Özgül Öğrenme güçlüğü

ÖZGÜL

ÖĞRENME

GÜÇLÜĞÜArş. Gör. Dr. Mehmet Akif CANSIZ

AİBÜ Tıp Fakültesi

Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı

Hastalıkları A.D.

BOLU/2014

TANIM ve TARİHÇE

Tanım ve Tarihçe

• DSM-4-TR: Zekası normal ya da normalin üstünde

olan bireylerin standart testlerde, yaş, zeka düzeyi ve

aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda, okuma,

matematik ve yazılı anlatımının beklenenin önemli

ölçüde altında olmasıyla tanısı konulan bir bozukluk

olarak tanımlamaktadır.

• Okuma bozukluğu ile giden– Sözcük okuma doğruluğu

– Okuma hızı ve akıcılığı

– Okuduğunu anlama

• Yazılı anlatım bozukluğu ile giden– Harf harf söyleme/yazma doğruluğu

– Dilbilgisi ve noktalama doğruluğu

– Yazılı anlatımın açıklığı ya da düzeni

• Sayısal (matematik) bozukluk ile giden– Sayı algısı

– Aritmetik gerçeklerin ezberlenmesi

– Doğru ve akıcı hesaplama

– Doğru sayısal uslamlama

• İlk tanımlamalar 1980’lerde

• İlk tipik olgu 1896

• Hinshelwood 1917: «konjenital kelime körlüğü»

• Kirk 1962’de: ilk kez «öğrenme güçlüğü» (leraning

disability) tanımı

• 1960: gelişimsel aleksi > disleksi

• DSM-III: Özgün Gelişimsel Bozukluklar (2.eks)

• DSM-III-R: Özgül Gelişim Bozuklukları (2.eks)

• DSM-IV: Öğrenme Bozuklukları (1. eksen)

• DSM-IV’te duyu kusuru, zihinsel gerilik veya yaygın

gelişimsel bozukluğu olan hastaların da ek olarak

özgül öğrenme güçlüğü tanısı alabilecekleri

belirtilmiştir.

EPIDEMIYOLOJI

• Epidemiyolojik çalışmalar genel kabul gören tanısal

kriterlerin olmamasından dolayı farklı sonuçlar

vermektedir. (%1-33)

– Okuma bozukluğu: %5-17 (dillere göre farklılıklar göstermekte) – TÜM

ÖĞRENME BOZUKLUKLARININ %80’i

– Sayısal bozukluk: %3-6 (kızlarda daha sık)

– Yazılı anlatım bozukluğu: %4 (diğer bozukluklarla birlikteliği oldukça

sık)

• Erkek/Kız: 3/2 (çalışmalarla farklılıklar göstermekte, erkeklerde davranış

bozuklukları daha sık eşlik ettiğinden erkekler kliniklere daha sık başvurmakta)

KLİNİK ÖZELLİKLER VE SINIFLAMA

• Bilgi İşleme süreci

– Bilginin alınması

– Düzenlenmesi

– Bellekte depolanması

– İletilmesine ilişkin 4 temel alanda beceri gerektirir.

• ÖÖG olan çocuklarda bu alanlardan biri veya

birkaçında sorun yaşanmaktadır.

• Öğrenme bozukluğu sadece akademik yaşantıyı değil

diğer alanları da etkilemektedir (sözel ifade, bellek,

dikkat, motor koordinasyon, organizasyon, duygusal

olgunluk, benlik saygısı, sosyal beceriler…)

Klinik – Dil Alanı

• OKUL ÖNCESİ (ERKEN DÖNEM) BELİRTİLER

– Özel öğrenme güçlüğünde hızlı verilen işitsel uyaranları işlemleme ve

ayırt etmede sorun yaşanmaktadır.

– Bu durum okuma güçlüğü yaşanmasının nedenlerinden birini

oluşturmaktadır.

– Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerde konuşmanın gecikmesi, sözcük

dağarcığının yaşa uygun olmaması dikkat çekicidir.

– Bu bireyler sözcük bulmada, bilinen objeleri, eylem sözcüklerini

isimlendirmede, ses ya da hecelerin ardışıklığını (şeftali-feştali vb.)

öğrenmede, sözcükleri doğru telaffuz (para-pala vb.) etmede, basit

kafiyeli sözcükleri (taç-maç vb.) öğrenmede zorlanır.

– Hikâye anlatmaya veya dinlemeye ilgi duymaz.


• 7-11 YAŞ BELİRTİLERİ

– Sesler ile ses sembolleri arasındaki bağlantıları öğrenmesi yavaştır.

– Sözcüklerdeki benzeşen sesleri (kız-kıs, mal-nal, kar-gar vb.)

algılayamaz.

– Bir sözcüğü seslerini ya da hecelerini (m-s-a, kel-i-me vb.) yanlış

ayırır.

– Kısa bir süre önce öğrendiği bir sözcüğü tanıyamaz ya da okuduğu bir

sözcüğü daha sonra gördüğünde tanımakta güçlük çeker.

– Yaşıtlarına oranla daha fazla okuma hatası yapar, okuma hızı düşüktür

ve yüksek sesle okumaktan kaçınır.

– Bir metni okurken, satır, sözcük, hece, ses atlar, okuduğunu tekrar okur

ve okuduğu yeri kaybeder.

– Okurken ya da yazarken bazı sesleri, (b-d-p, m-n, f-v vb.) karıştırır.



– Gördüğü ses sembolü, sayı ya da sözcükleri (15-51, 6-9, b-d, ve-ev, ne-

en vb.) ters okur ve yazar.

– Yazarken sözcüklerdeki seslerin sırasını (elma-emla vb.) karıştırır.

– Bir yazılı metinde aynı sözcüğü farklı biçimlerde yazar.

– Yeni sözcükleri öğrenmede zorlanır.

– Dili hızlı bir şekilde işlemede (ne söylendiğini, ne istendiğini

anlayamama gibi) sorun yaşar.

– Okuduğunu ve dinlediğini anlamada, düşüncelerini düzgün cümleler

kurarak ve yazarak ifade etmede güçlük yaşaması nedeniyle okuma,

yazma ve kompozisyon ödevlerini yapmada isteksizdir.

– Ders esnasında not tutma ve tahtada yazılanları vb. defterine geçirmede

zorlanır

Klinik- Algısal Kavramsal Alan


– eşleştirme (benzerlik, farklılık),

– sınıflandırma (boyut, renk ve şekillerine göre objeleri

sınıflama)

– sıralama (büyükten küçüğe sıralama vb.),

– sözel yönergeleri karıştırma,

– uyaranları sınıflandırma, gruplandırma, sıralama,

– mekanı algılama güçlükleri

– yön karıştırma (kitabı ters tutma, ayakkabıları ters giyme)

güçlükleri vardır.

Klinik- Algısal Kavramsal Alan


– Özel öğrenme güçlüğünde görsel uyaranları işlemleme ve ayırt etmede

sorun yaşandığından ses sembolü, renk, sayı ve geometrik şekilleri

öğrenme ve ayırt etme güçleşmektedir.

– Bu güçlüğe sahip bireyler, zaman, mekân ve yön kavramlarını

öğrenmede yaşına uygun oyunları anlamada zorlanırlar.

– Akıl yürütme ve sorun çözmede güçlük çeker, yeni becerileri yavaş

öğrenirler.

– Basit matematik işlemleri yaparken kâğıt ve kaleme ya da parmak

hesabına gereksinim duyar, sayıların ardışıklığını, matematik

sembollerini (+, x gibi) karıştırırlar.

– Çarpım tablosunu öğrenmede, matematik terimlerini ve kavramlarını

anlamada, sınıf ve yaş düzeyine uygun matematik problemlerini

çözmede zorlanırlar.

Klinik – Motor Koordinasyon Alanı


– Özel öğrenme güçlüğünde okuma yazma gibi becerilerin yanı sıra ince motor

beceriler, denge ve motor-koordinasyonla ilgili çeşitli sorunlar görülmektedir.

– Özel öğrenme güçlüğü olan bireyler tekrarlandıkça otomatikleşmesi öngörülen

motor becerilerde sorun yaşarlar.

– El tercihinde gecikir (sağ ve sol eli karışık kullanmak), yap boz, küpler, lego

gibi oyuncaklarla oynamada zorlanırlar.

– Kalemi hatalı tutar, şekillerin çizimine yanlış yönden başlar, geometrik

şekillerin çiziminde (modelden bakarak doğru kopya etme) güçlük yaşarlar.

– İnce motor becerilerin yanı sıra kaba motor becerilerde ve koordinasyonda

(ritmik hareket etmek, el çırpmak, merdiven inip-çıkmak, sek sek oynamak,

zıplamak, top atmak-yakalamak, ip atlamak ve bisiklet sürmek vb.) sorunlar

yaşarlar.

– Bu bireylerin kazaya yatkın ve sakar (takılmak, sendelemek, düşmek,

devirmek, düşürmek vb.) oluşları dikkat çekicidir.

Klinik – Motor Koordinasyon Alanı


– El yazıları bozuktur.

– Sağ ve solu karıştırırlar.

– Ayakkabı, kravat bağlamada, daha küçük yaşlarda düğme

iliklemede ve yardımsız giyinmede zorlanırlar.

– Ardışık hareketler gerektiren takım sporlarında

başarısızdırlar.

Klinik – Bellek Alanı

• Gelen bilgi beyinde kaydedilir, anlaşılır, yorumlanır ve daha sonra

kullanılmak üzere bellekte kullanılır.

• Özel öğrenme güçlüğünde kısa süreli, uzun süreli ve işleyen bellek ile ilgili

güçlükler yaşanır.

• Özel öğrenme güçlüğü olan birey; şiirleri, şarkıları, çevresindeki kişilerin

isimlerini, işittiklerini, gördüklerini ve bunların sırasını, sürekli tekrarlanan

işleri yapmayı hatırlamada güçlük çeker (yemekten önce elini yıkamayı

unutma, günler, aylar, sayılar ve alfabenin ardışıklığını hatırlayamama

gibi).

• Yeni öğrendiği bilgiyi hatırlamada ve sırasıyla anlatmada zorlanır.

• Okul araç-gereçlerini sıkça kaybeder ya da okulda unutur.

Klinik – Dikkat Hareket Alanı

• Dikkat dağınıklığı algıda bozukluğa neden olabilir ya

da algı bozuksa dikkat dağılabilir. Bireyin algıladığı

uyarıcıya tepki göstermesi için dikkatini ona

yöneltebilmesi gerekir.

• Özel öğrenme güçlüğü olan bireyler sözlü yönergeleri

dinlemede, izlemede zorlanır.

• Dikkatini bir noktaya odaklamakta güçlük çeker,

dikkat süresi kısadır.

• Okurken, yazarken de dikkat problemi yaşar.

Klinik – Organizasyon Alanı

• Özel öğrenme güçlüğü olan birey, her zaman yaptığı işleri

yerine getirmede, bir işe başlamada ve bitirmede zorlanır.

• Araç-gereçlerini temiz, düzenli bir şekilde korumada,

ödevlerini ve projelerini planlamada, yaptığı işleri kontrol

etmede güçlük çeker.

• Düşüncelerini düzenlemede ve düzgün bir sırada ifade etmede

de zorlanır.

• Bu bireyler verimli ders çalışma konusunda akranlarına oranla

daha fazla sıkıntı yaşayabilirler.

Klinik – Duyusal Sosyal Alan

• Arkadaş edinmede güçlüğü olabilir.

• Arkadaşları tarafından kolay yönlendirilebilir.

• Jest ve mimikleri anlamada güçlük yaşadığından (kızgınlık

ifadesini anlayamamak vb.) iletişimde, duygularının kontrolünde

zorlanır, aşırı tepki gösterebilir, düşünmeden harekete geçebilir.

• Değişikliklere zor uyum sağlar.

• Duygulanımları sık değişir, benlik saygısı düşüktür ve kendisine

güveni azdır.

• Öğrenmeyle ilgili çok sayıda travmatik yaşantıları vardır.

• Enuresis, enkopresis, karın ağrısı, okul reddi, okuldan kaçma

gibi sekonder davranış bozuklukları görülür.

Klinik

• Bu çocuklarda ilerde sosyal fobi, anksiyete

bozukluğu, depresyon, benlik saygısında azalma gibi

problemler ortaya çıkma riski daha yüksektir.

• Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerin akademik becerileri aynı yaş ve zekâ

seviyesindeki akranlarından daha düşük bir düzeyde olmasına rağmen güçlü,

yetenekli oldukları alanlar da bulunmaktadır.

• Bu bireyler

– meraklı ve çevrelerine karşı ilgili olabilir,

– ilgi duydukları alanlarda daha kolay kavrayabilirler.

– Sözcükler yerine resimlerle düşünebilirler.

– Sezgisel yolla problem çözme becerileri ve hayal güçleri gelişmiş olabilir.

– Yaratıcıdırlar.

– Pratik çözüm yolları bulabilirler.

– Bir matematik sorusunu kâğıt kalem kullanmadan zihinden çözebilirler.

– Bir makineyi kılavuzu okuyup çalıştırmak yerine bir bakışta anlayıp

çalıştırabilir ve icatlar yapabilirler.

• Çocuğu iyi bir şekilde değerlendirmenin amacı;

– Performans seviyesini belirlemek

– İlerlemesindeki eksikliği açıklamak

– Öğrenme stilini belirlemek

– Güçlü ve yetenekli olduğu alanları saptamak

– Zayıf ve gereksinimi olduğu alanları saptamak

– İlgi duyduğu ve onu güdüleyen müfredatı belirlemektir.

Tanı – Zeka Testleri

• Wechsler Zeka Ölçekleri (WISC-R, WISC-III) gibi

testler çocuğun zekasının belirlenmesinin yanında

güçlü ve zayıf yönleri, öğrenme stiline ilişkin önemli

bilgi sağlamaktadır.

• Bunların ışığında da tedavi planlanabilmektedir.

• Bu ölçekler çocuğun sözel (dil), performans (görsel

ve el becerileri) ve toplam zeka bölümlerine ilişkin

veri sunmaktadır.

Tanı – Zeka Testleri

• Clements:

– Sözel zeka – performans zeka >15 ya da 40 puan ise dile

ilişkin alanda güçlü, algısal motor alanda güçlük çekiyor.

– Performans zeka sözel zekadan 10-30 puandan fazla

yüksekse dile ilişkin alanlarda sıkıntı.

• WISC-R’ın aritmetik, şifre ya da sözcük dağarcığı,

genel bilgi ve sayı dizisi alt testlerinin puanlarının

toplamından oluşan ACID/AVID profilleri de

değerlendirmede önemli bilgiler sağlamaktadır.

Tanı – Akademik Başarı Testleri

• Okuma, yazma, heceleme ve matematik testlerini

içerir.

• Akademik başarı testlerinden WRAT, Türkçe’ye

tercüme edilerek çeşitli araştırmalarda kullanılmıştır

ancak uyarlama ve geçerlilik, güvenilirlik çalışması

yapılmamıştır.

Tanı – Diğer Testler

• Bender-Gestalt görsel algı motor testi

• Benton görsel hatırlatma testi

• Peabody resim kelime testi

• Harris lateralleşme testi

Tanı – Diğer Testler

• Metakognitif Değerlendirme:

– Metakognitif farkındalığı değerlendirir. Metakognitif

farkındalık; öğrenme süreçlerinin farkındalığıdır. Öğrenme

sırasındaki bilişsel süreçlerin etkin olarak kontrolünü

sağlayan daha üst düzeydeki düşünceyi ifade etmektedir.

– Metakognitif farkındalığın değerlendirilmesinde, bireyin

kendini değerlendirmesi, izlemesi, yönlendirmesi,

araştırılmaktadır.

Tanı – Sözel Olmayan Öğrenme

Bozukluğu

• «Sözel olmayan öğrenme bozukluğu» tanısı DSM’de

ve ICD’de yer almamakla birlikte. Çoğu kez

yayınlarda tarif edilen bir durumdur. ,

• İlk kez 1975’te Myklebust tanımlamıştır.

– Gelişimsel Gerstman Sendromu

– Sosyal-Duygusal öğrenme güçlüğü

– Sağ hemisfer sendromu

gibi farklı adlandırmalarla birlikte günümüzde «Sözel

olmayan öğrenme bozukluğu» ifadesi ile adlandırılmaktadır.

• Bu çocuklar üç temel alanda güçlük yaşarlar

– Görsel uzamsal beceriler

• Görsel algı ve görsel bellekte zayıflık

– Motor beceriler

• İnce ve kaba motor becerilerde zayıflık, denge, koordinasyon sorunları

– Sosyal iletişim becerileri

• Sözel olmayan mesajları algılayamama, değişikliklere uyum yapamama,

sosyal yargılamada güçlük.

• Çevreleri tarafından «garip», «farklı» tipler olarak tanımlanırlar.

• WISC-R da sözel puan performanstan 15 puandan fazla

yüksektir

BİNİŞİK DURUMLAR

• Epidemiyolojik çalışmalarda birliktelik oranları

kısmen daha düşük iken (%30) klinik çalışmalarda bu

oranlar (%66) artmaktadır.

• En yaygın binişiklik DEHB %10-60

• Bunlara ek olarak yıkıcı duygudurum bozukluğunun

bu her iki durumla olan birlikteliğinin de sık olduğu

bildirilmiştir.

• Huntington ve Bender 1984-1993 yılları arasında

yapılmış olan ilgili çalışmaları gözden

geçirdiklerinde; öğrenme bozukluğu olgularında

düşük benlik saygısı, somatik yakınmalar, depresyon

ve intihar girişiminin oranlarının normal populasyona

göre yüksek olduğunu bildirmişlerdir.

• Aritmetik bozukluğu olanlarda fobik bozukluk ve

anksiyete oranları %30 olarak bildirilmiştir.

ETİYOLOJİ

Etiyoloji – Genetik – Aile Çalışmaları

• Vogler ve ark dislektik çocuklarda erkeklerin %35-

45’inde; kızların %20’sinde pozitif aile öyküsü

bulunduğunu bildirmiştir.

• Pennington ve Smith de benzer bir çalışmada benzer

oranlara ulaşmıştır.

• Bu oranlar normal populasyondaki riskten 5-12 daha

fazla olduğunu göstermektedir

Etiyoloji – Genetik – İkiz Çalışmaları

• Tek yumurta ikizlerinde konkordans % 68 – 83

• Çift yumurta ikizlerinde konkordans % 23 – 38

– Ancak ikizlerin bu durumu aynı benzer çevresel

etmenlerden kaynaklanmış olabileceğinin de göz önünde

bulundurulması gerekmektedir.

• Bir çalışmada kız ve erkekler için genetik ve çevresel

etkenlerin öneminin aynı olduğu, buna karşılık

erkeklerin daha fazla fenotipik değişkenlik gösterdiği

bulunmuştur.

Etiyoloji – Genetik

• Bazı ailelerde tek gen etkisinin bazı ailelerde ise çok

genli bir etkinin olduğu öne sürülmüştür. (vogler)

• Smith ve ark OD geçiş gösteren ailelerle yaptığı

çalışmada ailelerin % 20’sinde 15. kromozomda bir

gen belirlenmiştir.

• Okuma bozukluğunun geçişinde spesifik bir genin

etkili olduğu bunun da 6. kromozom üzerinde

olduğunu bildiren çalışmalar vardır.


• Olson ve Ark okuma sürecinde fonolojik kodlamanın

(okunan kelimenin seslendirilmesi) önemli ölçüde

kalıtıma bağlı olduğunu, ortografik kodlamanın

(okunan kelimenin anlaşılması) genetik özelliğinin

ise olmadığını bildirmişlerdir.


• Okuma bozukluğu ile bağlantılı olduğu öne sürülen 4

tane gen vardır. (KIAA 0319, DYX1C1, DCDC2,

ROBO1) Bu genlerin nöronal migrasyonla ilgili

olduğu öne sürülmektedir.

• DYX1C1’da defekt olduğunda hipokampal gelişme

de aksama ve işitsel işlemede uzamsal öğrenmede

bozulmaya neden olmaktadır

• DCDC2’da defekt ise görsel-uzamsal hafızayı

bozmakta ve uzun süreli hafızayı olumsuz

etkilemektedir. (galaburda 2005)

• – yeniler: DYX3, CMIP, PCDH11X

Etiyoloji – Beyindeki Yapısal ve

İşlevsel Bozukluklar

• Dislektik bireylerde makroskobik düzeyde tüm

olguların temporal loblarında planum temporale

simetrisi ya da ters asimetri olduğunu, hücresel

düzeyde ise özellikle sol sylvian fissur çevresinde

ektopik hücreler ve displaziler, polimikroglialar

saptandığı bildirilmiştir.

• Hücresel düzeyde bu değişiklikler embrional

dönemde 16.-20. haftalar arasında gerçekleşen bir

migrasyon anomalisi olarak yorumlanmıştır.

galaburda ve ark

Planum Temporale…

• Planum temporale bölgesi işitsel asosiasyon alanıdır.

İşitsel uyaranın kavranmasından sorumludur.

• Burada işitsel fenomenlerin görsel grafemler olarak

haritalandığı düşünülmektedir.

• Planum temporale asimetrisi beyindeki en belirgin

asimetridir.

• Ortalama olarak sol planum temporale sağdakinden

1/3 oranında daha büyüktür

Fonolojik Kuram

• Okuma güçlüğü olan erişkin ve çocuklarda yapılan

fMRI ve PET çalışmalarında fonolojik işlemler

sırasında (heceleme, anlamı olmayan kelime gibi) sol

hemisferde temporo-parietal kortekste aktivasyonun

az olduğu ya da hiç olmadığı bildirilmiştir.

• Farklı yaş grupları ve farklı görevler hatta farklı

dillerle yapılan işlevsel görüntüleme çalışmaların

tümünde fonolojik işlevler sırasında sol temporo

parietal beklenen aktivasyonun olmaması ortak bir

bulgudur ve fonolojik kuramı desteklemektedir.

Duyusal Eksiklik Kuramı

• Duyusal eksiklik (sensory deficid) kuramına göre

dislektik çocuklar işitsel veya görsel uyaranları

normal kişilere göre daha yavaş işlemektedir.

• Hızlı verilen işitsel uyaranların ayırt edilememesi gibi

bir sorun söz konusudur.

• ERP (event-related potentials) – olaya ilişkin endojen

potansiyeller ve MEG (magneto ensefalografi)

çalışmaları dislekside asıl sorunun hızlı işitsel

uyaranların işlenmesinde olduğu varsayımını

desteklemektedir.

Duyusal Eksiklik Kuramı

• Tample ve ark yaptığı bir çalışmada sol prefrontal

korteksinde düşük aktivasyon gösteren 3 disleksi

olgusu, hızlı işitsel uyaranları işitme becerisine

yönelik bir eğitime alınmışlar ve eğitimin sonunda

çekilen fMRI görüntülerinde aktivasyonun arttığı

gösterilmiştir.

• Bu çalışma aynı zamanda uygulanan eğitimlerin

beyin işlevlerinde değişime neden olabileceğini

gösteren önemli bir çalışmadır.

Görsel Magnosellüler Bozukluk Kuramı

• Görsel uyaranların işlenmesinde sorun olduğunu ileri

süren kurama göre (visual magnocellular deficit)

disleksi olguları okuma sırasında bir harften diğerine

geçerken önceki harfin görüntüsünü görmeye devam

ettiklerinden harfleri net görememektedirler.

• Bu çalışmalarda disleksi olgularında hızlı ve düşük

kontrastlı uyaranları işleyen magnoselüler yolağın

normalden daha yavaş işlediği saptanmıştır.

• Patolojik çalışmalarda magnoselüler hücreler

dislektiklerde daha küçük bulunmuştur.

Serebellar Kuram

• Öğrenme bozukluğu olgularında denge, ince motor ve

koordinasyonla ilgili çeşitli sorunlar görülmektedir.

• Serebellar kurama göre (dyslexic automatisation

deficit); dislektik çocukar tekrarladıkça

otomatikleşmesi öngörülen işlerde sorun yaşarlar.

• Serebellumun motor becerilerin yanı sıra dil ve

okuma ile ilgili bilişsel işlevlerle doğrudan ilişkisi

olduğu gösterilmiştir.

• Dislekside okuma sırasında sol hemisfer parieto-

temporal ve occipitotemporal alanlardaki işlev

bozukluğu bu bireylerin beyinde başka yardımcı

sistemleri kullanmaya kaymalarına neden olmaktadır.

• Sağ hemisfer ve inferior girusta bulunan bu yardımcı

sistemler dil ve dudak hareketlerini takip ederek

kelimenin ses yapısını algılama yoluyla okumaya

yardımcı olur.

• Ancak bu okuma normale göre daha yavaş ve

verimsizdir.

• İşlevsel görüntüleme çalışmalarında okuma sırasında

sol temporo parietal ve occipital alanlarda düşük

aktivasyonun yanısıra sağ occipitotemporal ve sol

frontal bölgede aktivasyonun artmış olması

kompanzasyonun bir göstergesi olarak

yorumlanmaktadır.

AYIRICI TANI

• Ayırıcı tanıda çeşitli medikal durumlar;

– Anemi

– Hipotiroidi

– AA. Metabolizma sorunları

– Çinko eksikliği

– Kurşun intoksikasyonu

– Wilson hastalığı

• Görme ve işitme sorunları

• Bening Rolandik Epilepsi (%17’sinde)

• DM, FragylX, FKU, astım, Ca…

TEDAVİ

• Çocuğun zayıf ve güçlü yanları belirlendikten sonra

Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) düzenlenir.

• Program çocuğun güçlerine dayandırılan uygun

öğrenme etkinlikleri kadar çocuğun gereksinimlerine

göre düzenlenen özel becerileri kapsar.

• Birçok etkili öğrenme etkinlikleri, öğrenmeyi

kolaylaştırdığı ve unutmayı zorlaştırdığı için birkaç

beceriyi ve duyu organını bir arada kullanır.

• BEP düzenlenirken çocuğun gereksinimlerine göre

farklı programlardan ve yöntemlerden faydalanılır.

1. Bireysel Eğitim Programları

• Bireysel Eğitim Programları

– Algısal

– Algısal-motor

– Dil

– Bilişsel

– Sosyal duygusal

• Alanlardan gereksinime göre bir veya birkaçına yönelinir.

• Yapılan programın;

– Bireysel yaklaşımlı

– Yapılandırılmış

– Tümevarımcı

– Birikerek çoğalan

– Çok duyguya dayanan özelliklerde olması hedeflenir

2. Destek Yaklaşımı ve Yöntemler

• Destek yaklaşımları ve yöntemlerden bazıları;

– Fonolojik farkındalık ve heceleme yaklaşımları

– Görsel akıcılık etkinlikleri

– Nöro-motor programlar

– Bilgisayar programlarıdır…

3. Yardımcı Öğrenme Yaklaşımları

• Bu yaklaşımlar öğrenene ve diğerleri (akran ya da

yetişkin) arasındaki etkileşime, model alma ve

öğrenme sürecini kolaylaştırma prensiplerine dayanır.

• Basit ve tekrarlayıcı özellikler taşımakla birlikte

okuma, yazma ve hecelemede başarıyla kullanılırlar.

• Yardımcı öğrenme yaklaşımlarından bazıları;

– Eşli okuma

– Akran öğretmenliği

– Karşılıklı eğitimdir.

4. Okul Yaklaşımları

• Çocuğun okula olan ilgisini artırmaya yönelik

• Öğretmen, ebeveyn ve okul personelinin de dahil

olduğu

• Destekleyici ve danışmalık hizmetleri sunulmalıdır.

GİDİŞ

Disleksi

• Erişkin dönemde bazı öğrenme güçlükleri devam

ederken bazı hastalarda etkisi görülmemektedir.

• Bu konuda destek alan çocuklarda belirgin

düzelmeler olmaktadır.

• Sözcük tanıma ve okuduğunu anlama becerileri

destekle gittikçe iyileşirken, okuma hızında ilerleme

daha yavaş olmaktadır.

• Erken erişkinlik dönemindeki okuma düzeyini en

tutarlı biçimde yordayan öğeler genel zeka ve okuma

bozukluğunun şiddeti olarak bulunmuştur.

Aritmetik

• Aritmetik bozuklukta ise yeterli araştırma

bulunmamaktadır.

• Yapılan bazı araştırmalarda aritmetik bozukluğu olan

çocuklarda alınan destek tedavisine rağmen

başarısızlığın bazı hastalarda devam ettiği

görülmüştür.

Sosyal-Duyusal Alan

• Sosyal duygusal alanda ise ergenlik dönemindeki kız

çocuklarının erkeklere göre sosyal duygusal sorunlar

açısından daha fazla risk taşıdığı, benlik saygılarının

daha düşük, depresyonlarının daha fazla olduğu

bildirilmiştir.

• Bu çocuklarda zamanla sosyal fobiler, performans

anksiyetesi ortaya çıkmaktadır.

Sözel Olmayan İletişim Bozukluğu

• Sözel olmayan öğrenme bozukluğu belirtilerinin

yetişkinlikte de kalıcılık gösterdiği, hatta zamanla

daha da kötüleştiği bildirilmektedir

• Araştırmalarda en olumlu sonuçların;

– Evde desteklenen

– Okulda özel ilgi gösterilen çocuklar

– Güçlü yanları ve sınırlılıkların uygun çevrelerde yetişen

çocuklardan alındığı ortaya konulmuştur

SONUÇ

• Sözel olmayan öğreneme bozukluğu ve diğer bazı

psikiyatrik bozukluklar (OSB şizoid kişilik

bozukluğu) arasındaki binişiklik, bu alandaki

araştırmaların önemine işaret etmektedir.

• Aslında tüm öğrenme bozukluğu alanındaki tanımsal

ve kavramsal konuların çözümü sorunun

değerlendirilmesine, risk altındaki çocuklara erken

müdahale edilmesine, tedaviye ve uzun süreli

sonuçların araştırılmasına önemli ölçüde katkı

sağlayacaktır.

…SON

Özgül Öğrenme güçlüğü

Health & Medicine