of masjid kamalulislam communitygscm.nida.ac.th/public-action/journal/vol.3-58/2.pdf · 22 journal...

17 วารสารการสอสารและการจดการ นดา ปท 1 ฉบบท 3 (กนยายน – ธนวาคม 2558)

การจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ กบการรบรของประชาชนชมชนมสยดกมาลลอสลาม

Communicationmanagement to solve the environmentalproblem for KhlongSaenSaep with the public’s perception

of Masjid Kamalulislam community

ธญวรรณ แกวชะฎา1

พชน เชยจรรยา2

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ มวตถประสงคเพอศกษาการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ การรบรและทศนคตของประชาชนชมชนมสยดกมาลลอสลามตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ รวมทงเปรยบเทยบและหาความสมพนธระหวางการรบรและทศนคตเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมของคนในชมชนทมลกษณะทางประชากรแตกตางกน

การวจยเชงคณภาพ ผวจยใชวธการสมภาษณเชงลกกบอหมามประจ ามสยดกมาลลอสลาม ผชวยอหมาม ตลอดจนผทมสวนเกยวของ นอกจากนยงใชวธการสมภาษณแบบกลมกบเยาวชนในชมชนทอยในฐานะผรบสาร จ านวน 15 คน ส าหรบการวจยเชงปรมาณเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามจ านวน 200 ชด เพอศกษาเกยวกบการรบรและทศนคตของประชาชนชมชนมสยดกมาลลอสลามเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ

ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา ชมชนมผน าทเขมแขง มความรความสามารถ และมทกษะการสอสารเพอการโนมนาวใจคนในชมชนโดยยดการน าหลกศาสนาอสลามมาสอนควบคกบประเดนดานสงแวดลอมประกอบกบมการเลอกใชสอทผสมผสาน ไมวาจะเปน สอบคคล สอกระจายเสยง สอเฉพาะกจ สอพนบาน สออนเทอรเนต และสอมวลชน แสดงใหเหนวา ชมชนมการใชสอแบบบรณาการ ซงมสวนชวยเสรมแรงกระตนใหเกดการเรยนรไดเรวขน สวนดานทศนคต ความรและพฤตกรรมของผรบสาร พบวา ผลจากการใชสอทหลากหลายกอใหเกดการเปลยนแปลงดานทศนคต อกทงท าใหคนในชมชนเกดความรความเขาใจเกยวกบวธการดแลรกษา

1นกศกษามหาบณฑต คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 2 ทปรกษา รองศาสตราจารย รองคณบดฝายวชาการ คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

18

Journal of Communication and Management NIDA Volume 1 Number 3 (September – December)

สงแวดลอม อนน าไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมทใหความรวมมอในการฟนฟและพฒนาสภาพแวดลอมของชมชนมากยงขน

ผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา สวนใหญประชาชนมการรบรสงมากเกยวกบปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ และในสวนของทศนคต พบวา ประชาชนมทศนคตทเหนดวยในระดบมากเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมของชมชน

ทงน จากผลการศกษา ท าใหทราบวา ชมชนมสยดกมาลลอสลามประสบความส าเรจและเปนชมชนตนแบบดานสงแวดลอมไดดวยการบรหารจดการการสอสารของชมชนทเหมาะสม นอกจากนชมชนอนยงสามารถน าขอมลเกยวกบการจดการการสอสารครงนไปปรบใชหรอน าไปเปนขอมลในการวางแผนการพฒนาชมชนตอไปไดอกดวย

ค าส าคญ: การจดการการสอสาร, ปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ, ชมชนมสยดกมาลลอสลาม


Abstract

This research is a qualitative and quantitative research has objective to learn how the communication management can be solved environmental problems of KhlongSaenSaep, acquire public perceptions and attitudes of Masjid Kamalulislam community, and compare the perceptions and attitudes about communication management to solve environmental problem of the people in different characteristics.

Qualitative Research, researchers using in-depth interviews with imam of Masjid Kamalulislam, his Assistant, and those who have been involved. Moreover, it also used focus group interviews with youth groups in the community, who are targeted as communication receiver of 15 people. Quantitative Research, used 200questionnaires to collect information on the perceptions and attitudes of Masjid Kamalulislam community on managing communication to solve environmental problems at KhlongSaenSaep.

The results of a qualitative study found that the community has a strong leader, competence and good communication skills which initially convince people based on Islamic principles taught in conjunction with environmental issues. In addition, the choice of communication channels whether for personal use, Broadcast media, traditional media, Internet and mass media shows that community in the use of integrated media channels had been handled to enhance fast track learning. Besides, the results from the use of mix media, causing a change in attitude. People in the community has better understanding about how to care for the environment. This is leading to changes in behavior, to cooperate in the reconstruction and development of the environment in community.

The quantitative research found that most people have a heightened awareness about environmental issues of KhlongSaenSaep, while having attitude to large extent on managing communication to solve the environmental problems of the community.

The results of the study showed that Masjid Kamalulislam community achieve and become a model community with environmental management and

20


effective communication of the right community. In addition, other communities can bring those practices as ideal planning to development of their community as well.

Keywords: Communication management, environmental problem of KhlongSaenSaep, Masjid Kamalulislam community

บทน า

ปจจบนประเทศไทยมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว สงผลใหเกดการขยายตวของภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม และสงคมเมอง อนมผลใหประชาชนสวนใหญมการใชทรพยากรอยางขาดความระมดระวงจนเกดปญหาสงแวดลอมทสงผลตอความเปนอยของประชาชนทงทางตรงและทางออม ไมวาจะเปนปญหาขยะมลฝอย ปญหามลพษทางน า ปญหามลพษทางอากาศ ตลอดจนปญหาทศนยภาพ เปนตน

ทกวนนปญหาสงแวดลอมมแนวโนมทจะทวความรนแรงเพมขน ฉะนนจงมใชแคเพยงหนาทของหนวยงานภาครฐภาคเอกชนทจะเขามาจดการเทานน แตปญหาสงแวดลอมเปนเรองทประชาชนทกคนจะตองใหความส าคญและมจตส านกในการแกไขปญหาเหลานนรวมกน ดงค ากลาวของ ศกดสทธ แยมศร (2543)แตอยางไรกตามการทจะท าใหคนในชมชนมความตระหนก เกดจตส านก และมสวนรวมในการแกไขปญหาเปนเรองทคอนขางยากและตองใชเวลา แตหากชมชนมการจดการการสอสารทดและสามารถโนมนาวใจคนในชมชนใหเกดความรกและหวงแหนทรพยากรในชมชนกจะชวยใหเกดความตระหนกทจะหนมาใหความรวมมอในการดแลรกษาสภาพแวดลอมในชมชนของตนเอง

อยางไรกตาม พบวา ยงมชมชนทตระหนกถงปญหาสงแวดลอมและคนในชมชนตางกใหความรวมมอในการแกไขปญหาอยางจรงจง คอ ชมชนมสยดกมาลลอสลามเปนชมชนชาวไทยมสลมทตงถนฐานอยรมคลองแสนแสบมาเปนระยะเวลายาวนาน และประสบกบปญหาสงแวดลอมหลายประการ อาท ปญหาน าเนาเสย ปญหาขยะมลฝอย ปญหาทศนยภาพ ตลอดจนปญหามลพษทางอากาศ จากสภาพปญหาดงกลาวสงผลใหผน าชมชนหรออหมามประจ ามสยดเรมมการด าเนนการจดการกบปญหา โดยยดหลกวธการในการโนมนาวใจคนในชมชนเพอใหเกดความรวมมอกน ซงผลจากความทมเทของผน าชมชนและคนในชมชนทชวยกนดแลรกษาสงแวดลอมมาอยางตอเนองจนถงปจจบนนน พรภรมย ดสกมพล (2550)ไดระบวา ชมชนมสยดกมาลลอสลามไดเปนชมชนตนแบบดานสงแวดลอมทประสบความส าเรจโดยไดรบรางวลลกโลกสเขยวครงท 9 ประจ าป 2550 โดยไดขนชอวาเปนผตอลมหายใจใหสายน า


สาเหตส าคญทท าใหชมชนมสยดกมาลลอสลามประสบความส าเรจในการแกปญหาสงแวดลอมไดเปนอยางดนน สวนหนงเนองมาจากมผน าชมชนทเขมแขง ประกอบกบชมชนมการสอสารทเหมาะสมและมประสทธภาพ โดยหวใจหลกของการสอสาร คอ ผน าชมชนมทกษะและมความสามารถในการใชการสอสารทสามารถโนมนาวใจคนในชมชนใหเกดจตส านกและเกดความตระหนกทจะแกปญหาสงแวดลอมของชมชนรวมกน

ดวยเหตนผวจยจงสนใจทจะศกษาการจดการการสอสารดานสงแวดลอม โดยศกษาครอบคลมในทกองคประกอบของกระบวนการสอสาร ตงแตการศกษาผสงสาร การศกษาเนอหาสาร การศกษาชองทางหรอสอ และการศกษาผรบสาร นอกจากนยงมงศกษาในเชงปรมาณในมตของผรบสาร เพอสะทอนใหเหนถงการรบรและทศนคตของคนในชมชนทมตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชน

วตถประสงคของการวจยครงน เพอศกษาการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ การรบรและทศนคตของประชาชนชมชนมสยดกมาลลอสลามตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ รวมทงเปรยบเทยบและหาความสมพนธระหวางการรบรและทศนคตเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมของคนในชมชนทมลกษณะทางประชากรแตกตางกน

วธการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ ซงผวจยจะเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลโดยน าแนวคดทฤษฎมาสนบสนนผลการวจย อนประกอบไปดวย 7 แนวคดทฤษฎ คอ แนวคดการสอสารสงแวดลอม แนวคดเกยวกบกลยทธการสอสาร ทฤษฎการสอสารเพอโนมนาวใจ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสอสารและประสทธผลของการสอสาร แนวคดและทฤษฎเกยวกบการรบร แนวคดและทฤษฎเกยวกบทศนคต และแนวคดเกยวกบลกษณะทางประชากรของผรบสาร ทงนผวจยไดแบงวธการด าเนนการวจยไวดงตอไปน

การวจยเชงคณภาพ

ผวจยเกบรวบรวมขอมลเกยวกบบรบทชมชนกบสภาพปญหาสงแวดลอมของชมชนมสยดกมาลลอสลาม และการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ ทงจากเอกสารและการลงภาคสนาม โดยการส ารวจ และการสมภาษณแบบเจาะลก โดยสมภาษณอหมามประจ ามสยดกมาลลอสลาม ผชวยอหมาม รวมทงผทมสวนเกยวของ ตลอดจนการสมภาษณกลมเยาวชนในชมชน

22


ประชากรทใชในการวจยเชงคณภาพน มทงบคคลทท าหนาทเปนผสงสารและผรบสาร ซงผวจยไดก าหนดกลมเปาหมายเปน 2 กลม ดงน

กลมแรก เปนการเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงทสามารถใหขอมลไดตรงตามทผวจยตองการ โดยเปนการสมภาษณแบบเจาะลก เลอกสมภาษณอหมามประจ ามสยดกมาลลอสลาม ผชวยอหมาม รวมถงผทมสวนเกยวของ

กลมสอง เปนการเลอกกลมตวอยางทอยในฐานะผรบสารเพอเกบขอมลเกยวกบความคดเหนทมตอการจดการกบปญหาสงแวดลอมของชมชน โดยใชวธการสมภาษณกบกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมกบชมชนอยางสม าเสมอและมสวนรวมในการจดการปญหาสงแวดลอมในชมชน จ านวน 15 คน โดยสมเยาวชนจาก 2 โรงเรยน คอ โรงเรยนพทยพฒนศกษา ซงเปนโรงเรยนทมการจดหลกสตรการเรยนการสอนทเฉพาะรปแบบคอมการบรณาการน าวชาการและค าสอนของศาสนาอสลามมาประยกตควบคไปกบหลกสตรทเปนวชาบงคบของกระทรวงศกษาธการ และโรงเรยนซาลมนยนาน ซงเปนโรงเรยนสอนศาสนาอสลามทกอตงขนภายในรวมสยดกมาลลอสลาม ตงแตป พ.ศ. 2513 เนองดวยการจดหลกสตรการเรยนการสอนดงกลาว จงท าใหกลมเยาชนถอเปนกลมทไดรบการปลกฝงและเรยนรเกยวกบการดแลและรกษาสงแวดลอมของชมชนตงแตเยาววย

ส าหรบการวเคราะหขอมล ผวจยจะน าขอมลทไดศกษาคนควาและรวบรวมจากเอกสารและจากการลงภาคสนาม ทงจากการสมภาษณและการจดบนทกมาท าการจดระเบยบขอมล เพอใหเหนถงความเชอมโยงของขอมล โดยน าขอมลทไดนนมาจ าแนกและจดหมวดหมใหตรงกบประเดนหวขอทไดก าหนดไวขางตน เพอใหผศกษาเกดความเขาใจลกษณะความสมพนธของปรากฏการณตางๆ ในชมชน และทายสดจงจะน าขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหและตความในรปแบบของการพรรณนา โดยมการน าแนวคดและทฤษฎทไดศกษามารองรบการวเคราะหในสวนของผลการศกษาใหมความถกตองและชดเจนยงขน

การวจยเชงปรมาณ

ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากประชาชนในชมชนมสยดกมาลลอสลามโดยการใชแบบสอบถาม เพอใหไดขอมลเกยวกบการรบรและทศนคตของประชาชนทมตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชน และวเคราะหหาขอสรปผลการวจยดวยวธการทางสถต

ประชากรทใชในการวจยเชงปรมาณน เปนกลมประชาชนในชมชนมสยดกมาลลอสลามทท าหนาทเปนผรบสาร ซงประชากรในพนทชมชนมสยดกมาลลอสลามมทงหมด 15,000 คน จากทงหมด 22 ชมชน 2,000 ครวเรอน (สถตประชากรกรงเทพมหานคร, 2557) ซงผวจยสมกลมตวยอยางโดยใชวธการค านวณตามสดสวนประชาชน ซงเลอกใชสตรการค านวณกลมตวอยางของ


Yamane (1973) โดยก าหนดความเชอมนไวท 95% และคาความคาดเคลอนจากการสมตวอยางไวท 10% จากผลการค านวณท าใหไดจ านวนการสมตวอยางไมนอยกวา 100 คนและดวยชมชนมชมชนหมบาน 22 ชมชน ผวจยจงเลอกเกบขอมลโดยการสมตวอยางแบบแบงกลมอกครงหนง โดยสมมาเพยง 11 ชมชน จากทงหมด 22 ชมชน

ส าหรบการทดสอบคณภาพของเครองมอ ผวจยจะท าการทดสอบความนาเชอถอ โดยน าแบบสอบถามไปทดลองเกบขอมลจากผตอบแบบสอบถามทไมใชกลมตวอยางจรง จ านวน 30 คน และน าผลมาวเคราะหหาคาความเชอมน โดยใชสถตสมประสทธ ∞ (coefficient) เพอน ามาหาคาความเชอถอ ซงภาพรวมคาความเชอมนจะตองไดคาไมนอยกวา 0.7

สวนสถตทใชในการวเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามนน จะประมวลผลดวยการใชโปรแกรมทางสถต ค านวณหาคารอยละ คาเฉลยเลขคณต และคาเบยงเบนมาตรฐาน และจ าแนกตามล าดบ

ผลการวจยและการอภปรายผลการวจย

ผวจยไดแบงผลการวจยออกเปน 3 บท คอ สวนของบรบทชมชน สวนของการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ ดงน

บรบทชมชน

ชมชนมสยดกมาลลอสลามเปนชมชนชาวไทยมสลมทนบถอศาสนาอสลามโดยมผน าทางศาสนาเปนผน าชมชนหรอทเรยกวา “อหมาม” ซงชาวมสลมจะมพธกรรมทางศาสนาทจะตองกระท าทกวนคอการละหมาด ท าใหวถชวตของคนในชมชนมความผกพนกบคลองแสนแสบมาเปนระยะเวลายาวนาน เนองดวยในอดตน าจากคลองแสนแสบสามารถน ามาช าระรางกายกอนการท าละหมาดได ส าหรบดานเศรษฐกจ คนในชมชนสวนใหญประกอบอาชพคาขายและเกษตรกรรมเปนหลก รวมทงมการเลยงสตวและเลยงปลาในกระชง ซงจากผลการศกษา พบวา การด าเนนชวตของคนในชมชนไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ลวนมสวนทกอใหเกดการเปลยนแปลงตอสภาพแวดลอมคลองแสนแสบทงสน

ผลการวจยเชงคณภาพ

ผวจยเกบรวบรวมขอมลเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ โดยวเคราะหในทกองคประกอบของกระบวนการสอสาร อนไดแก ผสงสาร เนอหาสาร ชองทางหรอสอ และผรบสาร โดยอธบายรายละเอยดไวในประเดนตอไปน

24


การศกษาผสงสาร

การศกษาผสงสารทอยในฐานะปจเจก ผวจยมงศกษาเกยวกบประวตผน าชมชน คณสมบตของผน าชมชน กลยทธของผสงสาร เพอสะทอนใหเหนวาผสงสารมอทธพลมากนอยเพยงใดทสามารถโนมนาวใจคนในชมชนใหเกดการเปลยนแปลงทงดานความร ความเขาใจ ทศนคตและพฤตกรรมดานสงแวดลอม

ก. ประวตผน าชมชน

ชมชนมสยดกมาลลอสลามมผน าชมชนทเปนผน าทางศาสนา ซงคนในชมชนตางเรยกวา “อหมาม” หรอ “ทานวนย สะมะอน” จากการเกบรวบรวมเกยวกบประวตของทาน ท าใหทราบวา ทานมความสนใจและใฝศกษาดานหลกค าสอนศาสนาอสลามตงแตวยเดก ทานไมเพยงแตรอบรดานค าสอนอสลามเทานน ยงมความรดานประวตศาสตร ขอบญญตและหลกปฏบต รวมทงค าสอนตางๆ ส าหรบผทจะเปนผสบทอดศาสนาอสลาม ภายหลงทานไดเรมท างานเปนครสอนศาสนาอสลามทปอเนาะตางๆ ทงในภาคใตและในกรงเทพมหานครและจงหวดใกลเคยง จนกระทงทานไดรบความไววางใจใหด ารงต าแหนงเปนกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย และเปนเลขาธการจฬาราชมนตร ซงจากประสบการณการท างานท าใหทานมโอกาสไดแปลคมภรอลกรอานเปนภาษาไทย ท าใหทานมความเขาใจในหลกศาสนาอสลามอยางถองแท และดวยประวตการศกษาและการท างานของทานจงท าใหทานเปนทยอมรบและเปนทพงใหแกอสลามกชน จนกระทงในป พ.ศ.2528 ทานไดรบเลอกใหด ารงต าแหนงอหมามประจ ามสยดกมาลลอสลาม นอกจากทานจะเปนทเคารพนบถอของคนในชมชนแลว ทานยงไดรบความไววางใจใหท างานนอกชมชนอกดวย ทงดานการเมอง ทานด ารงต าแหนงเปนวฒสมาชก และไดเปนวทยากรและอาจารยพเศษจากภาควชาการสอสารและการประชาสมพนธ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม ตลอดจนมผลงานการเขยนหนงสอและบทความดานศาสนาอสลามและดานการพฒนาอกเปนจ านวนมาก

ข. คณสมบตของผน าชมชน

ทานอหมามถอเปนผทมคณสมบตทเหมาะสมในการด ารงต าแหนงเปนอหมามประจ ามสยดกมาลลอลสาม ตามท อทย หรญโต (2521)ไดอธบายขอบญญตในศาสนาอสลามส าหรบผทจะไดรบต าแหนงอหมามวาจะตองมลกษณะตอไปน เปนผมความรในเรองศาสนาอสลามเปนอยางด เปนผทอานคมภรอลกรอานไดถกตองชดเจน เปนผทจ าอลกรอานไดมาก เปนผทสามารถน าละหมาดญะมาอะฮไดอยางสมบรณ เปนผทมความซอสตย สจรต ยตธรรม รกหมคณะ และเปนแบบอยางในการประพฤตปฏบตศาสนกจตามค าสอนของอสลาม

ค. กลยทธของผสงสาร


ผวจยไดน าประเดนกลยทธเกยวกบผสงสารมาวเคราะหความนาเชอถอของผน าชมชน ตามท อรวรรณ ปลนธนโอวาท (2537) ไดอธบายไว อนสะทอนใหเหนอทธพลทส าคญของผสงสารทงดานบคลกภาพ ความรและความสามารถ คณสมบตในการสอสาร พบวา บคลกภาพของผสงสาร ทานอหมามเปนคนเรยบรอย สขม สภาพ มมนษยสมพนธ ใจด มเมตตา โอบออมอาร อารมณด ยมงาย และเปนผน าชมชนทอทศตนเพอชมชนจงเปนทรกและเชอฟงของคนในชมชน รวมทงทานเปนผมความรความเชยวชาญในดานการบรหารงานดานส งแวดลอม ประกอบกบมความสามารถในการถายทอดขาวสาร ส าหรบคณสมบตในการสอสาร ทานมความสามารถในการพด ความสามารถในการรบฟง ตลอดจนความสามารถในการโนมนาวใจ ซงโดยรวมแลวกลยทธททานอหมามใชในการสอสารทน ามาสความส าเรจในการจดการสงแวดลอมของชมชนและท าใหไดรบความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมของชมชนไดเปนอยางดนน ทานยดการใชหลกค าสอนศาสนาอสลามเพอหลอหลอมและโนมนาวจตใจของคนในชมชน

ทานอหมามถอเปนบคคลซงเปนผน าทางศาสนาของชมชนทมพลงแหงความส าเรจ ตามท ประณม ถาวรเวช (2550)กลาววา ผทประสบความส าเรจจะตองสรางพลงแหงความส าเรจ 5 ประการ คอ พลงแหงการคด พลงแหงการกระท า หรอพลงแหงผลงาน พลงแหงกศโลบายในการมดใจผอน หรอพลงแหงมนษยสมพนธ พลงแหงการพดและ พลงแหงบคลกภาพ ซงนบวาอหมามเปนผทมพลงแหงความส าเรจจงผลกดนใหประสบความส าเรจในการจดการกบปญหาทเกดขนแกชมชนไดเปนอยางดจนเปนทยอมรบ

การศกษาเนอหาสาร

เนอหาสารจดวาเปนตวแทนทางความคดของผสงสารทสงไปยงกลมผรบสารผานชองทางสอตางๆ ซงทานอหมามไดเปนผออกแบบเนอหาสาระของสารเพอเผยแพรไปสคนในชมชน โดยทานอหมามไดน าหลกค าสอนศาสนาอสลามมาเปนหลกและสอดแทรกดานสงแวดลอมเพอใหคนในชมชนน าค าแนะน าเหลานนไปปฏบตตาม ส าหรบหลกศาสนาอสลามเกยวกบสงแวดลอมนนจะมระบไวในคมภรอลกรอานซงอหมามไดเปนผแปลเปนฉบบภาษาไทยไวเพอใหเขาใจงาย จากเนอหาหลกค าสอนศาสนาอสลามทเกยวของกบประเดนดานสงแวดลอม ผวจยไดน ามาวเคราะหในประเดนกลยทธการสรางสาร ตามท Power (1995) ไดอธบายไวในแนวคดกลยทธการสอสารสามารถวเคราะหไดดงน

วตถประสงคของการสอสาร จากหลกค าสอนทสอดแทรกประเดนสงแวดลอมสะทอนใหเหนเปาประสงคของทานอหมามอยางชดเจนทตองการฟนฟสภาพแวดลอมคลองแสนแสบ โดยเรมจากการพฒนาคน ใหเกดความร ความเขาใจ และตระหนกถงปญหารวมกน ซงทานอหมามไดน าหลกค าสอนดานสงแวดลอมมาเปนหลกส าคญในการสอสารเพอน าไปสการแกปญหาสงแวดลอมโดยปลกจตส านกรกสงแวดลอมใหแกคนในชมชน

26


การก าหนดผรบสารเปาหมาย เนองจากผรบสาร คอคนในชมชนกมาลลอสลามซงสวนใหญเปนชาวมสลม ทตางกเครงครด ศรทราและเกรงกลวบาปตอพระเจา ทานอหมามจงไดน าหลกค าสอนศาสนาอสลามทแปลจากคมภรอลกรอานเปนภาษาไทยน ามาถายทอดสคนในชมชน ซงถอเปนกลยทธทเหมาะสมทสดส าหรบผรบสารเปาหมาย เพราะเปนการงายทเขาเหลานนจะยนยอมฟงและปฏบตตามค าสอนนน

เนอหาหลกของสาร จากหลกค าสอนศาสนาอสลามกบสงแวดลอมลวนเปนการสอนใหรจกดแลสงแวดลอมรอบตว ซงจากคมภรอลกรอานฉบบแปลภาษาไทยของทานอหมามสะทอนใหเหนเนอหาหลกของสารทสอนใหมงเนนการดแลสงแวดลอมดวยวธการรกษาความสะอาด การบ ารงรกษา ความประหยด และการรจกแกไข

หลกฐานสนบสนน สาเหตส าคญทท าใหทกคนปฏบตตาม เนองจากเนอหาสารนนมาจากคมภรอลกรอานททานอหมามไดแปลเปนภาษาไทยและน ามาพดใหคนในชมชนฟงในภาษาทเขาใจไดงายผานสอกระจายเสยงของชมชน และดวยความทคนอสลามจะมความเครงครด เลอมใสศรทธา และมความเกรงกลวตอพระเจาของเขาอยแลว จงไมใชเรองยากททกคนจะใหความรวมมอ

การศกษาชองทางหรอสอ

ชองทางหรอสอเปนสวนทท าใหตวเนอหาสารทผสงสารตองการถายทอดไปปรากฏแกกลมผรบสารนนๆ หรอกลาวไดวาสอเปนตวกลางทจะท าใหผคนสามารถสอสารกนได ส าหรบชมชนมสยดกมาลลอสลามมการใชชองทางสอทผสมผสานสอแตละประเภทเพอถายทอดเนอหาสารไปสคนนชมชนไดอยางทวถงไมวาจะเปนการใชสอบคคล สอกระจายเสยง สอเฉพาะกจ สอพนบาน สออนเทอรเนต และสอมวลชน

ก. สอบคคล

ชมชนมสยดกมาลลอสลามประสบความส าเรจในการแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนได สาเหตหลกอนเนองมาจากมการใชสอบคคลเปนหลกในการถายทอดขาวสารเพอใหผรบสารในชมชนเกดความเขาใจและตระหนกถงปญหาของชมชนรวมกน ซงกลยทธการใชสอบคคลของทานอหมาม คอ ทานอหมามเนนการตดตอสอสารแบบเผชญหนา ซงการสอสารลกษณะดงกลาวจะมลกษณะงายๆ การพดคยระหวางผสงสารกบกลมผรบสารจะมความเปนกนเอง ดวยเหตนจงท าใหงายตอการโนมนาวใจใหผรบสารเกดความคลอยตาม นอกจากนทานอหมามยงมการเปดโอกาสใหคนในชมชนไดแสดงความคดเหน ส าหรบกลวธททานอหมามใชในการพฒนาชมชน คอ เนนการสรางงานและสรางคน โดยเรมทการพฒนาคนใหเปนคนด มจตส านกทด นนคอ เปนการใหการศกษาเพอใหคนในชมชนเกดความร มศกยภาพทสามารถพงพาตนเองไดเนองจากทานอหมามเชอวาการพฒนาคนใหมคณภาพนนจะสงผลใหชมชน


เกดการพฒนาดวยเชนกน นอกจากนทานอหมามยงใชกลยทธการสอสารประชาสมพนธเพอการพฒนาชมชนอกดวย

ข. สอกระจายเสยง

สอกระจายเสยง หรอทคนในชมชนเรยกวาเสยงตามสาย ถอเปนสอทมบทบาทมากทสดของชมชนมสยดกมาลลอสลาม โดยเปนสอทคนในชมชนรวมกนเปนผผลตขนเพอรบรขาวสารจากทานอหมาม ซงโครงการเสยงตามสายนจดเปนโครงการทชวยอบรมค าสอนทางศาสนา สรางความร ความเขาใจแกคนในชมชน และยงมสวนชวยในการปลกจตส านกดานสงแวดลอมอกดวย ซงในทกเชาๆ ทานอหมามจะใชเสยงตามสายเพอสอนหลกศาสนาแกคนในชมชนโดยถายทอดออกมาในภาษาทเขาใจงายและแทรกสถานการณตางๆ ของชมชน กลาวไดวา การใชสอกระจายเสยงถอวามความส าคญตอชมชนกมาลลอสลามในการพฒนาสภาพแวดลอมคลองแสนแสบเปนอยางมากและถอเปนชองทางสอหลกทมสวนในการพฒนาสภาพแวดลอมของชมชนมสยดกมาลลอสลาม

ค. สอเฉพาะกจ

สอเฉพาะกจทปรากฏในชมชนมสยดกมาลลอสลาม เปนลกษณะของสอกจกรรมและปายค าขวญตางๆ ซงการใชสอลกษณะนถอเปนสอเสรมทกระตนใหคนในชมชนใหความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมของชมชน อกทงการใชสอเฉพาะกจนยงผลกดนใหคนในชมชนเกดความรเกยวกบการดแลรกษาและฟนฟสงแวดลอมชมชน ส าหรบสอทเปนปายค าขวญถอเปนการสอสารทางเดยวทเปนรปแบบการเรยนรทงายทสด เนองจากหากไดอานหรอพบเหนบอยครงกสามารถซมซบความรสก เกดการกระตนและเปลยนทศนคตทสงผลตอพฤตกรรมในการปฏบตในระยะยาวได และยงปายค าขวญบางปายเปนขอความทแสดงเหตชกน าใหเหนถงผลทจะตามมากจะยงเปนการเราใหเกดการปฏบตมากขน

ส าหรบสอทเปนกจกรรม เกดจากความรวมมอของ 3 องคกรในชมชน คอ บาน โรงเรยน และมสยด เพอใหเกดการเรยนรรวมกน โดยมสถาบนศาสนา คอ มสยดกมาลลอสลาม เปนจดเรมตนในการชกชวนใหคนในชมชนมารวมตวกนเพอจดกจกรรมตางๆ ภายในชมชนในวนส าคญตางๆ ซงกจกรรมทชมชนจดขนมทงกจกรรมบทบนและกจกรรมในน า ส าหรบกจกรรมทจดขนบนบกจะใชพนทของมสยดในการจดกจกรรมตางๆ อาท การจดนทรรศการ การจดกจกรรมประกวดวาดรปชมชนในฝน การแขงตอบปญหา การจดจ าหนวยสนคา OTOP และสนคาปลอดสารพษจากคนในชมชน สวนกจกรรมทางน า จดขนเพอสงเสรมใหคนในชมชนเหนคณคาและความส าคญของน าในคลองแสนแสบ เชน การแขงขนเรอรโมท แขงวายน า แขงพายเรอ แขงชกมวยทะเล นอกจากนในทกๆ ป ทางชมชนยงไดมการจดกจกรรมการอนรกษพนธสตวน าบรเวณคลองแสนแสบ จดใหมการปลอยพนธปลา โดยทานอหมามไดขอความรวมมอจากกรม

28


ประมงเพอขอพนธปลามาปลอยบรเวณชมชนและไดเชญหนวยงานภายนอกทงภาครฐและเอกชนมารวมในพธปลอยพนธปลาดวย

ง. สอพนบาน

สอพนบานทปรากฏในชมชนมสยดกมาลลอสลามมทงทเปนพธกรรมและบทเพลงของชมชนอนเกยวของกบแหลงน าและธรรมชาตของชมชน ส าหรบพธกรรมของชมชนทส าคญของชาวมสลม คอ การละหมาด โดยการละหมาดจะท าทกวน วนละ 5 ครง และในทกวนศกรจะเปนการท าละหมาดใหญ โดยกอนการท าละหมาดทกครงจะตองมการช าระรางกายโดยการใชน าสะอาด ดวยเหตนเองพธการท าละหมาดทมอยคกบชมชนของชาวมสลมทมมาอยางยาวนานจงท าใหทกคนมความผกพนกบน าในคลองแสนแสบ

ส าหรบสอพนบานทเปนบทเพลง ถอเปนเพลงประจ าทองถนของชมชนหรอทคนในชมชนเรยนกนวา “เพลงมารชชมคลอง” โดยเปนเพลงทถกแตงขนโดยสปปรษในชมชนทอยากมเพลงของชมชนไวเพอใหรนลกหลานและคนในชมชนไดเกดความซมซบและเกดความรกและหวงแหนทรพยากรในชมชน โดยเนอหาของบทเพลงจะเปนการกระตนใหคนในชมชนรวมกนพฒนาและฟนฟสภาพแวดลอมคลองแสนแสบ ซงสอพนบานนลวนมสวนผลกดนใหคนในชมชนเกดความรก ความสามคคและตระหนกถงการอนรกษและฟนฟสงแวดลอมในชมชน

จ. สอใหม

สอใหม หรอทเรยกวา สออนเทอรเนต ส าหรบชมชนมสยดกมาลลอสลามมการสรางเวบไซตของชมชน และมการสรางเพจบนเฟซบค ซงในสวนของเวบไซตจะมไวเพอเปนการประชาสมพนธแกคนภายนอกชมชนทตองการตดตามขาวสาร ขอมลทวไปของชมชน ตลอดจนมการเผยแผบทความทตพมพโดยทานอหมามดวย ส าหรบในสวนของเฟซบคจะมการประชาสมพนธขาวสารกจกรรมตางๆ รวมไปถงมการอพคลปวดโอของชมชนทเคยไดรบการน าไปถายทอดออกสอมวลชนมาเผยแพร ซงชองทางการตดตอผานสอใหมอยางระบบอนเตอรเนตถอเปนอกชองทางหนงทกอใหเกดการรวมกลมกนของสมาชกในชมชนโดยเฉพาะกลมคนรนใหมอยางวยรนในชมชน จดวาเปนชองทางการใชสอทมงสกลมเปาหมายทหลากหลายมากยงขน

ฉ. สอมวลชน

สอมวลชน หรอ สอโทรทศน สวนใหญเกดจากหนวยงานภายนอก โดยหนวยงานราชการประสานงานกบภาคสอมวลชนเขามาท าสารคดเพอเผยแพรออกทางรายการโทรทศน โดยมจดประสงคหลกคอ เพอใหชมชนอนๆ ทอาศยอยตดแมน าหรอรมคลองใหความส าคญกบการอนรกษแหลงน าของชมชนเพอสภาพแวดลอมทดและคณภาพชวตทดของคนในชมชน ซงชมชนกมาลลอสลามไดรบเกยรตใหรวมเปนสวนหนงในการผลตผลงานรายการดาน


สงแวดลอมหลายรายการดวยกน อาท สารคดโทรทศนชอง 11 ตอน “พลกฟน แสนแสบ” รายการคนหวงแผนดน ตอน สายน าแหงศรทธา รายการสารคดเชงขาว รายการน าใสใจจรง รายการชาวกรง ทาง Nation Channel เปนตน นอกจากนยงมการถายท าวดโออกหลากหลายประเดนทไดรบความรวมมอจากสมาชกในชมชนเปนทงผรวมแสดงและเปนผด าเนนรายการเอง อกทงดวยผลงานของทานอหมามทเปนทยอมรบของสงคมจงไดมโอกาสเขยนบทความเกยวกบเรองสงแวดลอมเผยแพรลงในคอลมนหนงสอพมพอยางหนงสอพมพบานเมองและหนงสอพมพไทยโพสต ซงสงเหลานท าใหประชาชนในชมชนเกดความภาคภมใจในชมชนของตนเองและยงคงชวยกนดแลรกษาสงแวดลอมในชมชนเรอยมาจนกระทงเปนชมชนตนแบบทประสบความส าเรจดานการจดการสงแวดลอมในปจจบน

การศกษาผรบสาร

ผวจยไดวเคราะหผรบสารเกยวกบทศนคตจากการเปดรบขอมลขาวสารของคนในชมชนเกยวกบประเดนสงแวดลอมคลองแสนแสบ เนองจากการเปดรบสารจะมผลตอการเปลยนแปลงดานความร ทศนคต จตส านก และพฤตกรรมดานสงแวดลอม ในทนผวจยไดวเคราะหเกยวกบผรบสารในประเดนตอไปน

ทศนคตตอผน าชมชน จากทศนคตของคนในชมชนทมตอทานอหมามสะทอนใหเหนวาทานเปนบคคลทไดรบการยอมรบและนบถอจากคนในชมชน เนองดวยทานเปนผทมบคลกภาพทเปนมตร มเมตตา ตงใจปฏบตหนาทของอหมามอยางดทสดและยงรวมไปถงการกระท าเพอประโยชนของสงคมสวนรวม ดวยลกษณะดงกลาวคนในชมชนจงรกและศรทธา อนเหนไดจากคนในชมชนตางใหความรวมมอและไมปฏเสธค ารองขอใดๆ ของทานอหมามทใหชวยกนดแลรกษาสงแวดลอมคลองแสนแสบ และยงคงใหความรวมมอมาจนกระทงปจจบนน

ทศนคตตอการเลอกใชสอ สอทคนในชมชนไดรบขาวสารเกยวกบสงแวดลอมเปนประจ าทกวน คอ สอกระจายเสยง หรอการพดเสยงตามสายของทานอหมาม สงผลใหเปนสอทสามารถเขาถงคนในชมชนไดอยางสะดวกรวดเรวและทกคนสามารถรบขาวสารไดอยางพรอมเพรยงกน อกทงยงพบวาสอกระจายเสยงเปนสอทคนในชมชนสามารถรวมแสดงความคดเหนได โดยใครทมเรองอยากใหประชาสมพนธหรอมเรองรองทกขสามารถสงความคดเหนเหลานนมาไดและทานอหมามกจะน ามาออกเสยงตามสาย สวนสอทคนในชมชนเลอกเปดรบขาวสารนอยทสดคอ สออนเทอรเนต เนองจากเปนสอทตองใชเทคโนโลยและคนสวนใหญไมคอยมความรเรองการใชอนเทอรเนต ประกอบกบขาวสารทเผยแพรในเวบไซตของชมชนไมคอยมการอพเดทหรอปรบปรงขอมลใหทนสมย จงท าใหสอใหมหรอสออนเทอรเนตเปนชองทางสอทคนในชมชนนอยคนนกจะเลอกเขาไปเปดรบขาวสารเกยวกบสงแวดลอมของชมชน

30


อยางไรกตามอาจกลาวไดวา สอทกประเภททปรากฏในชมชนมสยดกมาลลอสลาม ลวนแตเปนสอทมอทธพลตอการจดการปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนทงสน บางสออาจมไดเปนสอทกอใหเกดการปฏบตโดยทนทแตมงเนนใหเกดการรบรทบอยครง จนกระทงเกดการจดจ า ตลอดจนน าไปสการเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมดานสงแวดลอม

ความร ความเขาใจเกยวกบวธการแกปญหาสงแวดลอม ผลจากการสอสารท าใหคนในชมชนเกดความร ความเขาใจดานสงแวดลอมมากยงขน ไมวาจะเปนการจดการกบปญหาน าเนาเสย การจดการปญหาขยะในชมชน รวมไปถงการจดสภาพแวดลอมของชมชนใหรมรนนาอย ซงความรทคนในชมชนไดรบเกยวกบวธการแกปญหาสงแวดลอม คอ วธการท าน าหมกและปยชวภาพ การท าบอดกไขมน ตลอดจนการจดการกบปญหาขยะ

พฤตกรรมดานส งแวดลอม จากการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบกลมกบเยาวชนในชมชนมสยดกมาลลอสลามทเขารวมกจกรรมของชมชนอยางสม าเสมอและมสวนรวมในการดแลรกษาสงแวดลอมของชมชน ผลการเกบขอมลสามารถวเคราะหไดวา เยาวชนในชมชนมกจะถกซมซบใหมสวนรวมในการดแลรกษาสภาพแวดลอมของชมชน ซงพฤตกรรมการชวยกนดแลรกษาสงแวดลอมของชมชนนนเปนเพราะกลมเยาวชนสวนใหญไดรบขาวสารจากคนในครอบครว คณคร ตลอดจนการฟงเสยงตามสายของชมชนทมทานอหมามเปนผเผยแพรขาวสารเกยวกบสงแวดลอม

ผลการวจยเชงปรมาณ

ผลการเกบขอมลจากแบบสอบถามจ านวนทงสน 200 ชด ผวจยไดน ามาวเคราะหหาคารอยละ คาเฉลยเลขคณต และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ซงผลการวเคราะหพบวา ในสวนท 1 ส าหรบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามมากกวาครงหนงเปนผหญงมอายระหวาง 21-40 ป มการศกษาสงสดระดบมธยมศกษา สวนใหญไมไดประกอบอาชพ และอาศยอยในชมชนเปนระยะเวลา 30 ปขนไป

ผลการวเคราะหในสวนท 2 เกยวกบสถานการณปญหาสงแวดลอมชมชน พบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยเหนสภาพคลองแสนแสบในอดตทมสภาพเนาเสยและมวชพชจนไมสามารถน าน าจากคลองมาใชประโยชนได แตสถานการณสงแวดลอมคลองแสนแสบบรเวณชมชนในปจจบน พบวา สามารถใชประโยชนได เชน วายน า รดน าตนไม เปนตน ซงสาเหตทคลองในชมชนมสภาพทดขน เนองจากคนในชมชนปฏบตตามค าแนะน าของผน าชมชนหรอทานอหมาม ซงโดยภาพรวมแลวสถานการณปญหาสงแวดลอมของชมชนมสยดกมาลลอสลามทพบวาเคยวกฤตมากทสด คอ ปญหาน าคลองแสนแสบเนาเสย และปญหาทวกฤตนอยทสดคอ ปญหาทศนยภาพของชมชน


ผลการวเคราะหในสวนท 3 การรบรขอมลขาวสารเกยวกบปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนพบวา การรบรขาวสารจากชองทางสอตางๆ ในชมชนนน คนในชมชนสวนใหญรบรขอมลขาวสารจากเสยงตามสายมากทสดส าหรบการรบรขอมลขาวสารเกยวกบประเดนดานสงแวดลอมของชมชน โดยภาพรวม พบวา คนในชมชนสวนใหญมการรบรเกยวกบปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนในระดบสงมาก และเมอพจารณารายละเอยดเกยวกบคาเฉลยของระดบการรบรในประเดนตางๆ พบวา ระดบการรบรทมคาสงสด ไดแก การรบรหลกค าสอนศาสนาอสลามกบสงแวดลอม

ผลการวเคราะหในสวนท 4 ทศนคตเกยวกบการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ โดยภาพรวม พบวา ประชาชนมทศนคตเชงบวก ซงในทนผวจยไดแบงทศนคตออกเปน ทศนคตตอผสงสาร ทศนคตตอเนอหาสาร ทศนคตตอชองทางการสอสาร และทศนคตตอตวผรบสาร ในดานทศนคตตอผสงสาร เมอพจารณารายละเอยดเกยวกบคาเฉลยสงสดเปนรายขอ พบวา คนในชมชนมทศนคตทเหนดวยมากทสดวาผน าชมชนคอบคคลทเปนทยอมรบของคนในชมชน ดานทศนคตตอเนอหาสาร พบวา คนในชมชนมทศนคตทเหนดวยมากทสดวาชมชนมการสอนเกยวกบหลกค าสอนทางศาสนากบสงแวดลอม ดานทศนคตตอชองทางการสอสาร พบวา คนในชมชนมทศนคตทเหนดวยมากทสดวาทานอหมามเปนผเผยแพรขาวสารทมความนาเชอถอ และในดานทศนคตตอตวผรบสาร พบวา คนในชมชนมทศนคตทเหนดวยมากทสดวาตนเองไดรบความรความเขาใจเกยวกบวธการแกไขปญหาสงแวดลอมจากการสอสารในชมชน

ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และระยะเวลาทอาศยอยในชมชนตางกน มการรบรและทศนคตตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และ 0.001 ซงสะทอนใหเหนวาลกษณะทางประชากรของผรบสารทตางกนมผลตอระดบการรบรและทศนคตตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชน

ส าหรบผลการวเคราะหหาความสมพนธระหวางการรบรและทศนคต พบวา คาสมประสทธสหสมพนธการรบรปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบและทศนคตทประชาชนมตอการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และเปนความสมพนธเชงบวก

การอภปรายผลการวจย

จากทชมชนมสยดกมาลลอสลามมการบรหารจดการการสอสารทเหมาะสมทงการมผน าชมชนทเขมแขง มความสามารถในการออกแบบเนอหาสาร มการเลอกใชชองทางในการเผยแพรขาวสารทครอบคลม สงเหลานสะทอนใหเหนประสทธผลของการสอสาร เนองจากสงทไดจากการจดการการสอสารของชมชน คอ การเกดปฏกรยาและพฤตกรรมของกลมคนในชมชนหลงจากทม

32


การสอสาร ตามท จมพล รอดค าด (2532)ไดกลาวถงประสทธผลของการสอสารไวดงนการสอสารจะตองสามารถท าใหผรบสารเกดความร และมความเขาใจเพมมากขนการสอสารจะตองสามารถกระตนใหผรบสารเกดความอยากรอยากเหนเพมมากขนการสอสารจะตองสามารถโนมนาวใจใหผรบสารเกดการเปลยนทศนคตไดและการสอสารจะตองท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผรบสาร

ส าหรบผลจากการศกษาเกยวกบผรบสารนน แสดงใหเหนวา การจดการการสอสารของชมชนมสยดกมาลลอสลามเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบ มผลใหคนในชมชนเกดการเปลยนแปลงดานความร ทศนคต และดานพฤตกรรม อนสอดคลองกบแนวคดของ Roger (1978)ในเรองของการสอสารทมประสทธผล หรออาจกลาวไดวา การสอสารกอใหเกดการพฒนาและยงมอทธพลตอการเปลยนแปลงทางสงคม

สรปและขอเสนอแนะ

ชมชนมสยดกมาลลอสลามถอเปนชมชนทมการใชการสอสารในระดบทองถนหรอในระดบชมชน โดยเปนลกษณะของการเลอกใชสอภายในทองถนเพอใหสอดรบกบวถการด าเนนชวตของคนในชมชน ถอเปนอกลกษณะหนงของการบรหารจดการการสอสารโดยไมอาศยสอจากสวนกลางในระดบประเทศ แตกสามารถใชสอในชมชนเปนชองทางในการสอสารกนระหวางคนในชมชนหรอในทองถนเดยวกนได อกทงยงกอใหเกดการสอสารรวมกนและโยงใยความเปนชมชนเดยวกนใหมความเขมแขง ตลอดจนสามารถใชการสอสารเพอการแกไขและพฒนาชมชนไดอยางประสบความส าเรจและเปนชมชนตนแบบดานสงแวดลอม

จากการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมของชมชนมสยดกมาลลอสลามทมกลยทธการสอสารทหลากหลายตามทอธบายขางตนนน สะทอนใหวา อทธพลของการสอสารมความส าคญกบการพฒนาไมวาจะในดานใดกตาม ซงจากกรณศกษาชมชนมสยดกมาลลอสลามนท าใหเหนไดวาการมสอบคคลทเขมแขงและเปนทยอมรบนบถอของคนในชมชนถอวาเปนสวนส าคญทชวยท าใหเกดการหลอมรวมคนในชมชน อกทงยงถอวาเปนการใชสอบคคลทกอใหเกดการความรวมมอของคนในชมชนอกดวย อยางไรกตามนอกจากสอบคคลจะมอทธพลหลกแลว ผน าชมชนยงไดใชกลยทธสออนอก เชน สอกระจายเสยงเพอการกระจายเสยงและประชาสมพนธขาวสารตางๆ ของชมชน ฉะนนลกษณะการใชกลยทธสอแตละประเภทจงมผลอยางมากทท าใหการพฒนาสภาพแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนมสยดกมาลลอสลามประสบความส าเรจและเปนชมชนตนแบบดานสงแวดลอมจวบจนถงทกวนน ซงผลทไดจากการสอสารของชมชนมสยดกมาลลอสลามในการพฒนาสภาพแวดลอมคลองแสนแสบกอใหเกดผลส าเรจ สงผลใหคลองแสน


แสบมสภาพทดขน กอใหเกดวนอนรกษคคลอง ชมชนไดรบรางวลแหงความส าเรจ และไดเปนชมชนตนแบบดานสงแวดลอม

ปญหา อปสรรคและแนวทางการแกไขการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอม

การด าเนนการจดการการสอสารเพอแกปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบของชมชนมสยด กมาลลอสลาม เนองจากชมชนมความหลากหลายทางประชากรดงนนเพอใหสามารถเขาถงทกกลมเปาหมายผสงสารจงมการใชการสอสารแบบบรณาการ ดวยชองทางการสอสารแตละประเภทมขอดและขอจ ากดทแตกตางกน ผสงสารจะตองค านงถงการเลอกใชเนอหาสารและสอทเหมาะสมกบกลมผรบสารเพอใหเกดประโยชนสงสด ดงนนการด าเนนการสอสารจงไมใชเรองทงาย การทจะด าเนนการใหส าเรจและบรรลวตถประสงคไดนนยอมตองพบกบปญหาอปสรรคในการด าเนนการ

ส าหรบการสอสารภายในชมชนมสยดกมาลลอสลาม ดวยชมชนมชมชนหมบานทงสน 22 ชมชน ซงทงชมชนไมไดมเฉพาะชาวไทยมสลมเทานน แตยงมศาสนาอนรวมอยดวย เชน พทธ ครสต ซงอาจมอยเปนจ านวนนอย ดงนนการทชมชนเนนการสอสารโดยน าหลกค าสอนศาสนาอสลามมาเผยแพรนน บางครงกเปนอปสรรคทจะน าไปสอสารใหคนในชมชนทตางศาสนาเขาใจและปฏบตตาม

แนวทางการแกไขการจดการการสอสารดงกลาว ทานอหมามไดพยายามอธบายใหทกศาสนาเขาใจ และพยายามใหทกคนไดอยรวมกนในชมชนอยางไรความขดแยง ซงการทจะใชการสอสารเพอโนมนาวใจคนในชมชนใหมความรวมมอในการแกปญหาสงแวดลอมเปนเรองทคอนขางจะยากททกคนจะเหนพอง จ าเปนตองใชเวลา มความอดทนและมความตงใจจรง ไมทอถอย ดงเชนททานอหมามไดด าเนนการตงแตในอดตจนกระทงปจจบน ซงถอเปนความส าเรจทชมชนใหความรวมมอกนอยางตอเนอง

ขอเสนอแนะ

1. การจดการปญหาสงแวดลอมคลองแสนแสบเปนปญหาทมใชจะจดการใหส าเรจลงไดเพยงกลมคนกลมเดยวหรอเพยงชมชนเดยว จ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทกกลมคนทงทอาศยอยรมคลองแสนแสบและไมไดอยรมคลอง ซงการจะรวมกนจดการปญหาเหลานได จ าเปนตองไดรบการประชาสมพนธและการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ และชมชนในละแวก

34


ใกลเคยงควรศกษารปแบบการจดการการสอสารของชมชนมสยดกมาลลอสลามหรอชมชนทประสบความส าเรจแลว และน าแนวทางดงกลาวไปปรบใชเพอใหเหมาะสมกบลกษณะของชมชนตนเองอนจะน าไปสการพฒนาอยางยงยน

2. ชมชนมสยดกมาลลอสลามมการเลอกใชชองทางการสอสารทหลากหลายเพอการเผยแพรขาวสาร แตปจจบนพบวา สอบางประเภทไมสามารถตอบสนองตอกลมผรบสารในชมชนไดเทาทควร เชน สอเพลงประจ าทองถน สออนเทอรเนต ฉะนน เพอใหทกสอสามารถเขาถงผรบสารไดจ าเปนตองมการพฒนารปแบบการน าเสนอเนอหาสารททนสมย แปลกใหม มการเพมลกเลน เพอใหเปนทดงดดความสนใจและสามารถโนมนาวคนในชมชนไดทกกลมทกวย

3. ดานการรบรและทศนคตของคนในชมชน กลมตวอยางไดใหความส าคญกบการรบรและทศนคตในดานตางๆ ในระดบทแตกตางกน ซงสอดคลองตามแนวคดเกยวกบลกษณะทางประชากรของผรบสาร เนองจากผรบสารแตละกลมมความแตกตาง ยอมสงผลใหมทศนคตทแตกตางกนตามไปดวย ดงนนผน าชมชนหรอบคคลทมสวนเกยวของในการสอสาร จ าเปนตองมการส ารวจความตองการของคนในชมชนวาตองการอะไร มความคดเหนอยางไรตอสถานการณตางๆ ภายในชมชน เพอใหสามารถน ามาปรบแนวทางการบรหารจดการการสอสารไดอยางเหมาะสม

4. จากตนแบบการจดการกบปญหาสงแวดลอมของชมชนมสยดกมาลลอสลาม หนวยงานภาครฐควรน าไปขยายผลตอยงชมชนท เปนชาวไทยมสลม เนองจากการใชหลกค าสอนทางศาสนาอสลามจะเปนหวใจส าคญทมสวนชวยโนมนาวใหคนในชมชนปฏบตตามค าแนะน าและใหความรวมมอในการจดการกบปญหาภายในชมชน

รายการอางอง

ภาษาไทย

กาญจนาแกวเทพ. 2540.สอมวลชนกบสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร: คณะนเทศศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กาญจนา แกวเทพ และคณะ. 2549. สอสารเพอโลกสวย: บทเรยนจากการสอสารเพอการจดการสงแวดลอมในชมชน. กรงเทพมหานคร: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

คมภรอลกรอาน. 2556. คนเมอ 18 มนาคม 2558 จาก http://guru.sanook.com/2288/

จมพล รอดค าด. 2532.สอมวลชนเพอการพฒนา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.


ดษฎ โยเหลา และคณะ. 2543. ความเขมแขงของชมชน เพอการอนรกษแหลงน า :กรณศกษาชมชนคลองแสนแสบ. รายงานการวจย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ปรมะ สตะเวทน. 2546.หลกนเทศศาสตร. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากดภาพพมพ.

ประณม ถาวรเวช. 2550. คนเมอ 30 มนาคม 2558 จาก http://dnfe5.nfe.go.th/localdata/webimags/story261individuality.html

ประวตและผลงานนายวนย สะมะอน. 2553. คนเมอ 26 มนาคม 2558 จาก http://www.muslimthai.com/main/1428/content.php?page=sub&catego

ประยรศกด ชลายเดชะ. 2531. มสลมในประเทศไทย. มสยดตนสน.

พรภรมย ดสกมพล. 2550. คนเมอ 25 พฤษภาคม 2558 จาก http://pttinternet.pttplc.com/greenglobe/2550/community-09.html

มสยดกมาลลอสลาม ทรายกองดน. 2553. สบคนเมอ 18 มนาคม 2558 จาก http://kamalulyouth.blogspot.com/2010/03/blog-post.html

มสลน มาหะมะ. ม.ป.ป.. อสลามกบการอนรกษสงแวดลอม. คนเมอ 18 มนาคม 2558 จาก http://www.islammore.com/main/content.php?page=content&category=55&id=1005

วนย สะมะอน. 2524. คมภรอลกรอาน ฉบบภาษาไทย.

วนย สะมะอน. 2543.เอกสารเผยแพรประชาสมพนธของชมชนกมาลลอสลาม.กรงเทพมหานคร.

วนย สะมะอน. อหมามประจ ามสยดกมาลลอสลาม. [สมภาษณ].10 มนาคม 2558.

ศกดสทธ แยมศร. 2543. การมสวนรวมของประชาชนในการก าจดขยะในเขตองคการบรหารสวนต าบลหนองปรอ อ าเภอบางละมง จงหวดชลบร . วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยบรพา.

ส านกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย: รายงานสถตจ านวนประชากร และบานรายจงหวด รายอ าเภอ และรายต าบล ณ เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2557. คนเมอ 9 มนาคม 2558จาก http://203.155.220.230/info/esp/population_Dec54.htm

เสาวนย จตตหมวด. 2527. หนาทของมสยดตอสงคมในภาคกลาง. วทยานพนธ สม.ม.กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

36


อรวรรณ ปลนธนโอวาท. 2537.การสอสารเพอการโนมนาวใจ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อามน ดาแหมง. ม.ป.ป.. ขาวสารอสลามศกษา. คนเมอ 18 มนาคม 2558 จากhttp://cdn.islamicbma.org/news1/news5612.pdf

อาล เสอสมง. 2554. คลองแสนแสบและบรรพชนมสลมเชอสายตางๆ. คนเมอ 9 มนาคม 2558 จาก http://www.alisuasaming.com

อทย หรญโต. 2521. มสลมในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร.

ภาษาองกฤษ

Roger, Everett M. and Shoemaker, F Floyd. 1978.Communication of Innovation : A Cross-Cultural Approach. New York: The Free Press.

of masjid kamalulislam communitygscm.nida.ac.th/public-action/journal/vol.3-58/2.pdf · 22 journal...

Documents