Özel gereksİnİmlİ olan ve olmayan Çocuklarin … · 1.7.2016 26. ulusal Özel eğitim...
TRANSCRIPT
ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ
ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ
Prof. Dr. Bülbin SucuoğluHacettepe Üniversitesi
Doç. Dr. Hatice BakkaloğluAnkara Üniversitesi
haticebakkaloğ[email protected]ör. Zafer Ertürk
Gazi Üniversitesi
Tübitak, SOBAG 1001 projesi, Proje No: 114K649
İçerik….• Ebeveyn-öğretmen ilişkisi / ilişkinin niteliği tanımı
• Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları
• Ebeveyn öğretmen ilişkisini etkileyen çocuk, ebeveyn, öğretmen ve okula ilişkin faktörler
• Okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkisi
• Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkisi
• Çalışmanın yöntemi ve tartışma…
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20152
Alanyazın……..
• Çocuklar ev, okul, akran grupları gibi farklı sistemlerin içinde gelişirler ve gelişim sadece çocuğa ilişkin bireysel faktörlere değil, aynı zamanda çocuğun çevresindeki bu sistemlerin birbirleriyle ilişkisine bağlı olarak gerçekleşir (Bronfenbrenner, 1979).
• Ailenin eğitime katılımı ve ebeveyn-öğretmen arasında kurulan karşılıklı, güvene dayalı ve sürdürülebilir ilişki çocuğun ev ve okul ortamlarındaki
deneyimlerini etkiler (Shpancer, 1997).
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20153
• Erken yıllarda ebeveyn – profesyonel ilişkisi, çocuğun gelişimini desteklemek, farklı ortamlarda işlevsel olarak kullanabileceği beceriler öğrenmesini sağlamak amacıyla birlikte çalışmak (Turnbull & Turnbull, 2001).
• İlişkinin niteliği ise, öğretmen ve ebeveynin, birbirleri ve çocuk hakkında güven, karşılıklılık, ait olma, destek, ortak değerler, ortak beklentiler ile ortak inançlarla tanımlanan ev-okul bağının duygusal kalitesi (Vickers & Minke, 1995).
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20154
Ebev
eyn
çık
tıla
rı Okuldan memnuniyetEğitime katılım
artar.Ö
ğret
me
n ç
ıktı
ları Çocuğun
gereksinimleri, özellikleri, günlük yaşamı hakkında bilgileri artar Ç
ocu
k çı
ktıla
rı
Okula uyumMotivasyonSosyal becerilerartar
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20155
Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları
Hughes & Oi-man Kwok, 2007; Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner, 2013; Smith & Hubbard, 1998; Graves, Graves, & Shelton, 2007; Serpell & Mashburn,
2011; Elicker, Wen, Kwon, & Sprague, 2013; Mendez, 2010
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20156
Ebeveyn-öğretmen ilişkisini etkileyen faktörler
Okul ve öğretmene ilişkin
faktörler
Öğretmen: Eğitimi, deneyimi,doyumu,
ebeveyne yönelik tutumları,
liderlik özellikleri
Okul: Ebeveyn katılımı politikaları ve
uygulamaları, programın özellikleri, felsefesi,
elemanların özellikleri
Çocuk ve ebeveyne ilişkin
faktörler
Ebeveyn: iletişim becerileri, kaygıları, okuldan beklentileri,
memnuniyetleri, aldıkları destek
Çocuk: Yas ve mizaç hariç özellikleri
Ebeveyn-öğretmen ilişkileri araştırmaları
Okul öncesinde birkaç çalışma…
Ebeveyn-bakıcı / erken eğitimci ilişkisinin temel boyutları karşılıklı “güven” ve “işbirliği” (Elicker, Noppe, Noppe,
Fortner-Wood, 1997)
Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin boyutları ilişkinin doğası, ilişki stili, etkileşimden memnuniyet ve ilişkinin altında yatan davranış örüntüleri (Penderi ve Petrogiannis, 2014)
Gündüz bakım evlerindeki ebeveyn-eğitimci ilişkisini etkileyen faktörler (Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner,
2013)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20157
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20158
Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkileri
Çocuklar• Özellikleri, gereksinimleri farklı
Ebeveynler
• Rol ve sorumlulukları farklı
• Güçlükleri ve stresleri fazla
• Diğerlerinin olumsuz tutumları var
Öğretmenler
• Kaynaştırma özel gereksinimli çocuklarla ilgili bilgi beceri az
• Kaynaştırma uygulamalarında güçlükler var.
Birkaç çalışma…. DDHB tanısı olan anasınıfı-2.sınıf öğrencilerinin
ebeveynleri ile öğretmenlerin ilişkileri (Mautone, Marcelle, Tresco, & Power, 2014)
Duygusal-davranışsal bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin-öğretmenle ilişkileri, ilişkiyi etkileyen faktörler (Vosler-Hunter, 1989)
Otizmli çocukların ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisi, vaka çalışması (Todd, Beamer, Goodreau, 2004)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
20159
Türkiye’de okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkileri…
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201510
normal gelişen çocuğu olan ebeveynlerin eğitime katılımları (Koçyiğit, 2014)
öğretmen ve ebeveynlerin aile-okul işbirliği ve iletişimine ilişkin görüşleri (Çakmak-Güleç & Genç, 2010)
Ebeveynlerin okul öncesi öğretmenlerle ilişkilerine ilişkin ölçek geliştirme (Atabey ve Tezel-Şahin, 2011; Gökalp,
Barut, & Menteşe, 2010)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201511
Araştırmalar….
573 sayılı kararname (1997) ile özel gereksinimliçocuklar okul öncesi kurumlara yerleştiriliyorlar
Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği (2006) ile okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli çocuk sayısı artıyor.
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201512
Yasalar…..
Ülkemizde okul öncesinde özel gereksinimli olan ve olmayan çocuklar için
ebeveyn-öğretmen ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, bu ilişkinin geliştirilmesi için önlemler alınması açısından önemli.
Çalışmanın amacıÖzel gereksinimli olan ve olmayan küçük
çocukların ebeveynlerinin öğretmenleriyle ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, iki grup ebeveynin öğretmenlerle ilişkilerinin farklı olup olmadığı amaçlanmıştır.
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201513
YÖNTEM
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201514
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201515
Çocukların Özellikleri
9 (%40.9) dil ve konuşma bozukluğu, 1 (%4.5) işitme engelli, 6 (%27.3) zihinsel yetersizlik,3 (% 13.6) YGB / otizm , 3 (%13.6) ise bedensel yetersizliği
Özel gereksinimli Özel Gereksinimli
Olan Çocuk Olmayan Çocuk
Değişkenler Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Çocuk Cinsiyeti
Kız 8 36.4 6 27.3
Erkek
Toplam
14
22
63.6
100.0
16
22
72.7
100.0
Çocuk Yaşı
4 2 9.1 2 9.1
5 10 45.5 11 50.0
6 8 36.4 6 27.3
7
Toplam
2
22
9.0
100.0
3
22
13.6
100.0
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201516
Annelerin özellikleri
Özel Gereksinimi Özel Gereksinimli
Olmayan Çocuk Olan Çocuk
Değişkenler Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Anne Yaşı
20-30 yaş arası
30 ve üzeri
Toplam
2
20
22
9.1
90.9
100.0
9
12
21
40.9
54.5
95.5
Anne Eğitim
Düzeyi
İlkokul 0 0.0 7 31.8
Ortaokul 1 4.5 5 22.7
Lise 5 22.7 5 22.7
Lisans 15 68.1 5 22.7
Lisansüstü
Toplam
1
22
4.5
100.0
0
22
0.0
100.0
Anne Çalışma
Durumu
Çalışıyor 12 54.5 3 13.6
Çalışmıyor
Toplam
10
22
45.5
100.0
19
22
86.4
100.0
Anne Meslek
Grubu
Memur 8 36.4 2 9.1
Serbest Meslek
Toplam
4
12
18.2
54.6
1
3
4.5
13.6
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201517
Öğretmenlerin Özellikleri
Özel Gereksinimi Özel Gereksinimi
Olan Çocuk Olmayan Çocuk
Değişkenler Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Frekans
(f)
Yüzdelik
(%)
Öğretmen Yaşı
26- 35 yaş arası 13 59.1 12 54.5
35 yaş ve üstü
Toplam
9
22
40.9
100.0
10
22
45.5
100.0
Öğretmen
Deneyim Yılı
1-10 yıl arası 13 59.1 12 54.5
10 yıl ve üstü 9 40.9 10 45.5
Toplam 22 100.0 22 100.0
Öğretmen
Mezuniyet Durumu
Lisans 19 86.4 20 90.9
Yüksek Okul 1 4.5 1 4.5
Lise
Toplam
1
21
4.5
95.5
1
22
4.5
100
Veri toplama araçları
Demografik Özellikler Bilgi Formu
Anasınıfı Ebeveyn-Öğretmen İlişki Ölçeği (EÖİÖ, Quality of Parent-TeacherRelationship Scale in the Kindergarten, Penderi, 2012)
Öğretmen Formu
Ebeveyn Formu
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201518
EÖİÖ Öğretmen ve Ebeveyn Formları
20 madde
İki faktör
güven / kabul (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin duygusal tonu, yakınlık-uzaklık ile öğretmen ve ebeveynin diğer özellikleri)
iletişim/ tepkisellik (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin işbirliğinin düzeyi)
Öğretmen formunun güven/kabul faktörü:14 madde, iletişim faktöründe ise 6 madde,
Ebeveyn formu: 9 madde güven/kabul, 11 madde ise iletişim/tepkisellik faktöründe yer almaktadır
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201519
Puanlama: beşli dereceleme: 1(kesinlikle katılmıyorum) ve 5(kesinlikle katılıyorum), 11 madde ters puanlama
Yüksek puanlar: ebeveyn-öğretmen ilişkisi olumlu
Cronbach Alpha
iki form için .90,
güven / kabul faktörü için .86,
ebeveyn ve öğretmen ölçeğinin iletişim faktörü için ise sırayla .85 ve .81
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201520
Öğr
etm
en F
orm
u 4. ve 18. madde (faktör yükleri < 32)
18 madde, 2 faktörlü yapı (açıklanan varyans: %51.54)
İletişim ve güven faktörleri: 9 ar madde
Madde-toplam r ranj: .42-.75
Alt-üst%27 t ranj:6.24-18.20 (p<.05)
Cronbach α:Toplam: .86 güven : .89, iletişim : .81
Ebev
eyn
Fo
rmu 18. Madde (faktör yükü
<.32)
19 madde, iki faktörlü yapı (açıklanan varyans: %44.37)
İletişim faktörü:10 madde
Güven faktörü: 9 madde
Madde-toplam r ranj:
.23-.67
Alt üst %27 t ranj: 5.96-13.80 (p<.05)
Cronbach α:Toplam:.80,İletişim:.80, iletişim: .80
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201521
EÖİÖ- Türkçe (Sucuoğlu, Bakkaloğlu, & Ertürk, 2015)
Bulgular
İlişki Ölçeği (Öğretmen Formu)
toplam ve faktör puanları çocuğun özel gereksinimliolmasına göre farklılaşmıyor.
_______________________________________
Öğretmenin özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların anneleriyle ilişkilerinin kalitesi aynı
Alanyazına göre öğretmenler güç çocukların ebeveynleri ile daha az görüşüyorlar
(Vosler-Hunter, 1989)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201522
1. Özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların ebeveyn-öğretmen ilişkileri arasında fark var mı?
İlişki Ölçeği (Anne Formu) İlişki ölçeği ebeveyn formu toplam puanı (U=155, p<.05) ve
iletişim faktörü puanları çocuğun özel gereksinimli olmasına göre farklılaşıyor (U=143, p<.05), güven faktörü puanları farklılaşmıyor.
________________________________________ Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin toplam
puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin iletişim
puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli çocukların annelerinin öğretmenle
iletişimlerinin niteliği daha az. Özel gereksinimli olmayan çocukların anneleri ilişkilerini daha
olumlu algılıyorlar
(Todd, Beamer, Goodreau, 2004; Vosler-Hunter, 1989)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201523
Öğr
etm
en fo
rmu
a) Çocuk yaşı ve cinsiyeti b) Öğretmenin yaşıdeneyimi
Ebeveynlerle ilişkilerinde etkili değişkenler değil.. Eb
evey
n F
orm
u a)Anne yaşı,
b)Çocuğun cinsiyeti ve yaşıöğretmenlerle iletişimde etkili değişkenler değil c)Annenin çalışması toplam puan (U=119.50, p<.01) ve iletişim puanı fark var (U=118.50, p<.05) d)Annenin eğitim düzeyi ile iletişim puanı (r=.48) toplam puan (r=34) arasında anlamlı ilişki var (p<.05)
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201524
2. İlişkiyi etkileyen faktörler neler?
Ebeveyn formu için anne yaşı etkili değil / Öğretmen formu için öğretmen yaşı güven ve toplam puanda etkili değişken (Penderi&Petrogiannis, 2014).
Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin kalitesi anne ve öğretmenin özellikleri ile ilişkili değil (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013).
Annenin çalışması diğer çalışmalarda değişken olarak alınmamış.
Daha büyük gruplardan veri toplayarak demografik özelliklerin ebeveyn-öğretmen ilişkisi ile ilişkili olup olmadığının belirlenmesi gerekiyor.
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201525
Alanyazında ebeveyn-öğretmen ilişkisi ,
* Anne babaların ebeveynlik davranışları ile yeterlilikalgıları, sınıftaki çocuk sayısı, öğretmenlerin iş doyumu,öğretmenin yeterliliği (Penderi&Petrogiannis, 2014)
* Çocuğun öğrenmesi, problem davranışları ile özellikleri,ilk günlerde kuruma ilişkin olumlu algı, ev-okul ilişkisininsıklığı, kurumun anneleri karar sürecine katması (Pirchio,Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013)
* Bakıcının kurumda çocukla geçirdiği süre ve bebekgruplarının büyüklüğü (Elicker, Noppe, Noppe, & Fortner-Wood, 1997
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201526
Bu projede
*çocuk(sosyal beceriler, problem davranışlar, vb.), *ebeveyn (çocuğun gelişimine ilişkin algıları) ve *öğretmenlere (öğretmen-çocuk ilişkisi) ilişkin daha fazla veri toplanıyor.
Çalışma tamamlanınca ebeveyn-öğretmen ilişkisine odaklanan daha fazla bilgi elde edebileceğiz.
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201527
Özel gereksinimli çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları (r=.64) ve iletişim puanları (r=.53) ve güven puanları (r=.58) arasında anlamlı ilişki var (p<.05.
Özel gereksinimli olmayan çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları(r=.32) ve iletişim puanları (r=.44) puanları arasında anlamlı ilişki var (p<.05).
_________________________ Öğretmenlerle ebeveynlerin ilişkinin kalitesi ve sıklığına ilişkin
görüşleri tutarlı (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013)
Öğretmen ve ebeveyn formlarından elde edilen puanlar arasında güçlü bir ilişki var. Ebeveynler ilişkiyi ne kadar olumlu algılarlarsa öğretmenlerin ebeveynlerle ilişkilerine ilişkin inançları olumlu yönde artıyor (Penderi&Petrogiannis, 2014).
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201528
3. Ebeveyn-öğretmen ilişki formlarının toplam ve faktör puanları arasında ilişki var mı?
Türkiye’de….
Okul öncesinde ebeveyn-öğretmen ilişkisi farklı boyutlarda tartışılıyor ve öğretmenlerin ya da ebeveynlerin bakış açısı ilişki, ebeveyn katılımı, etkilşimleri değerlendiriliyor.
İlişkiyi öğretmen ve ebeveynlerin bakış açısı ile değerlendirmek önemli…
Özellikle özel gereksinimli çocuk ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisini belirlemenin ve bu ilişkiyi geliştirmenin çok önemli olduğunu düşünüyoruz.
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201529
1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık
201530