبث وڂىي

وپباځئ ي پب وٶش ث ٽب ځٵز. ىان ى آن ٹ٢بب سق ومى ٽ: ػز

كشمب ٦ق ډٮى ا كمچ ثبز ٭ىان ىٵب٫ ډي٫ ډ ٽبثى ويب و٪بډ ث

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

57

ى ٹ٢ ٹ٢ب اڅمچچ هب ا ىان ثډچلبو يػى ىاش ثبي. ؿىه

ډچلبو ى ٽىڂ و ث ٽبثى. ب زٵٮبڅ

هىزر ۸ ی هصبديك جبيت تجبس هغبثك هبد -1-3

ى »ډٺي از ٽ: 7ډپ ثىي 8ى ډى سٮٴ ٭مڄ سؼبيٽباو ى ډبى

٤ ټ ىيڅز ث ډٮىب اشٶبى ا وي ډچق س« ٭مڄ سؼبيٽباو» 0اشب ثىي

كٸ كبٽمز، سمبډز ا١ ب اشٺالڃ ب ىيڅز ىڂ ب پڄ ىڂ ٭چ

و٪ ا ا٭الڇ ٽ ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي وببځب ثبي. ټ ا ا٭مبڃ ، ٳ

ىبډج 04ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي ډم 3304 ػىڀ، ډ٦بثٸ ثب ٹ٦ٮىبډ

«.ى او ډلة ډ، و٭ ٭مڄ سؼبيٽب0974

ډپ ٽ اشٶبى ا وي ډچق ا ث ٥ٺ 8 ٹمز ايڃ ثىي ىيڇ ډبى

ډٲب ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثا سلٺٸ ػىبز سؼبي ٽبٵ ىاوش، ا٭شجب

اه ٹي ځو كمچ ي سبػڈ ا ٽ ى ػز ٥ هثوين ث ډى از. م

ډپ 8 . ډبىبى ا مڃ سؼبي ډشظىب ډ ځوي ىٵب٫ ډي٫ ا هى ر ډ

ا ا ډى سٽ اٹشجب ٽى سب ثبو ا « ػىڀ و٪ ا ا٭الن ٳ»ٹي هؿى ڈ

او ډ٫١ ٽبو ٽ ډمپه از ثيين ا٭الن م ػىڀ ىز ث اٹياډبر سؼبيٽب

آن ډبى ثوىي، ځٵش ى.

ر سمظچ اٹياډبر سؼبيٽباو ا ډپ و ث 8 ٹمز ىيڇ ثىي ىيڇ ډبى

اؿىي ډٹز ، ب ځو كمچ، سبػڈ، اٲبڃ و٪بډ»ٽ ٭جبر از ا: مى ثډ

س٤ ىيڅز ىڂ ثب اشٶبى ا ي، ثمجبان ټ ىيڅز ث او٢مبڇ ډه ټ ىيڅز

ا ټ ىيڅز ډى، ىب، ب ا، اػب ثىيب، كمچ ىيڅز ىڂ، ډلب

ثا اشٶبى ا هبٻ آن ىيڅز س٤ ىيڅز ىڂ ثا كمچ ث ټ ىيڅز طبڅض ي

ب ډىيان ډچق اس٤ ب ا ػبوت ټ و٪بډ ب، ويب ج ب، ځي ا٭اڇ ىش

چبر ډچلبو ٭چ ىيڅز ىڂ ثب ؿىبن يس ٽ ى ډډى٪ اوؼبڇ ٭م ىيڅز ث

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

58

آٹب «اا٭مبڃ ډٽ ى ثبال ثبي، ب ىځ ين ػي آن ىيڅز ى اه اٹياډبر

ډپ و ى 8 ا ٭ىب ػىبز ډ٫١ ډبى 3 ثىي 071: 0391ډپبن، ػىز

ا وي ډچق س٤ ٭مڄ سؼبيٽباو ا ٥ٸ اشٶبى: »ىاى سجه سؼبي ډٺ ډ

ټ ىيڅز ٭چ كبٽمز، سمبډز ا١ ب اشٺالڃ ب ىيڅز ىڂ، ب ث

ثىي ووز ا ډٺيډ«. ىڂ ډٲب ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي اسپبة بثي چي

سٶبڈ ث آن از ٽ ٽياڇ ا : »ىاى ىيڇ و ثبن ډ م٭ىب ػىبز سؼبي ا١م

«. ى ٭ىان ټ ٭مڄ سؼبيٽباو ىبهش ډ ډپ ث 8 ډبى 7ٽ ىثىي ا٭مبڃ ډ

ايڃ ٽبٵش ى ډبى ډٺ ٵٷ ډبث سٮٴ ث 070: 0391ډپبن، ػىز اآٹب

ٽ ى اػال ثبوڂ ى ا ځو سٮٴ سؼبي ډؼم٬ ٭مډ از. ث ٹ٦ٮىبډ

ډؼم٬ ٭مډ 3304 ٹ٦ٮىبډه سٮٴ ٭مڄ سؼبيٽباو ډاٵٺز ي ٽ

ډجىب ٹا ځى. اڅجش بٷ اه سٮٴ 0974ىبډج 04بډبن ډچڄ ډشلي ډة

ىيڅشوٺ ثبڂان ٱ ىؼبس٤ ثب ا ډٶان ډىاوشٺبى ٹاځٵش از. ى ا

ا اٽىن وٺ ډم ي از ٽ ڈ ى اسپبة ٭مڄ سؼبيٽباو وبىي ځٵش

ر ډشٺڄ ب ثب ب ث اڅمچچ هاسپبة ا٭مبڃ سؼبيٽباو ى ٦ق ث ىىډ

ٵاډچ ب ىاهچ؛ ډبوىي ب ، ثا ومو ځيومبىي ب اٶب ډ ياز ثه ا كپډز

ځالي ډبٽز ىاشىي، ب ٽ ى ػىڀ ىاهچ اڅئن ي ػىڀ ب ځي

څش وجىوي ي ى ٹچمي اه سٮٴ ٹا ثبڂان اچ ډوبمبر ثىوي ٽ ىي

. ځى ا ى ثوم اڅمچچ هث ب سٮٴ ډث ا٭مبڃ بډبن هؿى . ڈځوي وم

ب زډپڄ اؼبى سٮٶ از ٽ ثشاوي ى ډٹٮ ى ٥ ٽ ډالك٪ ډ مبن

مبڅ ډمى٫ يډبو٬ ثبي سب اٵاى ثياوىي ٽ ؿ ا٭ ځشى ث ٽب يى. سٮٴ ثبي ػبډ٬

ٽ ډمپه از ى آىي م ىي ي سبٽىن ډلپڇ ا از سب ا٭مبڃ ډشى٫ ځشى

سٮٴ ثبي وٺ٠ ډمى٭ز اشٶبى ا ي ډىيع هؿى ڈ ى.وي از ا ى ثځ

٭ىان ػىبز سؼبي از، بډڄ ډى بډبن ډچڄ ډشلي ا ٽ ث4اثىي 7ى ډبى

ثيه سست، سٮٴ ډث ياث٤ ثه //:www.iccnow.orghttpى. ا

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

59

ٽ ثب سلالر ٽىو ومبي اسپبة ا٭مبڃ سؼبيٽباو ډىٮپ ډ ىب ا ىډ ىيڅز

بځب ؿىياو وياى. اڅجش اه وپش ا ثبش ى و٪ ىاز ٽ اڅمچڄ هكٺٷ ث

٭ىان اثا ډڈ ث ساوي ډؼم٬ ٭مډ ډ 3304 ٦ٮىبډي ى ٹ سٮٴ ډ٦ف

ىڂ ا اډىز ب اځبوب ػز اكا يٹ٫ ا٭مبڃ سؼبيٽباو ډىاشٶبى

ډث و ٭الي ث ٽ ثه اٹياډبر سؼبيٽباو ٹ٦ٮىبډ 4 ٹا ځى ى ډبى

ثه ا ا٭مبڃ ساوي ، ا اډىز ډ3ر ٱ ك ډٺ ى ډبى ث

سٮٴ سؼبي ډؼم٬ ٭مډ وبډي از سؼبيٽباو ا ٽ ى ٵز ٹ٦ٮىبډ

8 ډبى 7ىثىي ٽ ه٭ىان اٹياڇ سؼبيٽباو ډى ىبب ٹا ىي، ثب سػ ث ا ث

٭ىان ډىج٬ اكا اٹياڇ ث 3304 اكز ډٺ ځىي از ٽ ٹ٦ٮىبډ ډپ ث

ي ثب سػ ث ٱ ك ثىن اٹياډبر سؼبيٽباو ا٥جٸ ځىى ٽباو سچٺ ډسؼبي

ااى ػاځٶز ٽ اه ډ٫١ ث څلب٧ كٺٷ سان ډ3304 ٹ٦ٮىبډ 4 ډبى

ى ٽ هب ډٲبر ىاى ي كياٹڄ ا ىاى، ؿاٽ ثب اڄ ٹبوو ثىن ػائڈ ي ډؼبار

ي١ف، اكب ي سٮٴ ى سب ڃ ٹبثڄ ډؼبار ثٵز ا٭مب ثبز كٺٷ ىاهچ ډ

ٽ يػى ىاى اه از ٽ ثلض ا ػب ثا سٶ ٹب١ ثب وڂاى، اډب ډئچ

ډبوىي كٺٷ ىاهچ وبىى ث اڅمچڄ هب ى ى كٺٷ ث ٹبوو ثىن ػائڈ ي ډؼبار

كا اٹياډبر ٭الي ث اه، ى ه ا57وي از. اٽ االن، ده:

سؼبيٽباو س٤ ا اډىز ى ثب ا ډاى، ا ث ىڅڄ ډالك٪بر ب

ا ىبب ا٭مبڃ سؼبيٽباو هىىا ومى ي اڅمچڄ هي ٵ٢ب كبٽڈ ث ياث٤ ث

ب ا وٺ٠ چق ب سيي چق ث مب آيى از. ا ٥ٳ ىڂ، ٹ٦ٮىبډ كش آن

ىمى ي س ثا ا ىاش ي ٬ ٭مډ و ثش ػىجسٮٴ سؼبي ډؼم

ٽمش ډىاشٶبى ٹاځٵش از.

ٽبډذبال ث ٭ٺي ثه ا ٽبٵش ى ٹ٦ٮىبډ ثىبثاه سٮٴ ٭مڄ سؼبيٽباو ث

ب زٽ ثب ياٹٮ ٽي ب ا ث س ډ ډچز -و٪ان، ډيڃ يشٶبڅب ىيڅز بكت

,Craw and Misik, 2010ا بځب ؿىياو وياى. اڅمچڄ هياث٤ ثٽىو ى

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

60

P. 47 3304 ، مبن ااىاس ٽ ث سٮٴ ػىبز سؼبي ى ٹ٦ٮىبډي هاا

و يػى ىاى؛ اػمچ سپا ډ٦بڅج ى سٮٴ ىؼببډبن ډچڄ ډشلي ياى ثى ى ا

ډپ ٭ى ٱٹبوو ثىن 8ډبى 7ٽ ١ير وياش از. سٮٴ ډىيع ىثىي

ډمڃ ساوي ا ى ثوياى ي ثىبثاه، ځو اٹياڇ و٪بډ ى ډٺبڇ ىٵب٫ ډي٫ و ډ

ي ي ويب ډچق اب ٽبځ ٭الي، ى سٮٴ سىب ث اه سٮٴ ٹا ځى. ث

ػڇ اوڂب سؼبي هاشىي . ثه ٽ ډځىى ثىبثاه، بډڄ ب اپبڃ سؼبي وم

ډچق ، ب و٪ ځيا ىيڅشٱ ب زا ث ا٭مبڃ سؼبيٽباو ا

ي و٪ب آن ٭چ ټ ىيڅز سٮ ىىي اه ثو آاى ب ، ػىجبٵش بډبن

هب ث ٭مڄ ثى وجز ث ډبىٸ ػيي سؼبي ؾ د هؿى بن ا وبٵشىي. ڈاډپ

ډى٪ وبٽبآډي ٽىن ټ ىيڅز ث بروبډي از؛ ډظڄ اوؼبڇ كمالر بج ث سإ

ى ثبز و٪بډ ب اٹشبى ټ ىيڅز ٽ اڅجش ډ٫١ كمالر بج ډ ب ثو

٭ىان پ ا ډبىٸ كمچ ڂب ځىى سب ثىڂ ػڇ او اڅمچچ هث ډٮبي

ډچلبو ب سؼبي ٹچمياى ى. ثيه سست ٵز اٹياډبر سؼبيٽباو ٭ىب ا

ىاىځب ب ث ٭ي سٶ آن ٶي ي ي٩ ډؼم٬ ٭مډ ځٵش 3304 ٹ٦ٮىبډ

ا سٮډپ ػب ث 8 ډبى 7ډلڃ ځىي سب ډو ٽىي ٽ آب ٭جبر ثىي

ب ه؟ ځاى سؼبي ث ب ا٭مبڃ سؼبيٽباو ثبٹ ډ

ب سيش، ځي ب ثيه سست، اشظىبء ومىن ثبڂاو ؿن بډبن

ٹت ثب سٮٴ ډٺ ى ٹ٦ٮىبډ ډى٦جٸ وز ي اه ٥چت ػيا ب اوٺالث ب به

شىبٹ٠ از ٽ ثبش ث ډلبٽمو ډ اڅمچچ هث ػا اډ ثبيٳ سإ ىان

ى ٹچمي ىيڅشثبڂان ٱ ىيډسپجبن ؿىه ػىببس ثذىاى ثىبثاه وٺ ٵا

ا ىي اڅمچڄ ػا هډٮب كٺٷ ث ب ى اسجب٣ ثب ؿبڅ اڅمچچ هچق ي اډىز ث

Anderson, 2010, P.421٭٢ ىان دىبن ډبوي از. ا ب ډؼم٬ ىيڅز

ا ډيوش ا ب ٽبډذبال ؿىي ى وبو ٽبٵش ى ٹ٦ٮىبډ سٮٴ ث ٥ٽچ ث

ػاٽباو از؛ ا اه سٮٴ ؿىي ډئڅز ىاى، اډب ى ڈ ؿىبن ډلبٵ٪

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

61

8 ډٽ ى ډبى« ا٭مبڃ سؼبيٽباو»ث « ػىڀ سؼبيٽباو»ٵى ا ا ډٶڇ ىش

ب اهشب ىاى. ، اډب ډٶڇ سؼبي ى ث هوز ثه ىيڅزيى ډپ سٮ ډ

جبيت تجبس يضگیگفتبر دم: ػبصز

ٹبوو، ډبى ځبو ياػي ٭ىب اڅمچچ ه٭ىان ټ ػىبز ث ػىبز سؼبي ث

ډپ ث ما ٭ىب ػىببر 8 ي ياو از. ٭ى ٹبوو ػىبز سؼبي ډبى

اهشب ث سلچڄ ىي ٭ى ٵٷ از ٽ ث مه اب ى اىاډ ث ډ٫١ ډبى

:ى ډبى ي ياو ػىبز سؼبي دىاهش ډ

ػصز هبدی جبيت تجبس -1-1

ػىبز سؼبي : »ىاى ډپ ابىبډ ى سجه ٭ى ډبى ډٺ ډ 8 ثىي ټ ډبى

٭ىب 0ثىي «. وٮى ځو ٥اك، سياٻ، آٱب ب اػا ټ ٭مڄ سؼبيٽبا

ډسپت ټ ٭مڄ : »ىاى و ډٺ ډ 8 ىيڇ ا االكبر ډبى مػىببر ى ١م

ا٭مبڃ سؼبيٽباو و ا٭مبڅ «. سؼبيٽباو ا ٥اك، سياٻ، آٱب ب اػا ٽى ثبي

,Krebاوي. ا ث ي سمظچ اكب ي 8 ډبى 7شىي ٽ ى ٹمز ىيڇ ثىي

2010, P.1991٭ى ډبى ػىبز سؼبي ٭جبر از ي ثىبثاه، ث و٪ ډ

ډٽ ا: ٥اك، سياٻ، آٱب ب اػا پ ا اٹياډبر ىاا ٽٶبر سؼبيٽباو

ډث ٶز ډى ا ثبن ٽى از ٽ اٹياډبر ډپ. ډبى 8 ى ٹمز ىيڇ ډبى

ٵٷ، ي٫ ث اػا ټ ا اٹياډبر ىاا ٽٶز سؼبيٽباو شىي. ى ډبى

ىاا ٽٶبر سؼبيٽباو و ثا سلٺٸ ػىبز سؼبي ٽبٵ ىاوش ي از.

ؿبځبو ثا سلٺٸ اٹياډبر ىاا ٽٶبر ب ، ٽ ثب اوؼبڇ پ ا ي هاا

ٷ ىٹٺب ا ٵ ؿبځبو ب . ى ىبهش ډ« ډشؼبي»سؼبيٽباو سال ٽىي

ٸاوي؛ ا ػىببر ٭چ چق و ا ٥ ي ډى ىاىځب ووجٿ ي سٽ اٹشجب

. اڅجش ى اىبى ثبال، بٵشىي سلٺٸ ډ« ٥اك، سياٻ، آٱب ب ث اػا ىآيىن»

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

62

ث سلٺٸ ػىببر ساوز و ډ «ډبٽز ى ٥ف ب سجبو ثا اسپبة اه ػىبز»

از. وي ثى ډة ٽبډذبال د ى ٽ ى ٹ٦ٮىبډ ٭چ چق ډىؼ

آب اډپبن ي٫ ث ػىبز سؼبي يػى ىاى ب ٽ هىڂبڇ ډاٽار ڇ، ى ډى ا

ي٫ ث اٹياڇ سؼبيٽباو ا و دٵش از. 8 ه، سىي يػى ىاز؛ اډب ډبى

ډپ ا و٫ ٵٮڄ ډبى ډظجز شىي؛ اډب 8 سمبڇ ډبىٸ ډٽ ىثىي ټ ي ىي ډبى

ث اه ٭ٺي شىي ٽ اسپبة ػىبز اڅمچچ هثه وىيځبن كٺٷ ٽٶ ث

ىان 374: 0390ب، ٽش ا از. د سؼبي ا ٥ٸ سٻ ٵٮڄ و اډپبن

سإي ٽى ٽ ى ثه هؿى ٭بڅ ڈ ٵډبوي و٪بډ اډپب ى ديوي

ډػجبر « ډبٽز ٵٮبڃ»ياكاڃ، سٻ ٵٮڄ ب ٭يڇ اٹياڇ و ډمپه از مبوىي اي١ب٫

ؤ ىان 75: 0386ډپبن، آٹب ػىزا ډئڅز ٽٶ اوب ا ٵاڈ بى.

ؿىبن ؿ... ثٮياآن ٽ ٥اك، بز آٱب ي اػا »ى اه ډى ؿىه ثى از:

ٽ سؼبيار ي ىاوش سييه ځىي، ډشڈ ډ ي ځٵز ػىڀ سؼبيٽباو پڄ ډ

ثى...، ؿىبن ؿ ي ى ٦ل ا سمڈ ٹبووثدبي، سؼبيٽباو ي ٱ ب ػىڀ

ؿىه ثوبډ ب بش ى ي ا ب ب ٹا ىاش ٽ ثشاوي ډبو٬ ا اىاډ

، بٽش ا«. اوؼبڇ ؿىه ٽب هىىا يى، ډئڅز ٽٶ هاي ىاز

375: هد

ػصز رای جبيت تجبس -1-2

٭ى ياو الڇ ثا ػىبز سؼبي، ٭جبر ا ٹي ث ما ٭چڈ. اه مبن

و ث آن سإٽي ىاى. اڅمچچ هث ػا ىان ابىبډ 31 ؿ از ٽ ډبى

ػ ى ډاى اشظىب، ٹي ي ٭چڈ ا ما ثب ٭ى ډبى ػىببر ث 31 ډبى

؛ ثىبثاه، ثا اسپبة ػىبز سؼبي ي اٹياډبر ىاوي ١ي ډ اڅمچچ هث

ا 4سؼبيٽباو يػى ٹي ي ٭مي ث ما آځب ا اه ا٭مبڃ ١ي از. ثىي

ډپ ث 8 ب ػىببر ډبىىيڇ االكبر ٭ى م٭ىب ػىبز سؼبي ا ١م

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

63

ډسپت ا ا٤ ي : »ىاى ٽى، ډٺ ډ يػى آځب ا اٹياډبر سؼبيٽباو اب

، ا ټ وي ډچق ا ثب ډى ا ياكاڃ ياٹٮ ٽ ډٲبر ؿىه اشٶبى اي١ب٫

ز ډٺيڇ ٭ىب ػىب 7اڅجش ثىي «. ، آځب ىاش ثبيىاى بډبن ډچڄ ډشلي ډچڈ ډ

الڇ : »ىاى ډپ، ابث ٹبوو ا ١ي وياوش ي ډٺ ډ 8 سؼبي ډ٫١ ډبى

آب اشٶبى ا وي ډچق ثب ډى ٽ هوز طبثز ى ٽ ډسپت اػ٬ ث ا

و ا١بٵ 4ثىي «. بډبن ډچڄ ډشلي ډٲب ثى ب ه، ابث ٹبوو ىاش از

ثز ى ٽ ډسپت ټ ابث ٹبوو اػ٬ ث ډبز وٺ٠ الڇ وز طب: »ٽىي ډ

٭چڈ ي و اڅمچچ هٹ٢ب ث ي«. ا ډى بډبن ډچڄ ډشلي ىاش از« آپب»

ٽش ٭ىان اػا ٭ى ياو ػىبز سؼبي ډى سإي ٹا ىاى از. ا ا ث آځب

ى ديوي ډشلي بالر ا ثا ومو، ىاىځب و٪بډ375: هب، د

بمس يػى ٹي ي آځب وجز ٭بڅ ي و ىاىځب سٽ ى ديوي ٵډبوي

8 ٭ىب ػىببر ډىيع ى ډبى 6اوي. ثىي ي ا ډى سإي ٹا ىاى ث ا٭مبڃ اوؼبڇ

پبياكاڃ ياٹٮ ٽ ؿىه وٺ٠ آ ٽ: ډسپت و ا اي١ب٫ ىاى ډپ ډٺ ډ

(Manifest) ا 3آځب ىاش ثبي. ثىي ىاى ډى بډبن ډچڄ ډشلي ا ډچڈ ډ

ټ « آپب»ډپ و ا١بٵ ٽى از ٽ: ا٦الف 8٭ىب ػىببر ډبى ډٺيډ

٭ى از. ١بث٦

٭ٺي ىاوي ٽ ػىبز سؼبي، ٭الي ث ٹي اڅمچچ هث ثه كٺٹياوبن ثػش

٭بڇ، وبډىي ٹي هب از؛ ٮى ٹي ځٵشه ډه ب ډاب اٹشبى ي ب

ي ث و٪ ډ041: 0387ىهبڅز ى اډ ىاهچ ىيڅز ډى سؼبي اٽ،

و٪ ا ډاى ٽ ډي٫ از و٪ ىش وجبي؛ ا ٳ ياه ډ٦چت، ٭ٺ

ډل٠ يٹ٫ ا اډىز ى ب ډاى، ث ٵب٫ ډي٫ ب اٹياڇ ث اب اػبى

ٹي هب وز. سؼبي، ػىبز ډلٺٸ از ي وب ث

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

64

جبيت تجبس هزتىجبى آى يضگی -1-3

ىڂ اػال ثبوڂ، ٭الي ث سٮه ٭ىب ػىبز سؼبي، ىي ډئچ ٹ٦ٮىبډ

ايڃ، ډٮبب ثا سو ي اكا ػىبز سؼبي :ىي ا و ډىسػ ٹا ډ

. بى ي ىيڇ، ډٮبب ثا ىبب ډسپجبن ػىبز سؼبي ډو ډ ىاى ډٺ ډ

ډٺ ىاش از: 8 ا ٭ىب ػىببر ډبى 5ى سٮه ډٮبب سو سؼبي ثىي

٠ آپب ډى ، ټ وٺا ٭مڄ سؼبيٽباو ث څلب٧ ډبز، ير ي ځشىځ»

«.يى بډبن ډچڄ ډشلي ث مب ډ

« ب ب سٶبڈ»سلز ٭ىان 7ي 6اډپب ثىيب ډشلي بالر٩با ثىب ث دىبى ا

ػىبز سؼبي ا سجه ب ځي هث ي ٽ ث ڇ ٹ٦ٮىبډ ا١بٵ م١م و ث

ػىبز سؼبي ييسه ي سٶبڈ ث آن از ٽ : »ىاى ډٺ ډ 6. ثىي ٽىي ډ

آب ػىبز ٽ هٱٹبوو ا ي از ي ثا سٮه ا و٫ اشٶبى هس ه٦وبٻ

ياكاڃ هب ديوي، اػمچ اي١ب٫ ي ب ه، الڇ از ٽچ سؼبي ياٹ٬

«. ب، ډ٦بثٸ ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ابث ى يهبډز ا٭مبڃ ډىو٪ ي وشبغ آن

آب ٭مڄ سؼبيٽباو ٽ هسٶبڈ ث آن از ٽ ى اكا ا: »ىاى و ډٺ ډ 7ي ثى

ب ه، يځ ډبز، يى وٺ٠ آپب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ث مب ډ

ٽبٵ ث و٪ ي. ا ٥ٳ « آپب»ير ي ځشىځ آن ثبي ثا سػ سو

ثا سىب ، ثب ځا اه ي ټ ؾز ٽ ډث ډٺ ىاش ا ىڂ، ٹ٦ٮىبډ

ډپبن، اآٹب ػىز.« ي ٽبٵ ډڈ ث و٪ وم اويا ث« آپبا» سػ ١بث٦

074ده:

؛ ثيه ى ٭ىان ػىبز جان ىبهش ډ ػىبز سؼبي ث ٽ هى ه ا

ډىش ث ػىبز ب ب ڈډٮىب از ٽ ډسپجبن اه ػىبز ثبي وجز ث سم

، ٽىشڃ ب ٽىىي سؼبي ي و ىشبن هى ٽ ى ٭مچبر سؼبيٽباو ډبٽز ډ

، اوب ٽ ث اسبڇ ػىبز سؼبي سلز ڂى ٭جبر ج ډؤط ىاش ثبىي. ث

. ا ثبىي ، جان ي ډٺبډبر ب، و٪بډ ي كش اٹشبى ډځوي سٮٺت ٹا ډ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

65

يا ډاٽار اػال ثبوڂ ى ٽبډذبال، ټ اػمب٫ ػي پڄ ځٵز ٽ مبن اثش

اه ډٶڇ ث ډلبٽمبر ػىبز سؼبي ټ ػىبز ډ٦چٸ جز از.

ډشمب اڅمچچ هٽ ػىبز سؼبي ا ا ب ػىببر ث ځىى ووجٿ ي سٽ ثډ

اوب ى ث مز ي سج اسپب ػب ډث ث ب ٹ٢ب ىاىځب . يبى ډ

ي بډبوي ى ډشج٫ هى، ٭ميسب ث ٹير ي ساوب ٵى ى پڄ ب ىيڅز

7ډبى هؿى ڈ376ب، ده: ٽش ىيڅز هى سإٽي ىاشىي. ا ب ثوبډ

ٵى ډسپت ٽ هثا ا: »ىاز ا ٽىشڃ اآڅمبن ډٺ ډ 01 ٹبون مب

ټ مز ٭بڅ ب، ىيڅش ب څپ او٪ »ػىبز سؼبيٽباو ىبهش ى ثبي

ب ساث٬ آن ىيڅز مبوبند ډشليه، ڈب ىاڃ شبى ى آڅمبن ب پ ا اىيڅزػ

ب ىاش ب ىاا مز ٭بڅ ى كبر ډبڅ، ىٮش ب اٹشبى پ ا اه ىيڅز

ىيڅشبن ډ ٽبو ا ٽ ث اٹش٢ب ٹير ياٹٮ هى، ه٤ څمچڄا هكٺٷ ث«. ثبي

٥ٳ ب ى ټ ػىڀ ب ىيڅز ډشج٫ هى ا ث ىىي ، پڄ ىاى ي سٲ ډٽى ا س

ى س١ق اڅمچڄ ه. ٽمن كٺٷ ثٽىي ، ډلپڇ ډٽىىي سؼبيٽباو ياز ډ

ٽ ٽىي سإٽي ډ 0996ىز ث اډ ٹبون ػىببر ٭چ چق ي و د 06 ډبى

ى ټ ٽ هٹير ب ساوب الڇ ثا ا»ډسپجبن ٭مڄ سؼبيٽباو ٽبو شىي ٽ

ب بډڄ اىاوي. آن «ډٹٮز اكشمبڅ، وٺ ٹب٥ٮ ى اسپبة سؼبي ثب ٽىىي

ا٭٢ب كپډز ي اوب ىاا ډىبت ٭بڅ ى اس، ډاٽ ىذچمبسټ، اكاة

313، ده: بٽش ي ىب٬ شىي. ا ب

ا٩ب ىاز ٽ ٳ ىاشه مز م ثا ډشڈ بهشه و سان اڅجش ډ

ث ػىبز سؼبي ٽبٵ وز، ثچپ ٭الي ث آن و ثبي ٭مال ى ي١ٮش ثبي ٽ

ب انثشاوي ٽىشڃ ډؤط ث ىشبن هى ىاش ثبي. اه ډئچ ثبب ى ى

ثيي ىان ځالي ي از. ثا ډظبڃ، ٮج اهشب و ډ٦ف اڅمچچ هث

.ICTY, Celebici, Judgment, Para.378ا آا هى ا پبثٸ ى

ث اب آن ډٺبډبر ډبٵٷ ا ډئڃ ىبهز، سان ٭بډچ ٽ ډ»ډٺ ىاش از:

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

66

اآٹب «. وجز ث ا٭مبڃ ىشبن از ىاشه ب وياشه ٹير ٽىشڃ ياٹٮ ا٭مچ

64ډپبن، ده: ػىز

و اه ډئچ ٽ ػىبز اڅمچچ هث ػاىان ى ٽمن ډٺيډبس ثا سإ

ٹا ځٵز. ز، ډىكمببثي سؼبي س٤ جان ب ب و٪بډ اسپبة ډ

ابىبډ سلز 75 ث ډبى 3ى اػال ثبوڂ ثىي ي ډ ثى ځو ٽ د مبن

ډسپجبن ػىبز سؼبي ا ب ځا١بٵ ځىي ٽ ي« ډئڅز ٽٶ ٵى»٭ىان

ى اث٦ ثب ػىبز سؼبي، : »ىاى ډٺ ډ 75 ډپ ډبى 3. ثىي بى ډو ډ

بډ شىي ٽ ث ول ٽ ى ډٺ ى ډٺار اه ډبى سىب وجز ث اوب اػا ډ

ٽىشڃ ب ياز هى ا وجز ث اٹياڇ و٪بډ ب ب ىيڅز ا٭مبڃ هاىي ډؤط

: ىاى ډپ و ى س١ق ثىي ٵٷ ډٺ ډ 8 ا ٭ىب ػىببر ډبى 7ثىي «. ٽى

٥ ډؤط ث ٭مڄ ډسپت و از ى ډٹٮش ٽ ٽىشڃ ب ياز هى ا ث»

ډٶڇ «. ىيڅش ٽ ػىبز سؼبي ا ډسپت ي ا٭مبڃ ٽى ازب ب و٪بډ

ډاست ىيڅز ډپ اه از ٽ ټ ثب ٭بى ٽ ى چچ3ا75 ډوبڅٴ ډبى

٭ىان ټ ب ډٮبين ډٽ ث ډ٦بثٸ ثب ډبى ساوي وم ٽىي ډشؼبي هيډز ډ

ػىبز ىبهش ى.

سجت ث جبيت تجبسگفتبر سم: اػوبل صالحیت دياى

15هىزر هبد 15 ی اػوبل صالحیت دياى ثز جبيت تجبس در هبد -1-1

هىزر هىزر

ثبآوپ ٹجڄ ا ي٫ ٽىٶاو ثبوڂ ى ه سٮٴ ػىبز سؼبي ساٵٸ

ډبئڄ ٽ ٭جبر ثى ا ا٤ ا٭مبڃ هس ٽچ ر ځٵش ثى، يڅ پ ا ډپڄ

,Kreb, Op. Citثى. ا ډبوي وي ثبٹ الكز ىان وجز ث ػىبز سؼبي، كڄ

P. 117907اوؼبڇ ى ي ث كبڅز سٮچٸ ىآډي ػچډسج ثب ى ىاه ٽ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

67

ى ډى ػىبز سؼبي ساٵٸ ث ٭مڄ ا٤ ا٭مبڃ الكز ىانث 7101 ػن

ي.آډ

يػى ى ه وب ث ٹجڃ الكز ىان وجز ث ىيڅز ډشؼبي ىي و٪

ي ډ٦بثٸ اه و٪ ىاز: و٪ ايڃ اه ثى ٽ وب ث ٹجڃ الكز ىان وز

5ا070 د ىيڅز ډشؼبي ب ٹثبو ثا الكز ٽبٵ از. اه و٪ ثب ډبى

از. و٪ ىيڇ ډجى ث ػا ابىبډ ډى٦جٸ از ي اه اډ ى اشب ډٺبثچ ثبث

ثبي، سىب اشظىبء ي ٵشاه ثى ٽ الكز ىان ثبي ا ىيڅز ډشؼبي د

ى اه اث٦ اػب٫ ا اډىز ثى، ؿاٽ سؼبي ډشٶبير ا ب ػىببر وز.

و٪ ايڃ . كٺٷ ډٮبيار ي ډاٵٸ ثب اڄ وج ثىن ډٮبيار از اه و٪ ډى٦جٸ ثب

ػبن ڇ ي و٪ ىيڇ ا ا٭٢ب ىائڈ ا اډىز ډى ب ا ىيڅز

ى ٽىٶاو ا ثب ػي ي د ډىبٹ ب ، ثلض٥ٽچ سإٽي ٹا ځٵز. ث

ى ډى وٺ ي ثبوڂ داډن ي٣ ا٭مبڃ الكز ىان ر ځٵز؛ ث

.هى و٪ ػي ث ؿڈ ډ ا اډىز ى سو ي اكا يٹ٫ سؼبي اهشالٳ

ىي ىيځب ى اه ډى يػى ىاز: ا٭٢ب ىائڈ 371ب، ده: اٽش

ػاا ث ىان ىيا اډىز ډٮشٺي ثىوي ٽ سىب ا اډىز ثشاوي

ىڂ ث ىوجبڃ اه ثىوي ٽ ثو ب ي ى ډٺبثڄ، ىيڅز اػب٫ ىي اڅمچچ هث

و ثشاوي ى ر ىهاز ىاىشبن ب اػب٫ ټ اڅمچچ هث ػاډٺيډبس ىان

ر زاوؼبڇ سلٺٺبر ا ى ديوي ثيي. ساٵٺ ٽ ىوب ىيڅز ٭٢، اػب

ي٫ ث سلٺٺبر ؤب اػب٫ ټ ىيڅز ٭٢ ب»ځٵز سٽج ا ىي از:

ث و٪ Kreb, Op. Cit,1188«. اىان ي اػب٫ ا اډىز واڃاڅس٤

ثٿ ىان ثى از؛ ا ب زد اه يځ پ ا ډٵٺ ي ډ

ا هؿى ىان ساوش اشٺالڃ هى ى ډٺبثڄ ا اډىز ا كٶ٨ ٽىي. ڈ

اهشبار اولب هى ٵبچ ځٵش ي ثو ا اهشبار اه وبى اډىز ا ىا

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

68

ډوشچٴ اڅمچچ ه٥ ىش ي ى اىبى ث ى سو ي اكا يٹ٫ سؼبي ٽ ث

ي ثى، ٽبش ي از. ا ځاش ډىلا ث ٭ي

ارجبع ضؼیت تسظ يه دلت ػض يب اثز اػوبل صالحیت دياى در -1-2

دادستبى

ډپ، ا٦ ػز ا٭مبڃ الكز ىان ث 05 ډشه ٹ٦ٮىبډ ي ى ډبىى

ي از ٽ ى ډٺب ثب ىڂ ػىبز سلز الكز ىان ػىبز سؼبي ډ٦ف

ابىبډ، ډٶبى ډث ڈ الكش ډشٶبيس، هب ى ډى 5 ډىيع ى ډبى

اؼبى ومى از. واڃاڅي٫ سلٺٸ ي يځ ث ػىبز سؼبي س٤

ډپ ى ډى اػب٫ ي١ٮز س٤ ټ ىيڅز ٭٢ ب ىاىشبن 05 ډبى 0ىثىي

ا الكز هى ثا يځ ث ػىبز ساوي ىان ډ»ىان ډٺي از ٽ:

«ډٶبى اه ډبى اشٶبى ٽىي. زثب ٭ب 03 ي اة ډبى سؼبي ډ٦بثٸ ثب ثىيب ااڅٴ

ټ ي ابىبډ ى ډى ي٫ ث سٮٺت ي سلٺٸ ي١ٮش ا ٽ ث و٪ ډ 03ډبى

ب اػب٫ س٤ ىيڅز»اسپبة بٵش از، ٵ اڅمچچ هب ؿىي ػىبز ث

ابث، ا ى و٪ ځٵش از.« واڃاڅاثشپب »ي « اػب٫ س٤ ا اډىز»، «٭٢

ابىبډ، 03 آن ثب دباځاٳ اڅٴ ي ع ډبى ثب سػ ث ثىي ٵٷ ي اسجب٣ 076: 0388

اػب٫ ي١ٮز ا ٥ٳ ټ ىيڅز ٭٢ از ٽ ٽىىي ٴس ٥ٳ ټاه ثىي ا

ي ا ٥ٳ ىي اػب اٹياڇ ي سلٺٸ ا ثب سػ ث سٺب١ب ىيڅز ډث٥ ډ واڃاڅث

ىان ى اه ډى ىاى ٽ واڃاڅىڂ، دباځاٳ ع ابىبډ و كپبز ا اٹياڇ

ابىبډ 07 ثبش ډبئڄ ډث٣ ث ٹبثچز د ا ٽ ى ډبى واڃاڅ، ىؼبى ا

هؿى ډؼ سلٺٸ ا ا ثو ډٺيډبس ثڂى. ڈ زآډي از ى و٪ ثڂى ي ىوب

ى ػىببر ؤب ث اب ا٥ال٭بس ٽ ى ډ ساوي ډ واڃاڅابىبډ، ٥05جٸ ډبى

، سلٺٺبر هى ا آٱب ومبي. ثب سػ ث آيى ډمڃ الكز ىان ث ىز ډ

ډ٩ٴ از د ا واڃاڅ ٽ ى ، ډالك٪ ډ53ډٺار ابىبډ ااػمچ ډبى

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

69

، ي٫ ث سلٺٸ ايڅ ځى ث ي ابث ا٥ال٭بس ٽ ى ىش ي ٹا ډ

ٽىىي ثا اٹياڇ يػى ٽ ډ٦بثٸ ابىبډ ىالڄ ٹبو٬ سو ىي ىپومبي، ډڂ ا

كبڃ ثا اٹياڇ ث ٥جٸ ثىي اڅٴ ي ث079: 0388بث، ا .03وياى اثىي ڇ ډبى

ىان ب ىيڅز ابىبډ ٭٢ز ىيڅز ډلڄ يٹ٫ ػىبز ى ابىبډ 03 ع ډبى

، ٽمب ى ډلة ډ اڅمچچ هث ػاا٭مبڃ الكز ىان ٣ ډشج٫ ډشڈ د

ب زاٽىن ى ىش ٽب ىان ٹا ىاى اي١ٮ ا ډبن ؿب ي١ٮش ٽ ڈ ىپا

ػم ىډٽاسټ ٽىڂ، ايځبويا، آٵٺب ډٽ ي ىاٵ ىان ، ٱ ا ي١ٮز

ىي ا٭الڇ ځ 7114 ٵجي 79اوي. ى ٭٢ اػب٫ ي ب ىاٵ، اڅجبٹ س٤ ىيڅز

ا ث ىاىشبو « اس ډٺبيډز ااٳ»ايځبويا ي١ٮز ډث٣ ث ػم ٽ ئ

آٵٺب ػم و ىهاش ا ئ 7114اػب٫ ىاى از. ى ىبډج

7117ډٽ ث ىان اائ ي ا ىاىشبن هاش ي، ػىببر اسپبث ا ايڃ ػال

ٹا ىي. ى الكز ىان از ډىثى ثو ا ٹچمي اه ىيڅز ا ٽ

ىډٽاسټ ٽىڂ و ي١ٮز ػىببر ػم ا٭الڇ ي ٽ ئ 7114 ادڄ 09ى

اػب٫ ىاى از. اػبو د ي اڅمچچ هاسپبث ى ٽ ا ث ىان ٽٶ ث

7100 جيٵ 77 اڅجش ا اډىز ى سبن 4: 0389هبوٮچ د ي اػبځبن،

و ي١ٮز څج، ا٭مبڃ هوز ځشى ٭چ اسجب٫ څج ي وٺ٠ ٵبك كٺٷ ث ا

ثيه 85: 0391اډىبن، اى ي ډا ث ىاىشبن ىان ٽٶ اػب٫ ومى.

ساوي ابىبډ، ىان ى س ډ 03سست، ثب سػ ث ٵي اڅٴ ي ع ډبى

ٽ ى ب ا٭مبڃ ومبي ٽ كياٹڄ پ ا ىيڅز الكز هى ا ث ػىبز سؼبي

آن ػىبز ى ٽ ثبي ب ىس ىاى ٹچمي آن، ٵٮڄ ب سٻ ٵٮڄ ډىو٪ ي

ٽش ب ى ادمب اسپبة بٵش، ىيڅش ٽ آن ٽش ب ادمب ى آن ث طجز ي

ابىبډ ب سٮٺت، سجٮ آن از، ٭٢ ٸاز ي ب ىيڅش ٽ و ډىسلٺ

ابىبډ دٵش ثبي. 07ډبى 3ىان ثبي ب الكز ىان ا ث ٥جٸ ثىي

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

70

٭٢ ٽ وجز ث د ب اڅٴ. ٭يڇ الكز ىان وجز ث ىيڅز

٭٢ ا الكز ىان ب الكز ىان اواٳ ىاىوي. ى ډى اواٳ ىيڅز

، 07 ىان ډمپه از، ډ٦بثٸ ثب ډبى»: ډپ ډٺي از ٽ 05ډبى 4و ىثىي

ا الكز هى ثا يځ ث ػىبز سؼبي وب ا اٹياڇ سؼبيٽباو اسپبث

ىيڅز ٭٢ ٹجڄ ا آن ثب طجز و٪ هى ىپس٤ ټ ىيڅز ٭٢ اشٶبى ٽىي ډڂ ا

. دى مىان ، ا٭الڇ ٽى ثبي ٽ ؿىه الكش ا و هبوى ىٵش طجز اىث

ډمپه از ي ىيڅز ٭٢ بڃ ثا اه ٽب د ځٵشه ؿىه و٪ ى ډبو

«يٹز ىاى.

اواٳ ىاى از ا يځ ي ٥جٸ ډٶبى ٵٷ اٵاى ډشج٫ ىيڅش ٽ ا٭الډ

. وي ػىببر سؼبي اسپبث ى ډٺبثڄ ىيڅز ىڂ ډٮبٳ ډ ىسٮٺت ىډ

ٹاځٵش، ډٺ ډث ا ىيڅش ٽ ٭٢ ابىبډ از ي ډىسٮي ٽ ول ث

ٽ اڅجش ىسStahn, 2010,P.878. اآيى كمبز ؿىياو ث ٭مڄ وم

ډث٥ ا ػبوت ا اډىز ث ىان اػب٫ ځىى ثب٭ض ځش الكز ٹ٢

بډ اثىي ټ ىيڅز ٭٢ ابى 077 ډػت ډبى ، ثى ب ډ ىان ث اه ىيڅز

ومبي. ثب سػ ث ډبز ځ ثب ا٭الڇ ٽشج ث ىث ٽڄ ا ابىبډ ٽىب ساوي ډ

ى كٺٷ ي ثى ػز ثب ډٺار د ثىن ىان، اه كٸ ډ٦بثٸ ي ڈ ا ډٮبي

ټ بڃ ځ اڅٽ ٽىب ډػت ډبى ٵٷ ډٮبيار ث ف ٽىاون يه از. ث

ى ا٭الډ سبن ىس ىپد ا سبن ىبٵز ا٭الډ وبٵ هاي ثى، ډڂ ا

ځ مبن ډبى ؾ ىيڅش ث ىڅڄ ٽىب 7ډػت ثىي ، ثهثبي. ٭الي ث ا ي هډٮ

ا ابىبډ، وجز ث سٮيار وب ا ډبن ٭٢ز ى آن اػمچ سٮيار ډبڅ ٽ

ٳ وواي ثى. اه ډئچ و ٽبډال ډ٦بثٸ ثب ثىي اة ا ث ٭ي ىاش از، ډٮب

، ٽىاون يه ى اث٦ ثب كٺٷ ډٮبيار از. ا٥مب 71ٹمز ټ ډبى

0389 :33-34

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

71

س ، ؿىي كبڅز ٹبثڄځ ٽىب زاډب ى ه الكز ىان ي ي١ٮ

از ٽ ى ډبن ٭٢ز ا ب ډث٣ ث ػىببر سؼبيٽباو پ ا اه كبڅز ؛از

ي از. ب ي٫ ، سلٺٸ ب سٮٺت وجز ث آنځ ىيڅز ي ٹجڄ ا وبٵ ين ٽىب

ډػت آن كپڈ يى ىاى. ث 077 ډبى 7ى ډى اه ډئچ ثو آه ثىي ا

ډ٫١ ٽ د ا وبٵ ين يځآج ث اىاډ ث يػ ؾ ث ځ ٽىب

س٤ ىان سلز ث ثى از، وواي بوي؛ څا ىان ث يځ ځ ٽىب

٥ ي ب ډٺار ابىبډ ث 077 ٽ دبن آن ى ډبى . اثبډىي هى اىاډ ډ

ػىببر ځ ى كه ٽىب ٽ وي از، اه از ٽ آب يٹش بنث يه

يځ آٱب ځو ؾب ثب آن ث٦ى كبڃ اسپبة شىي ي ى ا ا سؼبيٽباو

؟ ى دبن ثبىي وي از اسجب٫ آن ىيڅز ډن ا ځو سٮٺت ا ىان ډ

ٽىاون يه ى ډى كٺٷ ډٮبيار ى 71ي از ٽ ډبى ث اه ؤاڃ ځٶش

ا ځ ثٮي ا ٽىب يځاه ي١ٮز كبٽڈ از ي ث اشىبى آن ىان كٸ آٱب

ډػت اػب٫ ا سإط ى ا٭مبڃ الكز ىان ث ځ ، ٽىبكبڃ هىاى. ثبا

اډىز ب د ډى ىان س٤ ٽ ډىو٪ وياى؛ ٮى ډلييىز ا٭مبڃ

: 0389ىان سىب ډث٣ ث ا٭مبڃ الكز ث ا٭شجب ٭٢ز ىيڅز از. ا٥مب،

٭٢ ٽ ا وي و٪بډ ث ب ٷ، ثب ا ىيڅزٵ ، ٥جٸ ډٺكبڃ هثبا 35

ثب ىاىن ا٭الډ ومبىي ول ځشى، ػز اسپبة ا٭مبڃ سؼبيٽباو اشٶبى ډ

اٵاى ډشج٭بن ب چي ا سٮٺت ي يځ ا٭مبڃ سؼبيٽباو ث ساوىي اواٳ ډ

ا ثبش ى و٪ ىاز ٽ ب وى ىان هبع وي. اڅجش اه وپش ى ډه آن

ا اډىز اه اهشب ا ىاى ٽ ي١ٮش كبي ٭مڄ سؼبيٽباو ا ثيين سػ ث

ساوي ب وى ىان اػب٫ ومبي. ؿىه ډٺب ډ ٭٢ز ب ٭يڇ ٭٢ز ىيڅز

اواٵ ى، ؿىي ثب ا ا٭مبڃ سؼبيٽباو ثب٭ض هىظ ومىن اط ا٭الډ

ځى ٭٢ ا اډىز ثب ثه ا ډشليان آوبن ر ډ ب سپبث س٤ ىيڅزا

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

72

ي اكشمبڃ ٽمش يػى ىاى ٽ ا٭٢ب ا اډىز ى ډٮ اسپبة ػىبز

.سؼبي ٹا ىاش ثبىي ي ي١ٮز ډث٥ ا ث ىان اػب٫ ومبىي

غیز ػض یب اػوبل صالحیت دياى سجت ث دلت -1-3

ٹ٦ٮىبډ ډٺي از 5ىان ىثىي ٭٢ ابىبډ ٱ ب ثب ىيڅز ى اسجب٣

ى ډى ىيڅش ٽ ٭٢ اه ابىبډ وز، ىان ا الكز هى ثا »ٽ:

يځ ث ػىبز سؼبي ٽ س٤ اسجب٫ آن ىيڅز ب ى ٹچمي آن ىيڅز ر

«ځٵش ثبي اشٶبى وواي ٽى.

ب ى آن اػمچ ين ديوي ان ي ؿڂوڂ ډ٦فالكز ى ډلييى

ب هابن د اڄ ى ٽىٶاو ڇ ثى. ثه ا ىيڅز ثاوڂ ډ١٭بر ثلض

الكز ػبو ثا ىان ثىوي. ؿىي ث ا٭شٺبى ثه ىان ثبي ث اب

ثب ٭٢ ٭مڄ ومبي. اڅجش ډ٬١ ځي ووز ى اث٦ ب ومبىيځ ا ىيڅز

از. ى كبڃ كب١ ي ٵشد و٭ اػب٫ ي١ٮز هب ث ا اډىز ث

. ٽىي ٭٢ ا٭مبڃ ډ ب ا ث ومبىيځ ا ىيڅز اڅمچچ هىان سىب الكز ث

ا٭مبڃ الكز ػبو ثب سػ ث اهشبار ډلڅ ث ا ي ؿىي ث و٪ ډ

ډاى ٦الكز ىان ى ك ډلييى زهاي ثى. ىوب د اډىز، ٹبثڄ

ابىبډ هال ي. ثيه سست، يٹش اٵاى ډشج٫ ىيڅز ٱ ٭٢ ى 03ي 07

، ػىببر ١ي ث ب ػىبز ػىڂ ٽ ډه ټ ىيڅز ٭٢، ډسپت ػڇ وڄ

ااڄ الكز ډى ي ىان ى اه ځوي وي، سلز الكز ىان ٹا ډ

، ى كبڃ ه ى٭5: هډى كٸ ا٭مبڃ الكز ا ىاى. اػبو د ي مپبان، د

لب ا٭مبڃ الكز ىان ث 4ډپ اثىي 05 اسجب٣ ثب ػىبز سؼبي ى ډبى

ب ىيڅز اٵاى ډشج٫ ا ىيڅز ب ى ډه چي ٱ ٭٢ ا ٽ ث ب ىيڅز

ٵٷ دبډي ډٺClark, 2009, p.1107ا .ومبي ى ډ ځى ډث ر ډ

و٪بډ ي ب از ٽ ا ا٭٢ب ىان ب ا٭٦ب اډشب ث ثه ا ٹير

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

73

آډپب اب ډشلي بالرث ا سان ٥ ډظبڃ، ى اه ډى ډ ، ثوي ډلة وم

ان وز ي اٵاى ډشج٫ اه ىيڅز ا سٮٺت ىان ډن ى ٽى ٽ ٭٢ ابىبډ

ٵٷ، اٵاى ډشج٫ ىيڅز ډث ث ډجىب ډٺ ساوي هاىي ثى. ؿاٽ ىاىشبن وم

ثب ىاىن ساوىي ٭٢ و ډ ب ا ډى سٮٺت ي يځ ٹا ىي. اځؿ ىيڅز

ى ډشج٭بن ا ا ا٭مبڃ اواٳ ا الكز ىان هبع وي ي اٵا ا٭الډ

ډث، ډىؼ ث ٭يڇ ډٺ ىؼبالكز ىان ډٮبٳ ومبىي. ثيه سست، ى ا

ب ٱ ٭٢ ي ىيڅز ب الكز ىان ى ډى ويب ډچق اٵاى ډشج٫ ىيڅز

، يػى هثبا Crooker, 2010, P.513ا اوي. اواٵ ىاى ٽ ا٭الډ ى ډ

ٱ ٭٢ ا ثبڅٺ ى ب ي١ٮش ا ٥ٳ ا اډىز ٽ ىيڅزا اػب٫

. الكز ډى ىان و ي١ٮش از ىي ډٮ ا٭مبڃ الكز ىان ٹا ډ

ډػت آن ى ډٮ ا٭مبڃ الكز اكشمبڅ ىان ٱ ٭٢ ث ب ٽ سمبڇ ىيڅز

ابىبډ 07 ډبى3ډػت ثىي ا شىي. ډى٪ ا الكز ډى كٺ از ٽ ث

ٱ ٭٢ سٮٴ ي سجه ي از ٽ اڅجش وب٩ ث ػىببر ډى ي ب ثا ىيڅز

ػاابىبډ ىان 79ډػت ډبى ث ىپهب از. ا ٥ٵ ثب سػ ث ا

؛ څا ى وي ، ػىببر سلز الكز ىان ډمڃ ډي ډبن وماڅمچچ هث

ډبن اٵاى ډسپت اه ػىببر ى ډٮ ه٦ ا٭مبڃ الكز ىان شىي ي دببو

ډػت اڄ وج ثىن ډٮبيار، ثا اه ه٦ ثبڅٺ يػى وياى. ٭الي ث اه، ث

االڃ طبڅض ٭چ ب االػا از. ىيڅز ډشٮبي الڇ ب جز ث ىيڅزډٮبي سىب و

ب وياوي، څپه ثب سػ ث سٮي وجز ث اػا ډٮبي ډىٮٺي ثه ب ىيڅز

طبڅض ب ډٮبي وجز ث ىيڅز ٽ ا اڄ ٭يڇ سإط ى ډٺ ابىبډ ډالك٪ ډ

د هبٹبن، ا ز ىان ٭ييڃ ي از.سب كييى ى ابىبډ ىان ث وٶ٬ الك

ٱ ٭٢ ا ب اډب ډئچ اه از ٽ ى ر اػب٫ ي١ٮز ىيڅز541: هد

ب ؿڂو ثبي ثب ډوز ان ىيڅز اڅمچچ هث ػا٥ٳ ا اډىز ث ىان

ن ى بډب شبن٭٢ يا٦ ب ث ثهى ٽى؟ ٭ٺي ثه ث اه از ٽ ىيڅز

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

74

ا اډىز ب ډچڄ ډشلي ي سٮياسبن ث ٥جٸ ډى ثا اوؼبڇ كشم ٹ٦ٮىبډ

بىي ا ٥ٸ اه ا ١بز ب ا ٥ٸ ٹ٦ٮىبډ شبنىياٹ٬ ث ياڃ ډو

ا اډىز ٥جٸ ډاى 00اػبځبن، ده: اػبو د ي هبوٮچ د ي اوي. ىاى

ا ٥ٸ ث ٽب اوياهشه اهشباس ث ساوي ډشلي ډډى بډبن ډچڄ 013ي 75

هب ب وجز ث ټ ډٮبي اب ٵڄ ٶشڈ ډى، سٮيار ي كٺٹ ٽ ىيڅز

، سممبس ٽ ا ځي اكز وم ډى ث 013ىاوي ا وبىي ثڂى. اڅجش ډبى

اػلز ىاى، اډب ډشٮب اډىز ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى ثڂى ث ډٮبي

ډى ىاوي، ټ سٮي ث اب ډى بډبن 75 ب ٥جٸ ډبى سٮي ٽ ىيڅز

ا٭٢ب بډبن ډچڄ ډشلي ث اب ي هاز. اا 013 ډچڄ ډشلي ي ى ٥ڃ ډبى

ا ث اب ٵڄ ٶشڈ ب ، سٮياس ٽ ا ٹ٦ٮىبډوي ډشٮي ډ 013 ډبى

ډى 013 ثب څلب٧ ډبى ؼ سٮي ىڂ ډٺيڇ ثياوي. ىوشا ث ى وب ډ

ب بډبن ډچڄ ډشلي سممبر اسوبي ٥جٸ ٵڄ ډى، ثس ا سٮيار ىيڅز

سإډڄ از. ، ثهى ا ثب ىان ٹبثڄيػى هثبا ٭٢ بډبن ډچڄ ډشلي از.

ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى بډبن ډچڄ ث ست ي از. يڅ 0477 ٹ٦ٮىبډ

ا ىان سٺب١ب : »ځي آي وياى، ؿاٽ ډ اڅاڇ ب ڈثىي ټ آن جبش ث سم

Resolution, 1322, 1422 2002اا«. ى ډ

سلچڄ ايڃ اه از ٽ ؛از ث ىي سلچڄ ٹبثڄ چي اڅجش اه يپى ث

ابىبډ هى وز كٺٹ ډشٺڄ ىاى ي 4ث اب ډبى اڅمچچ هان ٽٶ ثى

٭٢ بډبن ډچڄ ب ا اډىز ه٦بة ث ىيڅز ب ثىبثاه مبوىي ٹ٦ٮىبډ

. سلچڄ ىيڇ آن از ٽ ٹي ا اډىز ا ث ٽب ٽىي وم ډشلي، ىان ا ډچڇ

ڇ از؛ ا ى آوؼب ابىبډ 06 اػا ق ډبى« سٺب١ب» ثىن ٽچم

ڇ ى د اطجبر اه ابىبډ 06 ىياٹ٬ ډبى«. ٽىي ا ىان سٺب١ب ډ»ٽ ي بنث

بهشب كٺٹ هى ډچڇ ث سٮٸ اوؼبڇ سلٺٺبر چي ٹ٢ از ٽ ىان ث

اػا اه ډبى ا اډىز ٵب سٺب١بٽىىيي ځىى ب سٮٺت ى كبڅش هب ډ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

75

ىي ىيځب ث اشٺالڃ ىان سإٽي 777: 0384از و ډچڇ ٽىىي. اٽبشه،

ايڃ ډٺيډبس ىان ډشٽ ي ىاٵ، ٮج ٥ ٽ ى اسجب٣ ثب ٹ٢ ىاى. مبن

70 ي ى ډبىٹ٢ب آن، ث اب ډىبث٬ كٺٷ اػب٫ ٽ ثب سػ ث ي

Sherif, 2009, P.82ا ڇ كپڈ ىاى از.ي ابىبډ

گفتبر چبرم: مز شرای اهیت در ارتجبط ثب ارجبع ضؼیت

مز شرای اهیت در ارتجبط ثب ارجبع ضؼیت اس عزف دلت ػض يب -1-1

ث اثتىبر دادستبى

٢ ب ى ډى وٺ ا اډىز ى ه اػب٫ ي١ٮز ا ٥ٳ ىيڅز ٭

ػب ٽ ىاىشبن ث اه »ٹ٦ٮىبډ ډٺي از ٽ: 6ث اثشپب ىاىشبن ىان ىثىي

ثا اٹياڇ ث سلٺٸ ى Basis Reasonable اوشؼ ثي ٽ ډجىب ډٮٺڅ

ډى ػىبز سؼبي يػى ىاى، ى اثشيا ډو هاي ٽى ٽ آب ا اډىز

ٽڄ يڅز ډٽ ا سإي ٽى از. ىاىشبن ىثاسپبة ٭مڄ سؼبيٽباو س٤ ى

بډبن ډچڄ ډشلي ا ى ػبن ډٹٮش ٽ ى ىان ى ىز ث از، اػمچ

ډو وي ٽ ٳ ىبب ىؼبى ا «.ا٥ال٭بر ي اىبى ډث٥، ٹا هاي ىاى

ىاىشبن ٭مڄ سؼبيٽباو ا ا اډىز، ثا ي٫ ث سلٺٺبر ا

ٽبٵ از ب ٭الي ث آن، اػب٫ ديوي ث ىان ى ٹبڅت ٹ٦ٮىبډ و ١ير ىاى.

ؿىبن ؿ ى ٥ڃ ډب ثٮي ا سبن ا٥ال٫، ؿىه ىبب ر وڂٵش ثبي،

ٽ سلٺٺبر هى وجز ث ػىبز سؼبي ا آٱب ٽىي، ډي٣ ث آن ساوي ىاىشبن ډ

، ي٫ ث اوؼبڇ سلٺٺبر 05 ٽ ى ډبىډ اڃ ىاىثو ډٺيډبس، ډ٦بثٸ ثب

ابىبډ ث 06 ى اث٦ ثب ػىبز سؼبي ا اػب ىي ي ا اډىز ډ٦بثٸ ثب ډبى

ابىبډ ى 06 ډػت ډبى اډىز ث ول ىڂ سمڈ وڂى. اهشبار ا

ٽىٶاو ثبوڂ ډى سإي ډؼيى ٹاځٵش از؛ ثيه ول ٽ ا اډىز

ابىبډ، ډبو٬ ا يځ ث ػىبز 06 ډػت ډبى ث ا ثب يي ٹ٦ٮىبډ ساوي ډ

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

76

ډپ . ؿىه ىهاش 05 ډبى 8سؼبي ا ىان ى اٹمز آه ثىي

67: 0388ډپبن، اآٹب ػىز سميي ى. ثب ټډب 07 ساوي ډ

ىان ٹاځٵش از سو يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ث ٭ي ثىبثاه، ډئچ

اڅمچڄ هډػت كٺٷ ث ىان ډئڅز ابث ٹبوو ثىن ٵشب ىيڅز ث ؼي ىوش

بز »ػىببر، و٪ ػىبز ٭چ ثز ا ث ٭ي ىاى. اڅجش ىان ى ب

0ا8 اډبى« ثوبډ ب بز»ابىبډ ي ى ػىببر ػىڂ 7ا7 اډبى« ىيڅز

اشٶبى ا ي، ما ثب ب ؛ اډب ى سػٽىي ابىبډ . ىيڅز ا و ابث ډ

ث س هىڂ وٺ٠ آپب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثب ډب او٪ ب ځي

ػيي ثا ب ي ؿبڅCarstan, Op. Cit,P. 879. اى ىان سلمڄ ډ

ڇ آډي مى ١م« ب سٶبڈ». ث مه ىڅڄ آوـ سلز ٭ىان ٽىي ىان اؼبى ډ

ډث٣ ب سٶبڈ 7ي 6ث ىوجبڃ ثبن ىمىب ثا سڄ اه سو از. ثىي

6ٽى از. ثىي ثى اث٦ ا ثا سو يٹ٫ ػىبز دث ػىبز سؼبي، ١

ٱٹبوو پڄ اشٶبى هس ػىبز سؼبي ييسه ي ه٦وبٻ»ٽ ٽىي اب ډ

ٽ ډو ى آب ټ ٭مڄ سؼبيٽباو ډى٪ آن ي ث يى ا ي ث مب ډ

هب ١ي ٭اډڄ ډػى ى ديوي ي از ب ه، ابث ٽچ ياٹ٬

«. ب ډ٦بثٸ ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي از، اػمچ ير ا٭مبڃ ډىو٪ ي وشبغ آن

٭بډڄ ا ى سو يٹ٫ ټ ٭مڄ سؼبيٽباو ٽ ى ډٲبر 7مـىه ثىي

: ىىا . ثىي ډث ډٺ ډبى آپب ثب ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثبي، ډو ډ

آب ٭مڄ سؼبيٽباو وٺ٠ آپب ډى بډبن ىپسٶبڈ ث آن از ٽ ى اكا ا»

« آپبا» ١بث٦ ثا سػ سىب ب ه، ٭بډڄ ث يى ډچڄ ډشلي ث مب ډ

اوي؛ ي اډپب ا١بٵ ډشلي بالر. ٩با اه ىي ثىي ث دىبى اي ٽبٵ ث و٪ وم

اڅمچچ هيي ي ٭٪ڈ، ډمى٭ز ث ب ٽ سىب ډبٽز ى وٺ٠ يىاويا سإٽ

ٽ ډػي ډئڅز ٽٶ ٵى ى ٹجبڃ ػىبز سؼبي يى اشٶبى ا ي ث مب ډ

.ى ډ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

77

آب سو ا ډجى ث سيي چق ب ىپډىسػ از ا ىؼبٽ ى ا ا وپش

ټ ٭مڄ سؼبيٽباو ډى سٶ ٹا ځى ي ٭ىان يٹ٫ ث ساوي وٺ٠ چق ډ

ډؼ ػز آٱب سلٺٸ وجز ث ػىبز سؼبي سچٺ ځىى؟ اځ ا اډىز

ث اب ا ثز ثي ي وشاوي ٹ٦ٮىبډ اكا يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ث ثه ىىډ

ا ىان ث ٵڄ ٶشڈ ډى بډبن ډچڄ ث ست ثبوي اه اډ ؿ دبډي ا ث

ر سيي چق ب ٵمي ٽ ى ډاى اكا ي١ٮز ث ٥ ها سان ىوجبڃ ىاى؟ ډ

وٺ٠ چق ب ى ډاى ٽ ا اډىز ث اكا ٭مڄ سؼبيٽباو ثىب ث ىالڄ

ساوي كب ب ومبي، يڅ ي١ٮز ډث٥ ا ث ىان اػب٫ وىمبي، ىاىشبن ډ

ډٺيډبس ي٫ ث سلٺٸ ي ډب ثب ٽت ډؼ ا ٮج 6ين ډير ثٮي ا ذ

Anderson, pp. 440-441يځ ومبي. ا

ى ډاى ٽبثى 7ډپ اثىي 05 ثىبثاه ثب سػ ث آوـ ٹجال اب ي، ډبى

ا اډىز ث ٥جٸ ٵڄ چي ٵٺ٤ اكا يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ث ىاى ٽ و

از، ثچپ واڃاڅبى، ثبوڂ ي٫ يځ وى ٶشڈ ډى، ١مه ٹ٦ٮىبډ

٥جٸ ا٦ اٹياڇ ث سلٺٸ ساوي ډ واڃاڅا، ى ډاٹ٬ ٭يڇ اٹياڇ ا وبك

Scheffer, 2009, P. 21ومبي. ا

ډٺيډبس س ىان او ٮجٹجچ ثو ډٺيډب ثبي اػب واڃاڅى اه ډى

ث اب سمڈ ٽىٶاو ثبوڂ، ىان ى ىپا ٽت ومبي. څپه ثب سػ ث ا

ٱ ٭٢ ب س٤ اسجب٫ ىيڅز ب ه ػىبز سؼبي اسپبث ى ٹچمي ىيڅز

اوي الكز ٭٢ ٽ ا٭الڇ ىاش ب ى ه ىيڅز هؿى ٭٢ ي ڈ ٱ

، الكز وواي ىاز. اط اه اٹياڇ دوي ىان ا ى ه ػىبز سؼبي وم

اٵا وٺ ثو ډٺيډبس از ي ډمپه از ثو ډٺيډبس ىان ٽٶ

ىبٵز ډشٶبير ي ډشٺچ ا ا اډىز ىاش ثبي ي اكا يٹ٫ ٭مڄ اڅمچچ هث

س٤ اه ثو وشبغ ٹبوو ى ػز اياٳ ا اډىز وياش ثبي. سؼبيٽباو

Boge, 2007ا

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

78

ډبو ٽ ا اډىز يٹ٫ »ٹ٦ٮىبډ ډٺي از ٽ: 7ىثىي ى اىاډ و

ث سلٺٸ ى ډى ػىبز سؼبي ساوي ډ واڃاڅؿىه ٭مچ ا سإي ٽى ثبي،

«ډجبىر ومبي.

ث ػىبز سؼبي اڅمچچ هډسج٤ ثب ا٭مبڃ الكز ىان ٽٶ ثا ډ١٭بر

ػاىان څيڇ ىبب ٭مڄ سؼبيٽباو س٤ ا اډىز از. اث٦

از. اب ث ي بنابىبډ ىان ث 06ي 5،03ي ا اډىز ى ډاى اڅمچچ هث

ٽ ق وز، څپه ىػبابىبډ 5 اه اث٦ ى دباځاٳ ىيڇ ا ډبى

: ا٭مبڃ الكز ىان ى ه ػىبز سؼبي ثبي مبىڀ ثب ډٺار ځي ډ

٥ ١مى ا اډىز ډيو٪ ٹا ى ډى بډبن ډچڄ ډشلي ثبي، ث ث٤

ډى بډبن ډچڄ ډشلي و ث 013 ډبى هؿى ڈ774: 0385. اوڈ ٵ، ځى ډ

. ث اب ىي ب ايڅز ډ سٮيار ډىيع ى ډى وجز ث ب سٮيار ىيڅز

اكا يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ثب ا ٶډى بډبن ډچڄ ډشلي ي٩ 39 ډبى

ى ثب وٺ ا اډىز اډىز از؛ ثىبثاه ډ٫١ ػىبز سؼبي اسجب٣ ػياويو

ٽ ومبي ډى و سإٽي ډ 75 ىاى. ډبى اڅمچچ هكٶ٨ چق ي اډىز ث

ٵٷ، آي از؛ ثىبثاه ٥جٸ ډٺ ا٭٢ب اڅاڇ ا اډىز ثا م ب ٹ٦ٮىبډ

ى ه ي١ٮش ٽ ا اډىز اٹياڇ ث اكا ٭مڄ سؼبيٽباو ومبي ا٥جٸ

ى اسجب٣ ثب ػىبز ډث ي ى ساوي ٽبډڄ ډ٥ ث واڃاڅٵڄ ٶشڈ ډى ،

اوشٺبى ٽ ى اسجب٣ ثب هس ثب ي١ٮز ډث٥ اٹياڇ ث سلٺٸ ومبي؛ اډب ډڈ اث٦

ا اډىز ى سٮٴ ػىبز سؼبي ي اكا يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ډياهچ

ي زكٺٹ و بىو ټيػى ىاى اه از ٽ ا اډىز وٺ ب ىاى ي

٭مچ سؼبي از ب و ىاش ثبي ث ىپ سو ٽ ا اډىز ى ډى ا

اه ډ٫١ ثب ىاشه كٸ ىپاب ډالك٪بر ب از و وٺ ٹبون؛ ٽمب ا

ي از. اد هبٹبن، ده: س ـييس ا٭٢ب ىائڈ ا اډىز و د

536

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

79

ٽ ډب ثٮي ا ىڂبډ» :ٹ٦ٮىبډ ډٺي از ٽ 8ىثىي ى ٹمش ىڂ و

واڃاڅا ا اډىز ر وڂى، ډىو٪، سإي بو ا٥ال٫سبن

، «ثو ډٺيډبس»ىپ اساوي ث سلٺٸ ى ډى ػىبز سؼبي اٹياڇ ٽىي، ډي٣ ث ډ

، ډؼب 05 ډبى ډف ى يي٫ سلٺٺبر ډث٣ ث ػىبز سؼبي ا ډ٦بثٸ ثب

سمم هالٳ آن اسوب وپى 06 ډبىا٭الڇ ٽى ي ا اډىز و ډ٦بثٸ ثب

«ثبي.

اكا ا ٥ٳ ا اډىز اػ٬ ځو ؾٵٷ، ډبو ٽ ثب سػ ث ډٺ

ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى ر وڂى ا ث يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو، ١مه ٹ٦ٮىبډ

ثٮي ا ساوي ډ واڃاڅي ب ٹ٦ٮىبډ ٵب ډش٢مه وٺ٠ چق ب سيي چق ثبي.

ځز ډب ي ثبا٥ال٫ ث ىث ٽڄ بډبن ډچڄ ډشلي ي و ثٮي ا ٽت ډؼ ا

.يڇ ث يځ اٹياڇ ومب ابىبډ 05 ډبى ثو ډٺيډبس ي دي ډٺ

ى ډى سٮچٸ ي١ٮز ا ٥ٳ ا اډىز و وپبر ډم ى ډٶبى ىؼبا

ډپ، 05 ډبى 8ي ثىي 06 ډ٦بثٸ ډبى ساوي ٹ٦ٮىبډ وٶش از. ا اډىز ډ

سمڈ ث سٮچٸ ځو يځ ثڂى. ؿىه سٮچٺ ا ٥ٳ ا اډىز اط

ا ا اډىز ى اػا ٵڄ ا ٮىبډاػا ىاى، ثيه ډٶڇ ٽ ډبو ٹ٦

ځو ؾٶشڈ ډى بډبن ډچڄ ډشلي بى ى ي ا ىان ؿىه ىهاش ى

ډب ي٫ ى ب اىاډ 07ث ډير ساوي ډػت اه ابىبډ وم سلٺٸ ب سٮٺج ث

ډػت مبن ا٤ س٤ ا اډىز سميي ث ساوي بثي. ىهاز ډث ډ

ى. ى اه اث٦، ا٭٢ب ا اډىز ا٭شٺبىىاوي ٽ ٭مڄ سؼبيٽباو ډٮمال ډبن

ٽ اكشمبال ىىي ي يٳ ا سٮچٸ ا ث اه ډجىب ٹا ډ اٵشي ب اسٶبٷ ډ ىيڅز

سٹٴ ػىڀ ب ي ىذچمبسټ ػز ػچځ ا سيي ي كش ب كڄ ا

.Scheffer, Op. Cit, pp. 901-902ځى. ا ډىاشٶبى ٹا

ا ساوي ډب ىڂ، ډ 07ؿىه ىهاش ډجى ث سٮچٸ ي سؼيي آن ث ډير

ځ ڈيځ ي١ٮز ډث٥ وى ىان ػچځ ومبي. ث سبن سم

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

80

، بز ىى ثب ا ډ ا اډىز ى ؿىه ډاى، كبٽ ا وبٽبآډي ا

ډبو٬ ا سٮچٸ ي١ٮز سلز ساوي ي س ا٭٢ب ىائڈ ا ڈ ډ ا ىڂ، ؤ

ابىبډ، ډش٢مه 06 يځ ى ىان ى، ؿاٽ سٮچٸ ي١ٮز ٥جٸ ډبى

ډظجز دىغ ٭٢ ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى از ٽ ثبش ما ثبؤ ا ٹ٦ٮىبډ

ىائڈ ثبي.

ب ى ثه ډاى ډالك٪بر ب ي ٵ٢ب ٽبډال بز ى ا اډىز اډ

ػااػب٭ وى ىان ب ىي ػا ب يځثب٭ض اهالڃ ى ساوي ډ

7113ا0479 ي 7113ا0487 7117ا0477 ب ثا ومو، ٹ٦ٮىبډ .ى اڅمچچ هث

ا ثىا اډپب ي ثب اشىبى ي ث ډشلي بالرٵب ي سيي ا ا يا٦ ٽ ث

ىان ر ځٵز. ثا ډوز ثباو ٽ سلز ابىبډ 98 ډبى 7ثىي

، ومبي ا ٥ٳ بډبن ډث اٹياڇ ډ شٵډبن بډبن ډچڄ ډشلي ب ٥جٸ ډؼ ډإډ

ثه ا ا٭٢ب ىائڈ ا اډىز وجز ث اه ىپث ست ي. ثبيػىا

اډپب ډشلي بالرډوز ١بز ؿىياو وياشىي. سإٽي بى ا ٥ٳ ا ٹ٦ٮىبډ

ځىي ي ثب٭ض ډوز ثبان ي اٵاى ډشج٫ ا ثب٭ض ست ؿىه ٹ٦ٮىبډ

ٽ ى ى ىڂ وى ىان ډ ب ٭٢ ا اډىز ي ثه ا ىيڅز ب ىيڅز

اډ اى ي ٵيٱ .ومبىي كٶ٨ چق بډبن ډچڄ ډشلي ٵٮبڅز ډ ب زډإډ

065: 0390وب،

15 ی هبد 1ارجبع ضؼیت اس عزف شرای اهیت ث دياى ثز عجك ثذ -1-2

هىزر هىزر

ى ه اػب٫ ي١ٮز ا ٥ٳ ا اډىز ثب سػ ث آوـ ىثىي ة

ډپ ډپ 05 ډبى 0ډپ ي ىثىي 05 آډي از ى ډبىابىبډ 03 ډبى

(15Ter) ثا ساوي ىان ډ»ٽىٶاو ٽبډذبال ډٺي از ٽ: ٹ٦ٮىبډ

ډجىب ډٶبى اه ډبى ا٭مبڃ ي ث 03 يځ ث ػىبز سؼبي يٵٸ ثىي ة ډبى

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

81

ابىبډ ډسج٤ از اة03 ډپ ډپ ثب ډبى 05، ډبى ىؼبى ا «الكز ٽىي.

ټ ي١ٮش ا ٽ ساوي ا اډىز ث ٥جٸ ٵڄ ٶشڈ ډى ډ: »ىاى ٽ ډٺ ډ

ىان اػب٫ واڃاڅاسپبة بٵش از، ث ي ب ؿىي ػىبز ث و٪ ډ ټ ى آن

ابىبډ ؾ ػئبر ب ٣ ىڂ ثا اه سٺب١ب ٹبئڄ وي از ي ٵب « ومبي.

ٽ اه اٹياڇ ا اډىز ثبي ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى بډبن ومبي سق ډ

ٽبٵش ډش٢مه اه ډٮىب از ٽ ا ث« ي١ٮز»ډچڄ ډشلي اوؼبڇ ځى. ٭جبر

ى ٹبڅت و ڂؿاٽ ډمپه از ػىببر ى دىاى اى ػياځبو وماډىز ث اػب٫ ډ

Arsanjani, 1999, p. 22ا اسپبث ر ځٵش ثبي. ا٭مبڃ سؼبيٽباو

ث ساوي اػب٫ ي١ٮز ا ٥ٳ ا اډىز، ډ ى٭الي ث اه، ىان ىډ

بډ و يځ ومبي، ا ث اٹياډبر سؼبيٽباو اٵاى ډشج٫ ىيڃ ٱ ٭٢ ابى

٥جٸ اه ثىي ا ث اب ٵڄ ٶشڈ ډى بډبن، ى ډاى وٺ٠ چق ي اډىز

ى آوؼب ب زثيين سػ ث ٭٢ز ب ٭يڇ ٭٢ز ىيڅش ٽ اه ػىب اڅمچچ هث

ىاى از ب ىيڅز ډشج٫ ډسپت، ٭٢ ىان ثبي ب و ديوي ا وى ىان اػب٫ م

.ومبي ډشڈ ا ډ ي ا آن سٺب١ب يځ ي ډلبٽم

ډبؽ 30ډم 0593 ډػت ٹ٦ٮىبډ ا اډىز ى ډى ي١ٮز ىان، ث

، ا اډىز بډبن ډچڄ ډشلي ثا ووشه ثب ث اشىبى ٵڄ ٶشڈ ډى 7115

واڅاڅان ا ث ى« ىاٵ»ڇ، ي١ٮز ابىبډ 03 بډبن ډچڄ ډشلي ي ډبى

ى اه وبى ب ى ٽبٽى ٹ٢ب ىان ډ اػب٫ ىاى؛ ٽ اه اډ ثب٭ض ډياهچ

از. بهشب ٽ ى ډٺب ثب اڅمچچ هٽ وب ا بهشب ډجشى ث ٹير ى و٪بڇ ث

ډڈ اه از ٽ ٵبٹي ١مبوز اػا الڇ از. ډئچ ب ي١ٮز ىاهچ ىيڅز

ي اسپبة ا٭مبڃ سؼبيٽباو ا اڅمچچ هآب ى ر وٺ٠ سٮيار ث

ډپ ٹبثچز اػا ىاى؟ اه 05ب ډبى بكت كٸ يس ي ډشليان آن ب ىيڅز

ٽ ى ډوز ىي بكت كٸ يس اه اهشب ا ډ ب اډشب ث اٵاى ډشج٫ ىيڅز

ب وي. ا ٥ٳ ىڂ، كٸ يس ا اٵاى ډشج٫ ىيڅز ٽبډڄ ډسپت ػىبز سؼبي

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

82

ي ومبي ٽ ىاا اه اډشب وشىي ب ى ا اډىز ٭٢ز وياوي، كمبز وم

بكت كٸ يس ب اه اډ ډمپه از ډىؼ ث اه وشؼ ى ٽ اٵاى ډشج٫ ىيڅز

سپت ا٭مبڃ سؼبيٽباو ٽ ىاا كٸ يس وشىي، ډ ب اٵاى ډشج٫ ىيڅز ٭چ

Jiang, 2004, pp. 33-40وي. ا

اڅجش ى ډى اؼبى الكز ا ٥ٸ اػب٫ ا اډىز ٥جٸ ٵڄ ٶشڈ ډى،

ٽ ث 0593 ډظبڃ ى ٹ٦ٮىبډ ٭ىان ا ث مپب ټ ځي طبڅض وب ىاى. ث

مپب ثب ىان ا ٶي٩ 7ډٹٮز ىاٵ اىان اب ىاى، ا ىثىي

ځىؼبوي از؛ اډب اه ي٩ٶ ث ىيڅز ىان ي سمبڇ ا٭٢ب ٽ ى ىاٵ ىځ

ٽ ٭٢ ابىبډ ب ، ىيڅزٽىي ٥ يا١ق ثبن ډ شىي، ډلييى از. ؿىي ث

ب وياوي، اډب ى اه ډى ايي ٹ٦ٮىبډ ا ڇ وشىي وب ث مپب ثب آن

ډوب٥ت ډ٩ٴ ث مپب ب ىيڅزان ا اډىز ػز اػب٫ ديوي ث ى

7د ي مپبان، ده: ػبوا .ثبىي ډ

ي ٽ ى آن ب ان، ثهالٳ ىاڅمچچ هث ػاي مپب ى ىان

سمبڇ ا٭٢ب بډبن ډچڄ ډشلي مپب س٤ ا اډىز ث ٭ي ٶي٩

٭الي، ډاى ٭٢ آن از. ث ب ييى از ي ى اثشيا ٵب بډڄ ىيڅزاز، ډل

ث ٹچمي الكز ثٶاي. ىيڅز ٱ ٭٢ ا ىي ساوي ىڂ و يػى ىاى ٽ ډ

ػز مپب ثب ىان ثهىا از:

. ى دى ډ3ا07 ٽ الكز ىان ا ث اب ډبى ا بوث چي ايڃ، ث

اه ډٹٮز يٹش ټ ىيڅز ٱ ٭٢ الكز ىان ا ى ډى ټ ػىبز هب

سب ٥جٸ ٵڄ وڈ ابىبډ ثب آن مپب ىاش ثبي. اه ٽىي ، ساٵٸ ډدى ډ

ىان ىاوي. ٭٢ ابىبډ ب ب كٺٷ ي ي٩بٶ پبن ثب ىيڅز ىيڅز

ساوي ىبډ وز، ا اه ٥ٸ ډٽىىي ٭٢ اب ىيڅز ىهاز ىپثبيػىا

ډى هى ب س٤ اسپبة بٵش ى ډلييى ب زىهاز يځ ث ػىب

Dyilo Lubanga Thomasا ٥ ٽ ى ډى څثبوڂب ا ا ثىمبي. مبن سجٮ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

83

اسٶبٷ اٵشبى ي ىيڅز ٽىڂ، هى اه ډ٫١ ا ى ىان ډ٦ف ومى. ؿىي اه ها

ب اشظىب سإه ځو ؾىيڅز ډٽ ثبي ثيين ىپډى ىاا ا٦ از ي آن ا

٭ىان ومى ٽ ثب د ځو هثب ىان مپب ومبي. ىياٹ٬ بي ثشان ا

ب اه ىيڅز ډبوىي ټ ىيڅز ٭٢ ثهى هاي ، ثاڅمچچ هث ػاالكز ىان

6مپبان، ده: ي. اػبو د ي

ابىبډ يػى 5ا87 ىيڇ، ټ ساٵٸ ي ثا مپب ثب ىان ث اب ډبى

٥ ىاي٥چجبو ثب ىان ساٵٸ هب ثجىيى سب ثب ټ ىيڅز ډمپه از ث ىؼبى ا .ىاى

ىو٪ ثا سمڈ ځٵشه ى ډى و٫، ډى ي ډير آن مپب ٽىي. ىيڅز ډ

آاى ٭مڄ ىاى. اڅجش ډمپه از اه اډ ثا ىان ا مپب ثب ىان سباويا

سمبڄ وياى سب ؼهى ډلييى از ي ىوش ثبي، ؿن ث ابىبډ ثاوڂ ثلض

ى ؿىه ډى ثب ټ ټ ځي طبڅض اٹياڇ ومبي. ىان ب ثا اػا هاش

آن ب ز؛ ا ى ر ٭يڇ ٹجڃ ا٤ ي ډلييىى ي١ٮز ىا ډاػ ډ

. اػبو د ي مپبان، ځىى ىيڅز ډىو٪ ډليڇ ډ ىيڅز ثا ٽمټ، ا مپب

اڅجش اځ ټ ىيڅز ثهالٳ ډٺار ابىبډ، ى اوؼبڇ ټ ىهاز 6ده:

ا ا٭مبڃ ي٩بٴ ي ٹير آن ٥جٸ يچ هان ٽسب ومبي ي ثيمپب ا ػبوت ى

ثا اػا ي ځا ث ساوي ، ىان ډ87 ابىبډ ػچځ ومبي، ث اب ډبى

ا سمم اسوب ومبي.

ىر وٺ ا ى ىان ؿ ثبي، ډىبٹ آډ از ي اڅجش اه اډ

ا ب ځٵش ثبي. اػب٫ ا ػبڂب هى ا ى بډبن ډچڄ ډشلي وإر ساوي ډ

ا٭شمبى آن ث ىان از. ث ىڅچ اٹشيا ا ي ا وبو ا وبو

ٽ ا ث ى ؿبؿة ٹبوو ر ځى. ىػب ثبي ب ډ ٽ ثبي اه اػب٫

ا آن ث ټ ىان ي سٮج ومى؛ اډب ساوي ، ډىي اه ىان ي١ٮش ا اػب٫ ډ

ىڂ ا ث ا٭٢ب بډبن ډچڄ ى ىپډجيؤ آن، ا وجى، ثچپ ا ثيين ا

ډشلي ثب اؼبى ىان ػيي سلمڄ ٽىي، ثب ټ اٹياڇ ډىبت ا ٩ٵز ډػى ى ػبن

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

84

ػاى كبڃ كب١ ىان ب ز٩ٵ اه هس . پ ا ډڈٽىي اشٶبى ډ اڅمچڄ هث

ي، ب انا ٽىب آن ځز. ډجىب ٽب ى سٶبير ث سان از ٽ وم اڅمچچ هث

ث ىان ي١ٮش ا اػب٫ از ي ا ىػب اڅمچچ هسيي ٭چ چق ي اډىز ث

ى. سو ىاى اڅمچچ هٽ آن ي١ٮز و سيي ٭چ چق ي اډىز ث ىي ډ

ډبث ى اسجب٣ ثب ي١ٮز ډٺ اڅمچچ هث ػاى ډى اشٺالڃ ىان

ي 0ډپ ا 05 ډشٮبٹت ډبى واڃاڅ٭٢ ب اٹياډبر ب اػب٭ ا ٥ٳ ىيڅز

5ډپ ثىي 05ثب ي١ٮز اػب٭ ا ٥ٳ ا اډىز ٥جٸ ډبى و ى اث٦

سإي يٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو س٤ اځبو »ٹ٦ٮىبډ يػى ىاى ٽ ثيه سست از:

اه ډٺ « ىان يٵٸ اه ابىبډ وواي ىاز. ب بٵشهبع ا ىان وٺ ى

ټ اځبن، ٮى ا اډىز، ثيه ډٶڇ از ٽ اكا ر ځٵش ا ٥ٳ

ى ساوي ٽ اه اډ ډ ٽىي ىان ى اه اث٦ اؼبى وم ب بٵشډلييىش وجز ث

ډش٢مه اه ياٹٮز ساوي يځ ډىٶبو ي ٽبآډي ىان ڈ ډؤط ثبي ي كش ډ

ډشلي ب ثبي ٽ ىان وب ث اكا يٹ٫ سؼبي ا ٥ٳ ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ

ب ى ٥ ثځا ٽىٶاو ڇ ي وياى، ثه ا ىيڅز ٹ٢ب اڅمچچ هىان ث

ځوبځن، سإٽي ىاشىي ٽ ى ٵٺيان اكا ا ب ثٮياآن ى ػچبر ي وز

ٹ٢ب اڅمچچ هىڂ ډظڄ ډؼم٬ ٭مډ ي ب ىان ث بو٥ٳ ا اډىز، اځب

اكا ىىډ ساوىي ډلڅ ى ډى ي ابىبډ ډثب سػ ث ي٩بٴ ي اهشبار

ومبىي. ډ١٭ ٽ ى ػايٹ٫ ٭مڄ سؼبيٽباو ٽمټ ډؤط ث دجى ٹ٢بب

ٹا وڂٵز ي ى ٹ٦ٮىبډ ڈ ځىؼبوي وي. ٽىٶاو ثبوڂ ٽبډذبال ډىد

Stahn, op. Cit, p. 877ا

ډٮبب ىٹٸ ي ٹب٬٥ اڄ ٹبوو ثىن ػڇ ي ٭الي ث اه، ىان ثبش

ډؼبار ا ث ٽب ثجى ي ىٹٺب ث هب٥ ډبز ب ػىبز سؼبي از ٽ ىان

٭ىان س٢مى ثا كٺٷ سىب ث وجبش ا اڄ ٹبوو ثىن ىي ى. اچ ٽ و

و٪ ځٵش ى. ا ډلبٵ٨ ا٭شجب ىان و ى هس ٭ىان ډڈ ډشڈ، ثچپ ثبي ث

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

85

ىان ى ه اػب٫ ټ ي١ٮز سؼبيٽباو ثىي ة ابىبډا03ىڂ، ډبى

سٶ ى ٽ ډٲب ثب اشٺالڃ ىان وجبي ي اه ا ځو س٤ ا اډىز ثبي ث

ي ٽ اػجب ثا ىان ديي وبي؛ څا ىان ثب ى ډ هاشٺالڃ ڈ ى س سإډ

ب ز، مبوىي ي١ٮى ى يځ ث ي١ٮش ٽ ا ا اډىز اػب٫ ډ

آاى ٭مڄ ىاش ثبي. ث اه ول ٽ آاء ى ٭٢ اػب٫ ډ ب ٽ ا ىيڅز

ث اشٺالڃ اڅمچچ هث ػاي و٪بر ا اډىز ث ىڂبڇ اػب٫ ډ٫١ ث ىان

ٹبثچز »، «اكا الكز هى» وڂاى، ثچپ ىان ى ىان ى ا٭مبڃ الكش اط

، ا اشٺالڃ ٽبډڄ ثهىا ثبي. «يځ ډب ي يي كپڈ»، «اشمب٫ ډ٫١

ى ٭مڄ و ى ووشه ي١ٮش ٽ ا اډىز ث ىان اػب٫ ومى از

ي ذ ىان اثشيا ى ه الكز سپمچ واڃاڅاي١ٮز ىاٵ ىان ،

اسپبث ى اڅمچچ هوبب ي وبسان ىاوشه و٪بڇ ٹ٢ب ىان ػز سٮٺت ػىببر ث

ىان واڃاڅ زىاٵ ىان سمڈ ث سٮٺت ځٵش از. ثيه سست، ىوب

ي ي٫ ث تي، سمڈ ث سٮٺ از ٽ ثبي د ا ث اىڅ ي اي اائ

087: هسلٺٸ ثڂى. ابث، د

ثىبثاه، وجبي ٵاډ ومى ٽ ىان ػئ ا بډبن ډچڄ ډشلي ډلة

هى دبجىي ، ثچپ بډبو ډشٺڄ از ٽ ثبي ث اػا ډٺار ابىبډځىى وم

ثبي. ى اه اشب ىان ى اكا الكز هى ډ٩ٴ ث ٭بز ٹا٭ي پچ هى

-٭ هى ډبوىي بډبن ډچڄ ډشلي ڈ اڅمچچ هاز ي و سمڈ ټ بډبن ث

٭٢ اٽه ٵ٭ بډبن ډچڄ اڅمچچ هث ػاٽ ىان ر ها اډىز. ثي

آن ا اػا ب ډى ى سب ډؼج ثبي ٹ٦ٮىبډ 75 ډشلي وز ٽ ډمڃ ډبى

7: هاػبځبن، د ومبي. اػبو د ي هبوٮچ د ي

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

86

گیزی یجت

ٽ ثبوبن ډى ىڂبڇ ځىى اچ ډپڄ سٮٴ سؼبي ث ډبو ثډ

ىائم ثا ػاسإ ټ ٽه ٹ٢ب ثا بډبن ډچڄ ډشلي، يػى ىان

ػبو ا ػبډٮ ىياوي ي سلالر آ ػىبشپبان ا ث ٵاډ ذى ډلبٽم

ب ى بڃ ى ي ډٶڇ ي٬ كبٽمز ىيڅزوپىوي. ٵ٢ب ډاٽار ډ ثى د

ډى اوؼبډي از؛ ي 7 ډبى 7، ا ىڂ ٭اډچ از ٽ ث سييه ثىي 0945

و 0991 ڇ ى اياه ى مه ي١ٮز سب كييى ى ػبن ډاٽار ابىبډ

اه سٶ ډ٢ٸ ا ثذى ي ساوي ػبو وم يػى ىاش از. اډي ػبډٮ

ٽ ٽىي ما ثب سلالر ى اه ډى اؼبة ډ اڅمچڄ هسٮ ي سييه كٺٷ ث

ػبو ثبي. ٭ياڅز ى ػبډٮ ب ى٥ ډشٺڄ ثشاوي ډ ث اڅمچچ هث ػاىان

ډم وٶش از ٽ ثيين ى و٪ ب ځى سٮٴ ػىبز سؼبي ي ىپا ي ث

. ثا ومو ثىي آت ػي ډ اڅمچچ هث ػا ، ٽبا ىانب ځځٵشه اه ي

ب ٭ى اچ ػىبز سؼبي ث مب ډچلبو ٭چ سمبډز ا١ ىيڅز كمچ

ى اث٦ ثب ػىببر ػا ، ؿاٽ اځ يٳ اچ ىؼبب كٺٷآي ډ

ب ب كٶ٨ كمبز ا ويځ اوبن ، ػىبز ػىڂ ي ػىبز ٭چ ثز،ٽشبػمٮ

ب از، د ځو ډٺاس ى ه ػىبز سؼبي و ابب سمبډز ٵپ آن

ػي ي يكبو ٭چ ب ب ى ډٺبثڄ وٺ٠ ډش٢مه كمبز ا سمبډز ا١ ىيڅز

اځؿ ا اڅمچچ هث ػاب، هاي ثى. ٽىٶاو ثبوڂ ابىبډ ىان آن

ي اڅمچچ هث ب ب ي بډبن ؿن ٽز ځي ثب ا ومبىيځبن ىيڅز ب ػىج

امىي اڅمچچ هث ػاى ػز ٵ٬ وٺب ابىبډ ىان اڅمچچ هسال ػبډٮ ث

ىان اه ٽىٶاو ا ٽىٶاو ثبوڂ ابىبډ سان از، اډب ثبي ځٶز ٽ وم

ب ػىبز سؼبي هاوي، ا ى اسجب٣ ثب ػىبز سؼبي ى ى اسجب٣ ث اڅمچچ هث ػا

ٹا ځى. ي٬١ وي ثى سب ى ٽىٶاو ٽبډذبال ډىثبوڂ ا ٽىٶاو ڇ ډٺ

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

87

اڅجش ىشبث ث ساٵٸ ى ه سٮٴ ػىبز سؼبي، ٭ىب آن ي ا٤

سچٺ ٽى. اڅمچچ ها٭مبڃ الكز ىان وجز ث آن ا ثبي ټ يياى ډڈ ث

اډ ډ٦چة ث مب اڅمچچ هث ػاىان ػىبز سؼبي ى ابىبډ ثى د

ډسپجبن آن ىپ؛ ا ثب٭ض دڂ ا اه ػىبز ي و ا٥مىبن هب٥ ا ايى ډ

. ا ٥ٳ ىڂ، ٵ٬ هأل ٹبوو ى ابىبډ ځىى ثيين ډؼبار ب وواىي ي، ډ

اڅمچچ هث ػا ىان ٽبډذبال سپمڄ ابىبډ وبډ ثى؛ ا ډاٵٺز ١ي

ثى سب ثجىڈ اه ساٵٸ ؿڂو 7107، اډب ثبي ډىش٪ ځبڇ ىيڇ ى بڃ ى ډلة ډ

٭٢ ي سلٺٺبر ث ب اػا هاي ي. سچٶٸ وٺ ا اډىز ثب اػب٫ ىيڅز

. اه اډ ى ٽبډذبال ډلة ډ وبډ ر ډڈ ډاٵٺزىان ا اثشپبا واڃاڅاثشپب

٭٢ ىائڈ ا اډىز ا و ػچت ومبي. سب ب كمبز ىيڅز دشجبو ي ساوي ډ

ن ٽ ا آػب ٽ ك٢ ٵٮبڃ ىيڅز اډپب و ى اه ډاٽار، وڂاو ػي

٭٢ ث ٭يڇ ىمى اه ٽ ثب ىان، ا ىڂ ا ب ي وڂاو ىيڅز ټ

ٽب ىي.

آډي ى ٽىٶاو ثبوڂ ٽبډذبال ا ټ وڂب ىڂ و ثبا سچٺ ٭مڄ ساٵٸ ث

واڃاڅي آن، كٶ٨ اشٺالڃ ىان از. ثب اه س١ق ٽ ىاىن اهشب ث ى ډ

اب اػب٫ ټ ىيڅز ٭٢ ىان ثا ي٫ ث سلٺٺبر ي و يځ ث

ٽب اهشبار ا اډىز ي سڅڃ ى اهشبار اولب اه ا ډىڅ ث

ىشبيى هس ، ډڈڂى ٭جبر از. ث ي اه، اډ ډظجز ي ثبا ى سچٺ ډ

ىان، ابىبډ 03 بيٽبب ډىيع ى ډبى ثى ٽبډذبال، د وبډ ډاٵٺز

ثا اػا وجز ث ػىبز سؼبي مبوىي ب ػىببر سلز الكز ىان از.

ثبيػى د ؿىه بيٽب ثا ا٭مبڃ الكز ىان وجز ث ػىبز سؼبي،

ا اډىز ى ىاا ډئڅز ايڅ ثا سٮه ډشؼبي ي سو سؼبي از.

.ى كٸ ا اډىز ډلة وم، سمڈ ٽبډذبال وٶڂى ٭جبر ث

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

88

سٮٴ ػىبز سؼبي ي ډو ومىن ا٤ ا٭مبڃ الكز ىان ىپوبز ا

ػاىان اه ػىبز ى ابىبډ ثى د ٥ٽچ ي ث اڅمچچ هٽٶ ث

و٪ان وجز ث ډٵٺز ىان ى ثب امىي از. ثب ا بكت اڅمچچ هث

يځ ث ػىبز ب شىي؛ ؿىي ث ىا هث ډشؼبيان ه ډلبٽم

سٮٴ ي ي٣ ا٭مبڃ الكز ٽبډذبال ي اائ وبډ اوي. ډاٵٺز سؼبي و آځب

ب از ٽ ډٮمال ىش سؼبي ا بى ىان، دببو ث ډوز ان ىيڅز

سؼ ا٭مبڃ الكز ىان ، ډبوىي ډٽڃ ينب ز، يڅ ثه ډلييىٽىىي ډ

ا اډىز ى اډ اكا يٹ٫ ٭مڄ ي ډياهچ 7107وجز ث اه ػىبز ث بڃ

س ى ځو ها ى اه اث٦ اؼبى ٽىي ي ا ب سؼبيٽباو ډمپه از وڂاو

ػاوي از ي ىان ى اوؼبڇ ٽ ى اسجب٣ ثب ػىبز سؼبي اٹياڇ ډؤط

؛ ثىبثاه ثبي ى ڈ ٹبى ث ا٭مبڃ الكز هى ى اسجب٣ ثب سؼبي وم اڅمچچ هث

ى اث٦ ثب ػىبز سؼبي ىاز ي ى اڅمچچ هث ػا انوجبي اوش٪ب بى ا ى

اٵاى ا ى اسجب٣ ثب اه ػىبز ػاآىي و اډي از ٽ ىان ثشاوي ډئڅز

ثب سؼبي، ډؤطس ٭مڄ ومبي اكا ومبي ي ډبو ىان ٹبى هاي ثى ٽ ى اث٦

ي ى ي سمبڄ بى ث ػبو يث اڅٮمڄ ػبډٮ ٽ ٭مڄ سؼبيٽباو ثب ٭پ

٥ ثشاوي ث ىان ىپ، ثا اڂى ٭جبر سٲ ڈ ىيڅز ډشؼبي اثا ځىى. ث

ا ي ػبو ي ث ى اث٦ ثب سؼبي ٭مڄ ومبي، كمبز ٽبډڄ ػبډٮ ډؤطس

اډىز وب از، كش اځ ا ىاا الكز اولب ى ىبب ٭مڄ

ډى٣ ث اڅمچچ هث ػاكبڃ ځو ا٭مبڃ الكز ىان سؼبيٽباو وجبي. ث

اٽظز ىيڇ ثبؤ 7107٭٢ ى بڃ ب يڅزسمم از ٽ ډؼم٬ ى

.ومبي ٭٢ اسوب ډ ب ىيڅز

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

89

هبثغ هآخذ

هبثغ فبرسی: الفدياى ی اسبسبهغیز ػض بی دلتهؼبفیت یزبی حبفظ صلح » ، 0384اشبن، ٽبشه، ا .0

شرای اهیت(، 1422 ی لغؼبه)اثبهبت «الوللی ثیياس صالحیت لضبيی دياى ویفزی الوللی ثیيویفزی

.37، مب اڅمچچ ثهكٺٹ ډؼچڅبو، اڅيه كبڇډشػڈ:

، سان، اوشبار ځىغ ىاو.لذرت ی هحبوو ، 0386، كه، اډپبن ػىزآٹب .7

، «ارسيبثی تؼلیك ضؼیت دارفر سداى اس سی شرای اهیت» ، 0388، كه، اډپبن ػىزآٹب .3

.40 مب، اڅمچچ ثهكٺٹ ډؼچ

تؼزيف، ػبصز شزط اػوبل صالحیت دياى ویفزی » ، 0391، كه، اډپبن ػىزآٹب .4

.44، بڃ ثشڈ، مب اڅمچچ ثهكٺٹ ډؼچ، «سجت ث جبيت تجبس الوللی ثیي

الوللی ثیي تمبرى صالحیت دياى ویفزی ی مغ» ، 0391آڃ ٽؼجبٳ، كه ي اهش، ؼبى، ا .5

، ٵچىبډ كٺٷ ډچڄ، بڃ ايڃ، مب ىيڇ.«شرای اهیت: جبيت تجبس

ثزرسی جزم تجبس در وفزاس ثبسگزی اسبسبه دياى ویفزی » ، 0389، ىت، اهبٹبن د .6

.07 مبكٺٹ ىاو، ب ديكٺٹ، ډؤ ډ٦بڅٮبر ي ب دي، ډؼچ «الوللی ثیي

ث دياى الوللی ثیي بی جبيتارجبع » ، 0389، پى، ااػبځبن ، ډؼشج ي هبوٮچ د يػبو د .7

، ډؼچ ډ٦بڅٮبر كٺٹ، ىاوپي كٺٷ ي ٭چڇ ب «تسظ شرای اهیت آثبر آى الوللی ثیيویفزی

ىاوڂب ا، ىي ىيڇ، مب ىيڇ.

ٵچىبډ ،«الوللی ثیيآيیي تؼمیت جبيبت در دادسزای دياى ویفزی » ، 0388بث، ډلمى، ا .8

، مب ىيڇ.39كٺٷ، ډؼچ ىاوپي كٺٷ ي ٭چڇ ب ىاوڂب سان، ىي

، ډؼچ كٺٹ «الوللی ثیيللوز سهبی صالحیت دياى ویفزی » ، ٥0386مب، ػاى، ا .9

.37، مب اڅمچچ ثه

، ډشػمبن: كه دان ي به، سان، ػىڂڄ.«الوللی ثیيحمق ویفزی » ، 0387ٽ، آوشو، ا .01

ثزرسی تحل هفم جبيت تجبس پس اس تصيت اسبسبه رم ثب » ، 0391ٽ االن، ڄ، ا .00

.، ىاوڂب ٹڈاڅمچڄ ثه، اي كٺٷ وبډ دببن، «وبهپبال 2212تأویذ ثز وفزاس ثبسگزی

، ډشػمبن: ثىبڇ ٶبن ي ډلمي «ویفزی الوللی ثیيحمق » ، 0390ٽبوټ بٻ، ا ،ٽش ب .07

امب٭چ، سان، مز.

تؼزيف جبيت تجبس در پزتی لغؼبه وفزاس » ، 0390ډ اى، ١ب ي ٵيٱ وب، كه، ا .03

.63ثز ي پڈ، مب ، ٵچىبډ اجى، بڃ«در وبهپبال الوللی ثیيثبسگزی اسبسبه دياى ویفزی

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

90

، ٵچىبډ بز هبػ، بڃ «الوللی ثیيجزم تجبس در دياى ویفزی » ، 0385وڈ ٵ، ٭چ، ا .04

.4ثشڈ، مب

فزست هبثغ التیي: ة

15. Anderson, Michaele, (2010), Reconceptualizing Aggression, Duke Law Journal, Vol. 60, Issue 11.

16. Arsanjani, Mahnoush, (1999), The Rome Statute of the International Criminal Court, American Jounrnal of International Law, Vol.93, Issue l.

17. Boge, Yessin, A. M, (2007), The Council and the Court: Shared Objectives or Opposing Views on the Crime of Aggression, School of University College Dublin.

18. Clark, Rogers, (2009), Negotiating Provisions Defining the Crime of Aggression, Its Element, and Conditions for ICC Exercise of Jurisdiction over it, European Journal of International Law, Vol.20, Issue 4.

19. Coalition for International Criminal Court, available at http://www. Iccnow. Org visited in 8 July 2010.

20. Craw F, Michael, and Jami Miscik, Rise of the Mezzanine Ruler: The New Frontier for International Law, Foreign Affairs, Vol.89, Issue 6. 2010, (November/ December).

21. Glennon, Michael J. (2010), The Blank-Prose Crime of Aggression, The Yale Journal of International Law, Vol. 35, No.4.

22. http:// www.iccnow.org visited in 8 July 2010. 23. Jiang, Jeny Miao, and the International Criminal Court: What in World is

to Say? University of California, Berkeley- School of Law. 2004. 24. Kreb, Claus and Leonie von Holtzendorf, (2010), The Kampala

Compromise on the Crime of Aggression, Journal of International Criminal Justice, Vol.28, No.3.

25. Non – Paper by the Chair Further Elements for a Solution on the Crime of Aggression, RC/WGCA/2, Kampala 31 May- 11June 2010. -ICTY, Celebici, Judgment, para. 378.

26. Resolution 1422, Adopted by SC at its 4572th Meeting, on 12July 2002, Index: S/RES/1422(2002).

27. Scharf, Michael. P, (2012), Universal Jurisdiction and the Crime of Aggression, Harvard International Law Journal, Vol. 53, No.2.

28. Scheffer, David, (2009), the International Criminal Court and Crime of Aggression: A pragmatic Approach to Jurisdictions and Definitional Requirements for the Crime of Aggression in www.SID.ir Archive of SID the Rome Statute, 41 Case Western Reserve Journal of International Law, Vol.3, No.2.

29. Schuster, Matthias, (2003), The Rome Statute, Crime of Aggression: A Gordian Knot in Search of a Sword, 14 Criminal Law Forum, Issue 1.

ر... د

وزجب

ت تنبی

جوم

فهی ه

سرر

ب

91

30. Stahn, Carsten, (2010), the End, Biginning of the End or the Biginning? Introducing Debates and Voice on the Definition, Leiden JournalInterna tional Law, Vol.23, Issue4.

كالغ پ آاهن ک ك يیځګړیزة هل

ؽضود ګم ؽبيی

ویي:

ک كاب ټن كنوغ ربهیـ پبڼی ی پ ثه پ اړ كا ث هار عر ا يغجه كی چ پ ټن ک ك ه ابب و پ چ اب ی ټنیي يقهق كی

ګډ ژل کړي ا ك ژلا اړریب ی ن ثیال ثیه اله په کړي.غښزی ااړریبي نوی كفپه اړریب پ په ،څوګ چی واب ځبګړی فکو

ثبیل ی کن ک ويو كثم اب و ك ك الغ پیښیږي . ك الغ كؽم نپبه يوعـ ز نوي .

پ نيړیټن ک كنذ ز كهنك . ن كنذ پور ټن ، یقی ك اب ټن ډیوي نوغی فی، اک كهنك انږرونږ ی كیو ىه کبن پ لي

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

93

روریت ژل کړی كی . پ ی ډنجلۍ ک کالی ن كنذ پور ټن ى پ ك ډن ( segmental society( ايزفولټن )nomadic tribeي لجبیه )ثل

ی. ثلي لجبیم ن يواښکبهیبڅق رکیم ي ئ .اك كی ډن ټن پ پوافزیب يلن ټن يزه چی پ نيړیلجبیه ک ن يیځ ر هاغه رغییوځی چی

زبك ر هیلن ئ، ایغبك ي .ك فړن هاټنن څق كفړك رنیل الكی اال کچی ټن، ن الزبكي ؾو ین ثم و يوز کن او ګډي ي . كا عړښذ جزب ك افواك پ ثواثوؽمل ايکهفیز الړئ ا ن اثزلا

بیه ی ګټ افیز . كریذ اپوک او پبه كی پ كڅوګل ن يق ك كنذ كهنكک ټن

عړښذ پ كنیم ك ټن بىيبل ا وبيب هکل كفپهۍ كاړیک ا ټنیي ينیذ پوثټ هد ی اكلجیه غړی پ ټیګ ن ډن و پیل كهنك ا ك ) فوكیذ ( يفو کو ځبګړی ځبی ځبیګی كهنك . ا كاځبګړ كاؾواف كپیښیل

ك اهرکبة كکښذ اليم ګوځیل ، ځک كي عړښذ كغی رويیځ ی ډل اعووغږي هايیځ ر کړي . ک چیوي کي يقبنف کړ روو کیل لجیه كو ډل ه ؽمل ؾبو پور كغ پ ؽم ال پهی کب . كيیځ ر هاغه ىیب اضوه ن

ریى ی ا كي اللاو پ پبی ک څیړ هز ، ټن كغ كؽم نپبه يبتثبیل ك ىیب ي ك هضبیذ يعجبد ثواثول ، ن غ ځبی چ ټنیيينیذ كيغوي ايزضوهي ډن رويیځ ن يټنیي االزبكي اړیک و روکیت ی

ئ ، ئ ، ك الغی ؽم افم اهځ ژلا ر كثیور زیل كوایغ آبل اړی پ غ اله چبه هد ی چ پ كي ټن ک ی كي ؽم افم يقال

كفلانذ ك اعواکن ثیال ثیه ثڼی رکیهنی .پ كي څیړ ک يږ نيړی كالغ پ که نډی فجوي ک چی اال الغ څ ر ای ان هايیځز کیږی ، ثیبك يیځګړیزة پ ربهیقچ غږیږ ، هپی پ

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

94

االو ک ك يیځګړیزة پ ثبة ګړیږ ا پ پبی ک پ فپم ګوا یاك افغبزب هل ا ایذ هڼب اچ .ک كالغ پ ؽم ک كيیځګړیزة پ

انف : الغ څ ر ای ا ن هايیځز کیږی ؟

( ن که څق conflicts( ا)configure( كالریی ) conflictالغ )افیزم ی ك . چ كقړي ، الغ ، يبىف ، افزالف ، ټکو، کک ،

عګړي اكا هيقب پ يفو ژثبړل کیلای .كټن كثیالثیه عجم ، ډن ، ګوپ ا لو رويیځ فهف ، ػفهف نؾبپ

يفکهي ، ایډیبنژیک، ؾبي ایب ، ؾویبری ټکواربكو ر ای ، چی ك يزضبك اړف رويیځ ثیالثیم كهیځ یل .

ځ رپیو كاها پ ن يق ك ثیال ثیه کب ، ګوپ ا فهک رويیاافزالف ن كك، كزه، عغوافیي چبپیریبل ك ژل جج اكا ه اړف

څق وچی افیز ي .( كعګړي یب يجبهىی يقب conflict( ډکوۍ ن يق ) Websterك یجزو)

وی نوي ، یقی الغ ك ك ډن رويیځ فيیک يمبثه ر ای ، ف پ پواف رګ پ ؾ ، غښز ايف ک یڅوګل رپیوا افزالف كی .

كیجزو ډکوۍ كى رقویف كا كی چی ن الغی څق يغهت كغښز یبؾویبر رهی افزالف كی چ ډن فپه هالف ر پ كايلاه رګ

هیلنی . ك ك ( ن ؾو الغ نږ رونږ HaKer and wilmatكبکوایهبد )

ښکیهرړن ډنرويیځ ی څوګل يجبهى ك ، چی كثیالثیه يف ايؾلك وچی پ که ثیم ره اك لف پ ال ر هاړ کی كیاثم پ چبه ک يلافه کي .

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

95

( ن ؾو الغ ی څوګل يجبهى ك ، چی ك كیب John Dewyكعب كیي )وچی ا كه ك پ يیځ ک چی ن فپم ځبګړي ره، نږڅو ټونی ګوپ

ال څق ك فپه يف كالز هاړن نپبه يیځ ر هاځی .ن پهری رضیؾبر هز پ نډ رګ یالی چ الغ كابب كژلا ن

پ ژلا ک ك ځبګړ څق ګڼم کیږی . الغ ی عجیقی چبه ك چی ك ابب ژلا ن فوكي ا فبيیه کچ څق ین ك ړیان کچ رواړیک پهي هايیځ ر

کیږی .الغ غ يال پیښیږي چ ك افواك ، ډن اثټ كافکبهئګټاغښز رويیځ

ځ پ افزالف اټکوهايیځ ر ی . كابب ك پیلایښذ ن پیه رو كثوي ټن رويیثیالثیه ثڼالغ ز كهنك . ك كي روڅګ ك ربهیـ پ اږكک ك ثویذ پ يیځ

کی كالغ كؽم ی ډیو اغیيبک ايقن عویم يیځګړیزة ئ .ل يیځګړیزة كا ی اله چبه ك چ کالی پ ثیالثیه کچ كوډ

الغی پ ؽم ک روي ګټ افه

كيیځګړیزة ربهیقچ :ة: يیځګړیزة ، ن ن ییيي الهي كافزالفبر ك آاهی ا ؽم افم نپبه كیی هیی ايیزك پ فا كثوي ټن پ ثیالثیه فوګ ک اږك ربهیـ نوي . ن نوغ ىيب څق كف ، الغ اافزالف پ ثوي ټن ک ز نوي ا ككی

اهي نپبه ى ك ؽم الهي ايیزك يعكئ چی پ وفو ا ىيب ک الغ ك آ ی رغییو ارکبيم يلنی كی .

يیځګړیزة پ ۍ ړۍ ک ی ي پلیل ل يیځګړیزة ن پقا فز های ك افواك ، ډن، لي ، ګلا یاك رويیځ كیيقل يیزك ا

كهنكنی كی . پ نيړیټن ک یی ك يیځګړریة ن عویمی څق ه پ څیوزك الغی ك آاهی اؽم افم ا كعګړي كيقیي نپبه ك كهیى اړؿ پ اظ

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

96

ازفبك کن ا پ كي روڅ کی يیځګړیزة ك الغی ك كاړفا رويیځ ك اړیک كربيی نپبه ی یه .

څق پ ړالی ټن ک پ ټن ړۍ ک ى يقل ا يیځګړیزة ن ربهیـ كك ئ . كيضبل پ رګ پ نوغ يو، یب ، هو ، بن ايویکب، افویمب ، نوغ چی ا هیاك ک ك الغ پ آاهی ک یيم ی ام ګڼم کیل . كل پ

هم کیل چ غ ی ك) یاك ک يیځګړیزة كیفوف ام ن عه څق ث پچبئیذ ( پ بي یب كا چی ك الغ پ آاهي ک روي ګټ افیزم کیل .

ن ربهیـ څق كړالی فهکرويیځ ن يیځګړیزة ځیی يف ك كښ فا یبكالغی كاړفږكي کل ئ روڅین ثه کښی فپم افزالفبد كفجوارون الهي

قان الړایب كبپهي كهیى ق ) كهیګړي یب يیځګړی ( ا كاړ ا پ ربروی فا ر كي ړق پ اغ ؽم افم کړی .

يیځګړیزة كه ټنیي ایب پلیل پ څیو كىيبی پ اږكکی پ ثیالثیه ثڼ هد ینی كی چ كغ ټن رضیؼ ا رویؼ ك كي کچټی يمبن ن

هی څق ثو ثویښ ، پ كي ثوف ک پ لي رضیؾبر ث کیږی.ؽ

ط : يیځګړیزة پ االو کی :عر ك چ يیځګړیزة ین غ يبیهڅق كی چ ك االو كيجی كی پ ربهیـ ک ك يم ی اله چبها كالغپ ؽم افم ک كیي ډیوي غه پ

یوك ځبګړی ځبی ځبیګی كهنكکی كی . االو فپه کبههارهک عویم پ څپیوا ر ايوکی چی ، ك الغ كؽم ، ك كاړ فا رويیځ كالغی پ بفا ک كن ك هايیځ ر کن ا ټیګښذ پ يف پ بعذ ) اغ کیلن( ا يیځګړیزة ال پهي کړی ، پ فپم يیځ کی االػ ك كهیګړي ق كيځګړیزة پ يقب كی ا پ ن اعړعبړي و ك كيهبب رويیځ ك افزالف

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

97

ؽم افم ييب ر ك االو ن ټیګاايو څق كی . اهلل رقبنی عم عالن پ لوآ لاهګ اهلل رقبنی عم عالن پ لوآ 1کویى کی فويبی : ژثبړ : ن غه ك .

ړ ) ک چیوي ك يايب ك ډنی ین ثم و الغ یب عګړی کویى کی فويبیی : ژثبانجز ك ښکیها كښ ډن رويیځ 2ر هاپبڅیږي ، كغی رويیځ ن کړی (

بعذ ايیځګړیزة پ ټن کی كؾى ا ايیذ ك فلیزبث ا بری نپبه فهااړی كی .

ټ لوآ کویى كهی ډن ) كهیګړي( ن لی کجه ك پهری آیذ ك واؽذ پوثچ پ عګړ ک ښکیم كي يکهف ګوځی چی ك غی پ يیځ ک چی پ عګړ اكښۍ ک كي پ االػ ال پهي کړي ا ك كی رويیځ ن ټیګ کړي

یږی ا پ فپم يیځ کی یولاهګ پ ثم ځبی ک فويبیی : ژثبړ : ) ن فلای . فپه پ لی روریت فويبیی : ژثبړ: ) ييب و ه كی ،ك 3( ن کړی

4ه رويیځ ن کړی (يفوی كپهر آیذ ویف پ رفیوکی نیک چی كيايب رويیځ پ اړیکک ام، يؾجذ اكزی ان ك ، الغ اعګړ یازضبیی ؽبنذ كی . ك الغی ك

يهبب يکهف كی چی غ فپم ام ر چی فجبهد ن نی ، ارفبق پیښیل پويال ، ههګهۍ ، كزۍ ا يوز څق كی هګوځي .

پهر آیبر ټل ك كهیګړی ق یب ك كهی ډن ك) يیځګړیزة ( ن الهي كبعذ پ ام كالغ كؽم افم كی ن ییييیزك پ څیو واؽذ نوي .

0 078 اڅىبء آ -

9 كؼار آ - 73 0 االوٶبڃ آ -

01آ كؼار - 4

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

98

و هی اهلل فهی هى پ اؽبكیض ک ى ك فپهځی قړ اك كپیغجواکوافزالفبر ا كښی پ ؽم افم پبهښز ن پبو ړایذ ځیی ثوف ك . پیغجو

اکوو )( پ ی هایذ ک فويبی :د څق غه بكژثبړ : ) پ فپم يیځ کی االػ ك نبځ ا هژي ن یکه فج

ثم ځبی ک ی فويبیم : ژثبړ : پ فپم يیځ ک االػ كو ىه ا ا پ 1كی ( يبل ن للی هکن څق افضه ك ( ثیب ى ن اؾضود )( ځیی يمن ك چی

2فويبیی : ژثبړ : پ فپم يیځ ک االػ كجد ن څبګڅق ی څبګ ك ( .وی ؽبنى یی ايړی ن لاهګ پیغجو اکوو )( فويبیهی كي : ) ک چی

فپم ؽهى څق ها ګوځي ، ډیوژه ث څښز رقبنی )ط( ك ؽهى فالت ) پبیهی ( پ ټن ثبلي هاښکز کړي ( .

ؽضود يؾل )( پقپه پ فپم فه ژلا ک ك يیځګړي پ فا كالغپ آاهي اؽم افم ک ثټیي هل آكا کړی كی .

) ا ( ا) فيهط( رويیځ كؽضود يؾل )( ك يیځګړیزة ك ك لجیه كازب ك االو پ ربهیـ ک ك كی يلفب څوګل ګا كی .

) ا ( ا)فيهط ( پ يلی ک ك يیزی ا ازګ لجیه ي ا که که ین ثم و پ عګړ اكښۍ ک ي . كا ك لجیه یڅکه ك چبپ يوربث ا اکۍ و عړیلن . ف كپیغجو)( پ يوربث ك يهبب كغود پويال ی كيیځګړي پ فا ك ك پ يورة کړ کړ چی ك آؾضود )( كيځګړیزة پ پبیه ک كی كاړ لجیه چی که که ی پ فيذ ا كښۍ

اآهايۍ پ فضب ک ژل پیم کړ . ک ریول ، ك هڼ پ څیوی ن ي و ك ن

اث ىايى،سډ ي وب - 0

0ٷ ع 0413ا ٹڈ : ي اڅياء ، ؿبح ايڃ ، اڅچئبڅكب ،٭اڅ ااثه اث ػم - 7

،766.

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

99

ك ؽلیجی ن چی كفزؼ پ هد کی روي یبك یل ك نيړ ا هثل پ که ك چی كؽضود يؾل )( ا پیوا ن فای ن يقبنفی و كيک ك ىیبهد

ها كيوا كور هن پ فبعوپوي کړ . ا كا پیښ كيهبب نپبه ن فىیبد ایذ ځیی ثوف ك . ؽضود يؾل )( ك يیځ ر هاغهی الغ كؽم پ يف كؽلیجیی كنی پويال ك) ثلیم ث هلب( كيناکوي ايیځګړیزة ن الهی ن

فپه يقبنفی و ك ن رړ الهیک کړ . غ يال چی ؽضود يقبی )ه( ن ؽضود فهی )ک ( و ك)فی( پ ی

کی پ عګړ ښذ . ن ی څ يكی هز ك بو فهک لوآ كیي پ څک پهر کړل ا كاړ فای ی ن ر هاثهه ا كلوآ کویى پ هڼب کی ك كی ك الغ كؽم ا آاهی غښزکی ل. كاړ فا عګړ كهن اکړ ی کړ

پ پیم ک كؽکیذ ن الهي ك) اىهػ( پ ی روڅ كفپه افزالفبر يضؿ كکبلکی) پ بو کی كیي ی و كی ( ؽم افم کړي . كؽضود فهی )ک( ن فا اثيی اقوی ا كيقبی )ه( ن اړف فوث اثی انقب ك ؽکب پ رګ

ز ټبکم ل روڅ ز افزالف ر هیل )هیلګی ( کړی . ن كی پیښی نږ هكفاهعلضی يق ر هاغه . كؽضود فهی )ک( ییو پهیب ن ك ځیی ثیم ل ا كؽضود فهی)ک( اؽکیذ پ جذ یی فپم يقبنفذ افال کړ. غی ك )الؽکى االهلل (یقی )ؽکى كاهلل )ط( ن فا كی ( قبهپیم کړ.فاهط كؽوهاء پ بي

( هاغډ ل . ی ک )کف ر ږ كی ی ی كؽضود فهی)ک( ، فجلاهلل ث فجب ك يیځګړي پ رګ غی ر ازب چی ن ډیو ىیبر يجبؽض هز فاهع كفجلاهلل ث فجب يیځګړیزة يب ، چی ؽضود فهی )ک( كوا پ یک ن كی و پ عګړ ښذ چی ن

ل ل. ک څ ى كفجلاهلل ث فجب كاړفا څق ىیبد کب پ کی ژيیځګړیزة ن يبر و يقبيـ ف پ غ ىيب ک ن يیځګړیزة څق پ

ن ییي رګ كالغ ك آاهي اؽم كی يیزك پ څیوګټ افیزم .

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

100

ك: يیځګړیزة ايیځګړی :( پ بي یبكیږي، Mediationيیځګړیزة : چی پ اګهیی ژث کی ك) -1

غ فقبنیذ كی چی كغ پوثټ بپهی فوك ) يیځګړی ( ك الغ ن كاړ فاو پ ی افزالف کی يوز کي روڅپ یك اړفیيرافك ال يي .

( پ بي یبكیږي ن ی Mediatorيیځګړی: چی پ اګهیی ژث ک ك ) -2 ړق ځیی فجبهد كی چی كیي الغ پ كهیګړي ، ثیغوف )بپهي ( اكي

ؽم ک هل روو کي .يړی كریى ین الؽیذ ا اک نوي فن كاړ فا و يوز کي روڅ كؽم پ ي كا الهي چبهي چ ك الغ ك كاړفا ګټ ربيی کړي ، ال يي . يیځګړی یاىي ك الغ كاړ فا

ی پقپه هزۍ کړی ر هیږي هښ کي ايوز هو کي چ غر الڅوګ چ يیځګړیزة ی افزیبهي پو ك اكيیځګړي پ اغ ا كالغی ك كاړ فا پ رافك ا کړی هد يي ، كيیځګړیزة نپبه ك افزالف ك

پ ي يهييي ، كيیځګړیزة كاړفايافمذ ، غی كيیځګړیزة كپبیهكاړ فای کالی ن يیځګړیزة څق پ ال هاغه پبیه ي یب ی هك کړي ، يګو كا چ غی فپم ځب ن ړالي څق ك يیځګړیزة كپبیه پ يه يکهف ثن . يیځګړیزة یكاهګ يیزك ا اله چبه ك چی پواف ازقبل نوي

پ و ډل لضی ا یبالغ ک كرغجیك ړك . يیځګړیزة یاىي پ فوكی اکچ ك الغ پ ؽم افم ا آاهي ک پ کبهړل کیږي ، ثهکی پ يه کچ ) كلي، ګلاډنپ الغ( اپ ړیان کچ ) كیاك اړیان بىيب پ

وي .الغ( ک ى فهاډیو ازقبل ن

ـ : كيیځګړیزة وایظ : كيیځګړیزة نپبه ثبیل اللیی وایظ ز نوی .

. ك يیځګړي فیيیک ز . كيیځګړیزة ك كاړ فاز

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

101

. پ يیځګړیزة ک كالغی ك كاړفا يوفیذ كيیځګړیزة ك كاړ فا پ هیذ پیژلل ثبیل و نهی فپم يمبثم يیځګړیزة پ ثیوک كؽضه اګډ پ يف پ هذ پیژ .اړؿ ك . ك الغ ك كاړ فا رويیځ ك افزالف ز كافزالف ړ يضؿ پ که كؽم ك یي الهي ك يلن نپبه كالغ ك

كاړفا هښزی نیانزیب ا كيیځګړیزة ن الهي كفجو ارو نپبه چز انی . ك كاړ فا ریى پ پبیه ك ال يلن نپبه كی كهیګړي ك الغ

بپهي افپهاک نهي پ يوز چی كالغی پ یڅ نهي پهي رړا نوي . كيقکیۍ کړي پ هد ک كيیځګړیزة كپبیه ك يه نپبه ك

الغی ك كاړفا ریى .

: : ك يیځګړیزة ثټیيي ځبګړ كيیځګړیزة ن ثټیي ځبګړ څق یی كغ افزیبهي انی كی . پ كي يقب چی نيړي : يیځګړي كيیځګړیزة نپبه ك الغ كاړ فا ر پ ړالیيک

کو يغجهیذ نوي .كى : ن غ نهي چی كيیځګړي نپبه كيیځګړیزة ړالیي کیږی كغ پ

كافزیبهاالكی . كهیى : كا چی كيیځګړی ؾوك)ؽکى ( كؾوپ فالف يها يهک ، انياي كی ا يهر عج نوي ا كاړ فاي كيیځګړي ن فا ك ړالي

یؽم اله پ يهيکهف كي .

ى : پ افغب ټن ک كيیځګړي ځبګړریبي :پ یه ډیو نوغی ربهیـ نوي . پ افغب ټن ک كالغؽم، كعوګ ايوک

ن ربهیق څیړ څق څوګلیږي چ نوغ آهیبئیب ث فپه ىیبرو زيي، زوي اکچۍ يئهی ك عوګ يوکن الهي ؽم افم کن . كی پ في رګ ك

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

102

ډن عوګ كهنكی چی یي ر ی جب اثه ر ی یز یه . پ كي عوګ ک پ ی ک فاو اپ ثه ک فا هاټنیلل .

ك )جب ( عوګ پ کهیک عړیل اك که ړي پیښ ث پ ک فیه کیلنی ، كا عوګ ث پ وني که ک عړیل اځبګړی ځبی ا ف هر ټبکم ي

پ ک چی ټل فهک ث ث ن ازضبء پ ک هاغډیلل افپه قړي االغی ث ی فیه کن ، ن ځی قښ ښب څق ښکبهي چ ښځث ى ثوف پ ک كهنك .

كي عوګ ر ىيږ اۍ کهیان عوګ هر كي .)یزی ( ى ی ډل لي عوګ يګوك)جب( غلي كيهذ ټل فهک

افکوي ای پ ک هاغډیل الی، ثهک كايغه ث فب كلو كهییب) بفوا الهښکی( غجب يقه انیکبئ چی پقپه پبچبث ى پ ک ګډ کب .

انجز كي عوګ يوک ك ىيب پ ریویل و ك فپه ټن ك ځبګړریب ن يق يیځګړي ر ى ځبز ځبګړ ثیه کړي كي چ اللي هر نډ غر کیږي .

. فو: ك اؽزواو ړيوا ، يبهد : ك الغی ك آاهۍ پ که په يقهيبد ، پ انیبلذ نوي

نک وفیب ، پی ږیوي ، كی فهبء ، فبب، يهکب، يقهی اك فم فبلا . . فيد: ينج فهک نک یلا ، فهبء کواو ، پیوا پیڅهزیب: غ کب ك يیځګړي پ رګ يم کیږي چ رمی ا ة ی فهک ر څوګل ي .پیڅهز بپهي رة : ښ يیځګړی غ څک كی چی ك ن پ كك ا كزهن

ټنښ پ ا لاهګ كالغی ن كاړغبړ و ښ اړیک نوي ایب كغی كثبهاافزبك څق ثوف ي ا كکو اړؿ پهي کړي .

لذ ، افزبك اثبهفبل یک ود : ښ و ، كښی کهۍ غړی ، كلاي ، ځک ك كی كچهل ن يق الغ ، عړک ا ړګک که غه کالی . ك كي نپبه چ الغ ن هاک ؽبنذ څق هاګوځ ، ثبیل

غكال

ل

ة هیز

ګړیځ

ك يک

ن اه

آپ

103

يیځګړی كیبك یا بف كهنكکی ي. كپه پ ارغوث ن يق ك يقهيبد هاغډ کړي ، كالغ ؽغى ا لد هاکى الغ پ که پ فب يبهد

کړي ، ښ يهال نوي ابپهی ا . ټن پویکړي ك پبک علا ن يق پ ه کړي په فلانذ اابف فب ك اهلل رقبنی عم عالن ك هضب كؽبهن پ يؾ

لب پ پبی ک ثبیل یبك کړ چی پ یاك ک كيیځګړیزة ك پو ك کن نپبه څکبن ړالي ك افغبزب ك االي عهیذ كفلنی ىاهد ن فا

( يبكک ك رويی فلانذ کبهي ډن 19يبنؾ ا يیځګړیزة كلب يك پ )پ اغ عړ ،چی ك كي کوښنیککی ى ك غ پ ریل یک ډ

افیزی . ی كاهګ رویؼ ي ی يبك ک ك كي لب يفكيړی يكي پ نيړۍ

ك يبنؾی ) عړعبړی ( اكيیځګړیزة لب اللی يف ر كهیلن پ يؾه ضـ کیږي :

كاالي فوګ ك كل ك ن ابى ) عړعبړی ( ا ك كاړ فاك -1 كاالػ پو ثټ.

ن ك ګډ پیبړي کل كافزالفبر پ ؽم افم ک كفهک ای ییيي ټ -2 كفوكي الي قړن ،پوافیلا څق يقیی . -3ن فوف ) ككیي( فلانذ و ك ه فلانذ ك یزى رو يیځ كاړیک -4

رؾیى ا كغی رويیځ كاړیک پیبړي کل .لي ينیذ يه ر ك وغړکايموا كفپهاهرکبث افبن پوړا -5

څل .ك عوو پولوثبیب اهك ی فبه ر نيړیزة هکل ان عوو څق ك -6

هاالړی ىیب کښذ . ك كی كؽغى افلنی ا لضبیی ثټ كکبهکښذ . -7

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

104

یه ك چی پهر مکوي لب فپم كربئیل ، ریت ، ریؼ اافبم پړا څق ك ی ا كغ پ فهی کیلا و ىيږ عګړ ځپهی ټن ك الغ ن يیجذ

فال پ نهګبي پهر کړي . پ ګوا یاك ک ك الغ كکښذ پ یه !

افځهیک :ی كهؽم فم يبىفبد ، قیل يواك ) های ( يغجق اؽلی ، کبثم ، ال ال ف يیبغیګو -1

. ھ 1387پښز ، پښزب ا پښزنی ، څیړال یل يؾی انلی بی ، ؽلد کزبة پههځی ، عالل آثبك -2 . ھ 1389، پ افغبزب ک ك لب عړی پیالي ، لضبرپ ؽضود ګم ؽبيی ، قیل فپوځی ، کبثم، -3

. ھ 1395عبیګب فلانذ رويیی كهفم االيی ؽمق ایوا ، هػ اهلل فوى ، ازبهاد فولی ، چبپ -4

. ھ 1393كو ، روا ، ـ 1388ل فپولیی ټنی يغجق ، کبثم ، ك الغی ؽم ، غالو لیك ) غبد ، فوټی ( ك يی -5

. فلانذ رويیی ، كکزوؽی غاليی ، بىيب يغبنق رلی کزت فهو ابی كاګبب ) ذ ( -6

. ھ 1391يوکي رؾمیك ك رق فهو ابی چبپ و ، روا ، ..... ا ك نیکال هفاه اه یبك كښز .

ك يجبػ ك رمییل ك يوفیذ كالیم ا ضاثظ یې كی ثوف

فضه فجلانکویى

پ يقکۍ يمبن کې ك يجبػ پ يبیذ ا ك رمییل پ اجبث ثؾش رو و پ كې يمبن ث ك يجبػ ك رمییل ك يوفیذ كنیه، ك يجبػ ك رمییل ډن ا ك يجبػ ك رمییل ضاثغ ثبلې ثؾش . كاچې پ ا فو کې پ لای کې ك يجبػ رمییل ىیبد

يې غښزم چې ك يجبػ ك رمییل ضاثغ ثبلې يمبن يغوػ كی ن لې ايهنیکى څ كا يقهي چې ك يجبػ رمییل ك چب ؽك كی، څ فذ ك يجبػ رمییل

کیلای ا ك يجبػ ك رمییل ضاثظ څ كي. ك رمییل نغي يقی: رمییل يله كی پ نغذ کې رړل، ىځیو، کم هکل ا

م کېږي : )لیل االیو()ثلې ربړ( لیل انکزبة فظ (نک چې یiيقې ر یم کېږي)( نک چې یم کېږي : لیلد انلاثخ ، ا لیلد انکزبة ( iiر یې مغې هکړې )

څبهی يې ربړ ا نیک ر يې کم هکړ، ك رمییل عـ لیك هاځې، يمیل ك يغهك ضل كی، يمیل غ كنیم كی چې پ غ و رمییل ها يځ ر کېږي.

(غ لیل چې فپه افواكر iiiیل رقویف: يب عئ ث نغـ ايـ ا ثیب الـ )ك رمی بيم ا ك ه يقیی ا ك ی فذ نپبه ي، كغ ر لیل ای .

یب پ ثم فجبهد: ك ی څیي يبیذ ر ك فذ ا وط جذ کل كی، یق ی ئ پ وط ا یب فذ و يمیل کل كي.

106

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ك چې ك رمییل ا رقی پ يځ کې فوق کړ، پ كې ځبی کې اړیرقی، كې ر ای چې ك فبو ن يفو څق ځیې افواك هایزم کو چې فبو نفؼ هر بيم كی ا رمییل ، كې ر ای چې ك يغهك ن نفؼ څق ځیې افواك ك ثلل پ

ې روف كی (ك رمییل ثم فوق ن رقی و كاكی چې: رمییل كاivرګ هایزم )چې يغهك هڅق بکذ پبرې ي ا رقی كاې روف كی چې ك ؽبو غ

كا لل چې « الزها انوکی ال رمزها اعفبنى بءى»ر بيهیږي نک : :الزها انوکی ( ك يوکی يبيب ا ښځ ټنر بيهیږي، ځک چې پ نغذ

كالنذ کي ا پ فو ثبلې كالنذ کي ا کې ك يوکی نفؼ پ ټن يوکیكا لل )الرمزها اعفبنى أءى ( كا كی ن فبو نفؼ څق )يوکی( هاثب

(vا پ كې كالنذ کي چې اعفبل ا ښځ ر بيهیږي. )رمییل ك ی اضبفی څیي غښزکې كی که چې يږ ای : )افزك هلجخ ( يايې

جې ر بيهیږي ا و ی چې اىاك کړې، عاى نوي، ف ک كاې ا کبفوې هلای : افزك هلجخ يايخ ( پ كې ځبی کې فمظ ياي هلجخ عاى نوي، كنز ك يغهك نفؼ رمییل پ اضبف فذ و هاغهی كي چې يايخ نفؼ كی. ف رقی ك

غ افواك ك چې ك فبو اضبف څیي اعبة کي، ثهکې پ رقی كفـ ا يـ كؽکى هر بيهیږي نک: )اکوو انغالة ( پ كې ځبی کې ك ټن عبنجب اکواو يغهة كی ا ټنر بيهیږي ا ک كاې یم : اکوو انغالة انقواء( كنز ك اکواو ل پ بفوا پهې رړنې ك ، ن غ چب څق اکواو كفـ چې

كي. غ بفوا

يزمليی انی ك قې ا رمییل پ يځ کې رپیو ك رمییل ا قې رپیو:کي ثهکې كاړ ی ثواثو ګڼ، رو كې پهې چې ازضأء، وط ا فذ ك قې پ

نړکې هان.

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

107

ف يزبفوی فمبء ا انی یاځې ق پ كې رقویف کې ها افه: هفـ انؾکى ( ك يزبفوی انی ن ؾو ك قې ا رمییل پ viيزبفو( )انوفی ثلنیم وفی يځ کې فوق ز كی:

و اهكیلن پ لیل ك ثهکې ځې، يځ ن ټل ؽکى يغهك ك کې رمییل پ – 1 پ يغهك نپبه رم ك ا كی پبری ثبل ځبی فپم پ ؽکى ا رګیږي كایو اعالق ك

ق كاې ك پ غ کې نيړی ؽکى ك هز یم ی، ف كن ثبلې ؽکى كغ ؽکى و ن يځ ځ ا فم هثبلې کېږي.

پ يقک، پیز ا هز کې الـ کېږي، ف ق یاځې پ رمییل – 2هزې ؽکى کې هاځ کو چې هز بىل ی ا ك يؿ څق یې هز

هاغهې كی.ا يواك څ ی كی، ځیې فمبء ای چې يمیل ك اى كاچې يمیل څق يغهت

فبفم یغ ك ن غ څق ك يزکهى اهاك يواك ك ا ك يزکهى پ اهاك ثبلې كنیم كالنذ کي ا كنیم كغ اهاك ثوثډ ي ا ځیې انی ای چې يواك ن يمیل

كاكی چې پ ام څق كنیم كی کو چې پ غ و رمییل الـ ی، ف القیذ کې يزکهى يمیل ککې كی، كاچې يزکهى پ اهاك و رمییل کي، ك رمییل جذ فپهې اهاكې ر کړ ا غ څ چې پ اهاك ثبلې كالنذ کي، غ كنیم كی، عالق پ كې يقی چې يل انی ا يل ن لیل څق آىاك ي ا رمییل كا يقی چې يل

ی لیل و يمیل ي.انی ا يل پ

ك رمییل ډن:كا چې ان االيو کالی ك فبي ا فب ؽم پ افزجبه ك رمییل ډن:-1

چې ك ټنې ؽم يمیل کړی ا ک ؟ پ غ ځبی کې چې ضوهد ا يهؾذ ې نیلل ان االيو کالی فبي ؽمق پ يقې و لیل کړي. نک ك اې چ

ځیې غو ا ځګه کې ك هفیذ روف يـ کړي ا غ یاځې ك كنذ يهکیذ هثنې څړځبی ك )هی اهلل فهی هى(ګوځي چې اث فو هضی اهلل ف ای هل اهلل

108

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

(ك viiثیذ انبل ك اښب نپبه فب کړ ا ه فهک ث هز ا ښب څول )ك كنذ پ يهکیذ کې ي، ن غ څق ټل ازلالل ع كاك چې کيې ىيکې

يهبب ګټ پهر کالی ، ف كنز كغ فبو ؽك يمیل پ كې و چې ك ثیذ انبل ا ښب پ کې څوي، ا ى ان االيو کالی چې ځګه، غو، كښزې ا كاې ه يمیل کړي چې یاځې كنذ پهې اړ پیلاکړي ا هفیذ نال څق یې هاثب، پ ا فذ کې ىيږ پ یاك کې ى ځګه ا غو كنذ فپم يهکیذ ګڼې ا څک پ غ کې روف کي ا روف یې عوو ګڼم

کېږي.ؽکيذ ك كې ؽك نوي چې ك اړریب ن کجه فب يهکیز ك كنذ ګوځي،

ق فب يهکیز ك ټل ګټ نپبه يبنک ر یې لیذ هکړي ا یب پور ن لیذ څ کبهي ا ن يبنک څق یې افه.

كا ك رمییل ثم ډل كی چې ك يجبػ پ :ډن رمییل ك افزجبه پ انياو ا يقې ك– 2که ثبلې هڅق ثؾش کېږي، كا چې ان االيو ك كې اک نوي، چې پ هفیذ ثبلې يجبػ يهيو کړي، كا ث پ فپم ځبی کې هثبلې ثؾش ، ف كنز كيو یبك ک چې ان االيو کالی يجبػ پ انياو و رمییل کړي، نک غ ؽکى

چې غښ ث پ اۍ کې ك ځه فهئ ا یب ؽکى کړي چې که ث ن کړي ك پړ ىیبد عړئ، نک يږ پ كې اړ ك اؾبث کواي ثیهګې ى نو چې

پ فذ چې ك کفې ان ، اه نګیل، اریب یب )هضی اهلل ف(که ك قل ث اثی لبر یې )هضی اهلل ف( ك ی څق ، فوفبهق ي که ځیلل ا ك غ چز

)هضی يکزة هانیږ چې پ فښز و ك که ك عړن ؽکى افه، فوفبهق

( ن كهی پړ څق viiiكاې هر نیکم: الیيیل اؽلکى فهی صالصخ اثیبد() اهلل ف(چې پ ؽمیمذ كې یڅ ی زبې که ىیبد عړي( كنز ك ازلالل ع كاك،

کې ك که عړل پ څ پړ پهې يمیل كي، ثهکې يجبػ ايو كی چې څک یې

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

109

)هضی اهلل څيو عړي، ف ثم ر ث فبؽ ضوه هي، پ كې ځبی کې فوفبهق

ك کف فهک پ كهی پړ ثبلې يمیل کړل، كا انياو پ يجبػ ثبلې .ف(

: انی رمییل پ ثم افزجبه و اى پ افزجبه ك رمییل ډنك عاى ا فلو ع -3ى یهی چې عبیي ا ب عبیي رمییل كی، ثیب كغ عبیي رمییل ك ډن كی، چې پ

اللې رګ رو څیړې اللې ی:

بعبیي غ كی چې ك وف پ فالف ي، یب كاې :رمییل بعبیي –انف يجبػ رمییل کړي چې ك يهؾذ پ فالف ي نک ان االيو ؽکى کړي چې اث ث څښئ یب ث غى کوئ، یب كاې ؽکى کړي، چې پ يغهم رګ ؽکى کي چې

كاې رمییل کړي ن یې څق ىیبرې ښځې ث کئ ايیو یب ان االيو ؽك هوي چې چې پ غ و وف رو پښ اللې ها ا یبى پ هفیذ ثبلې كهل ربو ك هفیذ ك يهؾذ پ فالف ي، پ ؽمیمذ کې ف رمییل ك غ يجبػ عاى نوي چې ك ی څیي اه ؽبنذ يجبػ ي ا رمییل ك كې نپبه ي چې ك هفیذ يهؾذ پ

ي، پور ن غ څق رمییل بعبیي كی.کې ي ا یب ك ضوهد نپبه

كغ رمییل ك ډن نوي ی كا چې يهيو ي ا كى غیو يهيو یل:رمی عبیي –ة یقې پ ام کې ك يجبػ رمییل كهذ كی، ف كغ كهذ رمییل الىي ثڼ نوي چې

چهل اهيو یې پ هفیذ ثبلې يم ا ور هل الىو كي ا پ کن یې لبکېږي، يهيو رمییل ك ان االيو ا ن يو ن فا ي: ځک چې كغ الؽیذ ان االيو ر هفیذ هکړی ا پ فپه فښ ا افزیبه و یې ن غ و فمل کړی چې ر ىيږ کېم یې، چې که غ ی څیي يمیل کړی پو هفیذ ثبلې یې يم الىو كي

ى کړي، چې و ګیځ ث پهد کئ، پ هفیذ ثبلې ک چېوې ان االيو ؽکكا الىيیږي چې و ګیځ پهد کي ا یب ان االيو ؽکى کي چې پ اۍ کې ك ځه لبث کېږي ا غښ ث فهئ پو هفیذ یې كغ ؽکى ك يجبػ رمییل

الىو ګوځ.

110

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ثبلې الىو كی، ثهکې غیو يهيو رمییل: رمییل پ ام کې عاى نوي، ف پ چب یې يب كهذ كی ا ک یې يب، څک هثبلې غ يهيو ګوځنی ک

، ثهکې ك وچب فښ ا افزیبه كی چې فم پ غ کي ا ک یې کي، كا ك يغزل ا يفز رمییل كی نک يغزل ای چې پ اۍ کې ك ځه غښ فهئ كا

الىو كی ا یب يفزی ای چې فال ينت ثبلې فم کئ، كا پ رمییل پ چب چب ثبلې الىيیږي، كغ ر غیو يهيو رمییل ای.

ك ان االيو ك ټبکه يف كاكی چې ك هفیذ كی ا كیي چبهې ې پو يـ ك ثځ كا چې وف یبذ ك كنذ رلاثیو ا ك هفیذ ك چبه جبنل كي،

يجبػ رمییل پ وف یبذ پهې رړا نوي نک پ كې اړ فمبء ای: یبذ كاكی چې پ کن و یې هفیذ االػ ر ژكې کېږي ا ن فبك څق نوې کېږي ک څ ى چې هل اهلل )هی اهلل فهی هى( غ ي ایښې ا ى هثبلې ؽې بىن

(ixې ي)

پ كې ثؾش کې ك يجبػ ك رمییل ك يوفیذ يوفیذ كنیه: ك يجبػ ك رمییل ككنیه ړالې کېږي، كا چې ك يجبػ رمییل ك ال فم يضؿ ك چې ی څیي ن يغهك اثبؽذ څق پ انياو یب يقې و يمیل کېږي، پ كې اړ انی څ بڅ

ی چې ك يجبػ ك ثؾض کړي كي، ف پ رفیم و یې ثؾش كی هثبلې کړرمییل كنیه ى هاړي، ضوهي ك چې ك يجبػ ك رمییل وف كنیه ړالې ، ك يجبػ رمییل پ لوآ کویى کې ى ثیهګې ا پ جي ز کې ى ې هاغه، اهلل رقبنی ف بهؿ كی ا ج کویى )هی اهلل فهی هى( ، ك بهؿ ك ؽکى رویؼ

هاى ك يجبػ رمییل ك ؾبث ئ پ آصبه ا ژل کې ى هايځ ر ککی كی، لغ ی كی.

پ لوآ کویى کې كا ؽکى ز كی چې ښکبه کل يجبػ چبه ك، ک لوآ کویى:څک یې کي ا ک یې کي، ف ك يؾوو نپبه چې ك ؽظ یب فوې اؽواو یې

به کن څق يق كی، ک رړنی ي، ښکبه کل ب عبیي كي ا پ اؽواو کې ك ښک

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

111

چېوې ی ق ك اؽواو پ ؽبنذ کې ښکبه کړي، پو غ كو الىيیږي، اهلل رقبنی ؤزى ؽووفويبی: } ل خ انإقبو بنب يب زهى فهكى غو يؾه ان ( x) {ؤؽهذ نكى ث

ي كي، يګو غ چې پو رب ثبلې ث نزم ك رب نپبه ثې ژثې څبهي ؽالل ثی ن كې چې ؽالل ګڼک ك ښکبه ایږي پ كاې ؽبل کې چې رب پ اؽواو کې یب زئ ( پ پهر آیذ کې ك يئهې هاغه كي: ی كا چې ك اؽواو پ

به ؽبنذ کې ښکبه ؽواو كی ا كى كا چې ک رب پ اؽواو کې یبزئ، ښککل ها كي، كا چې فبكي ا پور ن اؽواو څق ښکبه کل يجبػ چبه ك، ك اؽواو پ فذ کې يمیل پ ؽويذ ، ک چېوې څک ای چې اهلل رقبنی ك اؽکبي بهؿ كی، يقزبه کم كی، ك ؽم ا ؽويذ اک ك غ پ اک كی، ف ك ثم چب پ

ی ا كا عاى نوي، لا ك اهلل اک ك يجبػ رمییل کل ی ډل رویقی ؽکى كرقبنی فضم ا يوثب كی چې ځیې څیي یې يجبػ ګوځن كي، رو څ ك ؽبالر ا ؽوف پ ثلن و غ يمیل پ انياو ا یب ى پ يقې و يمیل ، ثم كاچې اهلل

آيا ؤع ب انن ؤن رقبنی پ لوآ کویى کې فويبی: }ب ؤ ل ؤعقا انو قا انهای يايب ك اهلل اعبفذ کئ ا ك پیغجو اعبفذ کړئ ا ك فپه (xiانإيو يكى{ )

ايیوا اعبفذ کړئ( پ كې ځبی کې ك اان االيو اعبفذ ثبلې اهلل رقبنی ايو ا ػ رمییل كی، ک غ پ انياو ؽکى کړی، ك ان االيو ك اعبفذ بؽ لا ك يجب

و ي ا ک غ پ يقې و ي، ک چیوې ان االيو ك اعبفذ بؽ ی، ثیب ف اهلل رقبنی ك غ پ اعبفذ ؽکى کب.

پ ز کې ى كايئه هاغهې ك، چې يجبػ رمییل ی كی: فجلاهلل ث ذ: (xiiجی ))هی اهلل فهی هى(( انوثنح الثم انللخ )ای: ؽی ان)هضی اهلل رقبنی ف( فو

ج کویى )هی اهلل فهی هى( ك هثنې ىيک ك ثیذ انبل ك اښب نپبه څړځبی ګوځن( پ كې ؽلیش کې ك ازلالل ع كاك چې ك کيې ىيکې يهکیذ چې ك

ك كغ االيې كنذ و ي، ن غ څق ټل يهبب ګټ افیزالی اځک ی ثوف یې )ؽی( ګوځن، یڅک هز فپم څبهي څونی، كا

112

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ځک یې ك ثیذ انبل ك اښب نپبه فب کړ چې لغ ر ك يجبػ رمییل یم کېږي.

ا هل اهلل )هی اهلل فهی »كغ هاى ثم ؽلیش کې هاغه: فجل اهلل ث فو ای: هز ن كهې هځ څق (xiii« )الضبؽی ثقل صالسهى( ی ا رکم نؾو ا

هل اهلل )هی اهلل فهی هى( ك لوثبی ن غښې يق فويبیهی ك( پ كې ؽلیش کې ك لوثب غښ فړل ا برم عبیي كي ا يجبػ چبه ، ف چې که ك يلیې ښبه ر

كهنكل، ثې ىن ن ثبډ ا کهی څق فمیوا هاغهم ا غی ك فهاک نپبه څئ، ن کجه یې هل اهلل)هی اهلل فهی هى( ن كهی هځ ىیبد ك لوثب ن غښ څق فړل ا مفیو کل يق کړل ا ثیب یې څ فذ ځډ هز ثیور كغ رمییل پهر کړ ا ك مفیو کن اعبى یې هکړ، ځک چې فهذ يزفی ، چې غ

اړریب په کیلل . ك فمیواا هل اهلل )هی اهلل فهی هى( »ای چې انبيذ ث فجبكح –ؽلیش -3

لضی فی وة انقم ي انیم فبالفهی یوة لجم االفم یزوک انأء انی انکقجی ثیک هل اهلل )هی اهلل فهی هى( ك (xiv« )صى یوم انأء انی االفم انني یهی

فويب ك ثبك ن یالة څق ك فړثن نپبه كا فیه کړ چې نيړی پهر ق فپم ثبك اث کړي ا رو غ پهې ث اث پویږكي، څ اث ك ثیق ر هیږي، ثیب اث ښکز ق ر چې کو غ ر ژكې كی ف کړي( پ كې

ش کې ك ازلالل ع كاك، چې ك فړ ا یالة اث ك ټن نپبه يجبػ كي، و ؽلیڅک ه څق ګټ پهر کالی ، څک ك كې ؽك هوي چې ځب پهې یې فبې کړي، ف څوګ چې اث ن پهر ریيې هاې ي، پهری ق ه څق

بی کې رمییل هاغی چې فپم کښذ ا ىهافذ ښ اث کالی، پ كې ځنيړی ق كې اث ثلې کړي ا فپم کښذ كې اث کړي ؽبل كاچې اث ف

ك ټن ګډې كي ا ثبیل پ ګډ هڅق ازفبك کړي. ای چې هل اهلل )هی اهلل فهی هى( فويبیه اهلل فجل عبثوث – ؽلیش – 4

فقې ؽك ز كی( ك فقې پ و ویک څیي کې ك(xvكي : انفقخ ف کم وک( )

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

113

ؽك پ االي ویقذ کې ككې نپبه ویک یب ګبډې ر صبثذ كی چې ك ضوه يقیی ، پ ټن کې ف كافجو ك چې ك ىيکې يبنک کالی فپه ىيک پو ی چب ثبلې پههي کو چې كك فښ ي ا غ ك فپهې ىيکې پ پههن کې

اړ يمیل ی چې فپه ىيک ك فپم ویک ن اعبىې پور آىاك كی ف ثبیـ پ كې پ ثم چب ثبلې پههنی ا ك غ كا يجبػ چبه ویقذ يمیل کړ، رو څ ك

ضوه يقیی .

پ اصبه کې ډیو كاې هایز ا القبد هاغه چې يجبػ پ انياو ك اؾبث اصبه:کواي چې يجبػ رمییل کړی كی ك ضوهد ا یب پ يقې و رمییل ی كی، اؾبث

يهؾذ پ اب ا كغ پیښې ر پ ؾیؼ ل ثبلې يږ هیلنی كي ا ك االي ايذ فمبء ا ان االيو ك فزی پ هکن کې كنیم هثبلې ی، پ كې اړ ځیې

ثیهګې كنز هاړ:کو چې ك كى فهیف )هضی اهلل ف( ر فجو هیل چې قل )فبهق فو – 1

پ فذ کې ك کفې ان ئ( فپم لو ر كهاى عړ کړی، رو څ ك فهک غږ هر هیږي ا ك فهک پ يځ کې يه ې چې قل لو نوي ا كا یې ك غ لو كی، فو فبهق )هضی اهلل ف( يؾل ث ه فپم ازبىی کفې ر

چې قل كا کبه کړی ا ک ؟ غ ر یې ايو کب چې ك نیږ، چې عبط افهلو كهاى ځي ا ثیور يلیې ر هاز ، يؾل ث ه كا کبه کب ، قل چې فجو ا غ یې هاغښذ، يؾل ث ه لو ر ك هغی، قل

اقذ ا ك فپه هاد ا غ ر یې ك الهې يوف هکب، ف يؾلث هكلې پ که یې هر ك فو فبهق )هضی اهلل ف( يکزة ښك ا ك االو فهیف

پ كې ځبی کې ك ازلالل ع (xviث فپه چبهاک ر یم )ایبکى انؾغبة...( )كاك چې ك هفیذ ا انیب پ يځ کې فبه پیلا ا غی ر فپم کبیز

كا رمییل فوفبهق )هضی اهلل ف( کړی، ک څ ى چې ك لو ړالې کړل ، نپبه كهاى عړل يجبػ چبه ك، ف فو كا رمییل پ يقې و کب.

114

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

( ك ىکبد ك اكا کن نپبه يقهي يیبذ ټبکهی ف اهلل هضی) فضب – 2(xvii) ک څ ى چې ك ىکبد هکړ پ و فذ کې عاى نوي چې که وع

په ، ف كغ يجبػ پ يقی يیبزې پهې يمیل کل ك كې نپبه چې پ ی کبل کې ك ځه ىکبد ا فیزم ، يګو پ غ يیبذ کې ا ثم كا چې فهک

فپم لوض اكاکړی. ا ځیلل که اریب ا نګیل اه کې کف پ چې فذ څ هاى كغ – 3

ی يکزة لب اثی ث قل کې فذ كې پ ئ، عړې څق ی ن که كغفو فبهق ))هض اهلل ف(( ر نیږك چې ن فالفذ څق پ فښز و ك که ك عړن اعبى افه، ك االو فهیف اعبى هکړ، ف غ يمیل پ كې و ئ چې ن كهی پړ څق ث یې ىیبد عړي ا كاې هر نیکه ئ: )الیيیل

ك ازلالل ع كاك چې ك که عړل ی يجبػ چبه (xviii)اؽلکى فهی صالصخ اثیبد(ك پ ځبګړي یو پهې يمیل ا فب كی، ف فوفبهق))هض اهلل ف(( پ

كهی کټ پهې كغ يجبػ چبه يمیل کړ.ای: فو فبهق )هضی اهلل ف( ث چې څک ك الیذ يجبهک ث اهلل فجل – 4

ث یې يکزة هکب، ك غ زۍ ث یې صجذ کړ ا څ نپبه ټبکه ا غ رفذ چې ث غ ك الیذ ن يمبو څق نوي ، فهیف ث هو ؽبة کب ا کو يبل چې ن صجذ يبل څق ىیبد ئ غ ث یې ن غ و ی ا یبث یې ټل

ی اهلل ف( كا وط ( ك ازلالل ع كاك چې فو فبهق )هضxixهڅق افیذ )ګوځنی چې څک پ كنز كلې ګبهي فپه زۍ ث ن كنذ و صجذ ي، رو څ ك كلې پ رلۍ کې كاګوي کړي، ؽبل كا چې ك انیب نپبه پ فبهك فذ کې چې ك كنذ فذ يوفیږي رغبهد کل عاى نوي، ف فو فبهق

ك چې غی ث ن فپه يج څق ګټ پهر کړي )هضی اهلل ف( ككې یو كهنا فهک ث هو ك غ ك يت ن کجه پ رغبهد کې هفبیذ کړي، ا ثم كا چې فو فبهق )هضی اهلل ف( ككې یو كهنك چې انیب فپم كنز فذ ك

كغ ق ګټ نپبه کبهي ا ك هفیذ يبنؼ ث روې پبرې ي، ځک غ

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

115

رمییل کړی ئ، ا ى ك كنذ يوربث کالی چې فپم يبيهی پ لغ چکبد کې پ كل ګبهي.

پ فغ چې کړې وط كا انیب فپه پ( ف اهلل هضی) فبهق فو – 5آب ثبلې ث پویږي، وي عبي ث اغلي ا ك غ ډډۍ ث فهي( ك كنیم ع كاك چې پ ښ ا ثل آ پویلل، ښ ا بړ عبي اغزم ا ك غ ډډۍ فړل يجبػ فم كی، کو وف يبقذ ز هوي، که چې ؽالل ي

فبهق فپه انیب ر كا وط کړې ، چې رو څ کو رمییل ز كی، ف فو غی پ هفب ا روف کې افز ا ك هفیذ فليذ ث ه څق پبرې ي ا ك هفیذ

څق ث فجو ي، كنز فو فبهق ك يجبؽ رمییل کړی كی.)هضی اهلل ف( ك يوا ا نی ؾبث فو ه ځبی ر پ فبهق فو – 6اعبىې پهې يمیل کړی ئ، يګو كا چې غ ث ك ه ا كنز كلې نپبه ره، فپه

(xx پ كې ځبی کې ك ازلالل ع كاك چې و څک اىاكی نوي چې ن ی ځبی )څق ثم ځبی ر فو کړي ا كا چبه و چبر يجبػ ك، ان االيو چې كغ يجبػ

ی ن يه ا فهى څق ايیو انايی پ فپهې اعبىې پهې يمیل کړی روڅ ك غګټ افه، ځک ف ايیو انايی كغ يجبػ يمیل کړ، یب ث کېلای ككې نپبه

غی ن فو يق کړی ي چې رو څ كی ك كیب ښکال پ فز کې ا چي .کړی ك فو فبهق )هضی اهلل ف ( ن ام کزبث يیوي و کبػ کل يق – 7

ئ ، ن ؽنیف ث انیب )هضی اهلل ف ( څق هایذ كی چې غ ی یكۍ ښځ پ کبػ افیزې ، فو فبهق)هضی اهلل ف ( هر كاې نیکم: عهمب، فکزت،

(xxiنک ففذ ارقبعا انيبد ي( ) ی ؽواو؟ فکزت انی: الؤيکزت انی: نى؟

ك يجبػ ك رمییل ضاثظ:وف اؽکبو چې ك فو، اعت ا ز پ ن ویقذ و ث يافك ي:ـ 1

كهع کې ي، يږ ثبلې الىو كي چې ارجبؿ ک، روڅ صاة پ ال هاړ، ف ك يجبػ پ اړ ثل يقزبه پویښكل ی كی، چې ور یې هي اک ، ځیې

116

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

ان االيو ك كې اک نوي فذ كاې پیښیږي، چې ك يجبػ رمییل ر اړریب پیلا،چې يجبػ رمییل کړي، ف كغ رمییل کې ك ؽالن ؽوايانی ا ك ؽواي ؽالنانی ي، رمییل ث ك ویقذ يافك ي، ك و ث پ ټکو کې ي، غ يجبػ چې اثبؽذ یې پ و صبثذ ي، پ كای رګ پ انياو یب يقې و يمیل ي، پ

ي ثڼ ث ی څیي يمیل ي، ځک چې لغ ك ویقذ فالف ا بعبیي چبه فك، چې يجبػ پ كای رګ يمیل ، ځک چې ی څیي اهلل رقبنی هاکړی ا ثم څک یې يق کي ا یب ی څیي اهلل رقبنی يجبػ کړی ا ثم څک یې اعت

ی رګ ك ویقذ و ربكو ګوځي، یچب ر ك يه ړ كی ا كا پ كاکي، ک ك ضوهد پو ثب يجبػ يمیل ، عبیي كی، ځک چې ثه چبه ز كی ا ک ثه اله ای، ثیب ف رمییل ن و ها كی، ك فبي ؽبعبر نپبه ى ك يجبػ رمییل کېلای ا كغ چبه ك وف فبي پ هڼبکې هايځ ر کېږي. پ االي ویقذ کې ډیو اؽکبو نیلل کېږي، چې ځیې فز ك ؽبالر ا ىيب پ ثلن و ثلن يي، كغ هاى ك يجبػ رمییل ك وف یبذ پ ثب ك ان االيو پ

ايو چې ك هفیذ يهؾذ پ کې پود ي کیلای .

يو ك يجبػ رمییل که چې ان اال ـ رمییل ث ك فبو يهؾذ نپبه ي فب:2کي، غ ث ك كې نپبه ي، چې فبو يهؾذ پ غ کې پود ي، فب يهؾذ، نک پ كې اړ فم لبفل ك )روف االيبو فهی انوفیخ يط ثبنهؾخ(

(xxii پ كې لبفل کې كا يفو پود كی چې ك ان االيو روف ث ك هفیذ پ )مییل پ انياو و ي ا ک پ يقې و ي، ك يجبػ ګټ ي، ثواثو ك چې ك يجبػ ر

رمییل ث ك یې فبې ډنې نپبه ي ا ث ك فب فوك نپبه ي ا ک كاې ي، كغ رمییل بكهذ كی.

يبنؼ ډیو ااؿ نوي، ف كنز بغ ډن ثبلې يکش ک، چې ك کو ي، ی فبو يهؾذ كی ا ثم فب يهؾذ نپبه ك يجبػ رمییل هايځ ر کېږ

يهؾذ، فبو يهؾذ غ كی چې پ ی پیښ کې وف ؽکى ك ډیو فهک ګټې

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

117

ن ځب و نوي ا غ عهت ي، نک ك كی بر، ك ف بر، ك فمم بر ا كاې ه چې ټل يهبب پ کې ویک كي ا پ غ پهې یې ګټې رړنې كي.

ی، چې ك ی فو یب څ ر، نږ افواك پهې یې ګټ رړنې فب يهؾذ غ كي، فب يهؾذ یب فوكي يهؾذ ك فبو يهؾذ نپبه لوثب کېږي، ك يجبػ ك رمییل ا يهؾذ پ يځ کې هاثغ كاك چې ك يجبػ رمییل پ يهؾذ ثبلې الړ ي

ل ث ګهي چې ك ا كغ يهؾذ ك ؽوف ا ىيب پ رغیېو و ثلن يي، يغزيجبػ پ انياو کې يهؾذ كی ا ک ك يجبػ پ يق کې يهؾذ كی ا یب ک ك يجبػ پو فپم اه ؽبنذ پوښكن کې ك هفیذ ګټ ك. ك يهؾذ ز ك يجبػ پ رمییل کې پ انياو و ي یب پ يق و لغ ك يهؾذ ا رمییل فالل ك، چې

ی ا يجبػ رمییل ي، ك يجبػ رمییل ا يوه يهؾذ غ ايه ان االيو یې كنیم كي چې اعزبك ر اړریب ا ضوهد نیلل کېږي.

ك یبكې ړ ك چې و يهؾذ ك ان االيو نپبه ك كې كنیم کېلای چې يجبػ رمییل کړي، ثهکې غ يهؾذ كنیم ګوځ چې پ اللې وف ضاثغ ثبلې

الړ ي:ك ویقذ پ يمبل کې ث كافم ي، ان االيو ك كاې يهؾذ ن کجه -انف

ك يجبػ رمییل کالی، چې ك ویقذ ن يمبل و پ ټکو کې ي، نک ان االيو ؽکى کړي، چې فال، فال اقب كې يغل ر ځ، كا رمییل كهذ

غ ك كی بر ك ا ن كی، ځک چې كنز ك ویقذ يمبل و ټکو نوي چې كی قبیو څق ثلل كي، يګو غ فذ یې ن يغل څق ثل نی چې فهک ر یې ىیب هیږي، كغ هاى کبػ کل ك كې نپبه چې ك م بر ف

، ك وفی يمل و پ ټکو کې كی ئان االيو ؽکى کي چې ی االك ث هاړ ا پبیښذ كی. چې غ ك م بر

ن وف و ث پ ټکو کې ي: ک ان االيو كاې يهؾذ ك -ةيجبػ ك رمییل نپبه كنیم ی، چې غ ك پ ټکو کې ي، كغ رمییل كهذ

118

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

كی، ځک چې يهؾذ يو ا بى كی، يهؾذ پو وف كنیم ثبلې الړ كی.

ان االيو ك كې ؽك ل اليم ث ګوځ: ك نی ا يى يهؾذ ك فری -3نوي، چې كاې يهؾذ ك يجبػ ك رمییل نپبه كنیم ا ازبك ګوځي، چې غ ك ثم نی ا اى يهؾذ ك ن يځ ره جت ، نک فب يهؾذ ثبلې ازبك کي ك غ ن ايه فبو يهؾذ فد ، كغ هاى که چې ك ك يهؾز پ

کې رقبه ها، غ يهؾذ ث غه کېږي، چې فبو، ؽمیم ا لي ي، يځ ضقیف ا فب يهؾذ ث پوښكالی .

ك ن األيو پ رمییل کې ك ضوهي ا ؽبع يمبل بر پور ي ا ك كې نپبه رمییل ی ي چې ك االي ویقذ ك ضوهي اؽبع يمبل ا يبنؾ بر

چیوې رمییل ك رؾییبد ك بری نپبه ي، كا رمییل عاى هوي، ځک کي، کچې ک رؾییبد فد ، کو فبك هڅق هايځ ر کېږي ا رمییل ف ك كې نپبه ي چې يهؾز هاعهت ا يفبل كفـ ، غ پ غ هد کې هايځ ر

(xxiiiا. )کېږي، چې ضوهي ا ؽبع يمبل روګاښ اللې ه

كاچې ك يجبػ رمییلل ها چبه ك، ك وف ؽکى ـ ك يجبػ رمییل ق ك:4ق ك، ځک ك وف اؽکبي ق ك هل اهلل )هی اهلل فهی هى( پ ژل کې هاره، پ غ فذ کې ؽې ن آب بىنیل، ي اؽکبو هارهم ك قې ايکب

هی هى(( پ ژل کې ، كاچې هل اهلل )هی اهلل فهی ك هل اهلل))هی اهلل فهى( فبد ؽی ثل ، ك اؽکبي رمییل ق ك، ک څک ك ان االيو ك يجبػ رمییل ق ګې كا ډیو ن ؽك څق نوې فجو ك، پ اعبؿ ا ك يغزل

كې آل كي چې ك هل اهلل پ اعزبك و ق هاځ، ك االو عه فمبء پ)هی اهلل فهی هى( ن فبد څق هز ق هاځ ا څک چې كا ثبه نوي، غ يهؾل كی، كغ کب پ ؽمیمذ کې ك االي اؽکبي فبك غاړي، پ

))هی اهلل فهی كې اړ انی ای: )غیو عبیي فلب ـ یء ي انموآ ثقل فبح انجی

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

119

( ځیې ك ؽك ن الهې څق کبږ پ كې اړ ای xxivاله ال ؽکى ....( ) ى((هچې ك فو فبهق هضی اهلل ف روف ك وف اؽکبي ق كی، كغ کب پ فمیل کې کبږ كي، غاړي چې ن كغې الهې ك االي ویقذ اؽکبو پ ځبګړې

ؽبل كاچې ك فو فبهق هضی رګ ؽلك ا لب ا ه وف فمثبد هك کړي،اهلل ف روفبد ك اؽکبي ق ك، ثهکې ك غ روفبد ك ویقذ پ هڼب کې ك

بهؿ يمبل ك برې نپبه ځیې اؽکبو ك القې و ى پهې کړي كي.

ك ن األيو روف ك يجبػ پ رمییل کې ك رم نپبه ـ رمییل ث كای ثڼ نوي: 5 ی، ثهکې ك يلذ فذ نپبه ي، ك ان االيو رمییل ك يهؾذ ن کجه ي څ ك يبنؾ عهت کړي ا يفبل كفـ کړي، که ب که يهؾز ك ؽوف ا

نی پ ټن پ ثلن و ثلن يي، ک چیوې ثم ن األيو ها، غ کرمییل کې ثلن هان ا یب ف رمییل ثبنکم ن يځ ی ې، یبف يقک ان االيو يجبػ يهي و کړي ي، ای ايبو یې يؿ ګوځ ي، كا ن كې کجه چې ن هفیذ څق ضوه ا يفبل كفـ ، نک ښ ثیهګ یې ك هل اهلل )هی اهلل فهی هى(

غښې ث ن كهې هځ څق ىیبرې برئ ا ثیب پ هارهکې رمییل ئ چې ك لوثبۍکبل کې كغ رمییل پهر کړ، ځک چې فهذ )نږ( ن يځ الړ ا فپم اه ؽبنذ

ر يجبػ هاګوځیل.

االي ویقذ اؽکبو ككې نپبه هاغه ـ ك وف يمبل بر ث کي:6بر کړي، ك وف اؽکبي يفې، كي، چې ك ثل ګب ك يبنؾ ا يمب ل

لف، اواه ا غبیبد ك يبنؾ عهجل ا ك يفبل يقیی كی، و وف ؽکى ن ځب و ك ثلګب ګټې نوي، ثواثو فجو ك چې ك ثلګب فمم هر هیږي ا ک ا پور ن كې څق چې ك وف ؽکى پ ګټ ا يف ثبلې پ ، يږ رالىي ك پو غ فم کړ، ځک ك ثل فمم لبو كی، ك ویقذ پ ټن اواه اغبیبر ثبلې پیږي ا ك وف ؽکى پ فهذ پې ګوځ، ك ویقذ يل ك كې نپبه ی، چې ك كیب ؾبو صبثذ بر، نک پ كې اړ هاځ: ) اب ازمویب

120

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

يبنؼ انقجبك، منک ي فضم اهلل رقبنی اؽب اؽکبو انوؿ فعلب ب فهی فك ( پ ثم ځبی کې هاغه: ) ازمویب ي انویقخ اب xxvال ثغویك انعة فهی( )

( پ ویقذ کې يږ څیړ ا رزجـ رو و کړ، چې xxviضقذ نبنؼ انقجبك( )ای: كغ ویقذ ك ثلګب ك يبنؾ نپبه ضـ ی كی( كغ هاى ازبك فالف

)انمل انقبو نهبهؿ ي رویقخ االؽکبو رؾمك يبنؼ انب ثکفبنخ ضوهیبرى رفیو ؽبعیبرى رؾییبرى فکم ؽکى وف يب لل ث اال اؽل ي ن انضالصخ

( ك ویقذ ن بىنیل څق ك بهؿ يمل كا كی xxviiانز رزک يب يبنؼ انب( )کړي، څ ك غی ضوهیبد، ؽبعیبد ا رؾییبد چې ك ثلګب يبنؼ عهت

په ، ن و وف ؽکى څق فبيقب ن كغ كهی يمبل څق کو چې ك ثلګب يبنؼ ن غ څق وچی افه، ن ځب و نوي( ك ان االيو رمییل ث ك

ویقذ ك يمبل ك رؾمك نپبه ي، ک ك ویقذ ك يمبل بر پ کې يغوػي، كغ رمییل كهذ كی، ا عاى هوي، ك االي ویقذ اؽکبو ك يمبل

نپبه بیم كي، ك اؽکبي ا بیه پ يځ کې پیزانی الىو كی.

ک چیوې څک فزی هکي غ ثبیل ام ـ ك يجبػ رمییل ث ام فهى کي:7کویى بـ ا يؿ، ب يل، فهى ي، پ وف فهي کې ثوالی ي، ك لوا

فب، فبو، يمیل، يغهك، يزوک، يال ا ك وف اؽکبي ك ازجبط پ ان ثبلې پ نوي، ک كغ فهى نوي، غ ر ك كې عاى ز كی، چې فزی هکړي ا یب ك يجبػ رمییل کړي، نک څوګ چې ك يجبػ رمییل اعزبك ر ضوهد

ك يجبػ رمییل ا رمییل كاړ اړف څیړي ا ن غ هز اللاو نوي، چې کي، څک چې رمییل ك يجبػ کي، غ ك هفیذ يفبل ا يبنؼ ثبلې پ ي، ك فپه فب غښز ن يقې ث ك يجبػ رمییل کي، هز ن ډیو ثؾش ا

څیړې څق ث ك يجبػ رمییل ر ىړ ښ کي. چیوې ان االيو پ كی فهي ثبلې پ ي ا وف فهو یې ىك ي، ک

غ ر آب ك چې غ ك هفیذ يفبل ا يبنؾ ثبلې ځب پ کړي ا ن غ

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

121

څق هز يجبػ پ انياو یب يقې و يمیل کړي، ځک غ ك هفیذ پ يبنؾ ا األيو االي فهي ىك کړې نوي يفبل ډیو ښ پیږي، ف ک چیوې ن

ا ك لوا کویى بـ، يؿ، يزوک ا يال، يؾکى ا يزبث، كالنذ ان ا فجبهح ان ثبلې پیږي، ایب غ رمییل کالی ا ک ؟ ك كې فجوې ځاة كا كی چې ن األيو ث ك هی غړ ر يواعق کي ا ن غی څق ث پكې اړ ؾو غاړي، ك هی غړي ث پ كی ا ك هفیذ پ يبنؼ ثبلې پیږي، ك غي ن ؾو و ث ى ن األيو اللاو کي، ک پ هی کې يغزلی يعك ي، ک څ ى غی ك يجبػ پ رمییل کن یب کن و ؽکى کي، ك غی

ځې ك ان االيو یب ك غ ك بیت رمییل پو هفیذ رمییل پ هفیذ ثبلې الىو كی، یاثبلې الىو كی، چې فم پوې ، غه فجو ف كا ك چې و ن األيو يغزل ى ي، پ وف فهي کې رق نوي، رو څ ك اؽکبي پ رغجیك کې ن زي

یؼ کې و يـ ، ک څ ى پ ا فذ کې ك لای پ ریت ا ركهی و اهګب ویک كی، ك غی پ يوز لای پهې کېږي، ک چیوې ن

األيو ك يهؾذ پ ثب رمییل ي کړی، ك غ رمییل كهذ كی.

كاچې ک ن األيو ك يجبػ رمییل کي، ـ ك ضوهد ن يقې ث رمییل کي:8 رمییل كهذ كی ا که چې غ ث پ ضوهد ثب ي، پور ن ضوهر ك غ

ضوهد هفق ، رمییل نوې کېږي، پ كې اړ فم لبفلې ى ز نک ( ك كغې لبفلې پ اب ثبلې ن األيو رمییل xxviii:)انضوهیبد رجیؼ انؾؾهاد( )

کنی ، كاچې ك ضوهد ن ايه يؾؾه ا يؿ څېي ها کېږي، ك يجبػ څیي عویم ها كی، څګ چې ك قزې نږې پ يال يوكاه فړل ها رمییل ف پ انی

كي، ك يجبػ رمییل ك ضوهد ن کجه ها كی، ان االيو ث نيړی پ كې ښ ځب پ ي چې پور ن كې ثه چبه نوي، نک ك یـ فيانلی ث فجلانالو پ اړ

ن ك څق كا فزی غښزه چې ن هاځ چې ك ك پ ىيب کې ك يهبب ايیوا ىکبد څق پور يبنیبد پو فهک الىو کړي ا پ كې اړ فزی کړي، روڅ ك

122

ل حو

«13

97»

لس

سله ه

برشو

182

رزبهیب و عګیږي، فيث فجلانالو فزی ه کړ، رو غ چې ايیوا فپم يبن يیلا ر هاثب کو چې ن ثیذ انبل څق افیزی ، که چې ك ثیذ

های فز ا ايیوا فپم يبن هایزم، هز ن غ یې فزی انبل كاهکړ، چې ن ز کب څق ك ىکبد ن يبل څق پور يبنیبد افزم ا

(xxixكا چبه ك يلذ فذ نپبه . )

ان االيو غ فذ يجبػ رمییل کنی ـ پور ن رمییل څق ثه اله ي:9اله ز نوي، ک چیوې ن رمییل څق پور ثه كاې اله چې زيې چې ثه

ا ضوهد ؽم کي، ز نوي، ثیب رمییل ؾیؼ كی، ځک چې ك يجبػ رمییل ك يهؾذ ا ضوهد نپبه ي، که چې ضوهد پ ثه اله په کېږي ا

ؽکى کي چې ك فالی يکالد ؽم کېږي، رمییل كهذ كی. نک ن األيو ، یب كاې ؽکى کړي چې ثبهړکې يټو ث پ فال ئل يبیب ث ښکبه ک

ړک ځ، یب ؽکى کي، چې فال یاك ر فو کل يق كي، كغ پهر مکو ې چبهې ك يبیب ښکبه، پ ړک ثبلې رهم یب رهم ا فال یاك ر فو کل

ػ چبه ك، و څک پ كې کې افزیبه نوي چې کي ا ک یې کي، یب کل يجبف که چې ك یاك ن يو ؽکى ك کن ا کن کي، يجبػ رمییل ، ثبیل چې ك ن يو ن ؽکى و ى فم ، ك يجبػ رمییل ىیبد پ لای کې

هايځ ر کېږي.

i يـ . 373يـ ، نب انقوة ، كهیى ټک ، 1537انغل: كى ټک: -

ii - ،يـ . 979يـ : انؾبػ فی انغخ : 373نب انقوة: كهیى عيء iii - ،يـ. 21رؾفخ انؾزبط: نيړی عيء

ذ فی

وك ي

یل رمی

ػ ك يجب

كالیم

ك...

نيمذ

ي دایل

ه پهغ

و دا

123

يبفن:iv - : يـ . 364فارؼ انوؽد وػ يهى انضجد : نيړی ټک v - : يـ . 198کف االواه : كهیى ټک vi - ،يـ . 1۰8انافمبد : كهیى عيء vii - يـ . 4ینى عيء: : انقغى انكجو viii - ،يـ. 368انکبيم فی ربهیـ: كى عيء ix - :يق.2۰ -19انغوق انؾکیخالث لیى انغىیخ x - : ایذ. 1انبئلح xi - : آیذ . 59انأء xii - :يـ . 4عيء ، 11انغجوا xiii - :يـ . 8۰عيء : 6ؾیؼ يهى xiv - ، يـ . 536 اث يبع: كهیى عيء xv - يـ . 57عيء : 5يهى :ؾیؼ xvi - :يـ. 53انقهفخ فو فبهق xvii - يـ. 442 يء،ع ړی: ني لااليال الث فجى xviii - :يـ . 368انکبيم فی ربهیـ : كى عيء xix - :يـ. 53انقهفخ فو فبهق xx - :يـ 4۰4فم انقغبة نهالث xxi - يـ . 85خ انزویـ فل فو ث انقغبة، ب xxii - : يـ . 123االجب انؾب یو فهی ينت اثی ؽیفخ xxiii - ،يمبن‎ ،يـ . 357کبل، 1435مانمقل، 66كکزه ؽ انلاي، يغه انقلل، ىاهد انقلل انقكیخ، انقلك xxiv - ،يـ . 251انفل فی ال، كى عيء xxv - ،يـ. 151وػ انککت انیو: څههو عيء xxvi - يـ . 12انافمبد فی انویق االاليیخ: كى عيء xxvii - ،يـ . 197فهى ال انفم: فجلانبة فالف xxviii - :يـ . 7انبط فی فهى انمافل انفمیخ xxix ،يـ 7ـ هغخ انلنخ فی رمییل انجبػ: ك هآفذ يؾك فجلانوؽ ؽجػ يمبن

.www.naseemalsham.com

عالین تجبرتی ثبت آى

بجی ظزيف

همذه

٭الډتتز سؼتتبس ٭الډشتت اتتز ٽتت ثتتا ډٮٵتت ي ډتتو تتبهشه ٽبالتتب ي

اٹشتبى ي ثباتبث ىاا ٭الډز سؼبس، اډي اڅلتب٧ يى. ډلالر ث ٽب ډ

ٽىىيځبن ب ډشچپه ثب سػ ث ٭الڈ ډتٽ امز بى از ي هياان ي ډٳ

يوي.٭الډز سؼبس ثا ډٮٵ ي ػتز ث اوشوبة ٽبالب ي ډلالر ډجبىر ډ

سو م اوا٫ ٽبالب ي ډلالس ٽ ث يچ ټ سبػ ب ټ ٽبهبوت ٭١ت

ډ ب س ځتى يڅت اځت ٭الډشت ثتا ډٮٵت سڅتي ي ى، ډىاشٶبى ٹا ډت

ى ٭الډز سؼبس ي ٭الډز ډلڃ ډٮى ث ٽب يى ث آن ٭الډز ىٮش ځٶش ډ

وي ث ټ ډٮى اشٮمبڃ ډ« ډبٻ» ىٮش اٽظا سلز ٭ىان

ىت آ

ثب و

یرت

جبن ت

الیع

125

ػتى ثب و٫ ٽبال ي ي سىب ثبي ثب ب ٭الڈ سؼبس سٶبير ىاش ثبي ٭الډز و

و اسجب٣ سىڂبسىڀ ىاش ثبي ثچپ ثبي ثب اثشپب ي وآي سى٪تڈ ځتىى. ي ا اتبډ

ٽىىي ى ٭الډز اشٶبى وى ٭بڇ ي ځما

تؼزيف ػالهت تجبرتی

وبن ٭جبر ا آوـ ٽ جت ىبهشه ٽ ب ؿت ٭الډز ث ډٮى وبن ثى ي

يتچ اتجبة ستب ثتيه ى. ځا ډ ٽبال ب ډلڃ، وبنى ثب ٭الډز سؼبس،

ىبب آن ٵاڈ آتبو ي ي سٶبير آن ثب ٽبالب ي ډلالر ډتبث، ډمپته ي ثت

ډ ى.

995 ډبى ڇ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ډىش ػي م تمبا 0ػء ا

ىه اكز ىاى: ت. ى ډى سٮٴ ٭الڈ سؼبس ؿ 0388بڃا

٭الډز سؼبس ٭الډز ب سٽج ا ٭الم از ٽ ثشاوي ٽبالب ب هيډبر ا ا »

«ٽبالب ب هيډبر ىڂ ډشمب ځىاوي.

0301مـىبن ىډبى ايڃ ٹتبون طجتز ٭التڈ ي اهشا٭تبر اتان ډىشت تبڃا

٭الډز سؼبس ؿىه سٮٴ ځىي از:

ٹڈ ٭الډش از، ا٭ڈ ا وٺ،س، ٹڈ، كتٳ، ٭الډز سؼبس ٭جبر ا»

ډ،څٶبٳ ي ٱ آن، ٽ ثا اډشب ي سو ډلڃ تىٮش سؼتبس تب ٵالكشت،

ى.ډمپه از تټ ٭الډتز سؼتبس ثتا ستو ي اډشتب ډلتڃ اهشب ډ

ػمب٭ش ا ا٭ه ب اثبة ىٮز ب سؼب تب ډلتڃ تټ ت تب تټ وبكت ا

«مچپز اهشب ى.ډ

خصصیبت ػالهت تجبرتی

ي ىاا ٽىىي وجبي. اوشٺبڃ ثى ي ځما ٭الډز سؼبس ثبي ػيي، اثشپب ي ٹبثڄ

هبر ڄ ثبي:

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

126

ډى٪ اته اتز ٭الډتز ډىاتشٶبى ثت ي جذيذ ثدى ػالهت تجبرتی: -0

ى. ا كض پچ ثبي ػيي ثتى ي تبثٺ طجتز ي ډلڃ ٽ ثا طجز اا ډ

اشٮمبڃ س٤ ىڂان ا وياتش ثبتي. ى ٭التڈ ډٽتت ډمپته اتز ى ػتء ىي

ي ثبتي ي اػتا ىڂت پتبن ي ډتبث ٭الډز ډٽت ا ټ ٽچم ډبث اشٶبى

تب ډػجتبر ٽ ػتء ډتشٻ ي ډتبث ىي ٭الډتز ډتبن تبكجبن آن ول بي، ثوج

ثىي ٽتبال ٽ از ٽ ثب سػ ث ػييڃ ٥جٺ اهشالٳ ي ى٭ ا ٵاڈ بى. ببن

ا هتب اتشٶبى تى، تو ، ځب ثا و٭ ٽبال ډو ٭الډش ا ٥جٺت

ثا ٽبال هى ا و٫ ډبث ا ٥جٺ ساوي ثٮي ا اوشوبة ٭الډز ډٽ ىڂ وم

ډٽ ي ا مبن ٭الډز ٹجچ اشٶبى ٽىي،

: ا هبر ىڂ ٭الډز سؼتبس اثشپتب اثتىبری ثدى ػالهت تجبرتی -7

ثىن آن از ، ٮى ٭الډز ثبي سؤڇ ثب ٥اك ي ٩اٴ پچ ثبتي. اځت ٭الډتز

ٽىي ي ي ى ثبا كمبز وم ا ډلڃ ٭١ بى ثبي يب هى ػى اشجب ى

ځتى. ا ٥ٵت ىڂت ، اثشپتب آطب هة سؼبس ټ ٭الډز اثشپب ا ى ثومت

« پ»ٽىي ابډ ٭بڇ ا ډبوىي ٽچم ثىن ٭الډز سؼبس اؼبة ډ ٭ىتان ٭الډتز ثت

تب ىات ي اوشوبة وى ، ي ثباله اىپ ث ٽب ثىن ه٣٦ ىي ث پڄ څت

و اوشوبة اٹبڇ ٽ وبوڂ ٽٶز ػى ثبي، ػىج اثشپتب وتياى يڅت اځت اٹتبڇ

٭ىتان ٭الډتز هتبڅ ا اتپبڃ ډىاشٶبى ثب و٫ ٽبال ډشمب ثبي ثتا اتشٶبى ثت

هاي ثى.

٭الډز سؼبس وجبي ٥ سڈ ځىى ٽ ى و٪ ډش اؼبى اتشجب ٽتى -3

ا ى سو ي سم ٭الڈ سؼبس ىڂ ٽ ٹي ثبڈ ډبثز ىاوي، ىؿتب يي

ىځم ي اوشوبة وبىز ٽىي. اؼبى اشجب ى و٪ت ډتش ځتب ډمپته اتز ثتب

٭ىان ٭الډز سؼبس ثا ٽبال ډو ٽ ى اڄ ثته اوشوبة وبڇ ډى٦ٺ هب ث

ٽبال ي آ ن ډى٦ٺ اسجب٥ يػى وياى، ر دى، ثت ٽىىتي ثت ٽت ډتٳ ولت

ىت آ

ثب و

یرت

جبن ت

الیع

127

س اىپ ٽبال ډشٮچٸ ث آن ډى٦ٺ از اػ٬ ث و٫ ي ډجيؤ ػى ىؿب اتشجب تي

ي ى اوشوبة ي هي ٽبال ځما ځىى.

لبثلیت اتمبل ػالهت تجبرتی

ى اث٦ ث اوشٺبڃ ٭الډز سؼبس ډبى ٶيڈ ٹبون طجز ٭الڈ سؼتبس ډىشت

ومبي: ت. ؿىه كپڈ ډ 0388 بڃا 995ػي م مبا

ى ٽ ډ٦تبثٸ اوشٺبڃ ثى ي ى س ډيا ا٭شجب دىياش ډ ٭الډز سؼبس ٹبثڄ»

طجز ډٽ اثو طجز ٭الڈ سؼتبس اكپبڇ ډىيع اه ٹبون يڅاغ ډث٣ ى ىٵش

« ٥ ػياځبو ث طجز ي ثبي.

مـىبن ډبى ىياىڈ ٹبون طجز ي٭الڈ ي اهشا٭بر اان ى اته ډتى ؿىته

ثى ومى از: كپم ا د

ياوشٺبڃ اتز يڅت اوشٺتبڃ آن ى ډٺبثتڄ اتوب طبڅتض ٭الډز سؼبس ٹبثڄ وٺڄ»

«ثى ٽ ډاٵٸ ډٺار اه ٹبون ث طجز ي ثبي.يٹش ډٮشج هاي

اوشٺبڃ اتز. ث اشىبى اكپبڇ ډىيع ٹاوه اٵٲبوشبن ي اان ٭الډز سؼبس ٹبثڄ

ٽ اه اوشٺبڃ وجز ث اوب طبڅض ډٮشج سچٺ ځىى، ول اوشٺبڃ ٭الډتز اډب ثا آن

ا بكت ٹجچ ث بكت ػيي ثبي ث طجز ثي.

اع ػالين تجبرتیا

اوشوبة ي طجز ٭الډز سؼبس سبث٬ ا٤ هب از ٽت ى ٹتاوه ٽتب

ډوشچٴ ثب سػ ث ٭ٳ ػبډٮ ، ٭ٶز ٭مډ، اهالٷ كى، ډبڅق ٽ ي ٭بتز

ي از. ډبى ؿبڇ ٹبون ثى ب ثا آن د ډبڄ ډج ي اهالٹ ډلييىز

ى اث٦ت ثت اوتا٫ 0388 بڃ 995ػي م مب ا طجز ٭الڈ سؼبس ډىش

٭الڈ سؼبس ؿىه ډٮاز:

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

128

٭الڈ سؼبس بډڄا ټ ب ثش ا ټ اڈ، ٽچم، اډ٢بء،كٳ، تپڄ، وٺت، »

تب ٭ىان، ډ، س، وش، ا٭الن، ومو ب ب ٭الم ب سٽجتبر ډثت٣ ثت آن

«از.

ػالين تجبرتی هوع

ت. ى 0388 بڃ 995بى شڈ ٹبون ٭الڈ سؼبس ډىش ػي م مباډ

ثى ومى از: اث٦ ث ډى٬ اشٮمبڃ ب طجز ٭الڈ سؼبس ؿىه اكپبډ ا د

ساوي: ي وم ٭الڈ ڄ ث كض ٭الډز سؼبس اشٮمبڃ ب طجز

تب ي ډؤتبر ىاهچت ي بډبن ب ىيڅش ب ثٷ ډچ، وبن ىيڅش ي ب وبن-0

اڅمچچ ب ٽب هبػ، ډڂ اىپ اشٮمبڃ آن ٽشجب ډؼب ىاوش ي ثبي. ثه

ب ب ٭الډبر ىاا ډبز ٽبډال ډتج ډلاة ي ډىج ب ځو ٭الډبسپ ثب وبن-7

پبن ب ډبث ثبي.

سبي ٭مب ډچ ي ډٺبډبر ٭بڅ ىيڅش.-3

ر ي ٭جباس ٽ ا آن وجز ث اىاار ىيڅش، اشجب ي ثشاوي.ٽچمب -4

٭الم ډؤبر م ډبوىي كالڃ اكم ات ډبتز تچت تم تب تب -5

ب. ٭الڈ ډبث ي سٺچي ا آن

٭بډ ثبي. ي و٪ڈ٭الم ٽ ډىبٵ ٭ٶز، اهالٷ -6

ثبيٽ ډٮمال ا ٥تٸ ابډ٭الڈ ٽ ى ٽٶز ب هبز ٱ ډو ب بډڄ -7

تب ډتإو ي ي ثبي ب بډ ٭ٳ ي ىه ث اػىب، ډلالر ب هيډبر ىاى

ساوىي، ٥ ٭بڇ اشٮمبڃ ي ډ سبي ډٮمڅ اػىب ي ډلالر ؿىه ٭الډبر ث

ساوىي اشٮمبڃ، طجز ي ډىكمبز ٹا ځوي. ډڂ ث كض ٭الډبر سؼبس وم

ػٲاٵب ٽ اشٮمبڃ آن ثب٭ض ډٲت تين ډىتإ تب ډىجت٬ اػىتب، راباش-8

ډلالر ب هيډبر ځىى.

ىت آ

ثب و

یرت

جبن ت

الیع

129

اڈ، اڈ هبواىځ، ٭پ ب وبن و طبڅض، ډڂت اىپت ډاٵٺت ٹجچت ي تب -9

ا ى ډى كبڄ ځىي ثبي. يط

ډىج٬ تب تب ٭الم ٽ جت اٱٶبڃ ډىڇ ځىى ب ډٮچډبر ٽبة ى ډى ډىإ، -01

ډوبر اډاڃ ، ډلالر ب هيډبر ثبي.

٭الم ٽ بډڄ وبڇ سؼبس هبڅ، سٺچي ب ػٮچ ثبي. -00

٭الم ٽ ډشٮچٸ ث اوب كٺٺ ب كپم ثى ي ٽبثى آن ډمىت٫ ځىتي -00

ثبي.

اػب ډبڅتټ ٭الڈ ٽمذى ب ٽ ى اٵٲبوشبن اوشب ي سيغ بٵش از، ډڂ ث -03

آن.

ي ډث٣ ث اػىب ب هيډبس پتبن تب ىاا ب سؼبس طجز ٭الڈ ي وبن-04

ډبثز ثبي.

٭الم ٽ اشٮمبڃ آن ث ډٺبي هب سو ځىى.-05

ډ٦بثٸ ډبى دىؼڈ ٹبون طجز ٭الڈ ي اهشا٭بر ٽ اان طجز ٭التڈ ي اهشا٭تبر

ڄ ډمى٫ از:

د -0 ٥ت ٭الډتز ؿڈ ډمچپش اان ي دؿم ٽ ىيڅز اان اتشٮمبڃ آن ا ثت

سؼبس ډى٬ ٽىي.

اوڀ ب ىيڅز اان. -ب وبن -اكم ٭الډز الڃ -7

اٽج. دؿڈ م اان ثب ٭الډز ډو ػم االډ ي ٮب اهلل -3

ثبي ا ٹجتڄ ىيڅشت ي ٽچمبر يب ٭جباس ٽ ډڈ اوشبة ث ډٺبډبر م اان -4

اډظبڃ آن.

اكم ي چت اكم ي و٪ب آن. ٭الډز ډؤبر م ډبوىي الڃ -5

٭الم ٽ ډوڄ اوش٪بډبر ٭مډ ب ډىبٵ ٭ٶز ثبي. -6

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

130

ثجت ػالهت تجبرتی

ث ٥جٸ كپڈ ډىيع ډبى دىؼڈ ٹبون ٭الڈ سؼبس، طجز ٭الڈ سؼتبس اهشتب

ر ىٮز ي سؼبر تب ىٵشت طجتز ډٽت اثوت طجتز ٭التڈ از ډڂ اىپ يا

سؼبس اشٮمبڃ آن ا اػجب ومبي.طجز ٭الڈ سؼتبس ى ٹتبون ٽت اتان وت

ساوىي ٽ ثا ٽبال ب ډلڅ، ٭الډش اهشب ٽىىتي تب آن اڅاډ وز. ٮى اٵاى ډ

ثا ٽبال ب ډلتڅ اوشوتبة ا ثيين ٭الډز هب، ٭١ ومبىي ي اځ ٭الډش ا

ساوىي آن ا ث طجز بوي ب ډىاتشٶبى ٹتا ٽىوي، ډچڇ ث طجز آن وشىي ي ډ

ىىي. ٹبون طجز ٭الڈ ي اهشا٭بر ٽ اان ى اه ډى ؿىه اكز ىاى:

ا ىاشه ٭الډز سؼبس اهشب از، ډڂ ى ډاى ٽ ىيڅز آن ا اڅاډ ٹت

ىي.

ثىبثاه بكجبن ٽبال ب ډلڃ، ػ ى ډاى ٽ ىيڅز طجز ٭الډز سؼتبس ا

تب، ى ٽىي، ډؼج ث طجز آن وشىي. څپه كٸ اولب ٭الډتز، ثتا آن اڅاډ ډ

د از ٽ، آن ا ث طجتز ىاى ثبتىي. ثتيه سستت ، اوبت ٽت س اډپبن

٭الډز سؼبس ډىاشٶبى ساوىتي ا اتشٶبى هى ا طجز وپتى ثبتىي، ٹبووتب ومت

اوب ىڂ ا آن ٭الډز، ػچځ ٽىىي.

ت. 0388 بڃ 995ډبى ىڈ ٹبون ٭الڈ سؼبس ډىشػي م مب ا

ثى ومى از: ى ډى طجز ٭الڈ سؼبس ؿىه اكپبډ ا د

ساوىي، ٥ٸ ومبىي ب يٽڄ ٹبوو هى ډ اوب كٺٺ ب كپم وب ب ا

ػز طجز ٭الډز سؼبس ډاػٮ ي ىهاز اا ومبىي.

ىٵش طجز ډٽ اثو ٭الڈ سؼبس ډپچٴ از ډلشتبر ٭التڈ سؼتبس ا

ى ٽشبة ډو طجز، ىع ي ث ىهاز ىىي ي ا٭٦بء ب ابڃ ومبي.

تي ٽت ثت ډز سؼبس ى ٽت هتبػ ىاى ځب ىهاز ػز طجز ٭ال

كتٸ ډجىب ا٤ ډشٺبثڄ ثب اٵٲبوشبن ىاا ياث٤ ثبي، ىهاز ىىي ب يطت

ساوي ى هالڃ ډير ډب ثٮي ا سبن اا ىهاز ، ىهاز ډتبث ي ډ

ىت آ

ثب و

یرت

جبن ت

الیع

131

هتيډبر ٭ه ٭الډز سؼبس ٽ ډمڃ ٭ته اػىتب ، ډلتالر تب ا ى اث٦ ث

ډىيع ىهاز ٹجچ ثبي ثب ى و٪ ىاز اكپبڇ اه ٹبون يڅاق ډث٣ ثت ىٵشت

طجز ډٽ اثو طجز ٭التڈ سؼتبس ى اٵٲبوتشبن اات ومبتي ى اته تر

ځىى. ايڅز ث اب سبن سچم ىهاز ى ٽ هبػ سٮه ډ

ثجت تغییزات ثؼذی

الڈ سؼبس ى اث٦ت ثت طجتز سٲتار ؿىته اكپتبډ ى ډبى ىڈ ٹبون ٭

ي از: ثى د

ځب ى ٭الڈ سؼبس ب ى اډتاڃ، ډلتالر تب هتيډبر ٽت ثت ډٺتي 0ا

سو آن ٥ت ب طجز ځىي سٲار ياى ځىى ثب و٪ ىاز اكپبڇ اه ٹتبون ثت

ػياځبو ى ىٵش طجز ډٽ اثو ٭الڈ سؼبس طجت ځتىى ى ٱت آن ډتيا ز ډت

ا٭شجب وز.

ساوي، سٲار ا ى ٭الډز ه ٽشجب ىهاتز ي ډ ډبڅټ ٭الډز طجز7ا

ي آن سإط ياى و ومبي .مـىتبن ٽ ى اب ث ٭الډز طجز ومبي، ډي٣ ث اه

ډز سؼبس ساوي ث كٳ اډاڃ ، ډلالر ب هيډبر اٹياڇ ومبي ٽ ډلشا ٭ال ډ

ىي. ا سپڄ ډ

ي ب ى اډاڃ، ډلالر تب هتيډبر ځو سٲار ىڂ ى ٭الډز طجز3ا

ٽ ٭الډز سؼبس ث آن ډث٣ از ث اب ىهاتز ػيتي ثتا طجتز ٭التڈ

ځى. سؼبس ر ډ

٭الډز ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبون طجز ٭الڈ ي اهشا٭بر ٽ اان، سٲار ډث٣ ث

سؼبس ب ٥جٺ ٽبال ب بكت ٭الډز ي مـىه سٲار ډث٣ ث وبو ي سبثٮز ي

ځىى ډڂ اىپت ومبىي ٹبوو بكت ٭الډز ى اان مز وياش ي كمبز وم

ى اان ث طجز ثي. طجز سٲار ث اډ٢ب بكت ٭الډز ب ومبىي ٹبوو ي ثت

٭مڄ هاي آډي .

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

132

ت اػتجبر ثجت ػالهت تجبرتیهذ

ى ډى ډير ا٭شجب طجز ٭الډز سؼبس ډبى ثشڈ ٹبون ٭التڈ سؼتبس ډىشت

ت. ؿىه اكز ىاى:0388 بڃ995ػي م مبا

ډير ا٭شجب طجز ٭الډز سؼبس ى بڃ از اه ډير ثبالط سٺب١ب ډبڅتټ 0ا

ساوي. ي ډ بڅ ډشاڅ سؼيي ب ى ثا ىي

ډبڅټ ٭الډز سؼبس ډپچٴ از ى هالڃ ډتير ت ډتب ٹجتڄ ا اوٺ٢تب 7ا

ډير ى بڃ ىهاز سؼيي ا ث ىٵش طجز ډٽ اثو ٭الڈ سؼتبس اات

ومبي.

تي تب څتز ساوتي كته سؼيتي ى ٭الډتز طجتز ډبڅټ ٭الڈ سؼبس وم3ا

ٽ ٭الډز سؼبس ثيه ډى٪ ٹجال طجز ځىتي اػىب، اډاڃ، ډلالر ب هيډبر

، سٲار ياى ومبي.

ي ثبىي ا ستبن ستچڈ ډ٦بثٸ كپڈ ډىيع ٹبون ٽ اان، ٭الډبس ٽ طجز

ي ى بڃ از. يڅ بكت ا٩بوبډ كمبز هاي ي يډير ا٭شجب ٭الډز طجز

ساوتي طجتز ٭الډتز ا ستب ت ثٮتي ا ډٺبڇ ب ومبىي ٹبوو ي ، ډت ٭الډز ب ٹبئڈ

ثب سؼيي ومبي ى اه ر كتٸ اتشٮمبڃ اوٺ٢ب ډير ا٭شجب آن، ى بڃ ټ

اولب ى بڃ ثب بكت ٭الډز هاي ثى ي ث مه ٥ٸ سؼيي طجز كتٸ

ومبي سٺب١ب سؼيي طجز ٭الډتز ثبتي ى ىي ډٽ ا ثا ى بڃ ىڂ س٢مه ډ

ډٺبڇ ب ومبىي ي ثي ي ومو ٭الډز ڄ سى٪ڈ ي ث اډ٢ب بكت ٭الډز ب ٹبئڈوٺ

ى ي آن اڅبٷ ى.

حك اػتزاض

ي ډشٮچٸ ث هى ثياوي يب ثب ٭الډز اي ځب ٽ ٭الډش ٽ ث طجز ىاى

ٽىىيځبن ا ٽ ا٥ال٭بر ث ه وياوي ٹي ج ثبي ٽ ډشچپه ب ډٳ ث

ساوي ث سٺب١ب طجز ا٭شا ومبي. اشجب ثىياى ډ ث

ىت آ

ثب و

یرت

جبن ت

الیع

133

ا٭شا ى ىي ر ث ٭مڄ ډڄ آي:

ي. ډبو ٽ ٭الډز ډىسٺب١ب ى ى ىٵش طجز -0

ډٹٮ ٽ ٭الډز ى ىٵش طجز ي سيٸ آن بىي ثبي. -7

بڃ 995مباډبى ثز ي دىؼڈ ٹبون ٭الڈ سؼبس ډىش ػي م

ت . ى ډى كٸ ا٭شا ؿىه ډٮ از:0388

آډي ٭مڄ اوب آس ىثب ٭الډز سؼبس ٽ اػ٬ ث آن ىهاز طجز ث

ساوىي: يب ث طجز ي ثبي ا٭شا ٽى ډ

و ٽ ډي٭ ثبي آن ٭الډز سؼبس ، ٭الډز سؼبس هى از. -0

اويا ج از ٽ ډشچپه ا ا ث سو ٽ ٭الډز ث ٭الډز سؼب -7

اشجب ث اوياى. ث

تیج

ٽ ډلالر سؼبس ي ىٮش سؼبسوبو ډو ي ډٮچڇ ى ثا اه

ىىي. ٵبي سؼب ٭الډش ا اوشوبة ياػىب هى ا سلز ٭ىان آن ٭الډز ياع ډ

ٽ اه ډلڃ ډشٮچٸ ث ىاوي ډل٠ ډالك٪ ٭الډز ډ آن اه از ٽ ډش ث

ٹي ا از ٽ ډى ا٭شمبى اي از .اشٮمبڃ ٭الڈ سؼبس ث سؼبسوبو ب ٽبهبو

ومبي ثيين ياع ىاى ٽ ډش ٵٺ٤ ثبډالك٪ ډبٻ، ډجبىر ث هي ػى ډ

ٽ بوي آن يب سبػ ٽ ٭الډز ډشٮچٸ ث اي از ثىبي ډظال يٱه وجبس ثب اه

ىاوي ډل٠ اا آن ډش ډ ثب ٭الډش ٽ ىاى ث« څٽ»ي بثن « ځڄ»ز ٭الډ

ٽ ٽمذى بوي آن ا ثىبي ثىبثاه ٭الډز ٽ ػى ډىو٪ اياز يڅ اه

سؼبس هى ث هى ډٮٳ ػى از ٽ كبڄ ىشوغ ي كمز بوي آن

ٶبى ومى ي ث وبڇ هى ي ث ػز وجبي اوب ىڂ ا آن ءاش از ي ااه

١ بكت ٭الډز ډياهچ ومبىي.

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

134

٭الډز سؼبس ثا ډٮٵ يػز سم ي سو م اوا٫ ٽبالب ي

ى، ډىاشٶبى يچ ټ سبػ ب ټ ٽبهبو ٭١ ب س ډ ډلالس ٽ ث

ٽب يى ث آن ځى.يڅ اځ ٭الډش ثا ډٮٵ ي سڅي ډلڃ ډٮى ث ٹا ډ

ى ٭الډز سؼبس ي ىٮش اٽظا ث ډٮى ډبٻ و اشٮمبڃ ٭الډز ىٮش ځٶش ډ

وي. ډ

هبثغ هأخذ

.0387،45ډلمي٭چ ٭جبى، كٺٷ سؼبر، ؿبح ثشڈ، بڃ -0

777، 0388ىٽش ډلمى ٭ٵبو، كٺٷ سؼبر،ؿبح بىڈ، بڃ -7

.0387،476سؼبر ډشمڄ ث ٽچ ډجبكض، ؿبح ڈ، بڃىٽش كه كى، كٺٷ -3

ت.0388 بڃ 995ٹبون ٭الڈ سؼبس ډىش ػي م مبا-4

.0387،30ىٽش ٭جياڅلمي م، كٺٷ ډبڅپز ث ٭الڈ سؼب ي ىٮش، ؿبح ايڃ، بڃ -5

( .0312ٹبون طجز ٭الڈ ي اهشا٭بر اان ډىش بڃا-6

عبقریت حققی اجتوبعی زى در

تبریخ کشر هب

لیهی ػجذالمذيز

٭٪متز كر ي ثه اڅمچچ ن ي ځاډياز ا ډٺتبڇ ثتب 08ډبؽ ډبىٳ ثب 8

وبن ى ډش ػبو ثى از.

اع ځا ث ن ا سبن اٵى ث ثب ٵا ي وتت تب سؼثت ٽتى ٽت

ومشان ا ان ٦ل ځز.

ن ما ډٺبڇ ان ى ٹچڄ بډن اوي ب ٹا ىاش ػ ٹ يتب ٥جٺت ػبتڄ ي

سىتڀ و٪اوت وڂتش اوتي، اډتب ٽسب وڂ ٽ ث اه ډػى د سال اوبو ثب وڂب

دبياان هىډىي ن ا ياالئ ي ډسجتز ىاى ډت هچٺتز ثت ا ى اته ډػتى

ځاډ ىبٵش اوي.

كٺب ٽ وتبن ومت ا ػمب٭تبر اوتبو ا ډتبوي ي ى تبهشب تب بت،

اػشمب٭ ي اٹشبى ثب ډىان م٦ا ډجبىي.

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

136

ى اشب وؼبر ډچتز تب ا ت٦ اتشٮمب متا دپب آاى هابو وبن

ٽبوبډ ب ثى ى ىڂ ب ځڇ وجى ٭چ سؼبي ي ٩چڈ ډىان ا ب تبوي ثتب

ٵيا ٽب ويا آاىځ، چق ي سٹ ا ىاى اوي.

ڇ ٽت ثت ستإډه كٺتٷ تبن 0857ډجبار ٭بىالو وبن ى ٹتب اډپتب ٽت ا ا

ي ش ثب ا٤ ٽب ىا ي ٱ اوبو ي سب٭ه ىشمى ٽتڈ ٽتبځان ن ثهبش او

سه ٽتبځ ثتب 079ى وبٻ ډيوي اه ػىج ځؿ بي ٹثبو ب ثى ي

هوز ى اس ٽي يوي، ساوز وز اٹشبى ي ب ن ا سٲت ىتي

ځان آىي اه و٢ز ډٵٺز تب ي ډطز ث ڂٵ ث ػب ځاى ؿىبوـ ىوجبڅ

ؿمڂ ىشبيى بن ثى.

ى ٽ ب ىومتبٻ، اڅمتبن، است، 0900ايڅه ي ػبو ن ى ډب ډبؽ ا

ي اډپب ث اشاٻ ډچن ب ن ثځا ځىي ي ٥ ان وبن كٺتٷ تبوا ى

اډذبڅش، ثاث ډى ثب ډتىان ا ى، ٽز ى اوشوبثبر، ٽز ى ػىڀ ب

ب٭ش ى ي ي كمبز ا ډبى ي ٽىٻ ډؼڄ ىاشىي ؿىبوـ 8ى ثاث ٽب ډبي

ي ٭چ ڈ ساڇ ى سٺز اه ډجبار اط ځا ثتى 0907ثٮي ب اوٺالة ا

لي ى تبڃ از ٽ مبوب ثب دڂ ي شب ا اه ديي ب ػبو بډبن ډچڄ ډش

ډبؽ ا ث ٭ىان ي ػبو ن دٵز ي اوا يياى ب بڅتش 8 0977ا

0ډبن اكاة بڅز اډپب، اڅمبن ي ايدب ٹ سٴ ومى.

ځب ث سبن ځش ٽ ډب و٪ اٵڂىتڈ ثت ي١تبكز ډجىتڈ كپډتز تب ي

وي ا وبن ى بش سه ډسجز ٹتيىاو ډىډ ٽ ى اه ډ ي ثڇ ويځ ىاش ا

ومى اوي.

ا ن ى ػبڂب ووشه ډث ي اډځب هبواى سپ ى از.

0 3 ا 0396كر 08م يوبډ ډچ او ډ -

ى ز

یبع

تواج

و ی

وقحق

ت ری

بقع

...

137

يا ډشا پ ا ثځشه ب ځٶش ٽ ن هبو از، اه ػمچت ٽستب ي

د ډٮى وبن ىىي يػى ن ث كض ٭بډڄ سپڄ هبواى ډجبي.

سث ي سٮچڈ ن ي ىهش ٭ يي ىڅڄ يته امتز ن ى ان ىي سػ ث

ثى ب٭ ب ي ب ا ډبن ٥جٺبر وان آبئ ثهبش اوي ٽ ډٺبڇ ډبي ثتب

ب ډى آبئ ىاشىي.

ځب اى هبوڈ، څدب، ډىا، ډبډبسب، ادبال، ب ي اوياو ا ب٭ ب ډٮتيٳ

ىي ثى اوي. ان

ػبډٮ آب ى ي ب ډٮه بڃ ي ډچ ٽ بډبو بى ډي ثت وتبن كتٸ

ٽز ډياىوي ي اوب ى اه ډىبجز ب هب ٮ ډڂٶش اوي.

ى ىي ىش وبو ث وبډب ىيٱ، يش ي ٵ ، ي ځشبت ډتڇ

ياى اوي.ث ي ا ى اډ ب ډر ډ

ٽبو ا اڄ ٲىبن، م اپىي ډٺييو ى اډ كپډشيا ت هتى ا

0.ډيىځب ثى از

٭ ٱوبن ډلمى ىتب ثتٿ ٱوت، وتبن ا ى اىاار ٽستاڅ ډىلتض

دڅ ډوٶ ياډياتش ؿىبوـت هتا تچ٦بن ٽت ى هتاڇ ډتش ى ډجبىڅت

اډپبڃ مپب ىاش از. ا٥ال٭بر ثب ډوج

ځ بىثڂڈ ډچپ ٭ سمبن ن ٽبىان ي ىاومىي ثى ٽت ٽبوبډت تب

٭ماو ي ٶلبر سبن ا ىه ىاى ډال ار ي ػبډ٬ ثٿ ان ستب ىت

سبثىبٻ وڂياش ي از.

و ػتالڃ اثتبى ډجب ډچ ىي يبوبن اآالئ ٽ څ ث وبډ ى ستب

يى ثبوبز ٽبوبډ آاىوا يبو ب ثب ٵياٽب اه ثبو ػبيياو ډبوي، وتبي

0 030ي 031ات. ٶلبر 0377 وش اكمي ٭چ ٽاى بڃ ٥ج٬ 0سبن ٹيڈ اٵٲبوشبن ع ا -

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

138

آوب هبوڈ ب ٭بڅڈ هبن سټ ىهش چ٦بن ډچو ٽ ډتي هتبن ستټ ا ان اى

ي ډ ب ي كمب ب ثػش د ى وجتى ٭چت ٩بڅمتبن ي سؼتبيځان

ثى از. هبػ اځځه

ٱو آوب ډبى اكميب اثياڅ ثبو ډيث ثى ٽ ان ىب ثٿ ا ډتر

ډياى ٭الي ى ىثب اكمي ب وبن ى اډ م ٽتب ثبت ي ثت ػمت٬ اي

0اهجب ډذىاهشىي.

طالڅ ييائ ي ډلميائ ډا ب ا٤ ي اډپبوبر مبن اىيا سػ ثت وتبن

يڃ ي ډٺبڇ بوا ى ه ٹيىب ډييوي ي ډ ي ډتيث تببن ٹتا ىاتشىي، ډج

ٱو اوب د اكميب ثبثب ثٿ ا ث ٵب اډىز ي ااډ ډىڇ ست ډىمتى

ؿىبوـ سب كيار ا اوش٪بڇ وجوي ث سٮم ٹچٮ ي اٳ اڅجالى اكميتب اٹتياډ

وىمى.

و وبن هبويان ب، ىاان ي ا٭٢ب ىيڅتز ا ثت اتڃ ىيڅز اډذاس ىا

ىثب ىا، سپڄ ډلبٵڄ ي اػشمب٭بر وبن ي ىهشان ٵتا ډواويوتي ي ډا١تٮ ى

ٽبثڄ ث وبڇ كډڂب، كډجبٯ ي كډا ث يػبر ي ىيځبن اٵٲبن اىا ډتشٺڈ

ن ي ډپبڅمتبر ىثتب ا يػبر ٭بڅبر ىيىډبن تچ٦ىش سوت بٵشت ثتى ستب ثتب

ثبډوي ي ا اى ث ځٵش كٺٷ بوا ٥جٸ اكپبڇ ٭ ثياوىي.

اوب اډ دوز ي د، هب٥، ىي ي ځالثبسن ىي ا ڈ ډ آډهشىي، ى اه

كډڂب ب ي كډا ب كٶ٨ ٭ٶز ي ٭مز اوٺي ٭بز ډي ٽ ث ػت هاػت

ىان ډٮم كٸ ىهڃ ى اوؼب ب ا وياشىي. ا ي هاػ اثب كش ډ

0 بىىاز ب و وىي. -

ى ز

یبع

تواج

و ی

وقحق

ت ری

بقع

...

139

ث ډىبن ياز ىاى ي ثى سب وبن ىيىډبن ب ا ثت اڅٺتبة ٭بڅتبر ات

ډلىبر، ٭مز ډأث ي هيار ډأث ثىىي، ا وبن وبڇ وجوي ثچپ ايبن ا ثت وتبڇ

دي، ثاى ي ٵوي بن بى ومبىي.

ي وبن هبواى ب ا٭بن ي ٭چڈ ي اىة ىببن هى ډلشډبر ډى اٵٲبو ىهشان

اث ىهشان ي هاان دبىب اكب ډىمىوي ي ث ىػبر ډٮىت هتا ي

ىهش ه٦بة ډيوي، اوب ډاػت ډشم وٺي ي اوٮبڇ ډبٵشىي ٱبڃ اډتيى ډٮتب

ب٭ ب، ه٦جت تب، ىاشىي ى ػمٮز وان ډمڅه كډڂب، ٭بڅم ب، ٹب ب،

ډى ب، ٽبسج ب، ډبكج ب، ويم ب، ٹ هان ب، ډ٦ث ب، هب٥ ب، ٥جج تب

ثى اوي ٽ ى ا٭بى ډج ٭الي ا اىب ا ډلشډبر ٶي ىاا اثٸ هتيډز ي

ډسج ډٮچم ى٭ر ث ٭مڄ ډبډي ي ث ډاػت ا٭تا ي ډتشم ډٺت ي تآٵا

.ڂىيوي وبن ي ساث٬ ان ى ډلبٵڄ ػه ٭مډ وان اشاٻ ډپىويډ

ٱو آوب، ث ث وڂى ي ٵب٥م چ٦بو ډىة ث دشن ب تٶا يػت

اډذا٥ سمب ي ډبى ډبن ب پ ثٮي ىڂ مز بز ٭بڅت وتبن ا ىاا ي

.شىيكٸ ىهبڅز ى اډ دش وان ا ىا

ٵب٥م چ٦بن ٽ ډبن ٥بئٶ ىاو ي ٱچائ ا٭شجتب ٹتډ ىاتز ى ډت ي اته

٭جبر وٺ ثى ٽ:

ذ ټ ثى ا ثچىي ػبڈ ٽى ٵب٥م ي ډبى ډبن بڈ

ځ اا ثڂڈ ىهش دبىب ىچ، ځ بى ثڂڈ ىهش ب اان ي هيؼ چ٦بن

سم ب اٵٲبن ى ٽبثڄ كبر ثت ت ډجىوتي، تا ػتبن ىهش ياڅ وبد، ډچپ

وا كبػ ػمبڃ هبن ټ ډٹٴ ب ث ىثتب وتبن ىاوت ىاتشىي ي ا ئت

.ب ػمٮز ب ثىوي

سمب ثب ىهش ثز ٭چ هبن ؿىيايڅ اىياع ومى ٽ ىثب وبن ا ث ٭تي

.ىاز

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

140

ٽ ب ي اٹاڇ ي ػچځ ا هډز تب ثتى اه دوي ب ثا چق ي اش

.وشبغ ډٶي ا ى سبډه ٭الٸ ثيو ي يكير ډچ ثب ايى

اډىيز ډلمي هبن و دب ث دب مه بز يان ثى ػبڃ اه ىي ت

0اىياع ثب ىهشان هبواى ب ثٿ ا سٮٺت ډىمىوي.

اٱچجب ى ډبن ١باڅمچز اډ ٭جياڅكمه هبن ٭ ين اٱتب ځىتي اډت تټ

هبوڈ هبػ و ا ثا هى ى اٿ اشوياڇ ومى ثى كچم يػ ي ډچپ اډت

ډ ث ثث ػبن ٶش يا ا ث اخ ا ثبا ب ٽبثتڄ ىتين ډپتى ستب وتج٠

ؿبى و ثچپ ټ ػٮٶ ث ډ وبى. ډىڇ ا ثب هى ىاش ثبي، ثث ػبن

اډ ى اډ اډىش ي اىا ٽساڅ ي ٽت ا٥ال٭بر ث ثه ا وبن ا٭شمبى ي ٽتب

7دڅ ډوٶ ا ا ايبن ډڂٵش از.

كمب اٵى وبن ى سبن ىهبن اه ٽ ا ى ب ث ى ب ډبوي ىاشبن

ى ٭اڇ ث ثمبي ثبوى از ا هتب٥ار سبثىتبٻ ػىتڀ ايڃ ٭ ي ث ث ډي ٽ و

اٵٲبن ي اوڂچ ډجبي ي سب ٵويان اٵٲبن وي اوي ٹډبو ث ډظبڃ ي ا هىځ ان

ىي ىڅياى ى ا كز ي آاى ي٥ه ا وب ٵاډ يو ډياوىي ا اوتب ثىوتي ٽت

بىر ويوي ى ځډبځڇ ډٮٽ ػىڀ ٭چ ٵوڂ ب، ػبڇ

ډالڅ ٵياٽب ث ډظبڅ ٽ ى ىيډه ډٮٽ اٵٲبن ب ثب ٹا اوڂ ػاوتبن اٵٲتبن

ا ى ثاث ىمه يك ىاى ٽ سب اهه ٹ٦ار هن ثب امىبن ػىڂيوي ي كمبت

اٵيوي.

ډجبان ىڂ، ډش اٵٲبن، ځچىتب ٽتؿ ي ځىؼتبن ا اٹتاڇ ثچتؽ پت ثٮتي

0ػىڀ اشٺالڃ هب٥ار وجى بوا ثب اػىجبن ت ٶلبر سبن ومىوي. ىڂ ى

0يار ا٥ال٭بر ٵىڀ 0387 بڃ ٥ج٬ 7ٵىڀ ٽبثڄ ثبشبن وش ٭اڅيه يٽچ ٵٵچائ ع ا -

0711 -0085ٶلبر ا7 0397ط 9 وڂب ځا ث سٲ اػشمب٭ وش وه ځي 3يوبډ اډبن ډچ ا -

ى ز

یبع

تواج

و ی

وقحق

ت ری

بقع

...

141

اډ كجت اهلل هبن ډبوپ ااى ث ٵ٬ كؼبة ومى، ٭چب ك٢ر اع اڅوتاسه

ي چ٦بن ډچپ ثٿ اٵٲبوشبن ث ي ډر وياى ځٶتز دىؼتب تبڃ ىڂت ثت

٫١ ا ثب ا ٽجا ىډبن ځاز ډب٭ي ين اه اٹياڇ ىٽب از، يٹش اډ ډ

اوب ٵپ ٭چب ك٢ر ا دىييوي.

د ا سب ثز اڅٮچڇ، اوؼمه ډٮبٳ، ډپشت كججت ي تاع االهجتب اٵٲبوت

يٷ ث سي ي سٮچڈ ىهشان ي اٵين ځىي ى مه ىي ى ػا ثتشبن تا

ػ ها كجت اهلل هبن اب ځاش اىا ئ ث وبڇ ػب هبو سلز دش ب

ي ٽ ىهشان ث يچ ي ىي ا ي٥ه ي ٵبٹي سان سٮچڈ ي سلتڄ ى ػبت هبوت

بډڄ ډيوي.

وب ځٶش وجبي ځاز ٽ ٭ىر سٮياى ا هتبواى تب سجٮتي ا ىتي ي سٽت

ډت كجتت اهلل ٭ظمبو ٽ ى ان ػبب ى هبوي ثىوي ى ٭ تين وتبن ىي ا

هبن ث سإط وجى از.

ت. ث يار ډٮب ياز ىاى ستب ثت 0311ا٭چل٢ر اډبن اهلل هبن ى بڃ ا

اشل٢ب ډٮچمه وبو ي ىيٽشان ٥ت وبو اٹياڇ ث ٭مڄ اي.

ثتب ييى ډٮچمته وبوت ي ىيٽشتان ٥تت وبوت ا ايدتب ډپشتت 0317ى بڃ ا

مز س٤ ها ب ي ٶبهبو وبو ى ٽبثڄ ځب بٵشت ٽت ډشار ث وبڇ ٭

اڅجش و ىيثب ػي ابىاڅىان ى اب٭ اه سلالر اط هى ا ىاش از.

ډبكج ثب ډؼچ چ ډىشت 0316ډچپ طب كه ٶ ث ايدب ى بڃ ا

ٽت كٺتٷ ن ى اتالڇ ډلٶت٧ دب ي كٺٷ وبن ځٶز : ا ډه ٽبډال ډٮشٺيڇ

از، ٭چمب ٱة ي ډشٹه ٽبډال ث ډاب ىبوز كٺ اتالڇ ي اكپتبڇ وبٵٮت ان

د ثى اوي يڅ سبٽىن اه ډاست ٽت ٭مډز وىمى ا اىي ٭بډ ٱثتبن ست

0 وىيبىىاز ب و -

ل حو

«13

97»

ل س

سله ه

برشو

182

142

ډپىي ٽ بكت ىبوز االڇ سؼبي ث كٺٷ ن ومى ي كبالوپ ؿىته وتز.......

اځ ا ي ىبوز ډالك٪ ى، وبن االڇ وجز ث وبن ب ډات ا ت ػتز

0ااى ي كٺٷ بن ڈ ډلٶ٧ س از

ث ىي ډبډيا اډ كجت اهلل ٽچپبو ځؿ ډپبست ىهشان ثش ي ؿتبى ي

ي ډب ٹير هى ؾ بو ډىلض سىج ثت ىهشتان 9ىالٷ ىيثب اغ ځىي اډب ى

وبن ب هبواى ب بن ٽ ى االكبر ىي اډبو ك ځٵش ثىوتي، وتبوي، ى

٭ي كپډز ډلمي وبىب ځؿ ى اه ٭ ٽياڇ ٽتب تر وڂٵتز تٵب

ډپشت ٭مز ا ىيثب ٵٮبڃ ومى ا ثشبن ا ث ىاهڄ اٿ ػب ىاى اډب ثٮيا اته

اث ډىشٺڄ ځىي. ډپشت ث وبڇ ٹبثچڂ ى ك اوي

ى ووشه بڅبن چ٦ىز ډلمي ٩بتب ثتب ىڂت و٢تز وتان ثتب ځبډتب

مى، ډشه ي سيؼ ا ي هى ا سٮٺت ٽى، ډپبست وان سب ٦ق دىشن ثب

ډػىز كؼبة ي ؿبى تبوي تي ډت هت وتان ثت ډتب٭ هتبوڈ

هبوڈ ىت ٭ىبز اع، ٶٺ اع، ٹت اثتثپ، اڅاثز، هبوڈ ٹ ٭ىبز اع،

ٽجا وائ، وٶ بٸ ډجب، ٽجا ٭م ي سٮياى هبوڈ ب ىڂت اؼتبى تي، اته

ډ ػب ا ث ډډى سڅى ىاى ثٮيا اوؼمه وبن ١ب ٽب ثت جت تبيهز

ثځت ا ى ا تي ثچٺ سب بٵز ٽ ش ايڅ يار وبن ثى ي هيډبر

وبن اوؼبڇ ىاىوي ٽ سب ڈ ػم ډلمي ىايى هبن و اىاډ ىاز.

ت. ډؼچ ډډه ث وار اٱب ومى ٽ ډشان اه ٵٮبڅز ب ا 0375ى بڃ ا

ايڅه ځبڇ ى ٭بڅڈ وان ان ىي سچٺ ٽى.

0 7ع 0387ٵىڀ ٽبثڄ ثبشبن وش ٭اڅيه يٽچ ٵٵچائ بڃ ٥ج٬ -

ى ز

یبع

تواج

و ی

وقحق

ت ری

بقع

...

143

سي ي ډلمتي ىايى هتبن ىڂبڇ 0338ثب ثمبن اډين و٢ز وان ى بڃ ا

ث يار، ىهشان ډپبست ى اىاار ي ډبر ىيڅش ډٹ٬ ٽب بٵشىتي ؿىبوـت ثت

0سه ا ىهشان ث ٽب كيٳ ؿى ډ٦جٮ ىيڅش اشٲبڃ ييوي. 75سٮياى

مـىبن ى ي كب١ت وتبن ىڂت ا ٽجتا وتائ، تٶٺ ١تب، ډٮتډ

ا٭شمبى، كمتا تچؼٹ ډتٮڄ ىااوت ثىوتي ٽت ٭مش يىٻ، بڅل ٵبيٷ

هيډبر ثځ ا ثا سٮمڈ و٢ز وبن ٽ اوؼتبڇ ىاىوتي ي وت آوٮتي ثتبوان ثتب

٭٪مز ي ٵياٽب ٽ ى ػبى، ډٺبيډز ي دپتب ٭چت سؼتبيار ي ي ډ٪تبڅڈ تڈ

ب بويوي تبى ىشبوي اوب ي و ٥بڅجبن ډشلؼ ثاىان، ٵويان ي ان بوا

بن ځاډ ثبى.

ثب سٽب داډن سؼچڄ ډٺبڇ ن، آيډىتيڇ هاوىتي ځاډت ثت ډٹتٴ ي ػبڂتب

پمىي ثبوان ي ب ډبىان ٽ ثشه ډب ثا ػبډٮ اٵٲبو ډب اوتي ي ى ياتب

ثت سبن اه ډه ډٺبڇ بن وٺ ځا ثى اىب كبڄ ي تم ا كٺت ا ٽت

ٵويان بن ىاوي اىا ي ثبي.

0 اهشب ا و٢ز وبن اٵٲبوشبن وش ډلشڇ ٭جياڅلمي 3 ا 0388كر 07يوبډ آډبن ډچ ډؤم -

اډجب

هعیي ،هحوذ قبسن حلیوی ی هحترمگ دیذار گفت

هسلکی زارت عذلی بب خبن عبدل خذر، رییس

عوهی ییسف خبن تبتبب کلي، رییس بخش

هحبفظت از اطفبل ایي ادار، ود.

0397كمڄ 79

ډاٽ االف ي سثز ا٥ٶبڃ ي ٹبون ډلبٵ٪ز ا ى ډىىي ٥ٳ ،ى اه ىيا

اىا ي ىڂ ثش ثه يار ٭يڅأكٺٷ ا٥ٶبڃ، ثلض ي سجبىڃ و٪ ومى ي ث م

ٽي ومىوي. إوٴ س

ن...س

قبد

حوی ه

گوت

گفر

دادی

145

ب ډبڅ ي سوىپ اىا وٴ ثب اه ډٮه ډچپ يار ٭يڅ ا مپب

ډٽ االف ي سثز ا٥ٶبڃ سٮمثبب ي سډڈ ىي ى ٹمز يار هب

يبڄ ډى وب ا٥ٶبڃ ى ويان ثڂاڇ، اثا ذب ي ٹيىاو يالز ٽبثڄ ي س

ب ثشبن ثب اه يار ځىي. ومى ي هابن مپب

اه ٹبون ٶش ځش :آٹب كچم ى ډى ٹبون ډلبٵ٪ز ا كٺٷ ا٥ٶبڃ ځٶز

ت ٹا ى دبڅمبن ډى ثلض ٹا ځٵز ي اډي از ٽ ى ٶش آىي ډى س

ى ث يىسه ٵز ثٮي ا سق ػم ي ي٭ي ومى ٽ اه ٹبون .ځى

ٽ ث ډى٪ كٶب٩ز ي سبډه كٺٷ ا٥ٶبڃ، ٵيىي ا. ػي م و هاي ي

بن سمبڇ ډاى ٹبون ډلبٵ٪ز ا ب ب ي اشاس اىاار ث٤ ثبي ى دبڅ

ثبىي. كٺٷ ا٥ٶبڃ ا ى و٪ ىاش

ث ډى٪ ډلبٵ٪ز ثش ي سبډه كٺٷ ا٥ٶبڃ، ټ :ډٮه يار ٭يڅ ځٶز

يځ ځىى. ي ا آوبى ٦ق ډٮىبن ثځا ځىى سب ث ډپالر وز

٭مډ وٴ هاز سب ډى ٶب سلٺٺبس ا ثا ٽبډىيان ډچپ بز

اڈ بوي. ٭مډ ډاٽ االف ي سثز ا٥ٶبڃ ٵ

ب ثش ا ثب پش ى دببن، ثو ډلبٵ٪ز ا ا٥ٶبڃ وٴ، مپب

٭يڅ ي ٹ٢ب ي هب يار ٭يڅ ي٭ي ومى.

هبع: آهریت هطبعبت

ى کتبة هجل از سی هعییت جاب ۰۷۷اذای

تربیت هراکس اصالح زارت اطالعبت فرگ ب

زارت عذلی اطفبل

ػچي ٽشبة ي 711ىٽش ٽمبڃ بىار ډٮه ػاوبن يار ا٥ال٭بر ي ٵىڀ،

ى ټ ډاڈ م يار ٭يڅ، ډؼچ ا ث ا٥ٶبڃ ډاٽ االف ي سثز ا٥ٶبڃ

ب ى اه اشب ا س١ق ىاى ي اياء ومى. ي مـىبن ي١ٮز ػاوبن ي ٵٮبڅز

ی دا

اه70

0

ی...سو

ز ه ا

جلو ه

ة کتب

147

بىآي ٽى ٽ الڇ از سب ٽمش ػاوبن ډ٦بثٸ اشاس ډچ ػاوبن ى يار

.٭يڅ اؼبى ځىى

ٮز ، ي١ع.ا.ا ى اه ډاڈ، ي ډلمي بم ډٮه ډبڅ ي اىا يار ٭يڅ

ا٥ٶبڃ ى ډاٽ االف ا هة سٴ ومى ي ا مپب يار ا٥ال٭بر ي

.ٵىڀ ى ډى ٵاڈ ب ٽشبة ث ا٥ٶبڃ ډاٽ االف، اثا ذب ي اډشىبن ومى

ډٮه اىا يار ٭يڅ س١ق ىاى ٽ وب از سب ى اشب سٮچڈ ي سث ي ثچىي

.ا ٹبون، ٽب ر ثڂى ثىن ٦ق ٵىڀ ا٥ٶبڃ ډشوچٴ

ډٮه اىا يار ٭يڅ ث اؼبى ٽمش ػاوبن ى يار ٭يڅ سإٽي ومى ي ا١بٵ

وجز ث د ٽى ٽ سٮياى ػاوبن ى ٦ق ج ي ډبو يار ٭يڅ سب اويا

اى اٵا بٵش از. ي مـىبن ى اه ډاڈ سإٽي ٽى ٽ الڇ از سب ث سٮي

.ػاوبن ى يار ٭يڅ اٵيى ى

ػبوج ثب اىاار، يار ا٥ال٭بر ي ٵىڀ 9ځٶشى از ٽ ډ٦بثٸ ٹبون ي ساٵٸ وبډ

ډپچٴ ث اا هيډبر ى اشب ثچىي ثىن ٦ق ٵىڀ ا٥ٶبڃ ډشوچٴ ا ٹبون ى

.ډاٽ االف از

هبع: آهریت هطبعبت