ONKOLOJİK TEDAVİLER SIRASINDA BESLENMETedavi öncesinde, sırasında ve sonrasında yeterli ve dengeli beslenme;

1. Kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar,2. Güçlü ve enerjik olmanıza,3. Kilonuzu ve vücudunuzda depo edilmiş besin öğelerini korumanıza,4. Tedaviye bağlı oluşabilecek komplikasyonlarla daha iyi başa çıkabilmenize yardımcı olur,5. Enfeksiyon riskini düşürerek sizi hastalıklardan korur,6. Daha hızlı iyileşmenize yardım eder.

Pek çok vaka cerrahi yöntemlerle, radyoterapi, kemotera-pi, hormon tedavisi ve/veya immünoterapi ile tedavi edilir. Her hangi bir tedavide kesin ve sabit diyet ve beslenme kuralları yoktur. Tedavi yöntemlerinden biri uygulandığı sırada ya da uygulandıktan hemen sonra hekimler ve diyetisyenler, beslenme ile ilgili öneriler geliştirir.

Hastalarda tedavinin “yan etkileri” görülebilir. Bu yan etkilerin görülmesiyle beraber beslenme sorunları da açığa çıkabilmek-tedir.

Genel olarak ortaya çıkan yan etkiler şunlardır:

• İştahsızlık,• Kilo alma ya da kilo kaybı,• Ağızda hassasiyet,• Boğaz ağrısı,• Burun, ağız ya da boğaz kuruması,• Ağız tadının değişmesi,• Diş ya da diş eti sorunları,• Koku algılamada değişiklikler,• Bulantı, kusma, ishal, kabızlık,• Yorgunluk ve keyifsizlik,

Tüm bu yukarıdaki yan etkiler nedeniyle tedavi sırasında hatta sonrasında yemek yeme ve düzenli beslenmenin sürdürülmesi oldukça önemlidir.

İŞTAHTA AZALMA VE KİLO KAYBI (ZAYIFLAMA)Tedavi sırasında bulantı, kusma, besinlerin koku ya da tatlarında değişiklik hissedilmesi gibi yan etkiler iştahın azalmasına ve kilo kaybına sebep olabilir. Bu nedenle;

• Yiyebildiğiniz zaman, yeterli protein ve kalori içeren yiyecekler alınız.• Belirli öğünlerde fazla yemek yerine az ve sık yemeye çalışınız. Böylece daha çok besin tüketmek kolaylaşacaktır.• Canınız bir şey yemek istediği zaman hemen ulaşabile-ceğiniz besinleri yanınızda bulundurunuz. Peynir, kraker, meyve, yoğurt bunlardan bazılarıdır.• Yemek sırasında çok az içecek içiniz. Çünkü bunlar doygunluk hissi verir. Yemeklerden 30 – 60 dakika önce ya da sonra sıvı tüketimi daha doğru olacaktır.• Düzenli egzersiz iştahınızı açabilir. Hekiminizle konuşa-rak egzersiz yapıp yapamayacağınızı öğreniniz.• Hiçbir şey yiyemediğiniz zamanlarda endişeye kapılma-yınız. Yiyebilecek hale gelir gelmez yemeye başlayınız, eğer yiyememe sorununuz birkaç günde düzelmezse hekiminize danışınız.• Yemek yiyebilecek gibi olmadığınızı hissettiğiniz günlerde sıvı besinler almayı deneyiniz. Su, vücudumuzun gerektiği gibi işlev yapması için çok önemlidir; yeterince sıvı tüket-mek, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu sıvıyı almasını sağlar.

KİLO ALMABazı hastalar tedavi sırasında kilo alabilirler. Özellikle, belirli bazı kemoterapi ve/veya hormon tedavileri gören hastalar kilo alabilir.

Tedavi sırasında kilo alınırsa, kalori azaltılmalıdır. Ancak kilo vermeye başlanmadan önce hekime danışılmalıdır. Kilo alma, vücutta su tutulmasına (ödeme) yol açan ilaçlardan kaynaklanabilir. Eğer kilo alınmasının sebebi daha fazla yeme ya da daha fazla kalori alma ise, klinik diyetisyen doğru yöntemlerle kilo vermeyi sağlayan bir beslenme programı hazırlamalıdır.

Fazla Kiloları Vermek için Diyette Dikkat Edilecek Hususlar

• Daha fazla sebze – meyve yiyiniz.• Tam tahıllı ekmek ve bulgur gibi özü ve kepeği ayrılma-mış tahılları tercih ediniz.• Yalnızca yağsız etleri tercih ediniz.• Yağlı ve yağda kızarmış besinlerden sakınınız.• Şeker ve tatlıyı tüketmeyiniz.• Izgara ve buğulama gibi sağlıklı pişirme yöntemleri tercih ediniz.• Hekiminiz izin verirse egzersiz yapınız.• Bol su içiniz.

AĞIZ YA DA BOĞAZ AĞRISIAğızda acıma, diş etlerinde hassasiyet ve boğaz ağrısı çoğu zaman kemoterapiden ve radyoterapiden kaynakla-nır. Bu gibi durumlarda tuzlu, asitli, sert ve kuru besinleri çiğnemek ve yutmak zor olacaktır. O nedenle yumuşak fakat besleyici besinler seçilmelidir. Aşağıda bu besinlere örnekler verilmiştir.

Ağız ve Boğaz Ağrıları Olduğu Zaman Yenebileceklere Örnekler

• Yoğurt• Muz• Patates püresi• Ezme çorbalar• Çok pişmiş et• Sebze püresi

KOKU YA DA TAT DEĞİŞİKLİĞİTedavi sırasında tat ve koku algılama duyusu değişebilir. Yiyecekler, özellikle et ve yüksek proteinli diğer besinler acı ya da metalik bir tat vermeye başlar. Bu değişikliklerin nedeni kemoterapi ya da radyasyon tedavisi olabileceği gibi, hastalığın kendisi de olabilir. Genellikle tedavi tamamlandıktan sonra bu değişiklikler normale döner.

Tat ve Koku Değişikliği Sorunları ile İlgili Öneriler

• Alışverişinizi kendiniz yapınız, gözünüze hoş görünen ve güzel kokan yiyecekleri seçiniz.• Eğer bir tür et (dana eti) özellikle kötü kokuyorsa, tavuk, balık, kuzu eti gibi diğer et türlerini ya da yumurtayı deneyiniz.• Etleri meyve suları ya da hoşunuza giden soslara yatıra-rak lezzetini arttırınız.• Fesleğen, biberiye, defne yaprağı vb. gibi aromalı baha-ratlar veya otlar kullanınız.• Yemekler kötü kokarsa dışarıda pişiriniz. Yemek pişirir-ken vantilatörü açınız. Sıcakken değil oda sıcaklığına geldiği zaman yiyiniz.• Tat ve kokularını değiştirmek için sizi rahatsız etmiyorsa soğan veya sarımsak ekleyiniz.• Sabah kalktığınızda 1 bardak oda sıcaklığında suya limon damlatarak o suyla ağzınızı çalkalayınız.

• Olgun taze meyveler• Pişmiş yumurta• Elma püresi• Yumuşak peynir• Makarna• Muhallebi, sütlaç

BULANTI VE KUSMAKusma bulantı ile birlikte olabilir ve bazı tedavi şekilleri-ne bağlı olarak ortaya çıkar.

Bulantı Olduğunda Yiyecek SeçimiYenilebilecekler

• Kızarmış ekmek, kraker, gevrek, simit ve bunlarla beraber peynir yiyebilirsiniz• Makarna• Fırında pişmiş ya da haşlanmış derisiz tavuk• Kuru meyveler• Ayran, patates

Sakınılması gerekenler

• Yağlı besinler, kızartmalar• Şekerlemeler, tatlılar• Baharatlı ya da sıcak yiyecekler• Ağır kokulu yiyecekler

Bulantı probleminiz olduğunda

• Az, sık ve yavaş yiyiniz• Açlık hissederseniz öğün aralarında da yiyiniz• Sizi cezbeden yiyecekleri yiyiniz• İçecekleri öğünlerde değil öğün aralarında içiniz• İçecekleri oda sıcaklığında yavaş yavaş ve yudum yudum içiniz• Sevdiğiniz yiyecekler bulantı yapıyorsa onları yemeyi-niz. Bu sevdiğiniz yiyeceklerden tiksinmenize sebep olabilir• Yemeklerden hemen sonra 1 saat ya da daha fazla dinleniniz• Sabah kalktığınızda bulantılar oluyorsa, yataktan çıkmadan önce kraker ya da kızarmış ekmek yiyiniz• Rahat giysiler giyiniz

Kusma Sorunu Olduğunda Yenebilecek Yiyecekler• Kusma nöbetleri geçmeden bir şey yiyip içmeyiniz• Kusma tekrar kontrol altına alındıktan sonra az miktarda su ya da et suyu gibi hafif sıvı yiyecek-içecekleri alınız• Her 10-20 dakikada 1 çorba kaşığı ile başlayınız• 20-30 dakikada bir 2-3 çorba kaşığına çıkartınız• Hafif sıvılarla rahatladıktan sonra tamamen sıvı ya da hafif yiyecekler yemeye çalışınız

İSHALTedavi sırasında, özellikle kemoterapi ve vücudun alt bölgelerin, mide ve bağırsaklara radyoterapi uygulanması sırasında ishal yaygın olarak görülür. Ayrıca enfeksiyonlar, besinlere karşı hassasiyet (ilaçlar nedeniyle ortaya çıkabi-lir) ve duygusal sorunlar ishale yol açabilir.

İshal Durumunda Yiyecek Seçimi

Uygun olanlar:• Kaybettiğiniz suyu yerine koymak için bol su içiniz• Sık ve az yiyiniz. Ağır öğünler yemeyiniz• Yüksek oranda sodyum ve potasyum içeren besinler; et suyu, muz, patates, pişmiş havuç yiyiniz• Yoğurt• Pilav, şehriye, makarna, yayla çorbası• Ekmek, kraker• Derisi alınmış tavuk ya da hindi• Az yağlı kuzu eti ya da balık• Akı ve sarısı katılaşıncaya kadar haşlanmış yumurta

Sakınılması Gerekenler:• Yağlı besinler, kızartmalar• Çiğ sebze ya da salata• Süt ve yağlı peynirler• Fındık, fıstık, ceviz gibi yağlı tohumlar• Brokoli, kuru baklagiller, mısır, karnabahar, gibi zengin lifli gıdalar• Kayısı, erik, armut gibi lifli meyveler

KABIZLIKTedavi sırasında bazı ilaçlar kabızlığa yol açabilir. Yeterince lif içermeyen ya da yağ oranı yüksek beslenme tarzı da kabızlığa neden olabilir.

Kabızlık Durumunda Yiyecek Seçimi • Her türlü sıvı besini daha çok alınız• Günde en az 8 bardak su içiniz• Kuru baklagiller, kepeği ayrılmamış tahılları tüketiniz• Kayısı ya da kuru erik ya da bunların komposto/hoşaflarını tüketiniz• Her gün hafif egzersiz yapınız

Kemoterapi uygulaması boyunca yeterli ve dengeli beslenme ile kilo kontrolü sağlanarak, kilo kaybına ya da alımına engel olunacaktır. Böylece uygulamanın vücudu-nuz tarafından daha iyi tolare edilmesini sağlanacaktır. Günlük gereksinimin karşılanması, tedavinin yan etkilerin-den daha az etkilenmeyi sağlayarak, immun sisteminin (bağışıklık sisteminin) kuvvetlenmesiyle enfeksiyonlara karşı direnç artacaktır.

Uygulanan tedavi yöntemlerine, aldığınız ilaçlara ve teda-vinizin süresine bağlı olarak normal yemek yeme düzeni-nizde, iştah durumunuzda ve kilonuzda bazı olumsuz değişimlerle karşılaşabilirsiniz. Günlük ihtiyacınız olan yeterli enerji, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral-lerin sağlaması çok önemlidir. Beslenme ile ilgili sorunları-nızda diyetisyeninize danışabilir, önerilerini alabilirsiniz.

Öğünlerinizi atlamadan düzenli beslenmeye özen gösteri-niz. Öğün atlamak iştahsızlığı artırır ve besin alımınızın azalmasına yol açar.

KEMOTERAPİ UYGULAMASI SIRASINDA BESLENMEYLE İLGİLİ ÖNERİLER

•  Kan portakalı, greyfurt, greyfurt suyu, nar, nar suyu, ısırgan otu, ısırgan otu çayı, içeriğini bilmediğiniz bitki çaylarını tüketmeyiniz.• Sarı kantaron, ginseng, ekinezya, ginko biloba tüketme-yiniz.• Hiçbir besini ‘ilaç dozu’ haline getirip düzenli ve yoğun miktarlarda tüketmeyiniz, “kür” yapmayınız (bitki özü, suyu, yağı, tohumu, ekstresi gibi...).• Kemoterapi aldıktan sonra, ilk 3 gün ağızda kolay dağı-lan ve çok fazla çiğneme gerektirmeyen besinler tüketin (makarna, püre, çorba gibi…).• Kemoterapi aldığınız günler lütfen alkol tüketmeyin.• Öğünlerinizde her besin grubundan bir yiyeceği tüket-meye çalışın (Süt ve süt ürünleri, et, yumurta veya kuru-baklagil, ekmek veya tahıl ürünleri, sebze, meyve ve sağlıklı yağlar).•  Günlük besin tüketiminiz sırasında yeterli protein ve kalori içeren yiyecekler alınız. Böylece vücut dokularının korunmasına ve uygulanan tedaviler nedeniyle zarar görebilecek dokularınızı yenilenmesine yardımcı olacaktır. Kadınların günde 60 – 90 gram (2-3 köfte büyüklüğün-de), erkeklerin ise 90-120 gram (3-4 köfte büyüklüğünde) ızgara veya fırında pişmiş et, tavuk veya balıktan birini yemeleri gerekmektedir.• Öğünlerinizi az az sık sık yemeye çalışınız. Böylece daha çok besin almak kolaylaşacaktır (günde 6–8 öğün).• Peynir, kraker, kuruyemişler, leblebi, kuru meyveler, sütlü tatlılar, bisküvi, meyveli yoğurtlar, meyveler gibi besinleri ara öğünlerinizde pratik olarak tüketebileceğinizden dolayı yanınızda taşımaya özen gösteriniz.

• Günlük beslenmeniz içerisinde, zaman zaman sevdiği-niz, iştahınızı olumlu yönde etkileyecek ve besin alımınızı artırmada faydası olabilecek farklı beslenme alternatifleri-ni de kullanabilirsiniz.• Sıvıları yemekten 30–60 dakika önce veya sonra tüketi-niz. Yemekle beraber tüketilen sıvı içecekler, iştahsızlığını-zı arttıracaktır.• Kendinizi iştahlı hissettiğiniz öğünlerde daha çok yiyebi-lirsiniz.• Eğer kendinizi iyi hissetmezseniz ve yalnızca bir iki çeşit yiyecek yemek isterseniz, diğer yiyeceklere istek duyana kadar bunlardan tüketiniz.• Ek kalori ve protein almak için sıvı besinleri deneyiniz (Süt, ayran, yoğurt, çorba, enteral besin desteği gibi).• İştahınızın az olduğu ve yemek yiyemediğiniz zamanlar-da sıvı fakat enerji ve protein içeriği yüksek besinler almayı deneyiniz. Su, çay, bitki çayları, taze meyve suları, havuç, sebze suları, meyve nektarı, komposto, ayran, meyveli süt veya yoğurt, protein içeriği yüksek çorba vb gibi, az hacimli ama zenginleştirilmiş sıvı besinleri dene-yebilirsiniz.• İştahsızlığınız fazla, günlük besin alımınız çok az ve kilo kaybınız fazla ise doktorunuz ve diyetisyeniniz ile görüşe-rek, beslenme planınızı oluşturunuz. Eğer gerekli görülür-se verilen enteral besin destek solüsyonlarınızı mutlaka tüketiniz.•  Düzenli hafif egzersizler veya 30-40 dakikalık açık havada orta tempoda yürüyüş besin tüketiminizi ve iştahınızı artırmada size yardımcı olacaktır. Doktorunuza danışarak egzersiz yapıp yapamayacağınızı öğreniniz.

LÜTFEN KEMOTERAPİ TEDAVİNİZ SIRASINDA;

RADYOTERAPİ UYGULAMASI SIRASINDA BESLENMEYE İLGİLİ ÖNERİLER

Radyoterapi sırasında beslenme:• Tedavi alanının büyüklüğüne,• Toplam ve günlük tedavi dozlarına,• Radyoterapinin kaç hafta süreceğine,• Hastanın genel performans durumuna,• Hastanın eşlik eden hastalıklarına (örn: diabet, ülseratif kolit vb.),• Hastaya ait radyasyon duyarlılığına göre farklılıklar gösterir.

Yapılan klinik çalışmalarda, radyoterapi öncesi vücut ağırlığı ve genel performans durumu iyi olan olguların tedavi uyumunun daha iyi olduğu gösterilmiştir. Günlük ihtiyacınız olan yeterli enerji, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri sağlaması çok önemlidir. Beslen-me ile ilgili sorunlarınızda diyetisyeninize danışabilir, önerilerini alabilirsiniz.

•  Kan portakalı, greyfurt, greyfurt suyu, nar, nar suyu, ısırgan otu, ısırgan otu çayı, içeriğini bilmediğiniz bitki çaylarını tüketmeyiniz.• Sarı kantaron, ginseng, ekinezya, ginko biloba tüketme-yiniz.• Hiçbir besini ‘ilaç dozu’ haline getirip düzenli ve yoğun miktarlarda tüketmeyiniz, “kür” yapmayınız (bitki özü, suyu, yağı, tohumu, ekstresi gibi...).• Kemoterapi aldıktan sonra, ilk 3 gün ağızda kolay dağı-lan ve çok fazla çiğneme gerektirmeyen besinler tüketin (makarna, püre, çorba gibi…).• Kemoterapi aldığınız günler lütfen alkol tüketmeyin.• Öğünlerinizde her besin grubundan bir yiyeceği tüket-meye çalışın (Süt ve süt ürünleri, et, yumurta veya kuru-baklagil, ekmek veya tahıl ürünleri, sebze, meyve ve sağlıklı yağlar).•  Günlük besin tüketiminiz sırasında yeterli protein ve kalori içeren yiyecekler alınız. Böylece vücut dokularının korunmasına ve uygulanan tedaviler nedeniyle zarar görebilecek dokularınızı yenilenmesine yardımcı olacaktır. Kadınların günde 60 – 90 gram (2-3 köfte büyüklüğün-de), erkeklerin ise 90-120 gram (3-4 köfte büyüklüğünde) ızgara veya fırında pişmiş et, tavuk veya balıktan birini yemeleri gerekmektedir.• Öğünlerinizi az az sık sık yemeye çalışınız. Böylece daha çok besin almak kolaylaşacaktır (günde 6–8 öğün).• Peynir, kraker, kuruyemişler, leblebi, kuru meyveler, sütlü tatlılar, bisküvi, meyveli yoğurtlar, meyveler gibi besinleri ara öğünlerinizde pratik olarak tüketebileceğinizden dolayı yanınızda taşımaya özen gösteriniz.

• Günlük beslenmeniz içerisinde, zaman zaman sevdiği-niz, iştahınızı olumlu yönde etkileyecek ve besin alımınızı artırmada faydası olabilecek farklı beslenme alternatifleri-ni de kullanabilirsiniz.• Sıvıları yemekten 30–60 dakika önce veya sonra tüketi-niz. Yemekle beraber tüketilen sıvı içecekler, iştahsızlığını-zı arttıracaktır.• Kendinizi iştahlı hissettiğiniz öğünlerde daha çok yiyebi-lirsiniz.• Eğer kendinizi iyi hissetmezseniz ve yalnızca bir iki çeşit yiyecek yemek isterseniz, diğer yiyeceklere istek duyana kadar bunlardan tüketiniz.• Ek kalori ve protein almak için sıvı besinleri deneyiniz (Süt, ayran, yoğurt, çorba, enteral besin desteği gibi).• İştahınızın az olduğu ve yemek yiyemediğiniz zamanlar-da sıvı fakat enerji ve protein içeriği yüksek besinler almayı deneyiniz. Su, çay, bitki çayları, taze meyve suları, havuç, sebze suları, meyve nektarı, komposto, ayran, meyveli süt veya yoğurt, protein içeriği yüksek çorba vb gibi, az hacimli ama zenginleştirilmiş sıvı besinleri dene-yebilirsiniz.• İştahsızlığınız fazla, günlük besin alımınız çok az ve kilo kaybınız fazla ise doktorunuz ve diyetisyeniniz ile görüşe-rek, beslenme planınızı oluşturunuz. Eğer gerekli görülür-se verilen enteral besin destek solüsyonlarınızı mutlaka tüketiniz.•  Düzenli hafif egzersizler veya 30-40 dakikalık açık havada orta tempoda yürüyüş besin tüketiminizi ve iştahınızı artırmada size yardımcı olacaktır. Doktorunuza danışarak egzersiz yapıp yapamayacağınızı öğreniniz.

BAŞ-BOYUN BÖLGESİ, AKCİĞER VE YEMEK BORUSU IŞINLAMALARINDABaş-boyun bölgesinden radyoterapi uygulanan hastalar-da ağız içi ve boğazda acıma veya ağrı, tat değişikliği ve yutkunma zorluğu tedavi sırasında gelişebilir. Buna rağmen, tedavi süresince düzenli ve dengeli beslenmeniz sağlığınıza tekrar kavuşabilmeniz açısından önemlidir.

• Tedavi sırasında dişler düzenli fırçalanmalı, tuzlu-karbo-natlı gargaralarla düzenli ağız bakımı yapılmalı, mukozit gelişirse tedavi edilmeli,• Günde 8-10 bardak su içilmeli,• Sigara ve alkol kullanılmamalı,• Yan etkiler ortaya çıkana kadar normal beslenmeye devam edilmeli ancak mukozayı tahriş edecek asitli ve acı-baharatlı vb. yiyeceklerden uzak durulmalı,• Sulu yumuşak gıdalar (çorba, püre, makarna gibi) tercih edilmeli. Et suyu-tavuk suyu çorbalar ve peynir, süt ürünleri, et, tavuk, balık ve yumurta protein yönünden oldukça zengindir.• Her gün en az bir yumurta tüketilmesi tavsiye edilir. Yumurta saf protein kaynağıdır.• Gıdalar oda sıcaklığında olmalı, çok soğuk veya sıcak tüketilmemeli.• Diyetisyen kontrolünde, haftalık kilo ve vücut-kitle indeksi, vücut yağ, kas ve su oranları takip edilmeli, gereklilikte protein ve kalori desteği amacı ile sıvı veya toz formda bulunan hazır destekler kullanılmalı.• Baş-boyun bölgesinden radyoterapi alacak olgular radyoterapi öncesi mutlaka diş hekimine giderek diş ve dişeti hastalıklarını tedavi ettirmelidir.

ALT VEYA ÜST KARIN BÖLGESİ IŞINLAMALARINDASindirim sisteminin tamamı veya bir kısmı radyoterapi sahası içinde bulunacağından radyoterapi esnasında sindirimle ilgili yan etkiler gelişmesi muhtemeldir. Oluşa-cak bu etkilerin çoğunluğu genellikle tedavinin 2-3.haftası civarında başlar ve tedavi bitiminde veya 2-3 hafta sonra-sında azalarak sona erer.

Tedaviye bağlı gelişebilecek bulantı, kusma, iştahsızlık ve ishal beslenmeyi de olumsuz etkileyebilir. Tedaviye bağlı bulantı, kusma veya ishal gelişmemesi için veya geliştik-ten sonra yemek yemekten kaçınmak durumu düzeltmez aksine yan etkilerin daha şiddetli olmasına neden olur.

Bu yan etkileri önlemek için dikkat etmeniz istenen bazı hususlar aşağıda belirtilmektedir.

• Radyoterapi seansından önce ve sonraki bir saat içerisin-de ana öğününüzü yememeye dikkat ediniz. Ancak teda-viye de aç girmeyiniz. Bu öneriler bulantı ve kusma şikayetini azaltmada size yardımcı olacaktır.• Sık sık küçük öğünler şeklinde yemek yiyin, yemekleri yavaş yiyin ve iyice çiğneyin ve yemekten sonra dinlenin.• Yiyeceklerinizin iyi pişmiş, aromadan fakir (soğan, sarım-sak, lahana gibi koku verici besinlerden uzak), oda sıcaklı-ğında ve yumuşak gıdalar olması bulantı ve hazımsızlık şikayetlerinizi azaltacaktır.• Tedavi süresince ishal yapıcı özellikte gıdalardan ve ilaçlardan kaçınınız.• Izgara veya haşlama beyaz et, yumurta, beyaz peynir, yoğurt, pilav, patates püresi ve muhallebi gibi sindirim sisteminizi çok zorlamayacak ancak besin değeri yüksek gıdalar tüketiniz.• Aldığınız gıdaların mineral ve vitamin ile desteklenmiş olmasına dikkat edin, sulu gıdaları seçiniz.• İshal olduğunuzda kaybettiğiniz sıvıyı yerine koymak için bol bol sıvı alınız.• Radyoterapi başından itibaren ve özellikle barsak hare-

ketlerinizin artmaya başladığı 2-3. haftalarda patates, pirinç lapası gibi nişastadan zengin gıdalar tüketiniz.• İshalle birlikte vücuttan potasyum kaybı da başlar. Bu nedenle muz, patates ve elma gibi potasyumdan zengin gıdalar tüketiniz.• Tedavi seansları öncesinde sarı leblebi, kraker, tost gibi yiyecekler bulantı şikayetinizi azaltabilir.• Çiğ sebze-meyve, baklagiller, kahve ve baharatlı yiyecek-ler barsak gazı ve kramplara neden olabilir, kaçınılmalıdır.• Bol sıvı (su, açık çay, elma suyu vb) alınız. Hazır meyve suları yerine taze sıkılmış meyve sularını tercih ediniz.

Bunlar dışında hafif tempolu açık hava gezileri, kitap okuma, günlük tutma, resim yapma, bulmaca çözme gibi sizi yormadan oyalayacak uğraşlar edininiz. Stresinizi azaltacak ve rahatlamanızı sağlayacak gevşeme ve solunum egzersizleri yapınız.

• Tedavi sırasında alkol alımından ve sigara kullanımından kaçınınız.• İdrar kesesi (mesane)’nin tedavi sahasına dahil olduğu durumlarda sık sık idrara çıkma isteği veya idrar yapma sırasında yanma gibi sistit benzeri yakınmalar olabilir. Bu durumda sıvı alımını artırınız ve doktorunuza danışınız.Belirtilen yan etkiler tedavi sırasında ortaya çıkan ve tedavi sonrası azalarak sona eren yan etkilerdir. Bitme zamanı kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle en fazla 3-4 hafta ile sınırlıdır.

ONKOLOJİK CERRAHİ SONRASI BESLENME ÖNERİLERİOperasyon sonrası beslenme önerileri ameliyatın bölgesi-ne göre değişmektedir. Cerrahi işlem öncesi ve sonrası mutlaka doktorunuza veya diyetisyeninize danışarak size uygun olan beslenme planını uygulayınız.

• Sindirim sistemi dışındaki bir operasyonda geçici iştah kaybı ve yiyecek tüketiminde azalma olurken, sindirim sistemi ile ilgili her hangi bir operasyonda iştah kaybı kalıcı olabilir.• Ağız, dil, sinir sistemine yönelik müdahalelerde ise genel-likle tat duyusu etkilenir. İlk etki olarak, tat duygusu değişir, çiğneme ve yutma güçlüğü görülür. Bu evrede mutlaka yumuşak ve kolay yutulabilir besinler (çorba, püre, muhallebi, yoğurt gibi) tercih edilmelidir. Aynı zamanda bireyin canının istediği ve cazip gelen besinler tercih edilmelidir.• Operasyon bölgesine bağlı olarak, eğer operasyon sonra-sı şişlik hissi, gaz çıkarma, mide yanması, bulantı, karında rahatsızlık, geğirme ve gerginlik hissi varsa gaz yapıcı yiyecekler (soğan, lahana, fasülye gibi) tüketilmemelidir. Bireyin şikayetleri geçtiğinde tüketebildiği besinler azar azar ve teker teker olacak şekilde diyetine eklenebilir.• Diyet sindirimi kolay, yumuşak yiyeceklerden oluşmalıdır.• Yemekler aynı saatlerde yenmeli, az miktarlarda sık aralıklarla tüketilmelidir.• Yiyecekler iyi pişirilmelidir ve baharat kullanılmamalıdır.• Özellikle mide ameliyatlarından sonra kişi az miktarlarda ve sık aralıklarla beslenmelidir. Diyetteki basit karbonhid-ratlar çıkarılıp, yerine kan şekerini hızlı yükseltmeyen kompleks karbonhidratlar (tam tahıl ürünleri, sebze ve kabuklu meyveler gibi) konulmalıdır. Aynı zamanda diyetin protein içeriği yüksek olmalıdır.