omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ normalize

43
Een denkkader voor Professionaliseringsinterventies in het kader van ICT in het onderwijs 3 e-Learning Research Reeks

Upload: haquynh

Post on 11-Jan-2017

224 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

Een denkkader voorProfessionaliseringsinterventiesin het kader van ICT in het onderwijs

3‡e-Learning Research Reeks

Page 2: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

�����������

� �� ����������������� ���� ��� ��� ��� ���������� ����� ����� �����

Page 3: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

�������

�������������������� ����� ����� ���������� ����������������������������������

��������������� ��� � !"#$""�%%����������"#"� #&�''�""��"#"� ##� !�'"�����( ���)��*����) ���)��

����� �� ������������+��,�����-�� �����.��������/�����

��/012��������������������������3���/��������������2�0������� ���������������1� ������2�� ����4��� ��������������������������� ������/�����)

5�����������������61�!"78& $'7$87"9��� �� � ""$

:�4�������������� ������������ ������������������ ���������������������;����) ���)��<���������� )���������������� �������7 �3��������� ����� ������������������������ �������4���=���) ���)��>)

9��������������������)�1��� �������4���������3���4���������������������� ��������������� ��33���������������������������������3�����<�����������3����)

Page 4: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#

� ��!�������

? ��3�������� $

-���� 8

# ��������� !#)? ��������� !#) 0����4�� ���������7�4�� !#)# 0�4���������������� ?"

& ���3���� ??&)? ��������� ??&) ���3���������� ������� ??

$ :�������� ?8$)? ��������� ?8$) @������������������������������������������ "

$) )? :�������� ����� ����� "$) ) :�������� ����� �����;�������������������3���3������� "$) )# :�������� ����� �����;����������� ������������������������������������� ?$) )& ���������� ��������������������������������=�> $) )$ ���������� ��������������������������������=��> #

$)# ��� �� &

' /��������� $

8 6������;���������3������������� 76� ���9������,����=�69,> 8

A 6������;�����������������4�� !

! /����������������� #$

?" ��33��+ #8

Page 5: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize
Page 6: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

$

" #�$ ���� �

���������������������� ��������� �����������������������������������������

���������������

6�����������7/���������� �����������33����������� ���� ""&< ""$����������/012������ �����/�����2�����4�������������������������������������������������������� ��������3������=*�� ���2� ""$>)�@�������4��������4�����������������������������������������������������������7�������������������������������3������������������������������4������ ����������3�������������������������������������������� �4������������)�9� �����������4����������� 2�� ���������37�������3�����������=�������>����3����2�4������������������3������������������������ �����7���������������� ����� �����B�C�2��������2������4����������D

�����4�� �3������������������������������ �����;=�> ����3 �������������������������4��������������������������������������������7

��� ������� �3������=�> �������������������������������������3������ �� ������3����������� ����������������

��������� ����� ����������������������)

%�� ��� ��&��@�������4��������������8""���������������������������� ��������������������3�������� �7������4���������������������������������=���>��������������3���3�3����������������=������� ��3��>)�0��������� ������������� ������������� ������ ��������3����� ����� �����7������ ��������������������������� ������@60<*02�3��<���2�@00�7�3����������������)

1�� ��������4������������������������������������������������ ��������3�������� ��������������3��������������������������������������3�����������7��������������������� ����7���� �=�� ���������7�������>)�@������ �������������������������������E������4����=?!!&>�� ��������� ���E�����������4����������;

• �����������;������������������ ����3����������<��E3����� 2�4��������������� ���������������������� ���� �� �����������)�*����������������������3���������������������7��� )

• ��������

������������������������������ 3����������<��E3����� 2�3�������������������������� ����������������������� ���� ���������)�*�������������������������������������������������� ��������3����������3�������������������)

• ��� �����;���������������3������������������� ���� �3���������3����2�����3����������3��7����������������� �����4��������������3�������4��4���)�*�������������������������������������� ���������������3����������3�������������������)

������������4����3���������������##F���������������4����������������� �� ��������� ����3��������$"F���������������������������4�����������������������4��4�������������� ������ ��������)������� �����4�������������������������=$F>��������4�������������� ��3������� �)

��� �����������'���$����9� ������� ������������������������ ����������4�����������2�� ���������3�������3�������� ����+������ ����� ����� ���������� �������4�����B�����������?�� ����4�������������� ���������� ���=G�����������G�������3���G �� �������G>�4������ ������������������ �� ��� �����������������������7���������)�6���������������������� �����4������������3�� �������������� � �� ����������� ���7������3�����3����������)�:���������������� �������������� ��3������������������������� 7 ���������������������������)�:�4���� ��������������������������������������� ���������)

Page 7: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

'

��!!��" � ��� ������&���� ���$������� ������������ ������������

�����������������������������3��������3������������������������� ������3�2���� ���������7 ����������������������������2��������������3 2���������������� ����� ������� �������)@�������������������������� ���������3��� �� �������2�������4�������������� ������������������������������������������3����������3�� ������������� )������������� ����������%�� �� ���7���33�2����������� ������������������������� ��3�������3������������������� ������������7�������������������������������=���)��� �� )��>)

:����������������������� ������ ��3�� ����������3������2������������������� �4�����������������=��������>� ��3����������������������3�� �������������� �������������������������������7���)�����������������4���;������7���7���������������������33������ ������������������������ 3��������������������������������������3���������� ������������������2������ ����� �������������������3�� ���������������� �����������������3<��<�������� �����)

:����������������������������������� ����7������������� ��3������ ����������� ������� ������� ������ ��3����������������4������������������������� �������� )����������������� ������7������ ����������2����������� �������������������������������3���3���������������4��������3�������� ��3���������3�������������� ��������������3�����3�����3������������)

Page 8: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

8

( %���������������1�������� �������������� �� �����������������4��������� ������� ����� ���������������3�������� �� �������������������������������������������� )����������������������3���4����������������33�����4��������� ��3���������������� ���� �������������4����;�����7/���������� �����������33�)�0��?���3���� ""&�����������������3��������0������� �=����>��������?�����������������������4�� � ��������� ������������������������4������������������������������������������4�������������/01�=����� ������/�����>)

���������� �������������4��������������������������4�������� ��������3������������������73��������������������������7��������������������������1�������� ������������� )�@������������������������� ��������������������������3���������������� ����������������������� �7���� ����� ���������� )�@�����/01�����������������������������2������3���� �������4��2����7�� ���������.��������/���������@��3�*�� ���2���������������4������� ���������� ������������������ �������������������� ������0������� ������������������ �������������)�@�������74�������������������H������������� ��� � �����������������������)�*���4����.��������@��3��������������������������������2�������������������� ���������� ��� ������2�4�������4���4�������������������������4�������4�� ���������������������='A8��� ������������37 �������?'���� ���������'������ �������>)������4������7�����������������������������������74����� ����������������������������� �������)�@����������I�����������@����0������� J�=*��7 ���2� ""$>���������������I0������� �������������������������@����0������� J�=-���/�����2 ""$>��������������������������� ��������������������4���������������������+ � ����������)

�����������������������������4��������J �%�� ����:������������6���������������� �������������� ���������������������������������� ������������ �)���� �����������������������������7 ��������������������� ���������������������������4���������������������������������������������4���2�������3����������)

@���������������������������������� ����� ������ ������ ������� ���� ����������3��������� �� ������������� ����� �����)�@���� �������33���������3������������������������2������7 ������������������������ ���3������������������3������ �����������������������7����������3��������� ����������������������������)�%������������������� �������� ������������� �� ������� ����������������� 2���������4�����������7��������������������� �������� ������������� ����������������������4����������������������� ��3��)�@������������������������������������������� ������� �� �� ����������� �������������4���������������)�:�4��������������������� ���4������3����������)

�� ������������+��,�����-�� �����

Page 9: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize
Page 10: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

!

) � �� �

)*" � �� �

�������������� ���������� �������������������4������������������� ����� �����)�:�������74���� �������������������/012��������������������������3���/��������������2�0������� 7���������������1� ������2�����4��� ��������������������������� ������/�����)�@�����/01����������������������������2������3���� �������4��2������ ���������.��������/���������@��3�*��7 ���2���������������4������� ��������� ��� �������������������� ������0������� ����������������� �������������)

)*( � ��&������� � ����&�

@�������4������������������� ����� �������� ������������������������ �������������������������������;

@���������H������������������������������� �������������������������������������� �������������4�����������������������B

:�����������������������������4���;• @��� ���������������������������������������������������������������� ����3����B• @��� �����������������������������4������������������������������ ����3����B• *���� ����������������������������������������������������������������� B• *���� �����������������������������4��������������������������� B

03�����������������������������4�� �����2�4�������������� ���������4��;

• �� ���������������������������• �����������������3�������� � ����������������� �����• ���������������������������3����� ���3�����• �����������������3����� ���3�������������������� ���• ����+ ���������������3 ���• �� ��������������������������������

:�������� �����������4���4������4�3�������� � ���������������� ������������ ����������������� ""$�������� ��� �����������������1�������� �������������� �=��<�>)��������������������?)"88���3��������������� �����2��������'A8�����������������)�0������������������+7 �������������� �E�����������������������������������3��� ���������0�*�E��3��*�� ���= ""$>������������ ������������ �������������������4�������� ���������3���������������������������������� )

:��'A8��� ���������4�������3 �������?'���� ������='?2?F>����'������ ��������=#A2!F>���4������ �������������������������� �� ���������;

��� � �1@0//91: 9-91� ����� �����/�����

-�<�,� �-9���9��9

0������

0������

9����� ?'? ? !# 8A 8' ?#8 "

,�� $!�F '"2#�F '!2 �F ' 2A�F '?2#�F $$2$�F '$�F

-��� &?�F #!28�F #"2A�F #82 �F #A2�8�F &&2$�F #$�F

��'��" ��� �������� � � ����� ����� ���� �

-����������������4�� ������ �'"2AF�3������#!2 F����)�:����3������������������ �&&2A�����=-���/�����2� ""$>

Page 11: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?"

)*) ��&���� �����������

�����4������7�����������������������������������4����� ����������������������������� ��7�����)�@����������I�����������@����0������� J�=*�� ���2� ""$>���������������I0������� ������7�������������������@����0������� J�=-���/�����2� ""$>��������������������������� �������������������4���������������������+ � �����������)����������� �������������4�������������������������4�������� ��������3������������������3��������������������������7������������7��������������1�������� ������������� )�@�������������������������� ��������������������7������3���������������� ����������������������� ����� ����� ���������� )

Page 12: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

??

+ ���$���

+*" � �� �

:��������� ��������������������������������3���3����������������������������� )�K*���3�4���������������������3����������� BL�@���������������������������������4��������������������������4�������4���������������������4����������������������������������������������4�����7������ �4�������������=@����+2� ""#>)�9� ���������������������������������������� �������3�������4����������� 2�� ��������������������3����2�4����������������3�����������������7����������� ��������������������� ����� �����B������ ��������������3������ 2�� ��������������7���������������������������� ����� ����� ������B����������������������4���� ������� ""$�����������1�������� �������������� ����������������3�������� �3�3�������������� �3������ ���3���������������������������������������������������������� ����3����2����������3��7������ �3����������������������������������������������)

+*( ���$���� ���!����

9�����������=������������>��������������������4���������� �������3�������������������������3����)�03�����������4������3������������������ ���������������������3����� ���3������4������������������������4���3���������� ���3����������������=����3����������������>)

+*(*" ,'�!���� �����M����������3�� �� ��������3����������������������������������������������� ��������3������� ����=������������>�������������������)�%�����������������3���3�����������3������������������2������������������������������������������)�0������������������������74������������)������������4��� �������������������������������3���������������3��������� ��������������)�,���������������2������ �����3������������������ �������� )�:��������������������������������������������������� 3�������2���������������������������������������7 ������������������� 2��������������������3�������������3������������33���������3����� ��������2��� �������������������������������������������2�������������2����)

@�������4������ ��������������� ����� �3�������������������������������������� ����3����)*���3������������������������� ������������2�� ��������������������������������2��������������������������������4����3���������������������33���������3��� ��������2���4��������� �����33���������������)������� ��33��������3�������=�73���2��� �� ������������)>�������3���������=3�������<���� ��������� ��������������3��������2������4������������������)>���������������3������������)�����3������������� ���=4������ ��2��� ������ ����<������7��� ��2�����������)>����������������8"F��������� �����������������)

-�����3�������������������������������� ��3�������� ��� �� �������2����� ������������ 7��3���������������� ����;

• ��� �������;������������������� ����3����������<��E3����� 2�4��������������� ����7������������������� ���� �� �����������)�*����������������������3����������������������� )

• ���� ����;������������������������������� 3����������<��E3����� 2�3�������������������������� ����������������������� ���� ���������2�����4�������� ������������������������������� ������������������� )�*�������������������������������������������������� ��������3����������3�����������������)

• ���� ��3����; ���������������3������������������� ���� �3���������3����2�����3�7���������3������������������� �����4��������������3�������4��4���)�*�������������������������������������� ���������������3����������3�������������������)

:����4��������� ����������������3���������������������H����������������2���������������37���������� ����������������������4���������������)

Page 13: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?

-�����3�������������������������������� ��3�����4���� �������������� ����)�:��3�� ����������=$ 2?F>�������������������� ������ �����4�����;������������������������������� 3��7��������<��E3����� 2�3��������������������������� ����������������������� ���� �����7����)�##2'F���������������4������������ �� ��������� �;������������������� ����3���������<��E3����� 2�4��������������� ����������������������� ���� �� �����������2�����������������������3������������������������ )�0�������8"F��������� ����������������4����� ������� �� �������7�������� ������ �)�������������������������������������=$2#F>�����������������������3������������������� ���� �������3���������3����2�������� ��3������ �����4��������������3�������4��4���)�-����������������H�������82?F�4������������������������������������������ 2�?2!F�3�����������������������H�������4�����������=4����������?>)

��!!��" ����� ���� ����������������'�!�����

6�� �������������E�3�� ������������������ ����2���������� �� �������2��������?"F�����������������H����������3����������?"F��������� ������ ��3�����E����������4������ ������ ��7���������������� ���� ���������<�2�3��<���2�@00�7�3�����2�������� �� ��������������7����)�,���������������2���� ������������2�4�� ����������������������?2������������������7��������������������������8""��� ��������������������4�����������������������������H7���N������������ ��� � �������������� ����� ����������������������� ��������� ���� �����������������������������������)

+*(*( -���!��� ���&������ ����-������3��������������������� �����������3�������������������+�9����������,����=:�� 2�����)2�?!A!>��������9O�7�� ���3�������3�=-������%�����P�@�����2�?!AA>)�@����������+�9����7������,����E���������9,�E�� ��������3���������������������������������������������� �������������������������������)�@���� ��������������3���2���������������������������������7������������������� �������������� ����������3��������� �������������������������� ���������������� )�9O��� � ���������������������������� ������� )�/��2��9,����9O��������������������������������������������)��@����������+�9����������,������������������������������� ������������ ��� �����������������4�������������������������������������������������=4��������� >)

geen orienteer substitutie transitie transformatie

Gebruiksfasen

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Per

cent

Page 14: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?#

��!!��( ���� ����.�-����� ��/����0�-/1�0!��2��������*3�"4541

�9,�3���������������������4������������)�9O��3���2���� �����3�������4���������3���3�������2����������������������������4�������������������� ����������)�:����������4�������3������7��������������� �������������=�� �����������>������������������� )�9� ���� ��� ������������7���������������9,����9O�����������������������������������������H�2�����������������������2�4�� ����������������������#�����������&�=�����������H��4�������������3��������������������4�����������������������;�?Q�4��������N� �Q�����N�#�Q���3������N�&�Q���N�$�Q�4������>)

1 2 3 4 5

AZI attitude

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Per

cent

��!!��) ����� ���� ����������������'��-6������!�

Page 15: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?&

1 2 3 4 5

TAM attitude

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%P

erce

nt

��!!��+ ����� ���� ����������������'���-/�����!�

������������������ �������� ���;�8$2AF��������������� ����������9,7�������������4������2�����3������3�������9O�7�� ���3����� �����A&2!F)�*������������������� ���� ��������<�2�3��<���2�@00�7�3�����2�������� �� �������������������E�4�� �������������������+ ������������7��������� ��������E������� ������������������ �������2�3������4��4�������� ����������)�0����������� ���� ���������������������3������������ �����������4������������������������������ )

���������������������4�� �������3������ �������������� ���������������4�����=����2� ""&>)����������3��������������� ;������2��R��������33�)�������3�� ��������������4�����������������=3���>����������� ������������������������ )�1����������������������� ������ ������ ������7������������������� �������������������������������������@00�7�3��������������������� ��7�����������)�9� �I��� ����3���������J�������3�������2�� ���������������4������4����������������������;

• 7������;����������������• 7��R��;����������=����������� �����>2����������������������� �������• 7���33�;����3��2������2�����������3��� �������

0���� �������������������������������� ������� ������4����������4��������3�������������������� �������2�������4����������������������������� ������� ����������� ������������� ����=4���������$>2�4����������������������R���� ��������������������3������������4��������������3�� ��� ����7����������������)

1 2 3 4 5

TAM attitude

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Per

cent

Discipline: alpha

1 2 3 4 5

TAM attitude

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Per

cent

Discipline: beta

1 2 3 4 5

TAM attitude

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Per

cent

Discipline: gamma

��!!��7 ����� ���� ����������������'���-/�����!�3������� ��������� 0���������������3�'8��� ���$$�1

Page 16: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?$

6�����������������2�� ������3������������������������������� ��3�����3�����3���������7���������������������������������H�2��������������4����3��;�?Q�4������������<������� ��3���N� Q�����N�#�Q���3������N�&�Q���N�$�Q�4����������<������� ��3��)�:����������������� ��� 4����������2�4�� �������������������������'����8)

1 2 3 4 5

waargenomen nut

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

Per

cent

��!!��9 ����� ���� ����������������'�� !�

1 2 3 4 5

waargenomen gebruiksgemak

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

Per

cent

��!!��: ����� ���� ����������������'���'�!���$��

*�������2�� ���������������������������4���� �������4��������������������������������������� 2������������������� ��3��)�,���������������2���������������������<��������7��������������������������� ������������������������������������������������������7������ �=���>��������������3���3�3�����������������=������� ��3��>)�0�����������������7�+ ��������������� ����������������������������������������M�3�������������2��3��*�� ���= ""$>������������ �������������������3���������������������� ��3����������������� ������������73�������������������������� )�:�4���� ���������� ����������������������3�������� �� 7 ������������� ����� ����� ���������� )

Page 17: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize
Page 18: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?8

7 2 �����

7*" � �� �

@�������4����� ���� �������������� ��������������������������������3����������������������������������������������������� 2����������3�����3�������������������2������������������ ����� ����� ���������� ��������������������������)�6� � �����������������3�������� ���������7��������������������������4������������2�����������4��������3�������������������������������������������� ��3���������)������������4�� �������I����������@����0������� J�=*�� ���2� ""$>��������������������������������3������������������7����� ��3��� �3��������������MM��3���)�03������������������2�4������������������������������������� ��3������3�����������MM�����������)�:�����4������� ��� ������������������������������ ��3����������H���������2�3�������������������������� ������3��������3������3��7�����3�������������3�����������������������������������3������3�������3����� ������3�7����)�:���3����� ���������������������� ������������������������������ ������� �=1S>�����������=17>�� N����4��������������������� ��3��2������������������������� ������ ����7�� ����=%S>���������������� ����=%7>��� ����)�6��������3�������������� ��� �����������������������������������������������H�;�17%72�1S%2�17%S���1S%S)�:�4�� ��� �����������4����������������������7�������2������������3�������� �3������ ���������������3����T���� ���� ����)

��!!��5 �/���;��������!�������� ����'����� ���� � ���$ �� ���!�� �����!��� ��'�!�� ��!

:��3����T�=4����������A>��������������������3��������3 ��������������������������� ��������������� �����������������)�:��3����T����������� ��� �������� �������������������������� ������������� �����3����������� ����� ����� ���������� )�@�����3����T�������������� ���������3�����������4� ����3����� ����� ����� ���������� ��������������������������7����� �����)

������������4����������������������� �������4��������������������������������� ��3��)�:�����������������������H���������������������;�'#2$F�� ��������������������&#2$F�������������� ��3���=4����������!����?">)�,���������������2����=��������>�������������������������3��������������� ������2�3�������� ������������������3���3�3����������������)

Page 19: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?A

��!!��4 ����� ���� ����������������'��� !�

��!!��"< ����� ���� ����������������'���'�!���$��

1�������3�������������������� ��� ����������������� ��3������MM������������������3������3�������� ��� �=�17%72�1S%72�17%S���1S%S�>�4�����������������������4�� �����������������7�����??)�:��3�� ������������������������������������1S%S�=#'28F>)�:�������� �����������������4����������������� ������1S%7�= !28F>���������A2#F���17%S)�-������������� ���� #F�4��������������������� ���������� ��3���=17%7>)

����� �$ ��'�!���$��

���� ���� ���������� �$ � !�

���� ���� �����

Page 20: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

��

��������������� ��� ������������������ ��������� � ��� ������������

������������� ��� ��������� ���������� ���������������������������������������

������������������������������������������ �!������������������ �����������������

���������"���� ��"������������������� ������������ ������� ������������ �#��

����������� �����"���������� ���������������������� ��������$��%�&����%'&' �%����

������ �����(��"�������� ��������������������� �������"���������� ���(�)�

������������������������������������������ �*��� � ������ ��������������������

�������������������+���,�������%�&����������-�+,����� � ������ ���������(��"����

���������������������� � �.��������� ������"���������/� ����������%'&' �*���

������ ����������������������������������������0�0,������� ���������%'&'�����

)�/��+���,����� � ������ ���������(��"���� ����������������������� ���(�)���������

(�/�����������������������

��������������� ��� �������������������� ������������� ��� ������������

��� ���� � ���� �������������������

N-G- N+G- N-G+ N+G+

Attitude (in termen van nut en gebruiksgemak)

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

Perc

ent

Page 21: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

"

1���4�� ���� ��� ��������4�������������������������������3���������������������������������������� ����������������<�2�3��<���2�@00�7�3�����2�������� �� ������������������2������������� ��� �������������� �� ��� ���������3��������3������2��� ����������������������� � ������<�2�3��<���2�@00�7�3�����2�������� �� ������������������)

7*( =���'�!���� ����� ������ ����������

-������2���������������������������4��2�� ��������������������� ������ ����������������K�� ���3�������3�������3��������� �� �� �����������3�������������U����U2�3���������� � ��������������������3���������3���������������L�=����2� ""&>)�9����������������������7���� ��������������������������������������� ��������������� ���3������=4���*�� ���2 ""$>2�4������� ��������������������������������7������������������������������������������)@�����������������������2��������� �������� ����������� ����� ����� ������)

O�� ���������������I�����������@����0������� J�=*�� ���2� ""$>����� �������2���������������������������� �������3����)�:��������������������������3����T�=4����������? >���������������?""F��������������������������������������������7������������������������������������������7��� )�-����������������������3����� ���3����� �����������4�������)�-����������������7��� ��������������� ����4���� ����������������32��������4������������������������������������ 2�3����4��������3�����������)

7*(*" 2�� �������� ���� �6���U���� ����� �����U���U�� ���������� ���������U�������������� ������ �����������������),�������������������� �����������������������������������3��������� ������������������������� )�0��������� ����� �������� �������������-��������/�+���= ""#>����� �������������������3��;�I�������� ��������������������������������������� 2�������������������������������3������������������������ �����������������������������J)

@�����������������7����� ����7���������������������� �����4�������� �����)�6�������������4���� ����������������������������������������=4��������� >)�%������������������7��������������� ������������� �������4��������������)����� ��������������3�������3�����7�����������������3���������J ���3����� �������� � �����������)�@���4���������������������7�������� �3��������3������������������ 2�����������������4��� �����������3�������������������I����������������J���������)�@������������������������������ � �������������������� �3�����3���������2�������������������������� 2����������������������������������� �����=0����7��� ����2� ""#>)

Voorkeuren voor leerinterventies

12 277 183 206 410 237Aantal

geenbehoefte

cursus /training

zelfstudie(papier)

zelfstudie(digitaal) uitproberen met collega's

��'��( ������!��������� ��� ���0����������������1

7*(*( 2�� �������� ���� � ��� ����������'���$��$ ���*������3�����������������������������������������������������7�������2��������������������������������� ������4������T���� ������4���)�-�����������������������������������7��������� ������2� ������������ �������������������������������������������T����3��������� ��������������������3���3�������������� ����� �����������)

@������������������������������������������ �� ���3����������� ������T����3��������������7������������)�9����������������������3��������7����������������������������������� )����������������������3�3�����3������V ����������������� ��������)�:��������������������������������������������3������ ���������������3� ����)������������� ���� ���� �3�������������������������� ������������������������������������������� �� ���������)�:�4���� �������������������������������3������������������������� ������������� ����������)

�������� ������T����3��������4�������������� �������������� ���������������������������3�2�����������������������=�����7������ >�����4��� ���������4��� �������� ������������������������������ �������������������� �������������������������������������� 7������07������3)

Page 22: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

?

1���3����������� ��������������������2�������������������������<���� ������2������������� 7������������������ ������������������������������)�����4��� �3���������������������2���������������������������������������������� ��� ����������������������������������3�������������������� )�9����4��� �3�������������������� ������������������ ����������3<�������� �����)���� ���3���������������3���������� �������)��������� �����������������������=���������������������������3���������������������������������>2����������� ����7������������2������3������2�������������2�������������������� ��������������� �����3 �3���3�������������������� �������3����������������� ����������������������)

:����� ���������������������������������� ��4���4����3�������3��������� ������� �����=����7��������� �3���������������2���3����3����>����4����������� ���������������� ����� ����� ���7�����=�������� �������������?����� ����� ������ >��������������� �����������)6� ������� �4�����������4����������� �� ������������ ��������������� ��3���������������������������� �4����4��2���� �3����������3������������ ������������������T����� �������2�������������������)�O���4����������������������������V��������������������������������7������������������ ������������������2����������������������������������@�,����������������3��������������� ����������������������������������3��������� )

7*(*) 2�� �������� ���� � � ��� ��� ����������������!���� ������ ����4����3����� ��������������������4������������������������������� )��33�������������� ��������������3������������������7�������2�4�� ������������������3����T)�@�����������������7 ������������������������������� �����4������������������������������������2���� ������������ ������������������ ��������������������������)�@�������������� ������������3��������������7�������4�����������V�����������3�������������������������� ����������3���3������7����������������������)������������������������������������������� �3����������� ����������V������������ �������2������� �������������������� �3����7��������� �����������V���7������ ������)�:�4��������������3������� � �����������������)�*������������� ������� ������������������������������� ���������������� ������������3���)

�����������4�� �������I�����������@����0������� J�=*�� ���2� ""$>����������������3 ����� ��������� �����������������9����������,����=�9,>�3�������������3��������������������� ����������������� ��������������������9���73�������.������=?!A#>)�.��������������������������������������������4���������3�������3��������������;����������=������ �>2���������= �������������������������������������3�����������������>2�����������=���� ���������������� ���� ���� ������>���� ��� �������=3�������� ���������4������������� ��������4��������>)�������������������������������������3�����4�������������)����������� ����������������������4������������3�����3������3����T)���������� �������������������������� ������������ ����I�������3������J�=1>�������������������������� ������������ �����I�������3���������� 7��3��J�=%>)�:������������������������������������������ ����������������� )

��!!��") �������!�� �'���$���� �-��#

Page 23: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

�� ����'�� ������������ ������� ��� �� 6����������������������������3�����������������������3���������� ��3���=%7>�������������������3����������������� ������������������������������������������)�-�����������������������3�����3�������������3�����3��������������)�.����������������� ���7�7 �����������������4������������������4�����)�-������������������������3�������������������������������������������������3������������� �����4��������)����������� ���������������������������7���3����������� �������2�����������������������������������2���������������������������7���������������3���������������������������3���3��� ��������������������)�0���������������������������������� ������������4������� � �������2� ������������������������������������ ��� �������7���������������������������)�:�4��3���������������������������������������������������������������������� ��3��)�-���������������������������3����������������������3�������=17>��������������������3�������������������������� �����������������7����)�*�������� ���4��������������������������������� B

*���K��������L��������2��� ���������������)�-�� 33������ ��������3�������������� ����3���7������;���������3�������� ��������2���������� ����������� ��������2����� ��������������������������������3��� ���������� �������� ������������������������)�-����4��������������� ���������� ����� ������3���������G ������ ����������� �������������� ������=��� �� 2����7�������2����� �3���������3����T���� ��������������2������������� ��������7������H�7�������7������������������������� ���������������������2� � �� ����������������������73� ��������������������������J >)

9����������������������3������������ �������������������������������������������4��������)�6� �����������������������4���������2����33����������������������3�����4�� �������7 ������� ����� �������������4������������������3���������������)�0�������������������7�������� �� �������������3������������ ������)�-�����������������������������������������3���������������������������������� ��������)������������������ �������� ������������3���������������� �������������� ���������� ������7�������)������� ������������������������������������������� ����������������������������������4��������������������4��� 2����������T����3�������������4��� )�:���� ���� ��3�������3����4��������2�4���������� ��2�����������2�� ��������3���� �3����������3����� ���������������������������������2��7��������2�����7���������� ���)

7*(*+ � ��� ��� ��������������'�!� ��!�0�1:����������������������?&�����������������������������������3��������� ����� ����� ������)���4�������������������������������� ����������������=*�� ���2� ""$>)�:����� ���������� � =I������������J�������3���I �� �������J>� ������4������������������� �� ��� �������������������������������)�6���������������������� �����4������������3�� �������������� � �� ���������� ���������3�����3����������)�:���������������� �������������� ��3������������������������ ���������������������������)�:�4���� ��������������������������������������� �7��������)�@���� ��������3����������� �3����������� �������������������������������4������33������������������)

��!!��"+ �������!�� �'���$���� � ��!��� � ��� ��

Page 24: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#

�� ����'�� ������������ ������� ��� �� -����������������������� ���������� � ���������=G������������G�������3���G �� �������G>����������������������� ���������������������������)�:������� ������������2�� ������4���� ������7 �������������������������������������������3����������3�� �����������)��0��������������������7������ ������� ����� ��3������)���������������������������;������7���7����������������������������������� N������� ������� ��������� �� ������33�)�,���%�� �� ������������������ ������������������ ��3�������3������������������� ��������������������������������������7�����=���)��� �� )��>)

:��������������������� ��������� �����3�� ����������3������)�:��������������������������7�����������N������������������������������������� �����������������)������������������2�������07�W�������2������������� ��������������������������� ����������=���������4�3������������>�����������������������������������������4���������������3)����������� ���������4��������� ��3������������4��������������3�� �������������� ����������������������������������)

0�������������������������� ������� �������� ����������������������������������������� �7���7�� ���� ��3������)����������������;������������ ��������=�������� ����2��� �������2�� �������>N������������� �����������������3<��<�������� �����N������7���7�����������7����������33������ ������������������������ �3��������������������������������������3��������� �������������������=������������������������������������3���3�������������������������������������3>N������ ����� ��������������������3�� )

1������������� ��������4���������� ����� �2����� ��3����2�����������3�����3��H���)�@��������� ���� �3���3������������� ����������������� �������)�-������ �����2����T���������3���������������������� ����������������������V ������������������N�����������3��� ������� ���������3���73���������������������� <����������)�@������3���������4���� ��������������������� ����������������������������������������� ��������������������������������������;�-����4�����������4���� ���������� ����������������� + ��3���������� �����)�@���� ��������������������������������������� ������������������������������������ + ��3������������������������)�6� ������� ������������������������������������������� ����7������������� ��3������ ��������� ���� ��3���������4������������������������� �������� )����������������� ������������ ����������2����������� ������������������������������3���3���������������4���������3�������� ��3���������3������������� ��������������3�����3�����3������������)

7*(*7 � ��� ��� ��������������'�!� ��!�0��1�����������3������3���������������������������������� ��������� ���������7���������������7�������3�������� �������������������=-���/�����2� ""$>)�@���������������������� ����������� ������3���������������������������������2����������������������������������������)�@��������� 76� ���9������,����=�69,>�� �����������3���������������4������������ ������������������������������������������4������������������ ���� ���=@���2�?!8#>)@���3����� ����� ���������������������� ���������������� ��������=?!'!>)������4���������3����� ��������������������������������������������������� ����)��������� �����4�����7��������������������������4�����������������������������3��������������)�O��������7�����3������������������ 2�����������4�����������������������������������������)�1���3������������4����3����������������������������������������2��� ������������������������������������������� ������������������4����3�������������� ����)

��!!��"7 �������!�� �'���$���� ��>-/

Page 25: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

&

�� ����'�� ������������ ������� ��� �� -���������������������4������������4���2�� �������������������4������������������V�7��3�����������3�������������������������������� )�@�������������������������������3�7������ ��������� ������������������2�3�������3�����3�������������������������������)�@�������3��������������������4����������2� ���������������������������3����)�:���7�����������4�����������������������������������7������������������)�:���3�� ������������������4�������������4������������������3������������������������� �� �������)�:����������4���3�������������3 ��� �3��������������������������33��������2������������������������ �=47�� ����������������������4��>�������������������������������������4���)�:������ ������������ ������� �������������������������������� ����������I��7�L������������������3���������7�����)�@�����������������������������4������������H��������������3����������� �������)

O������������3����������������4���2�� ���������������������� 2��������������������������3�������������������������)�:��������������3�����3�����������������������4�������3������7��������� �3������������ ���������J ���������� �������������� �� ���������3 ���2�������7������2����)

:�����������4����3���������������������� ����������������������3������������3����������������������� �� ������������������4��3������������������������3�����)�-������� �������������������4�����3���������������������������H���������������������������)�@����� �������������������������� ��������������� ��������� ������� )

7*) ��������

�����4�������������� ��������� ������ �3���������������4�������������������������������� 7 ����� ����� ���������� )�@���� ���������� ������4���������������������������������������7���)�@���������������������������������� ����� ������ ������ ������� ���� ������������3������� �� ������������� ����� �����)�@���� �������33���������3������������������������2����� ������������������������ ���3������������������3������ ����������������������������������3��������� ����������������������������)�1���������4���� ������������������=�������>��������������3���������������7�������)�%������������������� �������� ������������� �� ������� ����������������� 2���������4��������������������������������� �������� ������������� ��������������)�))����������������� ��3��)

@����������I�����������@����0������� L�=*�� ���2� ""$>����������������I0������� ������������������������@����0������� J�=���/�����2� ""$>��������������������������� �����������������7���4���������������������+ � �����������)

Page 26: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

$

9 �����!!�6���2��)2��������P�-�����������2��)�=?!A?>)����������������������������������������� )��������;�O��� ��)

6����2�C)����= ""?>)������ ������+��������������+�9����������,�������������3�������������������� U��3������� �)���������� �������������� ��!����"����#�� ������������������ ��������$�%&���������������������������)��)�??A���3����2��������)

:�� 2��):)2�6��44�2��)�)�P�*�� ���2��)�)�=?!A!>)�� ���9�������������3������������+;�9��3���� ������������������,��� )� ���������������$�#$�=A>2�!A 7?""#)

%����2�*)�������P�@�����2��)�=?!AA>)�:������������������������� ������������������ ������������)�-�� ���������������4��)�'������������������ �2�?#2�? 7 )

������2��)�)�=?!'!>)������� ���������� ;��������3���������������� ����)�����������������(������)����2�='>2� "87 ')

@���2�%)�)2�*������2��)�)�P�: ���2�*)9)�=?!8#>)��������������������������������� ������������������������������������������������)�9� ���2���������� ��+�����T� 2�� ����������:����3������������������������������)

@��2��),)���)��)�=?!A8>)�������#����� �#����)������ �����������9 ��������������� ����������������3�:����3���

��4���2��)C)�=?!!&>)�9 � ����������������������3������������3��� ;��3�������� ����� ������������9�3��� ������)�����#��������������2� 2�=&>�'"7'&)

.�����2�C�,�=?!A#>�,����������� �������� �������)�������������2���=��)>�!���������������������������� �����*�/��������������32�@��� ����2�1C)

/�����2���2�.)�= ""$>)�����������������������!#���������%������������)�9� ����������4��;����� �������������

1���� �2��)�)�= ""?>)�9���+�������������� 76� ���9������,�������� ��������3����� ������� �3)�)������ �(���������#��������������������2�=##>$)

0������� ����)�= ""#>)�+���������������������������)�:���@���)����;<<���)������� ����)��<����� <�����X��X���X����� �3�������)���

0�*�= ""#>)�+��������!#��,--.�,--/*�O����3���)���)3����)��<���<��< ""&<�����X3��X���)���

0�*�= ""&>)������������ �������������������)�O����3���)���)3����)��<������� <��< ""&<���+����X��)���

����)�= ""&>)�����0���������������������� �������������)

-����2�1)�P�/�+��2�C)�=���)>)�= ""#>)��������������*���������������������� ��������)@����;�*���� 71�����)

*�� ���2�@).)�= ""$>)������������@����0������� )�����0������������������������������� ��������������������������������������������������������������������0���������!#�):������ �������;������ �������������

Page 27: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize
Page 28: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

8

: >���� ������$������� �� ��>���-����� �/����0�>-/1

@��������� 76� ���9������,����=�69,>��� ��������������������������4��)������������4�������������������@���2�*�������P�: ����=?!8#>�����3��������3���4������4�����=������ >������������)�))���������������������������� ��������������)�O�������4����������������4�������������������������2�4�� ;�I*���3�4������������BJ�I@����������� ������3��BJ�I������3���� ������������������������������4���������J�=4�������������!)#>)�@����69,�� �������1����7���� �������������������� �����-������6�������-������������=?!A?>)��������4�����3���I��7���������� 3���J���������������������������� ������������������������������������� ��7������������������������������������)

:��� �������� 2����������@����+�= ""#>��� ����������������������� ��������������� ���������� �������� ����� ����� 3����������)�@������������������4�� ��������� �3����3�����+���3���������������@����+��� ���������������������������� ����� ���������4�����3���7��3���)�@���������������4���������� ����3��������4�����������3�������������������� ������1�������� �� ������������������� ��������3������)

:���������� ��I�� ������������������J�3����������������������69,7�� ���3�������3)�@���� �MM�������������������������� ���3������������������� �3����������������������� ���� 7 ������������������������)����4����������������������������������4�������������������������7��� ������������������ �����������4������������4��)�������� ����������������4����������7��������������������������������� ������3���3���4����3��)�-������� ����������3�������7����������������� ������4�3����)�:���������������� �����3����������3� $���������������69,���7������������������������2����69,����� �����2��� ���3����������������4���)

1�� �����������������������������2�� ��������������������4������������������������2�4�7��������3����������������������������������3��������3���3�����������������)�-������%�����P@������=?!A8>�������������� ���3����=9O�>���������������3�������3�������� ���4���������� ����������3����)�9O���� �������������� ������;���������2�4���������3���3�������)�����������4���4������4�� �������3�����3��)���������+ � �=4����������>��������������� �������������7��������4���)�:�������4������ ������������ �������3���������� �3��������)�:����������������7����2�3��������3���3������������������ �� ��������������������� ������ �3�������4�������������� �3��������� ���4����������4��������������������������� )�1���3����������������������������� �������� 2�4������������������4����3�������3���3��������������)�:���������������������3�������������3����4���������������������������2����������3���������4���4����3������3���3�������)�:����������������4�����������������������4���������������)

�����������4��� ����������� ��������7��������������)��69,�� ��������������3���������3�������������������������������������������������������������3�����������3���������� ��������������������)������������������� ���4���������3����������� �����������������7����������������7������� )�1���� ��= ""?>��������� ���������� ������������������������4�3������;�K,��+�3��� ���������+������������������� ������� ������������3����� ������� 7�3������������� ���������69,��������=Y>L2������������1���� �2���������;

- ���I���� ����������+��3���3��������=/��>����3����2������������� � �������� ���3���3�����������3����� ���� ��� J)�:�4��4��������� �4�������� ��������69,N

- ����9�0��,������������������������+�����������+76� ������ �3 )�:��9�0�7���������I������������ �3����������� 7�� ���3��� J��� ��69,N

- ���/��� ����3������� ��� � 3����=/��>)�:���3����I���� ��������69,�3���������� � �����������+�������� ���� ������������������������+������������� ����/��+������������J�=/��Q�/��� ���� �>N

- ����4����������� �=?!!&>����1����������������������������������������������1�7����������7�������=�� �����������;���������������3���3����������1������������ ��������������3������������+>)

%��������= ""#>��������������������� ���69,�E�I���� �����3 ���33��+�������������7�� ������+J�E���������3����������� ��������� ���K���������+��������������������T�3��� ������ ������������������T���������������4�����������3������������+��+����7� �� )L�@����������+9����������,����=�9,>�� ��������3�������������������������������������������� ����������������������������3��������������)

Page 29: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

A

@���� ���������� ��������������3���2�������� ������ �3������������������������������������ ������������� ����������3��������� �������������������������� ����������������� 2������������3�������������������I ���J�3���4�������������� ������������=:�� 2���)��)2�?!A!>2�=4������������#>)

0���� � ����������������� ������� ������������4������4����������������2������ ��������7����������9,�=������3�������������������������4�����������>����9O��=������3����������������� ����������>)�:������ ������������� ���3�������������������������������73���������4����������� ���������������������I�����������@����0������� L�=*�� ���2� ""$>��������������I0������� �������������������������@����0������� J�=���/�����2� ""$>)�������������������4�������������� ���3���������4��������������������������������4��)

Page 30: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

!

5 >���� ���� ������ ��� ��&��0������������I�����������@����0������� J�=*�� ���2� ""$>

@�������4���I�����������@����0������� J��� ������������������������ ���������������������������������������������������������������� ����� ����� ���������� )�%��������������������������������� ������������������������2�� ��������������������������������������������������������������������4����������������������������3������4������������4���������������������������������)�:���3�� ��� �������������������4�������3������;@���������H������������������������������� �������������������������������������� �������������4�����������������������B

:�����������������������������4���;• @��� ���������������������������������������������������������������� ����3����B• @��� �����������������������������4������������������������������� ����3����B• *���� ����������������������������������������������������������������� B• *���� �����������������������������4��������������������������� B

03�����������������������������4�� �����2�4�������������� ���������4��;• �� ���������������������������• �����������������3�������� � ����������������� �����• ���������������������������3����� ���3�����• �����������������3����� ���3�������������������� ���• ����+ ���������������3 ���• �� ��������������������������������

-��������������������3���������������������2�� ������� ����� ����������4��������/��� ���3������� ��� � 3����=/��>2������� ���3��������� ����� �����������,�������� ������������� ��3�����=�������P�*������2�?!A!N�*������2�?!!">)�-������3��������������������� ����������3�������������������+�9����������,����=:�� 2������)2�?!A!>��������9O�7�� ���3�������3=-������%�����P�@�����2�?!AA>))�@����������+�9����������,����E���������9,�E�� �������3����������������������������������������������� �������������������������������)�@���� �������������3���2���������������������������������������������������� �������������� ���������3��������� �������������������������� ����������������� )�9O��� � ��������������������������� ������� )�/��2��9,����9O���������������������������������������������)

���7�������;������������������������������

@���,�������� �������������� ��3�����=�������P�*������2�?!A!N�*������2�?!!">��� ������������������ �� ������������������������������������������������������������� ;1�����0����;��������������3� ���3������������3����� �=�������������>N2����0����;�������������� � ��3����� �������������=���������<���� ��>N!��������;������3�������� ����3��������������������������=����������<���3��>N(����������;���������������� �� �����T��� ��������������������������3�����7�������7 ������������� ���)�������������������� ����Z���� ������������� ����� ���������������������4��������� ����������������������� �3)����� �3�������+�3��+����������� ��� 2�������+�����3 ��3���������������� ������������� ���������� �3�� ����������������� ������U ���������2�� �� ����������������U ��� ��������=�����H������>N�����������3����� ���� ������������������N���������������������������������������������7���������3���3�������� ������������������� + ��3������3���3�����������3������������7�+�=������������������>)

-������������ ����������,�������� �������������� ��3������ �������� ����� ��=���������>���������������� ��E�4�� �4����,�����������4����*�������=?!!#>��� �@��������������=?!!$>������7���E��3��������I�������� ����J�3������������������������������������������ ��������� �� ����� ��������������������� �������������)�6��������������� ���������2�������������� ���7����2��������� ������������� ���������4������ ������)�:����� ����� ��= �����0����>�� ���7 �������������������� �������������������)�@���� ������ ������������������4������H�����������3������������������������������������� )�:��������������� ���4������ ������������������� ���������������������� �������� ;������ �����3�������������������������������� B:���3����3�����4��������� ��������������������3����������3���������1���������������7���������� ��������4���;� �� �������2����� ������������ ��3�����=��4���2�?!!&>)

Page 31: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#"

-����������4���� ����������������������������������4���3�������3������������4���������������)�:��������� ���4������ �����3 ������;

�����������;������������������� ����3����������<��E3����� 2�4��������������� ���������������������� ���� �� �����������)�*����������������������3������������������������ )��������������������������������������� 3����������<��E3����� 2�3�������������������������� ����������������������� ���� ���������2�����4�������� ������������������������������� ������������������� )�*��������������������������������������������������� �������3����������3�����������������)��� �����;����������������3������������������� ���� �3���������3����2�����3���������3������������������� �����4��������������3�������4��4���)�*�������������������������������������� ���������������3����������3�������������������)

:��/��� ����3������� ��� � 3����=/��>�� �����������������,�������� �������������� ��73��������� �����������3�����������3���������������� ������������4�����������=,�����������4P�*������2�?!!#>)�/���� �������������������3�����3������������������������� �������� ���3����)��� ���������������������������������� �����������������2����������������������� ���� �MM�� ��������E������ ���� �����E�3������������4��)�%��������4�������������������3����������������2�� ����������������������������������������4��������� ����3���������7������������ ���3������������3���������1�������� �������������� �������� ��� ���������)9�������/���� �����������������,�������� �������������� ��3����2���������������������4��������3������������4��������������)�%���������������3 ���2�3������������������3�4���N������� ��������������������������������������������4���������������1�������� ��������� )

�������!���� ���"� ����������������� #�

@����������+�9����������,����=�9,>�� ��������3���������������������������������� ������������������������������)�@���� ��������������������+������ ����9����2����������������������K3�� �������������������������������4� � + ��3��� �����������3���������� �������������3����)-�����������������3�������3�� �������������������3�������� ������������������)L�=/�73��2�?!!$>)�:������+������ ����9�������������������������3��� �����������������������4������������ )�%������� �����3���3������������������3��� ���������)

�9,���������������������������������3�������������4��������3��� �I�3�������������������7����� J;������������� ������������������������ ����N��������1�������� ��������������������������3��������������������������������)�:�� �3 ��������������������3����� ���;K���������� ������ �=�>�� ���������� ������� �������� ��J � ������������������+������� ����� ������������������� + ��3������������ ���� ������������3��������������������4�����������T�)����������� ����� ��=�0�>������ ���������������������������� �������� ����T���� ����������� + ��3������������������L�=:�� ������)2�?!A!>)

O����������?������ �3��������� �����4���������)

��!!��" ���� ����.�-����� ��/����02��������*3�"4541

�9,������������������ ������ ��������������������)�/�3�= "" >��������9,�������������I�����3���� �� J2�-���6�����= ""?>��������9,������� ��������������������������������7<��� � 7������� ��������1�������� ������������)

Page 32: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#?

0���������� ���3����������������������������������������������3����������������2�����7�� ����� �3�����3��������3������������������������������������������4��2������������������������������� ������ �3���������1�������� �������������� �������������3 )

9� �����������������3 ��������9,����3�������� ���������� ����������������������������������� ������������2�� ������� �����9O�7�� ���3�������3�3�����3���=-������%�����P�@��7���2�?!AA>)�9O��3���;�9�������2�O���������3���3�������)�-����������4���� ��������������7�� ���������������)

=���'�!���� ����@�������4��������������@����0������� J��� ��������������� ����� �3������������������������������������� ����3����)�"��3������������������������� ������������2�� ��������������������7�������������������2���������������������������������4����3���������������������373���������3��� ��������2���4���������� �����33���������������)�@���3�����������3������������������������� ����������������E�����3������������������������� �������� �E����������� ����3��������)

-�����3�������������������������������� ��3������������������4�������� ��������������2�������������� ����������������� ����)�-�����������4��������� �������3�������������������3���������������2�������������������3���������� ��������������������4���������������)�9�������������������������� ��� �3�������MM����� 3���������� �����������3������� ��������������������������3�������������������������������������������3��������������������4������7���������������������)�:�����������������������3�������������������������3����������7��������������������)�6�������4��������������4����� �����������������3����/��� ���3������� ��� � 3����=/��>��� �3����� ���3���������3��)�/���3��������������������������������������� ���������2�������������� ��������������������3������������������� ������������� ���������� ���������� ��=4���,�����������4�P���� ���2�?!!'>)�6�������4�����������+7�������������4���� �����������3�3��������������������� ������/����������� ���������3������ �������� ��������������2��������������� �����)�,�������������������3� 2������������������������� ����������������������� ���2��������� ���������,�����������4������� ���=?!!'>����������;�K����� ���������������� ��+�������� U��� �� � L)�,���������������2���������������� �������������4���������������3����2����������������������������3������������7��������������)�:���3�� ��� �����3����3����������7��������3�������MM����� 3���������������)�:�������4�������������� ��������� ����������� ���������� �����������������3����������� ���������3 ��������������� ���������������� ����� ;

@�������� ����������3������������������������������������ �����4��������4��)�.��� ����3������������������� ����������� �)

,�������� )))))

• ))))����������������������� ����������������������� ���� N����������������������������������� ����3����������73����� �=���������������7�3��������� �����������N��73����)�))�������� N� ���� ��)�))��������������>

• ))))����� ���� ����������������������� ���� ���������2�3���� ���������3�������������������������������� ������������������� �=��������������3����������� ����������7�����3������������ �� �H������� �3��������>

• ))))������������ ���� �4��������������2����������������� ������������� �� �3���������������������4�����=�������������������3���������T����� �����������������7����������������� ������������� >

-������� �����I����������J��� ���������� ��������������������4����������� ������������/�����������)���� ��� ���������� �������������������������������)�*�����������������������7���� ������������'���'��!�����*

• ����������������������������� 3�������)�,�������������3������ ���������4���2������������������� ����������������������� ���� ����������3������������3��

• ����� �������V����������������������3����������� )�,�������������3������ ��������4���2�����3������=���� >���� ������������3����������� ������ ��

• ������������������2������������������� ��������3����������� �4��������������2����3�������������3������ ���������4���2�3����������� ����4U����������������3�����������������

• O���������3������������������������� �������<��������������3����������� ������������� ������������4���

Page 33: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#

9���+ ���������� ������������������$8F��������� �������������������������� � ��������������������=�����MM����� 3������������/��7 ���������>)�:��������� �4����������$8F�������� ���������������������������������������4������������� �� ����������3��)�&#F�������� ����������3���������������������������������������������� ������������ ����������)������������������������������ �������������������4��������� �����������������������������3���������3������������������ �� ��)

2�����!��� ���&������ ����-������3������������������������������2�� �����������3�������������3����� ���3�����;�����������+�9����������,����=�9,>����9O�)������������4���4��������9,���� ����������2�������������������������3�����3��)�:�4��������9,7 ��������� ����������������������3 )

�9,���� ����� ����������3�����������

��������������������������3���������4��������3�����������

�����������������������������3�����������

�����������������������������3��������

�9,�������� ��3�� @����������������3������7���� �����������3����3�����������

@���� ���3�����3���������3�����������4������4�� �����������

@��������3�����3������������3����������������7������������������

�������������3���������3��������3����������� ��������� ��

�9,��������� ����� ������3�3������������

*������3�������� � ��3�������

������3���3���������� ����3�����������

:���9,7���3 �4����������������� ������������4����������� �������7�������������������������� )

�9,����������������3����������;• ����3����3������� • 3������� • ����3������ �<�����3������� • 3������ • ����3����3������

-���9O��4������� ��������������2�0���������������������3�����3��)�-������3������������������2�� ����9O�������������������3������������������� �����)�:�4�� �������� �������������7���������3 )

9O���������� @�����4������������������������������� �������3������������������������4���������

:��3�� ��������������4������������������������3���������������������4�����������������

�������3������������3�����������������������4���������������������

��������������������������������������������� ������������

:����������������������������������� �� ����������������������������������

:����������������������������������� �� ��������������������������3������������������������������

:��� �����������9O�7���3 �3����������������������4���������������� ���������� ���� ��24��4��������4���������� �� �����������3����������7������� )

9O�������4� �������3����������;• �������3������� • ��������� �3������� • ���� 4�� �3������� • ���� 4�� �3������ • ��������� �3������ • �������3������

Page 34: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

##

����������������������������J �9������������������������������� ��������������3����������7�����4���;�����[Q)A'N�������������[Q)!"N���������=�9,>�[Q)A!������������=9O��>�[Q)8A)�:����3��� ������������������������9,7 ����������������������3������������������������������������4���� �����)�:���������J �9�����������9O�7�������� ������������������3��������[Q)A$�� ���������������3����������������������������������;�K�������3������������3����������������������4���������������������L)�6��������������������������� ��������3������3�����3��)

O����������������9O�7��� ��9,7�����������������������������3��� �������������4�����������)�O��������������������3������3����� ����������������������� ����������4��������������7��������)�@������������9O��� �����������3 �4�������� ��� �������������������������� 2���������9,������������3�������������������4�������������3���2��� ������ ������������� ��� ������������������������� )�@����������+�9����������,������������ ����������������� ���3�����������������3������������������������������)�6�����������������������4������ �� ���7��� ������3��� ���������)�@��������������4������������������� �����4�����������4�����������������3��� ���������;��������������������������������������������3�����3���������������������������������������������4������3�������������������������4����4�����3������������������ ��3��2��� ����������3�������3���=������>����7����������������������������������������4���)�:���������������4�������������������������4���������� �� ������������� �7���� ����� ���������� �=������������������������4��>)

0�����������������+ � ������������������������ �������������������������������������������� ������ ������������������������3����������������������2�������������������������= T>�3����)�%�4���������������3���������� �������=�� ������������&2�&2�#����$����3 >���������3�������3���������3 ����������������������2�4��3�������������������������� ���3����������������������������� �����4���)

9O�;�9�������2�O��������3��������3���3�������������4��������������� �����������0������������I0������� �������������������������@����0������� J�=-���/�����2� ""$>

@���9O�7�� ���3�������3�� ���������3���4��������������������������������������� ���4��������������� ������������������������������������������������������������� )�,�������������/�7����7 ����������������#����� ������2������������ ����������������������������������73����2���3����;���������2�4��������3��������3���3�������)

������ ����� �������� ���������������3������������������������� ����������3����)�@���3�������������������������������� �������������������������3����������������������3 ��������74������3����)�O��������������������������������������2�4���������3���3��������������3��������������������������������3 )

:�������������������������������3��������)�:���3���������� ������3��������������7��������������������������������H�����H����������J ������)�:�4���H�����H�������������������������3������������2����3���������������� �������������3 ������� ��������������� �3��������2��������4����������������������������3����)�9� ����� ���������������� ������ ������)'"���)8"2������ ���� �����������������)�� ���� ������ ������)8"����)A"�������3��������� ������������� ����������)A"������������� ����� ��������� ������)��������������������3�������37���������� ����������������������4�������������3 �3���������������3 ������� �����)�:�4��3�����3�� ���)#$���������)������� �������4������������������3 ��������������3������������4��������������������3 )�:���3��������3���������3��)�03���������3 ��������������� ��������3����2�4�����������������������������3 ������������)�1�� ����� ���� �� ����������������������������������������3 �����4�������� ������������������4�����������)

:�� ������I��������J��� ����������������������3 ;

@�����4������������������������������� �������3�����������������������4����������:��3�� ��������������4������������������������3��������������������4�������������������������3������������3�����������������������4���������������������

��������������������������������������������� ������������

:����������������������������������� �� ���������������������������������:����������������������������������� �� �������������������������3�������������������������������

Page 35: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#&

:���������J ����������������)8A)�:���������������������� �������������������3��)�@������3I�������3������������3�����������������������4���������������������J���������������������������3����������37�� ����������)�1���������������������������3���������������3�������)A$)�6�����������������������������������3������3�����3��)

:�� ������I4����J��� ����������������������3 ;

���3����3��3���������������������4������������������������������3������������������74��������3�����������

���3����3��3���������������������4������������������������������3����������������7�������������3�����������

������ ��������3�� ������������������� �����4����3�����3����������������

���3����3��3��������������������������������������� ������4����������������� ������7���3������������������3������� ��

���������������3�� ����������������������3�����3���������������������� ������������7�����������������������������

:�������������4�� ���������������)8?)�:�� ������� ������������)�.������������������37�� ���������� �������������������3�I���������������3�� ����������������������3�����3��������������������� ����������������������������������������� J����������������� �������������)�1�����������������������32������������������ �3��2������)8 )�:������3�����������������������������������37�� ������������������������3�����3�������������������������)

:�� ������I�3���3�������J��� ����������������������3 ;

@�������������������������������������� ��������������������������3����

�����������������������������������������3�����������

��������������������3������������3�����������

:������������������������3����������� �� ���������������������������3���� ��������

�������������������������������3�����������

:������������������������3����������� �������������������������� ����������

-����������������������������3����������� ��3�������������������������������������������

@�������������������������3����������� ������������������������

@�������������������������3����������� ���������������������� ���������3����

@������3�I@�������������������������������������� ��������������������������3����J������������������� ���������37�� ����������)�1���������������������������3���������������3�����)A#������)A$)����� � ���������������� �������� �����)

:���� �������������� �������4�������4�������������� �����������)

������ �������J �����

�������J ��������������������� �������� ��������3

9������� )8A )A$

O���� )8? )8

�3���3������� )A# )A$

Page 36: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#$

4 �����!!��'����6����2�C)����= ""?>)������ ������+��������������+�9����������,�������������3�������������������� U��3������� �)���������� �������������� ��!����"����#�� ������������������ ��������$�%&���������������������������)��)�??A���3����2��������)

:�� 2��):)2�6��44�2��)�)�P�*�� ���2��)�)�=?!A!>)�� ���9�������������3������������+;�9��3���� ������������������,��� )� ���������������2�./�=A>2�!A 7?""#)

%����2�*)�������P�@�����2��)�=?!AA>)�:������������������������� ������������������ ������������)�-�� ���������������4��)�'������������������ �2�4.2�? 7 )

��4���2��)C)�=?!!&>)�9 � ����������������������3������������3��� ;��3�������� ����� ������������9�3��� ������)�����#��������������2�,,2�=&>�'"7'&)

/�3�.)��)�= "" >)�-����������������������+�9����������,���������9����3���� �� ):��� ���������� ��� �������9������,���������������� 2�?&" 7?&"8)

/�3��2��)�=?!!$>)�:��)))������� )���������0�������������������������������������������*�'����������0���)����� ����� ������%�������)�*���������;���09�)

,�����������42�@)�)�P���� ���2�1)%)�=?!!'>)�� ��������������1�3 ������������������ J�3������� �)�)������ �#��������������������2�?#�=?>2� 87##)

,�����������42�@)��)2�P�*������2��)�*)�=?!!#>)�'�������� �����������������5����������������������������������� �������)���������� �������������?$��1���������������������9 ���������������������33�������� ������������+2�1���0�7���� )

������2�/)�)�P�*������2��)*)�=?!A!>)����� ����������������������+�����3��� ����3������������3������)�!����������)������ �!����������� ���2�46�=?>2� ?7# )

*������2��)�=?!!">)�!�������������� ���������������� ��#����)��������� +���������������� ��+����������3�������� ������������������������ ����������� �����3�3����������� >)����� ��+�����2��9;��������������������������)

*�� ���2�@).)�= ""$>)������������@����0������� )�����0������������������������������� ��������������������������������������������������������������������0���������!#�*

:������ �������)

Page 37: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize
Page 38: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#8

"< #!$$��.��������� ������ �����3��������������������������������3���3�������������)�K*�+��������� ��������3+���������BL���������� ���� J���� ��� �����������������3������������ �� ������� Z�� �������2��������2������������+��������+����������������������������������������=@����+2 ""#>)������������� ���� J����� ����������������������� ������������ ���������2��������+� �3�����3�� ���� ���������+��������������������������������� �������� ����������3���B�9�����3�� ���3����� �� ����2�� ��������+�� ��������+������� ����� ����B�9������������������ ""$����T������+��� �������������������Z�� ���������������� ������������������������������������ ������������������������������������ ��3���� ����������������� �����)

����Z�� ��� ������ �������;• @��������������� ��������������� �����������������������������3�� ����B• @��������������� ������������� ����������������������������3�� ����B• @���� ���������� ������������������ �������������������������B• *����������������� ������������� ������������������������B

��������� ��� ������ ��Z�� ��� ������������� ��� �����������;• /���������� ���+• :����3���������������3������ �������������������• ������������������3������3�� �������� • �� ����������� • 9���+ ���������� ���

����3�������������� �������� �����������3������� ��� �������7�����Z�� ����������� ����������:������� ������� �����������������������������+� ""$�=����� ���� ���������� ���� ������� 7 �������������>)��������?2"88�Z�� �������� ��������������2�'A8��������������� ����)

?������������ ������3�������� ������������������������������������������������� � ��������������$��������������� ������*

• ������������������������� ������������ ���� ����<��3���� ����������+�������������������� ������������������������������ )�:� �������������� ������+���+��� �Z����� ���������������)

• ��������������������� ������+�������������� ���� ����<��3���� 2������� ������������������� ������������������������������ 2�������������� ���������+����������� �������������� ��)�:� ������������3��� ��������������������������3� ��������� �����������7� ����� ���)

• ��� �������������� �� �������������������+�������������������� 2�����+����� ���7������������������������������������������3� ����)�:� �����������������3��������������� ����������7� ����� �����������������3� ������)

����������������������� ����� � �������� ���������3����+��� 2��)�)�I�� �������� �J�����I������7������� �J)�, ����������� �����=$ )?F>� �+���������+���������������� �������� �2�������+������ �����+������������������������ ���� ����<��3���� 2������� ��� �������������������� ����������������������������� )�9������##)'F������������ ������ �������� �� ����������� �;������ ��������������������� ���� ����<��3���� ����������+��������������������� ������������������7������������ )�:� �������������� ������+���+��� �Z����� ���������������������)�9���T�73����+�8"F��������� ������ �������� ��������������� �� �������������� �������� � )�9� 3��������������=$)#F>�����3����������������� ��3�������� �2��)�)�����������+�������������������7� ��� ������������������������������� ���������������)�0���� �� ���+��2�8)?F� �������+�������� �������������� �������� ���� �������������������������2�������?)!F���������� ���������������+���� ����������� �� �������� �= ����������?>)

Page 39: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#A

None Orientation Substitution Transition TransformationPhase of use

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%P

erce

nt

None Orientation Substitution Transition TransformationPhase of use

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%P

erce

nt

��!��" ����� ������������'!�� ������� ��������������!�

-���!���������!��!� ���� ��!����� �� �����������������������T�3������������� � �������� �2������� �������� � ���+������������ ���� J����7�� ����������� ������ ������ ��7���������� ������)

��!��( ���!���������������'��@!��!� ��A� �����������������0�'�����!�1

1 2 3 4 5

Observed use

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

Percent

Page 40: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#!

��!��) ���!���������������'��@!����� �� ��A� �����������������0�'�����!����� �� ��1

1������������ ���������������������������� ��������� ���3���� ��������������J �� ������ ������� �� ������������� )������������ 2��� ������������T������������<�����������2���������� ������ 3������������������������������������=�)�)�� ������ >������������������������ ������ �� �=�)�)�� ��7���������� >)�6� ������������+ � ���� �������3����+���������� J���������T�������� ��������2�*�� �������������= ""$>������������������� ���� ��7���������� �����������+���7������������������ ���� �� ��������������)����� ��3�������������������������� �� �������������������� �� ����3���3�������������� ���3������ ����������3���)

���$������� ����������.$����������������������� ����������� ���������� � ���������������� ������ ���2�� ����� �����������+���������������������������� ���3���������� ����� ����B��������&� �� ������������� ���������� � �=�)�)�I�� �������� �J���I �� �������J>�������������� �������������3��������+�������� ���3 ��� )����3�������������� ���������� �2�3 ����������� ������� ����� �������������3����������3��� �������������������� ����)�����3����3����� ����������� ��3������ ���+������ ����������������������������� ��������3 ��� 2������ ����3��� �����+������3��� ������������+���������� ������ �������)

��!��+ � ��� �� ������������ ������$������������� ������� ��������

1 2 3 4 5

Observed user-friendliness

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

Percent

Page 41: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

&"

��������������3 ���� �3��� ������� ������3����������������� � ��������������������2�3�����73��������� ���� ���3������������������ 2�������������������3 2������������ ������ �������)����3���������������������������������� ����� � 2��)�)��� �������� ���� �� �������2� ����������������������������������������������3������������3 ��������)�����J �%�� �� ������33����� �����T�3��������� 2�� ������������ ��� ������� ��� ��3��������������� �������3����������� ������������������������������������������������=���)��� �� )��>)

��������� ������ ����+������� ��������� �������� ��������3 2����������� ���� ����������������7������3�������������� ������������������������������������������� )��T�3��� ��������������7���7�������� ���3� ������33������ �������������� ��� ����� � 2������������3��� � �� �������7���������������+������������������������2�����������T������������������ 2��������������7�� ���������� �����������32� ��������������������� ������ )

����������������� ��3����������������� �������3����3��������� ��������������� ��3������� �2�=�������>�3�����3���������������������������������������������������33��������� )������������� ��3����2���������� �����������������������2�������+������������ ��3���73���������������� ��+)�@��������������3������3�����3����� ��������)

Page 42: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

#?������� ���������������$$�

��� ""&�� ������������������ �����3��������7/���������� �����������33�)�,������������33��������������3�����3������������������� �� �����������4��������������������3������������ ����������������� �� �� �������������������������������7�����������������������)

6�����������7/���������� �����������33����������� �������������4�������������)�-�����������4������4������� ��������������������������������7/���������� ���������� ��������)6��������4������ �4������������������������� ������;

?) ����� ������������ ������� ���������7�3���3���������������������� ) ����������������� �E������3���3������� ��������H��������������������� ������

����������������� �������#) �������������������� ����� ����� ���������� �����������������������������������

:���7/���������� ���������� �� ������������ ������������������ ���������������������;���) ���)��<����������

,��������3�������������7/���������� �����������33�;����) ���)��<�7/�

Page 43: omslag_nr3.xp.ps, page 1 @ Normalize

Een denkkader voorProfessionaliseringsinterventiesin het kader van ICT in het onderwijs

3‡e-Learning Research Reeks