dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Oorlogsdagboek van Jeane Zwinkels

In de co l lec t ie van het H is tor isch Arch ief

West land bevindt z ich het oor logsdagboek van

Rode Kru is-medewerkster Jeane Zwinkels .

Jeane Zwinkels (geb. 10 mei 1910) woonde,

samen met haar zus Em, b i j haar moeder in

hu ize W elgelegen aan de Di jkweg in

Naaldwi jk .

H i e r w o o n d e Je a n e Z w i nk e l s

Je a n e e n E m Z w i nk e l s

J e an e h e l p t b i j h e t d ru i v e n k r e n t e n J e an e ( i n u n i f o rm ) a a n h e t w e rk v o o r R o de k r u i s

Jeane Zwinkels heef t t i j dens de oor log in twee schr i f t jes b i jgehouden wat er in Naaldwi jk , in het

West land en in de were ld a l lemaal gebeurde. Haar dagboeken geven een mooi ink i jk je in het

dagel i jks leven t i jdens de Tweede W ereldoor log in Naaldwi jk en omgeving.

Het His to r isch Arch ief West land heef t dan ook (met ins temming van de fami l ie) bes lo ten het

oor logsdagboek in tegraa l op haar webs i te te publ iceren.

Jeane 's tekst is le t te r l i j k overgenomen, dus inc lus ie f schr i j f fouten en h ier en daar on ju is t

geschreven p laa ts- o f persoonsnamen (zoals Curc i l in p laats van Church i l l ) .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Di t boek wi l ik samenste l len opdat ik na deze t i jd van spanning en afwach ten van : W at za l de

toekomst brengen? nog eens terug kan zien naar de afge lopen gebeurten issen.

Juni 1939 de maand van drukte in het W est land, ieder ver toef t deze maand in de kassen het is

dru ivenkrent t i jd .

Voortdurend worden we in d i t zoo vred ige werk gestoord door de vl iegmachienes d ie aanhoudend

boven ons hoo fd c i rce len.

Gelukk ig zoo zeggen we dat het geen menings is dat we n ie t bang behoeven te z i jn voor kogels o f

scherven, want he t is s lechts oefenen.

Na de krent zu l len we deze zomer eens heer l i jk u i tgaan. W e hebben een aard ig c lub je , de

p lannen worden gemaakt , we wi l len graag naar Rome. Maar hoe? Er z i jn verschi l lende re izen,

maar a l leen voor 14 dagen, dat v inden we te kor t . Tot er een pracht re is komt van 3 weken met

re isbureau Pe ters u i t Venlo, een pracht re is v ia Luxemburg, Zwi tse r land naar I ta l iën. W e zu l len

ver t rekken 18 sept to t 7 Oct . Jammer dat d i t echter b i j p lannen za l b l i j ven .

24 Aug de ver jaardag van Mar ie Em is er n ie t , d ie is met Lena Groenewegen een week u i t naar de

Z i lk . Die is er f i jn een paar dagen tussen u i t , want de re is naar Rome is voor lop ig u i tgeste ld , de

t i jd is te spannend, he t kan gemakkel i jk dat a ls we onderweg zi jn , e r oor log u i t za l breken.

Die avond dat we b i j Mar ie z i jn is v resel i jk ak i l ig , er is n iemand op rust , het is ook a l les even

onhei lspel lend.

Ze zi jn ach ter de tu in nog s teeds aan het d reggen met lampen naar een jonget je van Valk dat in

de ochtend a l verdronken zou zi jn , daarb i j een onweersbui en he t gesprek is n ie t anders a ls wat

za l Dui ts land doen, wat een spanning.

…Aug, het onvermi jde l i j ke is losgebroken. Dui ts land rukt op tegen Polen. W at za l Neder land nou

doen?

Maandag 1 uur 28 Aug maakt het A.N.P. bekend Neder land mobi l iseer t , de d ienstp l icht igen to t 35

jaar moeten weg. Er waren nu veel jongens d ie a l met Pinkster toen de voormobi l isat ie a fgekomen

was met zakenver lo f , deze moeten nu met nog veel meer anderen waaronder ook veel get rouwde

mannen weg. W at een toestand!

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

De vo lgende dag dus Dinsdag ver t rekken ze, er worden verschi l lende au to ‘s opgeeischt , op het

p le in is er keur ing en d ie in orde bevonden worden komen aan de Stokdi j kkade te s taan. Ook

worden e r veel paarden opgeeischt . W at za l dat menig oudje t ranen gekost hebben om hun

l ieve l ingsdier a f te s taan .

Al heel vroeg ik was aan het dru iven sn i jen kr i jg ik bezoek van 2 mi l i ta i re d ie wel eens d ru iven

lus ten en ze nog nooi t gezien hadden, waarschi jn l i jk Groningers .

10 Sept doen e r gro te groepen mi l i ta i re hun in tocht in Naaldwi jk . He t was vresel i jk om aan te z ien

zoo moe en afgemat a ls ze b innenkomen. Van den Haag via Scheveningen, Monste r door de

Kru isweg naar Naaldwi jk in het brandende zonnet je . Er va l len er verschi l l ende aan de kant neer ,

d ie zeggen a ls ze ons n ie t komen halen, lopen doen we n ie t , ze ge loven ons n ie t a ls ze vragen

naar de b loemenvei l ing en we zeggen nog 5 minuten, dat is hun a l zoo d ikwi j ls gezegd. Twee

vragen er om water , d ie kunnen we te goed doen met een kop kof f ie en een paar bote rhammen.

Heel dorp is nu mi l i ta i re b loemenvei l ing, g roentevei l ing, b i jna in a l le scholen verschi l lende

loca len en a l de leegstaande huizen worden in bes lag genomen.

De eers te Zondag wat een drukte a l d ie mensen bezoek van hun meis je o f vrouw, d ie nog moeten

zoeken waar ze z i t ten , met hu i lende k inderen b i j z ich en dan maar heen en terug op s t raat , he t i s

n ie t om aan te z ien zoveel armoe. Als we ‘s avonds bui ten z i t ten en Tinus en Jo zi jn b i j ons gaat

Tinus naar het hek, d ie wi l een paar jongens b i j z ich hebben om een b ier t je te geven, want er is

in geen één café ie ts te kr i jgen. Nu daar behoef t geen moei te voor gedaan te worden. W e kr i jgen

Piet van de Ende en Di rk … de achternaam ben ik vergeten, maar we kennen ze dan ook n ie t

anders a ls Piet en Di rk d ie onafscheide l i jk b l i jken te z i jn . Ui t ons gesprek b l i jk t P ie t a l heel gauw

een goed bekende te z i j n neef van An v. Paassen d ie b i j Mien is gewees t en waar wi j door haar

veel over gehoord hebben, a ls neef d ie b i j de Oome’s was. Di rk een beet je zwaarmoedig l i j k t h i j

mi j toe n ie t katho l iek komt u i t Zwi jndrecht , is heel zakel i jk , en v ind t het vresel i jk dat h i j u i t z 'n

tu in moest , en nu zoo’n minderwaard ig pak je aan.

We kr i jgen nu een mi l i ta i re H. Mis Zondags om 10 voor ½ 10 en aan de pastor ie is een

aalmoezenier majoor Luren.

Het bondsgebouw wordt R.K. mi l i ta i re te hu is , waarvoor z ich verschi l lende meis jes beschikbaar

s te l len om te bedienen.

De mooie pas n ieuw gebouwde gezel lenzaal van het jeugdhuis wordt inger icht a ls z iekenzaal , een

k le in kamert je voor de verschi l lende docters d ie er spreekuur houden, want d i t is het

kantonnements z iekenverb l i j f . Gelukk ig maar voor Kap. de Rui j te r dat h i j ver t rek t . Deze heef t ju is t

z ’n benoeming gek regen naar Amsterdam. Al les zoo d ik in o rde a ls z ’n eerw. het heef t gemaakt

wordt nu vu i l geholpen.

Kees kr i jg t inkwart ier ing van 2 onderof f ic ie ren Marcel Fresco en Henk Ponten. Marcel aard ig type

Joodse kop Vader Joods en moeder Ka thol iek d ie be ide opnieuw getrouwd zi jn Vader in

Amsterdam moeder in Dui ts land. Henk ie ook n ie t katho l iek woont in Vlaard ingen, maar be ide een

paar beste jongens.

Hal f Sep t . gaat moeder een week naar Berke l en wi j naar Kwin tsheul . Vandaar gaan we een dag

met Tinus en Jo naar Amsterdam een bezoek brengen aan Kapelaan Alkemade en Kapelaan de

Rui j ter . Dat was leuk, Kap. Alkemade zoo wi j z ‘n eerw. kennen nu recto r aan het meis jes l yseum

gaat met ons mee naar de spoorwegten toonste l l ing. Het is een echt f i jne dag. In Amsterdam zien

we n ie t veel mi l i ta i re .

Nog even erb i j , we zi jn in Ju l i ook naar de leger tentoonste l l l ing geweest , wat heel in teressant

was.

De winte r ver loopt verder rus t ig , e r z i jn t i jden van geregeld ver lo f en ook dat het ver lo f weer is

ingetrokken.

De dagen gaan voorb i j met marcen d ie ze moeten maken, d ikwi j ls heel l ange met de he le

u i t rus t ing b i j z ich, waar onze jongens n ie t erg van gediend zi jn . De t roepen paarden d ie voorb i j

komen worden langzaam aan wat be ter te hanteren, in het eers t wi lde de beesten n ie t erg dat

waren ze n ie t gewend. Een mevrouw u i t den Haag komt daag ' l i j ks naar haar beest k i jken, ze l f

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

vanui t F r ies land komt er een boer in d ie dan e indel i jk na overa l gezocht te hebben haar paard je

weer v indt .

Het is een vresel i jk koude winter , aan sneeuw en i js komt geen e inde. Op de i jsbaan is a l les

mi l i ta i r ie .

Af en toe komen Marcel en Henk ie ook eens b i j ons. Zeker ook met n ieuwjaar toen Kees en Mar ie

naar Stompwi jk waren. We hebben ze op een avond toen we ze weer eens naar ons ge lokt

hadden, verrast op sp inaziezaad in bed . W at is daarboven toen ze in bed wi lde s tappen gegi ld en

ge lachen, we hebben he t bu i ten af s taan k i jken en hoorden Marcel roepen toen Kees r iep doet de

gord i jnen d icht er z i t ten toch i jsb loemen op. Hi j vergat dat he t d ie dag gedooid had, dus konden

we mooi z ien hoe de bedden en dekens u i tgeschud moesten worden.

Begin Mrt gaan de jongens b i j Kees vandaag ze moeten a l len naar 61 een leegstaand huis . Begin

Apr i l mogen ze te rug en wi j k r i jgen er ook twee.

Het is n ie t ongezel l ig . Eene Peter vd Crommenacher is een geweld ige fantast d ie z ‘n moeder en

hu is en zus jes en a fkomst en betrekk ing kor tom a l les fantaseert toch een aard ig type katho l iek

maar er n ie ts meer aan doen. De ander four ier i s een Dui tser geen geloof en vader en moeder op

zee.

Veert ien dagen zi jn ze b i j ons en daar is p lo tse l ing 13 Apr i l ‘s avonds 11 uur a larm. Ik was nog

n ie t in bed, dus vroeg aan de t rap wat e r aan de hand was? Ja het is geen gekheid over 5 uuren

moeten we k laar z i jn en a l les moet mee. Ik naar beneden. Kar l g ing naar het bureau en zag ik n ie t

meer terug. Peter g ing weg, maakte het b i j z ‘n mannen in orde, de barakken moesten worden

afgebroken en de hele u i t rus t ing ook van de rustkamer, a l les mee. Ik ben maar thee gaan zet ten

en brood sn i jen, waar ik d ie nacht wel k lanten voor had, er kwamen jongens met Peter mee en

zoo zat ik ‘s nach ts met een groep mi l i ta i re thee te dr inken. Na Pete r z ’n bus u i tgekookt te

hebben en a l les zoveel mogel i jk in orde gemaak t g ing ik naar bed en Peter ook. De achterdeur

b leef maar open en a ls het nodig was konden ze hem roepen.

‘s Morgens om 5 uur a l les ver t rek t we zien nog ju is t van boven u i t P ie t voorb i j gaan op de

keukenwagen. W at z ien d ie jongens er a l len somber u i t ze denken n ie t anders a ls over een paar

uur s taan we voor de vuur l in ie . De tocht was naar Hoek van Hol land de Engelsen zouden

b innenrukken. W at was a l les d ie morgen s t i l in dorp, geen eene mi l i ta i r i n de kerk . Daar om kwar t

voor 10 komt Kar l nog even te rug, en e r is ber icht , het a larm is opgeheven. Dus om 12 uur begin t

a l les weer te rug te komen, wi j zorgen maar weer voor e ten en de rest van de middag brengen we

gezel l ig in de kas door . De vo lgende week zaterdag is er ‘s morgens een lange mars geweest , ze

komen om 12 uur thu is met sombere gezich ten weer a larm, we moeten naar W aalhaven. Om 3 uur

gaan a l de ge legerde van de Di jkweg voorb i j ze l f s met b loempjes op de geweren, n ie t te denken

dat het zoo‘n b i t te re ernst za l worden en enige onder de hunnen n ie t meer terug zu l len keren. Bi j

de b loemenvei l ing gaan ze a l len op auto ‘s 60 wagens ver t rekken er naar Rot terdam. Voor hoe

lang? De meningen zi jn zeer ve rschi l lend, de één denkt 14 dagen de ander 3 weken o f een paar

maanden. Er wordt d ie t i jd in Naaldwi jk een commitée gevormd om ze weer feeste l i jk in te ha len.

Dat het a la rm wel eens werke l i jkhe id kan wezen wordt n ie t aan gedacht . Verschi l lende jongens

komen in d ie weken ‘s avonds weer naar Naaldwi jk terug. W at hebben ze het s lecht naar hun zin

veel wacht en wein ig vr i j . Maar a f i jn we komen weer naar Naaldwi jk , daar horen we nu eenmaal

zoo beweert Marce l .

De werke l i jkhe id wordt echter anders .

10 Mei 1940 de dag waarop ik mi jn 30ste ver jaardag herdenkt , een dag d ie heel mi jn leven in

her inner ing za l b l i j ven.

‘s Morgens om 4 uur worden we wakker van geronk van vl iegtu igen boven ons. Em gaat even

k i jken zie t e r veel v l iegen, maar het zu l len wel oefen ingen zi jn dus weer in bed. Om ½ 5 ga ik

toch ook eens even k i jken het is zoo‘n lawaai en sch ieten boven ons.

Ui t het achte rraam wat een vl iegtu igen en vechten. Heel de Fr . Hendr iks t raat s taat achte r op de

balkons. W e k i jken u i t het voorraam, ook de hele Di jkweg op de been. De inspekteur komt ju is t

naar Docte r Langeveld toe met de u i t roep : W e hebben er een neergeschoten. Inderdaad , we zien

de p i loot aan een paraceut naar beneden komen. Helaas het b l i jk t een Hol lander te z i jn . In de tu in

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

van Jaap Kester komt h i j terecht . W at zu l len we nu doen? Ons k leden? Het is nog zoo vroeg,

moeten we nu a l d ie t i jd gaan lopen i jsberen. W eet je wat we gaan weer naar bed, s laap je n ie t

dan rust je toch. En werke l i jk we s lapen weer in to t ½ 7, ons toch zeker n ie t bewust van de

toestand, hoe zou dat anders gegaan zi jn . Als we hal f zeven met ons hoofd bu i ten het raam

komen, gaan er 3 g rote Dui tse zwar te monsters heel laag over ons heen , om er boos op te worden

wat brutaa l . Docter Langeveld doet nog eens de verk lar ing dat het oor log is . Dat wis ten we, maar

we zi jn nog maar wat gaan s lapen, was het antwoord. Gevolg door een u i t roep: Hoe is dat

mogel i jk ! ! ! W e gaan om kwart voor 7 naar ke rk toe, de H mis is voor Vader, wat een onts te l ten is

in dorp.

In het Stae ldu inse bosch zi jn honderde paraceut i s ten neergelaten. Om 8 uur u i t de kerk ga ik

maar wat rozen p lukken om ze mezel f aan te b ieden, van de rest za l wel n ie t veel komen. Ik kom

aan het hek daar loopt Kees verbouwereerd tegen me op veel mooie knoppen van m’n rozen af . Er

wordt aan de Heenweg b i j café Jan de Pet vo lop en hef t ig gevochten de paraceut is ten u i t het

bosch wi l l en hun weg verder vervo lgen. W i j z ien aan de zeekant weer een vl iegtu ig neers tor ten.

Om 9 uur gaan we naar de kapper, want we l iepen met rechte haren en daar is me de Molenstr

a fgezet b i j de Gruyter dus om r i jden wat een verdachte beweging in de Heerenstraat . Al les wat

ook maar een beet je ve rdacht was werdt aangehouden, a l les is even onhei lspel lend. Bi j de kapper

hoor ik door de rad io, hoever ze reeds in het land zi jn , de brug b i j Arnhem is opgeblazen. Er

k l inken voor tdurend Vader landse l iederen d ie ik d ie morgen hoe verve lend ze anders

k l inken,graag wi l ho ren. Bi j de kapper vandaan zie ik een D gewond mi l i ta i re b innenkomen. De

auto to taa l beschoten en doorkogeld, wat een toestand. ’s Middags ga ik nog op weg om de

meis jes hun rode kru is d ip loma thu is te brengen in geval ze p lo tse l ing opgeroepen zouden worden

wi j hebben een groep van 50 meis jes d ie a ls Rode kru is he lpsters in t i jd van oor log d ienst zu l len

doen.

Om ½ 4 komen de eers te Hol landse mannen d ie gesneuveld z i jn b innen . Ze worden naar het

z iekenverb l i j f gebracht . Hierb i j is ook kapi te in Swing 5 in geta l de D worden naar de geest

gebracht . De gehele dag wordt e r door onze Pr ies ters op s t raat b iecht gehoord. Voor de kerkdeur

s taat ook een wacht .

‘s Avonds gaan we nog even naar het lo f . Kees en Mar ie komen nog even. In de Rembrants t raa t

s taat er een g roep vrach tauto ’s k laar met onze mannen om u i t te rukken. De ernst is op a l le

gezichten te lezen. In de nacht word t er nog veel geschoten in dorp. Vanmorgen ½ 5 moet

Waalhaven reeds gebombardeerd z i jn . Zoo is dan mi jn ver jaardag ten e inde in de hoop van he t

vo lgend jaar hem zonder oor log te mogen vie ren.

Zaterdag 11 Mei

Voortdurend weer geronk van vl iegtu igen . W e gaan naar de kerk , maar zonder legementat ie

bewi js mogen we er n ie t door . De Di jkweg s taat met vrachtauto ’s , deze hebben d ienst gedaan en

kunnen voor lop ig naar hu is . Het is in de morgen nog a l rus t ig , dus Em gaat maar dru iven

u i tbreken. Om 2 uur ech ter wordt er weer zoo geschoten dat ze s taakt . Ik ga maar even naar

Kwintsheul toe, de weg i s nogal ve i l ig . Daar waren de vl ieg tu igen heel laag over gekomen, maar

in W ater ingen is het nogal raak met vechten. Terug zie ik de vl iegtu igen Dui tsers voor tdurend

vl iegen maar voor de Hoek terug keren. De rad io ber icht voor tdurend overa l komen paraceut is ten

neer . W aalhaven dat in de D handen was wordt heroverd. De D rukken echter voor tdurend op. Van

a l les komt er u i t de v l ieg tu igen minut ie , f ie tsen , motoren met z i jspan. De nacht ve r loopt rus t ig .

Zondag 12 Mei 1ste Pinksterdag

Wij kunnen h ier in Naaldwi jk ‘s morgens naar de H mis , o fschoon er de Pinksters temming n ie t is ,

geen preek, geen o rgel dus a l les zoo a fge lopen.

De gehele dag is het vo lop sch ieten in de lucht , wel geen luchtgevechten , maar a fweergeschut .

Als het d ichtb i j was maakte we dat we maar gauw onderdak hadden, voor de scherven. ‘s Avonds

om 8 uur was heel de s t raat leeg, want na 8 was het ve rboden om bui ten te komen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Mei 1940

Maandag 13 Mei 2de Pinksterdag

De nacht is rus t ig geweest . W e kunnen weer naar de kerk wat in andere p laatsen in het W est land

n ie t het geval was. Monster W ater ingen Kwintsheul was d i t n ie t het geva l , daar moest heel de

s t raat leeg zi jn , a ls ze op Kwintsheul even bui ten s tonden te pra ten, was het naar b innen . Ik ga ‘ s

morgens vlug nog kazui fe ls voor Pater Ols thoorn afnaaien d ie zou 19 mei ver t rekken naar de

Miss ie . Daar komt om zoo ongeveer 11 uur een g roep auto ’s voor b i j , een vrachtauto met mi l i ta i re

po l i t ie a l len met de geweren gereed to t sch ieten . Een auto is erb i j waarop de t rep lanken en ze l fs

op de reserveband achte r op de auto een mi l i ta i re vastgebonden zat , ook a l len gereed to t

sch ieten. In deze auto b l i jk t de koning in gezeten te hebben haar ve r t rek u i t het Vader lang naar

Engel land. Er z i jn nog veel vo lgauto ’s a l len onder bewaking en met grote vaar t .

‘s Middags komt er door de rad io dat Ju l iana met de Pr inses jes en Pr ins Bernhard reeds te

Londen zi jn aangekomen.

Kees vraagt o f wi j in de kas thee komen dr inken, het is heel rus t ig in de lucht , an leen het a fweer

geschut van een Engels Kru iser k l ink t donderend op het Stae ldu inse bosch. De boeren daar in de

omtrek hebben ‘s morgens voor de Dui tse rs moeten melken. Te Monster b i j de molen is vandaag

ook nogal gevoch ten, tegen paraceut is ten d ie u i t de du inen kwamen. In de avond is Hol land weer

de baas en de nacht ver loopt rus t ig .

Dinsdag 14 Mei

Het is vandaag weer werkdag. W i j waren voor de oor log een paar dagen b i j Tinus wezen dru iven

krenten. Vandaag za l Em er weer heengaan ik d ru iven b inden. W e gaan ‘s morgens eers t maar

even naar de kerk en 8 uur is het nogal rus t ig . I k ben ju is t in de kas en daar komen reeds 3 g rote

zwarte monsters aanronken het a fweergeschut k l ink t en donderd. Vlug in de schuur, daar z i jn ze

boven Hoek v. Hol land en ze worden zoo hevig beschoten dat het angstwekkend is . Zoo ver loopt

de morgen even b inden en dan weer in de schuur dekk ing zoeken . Om 10 uur is er weer zoo’n

geknet ter en gedonder daar word t de Hoek gebombardeerd. 12 uur komen er vers jouwde groepjes

mensen Naaldwi jk b innen op vrachtauto ’s f ie tsen en lopen wat meer op s t rompelen l i jk t . Op het

p le in wordt ze een adres gewezen waar ze heen kunnen. ‘s Middags word t hun nog zoo het een

en ander nagehaald ze l f de ge i t wordt n ie t ve rge ten. W i j gaan ‘s avonds naar de kerk en horen

Hoek v . Hol land en Rot terdam brandt . Op den Hoek is eene s t raat welke door de bommen is

get ro f fen en in e lkaar gest ro t in de namiddag gaan branden en to taa l in asch gelegd. De Engelsen

waren daar vo lop ge legerd. Om 2 uur in de middag is Rot te rdam gebombardeerd de gehele

b innenstad is één grote pu inhoop en vuurzee wi j z ien h ie r in Naaldwi jk een grote wi t te wolk ge l i j k

een sneeuwberg, wat de rookwolk van Rot terdam bl i jk t te z i jn .

Ik heb nog even een boodschap b i j Krook, daar komt Mies naar beneden, doodsbleek ontze t

Neder land leg t de wapenen neer. W at wi j toen voelde, echte Hol landers door Dui tse rs geregeerd ,

dat kan n ie t , dat mag n ie t . Ik ga het aan Kees ver te l len. Bi j hem was he t onmogel i jk dat kon n ie t

waar z i jn . W at wordt er gepraat op s t raat . Iedereen doet aan pol i t iek , maar ook ieder , hoe b l i j dat

er n ie t meer gevochten wordt , v ind t het vresel i jk Dui tser te z i j n o f l iever o f Dui ts beheer te s taan .

Em komt van Kwin tsheul , hu i lend, d ie had de angst te pakken, daar waren de mi l i ta i re zoo

opstandig en wi lde doorvechten. Bi j Jaap Kester komt ze Dui tsers tegen d ie de wegversperr ingen

weghalen. De mensen snel len toe om hun e igen spul len weer in bezi t te kr i jgen.

‘s Avonds 9 uur komt Generaal W inkelman voor de rad io, dat Neder land heef t gecaptu la leerd

behalve Zeeland dat vecht door . Daar is dan ook in de komende dagen Middelburg de dupe van

geworden, dat voor een groot deel is verwoest door een Dui ts bombardement .

Een korperaal heef t daar he ldendaad ver r icht door te midden van de bommen met de wi t te v lag

het teken van overgave te geven.

Na Generaal W inkelman komt er een Dui tser voor de rad io, wi j voe lde geen grond meer. Zoo ie ts

vresel i jks om in p laats van je e igen bekende s temmen en Dui tse omroeper te horen dat hen

anleen iemand voelen d ie deze t i jd heef t meegemaakt .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Mei 1940

Woensdag 15 Mei

Reeds vroeg komen er Naaldwi jksche jongens d ie in Den Haag gelegerd waren naar Naaldwi jk

even naar hu is . Al le mensen praten maar weer. ‘s Middags moet ik weg om voor de geevacuerde

te zorgen, dat hun onderdak goed is .

Donderdag 16 Mei

Wij gaan weer een dagje in Kwintsheul k renten, er word t n ie t anders gepraat a ls over de oor log

en wie zu l len e r terug keren. Al le be lang hebbende zi jn op re is en zoek naar hun fami l ie o f

vr ienden , dat moet mees t op de f ie ts want a l le t re inverb ind ingen zi jn verbroken. Als wi j ‘s avonds

terug keren, komen e r reeds veel van de in Naaldwi jk ge legerde terug, d ie geen kr i jsgevangenen

geworden zi jn .

Vri jdag 17 Mei

Wij gaan deze dag dru iven b inden. Dien komt zeggen dat Koos ook terecht is . B i jna a l le

Naaldwi jksche mannen z i jn in leven anleen Bronswi jk is dood. De jongens d ie aan de

b loemenvei l ing z i jn mogen naar hu is .

Zaterdag Zondag Maandag 18-19-20 Mei

Al les is overdag rust ig behalve dat het zware afweergeschut in Zeeland. Belg ie dat donderend

k l ink t . ‘s Nachts z i jn er voor tdurend vl iegtu igen boven ons.

Dinsdag 21 Mei

Wij gaan iedere dag b i j Ber t k renten en a ls we met thee of kof f ie dr inken b i j e lkaar z i jn doen we

a l len aan pol i t iek . Dui ts land rukt s teeds verder op.

A ls we ‘s avonds naar kerk gaan s taan er b i j het bondsgebouw auto ’s s t i l d ie onze mi l i ta i re naar

Naaldwi jk te rug brengen.

Wat z i jn we b l i j onze e igen jongens terug te z ien , nu begr i jpen we pas wat het zeggen wi l jongens

d ie voor onze belangen vechten. Ze zien er a l len vresel i jk u i t , vu i l en verhongerd. Pe ter en Kar l

komen nog even naar ons toe b l i j z i jn we hun warme soep, en schoon goed te kunnen geven.

Vandaag heef t de zon n ie t door de d ikke rookwolk van een door de Engelse gebombardeerde

o l ie tank kunnen komen. Deut land moest zonder o l ie en benzine raken.

Donderdag 23 Mei

Er komen veel Dui tsers in Naaldwi jk paarden met karren, wat een onrust ‘ s avonds in dorp,

zooveel Dui tsers .

W i j moeten vandaag broodbonnen halen dat is de eers te armoe.

De Haag word t bestormd om schoenen waar ook reeds bonnen voor nodig z i jn , voor k leren nog

n ie t .

Zaterdag 25 Mei

Em en ik gaan ‘s morgens ook nog gauw even naar Den Haag, wi j moeten ook nog ie ts inkopen en

Em heef t nog een goude hanger te goed .

Zondag 26 Mei

Peter en Kar l e ten mee. Peter b l i j f t d ie dag b i j ons. W i j komen ‘s middags van Sergeant van

Wolde veel fo to ’s te z ien van de gesneuvelde van W aalhaven, d ie heef t b i j de opru iming moeten

helpen. Het is een t rag ies gezicht a l d ie kru is jes naast e lkaar met de he lmen erop.

Maandag 27 Mei

Wij gaan ‘s middags krenten b i j Kees, waar Marcel z ’n v luchten u i t Dui tse handen a ls

kr i jgsgevangenen komt ver te l len. W erkel i jk een pracht prestat ie .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Mei 1940

Dinsdag 28 Mei

De lucht is deze morgen zwaar van de o l ie d ie er hangt , wi j weten n ie t waar het vandaan komt.

8 uur a ls wi j thu is komen eten ver te l t moeder su ikerbon ver lengt en ko f f ie en thee op de bon of

een ½ ons thee of kof f ie per maand. In deze nacht van 27 op 28 Mei hee f t Belg ié gecapatu leerd

om 4 uur , Koning Leopold was h ier toe gedwongen, deze za t met du izende geevacueerde

opges loten in een k le ine kr ing, dus omdat het van geen nut is langer door te vechten en om

mensenlevens te sparen legt h i j de wapenen neer

Er s taat deze avond een fo to in couran t van een Viosbus met paard e rvoor deze za l gaan r i jden

en benzine te sparen van W ater ingen naar Poeld i jk .

Vri jdag 31 Mei

Deze middag wordt Moeder ve rrast met een bezoek van Peter z 'n Moeder. W at een ontgogel ing

voor Peter toen h i j b innenkwam van inp laats van z 'n zoo gewaande Deense 2de Moeder z i jn e igen

Moeder in werke l i jkhe id te z ien.

Zaterdag middag za l Peter met ver lo f naar hu is gaan. Gelukk ig voor hem dat h i j ons in de eers te

dagen na dat ontgogelende zoek n ie t behoef t te ontmoeten.

Zaterdag 1 Juni

De Dui tse rs ver t rekken u i t ons Dorp . 's Morgens om 6uur moeten we zingend afmaceren.

Zondag 2 Juni

Er komen aan Vluchtenburg veel paarden aandr i j ven, e r moet g is termiddag een boot met t roepen

zi jn geto rpedeerd.

Maandag 3 Juni

We kr i jgen wat meel en boter . Moeder koop t een broodoven.

Dinsdag 4 Juni

Ber icht in de courant , de Neder landse kr i j gsgevangenen mogen naar Hol land terug.

Woensdag 5 Juni

De mi l i ta i re d ie werk hebben mogen naar hu is , want z i jn d ie jongens b l i j

Over de Franse rad io word e lke dag gescholden op Koning Leopold. Dat h i j heef t gecappatu leerd ,

geheel ten onrechte .

Henk ie Ponten en Paul v . St ra ten komen voor een geld inzamel ing voor Jopie Gras één van de

Sergeant d ie een arm ver loren heef t .

Donderdag 6 Juni

Er wordt b i jna e lke nach t a fweergeschut gehoord . De Engelsen bombarderen de minut ie

ops lagplaatsen en ook moet het om de Maasburg te doen zi jn . Zegveld d ie vanmiddag in de kas

kwam ver te l t van de verschr ikke l i jke reune van Rot terdam, er moeten ongeveer 30.000 doden zi jn ,

o f f ic iee l 26.000 geborgen, er z i jn 285 s t ra ten weg. Zegveld ver te l t dat h i j nog iedere nacht onder

de t rap z i t voor het bombarderen der Engelse. H i j woont nu aan Hi lgersberg iedere avond heef t de

courant ber icht hoe goed de Engelse bommen kunnen gooie.

Zondag 9 Juni

In het ver loop van deze week s taat er voor tdurend ber icht in de courant de kr i jgsgevangen zu l len

komen. W at een spanning. Geer t W armerdam is ook nog s teeds n ie t thu is en za l nu ook komen.

Er gaan veel mensen naar Enschede en Zevenaar waar ze aan zu l len komen echter te lkens

te leurgeste ld , want ze b l i jven s teeds u i t .

Daar z i t ten we 's avonds b i j Ber t bu i ten d ie is vandaag jar ig . De k inderen zet ten de rad io aan en

we kr i jgen te horen de terugkeer van de kr i jgsgevangenen.W at moet dat een toneel geweest z i jn .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Juni 1940

We waren in minder dan geen t i jd a l len b innen .De vreugde van d ie jongens in n ie t te beschr i j ven

een geju ich en zingen, waarschi jn l i jk een groep L imburgers waar het van k lonk "W aar in het

bronsgroen e ikenhout" daar tussen door het ge ju ich van de t roepen d ie met de t re in

b innenkwamen. Telkens werd een ene voor de micrefoon geroepen om te ver te l len hoe ze het

hadden gehad.Nu dat was natuur l i jk best? Het gebeurde dat e r wel 2 tege l i jk aan het ver te l len

waren en da t er eene zoo op z 'n echt brabant ze i : " Ik kan n ie ts meer zeggen zie je , ik ben zoo

zenuwacht ig" Ze waren in goederenwagens gekomen en hadden a l d ie t i j d wel met 4000 in een

kamp gezeten omspannen met hoog pr ikke ldraad onder e lec t r ice s t room, een k le in beet je brood

gehad en middag wat gers tenpad, van d i t laats te hoorde we n ie ts door de micrefoon.

Als wi j 's avonds thu is komen heef t Mar ie ber icht dat Geert reeds vanmorgen in Neder land is

aangekomen.

Dinsdag 11 Juni

Wij z i jn vanavond met Anny v. Vl ie t mee naar Hoek van Hol land geweest . Anny was met Moeder

en broer b i j Barende geevacueerd. Van hun was met het bombardement op de Hoek a l les in pu in

en la ter verb rand. Er is dan ook n ie ts meer van hun huis te z ien. W at ik daar nog vindt is een

Engelse pet doorkogeld . Naast het pand dat to taa l is u i tgebrand, z i jn e r ook nog veel kogelgaten

en gaten door bommen veroorzaakt in andere panden. Er z i jn n ie t veel D. aan de Hoek.

15 Juni Zaterdag

Ik heb g is teravond van Kap vd. Heide een pak en toog gehad voor Kap v . Vl ie t waarvan heel veel

was verbrand.Dezer dagen is ook Par i js in Dui tse handen geval len. Vandaag maakt de krant

meld ing van Maandag brood op de bon. De bakkers gaan nog aan he t bakken om de mensen a l len

voor raad te kunnen geven.

Zondag 16 Juni

Janus en Door z i jn ja r ig , er is deze avond geen ander gesprek a ls oor log.

Maandag 17 Juni

Als we vanavond thu is komen u i t de tu in gaan we voor de zoveels te maa l maar weer naar dorp om

nog inkopen te doen, want a l les dre ig t op te raken, het is dan ook in deze krent n ie t anders a ls

wat moeten we vanavond weer b innen proberen te kr i jgen.

Nadat Vr i jdag Par i js is overgeven k r i jgen we nu te horen dat ook Frankr i j k heef t

gecappatu leerddus zoo horen wi j vanavond door de Engelse zender za l Engel land met z 'n grote

hoeveelheden meer wapenen onverschrokken Du i ts land tegemoet t reden.

Woensdag 19 Juni

In de nacht van Maandag op Dinsdag is e r hevig gevochten in de lucht .F rankr i jk heef t g is te r de

wapenen weer opgenomen. W i j horen vanavond dat Peter en Kar l morgen zu l len ver t rekken naar

den Haag. W at ze er te doen kr i jgen weten ze n ie t en natuur l i jk veel minder vr i jhe id .

Vri jdag 21 Juni

Vandaag wordt er weer eens overdag geschoten , dat hebben we na de oor log n ie t meer gehoord.

De Engelsen vl iegen voor tdurend geweld ig hoog.Vannacht z i jn we voor het eers t eens u i t bed

geweest om naar het sch ieten te k i jken, maar toen we b i j het raam waren h ie lden ze ju is t op.

Dinsdag 25 Juni

Vanmiddag is er weer vo lop geschoten op de Engelsen. De krant ber icht hedenavond, de oor log

op het p la t te land is ten e inde. Frankr i jk leg t de wapenen neer

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Juni 1940

Woensdag 26 Juni

Vandaag heef t Pr ins Bernhard a l over de Engels zender gesproken. Pr inses Ju l iane en haar

k inder t jes z i jn naar Canada gegaan. Z.K.H. ver te l t dat er op een Dui ts generaal een s tuk is

gevonden, waar in wordt bevolen "De konink l i jke Fami l ie gevangen te nemen en naar Ber l i jn te

vervoeren waar ze zouden worden behandeld naar ge lang ze tegenstand hadden geboden" .

Donderdag 27 Juni

Vandaag zi jn we k laar gekomen met de krent v lug het tu in t je schoon maken.Om 5 uur nog even

vlug de d ru iven zwavelen, maar wat een pech, b i j de laats te kas zet ik mi jn groene br i l a f en daar

bemerk ik dat in p laats van zwavel , k r i j twi t heb gebru ik t . W at moet dat nu ? Afspui ten na tuur l i jk ,

daar gaat Jeane met een kapje op, a l de d ru iven afspui ten, wat een verzopen kat toen ze k laar

was.

Er is vannacht weer d ruk geschoten in Hoek v Hol land de Engelsen hebben mi l i ta i re be langen

gebombardeerd. Er is ook door de Engelse een haven van mi l i ta i re be lang te den Helder

gebombardeerd.Hiervan hebben de Dui tse gebru ik gemaakt om de s tad te den Helder te

bombarderen een 200 s lachtof fers te maken en h iervan ook de Engelse de schuld te geven, ze l f

te ve rkondigen dat wat werke l i jk de Engelse deden een roode Kru isziekenhuis te bombarderen ,

maar de Engelsen wis ten ju is t dat het vo l minut ie zat . Ze wi l l en ons natuur l i jk tegen de Engelsen

opru ien. Gelukk ig z i jn er a l t i jd nog mensen d ie hun ogen open hebben.

Er komen dezer dagen voor tdurend verhuiz ingen van Hoek v. Hol land naar Naaldwi jk , Monster en

H-d i jk toe, de mensen kunnen het aan Hoek van Hol land n ie t meer u i thouden, e lke nacht zoveel

onrust .

Zaterdag 29 Juni

Vandaag op de ver jaardag v Pr ins Bernhardt v laggen mogen we n ie t meer, dus nu dragen a l le

echte Hol landers een wi t te an jer . Di t natuur l i jk to t grote e rgern is van de N.S.B.ers . De anjers

worden afgerukt , e r z i jn d ie er een scheermesje achter hebben, zoo sn i jen in f iguur l i jke z in f i jn in

hun handen. Er z i jn in Den Haag en meer s teden veel opsto ten. De vl iegmachine vl iegen heel

laag over de s tad. Er worden veel b loemen naar het pa le is gebracht to t g rote ergern is van de

Dui tsers d ie e r dan een gauw in s tok je voor weten te s teken.

Zondag 30 Juni

Wij k r i jgen b i j Lena Groeneweg aan de Zuidweg waar mi l i ta i re paarden s taan een heel l ie f jong

veulent je te z ien van een Poolse Moeder. Dat d ier heef t een aard ige re is gemaakt van de Poolse

inva l waar het ten s lo t te in Neder land is terecht gekomen.

Maandag 1 Jul i

In deze nacht van Maandag op Dinsdag is een bom inval geweest op een zoo vred ig Plaats je

Kwintsheul . W i j worden wakker door een vresel i j ke k lap, er moet ie ts gebeurd z i jn wat weten we

n ie t . Dinsdag morgen horen we he t . In Kwintsheu l is het raak geweest . Inderdaad. Op de hoek

van de Mar iëndi jk - m Broekweg zi jn 6 bommen geval len, v lak voor achter en naast de hu izen.De

boerder i j van v.Schie is lee l i jk beschadigd een warenhuis en kassen heel veel g las kapo t .

Onbegr i jpe l i jk en er geen mensenlevens ver lo ren zi jn gegaan. Een bom is nog n ie t geheel ontp lo f t

l ig t in een warenhuis daarom is de Mar iëndi jk a fgezet . De ber ichten zi jn Engelse bommen, op de

n ie t ontp lo f te s taa t echter Dusseldor f .

Woensdag 3 Jul i

Moeders is vandaag naar Hei lo . W i j gaan naar Kwintsheul . Vanmorgen kwam er om 8 uur door het

A.N.P. generaal W inkelman met onderhor ige z i jn a ls kr i jgsgevangen naar Dui ts land vervoerd. De

burgemeester van Den Haag moet a f t reden d i t na tuur l i jk naar aanle id ing van de re l le t jes d ie met

de ver jaardag van Pr . Bernhardt in Den Haag geweest z i jn . De burgemeester van Hi l versum is ook

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Jul i 1940

a fget reden. Er gaan geruchten van arrestat ie 's van pr ies ters Juzie ten en Domin icanen.

Vanmiddag om 2 uur werden er 3 D vl iechtu igen d ie aan Iepenburg s taan in brand

gebombardeerd, te rwi j l er 3000 mensen aan werken om het v l iegveld gereed te maken.

Zaterdag 6 Jul i

De week maakt de Engelse zender s teeds ber icht over grote bombardementen in Dui ts land op o l ie

en spoorwegen. Engel land ver l i es t daarentegen zeer wein ig . Moeten wi j nu Engel land geloven?

Zover we kunnen bek i jken l iegt h i j n ie t , a ls we de ber ichten vergel i jken met wat we ze l f z ien. Ze

maakt meld ing van de zees lag b i j Oran, h ier lagen nog Franse boten, d ie de Dui tsers n ie t voor

hun e igen doel zouden gebru iken, maar wie za l ze ver t rouwen.

De bevelhebbers wi lde z ich n ie t overgeven aan de Engelsen, natuur l i jk omdat ze onder

dre igement s tonden, van een s lechte behandel ing van hun vrouwen en k inderen. Pr . B. heef t

havenplaatsen bezocht de Hol landse mi l i ta i re dragen E. un i fo rm met op de mouw een leeuwt je en

daarboven Neder land. Er s taan vanavond gro te s tukken in de courant Dui tse bepal ingen, het

groeten van D. mi l i ta i re geen afs temmen van de rad io meer op de E. zender d i t a l les onder heel

zware s t ra f fen.

W i j kunnen nu ju is t zoo f i jn de E. zender horen want we hebben een n ieuwe rad io aangeschaf t .

Zondag 7 Jul i

Wij hebben vanavond de rad io n ie t kunnen horen maar Moeder ver te l t , h i j heef t s taan schelden op

de bepal ingen in Neder land, n ie t ten onrechte.

Maandag 8 Jul i

Vanmiddag een luchtgevecht geweest , he t was te z ien een Engels bommenwerper ve rdr i j f t 2 D

jagers . W i j horen zwaar geschut in de buur t van Rot terdam. Di t b l i jk t la te r Sl iedrecht te z i jn .

Boven in de Maasbrug is het a fweergeschut nu weggeschoten, ook W aalhaven, Schiphol en

Iepenburg z i jn weer bestookt .

Dinsdag 9 Jul i

Vannacht is de Hoek weer gebombardeerd , een pracht schouwspel in de lucht , wi j hebben het nu

voor het eers t eens goed gezien. W at een l ichtkogels en luchtba lons d ie wel 10 minuten b l i jven

hangen en daardoor hee l de lucht ver l ichten. W e zien wel 3 keer een vl iegtu ig in de l ichts t ra len ,

maar deze D. l ichts t ra len ha len n ie t b i j Hol landse. Vanmiddag komen er 105 paarden voorb i j . De

paarden zi jn 2 Ju l i weggegaan 3 paarden met 1mi l i ta i r . Beesten nog even zu l len ju l l ie leven om

over en ige dagen de Engelse bommen te verwachten.

Vandaag is Rozenburg weer gebombardeerd ik ben vandaag met Anny v. Vl ie t naar Den Haag

geweest . Lou is geweest met fo to 's v. Rot terdam. De spanning is g root . Wat za l D doen? wanneer

t rek t h i j E. b innen. De E. kusten worden s teeds vers te rk t . Iedereen doet aan pol i t iek , ze l f moeder

nog.

Zaterdag 13 Jul i

Het is deze week verder nogal rus t ig geweest . Moeder is naar Monste r geweest , de Vios r i jd t n ie t

meer over 's Gravenzande dus ze moet van armoe gaan lopen. Vandaag zouden a l le Hol landse

mi l i ta i re naar hu is moeten. Di t gebeurt echte r n ie t , ze moeten b l i j ven voor de opbouwingsdienst .

We zien ze nu met een wi t ru i t je op de mouw. H i t ler wi l na tuur l i jk geen werke loze hebben, de

Hol landse werk loze d ie in Dui t land moesten gaan werken, h ie r k r i jgen ze geen s teun keren b i jna

a l len weer terug. Ze zi jn daar maar 2 uur daags boven de grond, over igens in de schui lke lders

tegen de bommen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Jul i 1940

Zondag 14 Jul i

Kri jgen we g is ter te horen dat er de vo lgende week geen room meer mag worden verkocht ,

vandaag s taa t er in de Maasbode het ochtendblad, boter en ve t , a lsmede a l le grut te rswaren op de

bon. W e kr i jgen nu of een ½ pond vet o f een hal f pond boter per week. Dat is nu ons r i jke Hol land

waar we midden tussen de koeien leven . Er doen overa l geruchten van verscheidene deser teurs

b i j de Dui tsers . In Schiedam het s terrenbos moet vo l z i t ten. Vanmiddag vraagt Anny v Vl ie t o f ik

even mee wi l gaan naar Kwintsheul , p roberen nog wat bote r te kr i j gen. Van Zi j l is n ie t thu is dus

landen we ook even b i j Jo aan. Daar z i jn Jan en Theo Zwinkels , d ie ik een lange t i jd n ie t gezien

heb.Dat is me daar vanmiddag weer een mooi s te l geweest . W as toch leuk hen weer eens te

ontmoeten.

Zondag 21 Jul i

Zoo zagen we dan Maandag weer een 175 Hol landse jongens met hun bord jes en etensbus jes

eten gaan halen. Ze zi jn ge legerd in de b loemenvei l ing. Van de week was op een morgen de bom

bi j van Schie d ie nog s teeds in het warenhuis lag verdwenen. Zouden daar de Dui tse rs geen

handje in het spel gehad hebben. Er da len zoo af en toe v l iegtu igen om personen de gelegenheid

te geven naar Engel land te gaan. In een wei land waar een s te l v issers ins tappen. Op de

verkeersweg een paar heren met actetasch en zoo op meer p laatsen, onbegr i jpe l i jk hoe zoo moo i

de ber ichten door komen. Ook zi jn onze landbeze t ters wel eens de p lank mis , dat ze denken een

Engels v l ieg tu ig naar beneden gehaald te hebben, maar dat he t een hakenkru is is , dan vlug een

ze i l erover .

Het is deze week verder rus t ig geweest , voor de dru iven en tomaten wordt een aard ig p r i js je

gegeven, wel geen wonder want we worden be taal t met e igen geld. Zoo maakt de Engelse zender

g is teravond bekend. Neder landers koopt waar voor Uw geld, wat zoo aanstonds is Uw gulden

n ie ts meer waard, de du i tsers proberen ook van a l les weg te s lepen. Nu voorzicht ig h ie r n ie t over

praten want we s taan onder Dui ts beheer en een ber icht vernemen van Engel land s taat ge l i jk

onder doodstraf . Er z i jn deze week duizende d ienstweigeraars d ie heel bang zi jn van zee met

wagons weggegaan, waarheen? Het antwoord van een Dui tser was, wi j mogen n ie ts zegen, maar

het is ve rschr ikke l i jk .

Vr i jdag zi jn de Ind ische d ie in Hol land zi jn in arrest genomen, u i t wraak dat de Dui tse rs in Ind ie

worden vastgehouden. Vr i jdag zi jn we nog naar Den Haag geweest , want 15 Aug. gaa t a l les op de

bon, dus kopen wat nog noodzakel i jk is . Zoo het heel de week rust ig is geweest , wordt

Zaterdagavond kwart over e l f , de rust vers toord door een gedonder van bommen, wi j v lug naar

boven we hebben ze n ie t meer z ien va l len, b randbommen moeten het geweest z i jn , ze hadden dan

ook doel get ro f fen , want waarschi jn l i jk een heel grote o l ie tank in Vlaard ingen of Pern is s tond in

brand, een geweld ige vuurzee. Vanmiddag worden er door Engel land g rote geta le van ver l iezen

van Dui tse v l iegtu igen en vl iegers opgesomt. Vanmorgen vl iegen er heel hoog 3 Engelse over een

wi t te s t reep achter la ten was pracht ig in een moo ie bewolk te lucht .

Maandag 22 Jul i

Een n ieuwe week, wat za l ze b rengen. Het ber icht door de Engelse zender, dat het ge ld

aanstonds geen waarde meer za l hebben wordt door een ieder heel zacht jes besproken, want we

zi jn nu werk l i jk a l len bang dat we a ls hoorders van de E. zender zu l len gesnapt worden . Toen wi j

Vr i jdag in Den Haag waren kwam er door de Spu is t raat een gro te Dui tse bus met aanhangwagen

beladen met kof fers . W at wi j toen nog n ie t wis ten, maar wat la ter door de E. zender u i tkwam,

waren het a l len Ind ische d ie h ier in Neder land op vakant ie waren (z ie 21 Ju l i ) . De poes zi t z ich a l

vroeg over de kop te wassen dus dat za l vandaag wel v is i te brengen. W i j moeten vandaag wassen

dus n ie t voor , maar na de middag ga ik even naar v. Vl ie t . de Kapelaan za l thu is komen, een

te leurs te l l ing voor hun, h i j heef t het u i tgeste ld to t morgen dus ontmoet i k daar a l leen de Kapelaan

van de Hoek. Ik kom thu is , heef t moeder hee f t Oom Gerr i t Zwinkel a lvast te v is i te gehad en nu is

Jo er . Die moet de nodige inkopen nog eens doen, en in de avond komt Ar ie vd Meer nog eens te

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Jul i 1940

v is i te , d ie houden we even in de keuken om E. te be lu is teren, geen b i jzonder n ieuws a l leen

meld ing van g rote D ver l iezen An v. Paassen komt ons verzoeken voor de vo lgende week

woensdag.

Dinsdag 23 Jul i

Een pracht zomermorgen ik had wel z in naar Berke l te gaan, maar we waren zoo laat wakker dus

dat was a l gauw te laat . Daar komen ze om 10uur vragen of wi j meegaan naar Rot terdam. Dat

doen we natuur l i jk o fschoon we er n ie t veel van terug hadden geheel op de f ie ts ½ 1 ver t rekken

we b i j vd Berg vandaan, over Maas lu is , we passeren de Nol waar veel a fweergeschut s taat , a l les

verdekt opgeste ld , v ia Maas lu is naar Vlaard ingen daar v inden we een aard ig z i t je b i j een k le in

hote l . W e zi t ten even of v lak tegenover ons komen een groep D. mi l i ta i ren te z i t ten, we doen a lsof

we ze n ie t z ien. Als we weggaan en we snoepen nog wat , v ragen ze ook ie ts te kr i jgen. Ju l l ie

geven toch ook n ie ts weg, nu we konden wel wat k r i jgen, maar met een u i t roep van geef da t maar

aaan Hi t ler s tapte we op en vervo lgde onze weg. In de buur t van Vlaard ingen is ook veel

a fweergeschut . W e zi jn spoedig in Schiedam en daarna Rot terdam, waar de vrach twagens puin

ons a l tegenkomen. He t is daar in de heelgebleven wi jken geweld ig druk overa l u i t verkoop. Daar

naderen we de puin vresel i jk , een grote s t raat a l lemaal verb rande bomen er langs, heel gro te

gebouwen zi jn nog te onderscheiden soms aan een hal f opschr i f t , dan weer z ien we te midden,

midden van de puin nog een grote k lu is , waarsch i jn l i jk een bankgebouw. De kerken zi jn ook nog

wel te ondscheiden. W at zoo geheel vreemd is te midden van de puin, de e lec t r ise het verkeer

van de eene kant van de s tad naar het andere. W i j f ie tsen ook maar, want de pu in is n ie t te

overzien en we wi l len toch overa l zoo 'n bee t je wezen. De Bi jenkor f ook geheel u i tgebrand. Overa l

wordt d ruk gewerkt om de puin weg te kr i jgen. W i j f ie tsen op de Maasbrug aan, waarover het

verkeer ju is t s t i l s taat , wi j rus ten ook maar wat en nemen ons toevlucht to t de s toep. Daar kunnen

we a l les mooi overzien. Boven in de Maasbrug zi t ten 4 vogelnest jes be laden met D mi l i ta i re .

Hier in hebben zi j hun afweergeschut . Als ze er in z i jn wordt de ladder weggehaald, dus kunnen ze

n ie t v luchten voor de E. bommen. Het is gebeurt dat ze van benauwdheid in de maas spr ingen.

Terwi j l daar het verkeer nog s top s taat komt er p lo tse l ing in woeste vaar t een luxe wagen met

hoge D mi l i ta i re gevolgd door wel 50 vrachtwagens o l ie , waarheen? W i j gaan over de Maasbrug

en komen voor een kerk d ie open is , even b innen , a ls wi j eru i t gaan vragen we aan een Heer d ie

ook u i t de kerk kwam we lke kerk het was? Van de H. marte laren v. Gorkum. Deze Heer vergezeld

ons om de kerk van Mar ia v. Lourdes te gaan bezien. Deze is geheel a fgebrand, a l leen de kapel

waar in een mooie Lourdesgrot is geheel ongedeerd, an leen de wandschi lder ingen geblakerd door

de vlammen b l i j ven s taan. Het mag geen wonder wezen maar toch opval lend merkwaard ig . W i j

vervo lgen onze tocht weer over de Maasburg waar overa l te lezen s taat , wie h ier s t i ls taa t wordt

neergeschoten door de pu inhopen d ie onafzienbaar z i jn , naar de bu i tenkant van Rot te rdam. Het

Franc iscusgasthuis t s taat nog ongedeerd , daar i s een bom vlak naast geval len en n ie t

ontsprongen. De Schie i s reeds gedemt met pu in . W i j gaan nog even in een bakkerswinkel ons

tegoed doen en dan over Hi l legersberg, Schiebroek naar Del f t . Van Del f t u i t wi l len we gel i jk nog

even naar Iepenburg. Nu dat loont de moei te n ie t want we kr i jgen n ie ts te z ien. Anleen komen e r

honderde werkmensen vandaan, er moeten er ook 3000 in twee groepen werken. Ze verd ienen er

een gulden per uur , met het gevaar dat de E. bommen la ten va l len . Al les is gecamouf leerd met

groen geel ju t te o f r ie tmat ten. Zoo zi jn we dan kwart voor negen thu is en hebben er d ie dag 70km

opzi t ten . W at ik nog n ie t vermeld heb er is vanacht weer veel over gevlogen geschoten, er sch i jn t

n ie t gebombardeerd te z i jn wel zag ik boven vl iegveld Iepenburg een gro te luchtba lon hangen,

zeker eens k i jken o f ze a l b i jna k laar z i jn .

Woensdag 24 Jul i

Vanmorgen 9 uur be l t Tinus en Jo op of we meegaan naar den Haag. Engelber t , Mien en Kees en

Bep gaan ook. Di t kunnen we echter n ie t , want we kr i jgen vanmorgen Kapelaan v. Vl ie t d ie thu is

is op vis i te . Ik was nog even voor ze naar ons toe kwamen b i j hun en z 'n Eerwaarde moest gauw

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Jul i 1940

u i tzoeken of h i j een achterneef van ons was. Da t voor mi j zoo goed bekende s tamboompje word t

u i tgetekent , en jawel het was zoo hoor , wi j waren achtern icht jes van hem 's Middags om 2uur

waren we in den Haag en er werdt nog gekocht wat er te koop was. W e kunnen 's avonds met een

groeizaam bui t je naar hu is .

Vri jdag 26 Jul i

Vanmorgen vroeg voeren er 7 Dui tse boten u i t . Ze waren echter de N. Waterweg nog n ie t u i t , o f

ze lopen op een mi jn en een ander wordt ge torpedeerdt . Hoe prec ies is moel i jk te achterhalen. Al

de dokter van Naaldwi jk moesten naar de Hoek. Het moet vresel i jk geweest z i jn zoveel doden,

maar voora l zwaar gewonden. Eers t z i jn er veel naar het pre fetor ium gebracht en la ter is a l les

vervoerd naar he t z iekenhuis . De Hoek is weer geheel a fgezet . W at ik vanavond hoor ver te l len ,

het moet door een Belg ise zender gekomen zi jn , dat Koning Leopold van Belg ie is vervoerd naar

D. naar een concentrat iekamp. De omroeper verzocht de Belgen n ie ts meer te verkopen aan de D.

Ze waren zeker voor onze omroeper ook bang da t h i j eens de waarheid zou zeggen, dus d ie is

ook n ie t u i t het gehoor gebannen. Vanmiddag is Rector Alkemade op vis i te geweest , f i jn hoor d ie

weer eens te z ien. Bi j hem in het meis jes lyseum te Amsterdam zi t ten ook vo lop Dui tsers . Het is

vermakel i jk de bakken d ie op Hi t le r en de Dui tsers getapt worden. En zoo is er ook en dat is

h is tor ies in de dagen van de oor log dat er een Brabants boer t je aan het werk was, d ie ook n ie t

kon begr i jpen dat de D. door bemiddel ing van paracui ts a l zoveer in ons land waren, dat h i j ze

toer iep! "Zoo jongens zi t ten ju l l ie de Pru isen ach terna.

Zaterdag 27 Jul i

Kees heef t g is te ren weer inkwart ie r ing gekregen , 2 onderofe ie rs . Er z i jn nu weer 400 Hol landse

jongens voor de opbouwdienst in Naaldwi jk . De tu inbouwschool en het Bondsgebouw zi jn weer

bezet . Kees natuur l i jk gauw zi jn voorraad b i j ons naar boven. W i j doen ook pracht ontdekk ingen in

ons e igen huis , we brengen tegenwoord ig ie ts boven naar de ke lder . Hoe kan dat?? Het is een

vreemde morgen. Het rommel t in de ver te wat is het? sch ieten of onweer. Al lebei er wordt zwaar

geschut gehoord, a fgewisseld door gedonder, wa t de he le morgen aanhoudt , we zien het b i jna

n ie t weer l ichten. In dorp s taan weer veel mensen in groepjes en bespreken het geval van g is ter

aan de Hoek. W eer zoveel mi l i ta i re in Naaldwi jk , het l i j k t wel weer begin van de mobi l icat ie .

Gis ter hebben we onze boterbonnen wezen halen. Ik hoor vanavond ver te l len dat de Bremer

zender gezegd heef t a ls Dui ts l . ver l ies t dan is daarb i j de schuld aan Hol land door de geheime

u i tzendingen aan Engel land. Op Hoek v Hol land ver te l t een Dui tse kok d ie b i j Rony komt dat er

van de week een keer 55 Engelse bommenwerpers overgekomen zi jn . Dui ts land maar ze waren te

hoog om er op te sch ieten.

Er waren vanavond een paar jongens van v Leeuwen getooid met wi t te an jers en goudsbloemen

op dorpsple in waar ze s tonden waren 2 N.S.Bers met Volk en Vader land. De jongens vragen er 4

te koop maar ze hadden er nog maar 3. ze kopen ze, en dan verscheuren . Een jongen ………..

komt er voor op da t mogen ze n ie t doen. W e hebben ze toch betaal t ! A l wi l l en we ze opeten, wat

ze gaan doen. Dan komt po l i t ie v . Leeuwen erb i j , en moet ze natuur l i jk ve rb ieden om het te doen

a l v inden ze het natuur l i jk f i jn dat er jongens zi jn d ie zooie ts u i thangen.

Zondag 28 Jul i

Vannacht a l les rus t ig geweest . Vanmiddag ver te l t de Engelse zender dat er in Hol land geen wol le

s to f fen of vesten meer verkocht mogen worden. Het moet g is te r om 10 uur a fgekomen zi jn over

A.N.P. W i j k r i jgen nu in het ve rvo lg e lke avond een kwart ier u i t zending door de Engelse zender,

samengeste ld door de Neder landse reger ing, Neder lands muziek. Het werd vanavond geopend

met een rede van H.M.de Koning. H.K.H. sprak heel mooi , d iep getrof fen over het lo t dat over ons

gekomen is , z i j schets te de oor log a ls Duis tere machten d ie over de aarde zi jn losgebars ten, en

d ie ons wi l len ontnemen a l les wat ons door eeuwen heen l ie f is geworden, onze vr i jhe id en ons

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Jul i 1940

(H) ge loo f . W i j zu l len echter ver t rouwen da t wi j er weer eens a ls vr i je Neder lander u i t de s t r i jd te

boven zu l len komen.

Maandag 29 Jul i

Vanmiddag ben ik even naar Del f t geweest en heb daar met de eerwaarde Moeder gesproken over

op le id ing verp leegster . I k werd graag aangenomen en za l het eers te in aanmerk ing komen a ls er

een p laats vacant is . Da t is f i jn . Ik ben e r erg b l i j mee. Vanavond sprak rad io Oranje , hoe het

onze K. Fam. is ge lukt te ontsnappen u i t D. handen. De naam van een D. Generaal Graaf ……

werd genoemd, d ie daalde op Ocenburg en zou veel vooraans taande personen gevangen nemen.

Dinsdag 30 Jul i

Vannacht z i jn er veel D. v l iegt . overgekomen maar er ze bere iken hun doel n ie t , en la ten veel

bommen in zee va l len. W i j z i jn maar weer eens met Tinus en Jo naar den Haag geweest , en

hebben een mooi karpet gekocht . Het kopen van wol len s to f fen of pakken of jassen is u i tges lo ten.

Vanavond rad. Oranje over de D. ge in terneerde in Ind ië .

Woensdag 31 Jul i

Vanmorgen hebben we Kap. Toon v. Vl ie t op v is i te gehad en in de namiddag zi jn we naar An van

Paassen in het W oud geweest . Dat vonden we f i j n . Daar was het nog eens echt genieten van

Gods vr i je natuur . Natuur l i jk de broodbonnen mee want het is voor ieder prec ies afgepast . W i j

hoorde van ooggetu ige de W aalhoven weer to taa l in pu in l ig t , e r sch i jnen ook door de E.

brandstof fen te z i jn u i tgest roo id, wan t a l les is to taa l a fgebrand en u i tgebrand.

Donderdag 1 Aug.

Er heers t vanmorgen weer een bui tengewone drukte met mi l i ta i re in Naaldwi jk . De gymzaal van de

meis jes hebben ze weer in gebru ik . Daar komt me Sergeant Ponten ook weer opdagen d ie moet

naar Poeld i jk e r z i jn vandaag 15000 mi l i ta i re opgeroepen, a l len d ie wel u i t d ienst waren en in hun

e igen onderhoud konden voorzien , moesten toch evengoed a l len komen. Het sch i jn t hopeloos te

wezen , wa t ze hun voor werk moeten geven, want ze hebben n ie ts te doen. Vannacht kan Ponten

ook nergens s lapen en komt maar weer op Kees aan. W i j horen voor tdurend over het a fzet ten van

het s t rand, daar spoelen geboeide l i jken aan, van D. d ienstweigeraars d ie hebben ze op een mi jn

la ten lopen. Vanmiddag horen we veel keer zwaren ontp lo f f ingen waarvan weten we n ie t .

Iepenburg is b i jna k laar , daar werken nu 5000 a rbeiders , dat moet vandaag of morgen weer kapot .

Om nu nog aan een goede f ie tsband te komen is weer een spor t . De E. ber ichten melden s teeds

van Neder lagen aan de vi jand toegebracht . Vanavond sprak rad io Oranje over s tukken d ie z i jn

gevonden da t Neder land n ie t neutraa l was. Di t wordt nu weer legt een ander spreker over het

geheime Neder landse wapen, dat n iemand ons kan ontnemen. Onze vr i je gedachten, groo t

ver t rouwen ons saamhor igheidsgevoel met onze vr i je Neder landers , dat wi j , wa t door he t A.N.P.

bekendt te z i jn gemaakt , geen wi t te an jers , geen goudsbloemen, geen vergeetmeniet jes mogen

dragen, wi j ons a l len toch echte k inderen voelen verbonden aan ons Oran jehuis . Dat is f i jn hoor

het Oranje kwar t ier t je .

Vri jdag 2 Aug.

Mijn gehele morgen wordt in bes lag genomen door horren in de kassen te leggen, want de mussen

zi jn a ls e lk jaa r precent . Mi jnheer Smi t u i t Del f t d ie ons graag in een verzeker ing wi l hebben

bezorg t ons n ieuwe f ie tsbanden.

Vanmiddag za l ik aan een ziekesto la gaan werken, maar een tekor t aan z i jde om te borduren doet

mi j naar den Haag gaan. Anny v . Vl ie t gaat met me mee met hun vaandr ig , d ie g ing naar

Scheveningen te zwemmen. Op borduurzi jde u i tgaande, komen we a lweer to t de ontdekk ing van

a ls het op is k r i jgen n ie ts meer. Toen maar ext ra gekocht met a ls resu l taat , dat we ext ra ge ld

kwi j t waren. Maar a f in we zorgen voor ons ze l f dus voor O.L . Heer ook maar een beet je

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

hamsteren, met leerband prec ies het ze l fde. Vanmiddag om 2uur hoorde we zwaar a fweergeschu t

en gebombardeer aan de kant van Rot terdam, V laard ingen. Er moeten aan Vlugtenburg ook

bommen geval len z i jn . Ie ts o f f ic iee ls horen we echter n ie t .

Zaterdag 3 Aug.

Ik zet om 8 uur 's morgens de rad io aan, en daar hoor ik nog ju is t a l le winkels d ie text ie l

goederen verkopen moeten vanmiddag om 2 uur s lu i ten. Het was hopeloos druk in de zaken. W at

leven we toch in een rare were ld . Tot nu toe is a l les op s tamkaarten kopen geweest over 5 dagen

zu l len we punten k r i jgen . Ik was b i j de Gru i j ter i n de winkel en kom to t de ontdekk ing dat er weer

kof f ie-bonen zi jn bon 53 vlug ha len , want aan de meeste winkels is geen kof f ie a fgestuurd.

Vanavond was e r in het dorp een demonstra t ie van gymnast ie ten bate van het Groene kru is . De

N.S.Bers dachten deze avond te benut ten door Volk en Vader land te verkopen. Heel de avond

s tonden ze op de hoeken van de s t ra ten overa l 2 in zwart un i form s t i j f recht de krant gest rekt voor

z ich. Tot ze ops lot in op tocht door het dorp g ingen. Bi j het p le in gekomen mochten ze ook n ie t

evenmin a ls een ander op s t raat s t i ls taan. De pol i t ie maakte h ierop aanmerk ing, ze wi lde er n ie ts

van weten, dus da t werd knokken N.S.B met 14mannen tegen pol i t ie 4man deze werden geholpen

door de burgers . Ze g ingen het W i lhe lmus zingen to t de Burgemeester s t i l te gebood. De N.S.B.

wi lde de D. opperbevelhebber opbel len, maar kregen het natuur l i jk op het po l i t ie bureau n ie t

k laar , toen kwamen ze naar Kl inkenberg mej , d ie heef t het te le foonverkeer in handen,h ie r werden

ze de deur gewezen, ga maar naar de po l i t ie , to t er een k le ine jongen komt dat er is opgebel t . En

jawel even la te r verschi jn t er een g rote auto met …. onze Hol landse marcheeese, daar za l de

Burgemeester voor gezorgd hebben, en werden ze spoedig verdreven, a l len op de Zuidweg

(hoogwer f ) aan naar Ti js de Hoogh. Ze zi jn bepaald angst ig naar hu is gegaan, want toen er een

commando werd gegeven van a fmarceren, r iep e r eene Ja maar a ls ze op de n ieuweweg s taan! Ze

zu l len bepaald n ie t erg gerust naar hun woning zi jn ver t rokken. (Die 14 zwarthemden waren u i t

het he le W est land vandaan b i jéén gekomen, ' t is de moei te) . Vanavond sprak rad io Oranje over

het Neder l . leger in Engel land, veel kon er n ie t over gezegd worden omdat onze bezet ters ook wel

graag ie ts meer wi lde horen.

Zondag 4 Aug.

Gisteravond zoo tegen 12 uur hoorde we een geweld ige p lo f e r was ech ter in heel de lucht geen

l ichts t raa l te z ien of sch ieten te horen . Vanmorgen was er de op loss ing. In den Haag ongeveer b i j

Va lkenbosch is een bom geval len, 2 personen gedood, wat zouden ze ons toch graag opru ien

tegen de Engelsen. Het v l iegveld Iepenburg is nu b i jna gereed e r werken 5000 mensen aan, ze

moeten Zondags doorwerken, er waren e r ver leden Zondag 300 n ie t geweest , d ie werden ook nu

n ie t meer aangenomen, aan de Loser laan W ater ingen zi jn ze ook aan het werk , wat er moet

komen weet n iemand. Deze week zouden de Dui tsers 's middags komen op Iepenburg te

inspecteren, h iervan hadden de Engelsen lucht gekregen en d ie kwamen vermomd a ls Dui tsers de

zaak opmeten en inspecteren, toen dan 's middags werke l i jkde D. kwamen, kwamen ze to t de

ontdekk ing dat ze bedrogen waren. Di t werd t ver te ld door mensen d ie e r werk te , a ls het waar is ,

is het pracht ig . Vanavond hebben we de fami l ie v. Vl ie t te v is i te gehad de pr ies terzoons waren

thu is . Tinus en Jo waren er ook, dus dat was een gezel l ige avond . De rede van de Koning in is

weer u i tgezonden vanavond, omdat er zoveel over haar ge laste rd werd, door ons A.N.P. Morgen

op de eers te ver jaardag van Pr inses I rene zu l len de mensen Pr insesseboont je dragen. Di t is

natuur l i jk ook verboden, a l les waar wi j onze aanhankel i jkhe id aan het Konink l i jk hu is mee

betonen.

Woensdag 7 Aug.

Dezer dagen is he t heel rus t ig . Maandagavond heef t Pr ins Bernhard gesproken op de eers te

ver jaardag van Z 'n dochter t je . Hi j hoopte dat z i j n vrouw in Canada ook zou lu is teren. Ook de

dominee d ie haar gedoopt heef t sprak, de doop worden van Pr inses I rene moeten geweest z i jn

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

"Mi jn vrede laat ik U, mi jn vrede geef ik U, maar n ie t zoals de were ld d ie U geef t " . Ze l f heb ik n ie t

ge lu is terd, deze avond werd ju is t een neomis t Pater Biezeno ingehaald. Met wein ig Praal want de

k lokken mogen n ie t meer lu iden. De rede h ie rvan komen wi j n ie t p rec ies te weten .

Vanmiddag c i rce lde D. v l iegtu igen heel laag boven ons zo ongeveer zeven. De E. moeten e r

boven geweest z i jn . Mensen d ie op het dak hebben s taan k i jken zagen dat er dr ie D. in zee naar

omlaag gestor t z i jn .

Vanavond zi jn we b i j v . V l ie t op v is i te geweest , de eene Heerzoon zou morgen ver t rekken, was

erg gezel l ig .

Vri jdag 9 Aug.

Gister z i jn we naar Berke l geweest Em en ik op de f ie ts , het was geweld ig druk op s t raa t , a l le

mensen f ie tsen, het l i j k t wel a ls er 5 o f 6 mensen b i j e lkaar z i jn ze zeggen, gaan we maar f ie tsen,

het is dan ook het meest pract ise vervoermiddel . Om de kerk in Pi jnacker op 2 hoogte 's boven in

de toren ze l fs ongeveer b i j b i j het k ru is z i jn s te l l i ngen aangebracht , van h ieru i t wordt het

v l iegveld Iepenburg bewaakt . Het moet voor de u i tk i jk d ienen.

Vanmiddag was ik even b i j v.Vl ie t , Kapelaan Jo was thu is , heel aangenaam hebben we een poos je

z i t ten k le tsen met a ls gevolg dat ik met wat werk van z’n eerwaarde naar hu is g ing.

Zondag 11 Aug.

Gisteravond ben ik met Anny v.Vl ie t naar Hoek v . Hol land geweest , wi j dachten daar naar het Lof

te gaan, maar hadden zo erg tegenwind dat we er 50 minuten over f ie ts ten en we b i j het Tantum

Ergo in de kerk kwamen. Na het ho f heb ik nog even b i j Rie Roni j d ie daar kosteres is in de

cacrat ie geweest en de kof fer met spul len gezien van de Engelse aa lmoezenier d ie daar is

achtergebleven. Terug naar hu is g ing het mooi zo s tevig wind in de rug, we zi jn nog even op zee

aan gef ie ts , maar aan het s t rand konden we n ie t komen. De zwarthemden zi jn wel in Naaldwi jk

geweest maar hebben zich n ie t ve r toond.

Vanmorgen zi jn we aan de Maasdi jk naar de Hoogmis geweest , deze werd opgedragen door Kap .

Jo v.Vl ie t . Kapelaan hee f t heel mooi gepreekt , naar aanle id ing van het evangel ie van de t ien

melaatsen. Nog ze lden heb ik zo ’n mooie preek gehoord, in zo ’n k le in in t iem kerk je . W aar we ons

a l len zo d icht b i j e lkaar voelen.

Z ’n Eerw. sprak over ons leven, da t wi j het goed moeten beleven want ons leven is zo kor t . W i j

kunnen natuur l i jk a l les op het e ind van ons leven wel goed maken, maar we moeten leven da t we

toch a l t i jd kunnen zeggen, ik heb toch zoveel goed gedaan, ik heb toch zoveel gegeven, wat we

moeten doen, ook a l is het n ie t nodig, dan pas leven we goed en maken ie ts moois van ons leven .

Nog even haalde Kapelaan aan hoe er is deze t i j d ve le mensen d ie g ingen langs de puinhopen,

d ie spreken van veel mensel i jk leed gere in igd werden en zo ondanks a l hun ver l iezen , r i jker

geworden waren.

Na de H. mis z i j n we b i j v.Vl ie t kof f ie wezen dr inken en Moeder was natuur l i jk een beet je boos da t

we zo laat thu is kwamen.

Vanmiddag ver te lde de rad io van de E. aanval le rs op de vl iegvelden Schiphol , E indhoven, Venlo.

Gis termiddag ze i h i j : W e moesten de Dui tse rs maar do l maken evenals in Noorwegen door onze

rad io op E. a f te s temmen.

Vanmiddag om 3 uur hoorde we weer vo lop sch ieten, Rie Roni j kwam bi j ons en ver te lde da t er

ene heel laag over de Hoek vloog. Er moeten we l l icht veel mi jnen gesprongen zi jn vanmorgen, o f

getorpedeerd, want ze hadden zoveel k lappen gehoord d ie morgen, maar kunnen er n ie t

achterkomen waarom.

Maandag 12 Aug.

Vandaag ver te ld E. dat D. er g is te r 60 vl iegtu igen ver loren heef t . B i j een gevecht boven het

kanaal . Donderdag ook 60 en vandaag 12.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

Dinsdag 13 Aug.

Vanmorgen u i t de H. mis ga ik v lug even naar Den Haag f ran je ha len voor een s too l t je voor

Kapelaan v.Vl ie t , waar we vanmiddag naartoe geweest z i jn , omdat z ’n Eerwaarde der moeder jar ig

was.

Vanmorgen om hal f 12 we zi t ten in de kerk en horen we p lo tse l ing hevig knal len, en jawel hoor ,

we zien wolk jes in de lucht , het donderd in de omgeving van Vlaard ingen. W e zien de Engelsen

rust ig aankomen, v l iegt over Naaldwi jk heen en verdwi jn t naar zee,omringt door kru i twolk jes , want

van a l le kanten donderen ze e r op los . Aan de Zuidweg b i j W im Barendse, Pie t Zwinkels en

Groenewegen komen de scherven in de kassen, echter geen pers . ongelukken, we horen la ter da t

er op de hoogwerf nog een jongen door den dokter ve rbonden is .

Rie Roni j ve r te l t vanmiddag dat er b i j hun aan Hoek van Hol land van Zondag op Maandagnacht

door de Engelsen veel magnet ise mi jne z i jn ge legen, ze v logen heel laag , er werd door het a fweer

op gevuurd maar zodra de Engelsen terugvuurde doofde a l le l ichten en zwegen de kanonnen, he t

z i jn magnet ise mi jnen en l iggen ook vo lop in de n ieuwe waterweg zoodat de mensen naar het

e i land Rozenburg n ie t durven overs teken.

Do Ruis u i t Kethel ve r te l t een boer b i j hun vond een i jze r k is t je dat bestemd was voor de

Dui tsers , het bevat te fo to ’s van het a fweergeschut dat de D. ju is t verp laats hadden, zoo laat de

Engelsen zien dat ze toch daar ook fo to ’s van hadden. Ui t a l le gewaarword ingen b l i jk t dat de

Engelsen n ie t ontgaa t . De Engelsen zender sp reekt vandaag weer over hevige gevechten boven

de kust van E. en het kanaal en grote ver l iezen der Dui tsers .

Vanmiddag sprak een journal is t d ie u i t Hol land kwam hoe het e r nu in Ho l land naar toe gaat , de

D. s tee l t a l les weg wat hem van d ienst kan zi jn , en we zu l len af moeten wachten of he t de D.

be l ie f t dat we deze winter warm zul len z i t ten.

Zaterdag voor een week kwam er verbod aan de fabr ieken voor de verkoop van g roenten in b l ik ,

deze Za terdag geen melk ook meer in b l ik , en Maandagavond ook geen gord i jnen meer te koop

voor ze aan het raam afva l len, zoo worden we gele ide l i jk in a l les minder , a ls we b i j Koos Bors je

in de winkel komen is er b i jna n ie ts meer te kr i jgen, a l hebben we dan ook bonnen.

Er was dezer dagen e rgens in een perk goudsbloemen een opschr i f t te lezen “Verboden te b loe ien

“

Donderdag 15 Aug.

De ver jaardag van Vader in den hemel . De rad io ber icht van het g rote aanta l D. ver l i ezen . Ze

doen aanval op grote schaal maar worden pracht ig vers lagen . Vanavond ze i de omroeper dat ze

nog s teeds met de thee zaten te wachten , Hi t le r en Musol in i ’s p laatsen s taan nog s teeds open en

ze zouden immers 15 aug in Engl . wezen.

Vanmiddag zi jn we naar de Heul geweest . Kap. van Vl ie t g ing naar Jo en wi j moesten ook komen.

Th. Zwinkels kwam ook, dus dat was een mooi s te l b i j e lkaar . Vanavond was Kapel . b i j ons en ook

Kap. Van Leeuwen van de Heul . P ie t v.d . Ende, oud mi l i ta i r met een b roer kwamen ook en de

jongens, dus zoo hadden we een d rukke gezel l i ge avond.

Zaterdag 17 Aug.

Gistermiddag zi jn Anny v. Vl ie t , Riet Roni j , Em en ik , met 26 Rot terd.v luchte l ingen k inderen d ie

ondergebracht z i jn op een kamp aan de Hoek naar het S tae ldu inse bosch geweest . Ze kregen

deze middag van de Pas toor van de Hoek en zoo hebben ze een middag heer l i jk gespeeld, we zi jn

het bosch in geweest bramen zoeken, da t was leuk, we zagen veel d iepe ku i len en loopgraven,

waar de D. z ich verborgen gehouden hadden, en veel s tuk geschoten boomen. Het was voora l

voor de k inderen a l lemaal b i jna van de l ieve scheet jes een echt pre t t ige middag. Om 7 uur

leverde we ze weer a f en mochten we b i j Roni j komen eten, dat smaakte hoor . Moeder Roni j had

ons een f i jne ta fe l bere id . Om 10 uur waren we thu is .

De E. zender ver te lde g is teravond dat er 169 D. v l iegtu igen op 15 aug naar beneden gehaald

waren.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

Ze l ie ten g is teravond b i j de tandarts aan de overkant vo lop l icht branden, toen wi j ju is t op bed

lagen, werd er zoo geschoten, ik er u i t , wan t a ls het op hun was konden wi j ook weleens spe t ters

kr i jgen, maar nee hoor het was gedoofd , en er waren veel mensen op s t raat , o .a . Kees Maren en

of f ic iers , wi j ook nog naar bu i ten, maar er was n ie t veel meer te z ien, er kwamen vl ieg tu igen

voorb i j met l icht op. Op één van deze werd geschoten of ze nu abuis waren, o f dat de E. ook l icht

op hadden weet ik n ie t . Vannacht is er herhaalde l i jk geschoten, maar we zi jn n ie t wezen k i jken.

De E. zender ber icht dat er g is ter 79 D. v l iechtu igen naar beneden gehaa ld z i jn en de D.

andersom--Een D. o f f ic ier d ie b i j W . ' t Hoen kwam zei : het is een hel in E, we g ingen met 32

vluchte l ingen weg en keerde met 7 te rug, het z i j n toch mi jn kameraden.

Er kwamen vanavond een massa zwarthemden voorb i j a l len op de Hoogwerf aan en vandaar in

groepen door het dorp, a l len s t ra ten in en u i t met hun l ied dat ze z ingen "W i j z i jn de zwar te

so ldaten" . Natuur l i jk een berg mensen in het dorp, (ze verkochten "Volk en Vader land" ) to t he t

e indel i jk zoo na kwam dat het vechten werd. Ze wi lde het po l i t i ebureau in en er werd hef t ig

gevochten. De pol i t i e s tond met 2 revolvers voor de deur , er werd geworste ld po l i t ie v. Leeuwen

lag met 6 boven op hem, de sabels werden getrokken, eene N.S.Ber werd aan de hals gewond.

Later kwam er marcherese opdagen. Op het e ind t rokken ze weer op de hoogwerf aan en vandaar

over de verkeersweg naar hun woonplaats , het was om ½ 11 nog heel d ruk op s t raat , we hoorde

weer vo lop sch ieten ook, en de mensen moesten a l len het geval van den avond bespreken.

Zondag 18 Aug.

Vanmiddag ver te l t E. dat er g is ter geen D. v l ieg tu igen boven E. geweest z i jn , ze moesten zeker

eens te l len hoeveel ze e r kwi j t waren. De D. in deze week 491 en de E. 133. Er z i jn van Vr i jdag

op Zaterdagnacht veel bommen op D. gegooid zodat ha l f D. pu inhopen en in brand was.

We horen van a l le kan ten s taa l t jes van D. p i lo ten dat het b i j de E. een hel is en ze er n ie t boven

kunnen komen.

Gis teravond verzocht he t A.N.P. om aanhouding van 12 personen d ie b i j Ri jnsbergen in Brabant

met v l iegtu ig ge land waren, het in brand gestoken hadden en spoor loos verdwenen waren. Ik denk

dat ze wel nooi t te v inden zu l len z i jn .

Vanmiddag om ½ 3 hoorde we weer geweld ig knal len gevolg door een zware p lo f , waarschi jn l i j k

een bom 4 waarschi jn l i jk E. v l iegtu igen zien we r icht ing van de zee verdwi jnen. De gehele middag

horen we a fweergeschut en p lo f fen. Rie Rony van de Hoek ver te l t , het z i j n geen mi jnen maar wat

het wel is weten ze n ie t . De reddingsboot was vannacht na een zware p lo f u i tgevaren en nog n ie t

terug. De E. zender kwam om 7 uur n ie t door technische s tor ing. Min is ter van Boeien sprak op he t

rad io Oranje, h i j ve r te lde van he t Neder l . Leger, de oefeningen van Kathol ieken en protestant . Hi j

ze i : dat er 2 Neder landse aalmoezenie rs in het leger werkzaam zi jn .

Maandag 19 Aug.

Vanavond om 6 uur kwamen er een 20 mi l i ta i re po l i t ie voorb i j : W i j moesten op bezoek of v is i te b i j

Weter ings in het bosch. Toen we door het dorp kwamen, zagen we de mi l i ta i re po l i t ie achte r het

wegje b i j de burgemeester u i tkomen 10 Naaldwi j k in 10 de Zuidweg op. W ij kwamen 10 uur terug ,

veel mensen in he t dorp en in de Molenstraat kwamen we een auto tegen op de t rep lanken mi l t .

po l i t ie met revo lver . W i j f ie ts ten even door to t b i j Janus. Daar hoorde we de N.S.Bers hadden op

het kerkp le in wi l len demonstreren en de Burgemeester moet we . Toch heef t de burgem. ge l i jk

gekregen anders zouden er n ie t zoveel po l i t ie geweest z i jn . Op de Di jkbrug zi jn ze

tegengehouden. Degenen d ie over de Nieuweweg naar hu is g ingen is he t to t een knokpar t i j

gekomen. Gelukk ig hebben ze n ie ts bere ik t . Het was een enge avond, zoo echt begin van

revolut ie .

Dinsdag 20 Aug.

Vanmorgen hebben we de eers te dru iven gesneden. Moeder is om 2 uur ver t rokken en wi j om 4

uur naar Kwinsheul . W e zu l len wel z ien of we dezer dagen gezel l ig u i tkunnen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

Zaterdag 24 Aug.

Zoo zi jn we dan g is teravond weer thu isgekomen en Moeder vanmiddag. We hebben a l le f i jne

dagen gehad, a l was het weer nu n ie t zoo byzonder mooi .Het heef t h ie r in het W est land

georkaand met donderbu ien. W i j hebben ook wel eens een bui gehad maar s teeds afgewisseld

met het zonnet je , en lang n ie t zoo koud a ls in ons W est land aan de zee. We kwamen dan om ½ 5

b i j Jo, waar Jan Zwinkels z 'n vrouw was,ze waren aan het tu inen . Jo en Tinus hadden gevraagd of

ze meegingen de vo lgende dag, maar dat g ing n ie t want ze waren b i j hun aan het s tomen. 's

Avonds bel t Theo Zwinkels op om te bespreken wat er van de vo lgende dag gaat worden. Dat g ing

echter zoo ineens n ie t dus kwam hi j 's avonds om af te spreken. Dat was gezel l ig . Er hee f t wel

heel wat voor gestaan eer we eens werke l i jk wis ten hoe we zouden ver t rekken. Eindel i jk was he t

dan bepaald op ½ 9 met de bus. Tinus zou 's morgens nog even b i j Theo aangaan a ls het weer

soms n ie t goed was want de barrometer l iep s teeds achteru i t en Tinus moest nog even naar de

s lager op W ater ingen want Tinus heef t eene van zi jn koeien ges lacht en in f lessen gedaan, a ls er

soms van de winter n ie ts meer te koop is , wi j k r i jgen er ook een gedeel te van. Met a l le haast

z i t ten we dan in de bus van ½ 9 en Theo s tapt b i j z 'n hu is in . W i j z i jn voor e lkaar maar zoo goed

a ls onbeken. W e komen aan het s ta t ion ,en daar s taat ju is t een t re in k laar naar Utrecht . Dat was

pracht ig . In Utrecht s tappen we u i t en gaan ie ts gebru iken. Nu za l de re is verder gaan naar

Rhenen en de Grebbeberg. Met de Soester t ram. Vlak voor het ho te l kunnen we ins tappen en daar

gaat het dan naar Rhenen. W at waren we verontwaard igd toen we hoorde dat we e r twee uur in

moesten zi t ten . Da t v ie l echter mee, want we kwamen door pracht p laats jes . W e passeerden

Soest en Soestd i jk , Dr iebergen, Doorn, Leersum, Els t , maar we kwamen toch waar we wezen

moesten met één keer overs tappen en het was gewoon een weelde prach t van vi l la 's en bossen.

Zoo we dan Rhenen a rr i veren zien we n ie t veel anders meer a ls pu inhopen l inks en rechts , een

molen zien we nog s taan ofschoon ook doorschoten. De to ren van de kerk is nog b l i jven s taan,

o fschoon n ie t geheel onbeschadigd, de t ram gaa t door ru Ïnes heen to t we aan de vo lgende hal te

u i ts tappen en dat is he t e indpunt .Het is een droevig beeld a l les wat we zien. De spoorbrug is

opgeblazen, waar we heel d ichtb i j kunnen komen, daar wordt dan ook de eers te fo to gemaakt .

Het middenstuk is gehee l weggeschoten vandaar gaan we de hoogte op naar de berg. W eer een

brug kapot d i t was waarschi jn l i jk een cement brug. Een e ind verder kunnen we een kop coco

gebru iken. Van d i t hu is was b i jna an leen de keuken heel gebleven, zoda t we n ie t anders a ls

bu i ten kunnen zi t ten. De aanbl ik h ier is t rooste loos. Hier on tmoeten we veel Spackenburgers met

hun heel v reemde k lederdracht , nog nooi t gezien , zeker ook naar hun d ie rbare geweest . Enkele

v i l la 's z i jn gespaard geb leven, hoe dat kan is n ie t te begr i jpen . W e zet ten onze tocht verder een

mooie weg tussen bomen en a lmaar k l immen. Daar komen we aan het Ouwehands d ierenpark . Wat

zu l len we doen. Ja, natuur l i jk even gaan k i jken. Dat was werke l i jk de moei te waard om te z ien,

pracht ig zoo d ie beesten daar lopen zoo in vr i jhe id enkele wi lde d ie ren o.a. t i jgers waren er n ie t ,

d ie moesten met de oor log doodgeschoten worden en de rest behalve de ingang is gespaard

gebleven. W at we h ier a l lemaal z ien za l ik maar n ie t beschr i jven want dan komt er geen e ind aan .

We hebben daar in het res taurant f i jn gege ten en de heren kunnen e r nog Engelse s igaret ten

kopen. W e kr i jgen van Theo Zwinkels een mooi p la tee l o l i fant je , reuze aard ig voor op de

rad iokast . Vandaar naar de Grebbeberg, s teeds maar k l immende.

Zoo komen we dan op de top, waar ons de g raven zichtbaar worden. Heel mooi met hekken

gemaakt van bomen afgezet rus ten h ier naast e lkaar z i j aan zi j onze jongens, d ie met grote

he ldenmoed gestreden hebben voor ons, voor onze vr i jhe id . Jongens, mannen d ie daar rus ten wat

grote of fe rs voor Uw d ie rbaren d ie achte rb leven. Hier lezen we h ier rus t onze enige zoon, daar

z ien we een fo to 's van de gesneuvelde met een k ind je van een jaar op de arm, waar we lezen

"dag l ieve papa" , zoo af en toe "de onbekende so ldaat" . Op een grote groep b i j e lkaar a l len

onbekend leze we een b r ie f je van een moeder d ie a l les behouden heef t en dank brengt aan onze

dappere mannen. W e moeten h ier maar n ie t te d iep over indenken. Een regenbui doet ons een

schui lp laats zoeken, zoo komen we dan te recht in een zogenaamd baarhuis je gebouwd b i j he t

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

kerkhof . Hie r z i jn meer mensen geschui ld en daar op een zak cement z i t een eenvoudige man d ie

h ier een groo t werk van bovenmensel i jke naaste l ie fde verr icht .

Hi j ver te l t ons van wat h i j h ier doet . De avond van 14 Mei 's avonds zeven uur ( wat het uur van

de capatu la t ie is geweest ) (maar e lke verb ind ing was verbroken, dus ze wis ten het n ie t ) was h i j

ook Rhenen u i tgevlucht , de andere bewoners waren reeds langer weg en h i j was reeds

Woensdagmorgen terug omdat h i j aan het Roode Kru is verbonden was.

Die W oensdagmorgen had h i j nog 27 gewonden opgespeurd en geholpen , één ervan zat b i jna

geheel onder het zand bedolven. Vier waren e r nu terug geweest met een houten been, d ie hem

de hand kwamen drukken to t dank voor hun redd ing. Hi j had h ier 405 Hol lands mannen begraven

en 300 Dui tse. Nog s teeds e lke dag worden er l i j ken gevonden, van d ie zoomaar v lucht ig onder

een beet je grond gestop t z i jn . Gis te r 5 , vandaag 1 en morgen 3 zoo ver te l t h i j . Er kwamen er z ich

in de beginne meer aanb ieden om te he lpen, maar de een na de ander va l t a f wat ook geen

wonder is , zoo waren ze samen overgebleven. De eers te t i jd moet vresel i jk geweest z i jn , toen de

moeders en ver loofde daar naar hun gel ie fde kwamen, verscheidene d ie bewuste loos werden

weggevoerd. Toen ze Donderdag na de capatu la t ie in het bosch kwamen schoten onze jongens

nog de vl iegmachines.

Eers t Vr i jdags hebben ze met een lange s tok waaraan een wi t te lap hun kunnen bewegen de

wapens neer te leggen. Deze jongens waren van e lke verb ind ing verbroken en wis ten n ie t dat e r

gecapatu leerd was. Jongens d ie daar rus ten op de Grebbeberg ju l l ie z i jn prachtmannen.

Dank! Dank !

Als nu de bui over is da len we de berg af , waar beneden een bus za l s toppen. Hier z i jn de hu izen

en hote l kapot geschoten en we wachten dan h ie r , na een s te i le a f tocht en kronkelweg d ie heel

gevaar l i jk is op een brug op de bus. Deze brug nu was ook weer geheeld , de s lu izen waren ze

aan het werk .

Onder he t vuur vanaf de Grebbeberg hebben de Dui tsers deze brug ( d ie was opgeblazen )

moeten maken. Begr i jp de mensen d ie v ie len, te lkens kwamen er n ieuwe s tormlopen aan, en a l len

v ie len to t er zoveel l i j ken lagen dat de D. e r dekk ing achter hadden. Er moeten h ier dan ook 30 à

40000 dui tsers geval len z i jn , d ie op 300 na a l len met grote t ra i lers vervoerd z i jn naar Dui ts land.

Tot 4 keer toe hebben onze jongens ze op het pr ikke ldraad la ten komen en dan de s t room er op.

Ze vie len met hopen.

Terwi j l we op de bus wachten komt er een taxi d ie ons spoedig naar Arnhem brengt . W e passeren

Wageningen waarvan een gedeel te aan de kan t van Rhenen is p la tgeschoten. In het cen trum

stappen we u i t en na even gewinkeld te hebben gaan we naar Heck waar we de avond gezel l ig

doorbrengen. T inus en Theo gaan om hal f 10 op log ies u i t en na een verb l i j f voor de nacht

gevonden te hebben gaan we nog lekker e ten en dan in de p ikdonker naar ons hote l . Arnhem zi t

vo l Dui tsers . In ons hote l gekomen kunnen Tinus en Theo nog even b i l ja r ten en daarna gaan we

a l len rust ig s lapen. W i j hebben heer l i jk ges lapen en Tinus ook nadat h i j naar de kamer van Theo

was gegaan. ( Hun bed zakte in een ku i l )

De anderen morgen Donderdag om zeven uur worden we gewekt , waarna ontb i j t en dan de s tad in

naar Sonsbeek. W at was het daar p racht ig , bergacht ig en boschen met p racht wate rva l len. Er

worden weer fo to 's genomen, o fschoon het n ie t geheel droog was. W e bek l immen de top en

kunnen daar op een u i tk i jk toren Belv idère . Met de k i jker z ien we a l le r ich t ingen heen. De r icht ing

Dui ts land zien we verschi l lende p laatsen rook, waarvan echter weten we n ie t . Volgens een pol i t ie

d ie we daar spraken zi jn het de branden van de Engelse luchtaanval len. Het is ook een t i jd

geweest toen he t erg

brande dat de berg n ie t bek lommen mocht worden.

We hoorde nog wel mi t re ieuvuur van vl iegtu igen in de lucht . Langs een andere weg langs het

her tekamp g ingen we weer naar beneden, nog wat gebru iken en fo to 's maken en dan naar de

e lec t r ice waarmee we naar Velp zu l len gaan. Da t k lopt weer prec ies dat we mee konden en toen

naar Velp. De heren nog proberen c igaret ten te kr i jgen en dan begin t er een wandel tocht ie ts

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Augustus 1940

k l immende naar het s lo t Rozendaal . Tegen 10 cent k r i jgen we een le ider mee en daar begint de

wandel ing door de bossen. Een gro te he i , k le in Zwi tser land, ket t ingbrug en wat een pracht ige

ver rass ing, de bedr ieger t jes , h ier worden een paar fo to 's gemaakt en toen na nog wat gebru ik t te

hebben terug naar Arnhem, dan d ineren b i j Heck en met de t re in naar hu is . W e waren weer

prec ies op t i jd Na de avond gezel l ig doorgebracht te hebben b i j T inus ver t rek t Theo Zwink ls in

een prachtbui naar hu is . W e hebben het dan ook a l le f i jne dagen gevonden.

In deze week , W oensdagavond hebben er z ich nog inc ident je voorgedaan in Naaldwi jk , Ar ie

Vi jve rberg, heef t de N.S.B-er …………. in he t wa ter geduwd en van de kant gehouden to t h i j g ing

roepen moeder, moeder. Voor de rest is het rus t ig geweest . W el s tonden ze vanavond met Volk

en Vader land maar er was van de Burgemeeste r a fgekomen van n ie t met meer a ls 2 personen op

s t raat .

Vanavond komt er door de rad io, de zeep word t gedis t r ibueerd en mag de vo lgende week n ie t

worden verkocht .

Donderdag, 30 Aug. (29 Aug.?)

Met de N.S.B. is het rus t ig , er hebben enige personen bedankt , zeker bang dat ze in donker een

kopje k le iner gemaakt zu l len worden.

W i j hebben van de week onze hamsterkoe gekregen in f lessen. He t is n ie t anders meer a ls een

jacht naar la ten we dat nog proberen te kr i jgen en dat is n ie t meer te koop. Sigaren n ie t meer a ls

1 of 2 tegel i jk en zoo he t één na ' t ander .

De D. v laggen hebben hal f s tok gehangen. Van een Dui ts mi l i ta i re hoorde we, het Roergebied is 6

uur lang gebombardeerd , een mosterdgasfabr iek ontp lo f t en een mi l ioen mensen dood. W e leven

nu in a fwacht ing wanneer za l h i j overs teken. Er worden veel bo ten k laargemaakt met cement

gestopt zoo zu l len ze over moeten. Ondertussen wordt D vresel i jk gebombardeerd. Engel land ook

wel maar het sch i jn t n ie t te ha len b i j Dui ts land.

Er is deze week 's nachts herhaalde l i jk gerommel in de lucht , voora l vannacht , ook hoorde we

vo lop

terugvuren met mi ta r ius vanui t de v l iech tu igen en dan doven gel i jk a l le l i chten. Het is deze week

evenals de vor ige week e lke dag noodweer, wind en regen, l i j k t wel November.

Vri jdag, 30 Aug.

Vanmiddag ver te l t E. het is een jaar ge leden dat D. Polen is ingeval len in a l le door de D bezet te

landen zi jn de mensen gekeerd tegen de D. In Noorwegen hebben ze a l le mogel i jke d ingen

gevonden om ondanks a l le verbod met de ver jaardag van Koning Hakon toch hun aanhankel i jkhe id

te tonen. Radio Oranje doet aankondig ing dat morgenavond Pr inses Ju l iana en Pr ins Berhard

voor rad io Oranje zu l len spreken.

Zaterdag, 31 Aug.

De ver jaardag van onze Koning in. Vanmiddag om 2 uur hebben we enkele z innen gehoord van u i t

een Kerkd ienst een Domine en Pastoor Tak. Vanavond 7 uur Pr ins Bernhard in een feeste l i jke

b i jeenkomst van Neder landers in Londen en vanavon met he t Oranjeuur t je . Pr inses Ju l iana

opgenomen op een grammafoon vanui t Canada. Wat getu igde dat van een huise l i jk ta f ree l t je .

Kle ine I rene was wat ondeugend vo lgens haar Moeder d ie hoorde wat hu i len. Aan het e inde vroeg

Ju l iana of Beat r i x ook ie ts wou zeggen, maar d ie had geen zin , dus k regen we n ie ts te horen. De

dag ver l iep in Naaldwi jk rus t ig , zonder he t dragen van Oranje , h iervoor was nog een ext ra verbod

gegeven. De gehele dag dreunen deuren en ramen, wat e r gebeur t komen we n ie t achter . Om

10 uur 's avonds is er in de nabi jhe id van Rot terdam volop afweer , even la ter z ien we een brand .

De E is n ie t tevergeefs geweest , door d ie l ichtkogels hebben we nog mooi vuurwerk . Er z i jn g is ter

62 D neergeschoten.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

September 1940

Maandag, 2 Sept.

Met de dru iven gaat het s lecht 20 cen K. a ls e r nu maar s teun komt. Za te rdag zi jn er 82 D

neergeschoten 35 E van 25 is de bemanning gered. W e hoorde g is ter de he le dag een vl iegtu ig ,

maar kregen hem welde te z ien. Gis te r 2 uur vo lop afweer in Berke l z i jn 14 bommen geval len ,

Ze waren h ier een s te l l i ng aan het maken, de he le dag dreunen deuren en ramen. W e kr i jgen deze

week zeep op de bon . Sigaren van 6 cent z i jn nu b i jna n ie t meer te koop. Ik heb Zaterdag nog f i jn

5 pak jes Engelse c igaret ten kunnen kr i jgen. Tinus en Jo, Kap. van Leeuwen en Theo Zw. z i jn nog

een paar dagen u i t . He t is g is ter een jaar ge leden dat de D op 4 p laatsen Polen b innenrukten en

Hi t ler voor de r i jksdag sprak, geen oor log te voeren tegen vrouwen en k inderen en neut ra le

landen te eerb ied igen. H i j heef t woord gehouden? dat hebben we bemerk t .

Donderdag 5 Sept.

Vandaag horen we dat e r g is ter 33 loggers z i jn getorpedeerd. Onze Hol landse jongens van de

opbouwdienst d ie e lke morgen een paar maanden lang voorb i j marcheerde, want ze doen

geweld ig aan spor t (s tenen of hout hebben ze n ie t ) waren vandaag aan het inpakken en

ver t rekken morgen naar Amersfoor t . W i j k r i jgen h ier Dui tsers . Gis te r z i jn we na 8 jaa r naar

Stompwi jk geweest , daar waren er ook veel . B innen 14 dagen za l de mof wel overs teken. Het is

iedere nacht vo lop sch ie ten maar we raken er aan gewoon. Vandaag hebben we f rankethare ls in

eenmal ige k is t jes , want we kregen g is te r 19 cent wi j l een ander 40 kreeg , wat zu l len we nu wel

k r i jgen? De p r i js moet vastgeste ld z i jn op 38 of 40 cent . Vandaag kwam er weer een Jan p lezier

voorb i j . De t rouwt jes gaan per koets en zoo ju is t kwam P Fransen met de koest voorb i j een

vracht je ha len. Na 10 uur geen auto 's meer op de s t raat .

Zaterdag 7 Sept.

Gister k regen we 36 en vandaag is de pr i js op 26 cent geste ld voor de d ru iven. Het was

g is teravond een drukke beweging in Naaldwi jk . Al de D. z i j n ingekwart ie rd. Ze zi jn b i j ons ook

geweest , maar Em kon e r nogal aard ig van af komen ofschoon het in ieder hu is raak is . Bi j

Mevrouw hamping 3. Gis ternacht is er hevig geschoten. Om ½ 12 was he t een pracht vuurwerk , de

E in de s t ra len en daar i s op los geschoten to t boven Pern is daar maakte h i j een duikvlucht en ze

waren hem kwi j t . Vannacht z i jn e r veel vrachtwagens van de D. voorb i j gedonderd. Men zegt van

naar het S tae ldu inse bosch en vanmiddag horen we weer vo lop mi ter ieurvuur . in de lucht . W i j

hebben wel z in de vo lgende week naar Kap van Vl ie t te gaan in het Noorden, maar we durven n ie t

heel goed weg, want in Zeeland en nog op veel p laatsen mogen geen vreemdel ingen komen. Er

z i jn g is ter 43 D vl iegtu igen neergehaald. Vanavond kwam ik b i j Barendse daar hadden ze ook 2

Dui tsers in hu is , ene was nogal aard ig en we konden e lkaar goed vers taan, dus we hebben f i jn

z i t ten boomen, ik moet wel oppassen n ie ts van Hi t ler te zeggen, maar hem met een lachend

gezicht p lagen kan ik toch n ie t la ten. Bi j hem is in Dui ts land a l les beter a ls waar ook.

Maandag 9 Sept.

Vanmiddag zi jn we naar Water ingen geweest . Overa l z i jn n ieuwe t roepen D. aangekomen. Jo

heef t er ook 2 , echte Hi t lermannen, ene s .a.man. W at nogal aard ig was, dat ze pantof fe ls hadden

voor de zware schoenen om in hu is aan te doen . Over 20 dagen zi jn ze in Engel land. W at een

ramp dat we na 10 uur n ie t meer op s t raa t mogen. Vannacht is het l icht ook a l een t i jd je weg

geweest . De jongens mogen n ie t meer v l iegeren. W at za l de winter b rengen? Onze kerk z i jn a l

veel ramen van verduis terd. Zodat we waarschi jn l i jk wel onze d iensten zu l len b l i jven houden. W at

een eng idè a l les even donker en an leen aan de zi jkant kunnen ze het ophalen. Engel land is

Zaterdagnacht vresel i jk gebombardeerd 400 doden 1300 gewonden. In den Haag zi jn N.S.B.

re l le t jes geweest , Hoofd van de pol i t ie onts lagen , dat zegt genoeg.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

September 1940

Vri jdag 13 september

Nog s teeds wach ten we of Mi jnheer Hi t ler n ie t over wi l s teken. Het is deze week echter s lecht

weer en d ikwi j ls erg kou regen en wind, dat is pech voor D. enz. De E. zender zegt , we kunnen

e lk ogenbl ik z ’n komst verwachten, want a ls het n ie t gauw gebeurt wordt het weer zoo s lecht . Nu

waren de schepen de k laar l iggen gebombardeerd. Vannacht is ook Bremen grondig aan de beur t

geweest . Vanmiddag kwamen er weer D. mi l i ta i ren en t ranspor twagen b innen waarheen? W at een

ramp is het om 10 uur b innen te moeten zi jn , ja ze l fs n ie t op e igen werf bu i ten. Met 1 Oct . moeten

we a l len een legementat iebewi js b i j ons dragen met fo to er op daar z i t ten ook nog weer veel

voorschi f ten aan vast , van lengte breedte, en g roote. Lena Groenewegen is vandaag jar ig , ik ga

er maar ½ 7 heen en 10 uur b innen wezen. Dan wordt he t i j z ig s t i l op s t raat , (horen we iemand

dan is het een mof) gevolgd door rus t ige nachten er word n ie t meer geschoten. Het l i j k t d ie wel

de s t i l te voor een g rote donderbui d ie op komst i s . De vo lgende week gaat het v lees ook op de

bon, arme mensen in de s tad. Gis teravond sprak H.M de koning in over he t oran jeuur t je heel mooi

bedankte z i j voor de ve le fe l ic i ta t ie ’s d ie z i j met haar ver jaardag ontvangen had ( Ind ië ) . Z i j en

haar min is ter werken s teeds om zodra we vr i j z i j n ons zoveel mogel i jk aanvoer te bezorgen.

Zondag 15 september

Het is deze week noodweer geweest . Gis te r en Vr i jdagavond heef t het hevig gedonderd en

geweer l icht , wat g is te ravond werd afgewisseld door spr ingen van mi jnen en afweergeschut in de

lucht , het is onhei lspel lend zu lke avonden mee te maken. Aan de Hoek l i ggen vo lop boten k laar

voor t ransport . Ze zi jn nog n ie t gebombardeerd. Het is deze dagen hoofdzakel i jk ger icht geweest

op Cala is en Boulogne, Ols tende en IJse lmonde waar havenkanalen en minut ieops lag en t roepen

schepen zi jn gebombardeerd. W at za l de dag van morgen brengen. Het i s vo lop l ichte maan en

eerdaags za l h i j toch over moeten s teken. Het S tae ldu inse bosch leg vo l met reddingsboten. De

D. hebben een bomaanslag gepleegd. Vr i jdagmiddag op het pa le is van de Koning en de Koning in

van Engel land 5 bommen zi jn a fgeworpen enige bediende gewond. Hier i s Amer ica s lecht over te

spreken. De D. zeggen nu dat het op een o l ie tanks bedoeld was. Dat kan n ie t want de

d ichstb i jz i jnde leg 16 K.M van het pa le is a f . 16 Sept . dus morgen gaat het v lees ook op de bon.

Een pond in de week kr i j gen we vet inbegrepen. Wat een ramp wordt dat . W e beginnen nu te

begr i jpen onder hoe vresel i jke t i ran we zi t ten. Kapelaan van de Heyde is toestemming geweigerd

om ‘s nachts iemand te bedienen, mag n ie t bu i ten komen. W i j moeten aanvragen om ‘s nachts te

mogen gaan s token. W at een vresel i jke toestand.

Maandag 16 september

Vanmorgen vroeg t rekken er veel du i tsers op de f ie ts de Geestweg op. Vannacht is het rus t ig

geweest . De E. zender i s vanmiddag geweld ig in z 'n nopjes er z i j n g is ter 187 D. neergehaald

waarvan 131 bommenwerpers d ie e lk 2 p i lo ten hadden. Engel land ver loor er maar 25 maar 13

p i lo ten zi jn gered. Dat betekent 1 tegen 7 v l ieg tu igen en 1 tegen 40 p i lo ten. W anneer za l h i j nu

overs teken, a l de havenkanalen zi jn gebombardeerd. Antwerpen heef t e r het meest van gehad.

Ostende, Cal la is , Boulogne en Vl iss ingen. Vl iegveld de Boog en verder in Dui ts land. De D. d ie

h ier z i jn s lepen a l les weg, ze kopen de winkels a ls ze kans kr i jgen leeg s turen het op ½ Ki lo

pak jes of gaan met ver lo f naar de Heimat . De D. ver te l t nu dat de E. brandplaat jes u i tgooien en

de Colorado kever .

Vri jdag 20 september

Het is de gehele week rust ig geweest behalve het weer, dat is rebuust , i edere dag s torm en

regen, er komen van u i t Londen versperr insbalons overwaaien, de Dui tse rs hebben hem in brand

moeten sch ieten boven Water ingse voetbalve ld . Londen is weer een nacht v resel i jk

gebombardeerd, en de D. hebben er van a l le kan ten van langs gehad. Z i j waren k laar om een

inva l in E. te doen, maar zoals rad io Oranje ze i , het weer is E. bondgenoot en de vresel i jke s torm

heef t hun te rug gehouden. Al de kanaalshavens zi jn dan ook vresel i jk gebombardeerd zodat veel

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

September 1940

schepen kapoet z i jn . Maandag en Donderdagmorgen hebben we vresel i jk gedonder gehoord op

zee.

De dru iven zi jn aard ig aan de pr i js 29 en 33 cen t Ki lo hadden we dezer dagen Frankenth.

Maandag is he t geen ve i l ing omdat er zoveel dru iven aangevoerd worden . Vanmiddag ben ik op

vleesbonnen u i tgeweest , we kr i jgen de vo lgende week 1 pond per persoon vet sn i jwerk en ve t en

bouten inbegrepen, een pracht por t ie .

Zondag 22 september

Gisteravond was het weer eens rust ig na dagen s torm. Om ½ 10 kwamen we b i j v. V l ie t vandaan

p ikdonker, we vlogen a l gauw tegen een paal op. Vandaag is het ook weer mooi weer en de

Engelsen nodigde de D. u i t om te komen. Het was goed weer om te varen , maar n ie t om te

zwemmen. De kerk is nu he lemaal ve rduis terd. Ber t Tet te roo d ie 16 jaar b i j Engelber t is geweest

is deze week koster geworden. W e zi jn e lke avond net jes om 10 uur thu is . De D. mi l i ta i re d ie h ier

z i jn z i t ten nogal in de pu t er komen zoveel l i j ken aandr i jven . Aan het s t rand mogen we nergens

meer komen. In de Kete l b i j Schiedam moeten de mensen om 8 uur b innen zi jn omdat ze daar een

paar malen te le foondraad doorgesneden hadden. Gis ter hoorde ik van iemand van Loosduinen ,

d ie had gezien dat e r ‘s nachts ongeveer 300 D voorb i j g ingen, op hun kousen en de handen op

de rug gebonden. W e moeten nu natuur l i jk zo rgen dat we a l len een pasfoto kr i jgen. De fo tograafs

worden besto rmd en de mensen s taan uren in de r i j te wachten.

Zondag 30 september

Het is deze week heel rus t ig geweest , nog s teeds s teekt de Dui tser n ie t over . Er z i jn ve r leden

week veel l i j ken aan komen dr i jven . W e hebben Vr i jdag de hele morgen zwaar gedonder gehoord .

Maandagmorgen g ingen er 3 D. wate rvl iegtu igen over , ve rschi l lende mensen hebben gezien dat

de middels te beschoten werden boven zee en brandend neers tor te . W e beginnen nu te merken da t

we aan een l i jn t je z i t ten, ik kon g is ter b i j de s lager kr i jgen 1 ½ ons soepv lees, 6 ons gehak dat is

voor de soep b i j inbegrepen, 3 ons sn i jwerk en 2 ons vet en dat voor een hele week.

Maandagavond zi jn tandarts Langerve l en z ’n vrouw op vis i te geweest . We hebben de avond door

moeten brengen b i j de petro leumlamp aangezien onze loodstop to t 2x toe spong. Om 10 uur

ver t rokken ze omdat ze anders n ie t meer over s t raat dur fde . W i j hadden daarna nog een p racht

karwi j t je b i j de petro leumlamp?. . . . dat zu l len we n ie t gauw vergeten. De E zender maakte bekend

dat de D in Sept . 1000 toeste l len ver loor . Vr i jdagmiddag is er een Dui ts , I ta l iaans Japans pact

ges lo ten

Zondag 6 oktober

De eers te dagen van de week was het goed weer . W i j z i jn Dinsdag naar Kap. De Ruyter geweest

d ie naar Schiedam is ve rp laats . Onderweg zi jn heel veel s te l l ingen van de D te z ien a l lemaal

a fweer. In Schiedam zi jn er weer 2000 D b i jgekomen. Volgens het gemeentehuis van W ater ingen

za l h ier de he le kusts t reek vo l komen te z i t ten, waarschi jn l i jk I ta l ianen. Jo was reeds

gewaarschuwd. W e zu l len maar afwachten. Er komt h ier ontevredenheid onder de D dat ze n ie t

gaan varen, en da t Japan erb i j gekomen is . W i j hebben deze week een n ieuwe haard en

wasmachiene gekocht . A l les was het laats te en i s n ie t meer te koop. Vr i j dagmorgen is er weer

heel erg geschoten op de E geen kans, wel hebben ze Vr i jdagmiddag een e igen vl ieg tu ig dus een

D naar beneden gehaald , het kwam voor het hu is van Docter Knip aan Hoek van Hol land te recht ,

dat was nog eens een prachtverg iss ing. W at nog vr i j was ( per verg iss ing) tweed regenjassen en

mante lpak jes of s to f ervoor z i jn deze week ook op vergunning gekomen. Ook vloerk leden o f

k leedjes, n ie ts meer vr i j . Gis termorgen g ing ik met ext ra v leesbonnen d ie ik gehad heb naar de

s lager , maar n ie ts hoor , h i j had voor a l le bonnen geen vlees, dus we moesten het met onze 8 ons

maar doen, maar a f i jn met een k ip erb i j en dan gaat het nog wel . Deze week ben ik ook om

kolenbonnen u i tgeweest , we zu l len 21 mud voor heel de winte r k r i jgen, a ls ze er tenminste z i jn .

Gis teravond s tond er in de courant dat Ele t r ice en gas wordt ook gedis t rubueerd.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Oktober 1940

Zondag 13 oktober ‘40

We hebben deze week mooi weer gehad, toch zeker nog n ie t mooi genoeg voor Hi t le r om over te

s teken naar Engel land . De s i tuat ie ontwikke ld z i ch meer de andere kan t u i t . D t roepen hebben

roemeniën bezet , dat is om petro leum te doen . Het gaat nu d ie kan t u i t op Egypte aan, dat is ook

Engels gebied. Dinsdag is Tinus ja r ig geweest en wi j natuur l i jk net jes om ½ 10 uur naar hu is . Ja,

ja oom Adol f kan het ver brengen. Maandag hebben we de n ieuwe haard gekregen en Donderdag

een wasmachiene en in de voorkamer een ameubelement , dan hebben we tenminste wat voor ons

centen. De docte r is deze week b i j onze Sien van Janus geweest , d ie is heel erg z iek aan de

longen, waarschi jn l i jk een koch pat ient je . Van Donderdag op Vr i jdagnacht is er vresel i jk

geschoten en ‘s morgens kwart over 6 hoorde we zes vresel i jke knal len. Op ‘s Gravenzande zi jn

er 6 bommen geval len, 6 varkens dood in een schuur een warenhuis en kassen in pu in en ramen

u i t de hu izen brand en b r icantbommen. Het moet vresel i jk geweest z i jn om te z ien. W oensdag zi jn

we b i j Roney geweest op de Hoek we hebben een wandel ing gemaakt door de Hoekse boschjes,

d ie z i jn heel mooi . A ls we van d ie sch ietnachten mee maken is het daar vresel i jk van he t leven.

Gis termorgen werd ik wakker van een ongewoon gelu id . Ik hoorde het be l le t je weer om ½ zeven .

We hebben een s i rene gekregen op de jongensschool en nu mogen de k lokken weer lu iden. W at is

dat f i jn , het was ook zoo i jz ig geen bel le t je o f geen k lok , dus dat hebben we weer. Donderdag zi jn

Valk en z 'n vrouw op vis i te geweest , d ie heef t to t nog toe z 'n auto 's nog, o fschoon er weer

verschi l lende zi jn opgee ischt , daar moet h i j Rus land mee beta len. Er gaan geruchten dat de D

vandaag u i t Poeld i jk ver t rekken. Ze zouden naar Rot terdam gaan.

Zondag, 20 Oct , 40.

Zoo'n herr ie a ls het ve r leden week iederen nach t was, zoo rust ig is het deze week. Van Zondag

op Maandag zi jn u i t Poeld i jk en Kwintsheul a l de Dui tsers ver t rokken, maar ‘s avonds kwamen ze

weer te rug. Ze waren naar Rot te rdam geweest het was oefening . Ik las Donderdag in de krant dat

Dr Peu tz de grote geneesheer van Johannes de Deo verzocht had in de krant mee te de len dat h i j

is u i tget reden u i t het Na t ionaal f ront . De heer Goer ing in ver leden week in den Haag is geweest

bek laagt er z ich over da t de Hol l . opbouwers de D. mi l i ta i re n ie t groeten. In een verhoor zeggen

de H. dat ze de D. rangen n ie t kennen. Hiervoor zu l len ze dan ook a ls s t ra f een paar weken naar

D gestuurd worden om het te leren. W oensdag is het een jaar geweest de Kees z 'n Hol landse

jongens ingekwart ie rd kreeg. W i j mogen geen aardappelsch i l len of ander hu isafva l meer

weggooien, bonnen van d is t rubut iear t ike len mogen n ie t onder l ing worden verkocht . L innen is vr i j

maar a l leen in gemaakte goederen a ls het voor u i tzet ten ge ldt . Vandaag i s het in Londen of f ic iee l

bekend geworden dat 16 Sept . de D. o f f ic iee l in E wi lde inva l len , van deze mis lukk ing is nu de

Balkan de dupe. Eerdaags zu l len de mogendheden D. I . Japan en Rus land confereren. Vanavond

Zaterdag s taat er in de courant beschui t op de bon, en kaas ook 1 ons per persoon. Het is de he le

pracht ig b i jna zomers weer geweest , en we hebben nog even bezoek gehad van kapelaan de

Ruyter u i t Schiedam, d ie moest terug over Del f t want na 8 uur mag men n ie t meer over de

Maasdi jk o f Vlaard ingen, daar s taat zoveel a fweer en a ls ze gaan schieten is nergens dekk ing te

v inden. Bi j Tinus is deze week een t rap gemaakt bu i tenom voor de mof fen . Het s loot je aan de

Di jkweg van de W oerd laan to t de andere W oerd laan gaat d icht en e r sch i jn t een heel breed

t ro i t tor te komen. Maar in donker , want dat is he t 's morgens om ½ 8 nu nog en 's avonds met de

verduis te r ing is het moei l i jk f ie tsen of lopen.

Zondag,27 Oct. 40.

Voor een week geleden Zondagavond ik was b i j Janus, we hoorden schieten heel erg, maar

achteraf b l i jken het bommen geweest te z i jn , d ie geval len z i jn in Monster . Terwi j l de s t raat nog

met wandelaars was, werden er p lo tse l ing door hoog vl iegende machiene 's 3 bommen geworpen ,

midden

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

Oktober 1940

op s t raat en in een tu in . 8 personen dood en nog verscheidene vresel i jk gewond. W elke

vl iegtu igen zi jn het geweest? W i j moeten l iegen dus Engelsen, zoals overa l het geval is . .

Van W oensdag op Donderdagnacht is er voora l i n de morgen veel gevlogen en geschoten, ja toen

we Donderdagmorgen naar de kerk g ingen waren ze nog bezig, op de Hoek waren 2 bommen

gegooid, één op een zandzuiger en boulevard. Die grote boten d ie er l iggen moeten vo l minut ie

z i t ten.

Wat we van de week te z ien kregen een fo to van Pr inses Ju l iana met Beatr i x en I rene dat z i jn nu

de bewuste b randplaat jes d ie de E u i tgooien (negat ieven) ik heb er ze l f ook één kunnen kopen, i k

za l hem la te r h ier in mi jn boek inp lakken. Em stond Maandagmorgen a l vroeg in de r i j van 400

mensen om een paar schoenenbonnen één paar kon ze kr i jgen . En nu in het geheel n ie t meer, o f

je moet een k le in inkomen hebben. Deze week k r i jgen we geen melkbrood meer. Gis teravond en

vannacht z i jn e r weer bommen geval len (Ri jswi jk ) . W i j hebben g is ter wei land gekocht op Nootdorp

dat word t zwar t gemaakt , laat ze daar maar lus t ig bommen op gooien. Maandagmiddag hoor we

een pracht ver ta l ing van een rede van Churc i l l in een boodschap aan de Fransen. Hi j ze i Fransen

weest bere id a ls U aanstond hulp kan b ieden. Deze week is Hi t le r naar de Spaanse grens gere isd

om een gesprek te voeren om ook Spanje b i j hem aan te s lu i ten, da t deed h i j v roeger n ie t , toen

kwam een ieder naar hem toe. De E noemen hem handelsre iz iger in po l i t ieke verdragen. Vanaf 30

Oct . Mogen we to t 12 uur op s t raat en dan na 4 uur , maar d i t ge ld t dan voor het he le land . He t is

verboden te dansen, an leen maar meer ges lo ten c lubs. Henk ie Pon ten is nog geweest , ook

onts lagen u i t de opbouwdienst , er z i jn er maar enkelen meer gebleven.

Zondag, 3 Nov. 40.

Deze week is heel rus t ig geweest , a l leen boven Kwintsheul hebben luchtbalons gehangen. I ta l iën

is Gr iekenland aangeval len, vandaag zi jn E t roepen ìn Gr iekenland aangekomen met een vloo t .

Koek, banketgebak, beschui t a l les op de bon deze week, het wordt van het brood afge trokken.

Eene D van Jo is ve r t rokken en moet in D gaan a rbeiden, h i j was e lecst r i c ingenjeur . Daar z i jn

natuur l i jk veel e lecst r icen centra les kapotgegooid. Ot to b i j Barendse gaa t ook morgen met ver lo f .

Ik heb aanste l l ing gekregen van de luchtbescherming, b i j a larm naar het po l i t iebereau en vandaar

naar de p laats des onhei ls . Sinds 1 Nov. mogen we weer to t 12 uur bu i ten.

Zondag,17 Nov. 40 .

Het is 14 dagen geleden dat ik ie ts vermeld heb. Nu het is in Naaldwi jk in d ie t i jd rus t ig

geworden.

Ver leden week Dinsdag zi jn a l de Dui tsers ver t rokken u i t Naaldwi jk . Bi j Jo is er ook één weg, d ie

was e lec t r i x ingenjeur en moest in Dui ts land gaan werken. Het b rood da t we kr i jgen word t s teeds

minder, heel veel mensen kr i jgen er u i ts lag en brand van. Bi j Barendse hebben ze een br ie f

gekregen van Ot to d ie met ve r lo f thu is is , natuur l i jk a l les best en zat e ten en a l les vred ig en

rusr ig .

De br ie f was geopend. Z i jn moeder bedankte ook heel net jes .

De Gr ieken hebben p racht ig tegenstand geboden en maken de I ta l ianen k r i jgsgevangen en doen

ze te rugtrekken. Er z i jn door de E d r ie van de 6 I ta l iaanse s lagschepen vern ie ld . De D hebben

een E convooi aangeval len en zeggen het vern ie ld te hebben. In werke l i jkhe id z i jn e r 32 schepen

ontsnapt , van 4 de bemanning door een Zweeds schip gered en van 1 e rvan geen ber icht

vernomen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

november 1940

Donderdagnacht heef t het v resel i jk gestormd in Brabant en L imburg heel veel schade, over het

West land zi jn 5 losgeraakte cabel ba lons gekomen, ééne ervan b i j de jongens van Hein

Groenewegen, W im Barendse, waar nogal schade is aanger icht aan kassen, een lantaarnpaal

werd u i t de grond gerukt aan de Hoorn is h i j door de D a fweer in brand geschoten. W i j k r i jgen nu

1 e i in de week. W ol le dekens ze i l en karpet ten spec ia le vergunning. Over de E zender voor

Belg ië kwam deze week wat Hi t ler en Herman Goer ing verd ienen. Al le s taat jes van inkomsten b i j

e lkaar 2500000 mark en Herman 1400000 mark. In E is het s tad je Covent ry evenals Rot te rdam

deze week vresel i jk gebombardeerd, geen mi l i ta i re be langen. Nevi l le Camber le in , de oud min is te r

pres ident is deze week over leden . W i j z i jn Vr i jdag naar Corr ie Goes op bezoek geweest in den

Haag, d ie is W oensdag geprofests en Donderdag was het fami l ie feest Kee (zuster Melvida was er

ook. )

Zondag 24 Nov. 40 .

Maandag 11 Nov. waren wi j 10 E.H.B.O-ers oproepen door de luchtbescherming er z i jn om de 14

dagen verp l ichte oefenavonden. Siem Keste r was er n ie t ,d ie is door de po l i t ie gehaald. W i j z i jn nu

in het bezi t van een gasmasker, b i j a larm moeten we d i rec t naar het po l i t iebureau komen, dat is

een pracht beweging, oe fenen met een gasmasker op, een gein t je hoor . Gis ter z i jn weer een 60

Dui tsers

In Naaldwi jk gekomen. Van het ie land Rozenburg z i jn a l le D ver t rokken, het jacht terre in van Pr ins

Bernhard da t is aan Amer ika geschonken en daar sch i jn de mof nog respect voor te hebben,

evengoed a ls het pa le is van de Koning in en nog anderen gebouwen wat van Amer ika is daar

verdwi jnen de Dui tsers . Min is ter Col i jn moet a ls hu isbewaarder door Amer ika z i jn aangeste ld .

Vandaag hebben we voor het laats melk gehad met room en van de boter moet er 80% zout loos

gemaakt worden d ie moet weg om de kanonnen mee te smeren en d ie andere 20 % is voor de

bakkers . Er komen h ie r s teeds meer fo to 's u i t Engel land van de konink l i jke fami l ie , veel u i t

couranten, d ie worden s t ikum gemaakt en verkocht . Vannacht is e r weer erg geschoten, ook

vanmorgen weer . Er za t zeker een Tommy.

Het is zoo ondertussen to t 's morgens negen uur toe donker , dus lang s lapen. De Di jkweg vorder t

aard ig en het t ro i t tae r is k laar . W e hebben nog f i jn een hal f varkent je gesmokkeld, want

ondertussen moeten we 10 dagen van onze vleesbonnen gaan doen.

Zondag, 8 Dec. '40.

Wat hebben we een beweegl i jke 14 dagen gehad, a l is daarvan de oor log geen oorzaak. Voor

Maandag 14 dagen moest ik met moeder naar de notar is te W ater ingen en Dinsdag waren Tinus

en Jo 10 jaar get rouwd. Vader en moeder Goes en Moeder, Em en ik z i j n er de he le dag gewees t

en 's avonds de kaar tc lub, dat was me een s te l , gewoon vresel i jk . W oensdagmorgen ben ik a l

vroeg met Tinus op de f ie ts gestapt`naar Pi jnacker naar de Nota r is , en vandaar z i jn we Tinus z 'n

tu in gaan zien, d ie door een v. Di jk gehuurd is , een pracht spul le t je voor een beet je ge ld.

Vandaar naar ons land ook d ik in orde, maar het is nog wei . Toen naar een van de Sande o f er

nog land te koop was, ja hoor maar nogal duur . Na a l les bekeken te hebben naar hu is . Het is de

gehele week vr i j rus t ig geweest , an leen b i j Hoek van Hol land is gebombardeer, er z i jn dan ook 2

schepen gezonken.

Zaterdag 23 Nov. is ook de Osnabruck d ie b i jna de gehele oor log a l in de Hoek geankerd lag en

nu u i tvoer gebombardeerd. Zaterdagavond s taat er in de krant Maandag voor het laats t voor n ie t

landbouwers g rond te koop. Dus zoo zi jn we p lo tse l ing Maandag nog e igenaresse geworden van

15 h. dus zoo bezi t ten we 26 hectare g rond. Deze week zi jn er weer opnieuw Dui tse rs in

Naaldwi jk gekomen, overa l weer ingekwar t ierd. In Poeld i jk is de Hi t ler jeugd gekomen, waar ook

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

december 1940

de gewone D. so ldaat he t n ie t mee eens is , ééne D. o f f ic ie r ze i aan een Poeld i jker , a ls de t i jd

komt dat wi j Hol land u i t moeten, b l i jven ju l l ie dan maar 3 dagen b innen , dan zu l len wi j een met

d ie S.S. a f rekenen. Radio Oranje maakt bekend dat 24 Dec. de koning in za l spreken. Hi l versum

maakte g is ter bekend da t de Koning in en Pr . Bernh. op weg waren naar Amer ika, h ier is echter

n ie ts van waar, ze b l i j ven op hun post in Londen.

Zondag 15 dec .

Heer l i jk vr iezend weer. Gis teravond zi jn we b i j Tinus geweest , Jan Zwinkels was er ook en we zi jn

overeengekomen hoe ons land te behandelen. Jan en Tinus zi jn onze bedr i j fs le iders .

In het begin van de week is er 's morgens vroeg geschoten. W oensdagmorgen waren de D.

so ldaten heel zenuwacht ig , ze ze iden ze l f er z i jn h ier a l E ge land door paracuten aan de Hoek

moet ook een E kru ise r ge legen hebben.

De D zi jn na 2 dagen weer ve r t rokken, ze g ingen naar D. W e kregen g is ter an leen soep b i j de

s lager . Krook had ook geen s tuk je v lees meer in de zaak.

In de Maasbode s tond vanmorgen d is t rubut ie van Gas en Elect r ic . W at hebben we het goed b i j

Hi t ler . En toch zien a l le mensen het e ind naderen. De I ta l ianen l i jden g rote ver l iezen in Abas in ié

en Afr ika. Hi t ler z 'n rede was a l lemaal verontschuld ig ingen van de week "a ls D de oor log

ver l iezen zou betekent het de vern ie t ig in van het D vo lk" betekenen. Vanavond moeten we b i j Jan

Zwinkels op vis i te .

Zondagavond voor Kerstmis.

Zoo hebben we dan eens koste l i jk ge lachen. Zondagavond en waren prec ies om 12 uur b innen,

gehoorzaam hè Jo der Dui tser is W oensdag teruggekeerd. Deze week is er op Kwintsheul

ve i l ingvergader ing geweest . Een n ieuwe voorzi t ter werd gekozen B. Marrewi jk met b i jna a l le

s temmen. In het dagel i jks bestuur ook iemand en daar was ook een N.S.Ber candidaat , d ie ook

maar 14 s temmen had. Ui t protest ver l ie t deze met z 'n gevolg de zaal en kwam na 10 min. terug

met het hoofd van de D. weermacht en so ldaten. Na 5 min. moest de zaal ont ru imd zi jn , want er

was over po l i t iek gesproken. W at een consternat ie op dat Heul t je .

Gis teravond is e r weer eens vresel i jk geschoten er sch i jnen nogal Tommys geweest te z i jn , he t

heef t de gehele nach t geduurd en we hoorde bommen va l len, vo lgens de E zender de

invas iehaven Rot terdam. Het brood wordt met de dag s lechter , maar toch zu l len we Kers tmis

v lees kr i jgen. Dui ts land gaat Amer ica bedre igen, omdat h i j Engel land zoveel hu lp b iedt ,dat gaat

hem n iet naar z in . De E winnen voor tdurend in A fr ica en ook de Gr ieken in Albanië. Er z i jn daar

veel sneeuwstormen en er worden I ta l ianen gevonden d ie ondergesneeuwd levend begraven zi jn .

Donderdagavond komt e r laag een vl iegtu ig over waarvan ik vresel i jk schr ik t . W i j dachten dat het

een auto was d ie gas ga f . Het moet een vl iegend ford geweest z i jn , aan de oranjepolder vuurde

ze en even la ter reden e r Rode Kru iswagens , ze kunnen aan 36 kanten vuren.

Nieuwjaarsdag 1941.

Zoo s loot dan vannacht ons jaar a f in a l le s t i l te . De Vios heef t z i jn laats te r i t gereden . Vandaag in

p laats van onze t rouwe gele Vios een W .S.M. Heel W est land denkt er met te leurs te l l ing aan .

Donderdag 9 Jan.

Vanavond wordt er weer geweld ig geknald in de lucht , wat de Tommy's zoeken weten we n ie t .

Zoo is het er ve r leden week doorgegaan dat a ls we de rad io wi l len b l i j ven be lu is teren we 9 gu lden

per jaar moeten beta len, anders geen rad io meer in hu is en vanavond lezen we het in de courant

de K.R.O. he lemaal de aeter u i t . z ie b i j lage.

Voortdurend sneuvelen er N.S.Bers , zoo h ingen er deze week ook nog 2 aan een punt van he t

kerkhek in den Haag. De Engelse meis jes d ie h ie r a ls zuste r h ier in het k looster z i j n , z i jn a l lemaal

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

januari 1941

in een kamp gebracht . In Monste r is er ook ene u i t het k looster gehaald, z i j moest gewone k leren

aantrekken en mee.

Maandagavond hebben we een oefening gehad van de luchtbescherming in de tu in achte r het

po l i t iebureau, net heusch, gewonde opzoeken en ook het vervoer per auto. Ik heb met zuster

Invio la ta meegeweest Pastoor van Honsele rsd i jk he lpen verp legen, d ie is het s lachtof fer

geworden van de donker te geval len en een been gebroken. Ik ben mee geweest naar het

z iekenhuis , maar na 9 weken g ing het nogmaals in het g ips . Vanavond horen wi j voor het eers t de

rad io u i t Amer ika heel in tersant , h i j ver te l t ons n ieuws u i t Amer ika over de bewapening en nog

wat over Europa, zoo pracht ig a ls de Engelse vechten, ze hebben Bard ia weer veroverd en

hebben nu 10.000 kr i j gsgevangenen. Amer ika zegt de I ta l ianen zu l len he t langst vechten om de

laaste havenplaats Valona.

Woensdag 15 Jan '41

Gisteravond s tond er in de courant panto f fe ls en schoenen met houten zo len ook op de bon.

Eerg is teravond konden we Amer ika wel k r i jgen maar er sch i jn t in de buur t een N.S.Ber te z i t ten

d ie hevig genareesd? Gis teravond ver te lde Amer ika W i lk ie schaart z ich aan de zi jde van

Rosenveld dat betekent dat ook de republukeinen dus heel Amer ika op t rek t tegen Dui ts land . W at

Rus land za l doen d ie wordt n ie t ver t rouwd. Er z i jn geruchten dat Turk i je , Bulgar i je ,Joego

Slavie , z ich hebben verenigt a ls D èèn van de grenzen schendt zu l len a l len ten s t r i jde t rekken. In

Frankr i jk heers t e r onrus t in het D leger , de gestapo moet ze in bedwang houden d i t v inden de

of f ic ieren n ie t goed . Er z i jn E in Noorwegen geland d ie daar een lagere rang in het leger van de D

hebben of a ls handel re iz iger de zaak bespioneren. Tot de Neder l . arbe ider d ie gedwongen zi jn in

D. te werken ze i h i j : ju l l i e wacht op de bevr i jd ing en d ie za l wel l icht eerder komen a ls je denkt .

Donderdagavond zi jn e r bommen geval len op Monster , een zekere Kort is er de dupe van, z 'n he le

tu in in pu in , het waren ket t ing bommen. In Vlaard ingen dr ie tanks van de Schel geraakt , pracht ig !

en op de Hoek d r ie bommen waarvan èèn heel g rote 5 m naast he t o f f ic iershuis . Ze beweren geen

doden te hebben, het hu is is ontwr icht en het b loed zat aan het beddegoed. Dat hebben de

jongens van Rony gezien d ie moesten er werken .

Zondag 19 Jan.

We hebben vannacht en het was g is teravond begonnen een vresel i jke sneeuwstorm gehad, het

lag op veel p laatsen hoog opgewaaid. Vr i jdagmiddag zi jn er 3 boten met ongeveer 400

mannen aan Hoek van Hol land gebombardeerd, ju is t toen ze in zee waren. Hoe weten de Tommys

het zoo mooi . Pracht ig hebben de E een konvooi schepen met oor logsmater iaa l naar Gr iekenland

vervoerd , een vl iegstu igmoederschip had 50 D bommenwerpers boven zich en is wel beschadigd

maar toch in Gr. aangekomen. De melk wordt heel schaars , er is b i jna n ie t meer o f heel wein ig te

kr i jgen. Hoe het met de varkens gaat z ie b i j lage

Zondag 2 Febr.

Het is vandaag noodweer, sneeuwsto rmen, deze week is het echte r nogal mooi geweest . Vr i jdag

is Pr inses Beat r i x jar ig geweest , de he le dag en ook Donderdag hebben de vl iegtu igen in de luch t

geschreven. Tobroek in Afr ica is geval len in 36 uur was het in handen van de E. Hi t ler heef t deze

week 1½ uur gesproken, h i j za l E aanval len. In Roemenië is 5 dagen een revolut ie geweest . In

Noord- I ta l ië bezet ten de D t roepen de gro te gebouwen en wegen om de opstandel ingen te

onderdrukken.

Donderdag 20 Febr. '41 .

Vanavond heer l i jk moe kom ik van Kwintsheul , dat z i jn beweegl i jke 14 dagen geweest . W e hebben

a l zoo van a l les meegemaakt . Donderdag 6 Febr. een dag waarop er 's middags een sneeuwstorm

woede, mochten we 'savonds gasten zi jn van Pie t Zwinkels op Kwintsheul . W i j erheen, maar hoe?

Onze t rouwe Vios is ve rdwenen en de andere bus weet ik de regel ing n ie t van. Dan maar per

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

februari 1941

f ie ts , maar wat v ie l me dat tegen, vers geval len sneeuw, met e ronder i js , dus u i tg l i jden en va l len.

Eers t op Honselersd i jk i k f ie ts t midden op s t raa t , daar komt me ineens toch een h i t met een

wagen op me af , aan de kant komen g ing n ie t meer, dus dan maar spr ingende va l len , met een

schrap op m'n been verder . Em lachen, maar eer we op Kwintsheul waren heef t z i j nog 3 keer

ge legen. Bi j Tinus waren we wat laat dus we waren n ie t voor 8 uur b i j P ie t Zwinkels . Een knal

avondje was het , maar wat moest het nu, om 12 uur b innen zi jn was veel te vroeg, dus wachten

to t 4 uur wat wel weer e rg lang was. Om 2 uur zouden we dan maar gaan vragen of we b i j de

mof fen aardappelen mochten sch i l len of kousen s toppen, maar de D b i j Theo Zwinkels hadden

gewaarschuwd komt na 12 uur n ie t meer op s t raat , dus dan maar door de tu inen over het i js . W at

was dat mooi , een sneeuwwi t te were ld he lder dag en mooi weer. He t was natuur l i jk va l len en

opstaan. Als wi j b i j Tinus thu is z i jn z ien we Jan en Toos en Theo de Lange W ater ing het i js over

s teken de d i jk op weer naar beneden, p rec ies Zwi tser land. Al les muiss t i l . De andere dag ze iden

de D van Theo dat wi j vee l gewaagd hadden want hadden ze ons ontdek t , dan zouden wi j a ls

sp ionen beschouwd zi jn .

Woensdag 26 Febr. Aschwoensdag. '41

Het wordt t i jd dat ik weer eens wat b i jschr i j f . Zoo is dan de week van 20 Febr ten e inde en 25

Febr gaat Moeders voor een week naar Berke l en wi j naar Kwin tsheul . D ie Dinsdag a ls Moeder 's

middags weg gaat ,k r i jgen wi j Kapelaan Toon van Vl ie t nog op bezoek. Kapelaan Jo zou ook

komen, maar d ie kwam eers t ½ 4 uur thu is op de f ie ts u i t Bovenkerk . Dus wi j maar even naar Hem

toe. W i j hadden een mooie Albe voor hem k laar , wat was Hi j daar b l i j mee. En ook nog 2 s to la 's

d ie we l ie ten zien , waarvan er ééne voor Pastoor van Kwintsheul . De Kapelaan van de Hoek was

er ook, een mooi s te l hoor , we hebben even behoor l i jk ge lachen.

's Avonds zi jn we de gas ten van Theo Zwinkels , waar we 's morgens om 5 uur van thu is kwamen.

Dat is me een s te l geweest , eers t waren we in een k le ine kamer, to t op een gegeven moment

Theo z 'n rad io wat een wagent je soor tge l i jke d ienbak is ,oppakt en verhuisd naar een gro te kamer,

daar konden de heren b i l jar ten, even la te r komen ze ons ook ha len de grammofoon verbonden

aan de rad io speel t een Engelse wals en a l spoedig waren we aan het dansen. Jan is onze

bal le tmeester de keui van de b i l jar t e rb i j , dus wordt er op z i jn bevelen n ie t gehoorzaamd is h i j

gewapend, o f laat de muziek s toppen. W e hebben een knalavond er mag nog eens wat gebroken

worden want a l les b i j Hem is toch ge l i jmd. Donderdagavond komt dat ze l fde s te l b i j Tinus, ook da t

is een knalavond.

Vr i jdag gaan we tegen de avond naar hu is , gauw voor het een en ander zorgen, want Zondag

zu l len ze b i j ons komen. 's Avonds gaan we naar Mien d ie jar ig is . Za terdagmorgen. Moeder was

nog n ie t thu is , dus ons t i jd vers lapen worden we wakker van de bel . Corry van Janus: Tante er

z i jn op de Heul 3 bommen geval len om de kerk en op het gest icht . Daar komt om 10 uur een

boodschap. Zondag komen we n ie t want b i j Tinus is de Kapelaan en Vader en Moeder Goes in

hu is . Pastor ie en gest icht moesten ontru imd worden. Ik be l even te rug en hoor door de te le foon

dat het er zoo druk is da t ik de f ie ts neem en e r heen ga om te he lpen. Wat een beweging. De

kerk ook ges loten.

Pastoor is b i j Va lk en Zondag za l de H. mis z i jn in de ve l ing . Ever t Verbeek s tond Zondag met een

schui t aan de lange W ater ing om de mensen over te ha len, dat ze het e ind n ie t om hoefde he t

moet zoo s t ichtend geweest z i jn en muiss t i l ondanks s taan en k le ine k inderen. De gehele week

ben ik op de Heul gebleven. Maandagavond kwam er de kaar tc lub, voor de middag 3 Kapelaans

op bezoek b i j Kapelaan van Leeuwen, waar ook de Kapelaan van de Hoek b i j was, ook toeval l ig

d ie h ier te on tmoeten. Het z i jn gezel l ige maar drukke dagen, en dan wanneer za l het vr i jgegeven

worden. Vr i jmiddag komt Theo en er word t weer eens gekaart . Dan is het weer eens even gewoon

de oude s feer . Zaterdagmiddag komt het a f , de kerk en pastor ie en gest i cht vr i jgeven . Dat was

f i jn , waarschi jn l i jk hee f t h ier in wel de n ieuwe ober lu i tnant d ie 's morgen met muziek ingehaald i s

een handje aangeholpen . Dat moet nogal een hebbel i jk mens zi jn . Zondagmorgen ga ik ook nog

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

februari 1941

naar de Heul en 's middags vroeg naar hu is om ½ 4 verwachten we Tinus, Jo,Jan en Toos. Pie t en

Al i en Theo b i j ons. W ie had dat oo i t gedacht dat d ie b i j ons zouden komen. Nu ook da t avondje i s

ges laagd, wi j hadden ook grammafoon op de rad io, dus konden we dansen. Het was echt

gezel l i jg , en ze waren net jes op t i jd voor 12 uur thu is . Maandag ben ik ook nog naar de Heul

geweest en Pastoor en Kapelaan namen 's avonds hun in t rek weer in de pastor ie . Vader en

Moeder Goes b l i j ven nog to t Donderdag, eene kamer naast de hunne is to taa l verwoest , een gro te

scheur in de bu i tenmuur , k le in gaat je in het dak en op s t raat de r io ler ing kapot .

Dinsdagmorgen laats te Dinsdag komt Kapelaan van Leeuwen afscheid nemen. Die heef t a l d ie

dagen b i j ons wezen on tb i j ten nadat z 'n Eerw op Honselersd i jk ge lezen had. En vandaag

aschwoensdag heb ik de gehele dag gerust te bed, want deze 14 dagen heb ik a ls naast mezel f

ge leefd zoo beweegl i jk .

Maandagavond ber ichte de courant a l de hoofde van de scholen d ie re l igeuze zi jn en waar ook

leeke onderwi j zers z i jn zu l len af moeten t reden.

Zondag 2 mrt . '41.

Vandaag is de E zender er om kwart voor 2 . Dinsdag is heel Amsterdam in s tak ing gegaan. Het

was pracht ig georganiseerd, want op dezel fde t i j d s taakte a l le . Honderde fabr ieksmeis jes zongen

in groepen Oranje boven . Met mi ta i r reurs en revo lvers werd e r op de burgers geschoten. Die

s tak ing was u i t protest tegen de jodenvervo lg ing waarvan e r 400 opgepakt z i jn . Noordam de man

van de rad iocentra le is weer vr i j , maar de cent ra le is in bes lag genomen, zonder en ige

vergoeding 40 à 50000 gulden. Op de gevangenis waar de onschuld ige zi t ten in Scheveningen he t

z.g . Oranje hote l s tond dezer dagen te lezen In deze baies z i t geen gaies maar Hol lands g lo r ie

potverdor ie .

Bi j Kees is g is ter 120 M tarwe in bes lag genomen, gekocht b i j W im Kester , d ie z i t ook vast .

Vanmorgen ber icht de courant Amsterdam, Zaandam en Hi l versum is een boete opgelegd van 2 ½

mi l l ioen wegens gebeur ten issen van de s tak ing . De E zender zegt , ze hadden nog wat moeten

wachten to t a l le landen gel i jk s taakte. Door het Oranjeuur t je kwam gis te ravond b i j a l le leuke

moppen en l ied jes o.a. ook

Dat is d ie k le ine man, d ie he le k le ine man,

Die te legrammen rondstuur t met z 'n mof fenpakk ie an

L icht na aan ' t har t , van 6 en een kwart

Pakt Judas loon graag an .

Die vo lksmis le ider , s t ropgouwle ider van een k le ine man.

F ie tsen of f ie tsbanden zi jn ook op de bon, a ls je werkp laats geen 51 /2 KM vanaf je hu is l ig t , geen

banden meer.

Maandag 10 Mrt . '41.

Deze week g is te r een week geleden heef t den Haag een beur t gehad. 's Avonds ½ 11. Een

verp leegste r ver te l t . Ik was k laar om naar bed te gaan. Vl iegtu igen boven ons, zoek l ichten ,

l ichtba l len en opeens een vresel i jke knal , de bom was geval len. Ik dacht op het z iekenhuis maar

nee een b i js taand hof je was het ob ject . De verp leegsters naar den hal de s t raat op gewonden en

doden halen. Het z iekenhuis s tond d i rec t vo l op de hoeken met hooge Dui tsers . Het luchta larm

kwam na de bom. Een man d ie een arm en been moest missen ze i tegen de zuste r , a ls het E bom

is wi l ik wel een arm en been missen maar a ls het een D is , dan… Hi j is gestorven . W elke bom

was het . Er lag in het z iekenhuis een D weermachtsdamen, d ie de he le avond onrust ig was to t ze

vresel i jk be lde en de zusters gebood n ie t meer weg te gaan , want aanstonds gebeurt het , ze

moeten de bommen neergooien, want anders worden ze doodgeschoten," ( verschr ik t dat ze z ich

losgelaten had ) .

Op Kwinstheul is de bom opgegraven, deze was hal f ontp lo f t . Moeder is Woensdag jar ig geweest ,

heel veel v is i te hebben we gehad ze l fs onze Pastoor Kapel . vd Heyden en Kapelaan v. Leeuwen.

De rad io ver te lde ver leden week, in Noorwegen zi jn de E. 3 uuren aan land geweest , hebben de

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

maart 1941

D. geïnte rneerd, 300 mannen zi jn meegegaan om te vechten voor onze bevr i jd ing ,z iekenzuste rs

d ie in Londen gaan werken, en hebben veel u i tgedeeld aan de Noorse bevolk ing. De verschi l lende

omroepen zi jn u i t de ae ter ve rdwenen, en het is eene grote s taatsorganisat ie geworden .

Gis teravond is he t wetsontwerp in Amer ikas ondertekend, dus kr i jg t E nu a l le wapens zonder te

beta len. Di t z in t de D n ie t . D is Bulgar i jen ver leden week b innengestap t .

Mi jn Pee toom is bediend g is ter ben ik er geweest , wat p rec ies Vader , ook dezel fde z iek te.

Zondag 16 Mrt . '41

Vri jdag is Oom Gerr i t gestorven. Deze week heef t Suys Inkwart gesproken onder z i jn rede zi jn 15

van de 18 mensen u i t Maass lu is doodgeschoten. W oensdag is het o f f ic iee l wetsontwerp in

Amer ika ondertekent , dus is het grote of fens ie f begonnen. 30000 Amer ikaanse p i lo ten hebben

zich a l vr i jwi l l ig opgegeven het is Donderdag en Vr i jdagavond rumoer ig geweest . De Tommys

waren er , ze hebben in Vlaard ingen een kunstmest fabr iek in brand gegooid. Vr i jdagnacht z i jn er

veel mof fen met karren en wagens voorb i jge t rokken. Morgen is er voor het laats t de kof f iebon

geld ig zo lang de voorraad s t rek t , dan kof f iesurrogaat . Gis te ravond was e r weer een pracht n ieuwe

Mop op de rad io van de E in de 3e watergeus. Niemand lu is ter t naar de E. zender, maar op s t raat

en in de tu inen vlu i ten de jongens de ons zoo graag gehoorde wi js jes . In de wate rgeus wordt

ver te l t hoe de E. in Noorwegen aan land zi jn geweest 6 fabr ieken in brand s taken 100 D.

meenamen, door de lu idsprekers omr iepen Noren wie er mee wi l naar Engel land kan mee en

wi j zen ju l l ie ons de Kis l ings eens aan, waar ze e r ook 10 van meenamen. Voor rad io Boston kwam

deze week de omroeper van de AVRO die ver te lde z 'n ontsnappen naar Amer ika nu g ing h i j weer

naar Engel land voor ons Oranjeuur t je , ook komen er veel br ieven u i t Neder land in Amer ika hoe?

Zoo word t de fami l ie op zee van de geste ldheid op de hoogte gebracht . Een Luxemburg heef t

deze wel voor de rad io gesproken over Kato l iek en de s taat . W i j katho l iek Nat ionaal Soc ia l is ten

ze i h i j o .a : He t Neder land Episcopaat heefd de r i cht l i jnen van Paus Leo XI I I ver t rapt .

Zaterdag 29 Mrt '41.

Deze week is een week van een g rote gebeurten is . Dui ts land heef t W oensdag met Joego Slavië

een pact getekend, da t h i j vr i j door J . Slavië kan b innentrekken en beze t ten, vresel i jk was het , za l

nu Turk i je er ook nog b i j komen. Daar komt met Donderdagmiddag door de rad io. Pr ins Paul

Regent gevlucht , de be ide min is ters achter s lo t en grendel , en de k le ine Koning Peter aan he t

hoofd van de mi l i ta i re , het ve rdrag is ten ie t gedaan. Pracht ig wat een omkeer. Die k le ine koning

Peter , d ie wi j de grote koning zu l len noemen heef t gezegd, de oor log in de Balka is voor Hi t ler

ver lo ren. Over de D.s zender wordt er n ie ts van gezegd, zoo 'n vresel i jke neder laag. Ju is t was

dezer dagen de Japanse gezant in Ber l i j n , d ie is vandaag weggegaan en za l Maandag b i j Musol in i

op bezoek komen.

Het is d ie dag 1 Apr i l ze i vanavond de E. zender . Hi t ler zou Japan dwingen aan de oor log te gaan

deelnemen voor Amer ika er is . J . Slavië kr i jg t nu ook wapens van Amer ika. In Albanië z i jn s inds

16 Mr t . 25000 man gewond of gedood. I ta l ië heef t 3 dagen rust ve rzocht om de doden te

begraven . In Abas in ië is zoveel en zu lke be langr i jke punten veroverd da t er nu E. t roepen

vr i jkomen. Ver leden week zi jn de D. u i t Poeld i jk , Kwintsheul en W ater ingen ver t rokken. W i j

k r i jgen nu brood met gers t er in .

Maandag 2de Paaschdag '41.

Wat is er in deze 14 dagen weer veel gebeurd nu 8 dagen geleden Palmzondag vie l Dui ts land

Joego Slavië b innen, met z 'n prach t ige methode van bombarderen. Zondagmorgen in de vroeg te is

h i j gekomen met z 'n bommenwerpers en gooide heel Belgrado p la t , W arschau, Rot te rdam,

Belgrado 3 pu inhopen, de verb ind ing met de bu i tenwere ld was dan ook ge l i jk verb roken en eers t

na en ige dagen hers te ld . De Dui tsers z i jn natuur l i jk opgerukt maar toch b ieden ze na 8 dagen nog

pracht ig weers tand, ze doen ze l fs tegenaanval len in Bulgar i jen , er vechten ook Bulgaarse

t roepen mee, en to t overdaad is Hongar i je d ie voor 4 maanden een vr iendschapsverdrag met

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

apri l 1941

Joego Slavië ges lo ten had goede Vr i jdag ook Slavië ingeval len, de Gr ieken vechten met de

Engelse t roepen samen tegen de I ta l ianen en D maar b ieden ook goed s tand het sch i jn t n ie t te

gaan zoals in Neder land dat de D. a l leen in de lucht is en dan zoveel berg land. W e hebben deze

week a lvast weer melkkaar ten gehaald, dus op de bon, en de koek is heel schaal , a ls je er n ie t b i j

ben is er n ie ts . Zoo nu en dan vl ieg t er eens een D heel boos over en horen we de bommen

va l len, zeker op zee. Ver leden week is Mien W armerdam en Mien de Hoogh naar D ver t rokken om

le ids ter te leren worden. De Padvinder i j en het leger des Hei ls is on tbonden. De kas is in bes lag

genomen. Er wordt gewaarschuwd je goud weg te s toppen dat wi l de D. hebben. Ze zouden voor

Paschen in Rot terdam vleesch gehad hebben van een schip gebombardeerde koeien.

Woensdag, 23 Apri l '41 .

Het is ver leden week heel beweegl i jk geweest aan de f ronten in de Balkan. Joego Slavië heef t

gekappaluteerd op de bergt roepen na . De Gr ieken vochten nog door . Het is vresel i jk om er aan te

denken hoeveel D. e r sneuvelen. Ze sch i jnen een meter hoog te l iggen, waar dan de tanks

overheen gaan en waar ze ze l fs dekk ing achte r hun l i jken hebben. Koning Peter is met z 'n

reger ing naar Jaruzalem ver t rokken. Onderweg i s get racht om hem evenals z i jn vader nog in het

v l iegtu ig te vermoorden , s lechts 1 min is ter is gedood. Vanmorgen hebben ook de Gr ieken

gekappaluteerd waar ze a l leen vochten , waar de Br i t ten ook s t r i jden geven ze he t nog n ie t op.

Koning George en de reger ing hebben zich gevest igd op het e i land Kreta . Hi t ler wi l Rus land ook

wel hebben. Ik hoorde ver te l len dat ze h ie r sporen maken op smal le ra i l s , d ie passen in Rus land .

Donderdag zi jn e r weer bommen geval len op 's Gravenzande b i j een tu inder d ie ze in Oct ook a l

gehad heef t , he t warenhuis verzet , zou s la gaan sn i jen, leg weer net in de pu in. Zondagavond zi jn

er veel v l i egtu igen over gekomen, op Hi t le rs ve r jaardag en 's morgens 5 uur hoorde ook wi j de

pro jec t ie len f lu i ten, in de po lder op de Heul z i jn bommen geval len en ook in Del f t . Ver leden week

f ie ts ten de s tad voorb i j met aardappen daar was een groot gebrek aan. Maandag is Jo ja r ig

geweest , daar hebben we nog eens echt gefeest . Mr. Gosel ing is in een D. concentrat iekamp aan

har tve r lamming z.g. gestor fen. Hi j is u i t een ret ra i te weggehaald en heef t z 'n vrouw nooi t meer

gezien. Hi j wordt a ls een marte laar beschouwd.

Dinsdag 29 Apri l '41.

Het wordt s teeds rumoer iger , gebrek aan eten en sabotage. Ze hebben in 14 dagen t i jd 5 keer de

t ram u i t de ra i ls la ten lopen, de laats te keer v lak voor ons hu is 's avonds 10 uur een lange t re in

met 2 locomot ie fs ervoor . Natuur l i jk werk van de N.S.B. W e mogen n ie t meer op de ra i ls komen.

Zaterdagavond zi jn 3 ve i l ingen in brand gestoken . Zwar tendi jk is de k is ten loods afgebrand.

Poeld i jk en Loosduinen t i jd ig geblust . …………….. ons N.S.B. raads l id en …………… zi jn gehaald,

pracht daders . Vr i jdag is ……………. ver t rokken en …………. a l eerder , d ie moeten naar D. komen,

ze zeggen naar het f ront . Toen ik g is ter naar Den Haag g ing, kwam aan de ro lpaal , Vader en zoon

Vals ter in un i fo rm met kof fers in de bus ook weg. Gis termiddag hebben verscheidenen gezien dat

een E. v l iegtu ig u i t de wolken to t v lak boven 4 boten aan de Hoek dook bombardeerde en

mi t r ieurde, 2 zonken d i rec t en 2 g ingen in b rand . Op Monste r moesten ze Maandag een hal f uu r

na zonsondergang b innen zi jn , we dachten eers t het he le W est land, maar dat v ie l mee, in verband

met sabotage. Vandaag hebben ze aan de Hoefkade 2 groentenwinkels geplunderd en de zaak

van Hus aan de Pr insegracht . Op ' t ogenbl ik gaat D. vooru i t . W at zu l len we nog meemaken?

Zondag, 10 Mei '41.

Zo ben ik dan g is ter weer jar ig geweest , de gedenkwaard ige dag van 10 Mei , maar voor mi j heel

ie ts anders a ls ver leden jaar . Ik heb naast Kap. vd. Hei jden en Pater Ols thoorn nog bezoek gehad

van Kap. Van Leeuwen. Er is groot gebrek aan aardappelen, voor 3 dagen in de week genoeg, op

de bon. De s lagers hebben n ie ts geen vlees gehad. Als er toch eens n ie ts te smokkelen vie l . Ik

heb me daar vanmiddag een D. de hand moeten geven.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

mei 1941

Hi lda een W eens meis je d ie voor 1½ jaar terug b i j P leunt je Groenewegen was geweest , was nu in

D. d ienst te le fon is te in Brussel , ze mochten vandaag naar Scheveningen , en zi j mocht onder D.

ge le ide een of ic ier dan naar Naaldwi jk . Dus hoe f t n ie ts te zeggen. D uni form en een speld met

speer. De Ti jd een veelge lezen b lad verschi jn t ook n ie t meer. W aarom? Jan de B. u i t Amsterdam

ver te lde, h i j werk aan de Fokker fabr ieken. Hi j moest deze week een inseunjeur en invl ieger de

een vl iegtu ig moesten proberen ontsnapt z i jn naar Engel land, ook een k laars taand watervl iegtu ig

voor 12 prsonen is verdwenen. Nu zi jn er 500 vl iegers van de K.L .M. u i t represei l je in een

concentrat iekamp gebracht .

Dinsdagmorgen 13 Mei , daar komt een ber icht eers t over onze zender en 's middags door de E

zender .

Rudol f Hess is naar de v i jand gevlogen .

Onse zender ver te l t h i j i s k rankzinn ig, maar het fe i t is dat h i j gezond in E. met een paracuut is

beneden gekomen. W at z i jn we a l le b l i j met d ie smer ige Hess, het rommel t in D.

Zondag 1 Juni 1ste Pinksterdag '41

Na een aanval van 12 dagen op Kre ta waarb i j de D. 17000 op het land ver loren hebben, hebben

de E. het opgegeven, er is hef t ig gevochten met wel 3000 kwamen de paracut is ten ge l i jk naar

beneden d ie de E. prach t ig wegmaaide, maar de overmacht was zoo groo t . De D. hadden gedacht

het b innen 2 x 24 uur te hebben dan zouden ze Ras i Al i de D. huur l ing in I rak d ie daar de opstand

maakte mooi hebben kunnen vers terken. Deze i s gevlucht en I rak met z i jn o l ie le id ing is in handen

van de Engelsen. De E hebben een groot s lagschip "De Hood" ver loren het werd in de kru i tkamer

getrof fen door de "Bismarck" . Deze groo ts te D boot is 2 dagen la te r ook getorpedeerd en met

2000 man gezonken . Deze week ber ichte de krant de arbeidsdienst voor jongens en meis jes van

16 to t 25 jaa r , met angst z ien we de toekomst in ! Ber t v.d . Meer d ie weer op s tud ie is , was

vanmiddag b i j ons en ver te lde hoe indruk of het maakte op het Semenar ie . Pres ident Rozenvel t

heef t 27 Mei gesproken en Amer ika nog n ie t in oor log maar wel in s taat van oor logsbeleg.

Zondag 15 Juni '41

Er z i jn geen g rote d ingen gebeurt . E. en vr i je Fransen bezet ten Si r ië . Er wordt zoo overa l in D .

Ymuiden en Rot terdam gebombardeerd, wat ons wel eens een s lapeloze nacht kost . Scheveningen

en het Staa tspoor hebben ook beur t gehad . Ver leden week W oensdag zi jn de D. h ie r en

omstreken de hele dag aan het oefenen geweest met te le foon, toen ze 's avonds ver t rokken was

het op hun t re in gemunt , o f het raak was, we horen n ie t , het v l iegtu ig moet zoo laag geweest z i jn ,

wi j hebben het ook gezien toe we b i j Tinus v.d . Berg waren het g ing hu ishoogte. Daar z i jn we

deze week aan het k renten geweest . Bi j Tinus is de laats te week van Mei hu iszoek ing gedaan. Ze

hebben een ham meegenomen. Het wordt nu n i jpend voor f raudaleus s lachten gaat men naar een

concentrat iekamp, er lopen veel s t i l le po l i t ie en contro leurs . Tweede Pinksterdag zi jn we met 4en

Tinus en Jo, Jan Zwinkels naar Nootdorp geweest , na eers t aangeland te z i jn b i j Theo g ingen Th

en Piet ook mee, deze hebben tevergeefs gewacht aan W i tsenburg of wi j terugkwamen, maar we

waren zoo lang weggebleven, da t ze het opgegeven hebben. Er is van a l les tekor t , met m 'n

v leesbonnen kreeg ik g is teravond n ie ts meer 3 ons vlees dat is a l les voor de week. Er l iggen van

de jongensschool 7 k inderen aan T.B.C. en er doen zich 90 T.B. ve rschi jnse len voor geen kru imel

vet komt e r meer.

Zondag 22 Juni

Deze week ber icht de krant a l le koper, lood , z ink en t innen voorwerpen moeten worden

ingeleverd . W at zu l len de mensen vers toppen. Vanmorgen om 2 uur is D. Rus land b innengeval len .

Koning Pete r met z 'n eers te min is ter z i j n ook in Engel land.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

juni 1941

Zondag, 28 Juni '41

Wij z i jn k laar met de krent , Al leen Kees nog afhe lpen. De courant ber icht a l de beelden van

Koning in moeten weg. Si js Incast heef t to t de N.S.B.ers gesproken of de jongens hun

medewerk ing wi l len geven en naar D.gaan werken. Hi t ler heef t in z 'n rede de oor log aan z 'n

so ldaten overgegeven. In D.en R. wordt he f t ig gevochten. De R. b ieden goede weers tand . De

boter za l in het ve rvo lg zonder zou t worden gemaakt . In Amersfoor t hebben ze een

minut ieops lagplaats gebombardeerd 6 uur lang knalde de bommen d ie daar van de D. k laar lagen .

In Maass lu is z i jn ook bommen geval len en wat vresel i jk is b i j een luchtgevecht 6 bommen van de

Woensdag op Donderdagnacht b i j P ie t Hofs tede Jeane van Santen vresel i jk ze z i jn to taa l

gerenueerd, eene vlak langs het hu is en eene op wat groter a fs tand. Vresel i jk z i jn de ku i len, he t

hu is is n ie ts meer van heel , en 4 kassen zonder eene ru i t er meer in en de gehele tu in nog ru i ten

kapot . Ik ben er Donderdagavond met Janus geweest . Pie t en Jeane waren kapot en to taa l

t rooste loos, n ie t ve rzekerd en a l t i jd zoo m 'n best gedaan ook a l s tond ik in d ienst . Ze l f hebben ze

geen scher f gehad, ze l fs moest Jeane Piet nog wakker maken en 's nachts 1 uur z i jn ze in

nachtgewaad door de we i heen gevlucht door de deuren heen want a l les was kapot . De meubels

beschadigt en g las en aardewerk kapot . De ra i ls langs het hu is lag op he t dak. Pie t dach t dat e r

een vl iegtu ig op het dak was gekomen.

Maandag 29 Juni '41.

Gisteravond, het was de ver jaardag van Pr . Bernhard massa jongens met een anjer op de jas .

Di rec t was er een D. overva lwagen met mi t ra i feur er in op a l le hoeken D. so ldaat gewapend en

t rokken de anjers a f . W at een beweging in ons rust ige Naaldwi jk . De bo te r za l geen zout meer

worden ingedaan. Vandaag zi jn ze met Sien naar Docter Brandes- L ichtenberg geweest . Ze is

heel erg z iek . De E. zender waarschuwt s top a l j e koper weg.

Zondag 13 Jul i

De D. maken s lechte vorder ingen a l leen de laats te paar dagen van deze week zi jn ze weer ie ts

vooru i tgegaan. W e hebben deze week geweld ig mooi weer gehad, to t b randend heet toe. Maandag

ver loor er b i j ons een bus z 'n kachel t je ( de n ieuwe orde ) Ze hebben op Kwintsheul overa l weer

hu iszoek ing gedaan, het was nu om ta rwe te doen. Tinus is ervan bui ten gedraaid. Maass lu is

moeten ze weer 8 uur b innen zi jn . Ze hebben iemand gehuld igd d ie u i t D terugkwam. Bi j P

Hofs tede hebben ze een bom die 6 M. d iep opgegraven was la ten spr ingen met a ls gevolg weer

100 kapot te ru i ten .

Zondag 20 Jul i

Een week met g rote gebeurten issen. In het begin van de week hoorde wi j dat ze Mi jnheer

Vi j fwinkel d ie a l t i jd b i j Tinus kwam voor en ige weken ook gehaal hebben. Z i jn vrouw had a l

ber icht gehad u i t Dui ts land. W oensdagmiddag werden we opgeschr ik t door een hevig lawaai . Er

g ing toch geen auto voorb i j . W at was het . Twee Tommy's d ie heel laag overkwamen. Op

Kwintsheul wel een 27 . En a l len zoo laag. Er werd gewui fd vanui t de v l iegtu igen en de mensen

beneden schenen wel gek van b l i jdschap. Ze dachten dat ze zouden landen. Al leen de N.S.Bers

…………… en …………. wis ten n ie t hoe vlug te v luchten en B l ie t z ich p la t in de kool va l len. In 2

voormat ie 's van de le t ter V z i jn ze boven Rot terdam geweest , hebben daar schepen en pakhuizen

gebombardeerd. Het is e r geweld ig raak geweest , 140.000 ton is e r to t z inken gebracht ééne boo t

van 130 meter lang werd pracht ig getro f fen. Kap. De Rui j ter ver te lde ze hadden met 4 pr ies te rs

aan het bedienen geweest . De docte rs opareren op s t raat . Het was vrese l i jk , maar toch waren de

mensen gek van b l i jdschap het was e r een geju ig en ge jubel . Eene p i loot was zoo laag en de

mensen zoo u i tge la ten, dat h i j gooide de vlag u i t en kwam te laag in aanrak ing met een draad ,

moest landen, zoodat ze s tonden te hossen met de p i loot op s t raa t . De D erb i j en gevangen. Nog

2 kwamen erneer verborgen hun pet in he t overhemd, g ingen tussen de mensen in s taan k i jken en

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

ju l i 1941

verdwenen ook met hen. Die z i jn door de rad io opgeroepen. Boven Del f t is er ook één

neergekomen. Toen h i j door Hol landers u i t de bek lemming bevr i jd was, kwam er ook ju is t een D

op t i jd , dus kon h i j n ie t ontsnappen. Jammer. Nu s tond er g is te ravond in de krant , we mogen geen

vreugde meer betonen tegenover de Tommy's , want dan mogen de mof fen sch ieten. W at heel erg

is , er is ber icht gekomen. De Kru isvaar t moet opgeheven worden . W at dat betekent voor de

toekomst . De s t r i jd tegen het Chr is tendom wordt aangebonden, dat is de he le oor log. De V

campagne wordt over he t gehele land voor tgeze t heel Europa doet aan de V nu heef t de D. het to t

z i jn teken gemaakt zoodat wi j er nu de W van gaan maken. Vanavond zi jn Piet en Jeane geweest .

Morgen gaan ze het hu is a fbreken en iedere dag werken er 30 à 40 mensen b i j hem. Er is 13 ton

kapot g las b i j hem weggegaan. Jan en Toos kwamen met Tinus en Jo mee.

Maandag 21 Jul i '41

Er moet vannacht hevig gevlogen zi jn en geschoten ofschoon wi j e r door ges lapen zi jn . Een koge l

en minut ie fabr iek in Del f t pracht ig get ro f fen. De mensen in Del f t dachten dat er maar t re inen

voorb i j g ingen, de kogels d ie natuur l i jk achtereen ontp lo f te , enkele hu izen getrof fen, maar er

moeten geen dooden zi jn . W i j z i jn vanmiddag naar de Hoek geweest , heer l i jk gewandeld.

Zondag 3 Aug. '41.

Ver leden week Zaterdagavond is pastoor van de Hoek gehaald, na 2 uur weer vr i j ge la ten en

Maandagmiddag weer gehaald. Z 'n Eerw. z i t vast in Rot te rdam met een dominee en nog twee

heren, n ie t voor z 'n p reken maar om andere u i t la t ingen. Maandagmiddag zi jn we met Rie Roney

b i j Jo geweest en g is termiddag is Em ver t rokke naar de Z i lk . Rie is meegef ie ts t to t Hi l legom mooi

gezelschap. Op de Heul komen 'savonds marcechece om de orde te bewaren, de mensen mogen

n ie t a ls met z 'n 2en op s t raat s taan op 2 meter a fs tand, dat wordt u i tgemeten en zoo kunnen ze

e lkaar nog aanpra ten. Zaterdagavond zi jn overa l de N.S.Bers V aan he t p lakken geweest .

Vanmorgen is er een pracht br ie f voorgelezen in de kerk over heel Neder land, nadat de na t ie 's

rad io en a l le katho l ieke ins te l l ingen ontbonden hadden is deze week het werk l iedenverbond

overgegaan in handen van de Heer ………… N.S.Ber. Al de le iders hebben ondanks grote of fers

bedankt met 200.000 leden pracht ig hoor ! W i j z i jn aan het werk voor de bond zonder naam. Kap

Veth met z 'n gezel len, daar zu l len we de mensen eens warm voor maken.

Zondag, 17 Aug. '41.

Zoo kwamen dan op Zondag 3 Aug. Tinus en Jo b i j ons of we nog zin hadden mee te gaan naar

Valkenbur natuur l i jk wel ! Kap van Leeuwen wi lde ook wel mee, ik schree f Em d ie Dinsdag Jo

opbelde en W oensdagavond laat g ing er nog door dat Theo Zwinkels ook mee g ing, zoo zi jn we

dan Donderdag ver t rokken. Terwi j l ik Dinsdag 5 Aug. onder de middag even naar Kwintsheul was

is Kap. vd Hei jden geweest o f ik nog ie ts voor hem wi lde over t ikken en bewaren, h i j zou 3 uur

terug komen, maar n ie t meer nodig, de Dui tsers waren hem voor en voerde hem mee weg

waarvoor? Z 'n Eerw. hee f t een schoolk ind van v. Haaster verboden V op het gest icht te p lakken i s

aangebracht , en z i t nu in het Oranjehote l . Nog n iemand heef t hem gesproken, a l leen kan er

schoon goed worden afgegeven. Vr i jdagmorgen droeg Kapelaan v . Leeuwen op het graf van St .

Servaas te Maastr icht het H. Misof fe r op to t Z 'n in tent ie . W e zi jn doorgere is t op de f ie ts naar

Valkenburg, p racht omgeving k l immen en dalen d ie dag zi jn we nog naar de ru ine 's geweest

,evengoed a ls Maas tr ich t waar het zoo mooi was en hebben onder een bui nog Jan Huygen in de

ton gespeeld, prec ies een s te l k inderen. Om kor t te z i jn , de andere dagen hebben we p racht

f ie ts tochten gemaakt naar W i t tum, het graf van Kard inaal van Rossum en Vaals , het

dr ie landstedenpunt . Aken rookte, maar Kapelaan ver te lde la ter , ik was de oor log zoo vergeten dat

ik vergat r icht ing D. u i t te k i jken. Vrouwenheide, en Bemelen k le in Zwi tse r land, de Staatsmi jn

Emma, Amstenrade, een pracht kerk in Houtem muurschi lder ing kor tom pracht landschappen en

natuurschoon, en de heren speelde onderweg les je . W e zi jn ook in de ca tacombe geweest , een

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

augustus 1941

t rouw beeld van Rome en in de gemeentegro t , d ie de Romeine ook a l u i tgegraven hebben. De

schi lder ingen van de Konink l i jke fami l ie mochten we n ie t meer z ien (wegget immerd ) . 's Avonds

10 uur donker , we hadden dan de sa lon van het hote l en v ierde iedere avond feest . Heerboer 2½

jaar pr ies ter , jar ig z i jn enz. Reuze gezel l ig en 's avonds op de gang brachten we e lkaar onder lu id

gesmispel naar bed, want de andere gas ten mochten n ie t wakker worden , a l le mogel i jke spel le t jes

werden gedaan, to t we Woensdag na middag ver t rokken, met g rote te leurs te l l ing van de Obers d ie

vonden da t de zie l van het hote l wegging, op de f ie ts naar Maastr icht , waar het weer wemelde van

de D. en zo met de t re in naar Voorburg. In Eindhoven overs tappen waar we een gereserveerde

coupe van de D. in bes lag namen, dat was een bof en met de f ie ts over Ri jswi jk naar Kwin tsheul

waar we d ie nacht b leven, want he t was noodweer, en Donderdagmorgen ½8 thu is waren, waar

ons druk werk wachte, nog programma's voor het

Pr ies ter feest van pastoor Halkes. W e hebben pracht onvergete l i jke dagen gehad en

Donderdagmorgen was Kap. van Leeuwen weer b i j ons. Vr i jdagavond ook 15 Aug. Zondag, en

vanavond gaan we naar Ri jswi jk de kapelaan thu is , m'n hoed halen , d ie daar op onze te rugkomst

is b l i jven l iggen . Vanmiddag is het Rozenkrans b idden geweest , voor de be ide congregat ie .

Kap.Veth bad de Rozenkrans voor en co l lec te voor H. Mis en kaarsen. Ver leden week

Zondagavond terwi j l ze b i j Oome Leen naar het Lof waren en An b i j ons was, hebben ze daar a l

de etensvoorraad weggehaald.

Zondag 14 sept. '41 .

Zoo is dan Kap. vd . Hei jden 26 Aug. Dinsdag weer vr i j ge la ten. Z 'n Eerw. heef t 3 weken vast

gezeten, maar ver te l t n ie ts hoe e l lendig s lecht het er ook geweest is . Donderdagavond 28 Aug. I s

er weer geweld ig geknald. Een 30 Engelsen zi jn heel laag over H. van Hol land en de Maasdi jk

gekomen, ‘s avonds 7 uur , ze hebben een boot d ie zoo goed a ls gereed was in de grond

gebombardeerd te Rot te rdam heel laag vlogen ze terug en hadden het zwaar te ve rantwoorden

tegen een grote hu lpkru iser d ie ju is t u i t voer er z i jn er ook 3 neergehaald. Een boerder i j waarvan

de voorraadschuren met graan gevuld waren op Rozenburg is door het a fweer in b rand geschoten ,

ge lukk ig b i j een N.S.B. -er . Tinus Jo Kapelaan en Theo zouden nog 3 dagen u i tgaan 1 Sept . maar

dat g ing n ie t door dus zi jn ze Maandagavond b i j ons geweest behalve Th . Zwinkels , wi j waren n ie t

b i j hem geweest dus was h i j d ie avond maar z iek . Kapelaan is gebleven ’s nachts , las 's morgens

Honselersd i jk is d ie dag Pastoor nog wezen bezoeken d ie was bediend, en ver t rok Dinsdagmiddag

5 uur naar Ri jswi jk . W oensdag 3 Sept . z i jn we met de c lub naar Volendam geweest . Daar was de

k lederdracht mooi , maar in Marken afschuwel i jk . 's Avonds d inéé in Amsterdam en k loks lag 12 uur

keerde we he t hek in het was echt een dag vo l genot . Donderdag is Pastoor van H 'd i jk gestorven

en Vr i jdagmorgen was Heerbroer weer b i j ons voor een beschui t je ontb i j t . Z 'n Eerw. had op H 'd i jk

wezen lezen toen naar R i jswi jk en met de avond was de vacant ie om. Vr i j dagmiddag kwam Kap.

Kooy to t Zate rdagmiddag d ie zou 10 Sept . z 'n in t rede doen in de Achelse k lu is , we hebben nog

een gezel l ige dag gehad. Zondagmiddag kwam Heerbroer weer en Tinus en Jo en hebben we

fo to 's gemaakt . Maandagmorgen 11 uur kwam Kap. Veth, vd. Hei jden , Heerbroer en Kap.

Br inkman van de Hoek d ie waren naar de u i t vaar t geweest . H 'd i jk . Donderdagmorgen kwam

Heerbroer ons opzoeken in de kas, we waren aan het dru iven sn i jden, hopeloos veel lam. Gis te r

hebben we gesneden met lam in de bakken, en toen we k laar waren komen we to t de ontdekk ing

dat we 8 uur b innen moeten zi jn , gem. Naaldwi jk op H'd i jk b i j 4 N.S.B-ers met roo ie menie? een V

op de muren geverd . Dus zi t ten we 8 dagen 8 uur thu is . Zondag 14 Sept . is er weer een

prachtbr ie f voorgelezen. De Boeren en tu indersbond moeten de leden bedanken, ook de

onderwi j zers bonden op s t ra f fe van weiger ing van de H. Sacramenten, want aan het hoo fd van de

bonden s taat een N.S.B. -er . hoe za l de overheid h ierop reageren.

Zondag 5 Oct

Het is de laats te weken heel rus t ig geweest , an leen aan het f ront sch i jn t de s t r i jd hevig te z i jn .

Van de D. d ie in Poeld i j k en Kwintsheul geweest z i jn komen a lsmaar doodsber ichten. Anleen aan

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

oktober 1941

Vr i jdagavond is erg vresel i jk Rot terdam gebombardeerd, e r moeten in de 30 schepen getrof fen

z i jn en ook burgers wat de E ook bekennen, maar er z i jn D in de lucht geweest d ie de 2 kerken

eens een ext ra beur t gegeven hebben. Em is ver leden week nog naar de Z i lk geweest en ik 1½

week b i j Jo d ie z iek was. Pie t Hofs tede is weer in z i jn woning gegaan d ie is a fgebroken geweest

en weer opgebouwd, v lug gegaan. Bi j Jo kwam deze week Pastoor Hendr iks d ie mi j een maand

u i tnodigde b i j hem in Frankr i jk Cognac, daar heb ik z in in .

Zondag 26 Oct.

Vri jdag is Em ja r ig geweest , leuke dag! Heerbroer kwam en b leef meeeten 's avonds. Ver leden

Zaterdag zagen we boven de Hoek eenluchtkabel in brand schieten, door de s torm losgeraakt .

Dinsdag h ing er weer een, maar het duurde een hele t i jd eer de vl ieg tu igen d ie eromheen vlogen

hem raakte. Er gaan iedere avond ongeveer 60 .000 mensen Rot te rdam ui t overnachten, want e r is

voor tdurend luchta la rm. Ze zi jn in het W est land weer overa l geweest voor inkwart ie r ing.

Woensdag 29 Oct .

Gister hebben ze b i j Janus huiszoek ing gehad. Ze hadden een varken ges lacht . Vlees, tarwe, en

een kaas meegenomen, vanmorgen zi jn ze weer geweest een pot boter meegenomen.

Moeder kon deze maand ééne k ip kopen voor 6 gu lden.

Zondag 7 Dec.

Dat is b i jna een maand geleden dat ik geschreven heb. In d ie t i jd is Janus voor het gerecht

geweest . 100 gulden boete onbegr i jpe l i jk wein ig , e lkeen werd to t gevangeniss t ra f veroordeeld ze l f

voor de verkoop van 2 vetbonnen. Pastoor van H. van Hol land is eers t naar Amersfoor t verbannen

en daarna naar Dui ts land. Z 'n ouders kregen ber icht van de advocaat op de morgen dat ze u i t de

kerk kwamen toen ze 49 jaar get rouwd waren. Dat b l i jk t la ter n ie t waar te z i jn . Ver leden

Zondagnacht z i jn er Engelse snelboten op 20 K.M. van de kust a f aan de Hoek geweest . Pasto r ie

school en patronaat op de Hoek is ont ru imd, de 2 kapelaans wonen nu in de Concord iast raat . Met

de oor log gaat het prach t ig . De aanval op Moskou wordt aan a l le kanten afges lagen, de Russen

doen tegenaanval len en de D. l i jden zware ver l iezen. Ook in L ib ië gaat het pracht ig . De toestand

Amer ika Japan is heel c r i t iek . Rozenvel t heef t vandaag een laats te waarschuwing aan Japan

gezonden.

Ook hebben we deze maand een e l lendig angst ige week meegemaakt . Onze Heerbroer kapelaan

v. Leeuwen is Vr i jdag voor 14 dagen e rnst ig z iek geworden, longonts tek ing, dat was op het

n ipper t je . Maar na 5 dagen was z 'n Eerw. De cr isus te boven , l ig t in het z iekenhuis en is nu vlug

aan het beter worden. We zi jn e r met ons c lub je Vr i jdag St . Nico laasavond geweest , en hebben

daar veel pret gehad. Van ons a l len een cadeau. Van Tinus een f ie ts van Jo de remmen, van Theo

een voetzak, van Em een pal la en van mi j een s to la , daar hadden we een pracht r i jm b i j d ie met

10 zuste rs eromheen is voorgelezen. W e kregen kof f ie en toen we 10 uur ve r t rokken vonden ze

veel te vroeg. W e hebben een pret t ige lo l l ige avond gehad. Naar hu is werden we aangehouden

namen en f ie tsmerk cont ro le er waren e r zoveel gesto len in Del f t . Ledere jassen en bontmante ls

kunnen we n ie t meer dragen. Dinsdag werd men aangehouden kreeg een s tempel er in en moest

b innen een dag in leveren.

Maandag 8 Dec.

Vannacht heef t Japan verradel i jk de Vere. St . en Engel land aangeval len waardoor ook ons Ind ië

in de oor log is gewikkeld. Terwi j l de onderhandel inge bezig waren is Singapore a l

gebombardeerd. Van de landkaart b l i j f t vr i jwel geen p lek je meer over da t n ie t in oor log is .

Gis teravond een proc lamat ie van de Koning in, vanavond Min is te r Gerbrandi . Zoo zi t nu Ind ië in de

ze l fde toestand a ls wi j 10 Mei .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

december 1941

Zondag 1ste Kerstdag (Donderdag)

Het is goed weer, geen vors t geen sneeuw en aard ig droog. Kap. v. Leeuwen is Dinsdag naar hu is

gegaan Ri jswi jk en maakt het goed, misschien gaan we er morgenavond heen. De D weten in

Rus land n ie t hoe hard ze terug zu l len lopen . Sinds 19 Dec. heef t Hi t le r ze l f de le id ing genomen

z 'n Generaal onts lagen , wat za l het nu worden. In Lybië gaat het ook goed voor de Engelse. De

Hol landse Jant jes hebben pracht ig een s te l Japanse boten in de grond gewerkt . Zoo h ier en daar

maken de Japanners verder ingen. Vanavond hee f t de Koning in gesproken maar ondanks de 1500

m d ie tussen de D zenders inzi t s toren ze zoo da t er n ie ts te ve rs taan is . Er worden overa l f ie tsen

gesto len ze l fs nog één b i j de bewaarp laats aan de kerk (bandengebrek) Koene aan de molen 7

s tuks.

1 Jan. 1942.

Dit vergeleken met een jaar terug, wat z i jn we achteru i t gegaan. Het brood zoo s lecht a ls je een

s tuk je v lees ext ra wi l hebben dan kost het meer bonnen a ls v lees. Aan het d is t rubut ie bureau

s taan mensen uren te wachten op toes lagkaarten. Het was zoo 'n opstopping dat ze het raam

u i tmoesten, d ikke vrouwen u i t hoge school ramen k l immen, wat een toestand. Er is deze week

bes lag ge legd op a l les waar ie ts wol aanzi t , pet ten oorwarmers bont , en g is ternacht z i jn a l le

pakken en jassen van boven 15 jaar in bes lag genomen. Kap. v. Leeuwen is mooi hers te l lende .

Met de oor log gaat het naar wens. De bussen s taan geregeld overa l kapot , goed dat he t vandaag

mooi voor jaarsweer is de mensen kunnen f ie tsen.

Zondag, 18 Jan '42.

Ver leden week Zondag i s ons Ind iën Borneo en Celebes door Japan aangeval len. Het sch i jn t e r

ook n ie t goed te gaan want wi j ho ren er heel wein ig van door de rad io. Wel ze i : Amer ika de

so ldaten waren gevlugt de o l ie en andere voorraden d ie de Japanners konde, d ienen zoveel

mogel i jk vern ie t igd te hebben. Het is deze week gaan vr iezen , a l les gaat naar het i js . Er wordt

voora l i n de s tad veel kou en honger ge leden. Aan het Oost f ront wordt D. terugges lagen. Tinus

heef t nog een mooi ko r t winter jas gekregen met bont gevoerd, daar heef t een bediende van P en

K voor gezorgd . De mensen u i t de s tad proberen h ier nog kousen te kr i jgen. Kap. Van Leeuwen i s

Donderdag weer naar Kwintsheul gekomen. Z 'n Eerw. Is na zo 'n kor te t i j d a lweer hers te ld maar

nog n ie t vo lkomen op krachten. Deze week is prof fessor v . Ruyven is deze week ook gehaald. De

kerkk lok is g is ter weer voor het eers t verschenen.

Zondag 26 Jan.

We hebben een vresel i jke week van fe l le koude 17 graden vors t achter ons. Moeder is ver leden

week naar Berke l geweest en wi j ene nacht weg toen we 's avonds b i j Jan Zwinkels geweest z i jn .

Het is overa l hopeloos tobben met wate r a l les bevroor . Het is goed dat moeder Vr i jdag naar hu is

is gekomen want Zate rdag lag er zoveel sneeuw dat er geen ene bus g ing. Zondag nog wat e rb i j

en vannacht en vanmorgen weer geweld ige sneeuwstorm er gaat geen ene bus. Met de oor log in

Rus land gaat het naar wens. Ook b i j ons Ind ië sch i jnen ze e r nu wel van langs te kr i jgen, de

Amer ikanen la ten nu ook van zich horen. Ver leden week hebben we gehoord van een hol landse

zeeman d ie ge torpedeerd was en 35 uur tussen de haaien heef t gezwommen en het nu weer f i jn

v indt mee te vechten. Ze moeten h ier 11 jongens gehaald hebben Herman Lucas, een jongen van

Voskamp. Levi het joodje wi j horen van sabothage. De n ieuwe kwart jes en dubbel t jes z i jn omloop

van zink , g rote rommel , a ls je het ontvangt denk men la ten we he t maar weer gauw u i tgeven.

Zaterdag 7 Febr.

Ver leden week W oensdagavond hee f t Ro t terdam er weer eens van langs gehad, 33 s t ra ten zi jn

bommen geval len. Op 20 meter a fs tand van S. Ingaurt ook ene. De fabr iek van Stokvisch is

a fgebrand. Amsterdam heef t geprobeerd een W .A. gebouw in brand te la ten vl iegen , daar moeten

8 uur b innen zi jn . W e zi jn Dinsdagavond b i j Tinus geweest daar was de kaar tc lub met hun

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

februari 1942

vrouwen, heel veel pret gehad en Donderdag zi jn de Zwinkel t jes b i j ons geweest d ie kwamen om 3

uur to t ½ 10 met een auto. Jo Hols te in hee f t gas maar moet om 10 uur b innen zi jn . Ver leden week

Woensdag zi jn we b i j P. Zw. geweest en ‘s nachts gebleven want e r was 's avonds evenals

Dinsdagavond een vrese l i jke sneeuwstorm. W e hebben nu a l 3 weken vors t en 14 dagen hoog

sneeuw, een onbegaanbare weg. De bussen gaan n ie t meer. Ze hebben mi j Maandagmorgen naar

Del f t gebracht , maar terug kon Jeane net jes u i t Del f t komen lopen, na een uur op een bus

gewacht te hebben. Da t hadden ze me vroeger moeten ver te l len.

Pater de Greeve is gearesteerd er was Maandag ber icht b i j de he fboomact ie kaar t . Er z i jn h ier

weer mof fen gekomen aan de kust maken ze pr i kke ldraadversperr ingen in de Achterweg en

Vl ie tweg is luchtdoelafweer gekomen. Bi j Vals tar kwamen ze om inkwar t ier ing , h i j haalde er een

beet je z ’n neus voor op en kreeg te le foon b innen 2 uur je hu is u i t wezen . W e hebben n ie ts meer

te ve r te l len.

400 joden u i t Amste rdam zi jn naar Dui ts land gebracht en daar is een g i f tgasproef op genomen,

a l len gest ik t . De schoenen van he t D leger worden naar Hol land gestuurd en moeten h ier gemaakt

worden. De makers hebben h ier geen leer en werk meer en in D mensen tekor t .

Vanaf morgen 8 Febr. is er van 3 to t 5 en van 9 to t 's morgens 6 uur geen gas meer. Ver leden

week Vr i jdagmorgen kwam kapelaan Br inkman d ie b leef meeeten. Z 'n Eerw. heef t een kapelaan

b i j z ich. Pastoor z i t nog s teeds in Amersfoor t , schreef ik maak het tamel i j k goed, met Kers tmis

heb ik de k lok horen lu iden maar daar b lee f het b i j . Deze week zi jn de kapelaans d ie vanui t de

pastor ie in een par tucul ier hu is waren ver jaagd weer eru i t verdreven en zi jn nu b i j de mensen in .

Water ingen kwamen ze het K.J .C. hu is leeghalen, de kapelaan s temde toe met een heel k le in

v lagget je op een gro te bakf ie ts konden ze ver t rekken. Honselersd i jk z i jn de b i l la r ts weggehaald

door de D. a l les naar ……….. de N.S.B. -er .

Zaterdag 23 Febr.

Ver leden week Dinsdag zi jn we b i j Theo Zwinkels en Donderdagavond b i j Jo geweest , to t 3 uur

hebben we het vo lgehouden. Die Donderdag is betekenisvo l geweest , maar n ie t to t eer van de

Engelsen. Die hebben dr ie grote D. schepen van Brest naar Helgo land la ten ontsnappen, to t grote

onts temming van de Hol landers en Engelsen. Singapore is ook geval len. Borneo Selebes Sumatra

en Java wordt nu ook aangeval len. W e hebben nog s teeds hard winterweer vr iezen en sneeuw,

onbegaanbare wegen een k lomp i js . Vanmiddag een heel gebeuren, onze oude t ram kwam weer

voorb i j zoo echt u i t de oude doos te voorschi jn , d ie za l 1 Mrt weer in d ienst komen, de bussen

geven het op. De boter i s ook op, margar ine o f n ie ts . Al het a fweer dat h ier gekomen was en de

mof fen zi jn vandaag weer ve r t rokken, da t was a l leen voor de schepen te beschermen.

Zondag 2 Mrt .

Vandaag r i jden de bussen n ie t meer,en de oude t ram is weer in ere hers te ld . Van school en

ro lpaal wordt ook gestop t op verzoek. Zondag om de twee uur en anders uur , wat een rust op

s t raat . W oensdag is er een vresel i jke sneeuwstorm geweest , we z i t ten nog s teeds in sneeuw

en i js . Java is aangeval len.

Zondag 8 Mrt .

We hebben deze maand geen hefboomact iekaar t gehad. De gehele beweg ing is in bes lag

genomen.

Al de machienes en de hele voorraad papie r ter waarde van 12000 gulden ze hebben er 80 gu lden

voor gehad. W e hebben t r idrucum gehad, kapelaan Br inkman is wezen preken en 's avonds b i j ons

erg gezel l ig . Moeder is jar ig geweest het was noodweer zoo koud Zaterdagmorgen regende he t en

vr iezen en werd vo lop over s t raat geschaats . Da t was weer eens wat anders . Bi j de tu inders

worden door de mensen a l de ko len wegges leept . Jo Em en ik k regen deze week 6 wol len

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

maart 1942

japonnent jes gekocht op bru ine bonen en aardappelen in p laats van punten. Java is vandaag

geval len. T inus is vanmorgen nog naar Vlaard ingen geweest .

Zondag 15 Mrt .

Het is vandaag p racht ig weer, we weten n ie t waar we het hebben, he t was Vr i jdag i jse l i jk koud

had 's nachts 7 g raden gevro ren de mensen konden weer best naar Vlaard ingen. Er is ene nacht

erg geschoten. Herman Lucas is ter dood veroordeeld a ls saboteur 22 jaar . Het vonnis is nog n ie t

vo l t rokken. Seys Inqar t i s aan de proef tu in geweest waar de groenten b l i j f t a l les is bevroren .

5 Apr i l 1ste Paaschdag

Het z i jn weken geweest waar in veel is gebeurd. Vr i jdag voor 14 dagen heef t Herman Lucas de

kogel gekregen, na hem nog 8 dagen in het onzekere ge laten te hebben. Ver leden week van de

Dinsdag op de W oensdagnacht z i jn e r bommen geval len b i j de gebroeders Grootschol ten en

Knaap aan de Mar iëndi jk . Het moet vresel i jk z i jn , er moet een ga t z i jn wel 9 à 10 meter breed en

d iep midden in een warenhuis . Heel de bevolk ing he lpt weer g las rapen en de zaak hers te l len.

Pastoor W armenhoven van Voorhout is ook gevangen genomen. Ik ben deze week een paar keer

naar Nootdorp geweest . We hebben daar een goede? n ieuwe baasknecht . De mensen kunnen

dezer dagen n ie t ve r weg er gaat geen ene bus en de t ram een paar keer to t Loosduinen. Er z i jn 2

grote smokkelpar t i jen opgespoord. 'sGravenzande en ene in Poeld i jk b i j van Rui jven daar werden

de koeien in hu is ges lacht .

Zondag 14 Mei Hemelvaartdag

Ver leden week Donderdag werden we opgeschr i k t de Hoek werd geevacueerd. Van het roode

Kru is werden we opgeroepen a l le maatregelen waren d ie avond nog genomen om a l les een goed

ver loop te doen hebben. Het b l i jken echte r voorzorgmaatregelen te z i jn want ze z i jn er nog n ie t .

W i j z i jn zoo gelukk ig de fami l ie Roney te kr i jgen dus we zi jn ve i l ig k laar . Zondag voor een week

zi jn we op de Hoek geweest het is er a l les barak en pr ikke ldraad na 10 uur ’s avonds mag je a ls

vreemdel ing de Hoek n ie t meer in . De s igaret ten en snoep gaan op de bon. Em heef t een paar

schoenen gekocht op de bon en ik in ru i l voor aardappelbonnen. Ver leden week zi jn er 5000

mensen a ls g i jse laar gehaald o.a. Reigersberg van W ater ingen en v . Ri jn v. 's Gravenzande

kooplu i . Morgen 15 Mei moeten a l le beroepsof f ic ieren zich melden aan verschi l lende kazernes.

Vresel i jk voor d ie mensen want ze weten vooraf dat ze gehouden worden . Er z i jn ver leden week

weer 72 mensen doodgeschoten en ook weer eens 17 en 8, ze werden verdacht van geheime

wapens. De joden lopen nu met een herkenningsteken een grote o ranje s ter met het opschr i f t

Jood er in . Vanui t Engel land wordt D vresel i jk gebombardeerd s teden b randen en zi jn n ie t te

b lussen omdat ze met fos forzuurbommen zi jn en n ie t met wate r te b lussen.

Zondag 31 Mei

Vannacht hebben meer dan 1000 Engelse bommenwerpers Ri jngebied hoofdzakel i jk Keulen

gebombardeerd 44 toeste l len g ingen ver loren . We hebben er ook zoveel over horen komen er is

nog een bom ook geval len. W aar??? W e gaan koude dru iven krenten . Het wordt een hopeloze

toestand met het e ten, den Haag en Amsterdam is het onrust ig geweest . Geen aardappels ook

meer, ook h ier op het p la t te land begint he t te n i jpen. Als men nu ext ra v leesch wi l hebben is 3

gu lden een pond. De b loemen zi jn ook duur een bos zomervio l ieren f . 3 .80. W i j hebben een

vergunning voor v loerk leed en gord i jnen. W e hebben 3 k ippen gekocht voor 13 gu lden s tuk. Er is

weer een verordening, de e ieren moeten geleverd worden 15 per k ip voor 15 Aug. ook a l k r i jg men

er geen voer voor . In Poeld i jk s taat het school hoog met pr ikke ldraad omspannen. Jan Zwinkels i s

u i t onze

Zaak Nootdorp . W e hebben nu verspaper ingen en s igaret tenkaarten of het een of het ander.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

juni 1942

Dinsdag 2 Juni

Vannacht z i jn er 1036 Tommy's overgekomen. Esschen heef t beur t gehad 35 bommenwerpers z i jn

n ie t teruggekeerd . Er is hevig op geschoten van 12 to t 2 uur duurde he t voorb i j t rekken.

Zaterdag 20 Juni '42

Wij z i jn vandaag k laargekomen met de krent . 15 Mei de tu in ingegaan en nu a l k laar nog 3 kassen

van 12 roe er b i j gekrent en s tookdru iven en b inden. Onze e igen kassen z i jn a l 14 dagen k laar . Ze

hebben d i t jaar ook zoo gemakkel i jk gekrent . De toestand wordt s teeds t reur iger . In de s tad is

geen groenten te kr i jgen . Peenlof , b loemkoolb laden, paardes la en b randnete ls worden verkocht

op vastgeste lde pr i j zen d ie n ie t opgedreven mogen worden. A.s . week kr i jgen we maar 1 K.

aardappelen voor de he le week. Vanmorgen zi jn er t roepen mensen u i t de s tad gekomen voor

aardappels b i j de tu inders . De cont ro leurs konden n ie ts meer beginnen en zi jn maar ver t rokken.

De tu inders vroeten en de mensen meeslepen. Aan Sammersbrug zi jn twee contro leurs over de

brug gegooid.

Zondag 21 Juni

Vanmorgen werd er in de kerk een br ie f a fge lezen. Van de b isschoppen d ie aan de gelovigen

d ispensat ie geven op bevel van de D overheid om vandaag aardappelen te roo ien. Er z i jn veel

tu inders d ie bevel gekregen hebben d i t te doen. Ber l i jn en de so lda ten in Noorwegen hebben

zeker honger. W at wordt er vandaag toch ook weer ges leept . Ik ben ver leden Zondag in s tompwi jk

een kaas wezen halen. M. v. Ri jn is vr i jge la ten wel l icht a fgekocht . Deze week hebben ze in

Naaldwi jk a l len ber icht gehad wie van de hoek ze in hu is kr i jgen. Veel mensen komen a l over . De

Koning in is op bezoek b i j Ju l iaant je . Veel Amer ikaanse t roepen en vl iegtu igen zi jn op Ier land

aangekomen dat is n ie t voor n ie ts .

Zondag 28 Juni '42.

Het is deze week een week geweest vo l nar ighe id van mensen u i t de s tad om aardappels . De

gehele onafgebroken s t romen mensen om eten. Ze b leven 's nachts in kassen en schuren om de

andere morgen de eers te te z i jn en dat g ing door to t 's avonds 11 uur . Woensdagavond kregen de

tu inders ber icht da t het verboden was nog ie ts te geven en de aardappels d ie per f ie ts vervoerd

worden wordt ook de f ie ts in bes lag genomen. Er werden in Naaldwi jk 50 marchecese geplaats en

d ie s taan op hun posten . De mensen d ie nu nog vervoeren zi jn a l len dubbeld ik van wat ze aan de

l i jve hebben hangen. Van de t re in d ie van H. v. Hol land naar Rot te rdam gaat werd er aan de

noodrem getrokken en honderden s tapten u i t en namen de vlucht want op het s ta t ion s tond weer

contro le . Maar nu ook aan de Hoek voor ze ins tappen. Ik heb deze week mante ls to f gekocht , eers t

een vergunning voor 7 .50 gu lden en daarna 9 winkels was er één d ie nog een s tuk je mante ls to f

had, maar ook n ieuwe samenste l l ing. Dinsdag werd de parochie verschr i k t met het ongeloof l i jk

ber icht Pastoor Buswinkel p lo tse l ing over leden. Deze is p lo tse l ing 's middags na ta fe l b innen 8

min. doodgebleven. Heef t nog de H. Ol ie gehad en is Zaterdag begraven . Na de u i tvaar t kwam

kapelaan Br inkman en de W i t op v is i te . Na Maandag hebben de joden hun f ie tsen ingeleverd dus

zien we ze nu a l len lopen.

Zondag 2 Aug.

Er is deze maand veel gebeurd voor 3 weken hebben ze de joden u i t ve rschi l lende s teden o.a. het

meest u i t Amsterdam on tvoerd . De moeders werden van hun k inderen a fgerukt en mannen a l les

g ing apar t in wagens naar Polen toe de machin is ten weigerde te r i jden , maar de kogel is de

op loss ing dat ze ' t wel doen, gehele fami l ies z i jn in grachten gesprongen of lagen voor de

gaskraan. H. d . Groot u i t Ri jswi jk is voor 2 jaar veroordeeld, wat n ie t te over leven is . Vandaag is

het pracht ig weer maar voor 14 dagen geleden regende het de he le Zondag en wi j maar

bespreken om u i t te gaan. Tot 's avonds het ber i cht doordr ingt ze z i jn in den Haag en Del f t aan

het f ie tsen vorderen. Maandagmorgen ik kom u i t de kerk en jawel de herenf ie tsen werden

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

augustus 1942

aangehouden en aan de huizen gevorderd. Bi j onze jongens a l le 3 één van Di rk een

sp l in tern ieuwe d ie h i j gekocht had voor 280 gulden. Het u i tgaan g ing n ie t door , want in de t re in

en de f ie tsbewaarp laatsen aan de s tat ions waren a l de f ie tsen in bes lag genomen. Tot ik

Dinsdagmorgen b i j Jo kwam en Heerbroer opgebel t had, we kunnen toch zonder f ie tsen ook gaan.

W ij er werk van gemaakt en W oensdag zi jn we ver t rokken met v i j ven. We hebben een paar reuze

pret t ige dagen gehad, het weer was mooi a fgewisseld door een enkele harde bui a l lemaal bossen

en vennen waar we in ve rdwaald raakte to t we e indel i jk Groot Spi jk dat is een hote l vonden waar

e ten in overvloed was o.a. za lm haan t jes en f lens jes en dat in deze t i jd . Gebru ik makend op onze

lange tochten van een karret je met een h i t en onder ge le ide van monsein jeur door d ie t i te l hadden

wi j met heerbroer d ie z ich zoo bekend gemaakt had een goed hote l gekregen hebben we pret t ige

dagen gehad met goed e ten en dr inken en keerde Vr i jdagavond te rug. Deze week is ook f i jn

geweest . Heerbr . is een keer mee wezen eten en 's middags hebben we gepic-n ic t op de b leek.

Rie Ronei j kwam ook, om 7 uur moest Heerbr . naar de met ten in Ri jswi jk . Vr i jdag zi jn van Rony

moeder wezen halen , ze kwamen met de grote wagen gel i jk k leren en pakken brengen. Heerbr .

was er ju is t weer d ie wou ook graag mee we zi jn de rekken door gereden en hebben veel gezien

van de werken der D ze zi jn nu aan een gracht begonnen z .g. tankval . De roode pannenbuurt en 7

tu inders moeten opbreken. Van Terheide zi t ten ze gedeel te l i jk op Kwintsheul , maar verder gaat

de evacuat ie n ie t door voor lop ig . W e hebben ondertussen een n ieuwe pastoor v .d . Berg een

gezel l ige aard ige baas. Van onze oude Pastoor i s er boelhu is geweest , a l les is heel duur gegaan.

Professor Cleophar is met kapelaan vd. Hei jde een middag wezen eten e rg gezel l ig . W e zi jn a l les

aan het vers toppen geweest wol le dekens en lakens. Em d ' r mooie f ie ts i s u i t e lkaar gehaald. W i j

horen dat ze vandaag aan het damesf ie tsen vorderen zi jn .

Zondag 6 Sept.

Het is onder tussen weer een maand geleden dat ik geschreven heb . De Joden in den Haag

hebben het ze l fde lo t ondergaan a ls in Amsterdam 5.600 joden zi jn op een nacht weggehaald . Bi j

ons is Levi met z ’n zus je ook ver t rokken op een Woensdagmorgen kwam er ber icht dat ze Vr i jdag

op de tu in moesten zi jn . In den Haag reden 's nachts na 12 uur expres de e lec t r ice t rams. De

Tommy zi jn boven Rot te rdam geweest en hebben W i l ton gebombardeerd . Ze hebben e r vresel i jk

op geschoten. Aan Dekkershoek je en Voorschoten zi jn 2 E naar beneden gekomen, waarschi jn l i jk

a l aangeschoten in Dui ts land b i j hun aanval len. Het waren Canadezen. W ij hebben deze week wel

mooi maar ongel i jk weer , maar daar 14 dagen voor iederen dag pracht ig weer iedere dag. W i j z i jn

toen een avond met Heerbroer Tinus en Jo naar de Hoek geweest . He t was een prachtavond te rug

in de l ichte maan boven op d ie Maasdi jk een bee t je Valkenburg. Kap. de W it van de Hoek is

benoemd op W assenaar. W e hebben nu anderen bonkaarten s tad en land verschi l lend, dat we ze

n ie t meer kunnen geven of ru i len. Op de bon waar ve rmecel l i en maizena of b indmiddel op te

kr i jgen was nu anleen maar vermecel l i meer en morgen gaat de tapteme lk ook op de bon ¼ per

persoon. 15 Aug. heef t Pastoor

Warn ink z 'n Pr ies ter fees t gevie rd, wi j z i jn ook naar een feestavond geweest een pracht

toneels tuk. (De Pastoor van vandaag is het aanb idd ingsfeest . Pate r Ols thoorn v ier t z 'n 25 ja r ig

Pr ies ter feest . De Engelsen hebben een vern ie t ig ingsaanval gedaan in Dieppe. Ze konden pracht ig

optrekken en de D hadden geen vl iegtu igen genoeg meer om op te komen. De E waren meester in

de lucht . W el hebben ze veel mannen ver loren en de D hebben het op de zenuwen gekregen

overa l worden versperr ingen gemaak om de Hoek wordt een tankval gemaakt verschi l lende

tu inders hebben moeten ru imen hun huizen zi t ten to t nog toe de mof fen in en de Roode

pannenbuurt z i jn ze aan het a fbreken. Docter Knip en nog meer g rote hu izen zi jn ook on tru imd

voor de mof fen. Verhoek zi t ook op Naaldwi jk . Van a l len mogel i jke landen is er een aanval

gedaan op Dui ts land 6 s teden zi jn ve rn ie ld Amer ika heef t ook deelgenomen. Gis teravond kreeg ik

b i j Koos vd Hoeven een voorspel ing.

9 Sept . za l de inva t ie z i j n . Maandagmorgen schr i j f ik nu even b i j er komen heel hoog Tommy's

over en wi j ho ren vechten in de lucht boven de wolken, a l le Telefoonverkeer legt s t i l , de mensen

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1942

s taan a l len bu i ten en voelen a l een beet je vr i jhe id . Ik kocht vanmorgen wat bote rbonnen voor 8 ,75

waar een pond boter op te koop is .

Zondag 20 sept. '42 .

De dru iven zi jn we zoo goed a ls a l lemaal kwi j t ook de Al icant d ie s taan op 45 cent en

Frankenthaler

50 cent . Ver leden week zi jn er 30 mensen van de k is tenfabr iek van Bodegraven 20 van

Kuivenhoven naar Dui ts land ver t rokken. Er moeten er u i t den Haag 4 .500 weg, 200 van de

bakker i j van Hus. Vresel i jk en heel veel nachten gaan de Tommy's onafgebroken over . Ze werpen

nu bommen van 4000 Ki lo . W e hebben vandaag ext ra snoepbon gehad en meer aardappelen. Dat

heef t wat in want het ext ra brood is geheel ingetrokken. Beschui t is b i jna n ie t meer te kr i jgen. W i j

z i jn ver leden week met Heerbroer naar Nootdorp geweest , d ie is het land wezen regenen.

Vieveen is deze week voor het eers t weg. Die zaak is ook weer a fgedaan. W i j hebben een

u i tnodig ing gehad van Merk u i t Brabant om te komen, dat zu l len we maar doen. De Jozefgezel len

en Graal z i jn opgeheven . Het is deze week verp l i cht in leveren geweest van oud geld, men mag

het n ie t meer bezi t ten. De E bo ten moeten deze week aan de Hoek geweest z i jn . Er worden a l

verschi l lende jongen van 18 jar ige leef t i jd opgeroepen voor de arbeidsdienst . Pr ins Bernhard

heef t voor de rad io bekend gemaakt dat Ju l iaant je e inde Januar ie een k ind je kr i jg t .

Zondag 4 Oct.

We zi jn ve r leden week van Zaterdag to t Maandag naar Geert ru idenberg geweest op u i tnodig ing

van Mi jnheer Merk . Er z i jn daar 2 meis jes zoals Em en ik . W e hebben het er best naar ons zin

gehad. Ext ra brood kr i jgen we n ie t meer. Er z i jn a l mensen d ie ons 3 x daags aardappelen eten .

Dinsdagavond is het bes tuur van de E.H.B.O. op vis i te geweest b i j onze voorzi t ter d ie in het

jachthu is in het Staa ldu inse bosch woont . ' t W as er erg gezel l ig . Er ve r t rekken t re inen vo l mensen

d ie moeten gaan werken in Dui ts land. Ik heb Dinsdag 4 kazen u i t Stompwi jk wezen halen , maar

moest onderweg nog a l eens schui len voor contro leurs toen ik in een cafet je zat kwamen hun daar

ook een b ier t je ha len . Ze vermoede gelukk ig n ie ts . Ik had mi jn mante l over de bagage gegooid.

Het is nog s teeds iedere dag prachtweer. Er z i jn ver leden week Zondag aan Terheide 6 jongens

op een landmi jn ge lopen 3 ervan vermorzeld en anderen zwaar gewond naar het z iekenhuis . De D

dur fden er ze l f n ie t naar toe omdat ze de kaar t n ie t hadden. Toen hebben ze gezocht naar een

jood d ie was e r n ie t en heef t de brandweer de redding moeten brengen. In Poeld i jk namen de D.

15 mooie grote dekzei len aan de ve i l ing van de schui ten mee.

Dinsdag 13 Oct. '42.

Donderdag 8 Oct . hebben ze onze oude joodje Gabie Fonte in met z 'n vrouw weggehaald. Er

s topte een auto met 2 D. s tapte b innen s leurde Gabie d ie z iek was van bed en z 'n vrouw d ie nog

ie ts b i j de buren wou zeggen aan de hangende mee de auto is naar het po l i t iebureau gegaan en

van daar weg.

Dinsdag 27 Oct.

Wat is er de laats te t i jd een grote veron trust ing gekomen. Hoek van Hol land is voor een groot

gedeel te naar Rot te rdam Zuid geëvacueerd. De mensen moeten gord i jnen en haarden la ten

s taan. De gehele kusts t rook waar Naaldwi jk W ater ingen den Haag ook onderva l t mag zich

n iemand meer vest igen en loopt ook kans geëvacueerd te worden. H. v. H. za l h ier n ie t meer

mogen komen en wi j zouden a l len naar Drente moeten daar z i jn ze barakken aan het bouwen. De

mensen in den Haag en Scheveningen zi jn a l druk aan het verhuizen meer het land in . In

Scheveningen en den Haag hebben ze langs de boulevares een muur geze t van 2½m. d ik 4

m.hoog en bovenaan 1½ m. d ik en 2 m. in de g rond. Al de g rote hote ls en vi l la 's z i jn a l bezet door

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

oktober 1942

de D. De vi l la 's de b innenmuren u i tgebroken zodat het één geheel is . Maandag 19 Oct . z i jn we

naar de Hoek geweest . Het is n ie t om aan te z ien wat er gebeurt , a l d ie mooie tu indershuizen zi jn

net jes afgebroken en gaan naar Dui ts land. Huizen s te len. Ze zi jn met de tankval daar bezig , het

gaat ve rbazend snel en 's avondsmet 10 g rote sch i jnwerpers de nachtp loegen. Voor de 2de

tankval s taan ook de paal t jes a l . Die middag hebben de D ook verschi l lende huizen o.a. van

Langerve ld De Frans en Mevr. Lamping wezen bek i jken, ook de scholen, d ie zouden voor 15 Nov.

leeg moeten zi jn . W at z i t ten de mensen a l len in angst . Met de E.H.B.O. hebben we Zondag 2

tweede pr i j zen gehaald in Del f t . Ik ben ze l f nog a l ongelukk ig geweest deze week 2 x geval len

met de f ie ts aan beide kanten dus 2 kapot te kn ieën. Er gaan 3x in de week s tampvol le t re inen

mannen weg naar Dui ts land, o fschoon ze er n ie t een a l len werk hebben. De kerkk lokken worden

ook gevorderd.

Zondag 1 Nov. '42.

We hebben een pracht week gehad, a l de scholen zi jn in bes lag genomen en moeten W oensdag

ontru imd zi jn . De paroch ianen moeten mee helpen s jouwen. De k inderen dezen week geen school .

Mooie hu izen B.v.d. Ende 'Gr. W eg. Notar is Aren tse Di jkweg De Vermeulen, Bodegraven, Zweeres

v. Len teren, de vakschool met haar d isat r ice en congierge, a l les moet Woensdag leeg s taan voor

de n ieuwe horde. W i j z i jn ook bang weg te moeten. In Gelder land zoeken ze p laa ts voor het

West land. Ik ben vandaag met d i t mooie weer nog een kaas wezen halen Stompwi jk f .2 ,25.

Zondag 15 Nov. '42.

Zoo is dan de vor ige week a l les vo l t rokken zooa ls ik geschreven heb . De k inderen zi jn overa l

ondergebracht in ca fés pakhuizen waar ze ½dagen school hebben. Maandag moest de

Burgemeester in den Haag komen en kwam met de vresel i jke t i jd ing terug dat er 72 tu inders weg

moeten Groeneweg, Galgeweg, Opsta l r icht ing Baakwoning. Heel Naaldwi jk is vo l ontzet t ing. Het

is nu zoona dat ze de kassen kunnen meenemen en dan moeten ze de g rond b l i jven bete len, dan

de r icht ing Nieuwe weg Poeld i jk en verder door , a f i jn het is n ie t te beschr i jven hoe erg. De

Maasdi jk vanaf het kerk je naar de Oranjes lu is . Het Stae ldu inse bosch W eter ings Ar ie Vi j verberg

en de de Bru inen moeten Dinsdag weg zi jn . Al de andere tu inders 28 Nov. Een ieder zoekt weer

een p laats je om b i j mensen in te komen, maar de toestand wordt hopeloos. Di t a ls moet weg voor

een tankval , de eers te is b i jna k laar . H.v. Hol land wordt s teeds meer ont ru imd. W i j z i jn er

vandaag nog geweest . Met de oor log gaa t het goed. De Amer ikanen zi jn Zondag in N. Afr ika

Frans gebied ge land, omdat

Ze een D. I . invat ie vreesde. Hi t ler is nu met z 'n t roepen onbezet F rankr i j k b innengegaan. Rommel

weet n ie t hoe snel h i j te rug za l lopen in Lybië. De oude mensen in Haag z.g. renten iers z i jn a l len

naar Gelder land verbannen. De Sport laankerk is ont ru imd en a l le oml iggende huizen . In Naaldwi jk

zouden voor lop ig de ren ten iers mogen b l i j ven. 's Gravenzande 400 gezinnen weg. Heel W est land

s taat op z 'n kop . Deze week kwam Kees of we dru ivenblad wi lde p lukken 10 cent k i lo en h i j k r i jg t

natuur l i jk nog meer. Af i j n we hadden u i t ons tu in t je voor 29 gu lden en f i j n de rommel kwi j t da t was

één gulden per uur voor ' t p lukken. W aarschi jn l i jk wordt he t gebru ik t voor tabak zonder bon .Bi j

Mevr . Lamping is de avocate in Juf fs Marcus moet ook nog.

Zondag 22 Nov.

Deze week zi jn de dru iven gesnoeid. Het gaat met de oor log p racht ig . Aan Sta l ingrad heefd de

mof grote ver l iezen. Rommel t rek t nog s teeds te rug. De bevolk ing van I ta l ië roept om vrede . H. v.

Hol land moet he lemaal leeg op 100 gezinnen na d ie de weermacht n ie t kan missen. Gis teravond

hebben er weer 28 tu inders ber icht gehad dat ze mogen b l i jven zi t ten P.Zw. L Zw.v.Baalen en de

hoge geest .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

november 1942

Woensdag 25 Nov.

Vaandaag zi jn de kath. scholen vr i j gegeven. Notar is Arentse mag weer in z 'n hu is . Voor hoe lang

a l les . Onze Burgemeester z ie t het voor Naaldwi j k ook somber in . De anleenwonende moeten

ru imen voor grote gezinnen, maar ze mogen h ie r in Naaldwi jk b l i j ven. We hebben een pracht

burgemeester d ie z 'n mensen houdt zoolang h i j kan. Aan H.v. H. ver t rekken veel Dui tsers . In N.

Br . werd vandaag s t reng gecontro leerd door D met handgranaten naar persoonsbewi j zen.

Scheveningen worden huizen afgebroken en in r i jnacen naar Dui ts land toe. Met de oor log gaat het

naar wens.

Maandag 30 Nov. '42

Donderdag hebben de D in Del f t in a l de mooie woningen de mooie meubels , sch i lder i jen, vazen

en haarden gevorderd. Ook in den Haag gebeur t het . W at de mensen in hun woningen hebben

moeten achter la ten gaa t a l les naar Dui ts land. Vandaag moesten de haarden op kosten van de

gemeente in Naaldwi jk u i t de hu izen van de tu inders d ie ze moesten achter la ten weggehaald

worden voor de mof . De huizen worden n ie t a fgebroken d ie opdracht was een grote D

zwendelzaak, waar onze burgemeester f i jn achte rgekomen is . Donderdag waren Tinus en Jo 12

jaar get rouwd. 's Morgens kwam er ber icht dat ze mensen in hu is kregen, en 's middags 2 uur

s tond er een vrouw van 62 jaar aan de deur , d ie had 's morgens ber icht gehad, moest er de

andere dag 12 uur u i t wezen, hopeloos t reur ig . Dus, wi j 's avonds kamers ontru imd. Hun zi jn de

en igste op W ater ing en Kwintsheul da t zu l len ze wel aan de Kemmersen te danken hebben. De

Burgemeester van 's Gravenz. heef t ze 3 keer ondervraagt hoe ze ontvangen waren, hadden ze

k lachten dan moest Tinus ze l f u i t hu is . Maar daar heef t h i j geen eer van. H.v. Hol land zi jn we

vanmiddag geweest d ie mag weer gedeel te l i jk b l i jven. Het is een droeve toestand a ls je over de

Waal f ie ts a l d ie lege hu izen, De Galgenweg hee f t weer een week u i ts te l . A v.d . Ende de boer een

maand en H. Groenwegen mag helemaal b l i jven zi t ten. Ook moesten er weer mensen d ie e r in de

week u i tgegaan waren Zaterdag in weer in hun huis wezen. Al lemaal pes ten. De Franse vloot

heef t z ich in de lucht la ten vl iegen een s t rop voor de D. Aan Sta l ingrad gaat het naar wens, da t

horen wi j ondanks onze kapot te rad io .

Dinsdag 15 Dec.

Het wordt een t reur ige toestand. W oensdagmorgen zi jn e r u i t Monste r een t ram met 400 mensen

ver t rokken naar Culemborg. Tante Ger mocht nog b i j haar zoon Kees in . Oom Ar ie is naar Vleuten

gegaan naar z 'n zoon, maar daar mag h i j ook n ie t b l i jven, d ie moet naar Arnhem. In Naaldwi jk

b l i j f t het nogal rus t ig , maar hoelang. Er is deze week vergader ing geweest o f ze de k inderen van

3 to t 14 jaar b i j hun ouders vandaan zu l len ha len te beginnen 's Gravenzande. Onze rad io is nog

s teeds s tuk, maar er wordt voor tdurend gesproken over de Oekraïne, dat het daar zoo vruchtbaar

is , daar wi l l en ze ons heen hebben. W at za l ons nog te wachten s taan. De hooggeplaats te

personen zien a l les heel zwaar in . Zondag 6 Dec . z i jn e r 300 vl iegtu igen boven Eindhoven

geweest . Prec ies tussen 12 en 1. De gehele Phi l ips fabr iek l ig t in e lkaar . Ondanks een goed

u i tgezochte t i jd z i jn er nog 100 s lachtof fers geva l len. Maar de D zi jn na de E opgestegen en

hebben nog even het z iekenhuis en een kerk gebombardeerd. W i j hebben f i jn de gasoven van

Roney in gebru ik en kunnen nu brood en koek bakken. Er z i jn aan de Hoek weer boten getrof fen

van een konvooi dat u i t voer . De E zender waarschuwt de mensen da t nu de D a l les wegs lepen

voor het Oost f ront de spoorwegen gebombardeerd worden ze het op de b innenvaar t vervoeren,

maar dat ze d ie nu ook gaan bombarderen. Daar worden ook de huizen van Scheveningen in

weggevoerd. W at de tu inders in

's Gravenz. en Naaldwi jk in hun huizen moesten la ten kachels lampen zi j l in op gehaald en naar

de bond vervoerd. Daar s taat nu a l les , maar n ie t anders a ls dat ze a l les 3x hebben la ten va l len.

Als het weggaat naar Du i ts land s taat erop. L ie fdesgave van de Neder lander aan de bui tenkant op

de wagons.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

december 1942

Zondag 20 Dec. 1942 .

De buren hebben dagen aan het hooi r i jden geweest wat gevorderd was b i j het s ta t ion werd het

gepakt en daarna in wagons weg. De D. d ie h ier z i t ten t rekken Vr i jdagmorgen 8 uur weg en keren

's avonds met karren hooi en s t roo i te rug voor hun paarden. Ze zi jn de he le week aan het zand en

bazal t lossen aan de haven b i j he t s lachthuis 's nachts komen de t re inen en overdag lossen er

l iggen onoverzienbare hopen. De huizen zi jn ze aan het a fbreken van de tu inders in de

Groeneweg en de Poel . Er wordt druk over gepraat om a l het boerenland dat l ig t in de r icht ing van

Kwinsheul en de L ier tu in land te maken. De tu inders z i jn a l les aan het a fbreken. Ze moeten het

voor Jan . van de tu in a f hebben. Vr i jdagmorgen begonnen p lo tse l ing de k lokken te lu iden. Dat zou

voor het laats t z i jn , maar ze hadden ze nog n ie t gehaald dus hoorde we ze g is ter en vandaag

weer. De gro te kerk is reeds u i t , b i j ons mag a l leen de k le ine Angelusk lok b l i jven. Rommel t rek in

Afr ika nog s teeds terug en de Dui tsers k r i jgen in Russand ook vresel i jk e r van langs.

Dec. 29 Dec. 1942 .

Zoo s tonden dan met Kers tmis onze 3 grote k lokken boven op het kerkp le in to t grote ergern is van

de bevolk ing. In de kerk was a l les p lecht ig en f i j ne Kers ts temming. Ondanks dat onze rad io nog

s teeds kapot is horen wi j dat het met de oor log goed gaat , de Russen winnen s teeds terre in .

Dar lan is in Afr ika doodgeschoten. F i jne opru iming. Twede Kers tdag is Jacob van Oome Toon

geweest , d ie was voor 5 dagen geleden vr i j gekomen u i t het gevangenkamp in Ommen. W at d ie

heef t meegemaakt . Hi j moest een ½ jaar z i t ten voor een koe s lachten. Het is honger l i j den en hard

werken geweest . Hi j was to taa l verzwakt en mag nu b i jna n ie ts gebru iken om n iet z iek te worden.

Wat dat een ze l fbeheers ing kost . Hi j zegt dat het nooi t te ver te l len is wat daar meegemaakt wordt

en za l ook wel oppassen er n ie t meer te komen.

Oudejaarsdag 1942.

Zoo is dan ons oude jaar ten e inde wat ons wein ig goeds heef t gebracht . Het laats te n ieuws is da t

g is ter de meis jesschool weer ont ru imd is voor de mensen d ie h ier werken de O.T. en vandaag

horen wi j de ve i l ing van Wester lee moet ook weg. Laten wi j b idden en ver t rouwen da t 1943 ons

vrede brengt en wi j in ons d ierbaar W est land mogen b l i jven wonen.

Zondag 10 Jan. 1943.

Van Dinsdag to t Donderdag hebben we Mien t je Merk a ls logé gehad. Gezel l ig geweest . Het is d ie

dagen gaan vr iezen en Donderdagnacht sneeuw ook 's morgens nog sneeuwstorm. De bussen

gaan nog. Op het ogenbl ik i jze l t he t en is het g lad. In Brabant gaan e r iedere nacht veel

v l iegtu igen over en s to r ten er ook brandend neer , d ie gaan dan weer op de t re inen naar D.

Mient je ver te lde b i j de landing van de E in Dieppe hebben ze een tank achtergelaten d ie in zee

vaar t en zoo het land opkomt en voor n ie ts wi jk t , d ie hebben de D naar V l iss ingen overgebracht ,

vandaar b i j ons de tankval len en hoge muren langs het s t rand. Op het ogenbl ik kunnen ze n ie t

zoo hard doorwerken b i j ons. In de meis jesschool z i jn een 200 jongens gekomen van de

organisat ie Todt in un i fo rm, er loopt wacht voor school . Het gerucht gaat dat de Molenstr . ook

weg moet .

Woensdag 27 Jan.

Vandaag groot n ieuws. Vannacht om 3 uur is de conferent ie van 10 dagen te Cassa Blanca tussen

Prec ident Rosenvel t en Curc i l en a l les mogel i jk Generaals . Daar is bes lo ten om D. I en J . aan te

va l len to t een onvoorwaardel i jke overgave. In de loop van d i t jaar kunnen wi j ze verwachten. Het

gaat met de oor log pracht ig . Zaterdagmorgen vroeg zi jn de E. Tr ipo l ie b innengetrokken. Rommel

loopt nu zoo hard h i j kan terug op Tinus aan. Als dat nu va l t hebben de gal l ieerde hun doel

bere ik t en is de M.zee vr i j . I ta l ië is z 'n overzee 's gebied nu ver loren. In Rus land gaat het ook

pracht ig . De laats te 14 dagen gaan de Russen snel vooru i t . Ver leden week Maandag is Leningrad

ontzet na 15 maanden door de D bezet te z i jn geweest . Het leger b i j Sta l ingrad is na een

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

januari 1943

u l t imatum dat ze eers t nog de D nog geste ld hebben dat ze z ich nog over konden geven , wa t ze

n ie t gedaan hebben nu to taa l ve rs lagen. Aan a l le f ronten rukken ze snel op. Ber l i jn is v resel i jk

gebombardeerd. Ook zi jn ze weer eens een keer naar E geweest met de bommen.

We hebben Dinsdag 19 Jan. een Pr inses je gek regen. 19 Jan.1943 geboren Pr inses Margr ie t .

Zondag 31 Jan.

Gistermorgen om 11 uur zou Geur ing spreken toen h i j echter beginnen zou vie len de bommen op

Ber l i jn zoodat e r maar m i l i ta i re muziek kwam en Geur ing eers t om 12 uur kwam, zoolang heef t h i j

zeker in de schui lke lder gezeten. Hi j hee f t een p roc lamat ie van Hi t le r voorgelezen d ie kon n ie t u i t

z i jn hoofdkwart ie r vandaan. Hi j ze i : o .a . dat de Russen zoo anders voorgedaan hadden tegen de

f innen, met hun gebrekk ige wapens en ze nu tegen de D zoo 'n geweld ig leger hadden, daar

hadden ze n ie t op gerekend. In D worden a l le mannen van 16 to t 65 en a l le vrouwen van 17 to t 45

jaar opgeroepen. Zondags r i jd t voor taan de t ram ook n ie t meer en in de week mogen we met de

eers te t ram en bussen en ook 's middags om 5 uur in de t i jd van de schoolk inderen d ie naar den

Haag moeten n ie t meer mee.

Zondag, 7 Febr. 1943.

Het gaat aan het Russchies f ront pracht ig . In de Kaukasus is weer een t roep D inges loten.

Sta l ingrad is deze week of f ic iee l overgegeven met 28 Generaals . Hiervoor moeten in D in de

afge lopen week a l le amusementen Theaters en Cafe 's 4 dagen ges loten z i jn voor rouw. In D

moeten a l le zaken wat n ie t ind i rec t levensbehoef te is s lu i ten en de mensen oor logswerk doen.

Curch i l heef t geconfereed met Turk i je . Deze is nu aan de kant van de geal l ieerde. Vandaar is

Curch i l naar het e i land Cyprus gegaan hee f t de bevolk ing toegesproken dat een hal f mi l ioen E

zi jn in Afr ika d ie ook over zu l len s teken naar he t noorden. Vandaar is h i j naar Ca ïro en in Tr ipo l i

heef t h i j het 8s te Br . leger ge inspecteerd en bedank. Rosevel t heef t gesproken dat ze in zouden

va l len maar wanneer en waar in Noorw. Neder l . Belg ië , Frank r i jk ,Cic i l ië o f I ta l iëkon h i j n ie t

zeggen. Ui t Poeld i jk en overa l t rekken de D weg. Aan H v .Hol land komen ze van de luchtmacht .

Deze week is de N.S.B. in de Staat ingeschakeld. Vanui t E. heef t min is ter Gerbrandy gesproken

dat de Neder landers d ie in overheid z i jn geste ld verp l icht z i jn tegen te werken. De opdracht is

voorgespeld, zoodat we ze op konden schr i jven. Het gerucht gaat dat de Burgemeester van

Amsterdam is doodgeschoten. Ze zeggen nu dat de mensen d ie nu u i t hun huizen zi jn en d ie ze

afgebroken hebben da t het n ie t nodig was geweest . Het moet zwendel geweest z i jn . Em is nu 14

dagen b i j P. d . Bru in om te he lpen.

Woensdag 10 Febr. 1943

Em is Maandag thu isgekomen. Aan het Russchies f ront gaat het snel vooru i t , we horen nu ze l fs a l

gevechten in de Oekraïne. Van de aans lag op de Burgemeester van Amsterdam is n ie ts waar

provinc ie N.en Z . Hol land. W i j moeten vanaf Maandag weer om 10 uur b innen zi jn . Er is

Vr i jdagavond een aans lag gepeeld op Lu i tenan t-Generaal Sysfar t . Een landver rader . Deze is

Zaterdag over leden . Volgens de krant heef t h i j n ie t gewi ld dat er om hem bloed zou vergoten

worden. Maar nu zi jn ze Zaterdag a l begonnen de s tudenten op te p ikken. En g is termorgen in den

Haag en nog veel meer p laatsen worden jongens van 16 to t 30 jaa r op s t raat opgepakt , van bed

gel icht , u i t school gehaa ld een vresel i jke toestand. Gis teravond op de dans zi jn h ie r ook de

jongens der namen opgeschreven. W at een vresel i jke anst ige t i jd . Vanavond horen wi j dat er weer

2 hoge N.S.Bers doodgestoken zi jn . Ook hebben ze meis jes gehaald, de overva lwagen s taat voor

het s ta t ion waar ook meis jes opgepik t werden. Ze moesten er 30.000 hebben. W elke maatregelen

zu l len ze nu weer nemen.

Zondag, 14 Febr. 1943.

Er is een vresel i jke angs t ige week geweest voor de mensen. Ze vo lop bezig gebleven jongens en

meis jes op te pakken. Ze worden naar Vuch t in een concentrat iekamp gebracht . Hie r in ' t

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

februari 1943

West land is a l les nog rust ig gebleven . Veur en Le idschendam zi jn ook a l le tu inders jongens

gehaald. De nonnen van Br ie l le dat D zi jn , d ie z i jn met de Noorderzon ver t rokken, n iemand weet

waarheen. De Pastoor van de Hoek is ook naar Vugt overgebracht . Vanmiddag ber icht de rad io

dat Ammersfoor t waar de D in het kamp zi t ten door de E bestookt is , ook de Hoogovens in

IJmuiden. Gis ter z i jn er weer doodgeschoten in den Haag. Den Haag en Amsterdam moeten om 8

uur b innen zi jn . W i j nog om 10 uur . W e zi jn dan ook vanmiddag wezen s lapen en gaan vanavond

voor 10 uur naar Mien toe d ie is jar ig to t morgenochtend 4 uur . Curch i l en Rozenvel t hebben deze

week gesproken, b innen de eers tvo lgende 9 maanden zu l len ze zoo spoedig en kracht ig mogel i jk

het vaste land van Europa aanval len en n ie t rus ten voor de t roepen in Ber l i jn en Rome s taan, om

daarna met Japan af te rekenen. Gis ter k reeg ik er van de bote rboer een ½ P margar ine b i j

o fschoon h i j e igenl i jk a l leen margar ine mocht geven. Di t verkocht ik hem terug voor f .5 .25 per ½

P. Dan ze l f maar wat ka rne van de melk d ie we b i j Duindam halen.

Zondag 21 Febr. 1943.

Het begin van de week kwam het prachtber icht Zondag Rostof geval len en 48 uur la te r Charkof .

Een paar g rote s teden en spoorwegknooppunten in Rus land. De Russen vorderen snel . Geubbels

heef t weer gesprokendat er meer arbeidskrachten moeten komen. Ze zi jn h ier in Naaldwi jk aan

ve i l ingen en winkels ook het personeel op wezen nemen. Van de jongens d ie ze opgepakt hebben

zi jn er veel teruggekomen. Ze gaven deze week f .2 .50 voor s igare t ten. Er is vanmorgen een br ie f

in de kerk voorgelezen van de b isschop, daar s tond een schr i jven in dat aan de

Ri jkscommisar is ger icht was over de gewelddaden d ie tegenover ons vo lk gepleegd zi jn ook s tond

er in het verbod dat wi j verp l icht z i jn er n ie t aan mee te he lpen voor de mensen d ie er voor

worden aangeste ld . Ze hebben er in Del f t weer één vermoord op z 'n Amer ikaans gel i jk met een

auto weggevoerd midden op de dag. Ver leden week hebben ze op een nacht om 12 uur a l de

joden u i t de z iekenhuizen gehaald en weggevoerd.

Zondag 28 Febr. 1943.

Maandagavond s tond er in de courant een s tuk van Generaal Smidt over de voorgelezen br ie f . De

katho l ieken zu l len nu ge l i jk geschakeld worden met de joden. Hi t ler hee f t in een proc lamt ie

gezegd da t nu D. zooveel o f fers moet b rengen e r ook in de bezet te gebieden veel mannen

opgeroepen zu l len worden , wat dan ook deze week a l begonnen is . De gezinnen met grote

jongens verkeren in hevige angst . Thege-Slowaki je , Gr iekenland en Luxemburg zi jn

gemobi l iseerd. Vr i jdagavond zi jn e r aan één s tuk door v l iegtu igen overgegaan een 1200 zi jn er

boven Keulen hun bommen wezen werpen en op de dag ervoor z i jn e r Amer ikaanse en Engelse

v l iegtu igen boven W i lhe lmshaven en andere s teden geweest zoodat er 24 uur achter e lkaar

gebombardeerd is wat zoo ze i : vanmiddag de E zender een voorbere id ing op de invas ie mag

heten. Deze week wordt er in E een legerweek gehouden ook a ls voorbere id ing.

Zondag 20 Mrt .

Ze hebben ver leden week a l de zaken in Naaldwi jk a fge lopen om personeel op te schr i j ven.

Verschi l lende zi jn er a l weg naar Dui ts land. Deze week s tond e r in de courant dat a l de zaken

geen boodschappen meer thu is mogen brengen, u i tgezonderd bakkers , g roenten en

ko lenhandelaren na 15 Apr i l . Donderdag is Maass lu is vresel i jk gebombardeerd, vanaf 7000 meter

hoogte. Het moet om de havenwerken te doen geweest z i jn , maar de burgerbevolk ing is zwaar

getro f fen, een kerk u i tgebrand en eene beschadigd. Eer-ver leden week Vr i jdag is moeder jar ig

geweest , zoomaar u i t de vasten. Kap. Vink van H.v. Hol land was er 's morgens kwart over negen

a l , is to t 5 uur gebleven en toen h i j thu is kwam lag er benoeming naar Terse l . Z 'n Eerw. is nog

n ie t daarheen ver t rokken, het ausweis is nog n ie t a fgekomen. W at is er Maandag een consternat ie

gekomen in de handel . Zaterdag s tond e r reeds in den Haagsche couran t dat de bankbi l je t ten van

1000 gulden Maandag ongeld ig zouden zi jn . W ie het wis t hee f t nog geprobeerd er Zondag vanaf

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

maart 1943

te komen en Maandagmorgen to t ½11 zi jn ze op het postkantoor ook nog aangenomen, to t e r

te le foon kwam en a fge loopen was het , nu is er handel in voor 500 kan men ze koopen. W i l men ze

aan Del f t op het be last ingkantoor brengen dan moet men ze kunnen verantwoorden. De belast ing

van d i t j aar wordt e r a fgehouden en geld voor he t onderzoek. De rest zou men dan la ter

terugkr i jgen. Di t wordt gedaan om de zwar te handel te onderdrukken. Nu proberen de mensen de

100 br ie f jes ook op te ru imen maar het kan heel goed dat aanstonds de b r ie f jes van 10 ongeld ig

worden verk laard. De ke len worden b i jna a l lemaal maar a fgekeurd omdat er toch geen vervoer is

naar Dui ts land .

Zondag 18 Apr i l 1943.

Het is een t i jd ge leden dat ik aantekeningen heb gemaakt . De ke len worden s t reng gecontro leerd,

maar gaan weg, de onze waren a l len goed en we hebben ze ook getrokken. Deze week kregen we

een bon voor een e i . Ik z i t voor tdurend in Stompwi jk om kaas. Dat gaat wel . In de handel is ze

7,50 gu lden pond. Vleesch kr i jgen we zoo goed a ls n ie t meer. Kaas op de bon ook n ie t en bo ter

ook n ie t .

De week na Maass lu is is Rot terdam vresel i jk gebombardeerd en Schiedam. W oensdag 23 Mrt z i jn

er in Rot terdam weer verschi l lende s t ra ten en woonwi jken verwoest en u i tgebrand, du izende

mensen dak loos. Er wordt door de vo lksd ienst een co l lec te gehouden, daar zu l len we maar n ie t

aan geven . A.s . Zondag is er een spec ia le co l lec te in de kerk ook. Vandaag voor 14 dagen zi jn we

naar de Hoek geweest . De Tommy kwamen over , weer naar Schiedam. Wat een donderend afweer

a ls je er zoo vlak b i j ben t . Het heef t ver leden week W oensdag vresel i jk gestormd a l het jonge

groen, dat zoo vroeg was u i tge lopen is verwoes t z ie t zwart van de nat te zeedamp d ie u i t zee

ops loeg. Het is ve rder iedere dag pracht ig weer, a l les is vroeg , de dru iven zi jn a l ve r , en he t is

razend druk in de tu in en geen hulp. 200 jongens u i t Naaldwi jk z i jn voor de keur ing geroepen

aangebracht door ………… de N.S.B.er , maar ze z i jn n ie t gegaan. Donderdagavond hebben ze

Gi js Brandenburg ook gehaald, ve rdacht van gei ten s lachten bui ten het abatwar om. Hi j z i t nog

maar heef t het n ie t gedaan, wel z 'n vr iend W armenhoven. W at daar van za l komen. Aan het

Russ ische f ront is het ka lm. Bi j Tunis gaat het goed voor 14 dagen is de Mare ts t l in ie geval len en

de geal l ieerde rukken s teeds op. Dui ts land word t s teeds zwaar gebombardeerd. Hoe zu l len de

I ta l iaanse en Dui tsche t roepen naar I ta l ië geevacueerd worden.

Zondag 2 Mei ‘43.

Een vresel i jke toestand deze week. Donderdagavond ber icht de krant a l de leden van het

voormal ige Neder landse leger worden opgeroepen en in Dui tse kampen vastgezet . Daar is

natuur l i jk n ie ts vanwaar ze worden afger icht a ls so ldaat . Vr i jdag 31 Apr i l s taat de oproep er in van

de verschi l lende rangen beroeps d ienstp l icht igen en andere l icht ingen vo lgen. Vr i jdagmorgen

verschi l lende s tak ingen . Geen ve i l ing, de arbeiders komen n ie t meer op de tu in . De bazen zi t ten

met de handen in het haar van het werk . W e zi t ten vanaf g is teravond om 8 uur b innen wat een

toestand. Verschi l lende bedr i jven hebben gestaakt en zi jn weer begonnen. W at het morgen za l

wezen . Er mogen geen vergader ingen zi jn . De boeren leveren geen melk en het wordt n ie t

gehaald.

Deze week kwam kapelaan De Rui j ter u i t Schiedam voor hu isvest ing voor de oud-Burgemeester

van Schiedam, d ie is een ½jaar kr i jgsgevangen geweest en wordt nu zoo las t ig geval len door de

Groene Pol i t ie dat het onhoudbaar voor hem is . Donderdag komen ze k i j ken omdat wi j nogal

bezwaren hadden met e ten, en de inr icht ing van ons hu is , dus we zu l len wel z ien. W at leven in

een vresel i jke toestand. Als Paschen op Marcus va l t en Pinkster op Antonius dan za l de were ld

week lagen s tond er op een oud kerkorgel in Dui ts land.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

mei 1943

Maandag 3 Mei

Een vresel i jke avond. Koos vd Hoeven komt met Dien na 8 uur achterom, overs tuur z 'n broer is

weggehaald met een overva lwagen Henk, om kwart voor 8 ook verschi l lende boeren 10 b i j e lkaar ,

om 9 uur kwamen ze a l len vanaf het po l i t iebureau in een overva lwagen voorb i j naar Rot terdam.

Dinsdag 4 Mei

Vanmorgen kwart over 4 hebben ze a l aanplakbi l je t ten in de gemeente opgehangen met de namen

van de terechtgeste lde. Jan Zwinkels van de Heul is g is ter ook gehaald. Er z i jn er h ier in

Naaldwi jk 4 ondergedoken. Verhagen, Doelanen , Kuivenhoven en nog en igen. Vanmiddag hebben

ze in den Haag b randbommen op de Staatspoor en en de P.T.T. gegooid , to t boven de dakpannen

doken ze en a l les is raak en heef t gewedig gebrand, daar moet he t heen wat nu deze week nog.

Zondag 30 Mei

Zoo is dan de Meimaand n ie t zonder gebeurten issen voorb i j gegaan. Nadat er verschi l lende

mensen gehaald waren , z i jn ze a l len weer aan het werk ge trokken. Het eers t z i jn de

beroepsof f ic ieren opgeroepen waarvan e r veel z i jn teruggekomen. Gis termorgen ver t rokken de

eers te Grenadiers om 6 uur met dekens en pakken. De tu inders en arbeiders hadden a l len een

ausweis , en z i jn daarop ook vr i jge la ten, dat was me een oplucht ing toen we ze terug zagen keren .

Nu moet er Dinsdag weer een groep komen a l len naar Amersfoor t . W i j menen te weten dat

degenen d ie geen auswe is hadden n ie t gegaan zi jn . Jan Zwinkels en Henk v.d. Hoeven zi jn naar

Vucht overgebracht de boeren hebben ze vr i j ge la ten. W oensdag is onze beste Burgemeester

onts lagen. Dat betekent wat voor Naaldwi jk . Eerver leden week ber icht de krant onze rad io is

verbeurd verk laard , moeten we a l len in leveren. Er is nu een g rote hande l in oude rad io 's . De

week na de oproep van so ldaten, ber icht de krant a l le jongens van 18 to t 35 jaar moeten weg a ls

arbe iders naar Dui ts land . Hier hebben a lweer de tu inders en boeren een vr i js te l l ing, maar onze

burger jongens zien we ver t rekken. Naar de keur ing in Vlaard ingen en een dag la ter weg. Er is

b i jna nergens meer aan te komen, a ls er b i j guns t nog tarwe is 300 gulden en boter normale pr i js

30 gu lden. Maar b i j a l d ie nar igheid hebben we eens f l ink gefeest in de a fge lopen weken. De

eers te weken na de s tak ing moesten we 9 uur b innen zi jn , to t voor 14 dagen werd he t 11 uur . Nu

waren W oensdag Tinus en Jo 12½ jaar get rouwd wat we dan ook f l ink hebben gevie rd. Een echt

vooroor logs feest . De dagen d ie eraan vooraf g ingen e lke avond feest voor vr ienden en

kennissen. Dat wou er a l lemaal in . Van de huisvest ing van de Burgemeester van Schiedam komt

n ie ts , d ie wou vo l led ig pens ion daar konden we natuur l i jk n ie t aan beginnen.

4 Mei hee f t Kap . v. Leeuwen z 'n superp l ie gehad en 10 Mei op mi jn ver jaardag waren de gasten

½9 ver t rokken. Het was d ie dag noodweer z ’oon s torm. Ze moesten 9 uur b innen zi jn dat heef t

geduurd to t 11 Mei toen werdt het weer 11 uur . Zondag 16 Mei is er in a l le kerken een br ie f

voorgelezen van de Bisschoppen. Die was raak tegen de Dui tse rs , dat onze hol landse jongens

dwangarbeid moesten verr ichten voor de vi jand. Si js Inqar t hee f t er ve l op geantwoord in de

krant .

Zondag 14 Juni ’43 2d e

Pinksterdag

Gisteren mooi weer, vandaag regen, zoo is he t 14 dagen geweest . W i j komen Donderdag b i j T vd

Berg k laar met de krent . Deze week zi jn ze begonnen met het in leveren van de rad io 's . Er komen

er nogal maar nogal oude, geen één van de laats te 3 jaren. Gelukk ig hadden wi j ook een oude

dus komt de andere b i j tussenpozen te voorschi jn . Er moeten W oensdag Tommys in den Haag

gezeten hebben, a l de u i twegen waren afgeze t en werden gecon tro leerd . Er moet op

Honselersd i jk een Amer ikaan gedaald z i jn , d ie la ter door door 2 Amer ikanen in D uni form in en

auto werd gehaald. De mof fen kwamen la te r met 6 man een overva lwagen, een paar

achtergebleven laarzen halen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

juni 1943

Zaterdag 19 Juni 1943

Ik ben ver leden week n ie t ve rder gekomen, dus nu de grote gebeurten issen, maar d ie er deze

week zi jn a fgespeeld. W i j z i jn vanmiddag helemaal k laar gekomen met de krent , to t vanmorgen

hebben we vd. Berg a fgeholpen, wi j waren met ons e igen kassen Donderdagmiddag 4 uur 17 Juni

k laar v.d .Berg raakte p lo tse l ing 2 jongens kwi j t u i t de tu in . Noc i en de knecht Gerard.

Zaterdagmorgen k regen ze een oproep, W oensdag voor de keur ing in Vlaard ingen, vanavond weg.

Het is een vresel i jke toestand, a l de jongens van 19-20 jaar gaan weg, met deze eers te re is ,

70.000. Kees en Di rk z i j n er ook b i j , vresel i jke toestand. W aar zu l len ze terecht komen. De

so ldaten worden gele ide l i jk opgeroepen. De tu inders hebben een Ausweis , d ie komen terug, maar

de anderen worden a ls beesten weggevoerd . Einde ver leden week zi jn 3 e i landen in E handen

geval len Pante las ia , Lampadoese en Nu begint en z i jn ze Cec i l ië aan he t bombarderen. W at wordt

er nu ver langt naar een invas ie. Bi j vd Berg is een s tudent ondergedoken .

Donderdag 1 Jul i ‘43

Ver leden week Maandag is er weer een t re in jongens ver t rokken, de laa ts te van d ie leef t i jd , dus

Kees en Di rk z i jn nog n ie t opgeroepen wat we a l lang hadden verwacht . Er komen gele ide l i jk aan

br ieven van de jongens, ze z i jn gespl i ts en werken in fabr ieken. Ver leden week Donderdagavond

zi jn we b i j Roney geweest , daar kwam een D terug u i t D. Het is e r zoo verschr ikke l i jk met de

bombardementen, h i j ze i de mensen branden e r a ls fakkels en zoo spr ingen ze he t wa ter in . Het

z i jn vresel i jke verpestende gassen d ie u i t de g rond opkomen. Voor 14 dagen geleden zi jn er een

2000 mensen van de Hoek van de O.T. weggehaald om puin te gaan ru imen. De bombardementen

nemen s teeds in hevigheid toe. Ze hebben ook ver leden week van de Neder landse reger ing

gewaarschuwd h ier in Neder land b i j de fabr ieken vandaan te gaan omdat d ie ook beur t zu l len

kr i jgen. Ze hebben ver leden week Dinsdag W i l ton weer eens te pakken gehad en de D. hebben

een invas ieoefening gehouden, het was leuk om te z ien de pracht camouf lage. Vr i jdagavond zi jn

ze de dokte rs aan het oppakken geweest . In den Haag moeten e r een 300 weg zi jn . In het

z iekenhuis z i jn ze b i jna a l len verdwenen. Dokte r Bru in kwamen ze ha len, d ie was mooi n ie t thu is

en de mensen hebben gezord dat h i j n ie t meer thu is kwam. Dokte r Fransen kwamen ze

Dinsdagavond halen had 5 minuten van te voren een se in t je gehad en was verdwenen evenzoo

Dokter Bi j laar t , dus Naaldwi jk z i t zonder Docter , a l leen de N.S.B.e r ………… van Honselersd i jk i s

er nog. W at een were ld . Dinsdag is Pr inses Margr ie t gedoopt in Canada. Pr ins Bernhard heef t

ver leden week Zondag gesproken, maar we kunnen nog wel een paar maanden rekenen voor de

invas ie komt. Ze moeten eers t de du ikboten de baas zi jn . W e hebben weer 20 n ieuwe punten te r

beschikk ing gekregen. Gis ter z i jn we op een p iano u i t geweest . Maandagmorgen een pracht

ber icht in de kran t Hauptd ienst le ider Smidt is onwel geworden en u i t de t re in geval len. Dat vu i l t je

is a lvast weer weg. Het was de voorman om de jongens naar Dui ts land te doen.

Zondag 4 Jul i

Vri jdag zi jn er weer jongens opgeroepen W ater ingen en de Hoek. In H v.Hol land zi jn verscheidene

mensen teruggekomen d ie in D. met een bombardement a l les z i jn kwi j tge raakt , met verschroeide

k leren en vervu i ld kwamen ze aan , ze hadden he t bombardement in Bochem meegemaakt .

Docter Bi j laar t is te rug, d ie zoeken ze n ie t , dus d ie kan b l i jven . In de ziekenhuizen is het

hopeloos zoo wein ig doc ters . De pat iënten d ie er langer l iggen a ls 3 maanden moeten naar hu is .

Ze wi l len zeker nog verp leegsters ook hebben. Van verscheidenen jongens is er ber icht gekomen,

ze werken in fabr ieken, wi jngaarden en b i j boeren. Vannacht z i jn e r 3 loodsen van de fus t aan de

ve i l ing H-Di jk geheel a fgebrand. De brandweer haaste z ich ook n ie t zoo om u i t te rukken. Er is

ook weer zoo 'n geweld ige contro le geweest de laats te dagen. Zel fs L vd Hoeven de voorzi t te r van

de ve i l ing moest z 'n 6 perziken d ie h i j b i j z ich had voor een zieke nog afgeven. De bezi t t ingen en

vermogens van de docte rs z i jn ve rbeurd verk laard. Geal l iee rde en Austra l ise hebben Nieuw-

Gunea bezet en bombarderen de Japanse vl iegvelden in Ind ië .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

ju l i 1943

Zaterdag 10 Jul i

Dit is een week vo l angs t ige spanning, maar met een goed e inde. Kees en Di rk moesten vandaag

voor de keur ing, en er was geen ontkomen aan om vr i j te komen. Gis ter kwam er een l ichtpunt je .

Leer l ingen van de p rakt i jkscholen kunnen een vr i js te l l ing kr i jgen en gelukk ig ze werden aan

proef tu in aangenomen, dus op dat bewi js kwam vanmorgen de vr i js te l l ing toen ze in Vlaard ingen

voor de keur ing kwamen. Het is wel sneu voor de midden en arbeidersstand.

Vanmorgen om 6 uur z i j n de geal l ieerde op Cec i l ië ge land.

Donderdag is e r op Keulen weer eens 100.000000 K. bommen gegooid. Vannacht op

Geldenk i rchen. De D. z i j n Maandagmorgen in de vroegte in Rus land een of fens ie f begonnen. Ze

zi jn nu meer a ls 2000 tanks ver loren en 900 vl iegtu igen. De Russen doen hef t ige tegenaanval len .

De dokters hebben Donderdag hun vr i jhe id herkregen, nadat ze een s tuk hadden getekend, dat de

br ie f d ie ze geste ld hadden n ie t a ls een beled ig ing was bedoeld voor de bezet te overheid, wat ze

gerust konden tekenen.

Zondag, 18 Jul i 1943 .

Met de oor log gaat het p racht ig . De geal l ieerde rukken in Cec i l ië s teeds op met 3000 schepen

worden t roepen en mater iaa l aan land gezet . Ze hebben a l meer a ls 20.000 kr i jgsgevangenen d ie

naar Afr ika z i jn geevacueerd. Ook in Rus land hebben de Russen het o f fens ie f en z i jn aan de

veroverende hand. Pr . Rosenvel t en Curc i l l hebben door bemiddel ing van de rad io en pamf le t ten

aan de I ta l ianen de keus geste ld of eervo l capu ta leren of verder b loedverg ie ten voor Hi t ler en

Musol in i . In de afge lopen week zi jn grote s teden in I ta l ië vresel i jk gebombardeerd. Ook in

Frankr i jk v l iegvelden en t re inen aangeval len. Gis termorgen heef t Amsterdam beurt gehad. Ook

Aken in het begin van de week wat vresel i jk hee f t gebrand. W i j hebben in school weer andere

mof fen. De b loemenvei l i ng moet Dinsdag on tru imd zi jn , daar komen mar in iers in . De Di jkweg is

deze week afgezet geweest voor het passeren van 6 auto 's , Chr is t iaansen met z 'n gevolg z i jn de

verdedig ingswerken wezen Inspecteren. Rosenvel t heef t een boodschap ger icht to t den Paus dat

de vat icaanstad gespaard za l b l i j ven. Er s tond Vr i jdag een mof met een lekke band op de

verkeersweg b i j T .vd .Berg. W at moest h i j beginnen er kwam een man aan l ie t hem afs tappen z’n

pers .b. tonen, nam het a f en ze i : a ls je mi jn band gemaakt heef t dan je het terug komen halen!

En dat a l les in je l ieve Hol land. Er is deze week in 3 s t ra ten in Del f t een rad iorazzia gehouden,

verschi l lende toeste l len z i jn gevonden. Kees hee f t nog een ext ra vr i js te l l i ng gekregen to t 15 Aug,

omdat z i jn vader e igenl i j k naar het z iekenhuis moet en h i j de en igste werkkracht is .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(e inde deel I )

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

ju l i 1943

DEEL I I (31 ju l i 1943 – 15 augustus 1945)

Zaterdag 31 Jul i '43

Zoo moet ik dan aan mi jn tweede boek beginnen . Ofschoon wi j erg opt im is t ies z i jn is het e inde er

nog n ie t . W i j z i jn ver leden week Zate rdag naar G-berg gegaan, en to t D insdag gebleven . Maandag

zi jn we naar de St . Pie te r in 's Bosch geweest waar ju is t de pr ies te rwi jd ingen p laats hadden,

vandaar naar Vucht . De omgeving is er pracht ig , maar de gevangen zi jn n ie t te z ien. W el in een

kazerne b i j de bosch en onder Zwi jndrecht daar z i jn ze aan het graven. Vresel i jk om d ie mensen

te z ien met ka le hoofden en gestreepte pakken aan. In Vucht worden ze door de S.S. bewaakt ,

dat z i jn Hol landers in D. un i form. Maar d ie bewuste Maandag hadden toch a l le mensen een goede

zin iedereen lachte waarom. Die dag waren 's morgens de eers te ber ichten Musol in i is a fgetreden,

wat za l dat in hebben. De geal l ieerde ver langen een vo l led ige overgave. Maar nu na 5 dagen

word de n ieuwe reger ing van Bagdol io gewaarschuwd dat e r een bes l iss ing genomen moet

worden, e r z i jn gro te s tak ingen en in het Noorden van I ta l ië l iggen de spoorwegen s t i l . Het

s tandbeeld van Musol in i is onthoofd en de pol i t i eke gevangenissen worden bestormd, er is geen

orde in de menigte te kr i jgen, d ie de vrede wi l len en hun zonen te rug. Ook in de ba lkan is het

oproer ig . Voor 2 weken i s Rome door 700 vl ieg tu igen gebombardeerd ééne kerk is er beschadigd

d ie midden tussen de rageerterre inen lag. Hier maken de D grote ophef over . Ver leden week

Zaterdag is ons gezin vermeerder t .

We hebben meubelen van Mevr. Lamping in hu is gekregen. Donderdagmorgen waren er Tommys

boven ons waar op werd geschoten. Een paar n ie t ontp lo f te p ro jec t ie len z i jn op 1 /8 KM. van ons

hu is terecht waar S toorvogel en Z 'n vrouw het s lachtof fer be ide dood.

Gis termorgen is Naaldwi jk weer opgeschr ik t door het ber icht da t er 12 mensen zi jn opgepakt

Nadat de po l i t ie in het bureau was opges loten, z i jn ze ze op wezen halen . Bi j de Kuivenhovens

hebben ze bovendien nog a l le e tenswaren u i t hu is gehaald. W e denken van een

onderduik ingscommis ie , maar n iemand weet het . A l le d ie weg moeten proberen te du iken. N-Br.

z i t ten e r ve le ingegraven en in varkenshokken, wat een leven.

We koesteren nu t rouw de rad io wanneer za l I ta l ië kapi tu leren. Het oor logscabinet in Engeland

houdt z ich gereed om zoo nodig de eers t komende dagen te onderhandelen.

Donderdag 5 Aug.

Een week g rote gebeurten issen. Onze huisgenoot heef t opnieuw een oproep gekregen. Hi j had

ondertussen z 'n bovenr i j in de mond leeg la ten t rekken is W oensdagmorgen in donker ver t rokken

en heef t 14 dagen u i ts te l gekregen.

Vanmorgen ber icht Ore l is geval len.

Vanmiddag ber icht Catania is geval len .

Vanavond ber icht de Zweden la ten geen Dui tse t roepen meer door .

Kees van kees is vandaag naar de keur ing geweest d ie moet naar Danzig. Vandaag is Pr inses

I rene 4 jaar geworden.

Zondag 8 Augustus '43

De Russen rukken in a l le r icht ingen op. Hamburg is 7 keer op e lkaar gebombardeerd. Er is 1450

H.h vo lkomen verwoest . De pol i t ieauto 's roepen door de s t ra ten, Bui ten landse arbeiders spoed U

naar Uw e igen g renzen. Ber l i jn wordt zooveel mogel i jk geevacueerd . De Hongaren zi jn g is te r

gewaarschuwd u i t de buur t van de Ol ieve lden te gaan. Deze week is er ook een hevige aanval

gedaan op de Roemeense Ol ieve lden. In I ta l ie is het nog s teeds onrust ig en roepen de mensen

om vrede . Ondertussen schi jnen er D. t roepen N. I ta l ie te beze t ten. Di t moet de zwarts te week

voor Dui ts land geweest z i jn s inds 8 Aug. 1918. Toen is h i j ook b i j z 'n laats te of fens ie f Verdun,

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

augustus 1943

terugges lagen. In Dui ts land zi jn ze aan het vergaderen de mi l i ta i re en po l i t ie . Op het

po l i t iebureau is bewaking van de pol i t ie voor eventueele overva l len. In Maass lu is z i jn b i j 2

jongens de oren afgesneden en t rommelvl iezen doorgestoken omdat ze naar de E. zender

ge lu is terd hadden. Het i s de he le week le l i jk weer na een pracht ige week van zon en lekker bu i ten

z i t ten. W e hebben g is ter de eers te dru iven gesneden 7 Aug. 45 k is t jes , ze z i jn nu nog 90 c .

Onze laats te k lok is voor een paar weken verdwenen dus nu galmt er u i t de toren een s lag op een

i jzere bu is . Pracht k lank hoor . De Amer ikanen hebben deze week g rote overwinning behaald het

v l iegveld Moenda in de Salomons arch ipe l wa t in Japanse handen was i s veroverd. He t gaat goed

hoor!

Zaterdag 28 Aug.

Dit z i jn weer beweegl i jke weken geweest . 10 aug zi jn Mient je en Rie t je Mark een week je geweest .

In de week van 15 Aug. i s Cic i l ie geval len. Pres iden Rosevel t en Curc i l l hebben vergaderd te

Qebeck In amer ika. Deze conferent ie is Dinsdag geeind igd. Er wordt wein ig over u i tge la ten.

Ber l i jn is Maandag hevig gebombardeerd. In Noorwegen en Denemarken vinden Stak ingen en

ongeregelheden p laats . Maandag is Charhof in handen der Russen geval len. De vl iegvelden in

Frankr i jk worden druk gebombardeerd. Het is deze week akel ig weer. Ver leden week heel mooi .

Gis ter is Kapelaan van der Hei jden ver t rokken. W ij hebben H. Tuin kape laan u i t Middelburg

gekregen. W e verkopen nu de dru iven u i t de hand, voor 3 .50 en 3.20 een k is t je , de pr i j zen aan de

ve i l ing z i jn 2 .80. De b loemenvei l ing is vo l gekomen met voorraad voor de mof fen 1000 zende

k i lo 's kof f ie , caceau, su iker en b loem, moesten ze maar eens p lo tse l ing ver t rekken. Ver leden

week Donderdag zi jn de vl iegvelden Gi l ze-Ri jen en Vl iss ingen gebombardeerd. W i j hebben ook 2

E. naar beneden zien komen. De bemanning kwam met paracuten en de v l iegtu igen vlogen in

brand. Di rk heef t Maandag weer u i ts te l gekregen to t 28 Sept . Gaat goed.

Donderdag 2 Sept.

Vandaag zi jn de geal l iee rde op Europa geland. Goed gegaan. Ze rukken op. De Koning in heef t

gesproken dat Neder land onder mi l i ta i r gezag komt, er is een min is ter benoemd d ie de zaak za l

regelen, deze is pas vanui t Neder land naar E. ve r t rokken en en weet hoe h ier de gehele s i tuat ie

is . Hi j s tond in Dordrech t bekend a ls een N.S Ber, pracht sp ion.

Dinsdag 14 Sept.

Vandaag voor 14 dagen zi jn we met Roney meegereden en naar Rot terdam. In Schiedam zi jn we

even b i j kapelaan vd Hei jde geweest vandaar naar Rot te rdam mooie schemer lamp gekocht

maastunnel bezicht ig t f i j n gewinkeld en 's avonds een f i jn d iné in he t M-pavi l ioen. Dat was nog

eens ouderwets u i tgaan. Ver leden week W oensdag zi jn we naar Brabant geweest , naar

Steenbergen, daar hebben we zaken gedaan een k i lo dru iven geru i ld voor een Ki lo tarwe. W e

hebben meegebracht en vanavond kwam het eers te mud aan a ls andi j v iep lant . W i j verzenden de

dru iven via de groen teman. Toen we 's avond u i t de t re in kwamen aan H. van Hol land kwam het

be langr i jke n ieuws, I ta l i e heef t gecaputu leerd. Dat was me n ieuws , de mensen ver te lde het aan

de s t raats tenen, iedereen wis t het d ie avond, o fschoon n iemand meer rad io heef t . De andere

morgen zi jn er t roepen b i j Napels ge land. De a lgehele overgave was Vr i j dag a l getekend op

Cec i l ie , maar de geal iee rde wi lde he t n ie t eerder bekend maken. Die ze l fde dag vie l Sta l ino in

Russ ise handen en vandaag maken de D bekend dat ze Br ianks hebben ontru imd gaat pracht ig in

Rus land. In i ta l i e z i jn er verschi l lende g rote s teden in D. handen, de geal l ieerde rukken op maar

het is b i j Napels zwaar knokken. De ger i l la t roepen in Joego Slavie hebben een deel van de kust

in handen, ze werken samen met de Engelsen. In het verre Oosten gaat het ook heel goed. Muso l i

zat op een e i land Rodes gevangen en moet vo lgens de D. door parucut is ten bevr i jd z i jn . Onze

n ieuwe kapelaan gaat er wel in . Kap v. Leeuwen heef t voor 14 dagen z 'n benoeming gehad naar

Overveen, mooie p laa ts , maar er is maar een Kwintsheul zegt h i j . Kapelaan van der Hei jde is

Zondag wezen p reken.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1943

Zondag 19 Sept '43

Het begin deze week g ing het n ie t best met de oor log. De Engelsen en Amer ikanen d ie b i j Sa le rno

geland waren werden terug ges lagen, maar Donderdag hadden de 3 Enge lse legers e lkaar bere ik t

zodat van Salerno to t Tarento nu dwars door I ta l i e in E. handen is . In Rus land gaat het best .

Br ianks is geval len, en de Russen rukken aan a l le f ronten op . Pres iden t Rozenvel t heef t

gesproken er z i jn meerdere landingen op komst . Musol in i moet vo lgens de D. van een e i land waar

h i j gevangen za t ontsnapt z i jn daar heef t een pracht roman van in de krant gestaan, wat er van

waar za l z i jn . Ik denk da t h i j nooi t op een e i land gevangen geze ten heef t . W i j vandaag

voordemiddag naar de Hoek geweest het za l de laats te keer z i jn want het wordt spergebied. W i j

hebben ons eers te mud tarwe thu is gek regen, a ls 5 k is ten met andi j v iep lant .

Zondag 10 Oct '43

Het is een fe i t dat Musol in i bevre id is . He t is de afge lopen weken nadat de Russen to t aan de

Dnepper gekomen waren onhei lspel lend s t i l geweest , to tdat z i j Donderdagnacht een groot

o f fens ie f hebben geopend en op 3 p laatsen de Dnepper z i jn overgestoken. Ver leden week Vr i jdag

hebben de E. Napels veroverd. Bi j Tervo l i hebben ze begin vd week een n ieuwe landing gedaan,

zodat ze nu aan beide kanten naar het Noorden optrekken. Deze week is D. heel e rg

gebombardeerd Kassel - Bremen, F rankfur t , Of fenbach, Munchen hebben ervan langs gehad.

Vanmiddag gaan we nog even naar de Hoek, morgen is het a fges lo ten. We hebben ver leden week

een zending b loem gekregen 3 groentenk is ten en deze week ta rwe, maar daar was u i t 3 van de 5

k is ten gesto len.

Dinsdag 2 November Al lerz ielen

We hebben dezen afge lopen maand pracht ig weer gehad, 's morgens ie ts dampig en in ' t geheel

geen wind. Donderdag 13 Nov. ben ik met de fami l ie Ols thoorn naar S teenbergen geweest .

's avonds was de t re in pas om kwart voor 12 in Del f t we kregen bewi js dat we op s t raat mochten

en kwamen met 6 pers . be laden met tarwe om kwart voor 1 thu is . 21 Oct z i jn E. . en ik naar

Raamsdonkveer geweest , kennissen d ie we eerder in de t re in ontmoet hadden hadden voor 30

Ki lo tarwe gezorgd. En Zaterdag zi jn we to t maandag naar G.Berg gewees t erg gezel l ig .

Vr i jdag 16 Oct hebben ze 1½ uur lang vresel i jk geschoten, er z i jn een 2000 vl iegtu igen

overgegaan. Kassel moet vresel i jk gebombardeerd z i jn . De mensen mochten u i t het hof de kerk

n ie t ve r la ten. De conferent ie te Moskou is geeind igd, het heef t een bui tengewoon gunst ig ve r loop

gehad. In Rus land gaat het bu i tengewoon ze t rekken snel vooru i t de Russen. De Dui tsers z i jn in

de Kr im afges loten

Donderdag 4 Nov.

Maandag Al lerhe i l igen zi jn h ier 2 jongens ver t rokken 's morgens om 10 uur met de bus een jongen

van Bol en Nico van Klaas Groenewegen 17 jaar . Ze hebben een br ie f achtergelaten dat ze naar

Engel land zi jn . Nu moet er g is ter door de rad io gekomen zi jn dat ze met 150 behouden in E . z i jn

aangekomen en de Koning in dru iven hebben aangeboden, wat er van waar is? - Met de oor log

gaat het best . De Russen hebben de mond van de Dnepper bere ik t en z i j nog 8 K.M. van Cheron

verwi jderd een grote verdedig ing van de D. op de andere f ronten gaat he t ook best .

Zondag 28 Nov.

Deze week zi jn onze jeugdige Engel landvaarders opgespoord, de 4de dag hadden ze ze te

pakken. Ze zu l len naar hu is komen. Ik ben voor 2 weken op Zaterdagmiddag nog naar Brabant

geweest en ver leden week zi jn we naar Alkmaar en Overveen geweest . Deze week heef t Em de

dru iven gesnoeid, er is geol ied en de tu in opgeknapt . W i j hebben ondertussen een ausweis

gekregen voor H. van Hol land en zi jn er Zondag geweest . De a l leen wonende aan de Di jkweg zi jn

a l len u i t hu is . W i j hebben een inboedel meubels gekregen van de Boer, l i ever meubels a ls

mensen. De t i jd van vr i j s te l l ing van Kees en Di rk is om, maar ze hebben nog geen oproep gehad.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

november 1943

De jongens van een l icht ing ouder hebben weer u i ts te l tenminste de boeren en tu inders , ze

moeten nu eers t de tu inders af he lpen afb reken d ie weg moeten voor de tankwal . Deze week is

Ber l i jn 3 x vresel i jk gebombardeerd het 1 /3 van Ber l i jn l ig t p la t . De auto 's d ie naar de

schui lke lders reden verdweenen zoo in de bomtrechters vo lgens ooggetu igen. Om de b rand te

bewingen la ten ze midden in de s tad he le s t ra ten hu izen opspr ingen er is geen wate r genoeg om

te b lussen. Er is ru im 6000 ton bommen afgeworpen. - Donderdagmiddag s tond Gi js z 'n broer t je

p lo tse l ing voor de deur , was u i t Kassel komen vluchten, een vresel i jke tocht geweest . Aan de

grens heef t h i j een kwar t ier onder een t re in gehangen toen h i j g ing r i jden op de t rep lanken en zoo

onder de banken. Kassel is to taa l verdwenen. Hi j heef t weken l i jken geru imd, ' t is een n ie t te

beschr i jven toestand.-De laaste weken is het aan de f ronten erg ka lm. De Dui tsers hadden

tegenaanval len gedaan en ze l fs terre in gewonnen, maar nu gaat het weer best de Russen t rekken

op en hebben Comel ve roverd. In I ta l ië is het weer heel s lecht a l lemaal modder toch hebben ze

nog enige vorder ingen gemaakt . De Koning in heef t gesproken, n ie t veel n ieuws, ze kan n ie ts

zeggen omdat de vi jand ook lu is terd.

Nieuwjaarsdag '44

Veel is er in deze afge lopen maand gebeurd. Dui ts lands s teden worden zonder ophouden vresel i j k

gebombardeerd. Ber l i jn z i jn nu 8 grote aanval len op gedaan. Maandag 20 Dec. is er een paar uur

lang een onafgebroken s t room vl ieg tu igen overgegaan, ze hebben reepjes z i l verpapie r met papie r

beplakt u i tgegooid, waar dat voor is h ierover z i jn verschi l lende meningen , voor a fweer van kogels

om contact van de D jagers te verbreken, ie ts za l het wel in hebben.

Woensdag 22 Dec . Is kap. de Ruyte r geweest , was een pak wezen passen. Vergunning kost 100

gulden een zoete kaas en dan nog het pak maar a ls men het maar heef t . Deze maand vanaf 16

Dec. to t 12 Jan. moeten we 7 uur b innen zi jn op Zon-en feestdagen 6uur. De mannen van 20 to t

44 jaar moeten to t 15 Febr. wacht lopen voor verschi l lende gebouwen. Dat a l les omdat de

ve i l ing loodsen en een overva l gedaan was op het arbe idsbureau. Gis te ravond omdat het oudejaar

was mochten we dan to t 11 uur bu i ten. W aar we a l n ie t b l i j mee zi jn . Deze maand zi jn de

oranjemensen zoals Kuivenhoven d ie een hal f jaar weg geweest z i jn thu is gekomen. Tweede

Kers tdag hebben de Engelsen de Charnhors t b i j de Noordkaap to t z inken gebracht . Dat was de

grote boot d ie ve r leden jaar voorb i j moest vanaf Brest , waarvoor h ier de gehele kust bewapend

was. Een E. konvooi opweg naar Moermanks in Rus land is s laags geraakt o fschoon h i j t rachte te

onkomen. Dui ts land heef t geen s lagschepen meer. - Deze week is IJsenhouwer benoemt to t

opperbevelhebber van het tweede f ront , en nog 5 generaals voor de a.s . invas ie . De koning in

heef t Kers tmis en Nieuwjaar gesproken, maar geen n ieuws. IJsenhouwer heef t gezegd 1944 za l

het e inde van de oor log brengen met een overwinning voor geal l ieerde . Wat za l d i t jaar ons

brengen, za l het e inde van 1944 ons de vrede gegeven hebben. Zul len we h ier nog wonen of z i jn

we p la t geschoten. Bi jna a l le punten zi jn ongeld ig verk laard. Bi j Zwartz op de 's Gravenzandse

weg hebben ze deze week toen ze u i t waren het gehele hu is leeg gesto len op de meubelen na

k leren, dekens, keukenger i j , sch i lder i jen v loerk leden a l les weg.

Zondag 9 Jan. '44

Zondag 2 Jan. z i jn we naar de Hoek geweest en een nacht gebleven. W e moeten de Oranjes lu is

om omdat de W aalbrug afges loten was. Maandag regende het en is Em 's morgens met

Boekenste in mee naar hu is gereden. Overa l moest gestopt worden voor D. wachten. Ik ben

's middags naar hu is gegaan heef t eers t Rie op de t re in gebracht d ie g ing naar Del f t . Ik kwam van

het s ta t ion af en mocht n ie t door Rommel moest passeren. Die was de havenwerken en ook aan

de overkant wezen k i jken. De gehele Maasdi jk s tonden wachten.

Woensdag is Mien t je Merk gekomen to t Vr i jdag, was erg gezel l ig . - De Russen maken goede

vorder ingen, ze z i jn a l een heel s tuk over de Poolsche grens. Al leen in de Dnepperbocht proberen

ze nog s tand te houden, o fschoon g is ter Cycowograd veroverd hebben. Zondag en Maandagnacht

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

januari 1944

is Ber l i jn gebombardeerd en verder de gehele week andere grote p laatsen. De Engelse hebben

een n ieuw vl iegtu ig u i tgevonden, dat schroef loos is en dus geru is loos. Er word t voor tdurend over

invas ie gepraat . Generaal Eisenhouwer za l z i jn hoofdkwart ie r in Londen vest igen. Noord-Frankr i j k

is deze week ook hevig gebombardeerd. Er gaan geruchten, dat met een invas ie in F rankr i jk o f

Belg ië wi j van h ier geëvacueerd worden.

Dinsdag 25 Jan. '44

Zaterdagmorgen hebben de E. een landing gedaan b i j Sa lerno achter het D. f ront b i j Rome. De

landing ver l iep naar wens. Ze zi jn 6 K. opgerukt . Ver leden week is Ber l i j n en Maagdenburg

vresel i jk gebombardeerd ze hebben ieder 2000 ton bommen gehad. Er wordt voor tduren over de

invas ie gesproken wat we doen moeten. De jongens in D. mogen a ls D. gecaputa leerd heef t n ie t

v luchten maar wachten, ze worden georganiseerd naar hu is gehaald. Res ink de kapper in thu is

gekomen, daar heef t Pie t Hout voor gezorgd. Pr . Bernhard heef t gezegd dat Ju l iana een bezoek

za l brengen aan W est Amer ika en a l le maatregelen heef t get ro f fen om zonder ver t rag ing over te

komen naar Engeland. Haar overkomst moet echter n ie t worden beschouwd a ls een noodzakel i jk

d i rec te ivas ie .

Zondag 27 Feb. '44

Jul iana is in W est- Ind ie aangekomen ber icht van g is teravond. In de afge lopen weken is D.

vresel i jk gebombardeerd , en het wordt een vrese l i jk zenuwacht ig toestand h ier te lande . De

mensen in Zeeland moeten evacueren daar la ten ze he t land onder wate r lopen. Het vee wordt

gevorderd of a fges lacht , het re izen is hopeloos, de mensen doen een dag over een heel kor te

afs tand. De Made en beneden de spoor l i jn moes ten ver leden week ook evacueren maar het is nog

even u i tgeste ld . Voor 14 dagen terug hebben we de bru i lo f t gehad van Roney, da t was een waar

feest wel v ie len e r en ige bommen aan de oude Hoek maar daar werd geen acht op ges lagen, we

waren Maandagmorgen 6 uur thu is , Kap v Leeuwen is met ons mee gekomen. Ver leden week is

Kap de Rui j ter nog 2x mee wezen eten en laats te Dinsdag zi jn we naar Rot terdam geweest f i jn u i t

echt f i jn gefeest . Ook zi jn er laats te Dinsdag bommen gegooid in Ni jmegen Arnhem en Enschede.

In Ni jmegen 5 kerken weg 1100 doden vresel i jk . W i j hadden in Rot terdam 3 x luch ta larm, wat ze

daarmee voorgehad hebben, geen enkele du i tse r is er get ro f fen, ze zaten duizende meters hoog.

Er gaan nogal D naar Engel land ook, de koning in is b i jna geraakt , haar 2 hofdames zi jn ge t ro f fen ,

ze waren e rgens op vis i te . Aan H v H moeten 300 mensen weg de kapelaan ook, dat was het

ber icht toen we u i t Rot te rdam kwamen Dinsdag .

3 Apr i l .

Het wordt een wantoestand. Eindel i jk za l in weer eens wat schr i j ven. Zate rdag 4 mrt hebben ze

onze inspecteur weggehaald, 's morgens werd h i j naar het bureau geroepen kreeg z 'n onts lag en

werd ge l i jk gevangen genomen een vresel i jk gez icht dat te moeten zien . De ver jaardag van

Moeder hebben we f i jn gevierd, ze z i jn a l le op de voormiddag geweest omdat het op zondag vie l .

De week e rop hebben ze een aanta l hu izen gevorderd er is een pantserd iv is ie gekomen 160 man,

docter Fransen is ook u i t z 'n hu is .

Ik heb ze l f ook een vresel i jke 3 weken achter de rug. Zondag 12 mrt k reeg ik rode puis t jes , zou

vo lgens de docte r v lug overgaag , maar is in werke l i jk een vresel i jke jeukpi r ic ide geworden,

gewoon om gek te worden. Ben naar een spec ia l i s t geweest ' t wordt be terder , maar ben nog lang

n ie t genezen. ' t Is een verg i f t ig ing in ' t b loed . Ver leden week zonderdag was ju is t k laar met de

schoonmaak want dat g ing met de jeuk een beet je a f le id ing kregen we he t ber icht , dat we ons

hu is u i t moeten. Daar is een overa l naar aangetrokken aan net gemeentehuis is n ie ts bere iken, de

burgemeester zou wel gaan naar Pie t Hout en een Verbeek zi jn loeders . W e zi jn naar een hogere

ins tant ie gegaan, vanmiddag is de commissar is van de evacuat ie W est land geweest , rechte l i jk is

ons bedr i j f te k le in , maar h i j zou met de Burgemeester spreken. Moed en ver t rouwen.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

apri l 1944

Donderdagavond 4 Apr i l .

We hebben nog geen u i ts lag, wat z i jn we ver langend. Gis te ren hebben ze overa l de sp i tsscoppen

b i j de tu inders u i t de schuren gehaald – Voor 14 dagen terug Kap Ve t gehaald een onderzoek in

de pastor ie , zou h i j de rad io weg s toppen bui ten het raam was van bui ten af gezien en h i j is

meegenomen. Zot b i j de revie rpo l i t ie in Rot te rdam.

We hebben ver leden donderdag Sien van Janus voor rus tkuur in hu is , is d ruk maar n ie t

ongezel l ig .

Goede vri jdag '44.

Vandaag of f ic iee l ber ich t dat we ons hu is u i t moeten, we kunnen gelukk iog naast ons b i j Koos v.d.

Hoeven komen dan zi jn we tenminste nog d ich t b i j den tu in – In 's -Gravenzande is de

gemeenteraad gear resteerd de evacuat ie moet 10 dagen u i tgeste ld z i jn . De 's -Gravenzanders z i jn

Maandag wensel i jk .

Zondag 1ste Paaschdag.

We zi t ten nog, mar we weten n ie t voor hoelang. I k ben weer zoo goed a ls geheel beter , dat is ie ts

anders las voor 14 dagen geleden. Die zondag hebben ze ook I jmuiden vresel i jk gebombardeerd,

veel mof fen dood en fo rmat ie 's van 50 en 75 l ie ten gord i jnen bommen va l len. De n ieuwe

duikbootbas is en haven kapot . Bommel is daanra aan de Hoek geweest vandaar dat de mensen

kunnen b l i jven. Er is een n ieuwe burgemeester in 's -Gravenzande aan komen lopen, d ie heef t

Scheveningen en Katwi j k ook ontru imd.

Dinsdag 11 Apri l .

Vanmorgen heef t een he t er aan het bureau soc ia le zaken door we ten te kr i jgen dat we kunnen

b l i jven to t 30 apr i l . Morgen komt Mien en Anny u i t Brabant . W e zi jn g is ter 2de Paaschdag met z 'n

3en en Moeder ook b i naar de Hoek geweest Moeder er ook b i j zonder ausweis , op één van mevr.

Rooney 2x door de wach t heen gesnapt .

Met de oor log sch i jn t he t pracht ig te gaan. De D. hebben Odessa on tru imd, een geweld ige

neder laag.

Gis termorgen om 7 uur i s er in Maass lu is een overva l gedaan aan het d is t r ibut iekantoor door dak

heen is er een pol i t i e i meegenomen of heef t z ich mee la ten nemen.

Vanmiddag hebben ze bommen gegooid in Den Haag het gehele bevolk ingsregis ter is verdwenen.

1s te Paaschdag zi jn op verschi l lende wegen, mensen d ie g ingen f ie tsen aangehouden en de

paal t jes in de grond ze t ten. Onderweg g is te r aan de Maasdi jk waren een 1000 ambtenaren bezig

u i t Rot te rdam. Onderwi j zeresse moeten de gehe le vacant ie . Dat is om het landen van

vl iegmachines of parachut is ten te be let ten .

Woensdag 19 Apr i l 1944.

We zi t ten nog s teeds thu is . Nu is mr. Sjoer bezig b i j ons in te komen, o f dat za l lukken? W e

zu l len wel z ien. Van a l le tu inders z i jn arbe iders of jongens aan het d i jken gezet , verschi l lende

polders worden onder water gezet . Het is een grote rommel , n iemand meer in den tu in , in het

drukst van de t i jd . Ver leden week is Miet je Merk met haar broer omgekomen. Mien is zate rdag

ver t rokken en haar broer b l i j f t to t vo lgende week. Mien hoor t n ie ts a ls e l lende a ls men mensen

spreekt . Kees is vandaag i i j wezen sp i t ten Morgen moeten ze een pannet je meebrengen dan

kr i jgen ze eten van de gaarkeuken.

Woensdag 26 Apr i l '44

De Amer icanen zi jn ge land op Ned. N. Guinea gevolgd door de geal l iee rde. Het bestuur burger l i jk

is in Neder landse handen. De Kr im hebben de Russen maar Sebastopol i s nog n ie t geval len - - -

Gis teren kwam er een oproep van het bestuur van de ve i l ing om dr ingend te werken aan het

ind i jken van de polders . Dus vandaag a l de bazen er ook met hun schoppen erop u i t . De

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

apri l 1944

landwacht was met 40 man vers terk t en in de tu inen werden inva l len gedaan, o f er soms ook

iemand n ie t was. Bi j Janus waren e r wel 4 ver tegenwoord igd.

Vr i jdag zi jn we naar de ver jaardag van Jo geweest . Toont je mee en zi jn to t 4 uur gebleven is me

een mooi s te l geweest hoor . W e hebben de b loement jes bu i ten gezet . Riek van ome Bert is

zaterdag gestorven. 21 jaar heel erg voor d ie mensen.

Zondag 14 Mei .

Zoo het is dat mi jn ve r jaardag weer in een bezet land gevie rd, maar a l le nog b i j e lkaar . Van de

donderdag op de vr i jdag nacht is er vresel i jk gebombardeerd of geschoten ze zeggen dat vanaf

Duinkerken to t de Hoek vanui t zee beschoten en een konvooi gebombardeerd is , de luchtd ruk was

vresel i jk . A l len dachten van een invas ie. Zondag zi jn Een en Rie naar . . geweest . Moeder

ver leden week naar Stompwi jk en deze week naar Berke l maar ze smokkeld n ie t hoor?

Ver leden week kwam een doodsber icht van Riet v. Leeuwen heel erg voor d ie weduwe.

Sebastopol is 9 mei geval len. Anton Mis t is 30 apr i l ve r t rokken en Sient je is maandag naar hu is

haar Vader en Moeder z i jn 25 jaar get rouwd.

Dinsdag 16 Mei .

Vanmorgen kwam er een Boers b i j ons in te komen, waar h i j een huis vond mochten de mensen

b l i jven wonen vo lgens Piet Hout en Verbeek d ie over de evacuat ie gaan, maar ze hadden er n ie t

b i j gezegd dat h i j n ie t mocht gaanm bi j mensen d ie op de l i js t s tonden, waaronder ook wi j .

W i j gaan d ie dag naar Rot terdam ui t , 's middags komt er ber icht wi j moeten het hu is u i t .

Woensdag 19 Mei .

Wij z i jn g is ter n ie t bes lo ten d ie mensen te nemen, h i j heef t 2 zoons a l 6 jaar in Dui ts land dus we

ver t rouwen het n ie t e rg. Maar nu . . mensen in a ls er ze l f u i t dus. Een hee f t de gehele morgen

gef ie ts t hem vinden in de du inen in 's -Gravenzande dat h i j kon komen n ie t gevonden vanavond

erheen en ze zu l len komen.

Donderdag Hemelvaart .

We zi jn vandaag naar de Hoek geweest . Rie is g is ter jar ig geweest , dat hebben we f l ink gevie rd.

Vri jdag 19 Mei .

Vanmorgen s taat de SS buurvrouw me op te wachten of we eru i t moeten zi j wi l d ie v ieze mensen

van … die er in moeten n ie t naast z ich hebben. Vanavond is Boers met z 'n vrouw geweest , ze

zu l len d insdag komen, ondanks dat er geen toestemming is van he t evacuat iebureau. D SS

buurvrouw zegt gaat e r maar in en laat da t z ieke meis je terug komen ik zorg dat het goed komt.

Zaterdag 20 Mei .

Sient je is vanmiddag te ruggekomen.

Zondag 21 Mei .

Wij z i jn vandaag naar de Hoek geweest . Kapelaan van Leeuwen was erg erg leuk.

Maandag 22 Mei .

De SS buurvrouw is vanmiddag naar het evacuat iebureau geweeet zeggen dat ze dat v ieze s te l

n ie t b i j z ich wou hebben en Boers b i j ons in komt.

Een hal f uur la ter een d ichte br ie f . W oensdag 23 mei mei eru i t o f 24 mei word uw woning door de

gemeente ontru imd. Om vanavond naar 's -Gravenzande of d ie mensen er n ie t vanaf wi l len z ien,

maar n ie ts hoor . Mensch wi l heel g raag naar Naa ldwi jk . De SS buurvrouw de burgemeester deze

was n ie t thu is . Daar hee f t ze gezegd.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

mei 1944

Dinsdag 23 Mei .

½ 7 Vanmorgen s tond Boers aan de deur h i j moest . W i j ze iden d i rec t komen.

Deze arr i veerd 9 uur met de hu israad, op dat moment gaat om naar de burgemeester , ook de SS

buurvrouw da t wi j f wou dat grote v ieze gezin n ie t naast haar hebben. De burgemeester zou

vandaag u i ts lag geven.

Woensdag 24 Mei .

We hebben vandaag n ie ts gehoord.

Donderdag 25 Mei .

Vanmiddag kwar t over 12 kwam de burgemeeste r . Ik kon hem niety d ie moest het hu is z ien.

Sient je is maandag in de hu iskamer gekomen. Hi j kon n ie t zeggen of we mochten b l i jven o f n ie t .

Vri jdag 26 Mei .

Vanavond kwam pol i t ie van Leeuwen b i j met een pracht verhaal .

Dinsdagmorgen de burgemeester za t met de po l i t ie v Leeuwen aan het gemeentehuis te pratyen

kwam de gemeentebode een boodschap van Piet Hout en Verbeek om de burgemeester te

spreken, d ie moest z 'n gesprek met van Leeuwen e ind igen, 5 min la te r weer een k lop op de deur .

Di rec t de burgemeester spreken de pol i t ie mag e r b i j z i jn .

Ze kwamen om een bewi js van de burgemeester dat ze ons eru i t konden zet ten en de pol i t ie

ass is tent ie . W i j moesten het voorbeeld worden van de gehele gemeente want dat b l i j f t maar

z i t ten. Hier heef t po l i t ie v. Leeuwen z 'n woord je gedaan, weigerde om ons eru i t te zet ten . Tot de

burgemeester ze i : ik ga ze l f even k i jke. Zouden wi j op de d rempel gestaan hebben. Als nu d ie

Dui ters weg gaan komt e r misschien wel een huis leeg.

Dinsdag 30 Mei is onze inspecteur vr i jgekomen.

28 mei 1ste Pinksterdag.

Wij z i t ten nog s teeds.

29 mei 2de Pinksterdag.

Wij z i jn vandaag naar Overveen geweest hebben daar het 5 jar ig pr ies ter feest van Kapelaan v.

Leeuwen gevierd het is een tu in feest geworden een moordfeest .

Donderdag 1 Juni .

Wij z i jn vandaag naar Roney geweest d ie was ja r ig .

Maandag 5 Juni

Vanavond zi jn we b i j den inspecteur geweest . Vandaag is Rome geval len. W i j z i jn vandaag

krenten b i j v.d . Burg.

Dinsdag 6 Juni .

Onder de middag horen we de invas ie is er , en werke l i jk het is waar de mensen a l lemaal b l i j en

opgelucht .

Vri jdag 9 Juni .

De ber ichten zi jn goed. Frankr i jk gaat langzaam maar best . In I ta l ië gaat het pracht ig ze weten

n ie t hoe hard ze terug zu l len lopen. In Moskou heers t grote spanning voor het gro te of fens ie f da t

op komstr is .

Ik hoorde vanavond dat de Engelsen in z icht waren. De s taat van beleg i s a fgekondigd in 's -

Gravenzande. De inspec teur heef t Z Hol land moeten ver la ten.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

juni 1944

Zaterdag 10 Juni

Vandaag zi jn er veel v rachtauto 's met chauf feurs gevorderd, waarschi jn l i j k naar Frankr i jk o f

Belg ië de t re inen zi jn na tuur l i jk s tuk gegooid.

Ze hebben h ier voor 14 dagen de tu inen vresel i j k beschoten, n iemand dur f t meer te re izen.

Zaterdag 17 Juni .

Het is deze week nogal rus t ig geweest . Het gaa t in Frankr i jk best maar er wordt v resel i jk

gevochten. De auto 's d ie ver leden week gevorderd z i jn , z i jn terug gekeerd we hoorden beweren

dat het geweest was om de oud mi l i ta i re u i t het bed te l ichten en van de andere kant hoorde we

dat de NS Bers er mee moesten vluchten d ie hadden het zaterdag op de zenuwen toen ze Engelse

booten gezien hadden.

De Dui tse rs hebben een n ieuw wapen een vl iegtu ig zonder p i loot d ie veel schade aanr icht in het

wi lde weg. In H.v. Hol land hebben ze er a l lemaa l een baas b i j , ze moeten a l len 21 uurs voor de

wehrmacht werken.

We zi jn donderdag k laar gekomen b i j de Tinus vd Burg.

Vri jdag 23 Jul i .

Het is a lweer een maand geleden dat ik ie ts geschreven heb, wi j hebben het druk gehad, een

s to la voor kapelaan Tuin is gereed gekomen.

In deze maand is het overa l pracht ig gegaan. Cherbour is naderhand geval len, daarna Caen, maar

er is om a l les vresel i jk gevochten, de mening is dat de E p roberen he t matr iaa l daar te

vern ie t igen. Deze week i s ook St . Lo geval len . In Rus land gaat he t in sne l tempo. De ééne s tad

va l t na de anderen . Deze week s tonden ze 15 km van de Oost Russ ische grens. Oost Pru isen is

geevacueerd . Maar nu het grote n ieuws nog van afge lopen week.

Donderdag is e r een aans lag gepleegd op Hi t ler . B.N.O. maakte bekend donderdagavond dat e r

een bomaanslag gepleegd was op Hi t ler , h i j had s lechts enkele brand en schramwonden –

Vr i jdagmorgen hoorde vanui t Engeland en ook het B.N.O. de aans lag was gepleegd door een

groep generaals d ie a l len afgeze t waren, Ze hadden d i rec t ber icht ve rspre id dat Hi t le r dood was

en ze l f een n ieuwe regeer ing gevormd – Hi t ler heef t om d i t tegen te spreken ze l f voor de rad io

gesproken en Himmler een SS man aanges te ld door het leger in Dui ts land en hem een luchtmacht

is het b innenland te r beschikk ing gegeven, Degenen d ie de generaals gehoorzaamde zouden

gearresteerd worden of doodgeschoten. De k ran t zegt dat het vo lkomen rust ig is in Dui ts land,

maar o fschoon er wein ig ber ichten vanui t D doorkomen met het in sommige p laatsen nogal

opstandig z i jn - In I ta l ië z i jn L iverno en Catana geval len. – Donderdagnacht hoorde ik een

vl iegtu ig rakel ings overgaan het dak gaan, wat even la te r is neergeplof t midden in de concer tzaa l ,

hoe kan het zo pracht ig het hu is van verder f , dus op het ogenbl ik geen f i lm meer. Hi js is 3 ½

meter in de grond ges lagen, de water le id ing sprong zoodat h i j z ichzel f b lus te – De meeste

mensen zi jn in hun huizen getrokken waar de Dui ters u i tgegaan zi jn . Deze week gaan we het hu is

van dokte r Fransen van de EHBO schoonmaken, dat word t hospi taa l – W ij hebben de afge lopen

maand in een vresel i jke rommel gezeten , het hu is is opengetrokken voor water le id ing en r io ler ing ,

maar we hebben geen aans lu i t ing gekregen, daar werken we nog voor . 20 Ju l i is kapelaan Vet u i t

Amersfoor t teruggekomen met kor t haar . Ik heb de afge lopen maand 2x naar Braban t gewees t ,

tarwe wezen halen over H. v. H. dat gaa t best mooi re is je .

Heden Vri jdagavond 1 Sept.

Het is meer a ls een maand geleden dat ik mi jn dagboke ter hand nam. Er is in d ie maand heel

veel gebeurd. W i j z i jn 3 Aug naar Brabant gegaan de ver jaardag van Ma Merk v ieren . Donderdag

heen en maandag terug. W e hebben er heel pret t ige dagen gehad. De Woensdag erop 9 Aug is

Toont je gekomen, d ie is in Rot terdam 2 uur vastgehouden door de Siegerheidspol i tze i , ze dachten

dat het een onderduiker was…. Pa Merk d ie door Toon t je z 'n vr ienden ervan gehoord had kwam

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1944

Donderdag om te z ien hoe dat nu e igenl i jk was gegaan, h ierover na de oor log meer. De andere

week Donderdag zi jn Mient je en Riet gekomen to t Maandag.

Die bewuste zondag dat z i j b i j ons waren zi jn de Engelsen in Z. F rankr i jk ge land. Die ze l fde week

is Mient je Vr i jdag met haar Moeder te rug gekeerd en zi jn ze Zaterdag met hun 3en ver t rokken,

was jammer, we hadden het nog best een week je zoo wi l len houden. De eers te avond dat Toont je

er was hebben we he t 12 ½ jar ig bestaan van de kaar tc lub op een behoor l i jke wi j ze gevierd

daarna zi jn we er nog een paar middagen geweest en hebben er f i jn gefeest . De laats te

Woensdag zi jn we e r met Toont je en Rie Rooney wezen roe ien en zwemmen. W e hebben pracht ig

f i lmen beleefd zoo op zo lder . Sient je is ook naar boven gaan s lapen en wi j met a l de logee’s

d ikwi j ls 4 in geta l he t leek wel een hote l , o f kostschool . Maar toen de gasten ver t rokken was het

en het vo lgend jaar weer op zo lder dat was gezel l ig daar kunnen we tenminste s toe ien, daar heef t

Toont je z 'n vooronders te en z 'n hoofdkwart ie r .

Vanavond ber icht heel ' t W est land moet weg.

Maar nu het grote n ieuws van de dag. Sinds begin Aug. hebben de Engelsen iedere dag grote

vorder ingen gemaakt . Ze r i jden met hun tanks k i lometers per dag verder .

Of ic iee l z i jn ze to t de Be lg ische grens maar in werke l i jkhe id zu l len ze er reeds over z i jn . Ze zi jn

de Maas ten Noorden van Verdun overgestoken. Heel Frankr i jk is in een maand t i jd in geal l ieerde

handen. De b innenlandse s t r i jdkrachten hebben heel veel gepresteerd . De gest ichten zi jn ze aan

het leegru imen en nu vanavond komt e r ber icht heel het W est land moet b innen een paar dagen

weg ze wi l len Rot terdam verdedigen. W at za l dat worden, we zu l len e r ons maar n ie t zenuwacht ig

over maken, geen e l lende voor de t i jd .

Er is h ier deze week ie ts vresel i jks gebeurd. Ver leden week hebben ze een 25 jongens gehaald

waarvan de meeste wel weer z i jn te ruggekeerd omdat ze geen recht hadden ze te ha len, daarop

hebben het hoofd van he t arbe idsbureau een NSB'er ve rmoord. – Nu kwamen ze W oensdagavond

b i j Voskamp en Vals ter de voorzi t ter van bond West land 2 resergeurs hun halen vroegen naar

persoonsbewi j zen en onderduikers en namen hun tens lo t te mee. Hierover wis ten ze op het

po l i t iebureau n ie ts , en de Dui ters ook n ie t en de NSB zoo ze zeggen ook n ie t , met a ls gevolg dat

er Donderdag ber icht komt vermoord gevonden. Vresel i jke toestand on tvoerd vermoord. –

Vanmorgen s tond e r aangeplakt dat er nog een aanta l g i jze laars z i jn doodgeschoten, voor de

moord van Shut de arbeids le ider . W e zi jn wat dru iven aan het opru imen. De pr i js is op d i t

ogenbl ik 1 ,25 per Ki lo , n ie t gek hoor .

We hebben deze week een mooie kano gekregen , wel het e igendom van Rooney maar we kunnen

er lekker mee weg, deze week zi jn Tinus Rie en i k er mee weg geweest een pracht d ing een

Canadees.

Het is er rus t ig in hu is , was is het toch gezel l ig gasten te hebben. Toen ze Zate rdag naar hu is

zouden gaan was de Moerd i jkbrug gebombardeerd wel mis maar de t re in g ing er n ie t over zoodat

ze over Utrecht naar hu is gegaan zi jn , ze waren 's avonds 11 uur thu is in ve i l ige haven . Er kwam

vanmorgen een br ie f van Anny over de gezel l ige dagen z 'n …… en vooronderke en dat lekkere

loeren.

Zaterdag 2 Sept.

Vanmorgen kr i jgen we een ontru imingsbevel , we zeggen maar n ie ts tegen moeder.

Zondag 3 Sept.

Vanmorgen wordt doorgegen dat de t roepen of f i c iee l in Belg ië z i t ten en vanavond komt e r ber ich t

dat Pr ins–Bernhard benoemd is to t bevelhebber van de b innenlandse s t r i jdkrachten. Het uur der

bevr i jd ing is zeer nabi j . De ondergrondse s t r i jde rs moeten armbanden met erop in g rote le t te rs

Oranje.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1944

Maandag 4 Sept.

Vanmiddag ber icht de Engelsen zi jn reeds in Maastr icht . Ze kwamen Langerve ld z i jn moter

vorderen deze is gedoken.

Dinsdag 5 Sept .

Vanmorgen ber icht dat de t roepen in Breda zi jn aangekomen. Vanmiddag hebben ze b i j

Langerve ld 5 kwart ier hu iszoek ing door 2 du i tsers daarna kwamen er 2 van de ve ldgendarmer ie .

Ze kwamen om de moter toen om Langerve ld . Ik heb hun deze ber ichten meegedeeld.

W i j moeten om 8 uur b innen zi jn en kwar t over 8 kwam er een g rote auto en moter 6 Dui tsers

hebben aan het s lepen geweest autobanden, f ie tsbanden, drank mooie verrek i jker , benzine, o l ie .

Woensdag 6 Sept.

Vanmorgen ben ik vroeg deze d ie fs ta l wezen ber ichten b i j de fami l ie . 9 uur kwam de mof fenauto

weer brach t banden te rug heef t ze om de au to ge legen en meegenomen er is bes lag ge legd op

meubelen. Vanavond echter hebben ze gezegd a l leen de ke lder leeg te zu l len ha len.

Donderdag 7 Sept.

Vanmorgen 8 uur z i jn de NSB gezinnen, vrouwen en k inderen ver t rokken.

Ons buurvrouw Boers- gezin Jo v. Haaster en gezin v. Dalen ver t rokken a l len b i j Boers naast ons

vandaan in een vrachtwagen het was een ware u i t tocht . Da t we toch dat ogenbl ik mogen beleven

waarna we zo ver lang hebben. Onze huisgeno ten hebben geen zin mee te gaan we moeten ook

nog iemand hebben om onze woede te bekoelen a ls het vrede is .

Ze sch i jnen Neder land te la ten l iggen en een grote aanval op Dui ts land voor te bere iden op de

Sagfre id l in ie .

Ze hebben vandaag de spoor l i jnen van de Zuste r ren to t Coblens beschoten de s ta t ions z i jn

ges lo ten men kan n ie t meer re izen, en per f ie ts i s men d ie ook kwi j t . W e hoorde dat de NSBers

n ie t weg konden u i t Den Haag, maar we we hebben ze n ie t terug gezien. Gis ter hebben de D. een

brug b i j de Oranjes lu is in de lucht la ten vl iegen. Het s tormt vresel i jk .

Vri jdag 8 Sept.

Pr Bernhard hee f t z ich b i j de Neder l . Troepen in Belg ie gevest igd.

Gis ter is de d i jk op Kwin tsheul van het onder water gezet gebied doorgebroken, tu inen aan de L.

Water ing s taan kassenhoogte onder water .

Zaterdag 9 Sept.

Ostenden en Luik z i jn bevr i jd 15 e 25 KM van Neder land. Ze rukken met snelhe id op in de r ich t ing

van de Siegr ied L in ie voordat de D. deze goed kunnen verdedigen. Pr Ju l iana is in Londen

aangekomen.

Zondag 10 Sept .

Gisteravond 7 uur Tommys in de lucht, we hoorde bommen val len , luchtalarm, ik erop ui t bi j

docter Duivendi jk gekomen hoorde we dat e rop het groene laant je bommen geval len waren , een

geweld ige ravasche. Eén gewonde, bomscherven in het been zenuw geraakt . Het hopeloze is da t

er eers t na 2 uur een au to was u i t Den Haag voor ve rvoer , h ie r is a l les gevorderd. Er moeten ook

bommen aan de W aalbrug geval len z i jn . H. v . Hol land aan de overkant en aan de Molenlaan b i j

Pr ins en aan de Hol le Water ing is het een t rooste loze beweging zoveel bommen midden in tu inen .

Vanavond kwam er een vl iegende bom over .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1944

Maandag 11 Sept.

Vannacht hebben we bommen horen va l len. Vanmorgen vroeg is er een locomot ie f beschoten aan

Wester lee, machin is t gewond. Vanmorgen was ik in den Haag er s tond aangeplakt de landwacht

moet de wapenen opnemen, ze z i jn b i j ons ook ver t rokken.

Dat vu i l is ver t rokken wat een oplucht ing. De Engelsen en Neder lands zi jn 20 KM over het

Alber tkanaal . Hassel t en Zeebrugge zi jn vervr i jd . De bombardementen sch i jnen bedoeld te z i jn op

boten d ie vanui t Zeebrugge over de schelde heen naar Dui ts land probeerde te ontkomen.

Ze naderen onze g renzen ze beschieten Dui ts g rondgebied en naderen Aken. De landwacht was

vanavond te ruggekeerd. W i j horen de hele dag vl iegende bommen. Het is pracht ig weer, wi j z i jn

met de kano weggewees t .

( In de kant l i jn 18 ,70 F f r . 16,50 b f r )

Kwart over acht he t eers te ber icht ze z i jn b i j Va lkenswaard ons land b innengekomen zonder en ige

tegenstand. Robert Kiek de vers laggever van het ANP gaf h ierover een vers lag ze werden weg

gewezen door een hol landse pol i t ie d ie hun op s tond te wachten.

Dinsdag 12 Febr. ( red. september)

Vanmorgen wordt geweld dat de Amrikanen 10 KM in Dui ts land zi jn b i j Tr ier ze proberen de

Siegfr ied l in ie .

Woensdag 13 Febr. (red. september)

Vanmorgen ber icht ze z i jn g is ter om 10 over 3 b i j Eupen b i j Aken opnieuw de grens over gestoken

ze hebben nu een f ront van 100 KM lengte de voor en achter de Sugf r i t l i n ie wordt

gebombardeerd. De kran t schr i j f t dat ze in Eindhoven zi jn .

Er z i jn vandaag weer NSB gezinnen ver t rokken. Jo kr i jg t de gezinnen Va lk boven d ie moeten b i j

de Heulbrug vandaan.

Aan het vakschool hebben ze weer een naaimachine en e lec t r ice s t r i jk i j zer gehaald. Ze hebben

vandaag in Ri jswi jk f ie tsen gevorderd. 'L Havre i s g is ter geval len.

Gis ter s tonden er op H 'd i jk 3 mensen te praten e r komen 2 D. voorb i j waarvan er 1 een jongen

van Valk doodschiet .

Zondag 16 Sept.

Gister werden overa l f ie tsen gevorderd. Rie is g is ter en eerg is te r met een aanhangwagen spul len

wezen brengen. – Er s taat nu aangeplakt we zu l len geen gas meer kr i jgen, we moeten naar de

gaarkeuken, daar moeten we maandag bonnen halen. – Vanmorgen hebben ze op Kwintsheul een

man doodgeschoten de wacht op de b rug b i j Va lk geheel onschuld ig h i j keerde de H. W ater ing op

zonder z 'n persoonsbewi js op de Heulb rug te la ten zien, dus paf dood. – Vandaag zi jn b i j Huls t

Zeeland de grens over getrokken – Maastr icht en Eisden zi jn Donderdag bevr i jd ze rukken h ier

verder Dui ts land in en zi jn ten Oosten van Aken door de Sieg fr ied l in ie heen en rukken aan op

Roer en Ri jn . – Vandaag zi jn e r du izende mannen opgepakt in den Haag. Het s taat vanavond in

de krant dat mannen tussen 20 en 50 jaar d ie op s t ra ten en p le inen s taan opgepakt zu l len worden

naar Amersfoor t en vandaar naar Dui ts land zu l len gaan, mannen ieder d ie in Den Haag kwamen

werd opgepik t .

Zondag 17 Sept.

Morgen moeten er weer mensen aan de Maasdi jk gaan werken daar komt een s tar tbaan voor de

V2. Ze praten weer dat wi j moeten evacueren. De mensen u i t W assenaar z i jn opgejaagd naar Den

Haag. De verb ind ingen Zuid-Beveland en het vaste land zi jn vresel i jk gebombardeerd, daar waren

ook s tar tbanen – Vanmiddag kwart voor 5 komt er een ber icht door s terke lucht landingstroepen

zi jn in Neder land neerge laten, o f ic ie le mededel ing van he t geal l ieerde opperbevel – kwar t voor

zeven zi t ten we h ie r met een hele c lub b i j ' t gat de spoorwegen moeten s taken – 8.15 vo lgens

Engel land zou Dui ts land gezegd hebben dat ze b i j E indhoven Ti lburg en Ni jmegen, d i t is echte r

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1944

n ie t bevest igd door Engel land. Volgens een vers laggever u i t Brussel z i jn ze met zweefvl iegtu igen

neergelaten. – Het landen is voorafgegaan door een bombardement van 750 to t 1000

bommenwerpers . Vannacht 12 uur in mi jn hoo fdkwart ier . Ber icht dat om 12.00 uur vanmorgen de

landingen hebben p laats gehad tussen de gro te r iv ieren. Volgens een vers laggevever moet het

een pracht schouwspel geweest z i jn , honderden t ransport en schroe fvl ieg tu igen.

Maandag 18 Sept.

Verschi l lende Neder landse p laatsen zi jn bevr i jd . Het is het g rootse lucht landings leger dat oo i t in

ac t ie is geweest , to t ze l fs k le ine tanks en legerauto 's werden aangevoerd. Er z i jn g is te r du izende

tonnen bommen op W alcheren gegooid. Valkenswaard is geval len. Ze zi jn vandaag aan

huiszoek ingen doen e lk hu is wordt doorzocht wa t van hun gade nemen ze mee. E. maakt bekend

dat de roof tochten van Landwacht en Siegerhei tsd ienst hun bekend zi jn , ook is hun bekend dat de

spoorwegen in a lgemene s tak ing waarvoor ze hun bewonder ing u i tdrukken kwart voor 3 ber icht

Eindhoven is bevr i jd , e r z i jn g is ter lange t re inen vl iegtu igen ter vers te rk ing aangekomen.

Woensdag 20 Sep.

Het is vandaag weer een bewogen dag geweest , f ie tsen vorderen en huiszoek ingen. Er is zoo

goed a ls n iemand meer d ie f ie ts , van kwin tsheul z ien wi j de mensen lopende de bonnen komen

halen, s lager bakker a l les loopt . Gis te ren zi jn er een aanta l mensen gehaald en in bunkers

opges loten wi j denken van ondergrondse beweging. De E hebben vanui t Belg ië en Eindhoven in 5

uur 50 KM gevorderd naar Ni jmegen. Vanavond werd a l ber icht dat ze op weg waren naar Arnhem.

Er moeten weer n ieuwe t roepen geval len z i jn . De Dui ters zeggen tussen Dordrecht en de

Moerd i jk . Vanavond werd er gezegd dat a ls de Dui ters z ich in het westen verdedigen zooals ze

z ich in de kanaalhavens verdedigd hebben s taan er voor ons de donkers te dagen te wachten van

heel de bezet t ing. H v Hol land moet morgenavond zoo goed a ls leeg zi jn . Jan Rooney met vrouw

en k inderen en bed kwamen voorb i j naar Dorus Kester . W e zi jn g is ter a l les aan het vers toppen

geweest . , Mi jn dagboek verdwi jn t nu weer in het waterbak je boven in de W C. W el te rus ten.

Zaterdag 23 Sept.

Het is een veelbewogen dag geweest .

Sient je is vanmiddag ver t rokken. Haar moeder had ze l iever thu is in deze gespannen toestand.

Het is vanavond s t i l in hu is . – Er komen sombere ber ichten over de gevechten. De b rug b i j

Ni jmegen is woensdagavond genomen. De brug van de W aal . Dat is een geweld ige aanwinst . Er is

verschr ikke l i jk gevochten. Ni jmegen brand en de s t r i jd was b loedig zoals h i j seder t Caen n ie t

meer geweest is .

Maar nu b i j Arnhem waar a l leen de paracut is ten hebben moeten vechten tegen de SS t roepen, ze

hebben nu gelukk ig op 1 punt contact met de pat rou l les van het 2de Br i tse leger d ie de W aal over

z i jn maar n ie t te min z i t ten ze in ' t W esten en de brug l ig t ten Zuid Oosten van de s tad. Arnhem

brandt wordt iedere keer doorgegeven. Het is een vresel i jke were ld . Arme burgers van de s tad.

De gehele fami l ie Rooney woont nu aan de Di jkweg Kees Jan en Jo. Vader Moeder en Rie b l i j ven

nog aan de Hoek. W i j hebben vanmiddag een fornu is gekregen s taat in de kast . Vandaag hebben

we weer gas gehad van 11 to t 1 en van 5 to t 7 maar g is ter a l leen van 5 to t ½ 8. Al le mensen

lopen nu, n iemand dur f t meer f ie tsen. Gis ter moesten we ze l f de melk ook ha len. Ze hebben van

de week 10 mensen gevangen genomen met de hu iszoek ing en dank zi j po l i t ie v. Leeuwen zi jn ze

de vo lgende avond weer vr i j gekomen.

Maandag 25 Sept.

We hebben vandaag goede t i jd ing. De lucht landingstroepen b i j Arnhem d ie Zaterdag vers terk t z i j n

met 1500 vl iegtu igen mensen matr iaa l en eten kr i jgen nu ook aanvoer van het 2de Br . leger dat

b i j E ls t z i t en gestad ig vorderd. Die vers terk ing wordt 's nachts over de Ri jn b i j Oosterbeek met

baks a ls ik het goed vers taan heb dat z i jn wagen d ie over de r i v ie r zooweer de kant opr i jden

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

september 1944

gebracht . De bruggen b i j Arnhem zi jn nog in tac t en de D. kan ze n ie t te vroeg opblazen omdat z 'n

e igen t roepen nog op de Betuwe zi t ten. Er wordt met veel lo f over onze b innenlandse

s t r i jdkrachten gesproken .

Vanavond komt er door dat den heer Musser t met ega en hoofdkwart ie r is ver t rokken naar een

p laats in het Oosten van ' t land d icht b i j de D. grens. Onze landwacht is vandaag ook ver t rokken.

Wat een oplucht ing.

Grote t roepenconcent rat ies worden waargenomen u i t het W esten van ' t l and. Hier z i jn ze ook

vandaan en van H v H en ' t Overmaas zi jn er 15 à 1800 ver t rokken, opru imen maar.

Zondag 1 Oct.

We hebben verder deze week geen goede t i jd ing . W oensdag hebben de geal l ieerde het op moeten

geven b i j Arnhem. Ze zi jn van he t Noorden van de Ri jn teruggetrokken naar de Betuwe. Arnhem

en Oosterbeek zi jn pu inhopen. Ze hebben daar gevochten a ls leeuwen aan d ie jongens hebben we

te danken dat de b rug b i j Ni jmegen verover t is . Nu doen de D. herhaalde l i jk aanval len op de brug

b i j Ni jmegen en op de t roepen in Brabant . De E. naderen 's Hertogenbosch. Ook in de Betuwe te

N. Oosten van Ni jmegen wordt ve rwoed gevochten. – Deze week zi jn er weer meubels van Rooney

gekomen. Hun wonen nog aan Hv.Hol land Nu nog met 8 gezinnen. De D. la ten in Amsterdam en

Rot terdam Schiedam en Vlaard ingen a l les spr ingen in de havens. De Heu lbrug zi jn ze ook aan het

opblazen. De f ie tsen beginnen weer voor de dag te komen. Zoo lang het goed gaat r i jden we

weer. In de loop van de week zi jn de Landwachters nog het een en ander h ier wezen roven auto 's

en verschi l lende andere d ingen d ie ze wis ten te s taan. Het is gewoon een oplucht ing dat , da t tu ig

weg is . Vandaag word gemeld dat vanaf Arnhem naar de Zuiderzee a l de spoorwegverb ind ingen

zi jn verb roken zoo zi t ten ze h ie r a fges lo ten boven de Noordzee zi jn de E vl iegtu igen a ls ze over

de Helder wi l len ontkomen en in Brabant hebben de E een vl iegveld a ls ze z ich op de wegen

ver tonen dan zu l len d ie z ich la ten zien.

Zaterdagavond 7 Sept. (red. oktober)

Vanavond 8.15 uur is doorgegeven dat we op vr i j e Neder landse bodem een e igen omroep hebben

Rijzend Neder land dat hebben onze Hol landse jongens vlug voor e lkaar , ze zenden u i t 's

morgens van 7 to t ½ 10 van 12 to t ½ 2 en van 5 to t kwart over 10. Op 420 meter . Mochten we nu

onze rad io maar voor de dag halen.

Het is een week van wachten geweest . Heel de week s lecht weer aan de f ronten werdt gestad ig

vorder ingen gemaakt veel te langzaam naar ons zin . Er komt wein ig door .

Woensdag tussen 1 en 3 uur hebben de Tommys op W algeren de zeedi jk doorgegooid over een

breedte van 100 meter , deze is vandaag door 200 vl iegtu igen gebombardeerd. De mensen zi jn 24

uur van te voren gewaarschuwd om te v luchten naar hoger ge legen p laatsen 1/3 van W alcheren

s taat nu onder, v resel i jk voor d ie mensen dat zoute wate r . Bi j W est Zeeuws-Vlaanderen in Belg ië

z i jn g is ter de Canadezen een aanval over het Leopold-kanaal begonnen en hebben reeds een

bruggehoofd aan de overkant Ten Noorde van Antwerpen s taan de Engelsen nu b i j W oensdrecht 5

K van B. o . Z. en 2 K.M. van Ti lburg, h ie r t rekken 2 legers open.

In de Betuwe wordt e r verwoed gevochten de D hebben geprobeerd de b rug b i j Ni jmegen weer te

heroveren, maar dat is ze f i jn n ie t ge lukt . De E z i jn nu to t d icht b i j Arnhem genaderd. –

Vanmiddag 1 uur werd t er gemeld dat de D ber ichten dat de E reeds een bruggehoofd over de

Ri jn hebben en de krant schr i j f t vanavond over een bat te l jon luchtscherm t roepen, d ie z i jn

neergelaten, maar de Engelsen bevest igen n ie ts . W i j horen h ier de he le dag kannonengebulder ,

we denken van de Betuwe.

De hele were ld spreekt over de grote nood waar in Neder land verkeer t . De spoorwegmensen zi t ten

nog s teeds gedoken, we zi t ten zonder ko len en gaan de hele dag s t romen mensen voorb i j met a l le

mogel i jke vervoermiddelen om eten te ha len , er dre ig t grote hongersnood in de s teden.

Donderdag kr i j gen we geen gas meer. Maandag wordt de gaarkeuken geopend. W e hebben nog

Elect r ic van 's avonds ½ 6 to t 's morgens ½ 7. Hier aan de Di jkweg bof fen we, het koelhu is van

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

oktober 1944

Schef fers van de mof fen zi t aan onze kabel dus wi j hebben nog lekker l i cht en er s taat een

fornu is dus we wachten maar af en ver langen naar het e inde.

Donderdag 12 Oct .

Gister z i jn ze begonnen met in het he le W est land de bruggen te la ten spr ingen. De mensen zi jn

gevorderd om h ierb i j te he lpen, dan wordt h i j met s tuk jes ge l i jk opgeblazen. Kees namen de

mof fen vandaag mee naar de vianden aan H v Hol land.

De oude en zieke mensen in het W est land moeten voor Zaterdag de p laats ver la ten of ze gaan?

Vandaag voor he t eers t s inds 14 dagen zi jn er betere ber ichten . In W est-Zeeuwsvlaanderen waar

de Canadezen over het Leopoldkanaal get rokken zi jn worden de D nu in de rug aangeval len door

t roepen d ie ge land zi jn b i j Breskens en Hoofdplaat waar de D er nu van langs kr i jgen. De Dam

tussen Z-Beveland en Brabant en in E handen, ze t rekken nu Z-Beveland b innen en s taan op 3

KM van B op Zoom. De E hebben nu de verkeersbrug b i j Arnhem gebombardeerd de E hebben nu

de Zuidoevers van de Neder-Ri jn naar Arnhem 1 ½ KM ten W este to t Opheusden in handen. Aken

is een u l t imatum geste ld , overgeven of de s tad vern ie t igen. De D geven de s tad n ie t over dus ze

z i jn hem aan p la tbombarderen. Utrecht werden de mensen gedwongen te werken voor de D. Ze

deden het n ie t , de s tad werd omsingeld 4000 mannen ontvoerd en naar het Oosten verbannen. In

Engel land wordt Zondag een b iddag gehouden voor de bevr i jd ing van he t Neder landse vo lk da t

zoo zwaar te l i jden heef t . W i j bof fen h ier aan de Di jkweg we hebben nog e lec t r ic , het koelhu is

Schef fers is van de mof fen en deze moeten s t room hebben dat is onze kabel , dus wi j hebben nog

s teeds rad io.

( In de kant l i jn )

(7 – ½ 10 420 meter de vr i je Neder landse zender op vr i je

12 – ½ 3 bodem Her r i j zend Neder land medewerkend door

5 – 10.15 de Rot terdammer van de BBC)

Ik z i t nu ook te schr i j ven in mi jn hoofdkwar t ier . – In Amsterdam zi jn e r ook 8000 van de

Siegerheidsdienst gekomen om mannen op te pakken.

Vri jdag 20 Oct.

Er is nog s teeds geen groot n ieuws. Stromen mensen komen u i t de s tad met hun l innenkast b i j

z ich om te e ten. In de Betuwe wordt n ie t gevoch ten. Ze zi jn Venraai voorb i j rukken op naar

Venloo.

Zondag 22 Oct.

Vri jdag zi jn ze 2 n ieuwe of fens ie fen begonnen r icht ing Breda en Rozendaal Loenhout en W orte

z i jn bevr i jd d i t is nog Be lg ië . Aken is na een hevige matr iaa ls t r i jd geval len. Op dorp s tond een

groepje D waarvan e r een paar geen f ie ts hadden deze pakken ze b i j de Gr kerk weg.

Vanmorgen de mensen de kerk u i t er werd gewaarschuwd voor f ie tsen vorderen. De russen zi jn 20

K.M. Oostp ru isen b innen . Belgrado en Athene zi jn bevr i j d . De mof fen s te len overa l varkens.

Vandaag zien we de P. Hout en anderen N.SBers weer. Ze zi jn vandaag een n ieuw of fens ie f

begonnen r icht ing ’s Her togenbosch. Breskens de s leute l van de haven Antwerpen is in

Canadezen handen.

Maandag 23 Oct.

Het n ieuwe of fens ie f vanaf 's Hertogenbosch zi jn ze in Nuland en Schi jndel . Het is vandaag 2 jaar

ge leden dat de oor log gekeer is b i j E la lami jn .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

oktober 1944

Dinsdag 24 Oct.

Vandaag hebben we de ver jaardag Em f i jn gevie rd. 8 .15 ber icht ze vechten in de s t ra ten van 's

Hertogenbosch en ze zi jn 1 KM voorb i j de Krekerakschedam waar nu 10 à 11000 D a fges loten

zi jn . Het leger vanaf An twerpen is op verschi l lende p laatsen de Neder l . g rens over .

Vri jdag 27 Oct.

Ber icht vandaag 's Hertogenbosch is bevr i jd . De E vechten nu in de bu i tenwi jken van Ti lburg . De

E zi jn ge land op Z Beveland g is termorgen b i j Hoedikenskerken. Het gaa t goed maar veel te

langzaam. Vandaag is er een vl iegende bom geval len op het Huis van de Kru isvaders van St . Jan

moeten 25 doden zi jn . In Amsterdam hebben ze 29 mannen doodgeschoten onschuld ig , omdat er

door de Dui tsers een gestapo agent is neergeschoten. De t roepen d ie b i j Hoedekenskerken zi jn

ge land bes laan een bruggehoofd van 15 vierkante K.M. is 2 KM. d iep. Ze zi jn 10 K.M. b i j e lkaar

vandaan de landings en de t roepen d ie over de Krekerakdam zi jn .

Zaterdag 28 Oct.

Vanmorgen een onverwacht ber icht Ti lburg is ook bevr i jd . De t roepen zi jn in B.o.Z . W i j horen

vannacht en de hele dag kanongeschut , ze rukken vanui t Ti lburg Noordwaarts en op Breda aan.

Gis ter waren ze in de s tad aan het dekens, costuums en schoenen vorderen. B.o .Z. is ook bevr i jd

ber icht 1 uur vanmiddag.

Zondag 29 Oct.

Wij horen de hele dag gebombardeer. Vanmiddag is Breda bevr i j d De D. hebben er a l les gesto len ,

k led ing, dekens en de mensen op s t raat werd goud r ingen en hor loge 's a fgenomen. Ze zi jn in

vo l le a f tocht over de Moerd i jk en de brug b i j Ke izersveer . De Moerd i jkbrug is gebombardeerd. De

D zi in een aanval begonnen b i j Deurne en hebben terre in gewonnen.

Maandag 30 Oct.

We hebben vandaag weer een k is t e ten k laargemaakt voor kapelaan Alkemade in Amsterdam daar

gaat nog een schipper heen. De hele dag horen we weer bom en kanongebulder . Denk van b i j de

Moerd i jk . (kant l i jn Nederweert . )

Vanavond 8.15 ber icht Rozendaal en Ooste rhout z i jn bevr i jd , de Engelsen hebben de spoor l i jn 's

Hertogenbosch – Moerd i jk b i j W aspik en W aalwi jk . (kant l i jn Bretan ja)

Dinsdag

Zuid-Beveland is he lemaal bevr i j d .

Donderdag Al lerz ielen.

Gistermorgen 6 uur z i jn de Engeland op W alcheren b i j V l iss ingen en W est-Kappel , vanmorgen

was Vl iss ingen b i jna geheel in geal l ieerde handen er z i t ten 10.000 mof fen op W alcheren Noord

Beveland en Tholen zi jn door de D. geheel ver la ten. De E zi jn in W -Br de Mark over , hebben

Waalwi jk - Kapel le en W aspik bevr i jd , de brug b i j Ke izersveer hebben ze onder vuur .

Vri jdag 3 Nov.

Gister en eerg is ternacht z i jn e r E snelboten voor de W aterweg geweest e r werd geschoten en

gemi t r ieerd er moet een D convooi aangeval len z i jn . Vl iss ingen is bevr i jd , van Vl iss ingen to t

Domburg is in geal iee rde handen. Ze zi jn ½ KM van Middelburg.

Maandag 6 Nov.

Geert ru idenberg en de hele Z oever van de Maas is vr i j op W i l lemstad en Moerd i jk .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

november 1944

Dinsdag 7 Nov . Middelburg is bevr i jd er z i t ten 47000 mensen to t aan de daken gevuld, de oor log

moest er ophouden omdat er een muur van mensen tussen de legers s tond er is nog een paar

dagen eten een gedeel te za l naar e lders worden overgebracht . Ik heb 2 dagen gewerkt b i j v

Ruiven -Langelaan .

Donderdag 9 Nov.

( In de kant l i jn Gapinen s t Laurens Rozeveld is herkozen)

Walcheren is de tegenstand gebroken, ook b i j de Moerd i jk z i jn de laats te D. vers lagen de

Moerd i jkbruggen zi jn gedeel te l i jk opgeblazen.

Vri jdag 10 Nov.

Rozenvel t heef t een te legram gezonden aan de koning in. Neder land za l spoedig geheel bevr i jd

z i jn . Curch i l heef t vanmorgen gezegd dat de raketbommen V2. a fgeschoten worden van

Walcheren, d i t gaat n ie t meer andere punten d ie gebru ik t worden voor d i t doel zu l len ook weld ra

door de geal ieerde worden bezet . Het is met de gevechten heel rus t ig , de Schelde wordt

schoongemaakt .

Zondag 12 Nov.

Vanacht ½ 4 is er in H.v .H. een V2 geval len ze worden dan nu afgescho ten op het kerkhof school

kerk en pastor ie zwaar beschadigd, geen H Mis gehad. Vr i jdag is Rot te rdam afgezet een 10.000

mensen onder de 40 jaar weggevoerd waarheen?

Woensdag 15 Nov.

Maandag ben ik nog naar Berke l en Stompwi jk geweest om wat boter en kaas het was noodweer.

Gis ter ½ 11 is er een V1 geval len op 's -Gravenzande Naaldwi jkscheweg G. de Hoop achte r het

hu is geen doden veel kapot .

Donderdag 16 Nov.

Vanmorgen vroeg mensen vorderen tussen 17 en 40 jaar , veel z i jn e r nog ingelopen p.b. werd

afgepakt moesten ze 8 uur komen halen, moet wezen voor het werken in het Stae ld.bosch.

Vri jdag 17 Nov.

Vandaag is de fam. Rooney gekomen ' t is n ie t meer te houden aan de Hoek met de V2.

Zaterdag 18 Nov.

Vandaag de sper ren d icht van 's -Gravenz en H v Hol land. ' t W as onmogel i jk voor iemand erdoor

te komen. Mensen vorderen tussen 17 en 40 jaar veel z i jn e r ingelopen. Ze hebben a l le tu inen

doorzocht . Aan de huizen werden b r ie f jes gebracht k laars taan met deken eten en een pannet je .

Ze l f po l i t ie postbode is ontwapend en meegevoerd. Gis te ravond waren ze op weg naar Del f t . Hie r

du iken vannacht a l le mannen wat een toestand. Gelukk ig is er b i j Rooney deze nacht n ie t

ingebroken.

Zondag 19 Nov.

Vandaag zi jn de sper ren open ze zoeken nog s teeds, maar Rooney en Rie z i jn vanmiddag naar de

Hoek gegaan voor de zoons Rooney is er wel l ich t een vr i js te l l ing.

Vanavond een gerucht Naaldwi jk is a fges lo ten wat een angst er komen e r 4 om onderdak 2 z i jn e r

gebleven.

Maandag 20 Nov.

De hele dag angst , dat Naaldwi jk ook beur t moet kr i jgen s taat vast vanavond hebben we e r 3 . Ons

l icht is vandaag afges loten.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

november 1944

Woensdag 22 Nov.

Nog s teeds rust ig , wel zu l len we h ier D. k r i jgen. De mensen van 's -Gravenzande zi jn ge lopen

r icht ing Amersfoor t .

Donderdag 23 Nov.

Vandaag ben ik naar Den Haag geweest om van het Roode kru is een aanste l l ing te kr i jgen om

mee te mogen met 6 meis jes a ls onze mannen gevorderd worden. Maar het Roode kru is is door de

D geplunderd , mi jnheer Piek aan het hoo fd geste ld , den heer van winte rhulp, toen is het he le

bestuur gedoken. Vandaag zi jn e r aan den Di jkweg D gekomen, veel mensen u i t de hu izen,

vandaag zi jn ze b i j ons ook wezen k i jken, maar we zaten met 3 gezinnen het hu is was n ie t

geschik t . In Den Haag is Dinsdag razia gehouden, het is er een droevig beeld, a l leen nog

k inderen d ie aan een omgekapte boomstronk zi t ten te hakken, vrouwen, inges lagen winkel ru i ten

broodwagens van Hus een oude man erachte r met weerskanten een verp leegster broodhalen voor

de ziekenhuizen. De mensen tussen de 17 en 40 jaar z i jn met du izende weggehaald. Gis ter is er

aan de Hoek weer een V1 geval len.

Zaterdag 25 Nov.

Er za l h ier geen razzia worden gehouden, de mensen moeten met hun t rouwboek je komen om

mensen te geven om h ier voor de weermacht te werken.

Maandag 27 Nov.

Vannacht is er weer een V1 geval len aan de Hoek, veel kapot te ru i ten , er moeten op de Geest en

's -Gravenz.weg weer veel mensen u i t hu is . Met de oor log gaat het goed aan het west f ront in

Dui ts land.

28 Nov.

Vannacht ½ 3 vresel i jke k lap, we hoorde a l le maal de V2 aan de Hoek opgaan een s tuk je

brommen even n ie ts k lap, gewoon vresel i jk . Hi j i s neergekomen in de du inen. H v. Hol land is

onbewoonbaar a l len hu is van Langelaan, Koest rong en Roney is nog een beet je in tak t , a l les

gebarten en kapot . Vanavond is Rooney ook h ier er s laapt n iemand meer aan de Hoek.

Donderdag 30 Nov.

Gister hee f t Mevr . Rooney haar ver jaardag b i j ons gevierd . Het is een waar feest geweest we

hebben koste l i jk genoten.

Donderdag 7 Dec.

Zoo hebben we dan weer Sinterk laas gevie rd onder D bezet t ing. Het is voor b i jna a l le mensen een

t r ies te dag geweest honger kou en donker . Bote r k r i jgen we n ie t meer dus er va l t n ie ts meer te

bakken. W i j hebben maar wat o l ie gebru ik t , toch nog heer l i jke speculaas en appelgebak jes. Er is

geen vis i te geweest want we moeten nog s teeds 8 uur b innen zi jn . De mensen hebben geen melk

meer om kof f ie te zet ten .

Gis teravond is e r een hond zo lo l l ig geweest 3 k ippen te vermoorden 1 k ip beet h i j dood en we

waren er b i j . De hond kregen we vanmorgen te pakken, de po l i t ie gehaald d ie meegenomen z 'n

baas opgezocht , deze kwam om 12 uur opduiken wou te vergoeding 30 gulden geven voor 3

k ippen omdat er geen zwarte p r i js gerekend mag worden maar op s lo t k regen we toch een k ip te r

vergoeding , dus nu hebben we 1 wi t te k ip en 1 bru ine k ip 1 k ip kost 45 gu lden maar n ie t te kr i jgen

zonder ru i l voor k ippenvoer. W e kunnen 's avonds weer k landest ien z ien in de kamer en boven, de

rest is a fgeknipt .

Vanavond is er na onderbrek ing weer een V1 afgegaan aan de Hoek maar neergeplof t , waar za l

d ie geval len z i jn . Rooney b l i j f t ook 's avonds h ie r , het is er te gevaar l i jk . Nog 3 hu izen s taan

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

december 1944

onbeschadigd de rest z i t geen raam of kozi jn meer in . W e gaan naar bed in de hoop een rust ige

nacht te hebben en geen k ippenmerr ie .

Vandaag voor een ½ jaar is de invas ie begonnen, ze z i jn nu op 6 p laa tsen de Saar over . De D

hebben de Ri jnd i jk doorgestoken de Betuwe loopt onder water .

Woensdag 20 Dec.

Vandaag de kors te donkers te dag wel l ich t van heel mensengeschiedenis . Het is maar tobben in

donker zonder s t room er z i jn e r wel d ie s t iekum nog s t room hebben.

Vanmorgen was Kwin tsheul , W ater ingen en de L ier a fgezet . Razzia 's houden was aan de orde van

de dag. W i j horen van Kwintsheul en W ater ingen 100 opgepakt . Het is weer een vresel i jke dag

geweest er za l een droeve Kers tmis voor de deur s taan. Vannacht s laap er weer geen eene man

h ier thu is .

Maandagmiddag zi jn de Dui tsers weer een o f fens ie f begonnen in de Ardennen ten Noorden van

Tr ier , op 4 p laatsen zi jn ze doorgebroken en 50 KM. opgerukt hun of fens ie f gaat met kracht voor t .

Hoelang nog zu l len we in de e l lende zi t ten.

Gis ter 19 Dec. is tan te Dien in S tompwi jk begraven. Moeder is er nog geweest met e igen ger i j

vanaf W ater ingen want geen ene koets ier wi l meer een lang e ind r i jden. Ver leden week is er b i j P.

Hofs tede op W ater ingen een overva l gedaan 's m iddags tussen 12 en 1 uur 12 man a l les u i t hu is

geplunderd, goud zi l ver en a l le mogel i jke etenswaren, ze hebben to taa l n ie ts meer schoenen en

f ie ts pakken en jas en ge ld van de knechts op z 'n Amer ikaans. He t is een t r ies t ig beeld langs de

s t raat we zien n ie t anders a ls mensen met karre t jes u i tgehongerd om een beet je e ten a l is het

maar éne aardappel . Het is vresel i jk de e l lende, in den Haag s te rven de k inderen in gro te geta le

onder het jaa r van de honger. Deze week is er weer een V1 geval len aan de Hoek nu zoo een 7

s tuks. Van Rooney zi jn ze nog s teeds b i j ons en zu l len ook wel n ie t meer ver t rekken voor na de

oor log. Ik ga nu iedere week naar Stompwi jk daar is nog wat te ha len . T inus heef t kaas geru i ld

voor ko len . Men komt nergens meer aan a l les gaat met ru i len, a ls men dat n ie t kan l i jd t men

armoe. W i j k r i jgen gelukk ig nog 8 l i ter melk in de week. Jo heef t nog een koe dus daar z i jn we

ook k laar mee.

Dinsdag 21 Dec.

Het is nu een vresel i jke dag geweest met een goede af loop.

Vanmorgen a l vroeg hoorde we au to 's en t roepen marcheren. W at za l dat wezen . Schieten in de

s t ra ten en tu inen . W e hadden er één boven. Daar hoorde we b i j Koos op de deur bonzen vlug

du iken één bed keren en rechtopmaken dus n ie ts te bespeuren. Daar wordt gebeld, moeten

mannen hebben. Hie r z i j n geen mannen, moeten het hu is z ien . Dus keuken, ke lder , kast en

boven. Niets te v inden. Rooney moest nog voor de dag komen van de WC. Die konden ze nog van

H. v. Hol land. Dus toen hoefde ze onze persoonsbewi j zen n ie t te z ien, anders hadden ze ons n ie t

gegloof t dat we n ie t ge t rouwd waren. Ik met Rie z i jn nog met de mensen meegeweest ze werden

ju is t b innen de W aalbrug vastgehouden dan hebben we postpapie r pot loden en brood gedeeld.

Nadat ze er 2 uur gestaan hadden, de burgemeester Bosch van het L .C.O. en een afgezant van

Zwebel waren erb i j to t e r e indel i jk een ber icht kwam al lemaal vr i j . Het was onbegr i jpe l i jk bu i ten

verwacht ing maar een grote b l i jdschap. Ik heb nog nooi t zu lke ge lukk ige mensen gezien. De

mensen van Kwintsheul en W ater ingen zi jn een in Reinaak gegaan en vanmiddag 4 uur

weggevoerd r ich t ing Rot terdam. Zoo 200 moeten er b i j e lkaar geweest z i j n . Van de L ie r was e r

ook ene subdiaken b i j en Mi l l -Hi l ler . Een vresel i jke toestand maar ge lukk ig voor Naaldwi jk goed

afge lopen.

Vri jdag 29 Dec.

Zoo hebben wi j persoonl i jk een pret t ige f i jne Kers tmis gevierd. Tinus en Jo zi jn 2 nacht jes

geweest we hebben nog champagje gedronken dat was n ie t gek .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

december 1944

Kwintsheul en W ater ingen zi jn de mensen vr i j gegaan maar degenen d ie weg zi jn hebben we nog

n ie t terug gezien. Nu moeten de mensen van 17 to t 45 z ich melden anders worden ze

doodgeschoten. In de s tad is het n ie t om te doen om onder te du iken want er is geen e ten meer.

Er komt geen n ieuwe bon meer u i t geen aardappelen wein ig brood geen melk en de hele dag

mensen aan de deur . Ik ga wekel i jks naar Stompwi jk een kaas halen om de week één voor Tinus.

De mof fen zi jn voor 14 dagen een of fens ie f begonnen en 65 K.M. opgerukt to t aan de Maas, maar

ze z i jn nu to t s taan gebracht . Deze week is Jo v. Ban ook nog geweest . Het is overa l in de s tad

een t r ies t beeld a l de zaken ges loten mensen lopen met honger rond.

Zondag 7 Jan.

Het n ieuwe jaar is begonnen in a l z 'n e l lende en nar igheid. Met de oor log gaat het s lecht . In de

Elzas en de Ardennen zi jn zware gevechten waarb i j de kansen om beurten wisse len.

De gehele week komen er s t romen mensen om een hapje eten, een halve boterham, één

aardappel en het is een onmogel i jkhe id de mensen te he lpen.

Ik ben nog een nacht je naar Stompwi jk geweest daar is wel eens ie ts te vaandelen voor me.

Er is in de gemeente een geld inzamel ing gehouden om grote par t i jen eten te koopen. Deze heef t

1250 gulden opgebracht . De V-2 is deze week druk gegaan en er z i jn e r ook veel geval len ook

weer een paar in H.v.Ho l land. Vanmorgen nog één in Monste r . – Nieuwjaarsdag één in den Haag

achter Keuzenkamp 46 doden.

Nu s taat overa l aangeplakt dat de mannen van 17 – 40 jaar z ich moeten melden. Hier in Naaldwi j k

vanaf Vr i jdag to t Maandag. Dinsdagmorgen moeten ze gepakt k laars taan b i j het gemeentehuis he t

is een vresel i jke nar ighe id waar in de mensen verkeren ze weten a l len n ie t wat te doen. Onze

burgemeester werk t er hard aan ze h ier te houden, maar de mof fen zi jn e r met het

bevolk ingsregis te r vandoor na een dag op het gemeentehuis te hebben gezeten.

In Kwintsheul moeten ze 5 uur b innen zi jn e r moet een aans lag Vr i jdagavond zi jn gepleegd op de

Dui tsers zoo ze ze l f zeggen, o f het waar is?? Ze hebben van het G.E.B. wezen contro leren, de

meter was 10 K-W vooru i tge lopen, maar ge lukk ig een goeie Hol lander.

Donderdag 18 Jan.

Wat worden we weer een opt imis ten. Sinds 6 dagen geleden zi jn de Russen een of fens ie f

begonnen op 3 p laatsen. Ze maken geweld ig snel le vorder ingen. De Dui tsers jammeren er

geweld ig over . De 3 legers z i jn nu b i j e lkaar aanges loten, ze hebben een f ront van 400 K.M.

breedte en rukken snel op. Ze zi jn van over de Weichsee gekomen en Z Polen hebben pa trou les

reeds de D. grens overschreden. W arschau en Krakau zi jn geval len.

Ondertussen duur t de hongersnood h ier voor t . Waar de mensen iedere dag nog van leven is n ie t

te begr i jpen. In de s tad beta len ze één gulden voor 1 Ki l lo aardappelsch i l len, boodschappen op

de bon komen n ie t meer, a l leen worden er bonnen aangewezen voor su ikerb ie ten, nog één 2

pondje brood in de week , er wordt 30 gu lden gegeven voor 1 pond zoete kaas, 80 gu lden voor 1

pond boter , 2000 gulden voor 1 mud tarwe, maar dan is ze nog n ie t te koop.

Zaterdag is er weer een man doodgeschoten op de L. W ater ingkade d ie met wat groenten in den

Haag probeerde te komen. Vanavond was de L-Water ing versperd , dus de tu inen door naar Tinus,

door de d ikke modder. Het he le W est land is versperd en zover dat de mannen er n ie t meer in

mogen tussen 16 en 40 jaar . – Zondag Maandag en Dinsdag is er razzia geweest in Del f t iedere

dag n ieuwe s lachtof fers zoo b i j een 200 gel i jk . Mannen d ie u i t Dui ts land gevlucht komen, zeggen

a l len het goed te hebben van e ten maar e r is geen mens d ie anders doet a ls hout jes hakken maar

ze wi l len ze nu natuur l i j k h ier vandaan hebben, ver leden week hebben de mensen in het W est land

het 3 dagen op de zenuwen gehad dat ze z ich moesten melden, het was me een toestand n iemand

werk te er meer, ieder probeerde een ausweis te kr i jgen of vr i js te l l ing te kr i jgen er is een n iemand

weggegaan en we horen n ie ts meer maar ver t rouwen doen we het n ie t . Ik ben zo ge lukk ig een

ausweis te hebben voor m'n f ie ts a ls Roode Kru is he lpster .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

januari 1945

22 Jan. '45.

Het gaat met de oor log pracht ig in Rus land . In O. Pru isen zi jn ze op 2 p laatsen 30 K.M.

doorgebroken in Seles ië op een f ron t van 90 K.M. 30 K.M d iepdoorgedrongen. Ze s taan op 100

K.M. van Bres lau en 350 K.M. van Ber l i jn en 100 K.M. van Danzig . Ze p roberen O. Pru isen af te

s lu i ten. Aan het W est f ront gaat het zeer langzaam maar wel vooru i t .

Gis ter hebben de mof fen weer eens een 14 f ie tsen in bes lag genomen b i j de kerk onder de mis

van ½ 9. Er was geen p raten aan d ie moesten ze hebben.

In Voorburg waren ver leden week verschi l lende s t ra ten afgezet , iedereen mocht er wel door maar

langs het s ta t ion heen, daar mochten vrouwen en k inderen door de mannen werden gel i jk

gehouden en weggevoerd.

26 Jan 1945.

Zondagmorgen was de eers te verrass ing dat er onder de mis van ½ 9 heerenf ie tsen in bes lag zi jn

genomen b i j de kerk . 14 Mensen waren e r de dupe van. Vanmiddag passeerde Kees van Engelber t

de W oerd laan, daar s taa t de NSB'er ………….. Afs tappen geef je f ie ts maar over , dus d ie was hem

weer kwi j t . Dinsdag ben ik naar Stompwi jk geweest daar was he t ju is t razzia r icht ing

Le idschendam waren e r 6 s lachtof fers , hoeveel r icht ing Le iden weet ik n ie t . Het werd 11uur ju is t

vr i j gegeven , ik f ie ts te a l leen op de Stompwi jkscheweg, de mof fen waren nog s teeds in act ie .

De nood wordt hoe langer hoe hoger , we k r i jgen nog 1 pond brood per week, geen aardappelen .

Het is een vresel i jke hongersnood. Voorburg en Loosduinen is deze week ook razzia geweest .

Ik ben d ikwi j ls naar Monster geweest heef t C verhandeld. Met de oor log gaat het geweld ig . Oost

Pru isen is a fgesneden. Bromberg is geval len, Pozen en Bres lau worden bedre igd. Bi j Bres lau zi jn

ze over de Oder. Vreemdel ingen s t romen Ber l i jn b innen en naar het W esten. Roermond en Venloo

zi jn de mensen geevacueert in zover da t ze z i jn opgejaagd met 50 mensen gel i jk 1 brood kregen

ze mee voor de k inderen met er een met auto met watermelk b i j gereden hebben wat een e l lende

en dat door sneeuw en i j s , het is iedere dag vr iezen sneeuwen en dooien een hopeloos tobben

met de f ie ts .

Dinsdag 15 Febr.

Ver leden week is kapelaan v. Leeuwen 5 dagen geweest een t r iduum wezen geven voor de

congregat ie dat z i jn gezel l ige dagen geweest . Vader en Moeder Rooney waren Zondag 41 jaar

get rouwd daar hebben we eens f i jn op gefeest . Met de oor log gaat het p racht ig . Ver leden week

s tonden ze a l b i j Frankfor t en Rustr in aan de Oder een 50 K.M. van Ber l i jn . Ber l i jn is ondertussen

vresel i jk gebombardeerd . Het leger van Konje f is reeds een s tuk voorb i j Bres lau en rech t op

Dresden aan waar het nu een 100 K.M. vanaf is . Ondertussen is Dresden en a l le andere g rote

s teden vresel i jk gebombardeerd, de geta l len d ie genoemd worden van de aanval len z i jn n ie t op te

sommen. De Engelsen zi jn ook weer in de aanval b i j Ni jmegen en aan het he le W est f ront rukken

ze op. De confe rent ie tussen Rozenveld en Curch i l en Sta l in is op de Kr im geeind igd met een

gunst ig resu l taat da t ze het over a l les ééns zi jn geworden ook de Poolse kwest ie is opgelost . De

V1 op de Hoek is weg geweest maar weer terug er bestaat nu ook nog een V3. Overa l va l t h i j neer

en vern ie l t vresel i jk veel midden in Loosduinen. I k ga iedere week naar S tompwi jk en kom a l t i jd

met ie ts terug nu morgen weer naar Schiedam Kap de Ruyter e ten brengen. Bi j mooi weer

bombarderen de Tommys doelen in Le iden W assenaar en het Stae ld. bos.

Zaterdag 3 Mrt .

In de afge lopen 14 dagen is er vresel i jk gebombardeerd in he t Bezuidenhout in den Haag.

Ver leden week Vr i jdag i s F ie t je vd Emde d ie b i j haar zus was tegenover de kerk in het

Bezuidenhout gedood, daarna zi jn er iedere dag bommen gegooid. Dinsdagmorgen was ik 8 uur in

den Haag om een a lbe te brengen om een on twerp op te la ten tekenen voor kapelaan Tuin. Er za t

aan het Bezuidenhout geen ru i t meer in . W at vond ik het een ruwine en wat is het nu .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

maart 1945

Vanmorgen 8 uur de s i rene loe ide en de bommen vie len de gehele morgen door en den Haag

s taat in brand. De rookwolken s t i jgen hoog.

Vanavond ben ik nog naar den Haag gegaan om m'n a lbe te gaan halen, maar geen kans meer de

gehele Bezuidenhout is verb rand, de Adelhe idst raat to taa l weg. Laan van N-Oost Ind ië weg, de

brand is n ie t te b lussen geen water en er s taat een f l inke wind. Ik moest toen ik b i j de

Adelhe idst raat kwam maar weer v lug terug gaan van de rook. De mensen s leepte nog zoveel

mogel i jk hun spul le t jes mee op de handkarre t jes . Het was een vresel i jk toneel , dus mi jn a lbe waar

za l ze z i jn . W e zu l len maar afwachten of ze nog ooi t terecht komt.

De gehele kust to t Den Helder toe moet gebombardeerd z i jn . De mensen denken a l lemaal invas ie .

In Rus land is het tamel i j k rus t ig en aan het W estf ront z i jn ze weer act ie f . Ze s taat b i j Dusseldor f

voor de Ri jn en L imburg is nu geheel vr i j . W at za l de vo lgende week weer brengen.

Vannacht z i jn we wakker geschrokken van de V1 een soor t v l iegtu ig , b i j nacht een vuurs ter d ie

laag en langzaam op zi jn doel a fgaat .

8 Maart .

Er is vanavond groo t n ieuws, de Amer ikanen vest igden b i j Remagen een bruggenhoofd over de

Ri jn . He t gaat goed! ! !

10 Maart Zaterdag.

Gister is e r contro le geweest voor het e lec t r ice l i cht maar goede Hol landers dus geen nood. De

Amer ikanen hebben een s terk bruggenhoofd b i j Remagen, de D t rekken zich b i j W ezel terug. Er

moeten t roepen Neder land u i t t rekken. In Den Haag zi jn 60 .000 mensen dak loos

Maandag 12 Mrt .

Vandaag werden we verb l i jd door het geschenk van het Zweedse Roode Kru is voor een wi t te

brood en 125 g ram boter . Het is een waar feest weer eens zu lk f i j n brood te eten. Hagelwi t .

Dinsdag 13 Mrt .

Vandaag er v resel i jk gebombardeerd. De rad io ber icht op 13 punten de spoorwegen aangeval len .

In Dui ts land wordt Ber l i j n iedere nacht gebombardeerd en duizende bommenwerpers bombarderen

Essen Dortmund enz. Wein ig act ievi te i t aan het West f ront .

14 Mrt .

Er is de gehele dag weer vresel i jk gebombardeerd, a l lemaal in de sper langs het s t rand en de

Westkant van de s tad. In Rot terdam zi jn weer 40 mensen doodgeschoten. In Appeldoorn 50, zu lks

omdat er een aans lag is gepleegd op Rauter d ie nog n ie t dood maar zwaar gewond is .

Donderdag 15 Mrt .

Gister z i jn e r voor het eers t bommen van 10 ton op Dui ts land gegooid . Bie leve ld was de gelukk ige

d ie hem mocht ontvangen.

Zaterdag 17 Mrt .

Ik ben vandaag naar Den Haag geweest z i jn mi jn a lbe za l ge lukk ig nog wel terecht komen. Het

hu is van Maas is n ie t u i tgebrand. Maar he t Bezuidenhout is verschr ikke l i j k te z ien .

Woensdag 21 Mrt .

Gister hebben we een goede dag gehad. De N.SBers zu l len u i t ons hu is ver t rekken, dat za l me

een feest z i jn . Ik heb mi jn a lbe terug door toeval l igheid de fam Maas in S tompwi jk gevonden. –

Voor Em heb ik nog een n ieuwe japon gekocht op punten met 15 e ie ren erb i j . Het gaa t met de

oor log best . In het Saargebied s tor t het D. leger in e lkaar .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

maart 1945

Vri jdag 23 Mrt .

Van Ronstet heef z 'n onts lag gehad, h i j wordt verdacht a ls deser teur . Van Ni jmegen to t Duisburg

hebben de E een nevelgord i jn hangen. Het Roergebied wordt vresel i jk gebombardeerd.

Zaterdag 24 Mrt .

Vandaag prachtn ieuws de Engelsen zi jn b i j W ezel en Rees op 4 p laatsen de Ri jn over .

Maandag

Grote succesen. Darmstad en Aschauf fenburg veroverd. Bi j W ezel gaat het ger .

1 Apr i l 1ste Paasdag.

Het is een bewegel i jke week geweest .

Boers is ver t rokken en van Rooney zi jn ze nu in de zi jkamers. W i j z i jn druk aan het schoonmaken

geweest , want toen boven a l les verkast was, was het n ie t meer met een beet je goed te maken.

Met de oor log gaat het geweld ig de Dui tsers worden gewoon achte rvo lgd , ze b ieden nergens

georganiseerd tegenstand. Ze s taan 8 K.M. van Kassel . Heide lberg heef t z ich n ie t overgegeven,

en generaal Pe t ten is ook gemeld b i j Neurenberg , maar we horen a lsmaar dat ze grote

vorder ingen maken maar ze geven n ie t a l les door , wel zeggen ze a ls de s lu ier eenmaal opgaat

zu l len we sensat ionele ber ichten horen. Tegen a l le bevelen van de Furer in geven hele p laatsen

zich over .

Vr i jdag en Za terdag zi jn h ier van de Geest en ’s -Gravenz.weg de Dui tsers ver t rokken met a l het

matr iaa l . W at een oplucht ing. Ik ben Donderdag nog naar Schiedam geweest Kapelaan de Rui j ter

was jar ig dus daar ben i k geweest , het gehele e ind van Vlaard ingen naar Schiedam ben ik t roepen

tegengekomen d ie moeten doodmoe in ’s -Gravenzand aangekomen zi jn . Men ver te lde dat ze

afges loten zi jn en het land n ie t meer u i tkunnen. De V1 en V2 horen we n ie t meer de aanvoer

sch i jn t a fgesneden te z i j n .

Zondag 29 Apr i l .

Vandaag een g root gebeuren, de eers te Amer ikanen komen met voedsel naar ons toe, g rote

v l iegtu igen werpen pakket ten voedsel a f op de vl iegvelden de D. mogen er n ie t op sch ieten.

Het is vandaag vreugdevol le dag geweest , de eers te pakket ten levensmiddelen kwamen

vanmiddag 1 uur aanzweven in g rote bommenwerpers d ie heel laag over overkwamen, en aan de

ju igende menigte de vleugelgroet brachten. De mensen waren u i tbundig van vreugde. Nadat er om

kwart voor twaal f het vreugdevol ber icht kwam da t Hi t ler op s terven lag en n ie t langer a ls 48 uur

meer kan leven , kwam ju is t ber icht b innen da t er v l iegtu igen met levensmiddelen onderweg zi jn .

Woensdag reeds was doorgegeven dat er op d ie manier e ten zou komen voor het hongerend

Noord Zuid Hol land en Utrecht , de D. vonden he t eers t n ie t goed en a l spoedig werdt er bekend

gemaakt dat a ls er iemand een pak op zou rapen onmiddel l i j k werdt doodgeschoten. Ze vlogen

vanmiddag vlak over Rozenburg en H. v. Hol land er werd geen schot ge lost en er was geen mof te

z ien.

Het is lang geleden dat i k geschreven heb , en er is veel gebeurd in d ie t i jd . In Neder land zi jn ze

opgerukt to t Amersfoor t en de Zuiderzee, to t b i j de Grebbeberg. Zoo ongeveer 20 Apr i l hebben ze

de s lu izen b i j Muiden opengezet en is daar a l les onder wate r ge lopen. Ze hebben de d i jkom de

W ier ingermeer door-gegooid en in t i jd van 2 uur s tond a l les to t de daken onder het water . Een

grote s t rop en misdaad voor en tegen ons vo lk .

In Dui ts land is he t de een na de andere heugel i jke t i jd ing. Stad na Stad wordt veroverd en Vr i jdag

werdt bekend gemaakt dat Donderdagmiddag de Russen en Amer ikanen e lkaar ontmoet hadden.

In Ber l i jn wordt v resel i jk gevochten. Het is er nog erger aan toe a ls S ta l ingrad, en 4/5 is in R.

handen. Het s taat in v lammen en l ig t bezaaid met l i j ken. Vr i jdag ber icht Goör ing is a fgetreden ,

vandaag is dood. Zate rdag ber icht Himle r heef t om wapenst i ls tand verzocht aan Amer ika en

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

apri l 1945

Engel land maar n ie t aan Rus land, dus d i t is a fgewezen. Musol in i gevangen genomen,

veroordeeld, en gedood en Hi t ler s tervende. Het gaat goed.

Deze week is het hoofd van de O.G. gegrepen met z 'n l i j fwacht en g is te r weer een 30 op H-d

waarvan de zi jn losgela ten op Schef fe rs en Zoon na.

Maandag 31 Apri l .

Jul iaant je ve r jaar t , het i s weer heel s lecht weer maar de vl iegtu igen zi jn weer geweest en hebben

1200 ton eten a fgeworpen. Zondag 600 ton.

Dinsdag 1 Mei .

De D verspre iden g is te r ze l f ge ruchten dat het vrede was. Dat is echter nog n ie t waar. Ik ben

vandaag met Ar ie naar V laard ingen geweest . Ze mogen n ie t meer fus iëren.

Woensdag 2 Mei .

Vanmorgen vroeg ben ik naar Berke l en Stompwi jk geweest . Pracht ber ichten Hi t le r dood. Si js

Inquart IJsenhouwer en Pr . Bernhard hebben op de Betuwe gekonverseerd en het e ten mag

gebracht worden door de lucht wat iedere dag gebeurd, met auto 's en de haven van Rot te rdam is

vr i j gegeven . De reddingsmaatschappi j mag de boot met hun reddingsboten b innenhalen. W at

zu l len we aanstonds feesten.

Donderdag 3 Mei .

Vanmorgen ber icht Hi t le r dood, Ber l i jn geval len, Geubbels ook dood. Daar gaan nu de Dui tse

le iders . Voor Hi t le r is er een ander opgestaan Doni tz, d ie wi l doorvechten, en heef t evenals Hi t le r

wapenst i ls tand aangeboden aan de Amer ikanen en Engelsen, maar n ie t aan Rus land. Hi j wi l Am.

en E. opt rekken tegen Rus land, maar d ie v l ieger gaat n ie t op. Voor 3 weken is ook Pres iden

Rozenvel t gestorven aan een har tver lamming, en opgevolgd door Truman, d ie nu aan de

conferent ie in San Franc isco deelneemt.

Het is nu zoo e igenaard ig , er komt eten en de Dui tsers lopen er nog , ze mogen n ie t meer

sch ieten, a l leen u i t ze l fverdedigen. W i j wachten op de Canadezen d ie nu spoedig ons komen

bezet ten . In Noorwegen en Denemarken geven ze zich over aan de Binn. St r i jdkr .

Vri jdag 4 Mei .

Vanavond de Belg ische zender om ½ 9 geef t door voor de afs lu i t i ng, (Zoo ju is t komt er ber ich t

b innen dat Neder land gecappatu leerd heef t . B innen een paar min. a l le mensen bui ten.

Morgenochtend 8 uur moeten ze de wapens neer leggen.

Zaterdag 5 Mei .

Vanmorgen ½ 6 waren we op, v lug het werk doen 8 uur waren we k laar . Op de Tommys wachten

en dan za l ik ook een opel i jk mogen werken aan wat ik zoo lang geheim heb moeten houden

houden het werk van de Neder l . B inn. S t r i jdkr . Ofschoon Den Haag en Del f t vo lop feesten mogen

wi j nog n ie t met de vlag naar bu i ten komen.

Tot p lo tse l ing ½ 6 komt van het gemeentehuis en kerk voor de dag met de vlaggen, in minder dan

t i jd a l de v laggen u i t en een ju ichende menigte op s t raat , vanavond g rote optochten en jubelende

ju ichende menigte.

Het regen t maar aan het ge jubel en ge ju ich komt geen e inde. W i j moeten nog wel 9 uur b innen

zi jn .

Zondag 6 Mei .

De vlaggen waaien weer van a l le hu izen en p laatsen. Pr . Bernhard en Ju l iaant je zu l len den Haag

en Amsterdam bezoeken . Het 49 E. leger za l Z-H bezet ten, de Canadezen N-Hol land. Vanavond

ber icht de E. z i jn op weg naar Den Haag Rot te rdam, Den Helder en H.v.Hol land.

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

mei 1945

Vanavond ½ 5 p lecht ig dank lof waarb i j onze Burgemeester Elzen ver tegenwoord igd was. Ui t het

lo f s tond er een Haag van mensen om hem te verwelkommen. W at een gejubel , wat een gejubel er

komt geen e inde aan.

We weten n ie t meer waar we het hebben dat we n ie t behoeven te smispe len.

Zondag 14 Mei .

Zoo hebben we dan een h is tor ische week achter de rug. Begin van de week zi jn de N.S.Bers

opgehaald de vrouwen en mof fenmeiden. Ze werden a l len in de tu inbouwschool ondergebracht

onder lu ide toe ju ich ingen van he t p lub l iek . Maandagavond werden er op een auto op het p le in van

een 10 ta l de haren afgeknipt , wat nu ju is t n ie t de feestvreugde verhoogd, ze z i jn er dan ook mee

gestaakt . Dinsdagmiddag 4 uur kwamen de eers te Canadezen 4 in een auto op het gemeentehuis

maar g ingen weer terug. To t W oensdagmorgen gemotor iseerde t roepen b innen kwamen en onder

lu id ge ju ig door de bevolk ing werdt begroet . 's Avonds was er een optocht van Canadezen met de

jeugd van het dorp . Het was een ware feestvreugde. Ik heb mi jn ver jaardag heel f i jn gevierd a ls

de vredesdag. Zoo f i j n i s het weer to t 11 uur bu i ten. Eers t namen de Canadezen he t vakschool ,

maar nu ook de meis jesschool in bes lag, er z i jn er veel .

Maandag hebben wi j a ls ondergrondse s t r i jde rs ons bureau geinsta leerd in het Mart inusgest icht

en daar ben ik zoo de gehele week geweest . W at een oplucht ing vr i j te kunnen ademen na zoo 'n

t i jd a l les geheimzinn ig gedaan te hebben. Veel ontbreekt er in d i t dagboek omdat ik u i t ve i l igheid

a l les n ie t heef t kunnen opschr i jven. Maar d i t wee t ik dat ik f i jn werk heb verr icht in d ienst van

mi jn vader land en ik ervoor heb kunnen vechten met levensgevaar a ls koer iers ter van de N.B.S.

Zaterdagmiddag is Burgemeester Elzen geinsta leerd of l iever ingehaald door de N.B.S. dus ons

normale leven en maatschappi j is weer begonnen. De Canadezen hebben ook de

voedselvoorzien ing in handen want daar hebben we nog n ie ts van gehad. Het moet a lweer een

d ievenste l le t je z i jn . W e hebben de gehele week pracht weer gehad echt zomer. Al les is v laggen

wat men zie t . Ik heb g is ter een mooi fo to toeste l gekocht . W e hebben weer het voor -oor logsche

leven van d rukte op s t raat , maar het is een vresel i jk lawaai van snerkende auto 's .

Zondag 10 Juni .

23 Mei z i jn we begonnen met de krent a l le dru iven zi jn koud d i t jaar het i s hopeloos tobben om

hulp te kr i jgen. W e weten n ie t wat we beleven zoveel e ten a ls we k r i jgen veel kaak jes in het begin

nu aangevuld met pracht ig wi t tebrood, we kr i jgen e lke week wat su ikerbus jes v is , v lees met

groente en een s tuk cocola en nadat we gewend waren kunnen we nu onze por tomonai wel thu is

la ten. Van Rooney zi jn ze 25 Mei ook ver t rokken zoodat we nu ons hu is weer vr i j hebben, we

weten n ie t waar we ' t hebben zoo f i jn ' t is . Het b l i j f t h ier s teeds d rukke bezet t ing en de meis jes

hebben af t rek . Onze huisvent mi jnheer de N.S.Ber z i t b i j de zware gevangen deze week is h i j

voorb i jgekomen, ze moeten tu in t jes opknappen en schui ten voedsel lossen. W at een oplucht ing

weer vr i j z i jn . De N.B.S. is nog s teeds act ie f , maar mi jn werk a ls koer iers ter is a fge lopen.

Zondag 15 Augustus 1945.

Vanmorgen om 7 uur kwam het o f f ic ie le ber icht Japan heef t gecaputa leerd. Van a l le hu izen

waaien de vlaggen. Het heef t weer een paar dagen geduurd eer de capatu la t ie aangenomen werd .

Voor 14 dagen terug zi jn ook de Russen Japan aangeval len en ver leden week heef t Amer ika op

Japan een atoombom geworden, d ie is zoo groot a ls een tennisbal met een geweld ige

ontp lo f f ingskracht een hele s tad is tegel i jk vern ie t igd, misschien hebben we daardoor we de

spoedige vrede.

Donderdag 9 Mei is onze Dui tse desser teur d ie een hal f jaar gedoken is geweest ver t rokken. Ik

heb er om vei l igheidrede nooi t over geschreven, een beste jongen d ie veel voor ons vader land

heef t gedaan, h i j z i t nu in een groot ho te l in Vlaard ingen wi j hopen dat h i j vr i j naar Dui ts land

mag, maar de rechtvaard igheid is wel zoo 'n beet je de were ld u i t .

dagboek Jeane Zwinkels (u i tgave His to r isch Arch ief W est land)

augustus 1945

Ver leden week hebben ze a l le r i jksdui tsers d ie h ier a l 20 jaar waren naar de Dui tse grens

vervoerd , nu horen wi j dat ze van de Engelsen de grens n ie t over mogen. Als de Neder landers

hun gesto len paard dat b i j de mof fen loopt terughalen komen de Engelsen vorderen het weer en

men kr i jg t nog gevangen iss t ra f op de koop toe. Waar b l i j f t men met rech tvaard igheid.

Ze hebben weer eens geprobeerd mensen b i j in te brengen maar da t hebben ze n ie t kunnen

redden.

Voor 3 weken terug is h ier een afde l ing van het Roode Kru is opger icht waar ik Secreta resse van

geworden ben , geweld ig veel werk , maar ge lukk ig heef t onze Dui tser Gerard Petr i mi j veel

geholpen.

W ij z i jn samen een week naar Brabant geweest daar is v resel i jk veel kapot , maar de mensen

leven nog voord ien was ik a l een keer in Beek b i j Breda geweest om papieren te kr i jgen voor

Gerard , d ie mensen dankten daar hun leven aan hem, er is ook een p racht rapport gekomen. W e

zu l len hopen dat het hem goed gaat .

- - -

Noti t ies op de laats te pagina van schri f t je 2

Laats te verdedigensste l l ing worden onder de voe t ge lopen.

3d e Am. Leger heef t in opmars van meer dan 40 KM de Main bere ik t en overgestoken.

ten Zuiden van Koblenz is de Ri jn op een n ieuw punt overgestoken.

de 4 bruggenhoofden van Mon Commery to t één bruggehoofd verenigd , d i t bruggehoofd 50 K.M.

lang op sommige punten 11 KM. Diep

geal l ieerde paracut is ten ten Noorden van W ezel de Oude IJse l overgestoken, veroverd to t nu toe

Wezel Dentmagen Bes l i t z en W al tzen Rees………..Curc i l l een kwart ie r op de Ooste l i jke oever van

de Ri jn geweest Darmstad veroverd na een snel le opmars van 43 K.M. -

In O.Pru isen Hei l igenbi j l veroverd

In Hongar i je 45 KM opgerukt

Magaa zwaar gebombardeerd