omgaan met verschillen tussen leerlingen bijeenkomst 1 7 februari 2014 1
TRANSCRIPT
Omgaan met verschillen tussen leerlingen
Bijeenkomst 17 februari 2014
1
2
Doel van deze bijeenkomst
• Theoretische verkenning van achtergronden en theorieën over het
omgaan met verschillen tussen leerlingen
• Discussie over vormen van differentiatie, voordelen en nadelen van
verschillende benaderingen
• Reflectie op de rol van de individuele leraar en de schoolorganisatie
3
Omgaan met verschillen: wat is het probleem
• Wet van Posthumus
4
Omgaan met verschillen: wat is het probleem
• Bevindingen Inspectie van het Onderwijs
- Leraren zijn onvoldoende in staat om rekening te houden met
verschillen tussen leerlingen in de klas
5
Omgaan met verschillen: wat is het probleem
• Internationale studies (PISA, TIMMS)
De bovenkant van de scoreverdeling
is te smal
6
7
Omgaan met verschillen: wat is het probleem
• Ontwikkelingen in het onderwijs (aandacht voor excellentie, passend onderwijs)
• Constructivistische theorieën over onderwijs en leren
8
Hoe verschillen leerlingen?
9
Welke verschillen tussen leerlingen zijn voor de leraar relevant?
• Prestatieniveau, voorkennis
• Aanleg
• Snelheid van werken
• Interesses, hobbies
• Motivatie
• Ambitie
• Werkhouding
• Leerstijlen, leerstrategieën
• Zelfstandigheid
• Mondigheid
• Persoonlijkheid
• Stoornissen, handicaps
• Thuissituatie
• ……………
• ……………
• ……………
10
Hoe in de praktijk om te gaan met verschillen tussen leerlingen
Leerlingen leren optimaal als ze leeractiviteiten uitvoeren in hun zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky)
11
Terminologie
• Differentiatie
• Adaptief onderwijs
• Onderwijs op maat
• Geïndividualiseerd onderwijs
• Scaffolding
• Gepersonaliseerd leren
12
Differentiatie
‘Differentiatie is een onderwijsaanpak waarbij leraren proactief de
inhoud, de didaktiek, de materialen of de gevraagde leeractiviteiten
zodanig aanpassen aan hun leerlingpopulatie dat ze tegemoet
kunnen komen aan de verschillen tussen leerlingen om hen stuk voor
stuk optimale mogelijkheden tot ontwikkeling te bieden.’
(Carol Ann
Tomlinson)
13
Vormen van differentiatie
Externe en interne differentiatie
14
Vormen van differentiatie
Externe en interne differentiatie
Ability grouping
Fixed vs Dynamic
zwakke leerlingen
sterke leerlingenprestaties
tijd
zwakke leerlingen
sterke leerlingen
tijd
Convergente en divergente differentiatie
Vormen van differentiatie
15
Vormen van differentiatie in de praktijk
Niveaugroepen (meestal 3)
Verschillende werkvormen
Verschillende eindproducten
Verschillend tempo
Variatie in instructie
Individualisering van het onderwijs (zelfstandig werken)
Gebruik van ict
16
Reactief differentiëren: Omgaan met verschillen die tijdens de les worden geobserveerd
Adaptieve instructie
- Sturing op inhoud en proces: wat te doen, hoe te
doen
- Niveau van cognitieve elaboratie (classroom
questioning)
- Feedback geven (sturend, uitdagend)
18
Condities voor effectieve differentiatie
1 beschikbaarheid van adequate diagnostische tools
2 onbevooroordeelde inschattingen door leraren
3 beschikbaarheid van tijd en middelen
4 competenties om adequate beslissingen te nemen
5 klasklimaat
6 schoolorganisatorische condities
19
Condities voor effectieve differentiatie
1 beschikbaarheid van adequate diagnostische tools
Differentiation requires decision making
(Tonya Moon, 2005, p. 227)
Formatieve assessments als basis voor
differentiatiebeslissingen
20
Condities voor effectieve differentiatie
2 onbevooroordeelde inschattingen door leraren
Ready, D., & Wright, D. (2011). Accuracy and inaccuracy in teachers’ perceptions of young children’s cognitive abilities: The role of child background and classroom context. American Educational Research Journal, 48(2), 335-360.
21
Self-fulfilling prophecy effecten
Verwachtingen Prestaties
Motivatie
Welbevinden
Differentiatie
Vooroordelen Groeps-stereotypen
Individuele kindkenmerken
22
Condities voor effectieve differentiatie
3 beschikbaarheid van tijd en middelen
23
Condities voor effectieve differentiatie
4 competenties om adequate beslissingen te nemen
24
Condities voor effectieve differentiatie
5 Klasklimaat
Sociale vergelijkingstheorie (Festinger) / Mimesis-theorie (Girard)
Mensen zijn kuddedieren (uniformiteitstendens): wat als ‘cool’ wordt beschouwd heeft niets te maken met objectieve criteria waarop mensen hoog willen scoren, maar hangt af van het zingevingsproces binnen de groep: goede presteerders kunnen in de ene klas als streven (‘cool’) en in de andere klas als afwijkend worden gezien (niet ‘cool’).
De richting van de uniformiteitstendens in de klas is een steun of beperking voor de mogelijkheden voor differentiatie
Bulterman-Bos, J. (2007). Bij de groep horen: hoe de imitatietendens het leraren moeilijk kan maken om adaptief onderwijs vorm te geven. Pedagogische Studiën, 84(3), 159 - 175.
25
Condities voor effectieve differentiatie
6 Schoolorganisatorische condities
- visie
- rooster
- inrichting van het schoolgebouw
- voorzieningen (ICT e.d.)
26
27
Discussie
- Differentiëren, noodzaak of juist niet?
- Groeperen: homogeen of heterogeen?
- Differentiëren: proactief of reactief?
- Differentïëren: divergent of convergent?
- Differentiëren: een zaak van de leraar of van de school?
- Differentiëren: op cognitieve kenmerken of sociale of …..?
- Differentiëren: ICT- of leraargestuurd?
- Differentiëren: leerlingkeuze of leraarbeslissing?
28
Literatuur
Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B. and William, D. (2004) Working inside the black box: Assessment for learning in the classroom. Phi Delta Kappan, 86(1) 9-21.
Brimijoin, K., Marquissee, E. and Tomlinson. C. A. (2003) Using data to differentiate instruction. Educational Leadership, 60(5) 70-73 Bulterman-Bos, J. (2007). Bij de groep horen: hoe de imitatietendens het leraren moeilijk kan maken om adaptief onderwijs vorm te
geven. Pedagogische Studiën, 84(3), 159 - 175. George, P. (2005) A Rationale for Differentiating Instruction in the Regular Classroom, Theory into Practice, 44(3) 185-93.Gregory H. H. and Chapman, C. (2013) Differentiated instructional strategies: One size doesn’t fit all, Thousand Oaks, Corwin Press.Jussim, L., Robustelli, S. L. and Cain, T. R. (2009). Teacher expectations and self-fulfilling prophecies. In K. R. Wentzel and A. Wigfield
(Eds.), Handbook of motivation in school (pp. 349–380). New York: Routledge.Landrum, T. and McDuffie, K. (2010) Learning Styles in the Age of Differentiated Instruction, Exceptionality: A Special Education
Journal, 18(1) 6-17.McKown, C. and Weinstein, R. S. (2008) Teacher expectations, classroom context and the achievement gap, Journal of School
Psychology, 46: 235-261.Moon, T. R. (2005) The role of assessment in differentiation, Theory into Practice, 44(3) 226-233.Ready, D. D. and Wright, D. L. (2011) Accuracy and inaccuracy in teachers’ perceptions of young children’s cognitive abilities: The role
of child background and classroom context, American Educational Research Journal, 48(2) 335-360.Roiha, A. (2012) Teachers’ views on differentiation in content and language integrated learning (CLIL): Perceptions, practices and
challenges, Language and Education, iFirst Article.Rosenthal, R. (1994) Interpersonal expectancy effects: A 30-year perspective, Current Directions in Psychological Science, 3: 176–
179.Roy, A., Guay, F. and Valois, P. (2013) Teaching to address diverse learning needs: Development and validation of a Differentiated
Instruction Scale, International Journal of Inclusive Education, 17(11) 1186-1204.Shepard, L. (2005) Linking formative assessment to scaffolding, Educational Leadership, 63(3) 66-71.Subban, P. (2006) Differentiated instruction: A research basis, International Education Journal, 7: 935-947.Tomlinson, C. A., Brighton, C., Hertberg, H., Callahan, C. M., Moon, T. R., Brimijoin, K., Conover, L. A. and Reynolds, T. (2003),
Differentiating instruction in response to student readiness, interest, and learning profile in academically diverse classrooms: A review of literature, Journal for the Education of the Gifted, 27(2/3) 119-145.
Vygotsky, L. S. (1978) Mind in Society Cambridge, Mass., Harvard University Press.