Dr. Nilay TEFENNİOĞLUİzmir Tepecik EAH Acil Tıp KliniğiAsistan Eğitim ProgramıEylül 2010

Öğrenim Hedefleri Özkıyım nedir?Ne kadar sıklıkla, kimlerde gözlenir?Risk faktörleri nelerdir?Tedavi ve yaklaşımda neler yapılmalı?

Özkıyım (Suisid)

İnsanın kendi ölümü ile sonuçlanabilecek bir

girişimde bulunmasıdır.

Dünyada 1 milyon/yıl kişi intihar ederek hayatını sonlandırmaktadır.

Ölümle sonuçlanan intihar/intihar girişimi = 1/30

İntihar girişimi ve tamamlanmış intiharlar hangi cinsiyette daha sık ???

Türkiye’de 2002 Yılında Görülen İntiharların Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Dağılımı

0100200300400500600700800

Yaş Grupları

İnti

har

Say

ısı

TOPLAM

ERKEK

KADIN

İntihar girişiminde bulunanlar arasında K/E oranı daha yüksek iken,

Tamamlanmış intiharlarda E/K= 3/2

Hangi yolla intihar daha sık görülüyor???

Yönteme Göre İntihar YüzdesiKendini asarak: % 46,08Ateşli silah kullanarak: % 22,91Kimyevi madde kullanarak: % 14,93Kendini yüksekten atarak: %10,65Kendini suya atarak: % 2,16Diğer: % 3,27

Nedene Göre İntihar YüzdesiHastalık: % 38,9Aile geçimsizliği: % 21,43 Geçim zorluğu: % 14,21 Hissi ilişki ve istediği ile evlenememe: %

10,39 Ticari başarısızlık: % 3,95 Öğrenim başarısızlığı: % 3,82 Diğer: % 7,30

Risk FaktörleriMajör depresyonAlkol-madde bağımlılığıGeçmişte özkıyım girişimi veya tehditiAilede özkıyım öyküsüErkekErgen ve yaşlıBekar, dul, boşanmışİşsizlik veya stresli iş ortamıMali problemlerSosyal destek eksikliği/izolasyonKronik fiziksel hastalık ya da kronik ağrıTerminal dönem hastalık

Major depresyon hastalarında özkıyım girişimi %50, tamamlanmış özkıyım %15.

Şizofreni hastalarında intiharla özkıyım %10.Alkol-madde kötüye kullanımı eş tanısı

varlığında özkıyım riski daha da artar.

İntihar Riski Taşıyan Bireyin Başlıca Özellikleri Şunlardır:Yalnızlık, ümitsizlik, çaresizlik duyguları

içindeŞiddetle depresif görünümlüDaha önceleri de intihar girişiminde

bulunmuşKendini öldürme tehditleri savuranVeda eden bir tutum içindeBireysel heves ve tutkularından sıyrılmış

İntihar Riski Olan Hastaya Yaklaşımda Tehlikeli Durumlar:

1. Müdahalede aceleci davranmak.2. Uyarmak3. Genelleştirmek4. Öneride bulunmak5. Öğüt vermek6. Küçümsemek7. Yargılamak ve yorumlamak8. Araştırmak, soruşturmak, analiz etmek.

1. Tamamlanmış intiharlar2. İntihar girişimleri3. Parasuisider davranışlar

Parasuisider davranış nedir?

Parasuisider Davranışlar

İntihar görüntüsünde olmayan (aklımıza intiharı getirmeyen) ama sonuç olarak kişinin bildiği halde ölümle sonuçlanabilecek davranışları sürdürmesi durumu

Örneğin sigara içmek, hızlı araba kullanmak,

tehlikeli sporlara aşırı meraklı olmak, uyuşturucu kullanmak v.s.

Hekimin Yaşadığı Zorluklar ÖnyargılarÇaresizlik hissiCezalandırıcı, ezici, horlayıcı davranışTekrarlayan intihar girişimleri olan hastada

öfke hissiRisk değerlendirmesinde hata (küçümseme)

Yaklaşım ve Tedavi

1. Öncelik her zaman vital fonksiyondadır.2. Akut psişik duruma yaklaşım ilkeleri göz

önünde bulundurulmalıdır.

Genel ÖnerilerManipülatif gibi görünse de tüm özkıyım

girişimlerini ciddiye alınUmutsuzluk ve çaresizlik duygularını dile

getiren her hastayı özkıyım açısından sorgulayın

Özkıyım düşüncelerini sormaktan korkmayınDepresyonu aniden düzelen hastaya dikkat

edinHasta özkıyım düşüncelerini konuşmayı

tümden reddediyorsa yakınlarından bilgi alın.

Görüşme ve Yaklaşımda Ana İlkelerGörüşmecinin tutumu empatik, dinleyici,

somut ve spesifik olmalı.Bilgi toplamalı.Amaç ikna etmek değil, umut vermek ve

inandırmak olmalı.

Akut Psişik Duruma Yaklaşım

Sakin ol.Hastayı gözle. Ajitasyon var ve bu durum intihar girişimi

için kullanılan yöntemle ilişkili değil ise ajitasyonu (medikal ve/veya medikal olmayan yöntemle) yatıştır.

Öğüt verici olma.Yargılayıcı olma.Değersizleştirici olma.Hastayı intihar girişimine sürükleyen öyküye

hak verici olma (dinlenilen öykü kimi zaman dinleyen kişide de çaresizlik duyguları uyandırabilir.Kendi ümitsizlik, umutsuzluk, çaresizlik duygularını kontrol et)

İkna edici olmaya çalışma.

Konuşmada somut ve net ol.Konuşmada empatik ol.Konuşmada yakın ve içten ol.Duygusal paylaşımda bulun.Bireysel olarak sorunun seni aştığını

düşünüyorsan yardım al/yardım iste.Aldığın ve uygulamaya koyacağın karar

konusunda hastayı bilgilendir.

SonuçÖzkıyım planlamış / gerçekleştirmiş bir

insanın, acil servisten erken taburcu edilmesi gereken hastalar olmadığı

Bir insanın neden ölmeyi düşündüğünün sorgulanması gerektiği

Özkıyım hastasına yaklaşırken empati kurulması gerektiği