ondernemerschap in ecosystemen - innotep · 2018. 10. 15. · ondernemerschap in ecosystemen. de...
TRANSCRIPT
Ondernemerschap in ecosystemen
De innovatieve stad
28 september 2018
InnoTeP 2018Innoveren voor een duurzame stad
Jan Peter van den TorenBirch/Tilburg University
De wereld in de regio
2
Van spreiding naar smart specialisation
Plaatsen (70) waar tot in de jaren zeventig Philips een vestiging had.Kaart: Birch.
R&D Top 60 2015. Bron: EU Industrial R&D Outlook, TW.
Kaart: Birch
Booking.com 2020
Danone in USP en CuykAllard Kaptein en Tjeerd Barf van Acerta Pharma (2016)
Maatschappelijke en economische sprongen- vinden plaats op locatie
3
Ultimaker - Geldermalsen
J. Verrips
En boven de
polder de
hemel
Een antropologische studievan een Nederlands dorp1850-1971
Op zoek naar het DNA van de regio
4
Wat is het DNA van je regio? Waar bouw je op voort en welke ‘influx’ heb je nodig?
In de regio ontstaan clusters en valleys
5
En een nieuwe governance: economic boards
6
Januari 2018: Brainport vraagt het kabinet om een investeringsimpuls van 170 miljoen euro.Juni 2018: Regiodeal Brainport Eindhoven
Van DNA naar Ecosystemen
7
Bron: Erik Stam 2015.
Ecosystemen en regionaal DNA
8
Historisch gevormd – maar veranderbaar
“How Wolves Change Rivers”
Een goed functionerend ecosysteem …
9
… benut de triple helix en draagt bij aan groei en opvang van schokken
55.0
60.0
65.0
70.0
75.0
80.0
85.0
90.0
95.0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
AD
DED
VA
LUE
(×€
1.0
00
) P
ER F
TE (
YEA
R)
YEAR
The Netherlands
Randstad zone
Intermediate zone
Brainport
MRA
Twente
Utrecht
South Holland
Uit: E. Stam, A. G. L. Romme, M. Roso, J. P. van den Toren & B. T. van der Starre, The Knowledge Triangle in the Netherlands. An entrepreneurial ecosystem approach. Report for OECD 2016.
Naar een Entrepreneurial Ecosystem Index
10
Bron: Erik Stam 2015.
Elementen Beschrijving Empirische indicator(en) Bronnen
Formele instituties De kwaliteit en efficiëntie van
governance
Vier componenten: corruptie, recht,
effectiviteit en verantwoording, in
genormaliseerde score op
provincieniveau
Quality of Government
Survey (RCI 2016)
Ondernemers-cultuur Waardering van
ondernemerschap in de regio.
Nieuwe bedrijven opgericht per 1.000
inwoners
Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS)
Infrastructuur Fysieke infrastructuur en positie
van de regio.
Drie componenten: afstand tot
hoofdweg, afstand tot treinstation en
toegang tot vluchten (aantal
passagiersvluchten binnen 90 minuten
rijden).
RCI 2016 + CBS 2017
Vraag Potentiële bestedingsruimte en
vraag uit de markt.
Bruto regionaal product per hoofd van
de bevolking.
CBS 2017
Netwerken Verbondenheid van bedrijven in
kennisnetwerken.
Aantal verbonden bedrijven per 1.000
bedrijven in de regio, gemiddelde over
afgelopen 3 jaar.
RVO (Rijksdienst voor
Ondernemend
Nederland)
Leiderschap Leiderschap die richting geeft
aan collectieve actie.
Aantal penvoerende organisaties met
een innovatieproject gevestigd in de
regio per 1.000 bedrijven, gemiddelde
over afgelopen 3 jaar.
RVO (Rijksdienst voor
Ondernemend
Nederland)
Talent Het aandeel mensen met veel
menselijk kapitaal door
opleiding.
Percentage hoogopgeleiden van de
totale bevolking
CBS 2017
Financiering De toevoer en toegankelijkheid
van kapitaal voor financiering
nieuwe ondernemingen.
Intensiteit (gemiddelde investering per
bedrijf) en prevalentie (aantal
bedrijven die investering ontvangen
per 1.000 bedrijven) op
provincieniveau, gemiddelde over
afgelopen 3 jaar.
Nederlandse
Vereniging van
Participatie-
maatschappijen 2017
Kennis Investeringen in nieuwe kennis Intensiteit (gemiddelde investering per
bedrijf) en prevalentie (aantal
bedrijven die investering doen per
1.000 bedrijven) van investering in
loonkosten en machines voor R&D
RVO 2017, WBSO data.
Intermediaire
Diensten
De toevoer en toegankelijkheid
van diensten.
Percentage van bedrijfsvestigingen in
de zakelijke dienstverlening.
CBS 2017
Entrepreneurial Ecosystem Index in 40 regio’s
11
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Entrepreneurial Ecosystem Index (2016)
Uit: E. Stam, B. T. van der Starre & E. Cloosterman, De kwaliteit van Ecosystemen voor Ondernemerschap in Nederlandse Regio’s. Universiteit Utrecht/Birch 2018.
Entrepreneurial Ecosystem Index in 40 regio’s
12
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Entrepreneurial Ecosystem Index (2016)
Uit: E. Stam, B. T. van der Starre & E. Cloosterman, De kwaliteit van Ecosystemen voor Ondernemerschap in Nederlandse Regio’s. Universiteit Utrecht/Birch 2018.
Krachtige ecosystemen ondersteunen snelgroeiende ondernemingen
13
Delft
EindhovenDen Haag
Leiden
Amsterdam
Apeldoorn
Utrecht
Enschede
Nijmegen
Groningen
Haarlem
Hilversum
Deventer
Hoorn Den Bosch
Rotterdam
DordrechtBreda
Maastricht
Middelburg
Zuidwest-Friesland
Velsen
Alphen aan de Rijn
Tilburg
AchterhoekAssen
AlmereAlkmaar
Zwolle
Venlo
Terneuzen
Emmen
Zaanstad
Tiel
Roermond
Delfzijl
Heerenveen
LeeuwardenOost-Groningen
Meppel0
0.5
1
1.5
2
2.5
4.5 6.5 8.5 10.5 12.5 14.5 16.5 18.5
Lo
g aa
nta
l ga
zell
en
EE Index
Entrepreneurial Ecosystem Index (2012) vs log Gazellen (2016 N=616)
Krachtige ecosystemen ondersteunen snelgroeiende ondernemingen
14
Delft
EindhovenDen Haag
Leiden
Amsterdam
Apeldoorn
Utrecht
Enschede
Nijmegen
Groningen
Haarlem
Hilversum
Deventer
Hoorn Den Bosch
Rotterdam
DordrechtBreda
Maastricht
Middelburg
Zuidwest-Friesland
Velsen
Alphen aan de Rijn
Tilburg
AchterhoekAssen
AlmereAlkmaar
Zwolle
Venlo
Terneuzen
Emmen
Zaanstad
Tiel
Roermond
Delfzijl
Heerenveen
LeeuwardenOost-Groningen
Meppel0
0.5
1
1.5
2
2.5
4.5 6.5 8.5 10.5 12.5 14.5 16.5 18.5
Lo
g aa
nta
l ga
zell
en
EE Index
Entrepreneurial Ecosystem Index (2012) vs log Gazellen (2016 N=616)
Van groei naar veerkracht
15
Wat als de stad een schok te verduren krijgt
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
Ind
ex (
10
0=
Ned
erla
nd
s ge
mid
del
de)
Veerkrachtigheid arbeidsmarkt van grootste steden in Nederland
Bron: PBL, De veerkracht van regionale arbeidsmarkten. Beeld: Birch
16
Delft
Eindhoven
Den Haag
Leiden
Amsterdam
Apeldoorn
Utrecht
Enschede
Nijmegen
Groningen
Haarlem
Hilversum
Deventer
Hoorn
Den Bosch
Rotterdam
DordrechtBreda
Maastricht
Middelburg
Velsen
Alphen aan den Rijn
Tilburg
Zutphen
Assen
Almere
Alkmaar
Zwolle
Venlo
Terneuzen
Emmen
ZaanstadTiel
Roermond
Delfzijl
Heerenveen
LeeuwardenMeppel
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
6 8 10 12 14 16 18
Vee
rkra
cht
Ind
ex (
10
0 =
Ned
erla
nd
s ge
mid
del
de)
EE Index: NL gemiddelde is 10
Entrepreneurial Ecosystems Index (2012) vs PBL Veerkracht Index (2013)
Ondernemende ecosystemen dragen bij aan veerkracht
Twee regio’s ontbreken omdat koppeling stad-COROP niet mogelijk was.
17
Delft
Eindhoven
Den Haag
Leiden
Amsterdam
Apeldoorn
Utrecht
Enschede
Nijmegen
Groningen
Haarlem
Hilversum
Deventer
Hoorn
Den Bosch
Rotterdam
DordrechtBreda
Maastricht
Middelburg
Velsen
Alphen aan den Rijn
Tilburg
Zutphen
Assen
Almere
Alkmaar
Zwolle
Venlo
Terneuzen
Emmen
ZaanstadTiel
Roermond
Delfzijl
Heerenveen
LeeuwardenMeppel
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
6 8 10 12 14 16 18
Vee
rkra
cht
Ind
ex (
10
0 =
Ned
erla
nd
s ge
mid
del
de)
EE Index: NL gemiddelde is 10
Entrepreneurial Ecosystems Index (2012) vs PBL Veerkracht Index (2013)
Ondernemende ecosystemen dragen bij aan veerkracht
Twee regio’s ontbreken omdat koppeling stad-COROP niet mogelijk was.
Proces Ecosysteem voor Ondernemerschap: Diagnose en dialoog
18
Fase Monitoring
I Diagnose van het ecosysteem Objectieve data ecosysteem elementen, ecosysteem kwaliteit, output, uitkomsten T0
II Dialoog over diagnose Conversatie met locale experts en belanghebbenden over de sterkten en zwaktes van het ecosysteem
III Selectie van beleidsdoel(en) Focus beleid op hefboompunten, zwakste schakels
IV Selectie van beleidsinstrument(en) Consulteren beleidscatalogus van mogelijke beleidsinstrument(en) om beleidsdoel(en) te realiseren
T1
V Implementatie van beleidsinstrument Betrekken belanghebbenden bij de implementatie T2
VI Impact evaluatie Zijn doelen bereikt? Onverwachte positieve/negatieve neveneffecten? T3
Wat kun je doen: Interventies in het regionale ecosysteem
• Ken en erken je eigen ecosysteem
• Netwerken: Zichtbaar maken en versterken(er is meer netwerk dan je denkt)
• Een gezamenlijke koers helpt. Soms heb je van nature een koers, meestal is het hard werken.
• Een internationaal onderscheidende R&D propositie open stellen voor startups en gevestigde bedrijven –campussen ondersteunen
• Onderwijs en human capital. Ook met het oog op creativiteit, variatie en om kunnen gaan met transities: veerkracht. HC als essentiële schakel.
• Flagships: publiek private doorbraakprojecten met de overheid als launching customer
• Signaleer en zet de leiders in
19
Shell-lab AmsterdamChemiecluster Eemsdelta
Philips High Tech CampusHighTechXL accelerator
Hyperloop
Colofon
20
Met dank aan Elmar CloostermanErik StamBas van der Starre
Voor contact: [email protected] 0618304850