AD SOYAD:.................................. TARİH: ................................ SINIF: ..................................... NO: ............................................

11.SINIF MATEMATİK DERSİ MANTIK KONUSU

ÇALIŞMA KAĞIDI

OKUMA METNİ:

BUNLARI BİLELİM:

Kedi Nerede? Hoca bir gün evine et götürmüş. Hanımına eti akşama pişirmesini tembih etmiş. Hanımı da eti pişirip komşularıyla bir güzel, afiyetle yemiş. Akşam et yeme ümidiyle eve gelen Hoca'ya da: Efendi sorma etin başına gelenleri. Bizim kedi senin getirdiğin eti kapıp kaçtı. Arkasından koştum ama yetişemedim. Anlayacağın hain kedi senin eti yedi. Hoca hemen oracıkta duran cılız kediyi tutmuş ve tartmış. Kedi iki okka gelmiş. Hanımına: Hatun, bu kedi ise benim et nerede, bu et ise bizim kedi nerede?

Akıl yürütme: Zihnin, birbiriyle ilişkili önermelerden yeni bir önerme çıkarması işlemi.

Önerme: Doğru veya yanlış bir yargı bildiren ifadeler.

Örnek: Van kedisinin bir gözü mavi bir gözü yeşildir

Öncül: Akıl yürütmede sonuca kaynak olan kanıtlayan durumundaki önerme ya da

önermeler.

Sonuç: Akıl yürütmede öncüllerden elde edilen önerme.

SORU: --->Nasrettin Hoca fıkrasını verilen yöntemler üzerinden değerlendiriniz.

ÖRNEKLERİ EŞLEŞTİRME:

Örnek1: Bütün meyveler vitaminlidir.

Elma bir meyvedir.

O hâlde elma da vitaminlidir.

Örnek2 :Kitap okumak faydalıdır.

Zamanımı kitap okuyarak değerlendiririm.

Örnek3: Bütün kuşlar kanatlıdır.

Bazı böcekler kanatlıdır.

O hâlde bazı böcekler kuştur.

Örnek4 : Kitap okumak faydalıdır.

Zamanımı uyuyarak değerlendiririm.

Örnek5:Bütün öğrenciler insandır.

Hasan öğrencidir.

O hâlde Hasan insandır.

Geçerlilik: Öncül adı verilen önermelerin doğru olması durumunda sonucun da zorunlu

ve kesin olarak doğru olması.

Geçersizlik: Sonucun öncüllerden zorunlu ve kesin olarak çıkarılamaması.

Tutarlılık : Akıl yürütmenin, akıl ilkelerine ve mantık kurallarına uygun olarak yapılması.

Tutarsızlık: Akıl yürütmenin, akıl ilkelerine ve mantık kurallarına uygun olarak

yapılmaması

ÖNCÜL

SONUÇ

GEÇERLİLİK

GEÇERSİZLİK

TUTARLILIK

TUTARSIZLIK

KENDİMİZİ DENEYELİM:

Aşağıdaki çıkarım örneğini dikkate alarak soruları cevaplayınız.

Bazı beş ayaklılar kedidir. Masa da beş ayaklıdır. O hâlde masa kedidir.

a. Akıl yürütme bilgi doğrusuna uygun mudur? Neden? ..................................................................................................................................................................................................................................................................................

b. Akıl yürütme mantık doğrusuna uygun mudur? Neden? ......................................................................................................................................... .........................................................................................................................................

c. Kanıtlayan durumundaki ifadeleri (öncülleri) gösteriniz. ...............................................................................................………………………………….......

d. Sonuç ifadesini gösteriniz. .........................................................................................................................................

e. Akıl yürütme geçerli midir? Belirtiniz? ……………………………………..................................................................................................

Yan tarafta verilen önermeleri değerlendirin.

Doğruluk tablosu ile gösterilebilir iseler

gösteriniz.

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........

----------------------------------------------------------------------------------------------------- CEVAPLAR: Fıkradan çıkarımlar: Akıl yürütme,önerme,öncül,sonuç,geçersizlik,tutarsızlık mevcuttur. Örnek eşleştirme: Bütün meyveler vitaminlidir. Öncül Elma bir meyvedir. Öncül O hâlde elma da vitaminlidir. Sonuç Kitap okumak faydalıdır. Öncül Zamanımı kitap okuyarak değerlendiririm. Sonuç Örnek2:Tutarlı Bütün kuşlar kanatlıdır. . Öncül Bazı böcekler kanatlıdır. . Öncül O hâlde bazı böcekler kuştur. Sonuç Örnek3:Geçersizlik Kitap okumak faydalıdır.Öncül Zamanımı uyuyarak değerlendiririm.Sonuç Örnek4:Tutarsız Bütün öğrenciler insandır. Öncül Hasan öğrencidir. Öncül O hâlde Hasan insandır.Sonuç Örnek5:Geçerli ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Kendimizi Deneyelim: p:Dünya güneşin etrafında döner. q:Ay güneşin etrafında döner. r:Ay mevsimlerden oluşur. s:Dünya mevsimlerden oluşur. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ t:Ayşe çalışkandır. x:Ali çalışkandır. v:Ayşe düzenlidir. y:Ali düzenlidir. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Aşağıdaki çıkarım örneğini dikkate alarak soruları cevaplayınız. Akıl yürütme zihnin, birbiriyle ilişkili önermelerden yeni bir önerme çıkarması işlemidir. a)Bilgi doğrusuna uygun değildir çünkü kediler beş ayaklı değildir. A şıkkı yanlıştır. b)Akıl yürütme mantık doğrusu önermeler çıkarma işlemi olduğundan b şıkkı doğrudur. c) Bazı beş ayaklılar kedidir. Öncül Masa da beş ayaklıdır. Öncül d) O hâlde masa kedidir. Sonuç e) Geçerlilik öncül adı verilen önermelerin doğru olması durumunda sonucun da zorunlu ve kesin olarak doğru olması durumuydu. O halde öncüllerimiz doğru olmadığı için geçerli değildir. E seçeneği yanlıştır. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KAZANIMLAR: Mantıklı düşünmeyi bilir. Akıl yürütme yöntemlerini bilir. Önermeleri ayırt eder. Sonuca ulaşır. Örneklerden mantıklı çıkarımlarda bulunur. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KAYNAKÇA: ARIKAN, A., HALICIOĞLU, S., Soyut Matematik. İkinci baskı. Palme Yayıncılık, Ankara, 2013. Dr.Fatih Koyuncu, Özlem Yılmaz, H.D., Dr.H.Şimşek, M.O.Çetin, M., Altunel, Saray Matbaacılık, Ankara, 2016. George B. Thomas, Thomas Calculus ,1951. Matematik11.com / Mantık 11.Sınıf arsivbelge.com/yaz.php?sc=265 https://www.komikfikralar.org/nasrettin-hoca-fikralari.html/ http://img.eba.gov.tr/ekitap_ftp/secmeli-dersler/0/derskitabi/meb/secmeli-dersler_0_derskitabi_meb_mant%C4%B1k_ekbdU.pdf http://www.volkanturker.com.tr/bayders/iky-bay_02_bilim.pdf https://padlet.com/nehircandnsmn/mantik_gecerlilik https://padlet.com/nehircandnsmn/og35mdw0evyq

p^q -----r^s------s⇒r--------(p^q) ⇒r

(t^x ) ⇒(t^v) ^y