opracowanie - oke warszawa...opracowanie: adam brożek danuta grabowska helena jędrasik jolanta...

Opracowanie:

Adam Brożek Danuta Grabowska Helena Jędrasik Jolanta Walczak Współpraca:

Zofia Bolałek – OKE Gdańsk Beata Dobrosielska – CKE Anna Gruntkowska – OKE Kraków Henryka Grzywacz-Kryger – OKE Łódź Hanna Kościelska – OKE Wrocław Jadwiga Kubat – OKE Kraków Małgorzata Lembicz – OKE Poznań Jerzy Matwijko – OKE Kraków Małgorzata Murawska – OKE Łomża Teresa Radzioch-Fryźlewicz – OKE Jaworzno Janina Różanowska – OKE Wrocław Elżbieta Rzepecka – OKE Wrocław Sławomir Sapanowski – OKE Łódź Monika Szymańska – OKE Jaworzno Ragna Ślęzakowska – OKE Warszawa Joanna Wawrowska – OKE Gdańsk Ewa Wądołowska – OKE Łomża dr Teresa Wejner – Polskie Towarzystwo Dysleksji Agata Wiśniewska – CKE Marek Zapieraczyński – OKE Łódź Konsultacja naukowa:

dr Roman Dolata

Centralna Komisja Egzaminacyjna ul. Łucka 11

00-842 Warszawa tel. 022 656 38 00, fax. 656 73 27

e-mail: [email protected] www.cke.edu.pl

http://www.cke.edu.pl/

Spis treści WPROWADZENIE 3 I. CHARAKTERYSTYKA POPULACJI 4 II. CHARAKTERYSTYKA ZESTAWU ZADAŃ 5 III. ORGANIZACJA I PRZEBIEG SPRAWDZIANU 6 IV. OGÓLNE WYNIKI SPRAWDZIANU STANDARDOWEGO 7

IV.1. Wyniki uzyskane przez wszystkich uczniów 7 IV.2. Wyniki chłopców i dziewcząt 9 IV.3. Wyniki sprawdzianu a wielkość miejscowości 11 IV.4. Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych 13 IV.5. Wyniki uczniów z dysleksją i bez dysleksji 15 IV.6. Średnie wyniki szkół 17

V. WYNIKI W OBSZARACH UMIEJĘTNOŚCI 21 V.1. Czytanie 21 V.2. Pisanie 22 V.3. Rozumowanie 23 V.4. Korzystanie z informacji 24 V.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 25

VI. ANALIZA WYKONANIA ZADAŃ 26 VI.1. Zadania od 1. do 20. (zamknięte) 26 VI.2. Zadania od 21. do 25. (otwarte) 37

VI.2.1. Zadanie 21 37 VI.2.2. Zadanie 22 40 VI.2.3. Zadanie 23 48 VI.2.4. Zadanie 24 62 VI.2.5. Zadanie 25 69

VII. WYNIKI UCZNIÓW SŁABO WIDZĄCYCH I NIEWIDOMYCH 82 VII.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów 82 VII.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności 83

VII.2.1. Czytanie 83 VII.2.2. Pisanie 84 VII.2.3. Rozumowanie 84 VII.2.4. Korzystanie z informacji 85 VII.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 86

VIII.WYNIKI SPRAWDZIANU UCZNIÓW SŁABO SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH 87 VIII.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów 88 VIII.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności 89

VIII.2.1. Czytanie 89 VIII.2.2. Pisanie 90 VIII.2.3. Rozumowanie 90 VIII.2.4. Korzystanie z informacji 91 VIII.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 92

IX. WYNIKI SPRAWDZIANU UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM 93

IX.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów 94 IX.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności 95 IX.2.1. Czytanie 95

IX.2.2. Pisanie 96 IX.2.3. Rozumowanie 96 IX.2.4. Korzystanie z informacji 97 IX.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 97

X. WYNIKI UCZNIÓW PISZĄCYCH SPRAWDZIAN W JĘZYKU LITEWSKIM 99

ANEKS I. Częstość odpowiedzi w zadaniach zamkniętych (w procentach) – uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją II. Wykonanie zadań w kolejnych staninach – uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją III. Wykonanie zadań – z podziałem na warstwy IV. Odsetek chłopców i dziewcząt w województwach V. Odsetek szóstoklasistów w szkołach w miejscowościach różnej wielkości VI. Odsetek szóstoklasistów szkół publicznych i niepublicznych VII. Udział procentowy uczniów z dysleksją na sprawdzianach w latach 2002-2008 VIII. Wyniki w województwach – uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją IX. Wyniki w województwach – uczniowie słabo widzący i niewidomi X. Wyniki w województwach – uczniowie słabo słyszący i niesłyszący XI. Wyniki w województwach – uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim XII. Przedziały wyników uczniów ustalone w latach 2002 – 2008 XIII. Wyniki w obszarach umiejętności na skali staninowej

Szanowni Państwo,

przedkładamy Państwu sprawozdanie zawierające opis osiągnięć uczniów, którzy 8 kwietnia 2008 r. przystąpili do ogólnopolskiego sprawdzianu szóstoklasistów. Opracowanie to jest plonem wspólnej pracy ekspertów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, ośmiu okręgowych komisji egzaminacyjnych i zaproszonych specjalistów.

Autorzy założyli, że podstawowe funkcje sprawdzianu – oprócz dostarczenia informacji o poziomie osiągnięć uczniów im samym i ich rodzicom – to monitorowanie efektywności kształcenia w szkołach podstawowych oraz diagnoza osiągnięć uczniów na progu gimnazjum. W pierwszym wypadku analiza wyników sprawdzianu powinna służyć tworzeniu mechanizmów poprawy jakości nauczania kolejnych roczników, w drugim – uruchamiać mechanizmy dostosowywania nauczania do potrzeb ucznia. Aby ułatwić dyrektorom i nauczycielom szkół podstawowych oraz gimnazjów takie wykorzystanie wyników, w sprawozdaniu wyznaczono trzy obszary osiągnięć uczniów:

- obszar wyników niskich (zagrożenie niskimi osiągnięciami w gimnazjum) - obszar wyników średnich - obszar wyników wysokich (znaczny potencjał edukacyjny).

W tegorocznym sprawozdaniu znacznie rozszerzony został zakres informacji dotyczących porównań wyników w cyklu wieloletnim. Tym aspektom szczególną uwagę powinny poświęcić osoby (instytucje) odpowiedzialne za kształtowanie polityki edukacyjnej – na różnych szczeblach. Monitorowanie trendów wieloletnich jest w tym zakresie ważnym narzędziem diagnostycznym. Opracowanie niniejsze nie zawiera jeszcze uogólnionych wniosków i rekomendacji. Zostaną one sformułowane później i zamieszczone w sprawozdaniu, które w sierpniu br. opublikujemy na stronie internetowej CKE (www.cke.edu.pl) oraz – w formie książkowej – przekażemy wszystkim szkołom podstawowym i gimnazjom. W związku z tym zwracam się do Państwa z gorącą prośbą o przekazywanie nam uwag, które pozwolą autorom sformułować wnioski i rekomendacje przynoszące jak najwięcej korzyści polskiej szkole. Uwagi te proszę przesyłać pocztą e-mail na adres: [email protected]

Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej

Warszawa, 28 maja 2008 r.

4

I. CHARAKTERYSTYKA POPULACJI Uczniowie i szkoły Do sprawdzianu w 2008 przystąpiło 422 122 uczniów, z czego:

98,10% bez dysfunkcji i z dysleksją rozwojową, 1,57% z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, 0,18% słabo słyszących i niesłyszących, 0,14% słabo widzących i niewidomych, 0,01% piszących sprawdzian w języku litewskim, jeden uczeń piszący sprawdzian w języku ukraińskim.

W stosunku do roku 2007 populacja szóstoklasistów zmniejszyła się o ponad 30 tys. uczniów (od sprawdzianu w 2002 r. liczba szóstoklasistów zmniejszyła się o prawie 130 tys.).

PŁEĆ Wśród tegorocznych szóstoklasistów było 49,1% dziewcząt i 50,9% chłopców (w roku 2007 odpowiednio 49,2% i 50,8%). WIELKOŚĆ MIEJSCOWOŚCI Do szkół położonych na wsiach uczęszczało 41,6%, a do szkół miejskich 58,4% szóstoklasi-stów. Dla miast różnej wielkości odsetek ten wynosił odpowiednio:

15,7% – w miastach do 20 tys. mieszkańców, 19,8% – w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców, 23,0% – w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców.

Większość uczniów uczęszczała do szkół miejskich, jednak w naszym kraju aż 67,2% szkół jest zlokalizowanych na wsiach. Przyczyną tego zjawiska jest to, że szkoły wiejskie z reguły są dużo mniejsze od miejskich. Ogółem w miastach mamy 32,8% szkół, w tym:

9,0% – w miastach do 20 tys. mieszkańców, 10,2% – w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców, 13,6% – w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców.

SZKOŁY PUBLICZNE – NIEPUBLICZNE

Do szkół publicznych uczęszczało 98,6%, a do niepublicznych jedynie 1,4% szóstoklasistów. Najwięcej uczniów uczęszczało do szkół niepublicznych w województwie mazowieckim (przede wszystkim w Warszawie), gdzie odsetek takich szkół jest największy w kraju (6,0% – nie zmienił się od roku ubiegłego). W podkarpackim uczniów szkół niepublicznych było naj-mniej, podobnie było w wypadku odsetka tych szkół (0,8% – w porównaniu do roku ubiegłego nie zmienił się).

5

II. CHARAKTERYSTYKA ZESTAWU ZADAŃ Zestaw zadań „Jasne jak słońce” w wersji standardowej rozwiązywali uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją rozwojową, a po odpowiednim dostosowaniu – uczniowie słabo widzący i niewidomi oraz słabo słyszący i niesłyszący. Zadania przetłumaczone na języki litewski i ukraiński rozwiązywali uczniowie uczęszczający do szkół lub oddziałów, w których nauka odbywa się w tych językach i wybrali arkusz.

Na rozwiązanie wszystkich zadań przewidziano 60 minut, a w wypadku uczniów z dysfunkcjami czas ten mógł być przedłużony o 30 minut.

Zestaw składał się z 20 zadań zamkniętych, wymagających wybrania poprawnej odpowiedzi spośród podanych oraz 5 otwartych, w których uczeń miał samodzielnie sformułować odpo-wiedź. Za poprawne wykonanie wszystkich zadań uczeń mógł otrzymać 40 punktów – po poło-wie za zadania zamknięte i za zadania otwarte.

Sprawdzono umiejętności z pięciu obszarów standardów wymagań:

czytanie, pisanie, rozumowanie, korzystanie z informacji, wykorzystywanie wiedzy w praktyce.

Udział punktów możliwych do uzyskania za każdy z tych obszarów przedstawia tabela 1. Tabela 1. Plan zestawu zadań

Obszar standardów wymagań Liczba punktów Waga Numery zadań1

Czytanie 10 25% 1, 2, 3, 5, 6, 9, 10 11, 12, 13

Pisanie 10 25% 24-I, 25

Rozumowanie 8 20% 4, 15, 19, 20, 21, 22-I, 23-I, II

Korzystanie z informacji 4 10% 8, 14, 24-II

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 8 20% 7, 16, 17, 18, 22-II, III, 23-III, IV

Razem 40 100%

Czytanie sprawdzono 10 zadaniami zamkniętymi. W zakresie tej umiejętności badano czytanie tekstu literackiego, czytanie tekstu popularnonaukowego, odczytywanie danych z tabeli.

Pisanie sprawdzono dwoma zadaniami otwartymi. W jednym z nich uczeń redagował krótką notatkę na podany temat, w drugim dłuższą wypowiedź na podany temat.

Rozumowanie sprawdzono czterem zadaniami zamkniętymi i trzema zadaniami otwartymi.

Korzystanie z informacji sprawdzono dwoma zadaniami zamkniętymi oraz jednym zadaniem otwartym.

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce sprawdzono czterema zadaniami zamkniętymi i dwoma zadaniami otwartymi. 1 Cyfry rzymskie znajdujące się przy niektórych zadaniach oznaczają numer kryterium.

6

III. ORGANIZACJA I PRZEBIEG SPRAWDZIANU Za organizację oraz przeprowadzenie sprawdzianu w szkołach podstawowych na terenie całego kraju odpowiedzialne są okręgowe komisje egzaminacyjne (OKE), a ich działania koordynuje Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE). Sprawdzian jest powszechny i obowiązkowy – w szczególnych przypadkach losowych lub zdrowotnych przewidziano możliwość zwolnienia ucznia. Ponadto nie muszą przystępować do niego laureaci konkursów przedmiotowych o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim. Zdobycie tytułu laureata w tych konkursach jest równoznaczne z uzyskaniem ze sprawdzianu najwyższego wyniku.

Przebieg sprawdzianu 8 kwietnia 2008 r. sprawdzian przeprowadzono w 13 104 szkołach. Jak podano wcześniej, przy-stąpiło do niego 422 122 uczniów, a nie przystąpiło 585 uczniów z 13 szkół w rejonie Szczecina z powodu gwałtownej zmiany warunków atmosferycznych. Uczniowie ci pisali sprawdzian w innym terminie ustalonym przez dyrektora CKE.

Za organizację i przebieg sprawdzianu na terenie szkoły odpowiadali przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego (PSZE), którzy powołali szkolne zespoły egzaminacyjne (SZE) i ze-społy nadzorujące (ZN), czuwające nad prawidłowością przebiegu sprawdzianu. Oprócz wy-mienionych osób w wybranych salach egzaminacyjnych w czasie sprawdzianu przebywali jesz-cze obserwatorzy albo eksperci powołani przez OKE lub CKE.

Z informacji uzyskanych z OKE wynika, że niemal we wszystkich szkołach sprawdzian prze-biegł bez zakłóceń i zgodnie z ustalonymi procedurami. Organizacja i przebieg sprawdzania prac egzaminacyjnych Do oceny prac uczniów powołano 6273 przeszkolonych i wpisanych do ewidencji OKE egza-minatorów sprawdzianu, którzy pracowali w 275 zespołach. Bezpośrednio przed rozpoczęciem sprawdzania każdy egzaminator przeszedł obowiązkowe szkolenie w stosowaniu kryteriów oce-niania zadań otwartych. Ocenianie prac odbywało się w ośrodkach, bez możliwości wynoszenia arkuszy poza obręb budynku. Na każdego egzaminatora przypadło średnio 77 arkuszy. Zespo-łami egzaminatorów kierowali przewodniczący zespołu egzaminatorów (PZE), których wspo-magali weryfikatorzy.

W każdej OKE za jednolite stosowanie kryteriów i sprawność działań zespołów egzaminatorów odpowiadał koordynator sprawdzianu, który w razie potrzeby rozstrzygał wątpliwości zgłaszane przez PZE.

Rzetelność pracy egzaminatorów na bieżąco sprawdzali weryfikatorzy. Sprawdzano także liczbę arkuszy egzaminacyjnych, kompletność i poprawność kodowania przyznanych punktów na kar-tach odpowiedzi. W zależności od OKE weryfikacji technicznej dokonali specjalnie w tym celu powołani asystenci, PZE, zastępcy PZE lub weryfikatorzy.

Sprawdzone i zweryfikowane prace przekazano do OKE, gdzie elektronicznie sczytano karty odpowiedzi. Po wprowadzeniu danych do bazy przygotowano dla uczniów zaświadczenia o wynikach.

7

IV. OGÓLNE WYNIKI SPRAWDZIANU STANDARDOWEGO

IV.1. Wyniki uzyskane przez wszystkich uczniów Test „Jasne jak słońce” w wersji standardowej rozwiązywało łącznie 414 085 uczniów. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 1. Wykres 1. Rozkład ogólnych wyników sprawdzianu Tabela 2. Parametry rozkładu w latach 2002-20082

Tabela 2. pokazuje dużą zmienność parametrów rozkładu wyników w poszczególnych edycjach sprawdzianu. Zmienność ta jest wynikiem przede wszystkim różnic między używanymi w ko-lejnych latach zestawami zadań. Oznacza to, że wyniki sprawdzianu z różnych lat nie powinny być ze sobą bezpośrednio porównywane. Na razie jedynym, niedoskonałym narzędziem takich porównań jest skala staninowa. W najbliższych latach sposób konstrukcji zestawów zadań te-stowych będzie ulepszany, co pozwoli wyrażać wynik sprawdzianu w kolejnych edycjach na tej samej skali pomiarowej. Pozwoli to w pełni uprawniony sposób porównywać wyniki poszcze-gólnych sprawdzianów, pozwoli również odpowiadać na pytanie o bezwzględny postęp w osią-gnięciach szkolnych kolejnych roczników absolwentów szkół podstawowych.

2 Poza dotąd podawanymi parametrami rozkładu tabela zawiera liczbę wyników zerowych, odsetek wyników mak-symalnych oraz miarę skośności. Procent prac ocenionych na 40 pkt pozwala oszacować wielkość tzw. efektu sufi-towego, skośność mówi o stopniu niesymetryczności rozkładu. Zerowa wartość skośności oznacza rozkład syme-tryczny, wartości ujemne otrzymujemy w wypadku niesymetryczności polegającej na nadreprezentacji w stosunku do rozkładu symetrycznego wyników wysokich, wartości dodatnie parametru skośności oznaczają niesymetrycz-ność manifestującą się przewagą wyników niskich.

Rok sprawdzianu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Liczba wyników zerowych 32 8 13 6 23 6 7Procent wyników maksymalnych 1,3 0,8 0,9 1,7 1,2 0,8 0,5Średnia 29,5 28,6 25,6 29,5 25,3 26,6 25, 8Mediana 31 30 26 31 26 28 27Odchylenie standardowe 6,83 6,73 7,83 7,43 8,56 7,82 7,52Skośność -0,77 -0,66 -0,33 -0,82 -0,28 -0,45 -0,45

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

5,5

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

8

Średniego wyniku sprawdzianu 2008 nie wolno bezpośrednio porównywać ze średnimi wynikami sprawdzianów z lat poprzednich.

Na podstawie wyników sprawdzianu wyznaczono przedziały wyników dla dziewięciostopnio-wej skali staninowej (tabela 3.). W kolejnych staninach (od 1. do 9.) znajdują się coraz wyższe wyniki. Skalę tę wykorzystuje się m.in. do porównywania wyników w poszczególnych latach oraz do porównywania wyników w warstwach (w dalszej części sprawozdania). Tabela 3. Skala staninowa wyników uczniów dla sprawdzianu 2008

Numer i nazwa wyniku

1 najniższy

2 bardzo niski

3 niski

4 niżej średni

5 średni

6 wyżej średni

7 wysoki

8 bardzo wysoki

9 najwyższy

Przedział punktowy 0–11 12–15 16–20 21–24 25–28 29–31 32–34 35–36 37–40 Procent uczniów 4,3 6,9 13,6 15,1 18,9 15,5 14,1 6,8 5,0

Na wykresie1. zaznaczono trzy obszary osiągnięć szóstoklasistów: obszar wyników niskich – do 20 punktów obszar wyników średnich – od 21 do 31 punktów obszar wyników wysokich – od 32 punktów.

Uczniowie, których wyniki znajdują się w obszarze wyników niskich (staniny od 1. do 3.), są zagrożeni niskimi osiągnięciami w gimnazjum, wymagają zatem dodatkowej pomocy.

Uczniowie z wynikami w obszarze wyników wysokich (staniny od 7.do 9.) dysponują znacz-nym potencjałem, który w gimnazjum koniecznie należy wykorzystać. Analizując efektywność nauczania w danej szkole, często bierze się pod uwagę średni wynik uzyskany przez jej uczniów na sprawdzianie. W takim wypadku koniecznie trzeba pamiętać, że po pierwsze – wynik sprawdzianu to tylko jeden ze wskaźników efektywności nauczania, a po drugie – średni wynik szkoły jest miarą komplementarną do rozkładu wyników uczniów. Inaczej mówiąc, zawsze warto sprawdzić, z jakich wyników owa średnia się „składa”. Poniżej przedstawiamy przykładową analizę porównawczą wyników uczniów dwóch szkół pod-stawowych, których uczniowie na Sprawdzianie 2008 uzyskali średni wynik po 25,8 pkt. Dla szkoły X odchylenie standardowe wyniosło 6,59 pkt, natomiast dla szkoły Y było równe 8,09 pkt. Obie szkoły należą do dużych szkół: w szkole X do sprawdzianu przystąpiło 108 uczniów, a w szkole Y – 120. Porównajmy wyniki uczniów tych szkół podzielone na trzy obszary osiągnięć. Ilustruje to wy-kres 2. Dodatkowym punktem odniesienia dla tych wyników są wyniki krajowe.

Wykres 2. Wyniki uczniów szkół X i Y w trzech obszarach 0

10

20

30

40

50

60

KR

AJ KR

AJ

KR

AJ

Szkoła

X

Szkoła

X

Szkoła

X

Szkoła

Y

Szkoła

Y

Szkoła

Y

9

Jak widać na wykresie w szkole X odsetek uczniów z wynikami z obszarów wyników niskich i wyników wysokich jest mniejszy niż w szkole Y. Mimo że średnie wyniki uczniów obu szkół są takie same, to rozkłady wyników szóstoklasistów tych szkół znacznie się różnią. Analizę porównawczą wyników uczniów między szkołami podstawowymi mogą ułatwić informacje znajdujące się pod adresem: www.cke.edu.pl – zakładka Wyniki Szkół. Podobne dane prezentujemy na rys. 1. Umieściliśmy na nim rozkłady liczebności wyników szkół X i Y – z podziałem na staniny. Na rysunku tym jeszcze lepiej niż na wykresie 2. jest widoczne zróżni-cowanie między wynikami uczniów analizowanych szkół.

Rys. 1. Rozkład wyników w skali staninowej dla szkół X i Y IV.2. Wyniki chłopców i dziewcząt Tak jak w ubiegłych latach, wyniki dziewcząt są wyraźnie wyższe od wyników chłopców (wy-kres 3. i tabela 4.). Wykres 3. Rozkład wyników sprawdzianu dla chłopców i dziewcząt Tabela 4. Ogólne wyniki sprawdzianu dla chłopców i dziewcząt

Liczebność Wynik średni

Procent punktówuzyskanych

Odchylenie standardowe

Chłopcy 210 928 24,9 62 7,54

Dziewczęta 203 157 26,7 67 7,39

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40

liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

chłopcy dziewczęta

0

5

10

15

20

25

30

1 2 3 4 5 6 7 8 9

proc

ent u

czni

ów

Szkoła X KRAJ Wielom. (KRAJ)

0

5

10

15

20

25

30

1 2 3 4 5 6 7 8 9

proc

ent u

czni

ów

Szkoła Y KRAJ Wielom. (KRAJ)

10

Na wykresie 4. pokazano zróżnicowanie rozkładów wyników w skali staninowej.

Wykres 4. Rozkłady wyników w skali staninowej dla chłopców i dziewcząt

W grupie chłopców 28,2% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 21,1 % stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich.

W grupie dziewcząt 21,2% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 30,6% stanowią wy-niki z obszaru wyników wysokich. Na potrzeby analizy efektu płci w latach 2002-2008 wyniki sprawdzianu w kolejnych latach sprowadzono do porównywalnej postaci, czyli przekształcono tak, by średnia arytmetyczna w każdej edycji egzaminu wyniosła 0, a miara zróżnicowania wyników, czyli odchylenie standar-dowe, przybrało wartość 1. Zabieg standaryzacji nie czyni wyników sprawdzianu w pełni po-równywalnymi, ale pozwala kontrolować dwa powyższe parametry rozkładu wyników. Jak już wspominano przy opisie parametrów rozkładu wyników sprawdzianu w latach 2002-2008, w następnych latach potrzebne są prace nad skalami pomiaru osiągnięć szkolnych bardziej funk-cjonalnymi od nieprzekształconej sumy punktów. Poniższy wykres pokazuje dla lat 2002-2008, jaki przeciętny dystans dzieli wyniki dziewcząt i chłopców.

Wykres 5. Płeć a wyniki sprawdzianu w latach 2002-2008

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


najniższy bardzo niski niski

niżej średni średni wyżej średni

wysoki bardzo wysoki najwyższy

śred

nie

stan

dary

zow

anyc

h w

ynik

ów

spra

wdz

ianu

-0,20

-0,15

-0,10

-0,05

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008


11

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

wieś miasto do 20 tys. miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto powyżej 100 tys.

Mimo niewielkich corocznych wahań, obraz jest jednoznaczny. Przeciętny wynik dziewcząt jest o 0,2-0,3 odchylenia standardowego wyższy od średniego wyniku chłopców. Przy interpretacji obserwowanego efektu płci należy pamiętać, że prawdopodobnie jest on rezul-tatem z jednej strony realnych różnic w poziomie osiągnięć szkolnych dziewcząt i chłopców, z drugiej jednak strony jest efektem cech zadań testowych i poziomu motywacji testowej. Anali-za wyników dla poszczególnych zadań wskazuje, że wielkość i kierunek różnic w wynikach dziewcząt i chłopców zależą od typu zadania. Kontrola tych efektów jest ważnym wyzwaniem dla konstruktorów zadań testowych w kolejnych edycjach sprawdzianu. IV.3. Wyniki sprawdzianu a wielkość miejscowości Uczniowie ze szkół w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców osiągnęli średni wynik wyż-szy od średnich wyników uczniów z pozostałych warstw. Różnica ta w odniesieniu do wyników uczniów szkół wiejskich wynosi 2,3 pkt (tabela 5.).

Na wykresie 6. widać, że im większa miejscowość, w której zlokalizowana jest szkoła, tym większe przesunięcie wyników uczniów w kierunku wyników wysokich.

Wykres 6. Rozkład wyników sprawdzianu – wielkość miejscowości

Tabela 5. Wyniki sprawdzianu a wielkość miejscowości


Procent punktówuzyskanych


Wieś 172 624 24,9 62 7,53

Miasto do 20 tys. miesz-kańców 64 810 25,3 63 7,53

Miasto od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców 81 556 26,2 65 7,38

Miasto powyżej 100 tys. mieszkańców 95 095 27,2 68 7,39

12

-0,2

-0,15

-0,1

-0,05

0

0,05

0,1

0,15

0,2

0,25

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

śred

nie

stan

dary

zow

anyc

h w

ynik

ów sp

raw

dzia

nu

wieś miasto do 20 ty s. miasto 20 do 100 ty s. miasto ponad 100 ty s.

Wykres 7. przedstawia zróżnicowanie rozkładów wyników w skali staninowej.

Wykres 7. Rozkłady wyników w skali staninowej z podziałem na wielkość miejscowości

W grupie uczniów ze szkół wiejskich 28,3% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 21,8% stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich.

W grupie uczniów ze szkół zlokalizowanych w miastach do 20 tysięcy mieszkańców 26,3% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 23,7% stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich.

W grupie uczniów ze szkół zlokalizowanych w miastach od 20 tysięcy do 100 tysięcy miesz-kańców 21,2% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 27,1% stanowią wyniki z obsza-ru wyników wysokich.

W grupie uczniów ze szkół zlokalizowanych w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców 19,3% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 33,3% stanowią wyniki z obszaru wyni-ków wysokich. Wykres 8. Lokalizacja szkoły podstawowej a wyniki sprawdzianu w latach 2002-2008 Wyniki sprawdzianu są powiązane z poziomem urbanizacji. Poza obserwowanym w latach 2002-2004 słabym trendem wzrostowym dystansu duże miasta – środowisko wiejskie, różnice utrzymują się na względnie stałym poziomie. Różnica między grupami skrajnymi – szkołami zlokalizowanymi w dużych miastach i placówkami wiejskimi – wynosi około 1/3 odchylenia

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

wieś miasto do 20 tys. miasto od 20 tys.

do 100 tys.

miasto powyżej

100 tys.najniższy bardzo niskiniżej średni średniwyskoki bardzo wysoki

13

standardowego wyników. To znacząca statystycznie różnica, ale oznacza, że czynnik lokalizacji szkoły wyjaśnia tylko około 2-3% zmienności wyników sprawdzianu. Przy interpretacji powyższych wyników należy pamiętać, że podobnie jak w wypadku analizy różnic w wynikach dziewcząt i chłopców wyniki sprawdzianu zależą nie tylko od poziom osią-gnięć szkolnych, ale również od cech zadań testowych (np. treść zadania może być bliższa do-świadczeniom dzieci miejskich) oraz motywacji testowej (gdy wynik sprawdzianu o niczym nie decyduje, trudniej o pełną mobilizację podczas testu). Czy w miarę stabilny obraz różnic w przeciętnych wynikach nauczania związanych z lokalizacją szkoły podstawowej znajduje potwierdzenie w danych o zróżnicowaniu tych wyników? Zasad-niczo tak. Poniższy wykres pokazuje, jaki odsetek uczniów uczących się w czterech analizowa-nych segmentach oświaty podstawowej uzyskał bardzo wysokie wyniki na sprawdzianie (wyni-ki mieszczące się w 8. i 9. staninie, czyli 11% najwyższych wyników w skali całego kraju).

Wykres 9 . Odsetek najwyższych wyników na sprawdzianie w zależności od lokalizacji szkoły podstawowej Obraz jest analogiczny jak dla wyników przeciętnych. W latach 2002-2004 obserwujemy nie-znaczne „rozwarcie nożyc” między wynikami nauczania w dużych miastach i na wsi, w kolej-nych latach wielkość różnicy jest dość stabilna. Odsetek wyników bardzo wysokich jest w du-żych miastach blisko dwukrotnie wyższy niż na wsi.

IV. 4. Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych Uczniowie szkół niepublicznych osiągnęli wyniki znacznie wyższe od uczniów szkół publicz-nych. Różnica ta wynosi ponad 4 pkt. (tabela 6.). Rozkład wyników uczniów szkół niepublicz-nych przedstawia wykres 10.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

łącz

ny o

dset

ek w

ynik

ów w

8. i

9. s

tani

nie

wieś miasto do 20 tys. miasto 20 do 100 tys. miasto ponad 100 tys.

14

Wykres 10. Rozkład wyników sprawdzianu z podziałem na warstwy – uczniowie szkół publicznych i uczniowie szkół niepublicznych Tabela 6. Wyniki sprawdzianu uczniów szkół publicznych i niepublicznych Liczebność Wynik

średni Procent punktów

uzyskanych Odchylenie

standardowe Uczniowie szkół publicznych 408 131 25,7 64 7,52

Uczniowie szkół niepublicznych 5 954 29,7 74 7,09

Przy porównywaniu wyników uczniów szkół publicznych i niepublicznych należy zachować ostrożność – szczególnie jeśli idzie o interpretację wyniku jako wskaźnika jakości pracy szkoły. Trzeba pamiętać, że oprócz efektywności nauczania na osiągnięcia uczniów wpływa wiele in-nych czynników – np. to, że szkoły publiczne mają obowiązek przyjmować wszystkie dzieci zamieszkujące w rejonie, zaś niepubliczne często selekcjonują uczniów w drodze rekrutacji. Szkoły niepubliczne pracują też na ogół w lepszych warunkach. Wykres 11. przedstawia zróżnicowanie rozkładów wyników w skali staninowej.

Wykres 11. Rozkład wyników uczniów szkół publicznych i niepublicznych w skali staninowej

0

1

2

3

45

6

78

9

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

publiczne niepubliczne

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

publiczne niepubliczne

15

W grupie uczniów ze szkół publicznych 25,0% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 25,4% stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich.

W grupie uczniów ze szkół niepublicznych 12,2% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 50,7% stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich. IV.5. Wyniki uczniów z dysleksją i bez dysleksji Uczniowie z dysleksją uzyskali wyniki zbliżone do wyników swoich rówieśników bez dysleksji (tabela 7. i wykres 12.). Wykres 12. pokazuje rozkład wyników sprawdzianu dla uczniów bez dysleksji i z dysleksją.

Wykres 12. Rozkład wyników sprawdzianu – dysleksja Tabela 7. Wyniki sprawdzianu a dostosowanie sprawdzianu


Procent punktów uzyskanych


Uczniowie bez dysleksji 376 829 25,7 64 7,60

Uczniowie z dysleksją 37 256 26,0 65 6,67 Na wykresie 13. pokazano zróżnicowanie rozkładów wyników w skali staninowej.

Wykres13. Rozkład wyników w skali staninowej dla uczniów bez dysleksji i z dysleksją

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40

liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

bez dysleksji z dysleksją

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bez dysleksji z dysleksją

16

W grupie uczniów bez dysleksji 25,2% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 26,1 % stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich. W grupie uczniów z dysleksją 21,3% stanowią wyniki z obszaru wyników niskich, a 23,0% stanowią wyniki z obszaru wyników wysokich. Ze względu na trudności w opanowaniu nauki czytania i pisania uczniowie dyslektyczni mogli skorzystać z dostosowania sprawdzianu3. Dostosowanie miało na celu wyrównanie szans uczniów z dysleksją w taki sposób, aby specyficzne trudności w uczeniu się nie zniekształcały obrazu osiągnięć uczniów. Miało ono charakter formalny (np. wydłużenie czasu sprawdzianu) oraz merytoryczny (modyfikacja kryteriów punktowania zadań). W 2008 r. z dostosowania skorzystało 9% szóstoklasistów (w stosunku do ubiegłego roku odno-towano nieznaczny wzrost – o 0,04%). Odsetek ten nie powinien wzbudzać niepokoju w skali kraju, ponieważ uznaje się, że dysleksja występuje u 10% populacji (w tym u 4% w postaci głębokiej). Podobnie jak i w ubiegłych latach nadal występuje duże zróżnicowanie procentowego udziału uczniów z dysleksją między poszczególnymi województwami (mapa 1.), ale zaobserwowano tendencję do zmniejszania się tych różnic. W 2008 roku najwięcej uczniów dyslektycznych od-notowano w województwie pomorskim (podobnie jak w roku ubiegłym), natomiast najmniej w podkarpackim (wzrost o 0,6% w stosunku do roku ubiegłego). Niepokój jednak budzi nie tyle nierówny rozkład udziału uczniów dyslektycznych zaznaczający się w poszczególnych województwach, ale wyraźne zróżnicowanie rozkładu występowania uczniów dyslektycznych w powiatach (od 0,8% do 32, 7 %).

Mapa 1. Odsetek uczniów z dysleksją w województwach

3 Sprawdzian dla uczniów z dysleksją dostosowuje się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słucha-czy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.

dolnośląskie

w armińsko-mazurskie

małopolskie

podkarpackie

św iętokrzyskie

śląskie

lubelskie

mazow ieckie

kujaw sko-pomorskie

łódzkie

w ielkopolskie

zachodniopomorskie

8,84% opolskie

podlaskie

lubuskie

pomorskie

8,92%

8,70%

8,44%

9,45%

10,33%

12,47%

6,64%

5,34%

8,23%

15,94%

5,76%

6,13%

8,89%

10,39%

6,15%

17

W 2008 r. wśród szóstoklasistów z dysleksją znacząco przeważali chłopcy (ponad 70%) w sto-sunku do dziewcząt (poniżej 30%). Tendencję tę potwierdzają ogólnopolskie i światowe dane, ż których wynika, że dysleksja występuje czterokrotnie częściej u chłopców niż u dziewcząt4. Tegoroczny sprawdzian wskazuje na utrzymującą się tendencję zróżnicowania występowania dysleksji w zależności od miejsca zamieszkania Jest to prawdopodobnie skutek nierównego dostępu do diagnozy psychologiczno-pedagogicznej oraz niewielkiej wiedzy na temat dysleksji rodziców/opiekunów dzieci z małych miejscowości czy ze wsi. Problem ten jest bardzo złożony i wskazuje na potrzebę działań związanych z zapewnieniem równego dostępu do badań psycho-logiczno-pedagogicznych. Należałoby również opracować krajowe standardy formułowania opinii o występowaniu dysleksji tak, aby na ich podstawie można było podjąć działanie mające na celu indywidualne korygowanie zaburzeń wynikających z dysfunkcji5. Z obserwacji wynika bowiem, że dostosowanie wymagań edukacyjnych dla ucznia kończy się na formalnym obniże-niu wymagań. Tymczasem należałoby podjąć działanie terapeutyczne odpowiadające indywidu-alnym potrzebom ucznia.

IV.6. Średnie wyniki szkół Obecnie w systemie egzaminacyjnym mianem „szkoły” określa się jednostkę oświatową ozna-czoną osobnym kodem. Niesie to ze sobą pewne niedogodności statystyczne – np. w ogólnym zbiorze wyników wynik placówki, w której sprawdzian pisał tylko jeden uczeń, ma taką samą wagę statystyczną jak średni wynik szkoły z kilkoma oddziałami klasy szóstej. Ten stan rzeczy wymaga korekty. Średni wynik szkół podstawowych, których uczniowie przystąpili do sprawdzianu, wynosi 25,4 pkt. Szkoły najczęściej uzyskiwały wynik 24,8 pkt (205 szkół). Wynik środkowy (mediana) to 25,4 pkt, a wartość odchylenia standardowego wynosi 3,08 pkt. Rozkład średnich wyników szkół jest zbliżony do normalnego (wykres 14.).

Wykres 14. Rozkład średnich wyników szkół

4 Bogdanowicz M., O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Lublin 1994. 5 Pracownia Testów Psychologicznych w Warszawie we współpracy z wybitnymi specjalistami diagnozy dysleksji pracuje obecnie nad przygotowaniem nowych testów do badania tego zaburzenia.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

5,2 6

6,8

7,6

8,4

9,2 10

10,8

11,6

12,4

13,2 14

14,8

15,6

16,4

17,2 18

18,8

19,6

20,4

21,2 22

22,8

23,6

24,4

25,2 26

26,8

27,6

28,4

29,2 30

30,8

31,6

32,4

33,2 34

34,8

35,6

36,4

37,2 38

średnie wyniki

proc

ent s

zkół

18

Tabela 8. Parametry rozkładu średnich wyników szkół Liczebność Średnia Mediana Modalna Odchylenie

standardoweMinimum Maksimum Skośność

12 643 25,38 25,4 24,8 3,08 5,2 38 -0,28 Na podstawie wyników sprawdzianu ustalono przedziały wyników dla dziewięciostopniowej skali staninowej (tabela 9.). Tabela 9. Skala staninowa średnich wyników szkół dla sprawdzianu 2008 Numer i nazwa wyniku

1 najniższy

2 bardzo niski

3 niski

4 niżej średni

5 średni

6 wyżej średni

7 wysoki

8 bardzo wysoki

9 najwyższy

Przedział punktowy 5,2 – 20,0 20,1– 21,9 22,0 – 23,3 23,4 – 24,7 24,8 – 26,1 26,2 – 27,5 27,6 – 29,0 29,1 – 30,9 31,0 – 38,0

Procent szkół 3,9 7,0 11,9 17,5 20,3 17,3 12,2 6,9 3,4

Skala staninowa umożliwia nam porównywanie wyników szkół w poszczególnych latach, a tym samym – na śledzenie trendów osiągnięć. Przed podaniem przykładu takiej analizy warto przy-toczyć skale staninowe ustalone dla średnich wyników szkół dla sprawdzianów przeprowadzo-nych w latach 2002-2007 (tabela 10.). Tabela 10. Skale staninowe średnich wyników szkół w latach 2002 – 2008

Nazwa wyniku

najniższy bardzo niski niski niżej średni średni wyżej średni wysoki bardzo wysoki najwyższy

Przedział punktowy w 2002 r.

7,5 – 24,2 24,3 – 26,0 26,1 – 27,4 27,5 – 28,7 28,8 – 30,0 30,1 – 31,3 31,4 – 32,8 32,9 – 34,6 34,7 – 39,5


7,7 – 23,1 23,2 – 24,9 25,0 – 26,3 26,4 – 27,6 27,7 – 28,9 29,0 – 30,1 30,2 – 31,3 31,4 – 32,8 32,9 – 39,0


2,0 – 19,6 19,7 – 21,4 21,5 – 22,9 23,0 – 24,3 24,4 – 25,7 25,8 – 27,2 27,3 – 28,9 29,0 – 31,2 31,3 – 39,5


11,0 – 23,7 23,8 – 25,6 25,7 – 27,0 27,1 – 28,4 28,5 – 29,7 29,8 – 31,0 31,1 – 32,3 32,4 – 33,8 33,9 – 39,2


4,0 – 19,1 19,2 – 20,9 21,0 – 22,6 22,7 – 24,1 24,2 – 25,7 25,8 – 27,3 27,4 – 29,0 29,1 – 31,3 31,4 – 39,0


7,2 – 20,8 20,9 – 22,6 22,7– 24,1 24,2 – 25,4 25,5 – 26,8 26,9 – 28,2 28,3 – 29,7 29,8 – 31,7 31,8 – 39,5


5,2 – 20,0 20,1– 21,9 22,0 – 23,3 23,4 – 24,7 24,8 – 26,1 26,2 – 27,5 27,6 – 29,0 29,1 – 30,9 31,0 – 38,0

Oto przykładowa analiza wyników szkoły, jakiej można dokonać na podstawie danych zawar-tych w tabelach 9. i 10. Szkoła X w sześciu kolejnych latach uzyskała następujące średnie wyniki sprawdzianu:

– w 2002 roku: 26,2 pkt, – w 2003 roku: 26,2 pkt, – w 2004 roku: 23,3 pkt, – w 2005 roku: 28,3 pkt, – w 2006 roku: 24,5 pkt, – w 2007 roku: 26,8 pkt. – w 2008 roku: 26,3 pkt.

19

Bezpośrednie porównanie ze sobą wyszczególnionych wyżej surowych wyników zaprowadziło-by nas do błędnej konkluzji: Osiągnięcia szkoły X na przemian rosną i maleją. Uprawnione porównanie osiągnięć tej szkoły w kolejnych latach umożliwia skala staninowa. Średnie wyniki szkoły na tle rozkładu wyników szkół z całego kraju przedstawiono w tabeli 11. Tabela 11. Średnie wyniki szkoły na tle rozkładu wyników z całego kraju w latach 2002-2008

Przedział punktowy 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

9. najwyższy 34,7 - 39,5 32,9 - 39,0 31,3 - 39,5 33,9 - 39,2 31,4 - 39,0 31,8 - 39,5 31,0 – 38,0 8. bardzo wysoki 32,9 - 34,6 31,4 - 32,8 29,0 - 31,2 32,4 - 33,8 29,1 - 31,3 29,8 - 31,7 29,1 – 30,9

7. wysoki 31,4 - 32,8 30,2 - 31,3 27,3 - 28,9 31,1 - 32,3 27,4 - 29,0 28,3 - 29,7 27,6 – 29,0

6. wyżej średni 30,1 - 31,3 29,0 - 30,1 25,8 - 27,2 29,8 - 31,0 25,8 - 27,3 26,9 - 28,2 26,2 – 27,5

5. średni 28,8 - 30,0 27,7 - 28,9 24,4 - 25,7 28,5 - 29,7 24,2 - 25,7 25,5 - 26,8 24,8 – 26,1

4. niżej średni 27,5 - 28,7 26,4 - 27,6 23,0 - 24,3 27,1 - 28,4 22,7 - 24,1 24,2 - 25,4 23,4 – 24,7

3. niski 26,1 - 27,4 25,0 - 26,3 21,5 - 22,9 25,7 - 27,0 21,0 - 22,6 22,7 - 24,1 22,0 – 23,3

2. bardzo niski 24,3 - 26,0 23,2 - 24,9 19,7 - 21,4 23,8 - 25,6 19,2 - 20,9 20,9 - 22,6 20,1– 21,9

1. najniższy 7,5 - 24,2 7,7 - 23,1 2,0 - 19,6 11,0 - 23,7 4,0 - 19,1 7,2 - 20,8 5,2 – 20,0

Widzimy więc, że osiągnięcia szkoły X z roku na rok systematycznie rosną. Na koniec warto podkreślić, że średni wynik szkoły trzeba analizować:

1) razem ze staninowym rozkładem wyników uzyskanych przez uczniów tej szkoły 2) w cyklu wieloletnim (obserwacja trendu).

MIĘDZYSZKOLNE ZRÓŻNICOWANIE WYNIKÓW Ważnym wskaźnikiem równości szans edukacyjnych jest wielkość różnic między szkołami ze względu na wyniki nauczania. Skalę tych różnic dla wyników sprawdzianu pokazuje poniższy wykres.

Wykres 15. Międzyszkolne zróżnicowanie wyników sprawdzianów w latach 2002-2008 w skali ogólnej i z uwzględnieniem lokalizacji szkoły

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

proc

ent z

mie

nnoś

ci w

ynik

u sp

raw

dzia

nu

wieś miasto do 20 tys.miasto 20 do 100 tys. miasto ponad 100 tys.ogółem

20

Dla całego systemu oświaty w Polsce oraz dla czterech grup szkół wyróżnionych ze względu na lokalizację obliczono, jaki procent zmienności wyników sprawdzianu wiąże się z nauką w danej szkole.6 W całej populacji różnice między szkołami to około 9% całkowitej zmienności wyników sprawdzianu. Dopełniające 91% to zmienność wyników w obrębie szkół. W perspektywie lat 2002-2008 odsetki te dla całej populacji szkół prawie nie zmieniają się. Widzimy jednak, że w zależności od lokalizacji szkoły siła zróżnicowania ze względu na wyniki nauczania i jego dynamika są różne. W wypadku segmentu szkół zlokalizowanych na wsi w latach 2002-2005 zróżnicowanie nieznacznie spada, a od 2005 stabilizuje się na poziomie około 7-8%. Od roku 2007 zróżnicowanie w segmentach szkół zlokalizowanych na wsi, w małych i średnich miastach jest prawie identyczne. Natomiast szkoły podstawowe w dużych miastach są bardziej zróżnicowane i coraz bardziej się polaryzują. W roku 2008 wskaźnik zróżnicowania wyniósł 14%. W perspektywie lat 2002-2008 dynamika nie jest duża, ale przyrost o ok. 3 punk-ty procentowe to znacząca zmiana. Za dodatnią dynamikę różnicowania się szkół w dużych miastach odpowiadają prawdopodobnie trzy procesy: nasilające się procesy segregacji ekonomicznej w dużych miastach, poszukiwanie przez niektórych rodziców dobrych szkół dla swoich dzieci oraz różnicowanie się szkół ze względu na efektywność nauczania. Należy zwrócić uwagę, iż dane z wykresu 8. i 15. wskazują, że wzrost w dużych miastach zróżnicowania międzyszkolnego nie jest w dłuższej perspektywie czasowej powiązany ze zmianą dystansu duże miasto-wieś. Dla polityki oświatowej niezwykle ważne jest śledzenie powyższych zjawisk na poziomie szko-ły podstawowej jak i gimnazjum. Szkoły te, z założenia powszechne i jednolite, powinny dawać wszystkim uczniom taką samą szansę uzyskania dobrego wykształcenia.

6 Dla oszacowania wariancji międzygrupowej użyto jednoczynnikowej analizy wariancji ze szkołą jako czynnikiem losowym. Następnie obliczono wartość stosunku korelacyjnego, czyli wariancję międzygrupową podzielono przez wariancję całkowitą, a następnie wynik wyrażono w procentach.

21

obszar wyników wysokich obszar wyników średnich obszar wyników niskich

V. WYNIKI W OBSZARACH UMIEJĘTNOŚCI V.1. Czytanie Średni wynik w czytaniu to 7,5 pkt, czyli 75% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 0,05% uczniów, a maksymalny 12% uczniów. Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 16.

Wykres 16. Rozkład wyników w czytaniu Tabela 12. Wykonanie zadań z czytania

Nr zad.

Zadanie Uczeń:

Procent uzyskanych punktów

1. odczytuje informację z tekstu popularnonaukowego 91

2. wnioskuje na podstawie informacji zawartych w tekście popularnonaukowym 84

3. odczytuje informację z tekstu popularnonaukowego 92 5. porównuje dane zapisane w tabeli 77 6. odczytuje dane zapisane w tabeli 95 9. rozumie przenośny sens powiedzenia 91 10. odczytuje sens (temat) wiersza 79 11. rozpoznaje porównanie 60 12. rozpoznaje cechy przenośni 49 13. rozumie z kontekstu znaczenie użytego w wierszu słowa 37

Wykres 17. Profile wykonania zadań z czytania dla trzech obszarów wyników

0

5

10

15

20

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zad. 1 zad. 2 zad. 3 zad. 5 zad. 6 zad. 9 zad. 10 zad. 11 zad. 12 zad. 13

proc

ent p

unkt

ów

22


V.2. Pisanie Średni wynik w pisaniu to 5,7 pkt, czyli 57% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskał 1% uczniów, a maksymalny 5% uczniów. Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 18.

Wykres 18. Rozkład wyników w pisaniu Tabela 13. Wykonanie zadań/czynności z pisania

Nr zad.

Zadanie/czynność Uczeń:


24.I pisze komunikatywną notatkę zgodnie z tematem 93 25.I pisze na temat i rozwija treść wypracowania zgodnie z

poleceniem 62 25.II celowo dobiera środki językowe i pisze w ładnym stylu 29 25.III pisze poprawnie pod względem językowym 46 25.IV pisze poprawnie pod względem ortograficznym 54 25.V pisze poprawnie pod względem interpunkcyjnym 63

Wykres19. Profile wykonania zadań z pisania dla trzech obszarów wyników

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zad. 24 I zad. 25 I zad. 25 II zad. 25 III zad. 25 IV zad. 25 V

proc

ent p

unkt

ów

23


V.3. Rozumowanie Średni wynik w rozumowaniu to 5,5 pkt, czyli 69% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 0,76% uczniów, a maksymalny 13% uczniów. Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 20.

Wykres 20. Rozkład wyników w rozumowaniu Tabela 14. Wykonanie zadań/czynności z rozumowania

Nr zad.



4. określa wieki 84 15. porównuje różnicę liczb 36 19. zwiększa liczbę o odpowiednią wielokrotność innej liczby 71 20. rozumie zależność między kierunkiem cienia a porą dnia 66 21. rozpoznaje porę roku na podstawie obserwacji pozornej

drogi Słońca na niebie 59

22.I ustala sposób obliczenia długości cienia (krotność danej wielkości) 86

23.I ustala sposób obliczenia kosztu zakupu na podstawie ceny jednostkowej 81

23.II ustala sposób wyznaczenia reszty 70

Wykres 21. Profile wykonania zadań z rozumowania dla trzech obszarów wyników

0

5

10

15

20

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zad. 4 zad. 15 zad. 19 zad. 20 zad. 21 zad. 22 I zad. 23 I zad. 23

proc

ent p

unkt

ów

24


V.4. Korzystanie z informacji Średni wynik w korzystaniu z informacji to 2,4 pkt, czyli 61% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 6% uczniów, a maksymalny 20% uczniów. Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 22.

Wykres 22. Rozkład wyników w korzystaniu z informacji Tabela 15. Wykonanie zadań/czynności z korzystania z informacji

Nr zad.



8. wyjaśnia znaczenie użytego w zdaniu wyrazu na podstawie artykułu hasłowego ze słownika 50

14. wskazuje słownik wyjaśniający znaczenie wyrazu 72 24.II korzysta z informacji zawartych na mapie pogody 60

Wykres 23. Profile wykonania zadań z korzystania z informacji dla trzech obszarów wyników V.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce Średni wynik w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce to 4,6 pkt, czyli 57% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 5% uczniów, a maksymalny 13% uczniów. Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 24.

0

5

10

15

20

25

30

35

0 1 2 3 4liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

proc

ent p

unkt

ów

0102030405060708090

100

zad. 8 zad. 14 zad. 24 II

25

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zad. 7 zad. 16 zad. 17 zad. 18 zad. 22 II zad. 22 III zad. 23 III zad. 23 IV

Wykres 24. Rozkład wyników w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce Tabela 16. Wykonanie zadań/czynności z wykorzystywania wiedzy w praktyce

Nr zad.



7. oblicza czas trwania zjawiska 61 16. oblicza wielokrotność liczby 57 17. wykonuje obliczenia na liczbach całkowitych i ułamkach

zwykłych 65 18. oblicza koszt na podstawie ceny i czasu wynajmu 70

22.II oblicza długość cienia 59 22.III posługuje się jednostkami długości 63 23.III wyznacza resztę 40 23.IV określa, ile razy jedna wielkość mieści się w drugiej 41

Wykres 25. Profile wykonania zadań z wykorzystania wiedzy w praktyce dla trzech obszarów wyników

0

5

10

15

20


proc

ent u

czni

ów


proc

ent p

unkt

ów

26

VI. ANALIZA WYKONANIA ZADAŃ VI.1. Zadania od 1. do 20. (zamknięte) Tekst do zadań od 1. do 3.

Słońce jest gwiazdą, która świeci już od kilku miliardów lat. To właśnie ono zapewnia zno-śne do życia temperatury na naszej planecie. Jego ciepło sprawia, że wody oceanów parują, by potem przerodzić się w życiodajne deszcze. Dzięki promieniom słonecznym rośliny mogą ro-snąć i zaopatrywać nas w pokarm. Jednym słowem – bez Słońca życie na Ziemi nie byłoby możliwe. Nie trzeba się jednak martwić, że zgaśnie. Będzie świecić jeszcze przez kolejne mi-liardy lat.

Od najdawniejszych czasów Słońce było przez ludzi obserwowane, wykorzystywane do określania czasu, a nawet czczone jako bóstwo. Prastare miejsca kultu, kamienne kręgi, bu-dowano najczęściej tak, by miały związek ze wschodem lub zachodem Słońca na początku wio-sny lub lata. Najbardziej znanym spośród zachowanych do dziś jest potężny krąg Stonehenge w Anglii, zbudowany kilka tysięcy lat temu. Niektórzy uczeni uważają, że mógł służyć do przewi-dywania zaćmień Słońca.

Zaćmienie Słońca jest niezwykłym zjawiskiem. Powstaje, gdy Księżyc znajdzie się między Słońcem a Ziemią. Słońce zostaje wtedy zasłonięte przez Księżyc, którego cień pada na Ziemię. Podczas całkowitego zaćmienia Księżyc zupełnie zasłania tarczę słoneczną. Wtedy w ciągu dnia, na krótki czas, zapada ciemność, spada temperatura, a rośliny i zwierzęta reagują tak, jakby zbliżała się noc. W tym samym miejscu na Ziemi zjawisko całkowitego zaćmienia Słońca można obserwować przeciętnie tylko raz na kilkaset lat. Częściej występują zaćmienia, podczas których Księżyc nie zasłania tarczy słonecznej całkowicie. Nazywamy je częściowymi zaćmie-niami Słońca.

Na podstawie: E. Übelacker, Słońce, Wrocław 1992.

Zadanie1. Słońce jest ważne dla Ziemi, ponieważ A. istnieje już od miliardów lat. B. dostarcza ciepła i światła. C. było kiedyś obiektem kultu. D. można je obserwować. Opis zadania Uzyskane wyniki

C Z

Y T

A N

I E

Informacje potrzebne do rozwiązania zawarte są w kilku zdaniach pierw-szego akapitu. Zadaniem ucznia było ich zlokalizo-wanie, powiązanie ze sobą i wycią-gnięcie na tej podstawie wniosku na temat wagi Słońca dla istnienia życia na Ziemi.

Zadanie rozwiązało 91% uczniów. Uczniowie, którzy popełniali błędy, najczę-ściej wybierali odpowiedź A. Prawdopodobnie zasugerowali się infor-macją z pierwszego zdania: świeci już od kilku miliardów lat. Na wykresie pokazano poziom wykonania zadania w obszarach wyników niskich, średnich i wysokich.

0

20

4060

80

100

27

Zadanie 2. Które zjawiska występują najrzadziej? A. Całkowite zaćmienia Słońca. B. Częściowe zaćmienia Słońca. C. Wschody i zachody Słońca. D. Astronomiczne zmiany pór roku.

C Z

Y T

A N

I E

Aby odpowiedzieć na to pytanie, uczeń musiał odszukać w tekście informacje o częstotliwości występowania różnych zjawisk w przyrodzie i porównać je . Przy czym wyraźnie określone w tekście były informacje odnoszące się tylko do dwóch zjawisk (całkowitego i częściowego zaćmienia Słońca – ich częstotliwości występowania w tym samym miejscu na Ziemi). Uczeń musiał je porównać z częstotliwością zjawisk nagminnie występujących w przyrodzie (pory roku, dzień), a zatem odnieść do wiedzy zdobytej na lekcjach przyrody i własnych obserwacji. Na tej podstawie miał wywnioskować, że całkowite zaćmienie Słońca jest zjawiskiem najrzadszym.

Zadanie rozwiązało 84% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wskazywali częściowe zaćmienia Słońca – zjawisko, którego cechy opisano w tekście w odniesieniu do całkowitego za-ćmienia Słońca.

Zadanie 3. Całkowite zaćmienie Słońca występuje wtedy, gdy A. niebo jest całkowicie zachmurzone. B. na Ziemi zapada ciemna, głęboka noc. C. Księżyc zasłania całą tarczę słoneczną. D. Ziemia rzuca cień na Słońce.

CZ

YT

AN

IE

Zadanie wymagało odszuka-nia informacji wprost podanej w tekście (w ostatnim akapi-cie).

Zadanie rozwiązało 92% uczniów. Wśród błędnych odpowiedzi najczęściej wystę-powały wskazania na B. Uczniowie prawdopo-dobnie pomylili informację dotyczącą powstania zjawiska (przyczynę), z opisem tego, co się dzieje w przyrodzie na Ziemi, gdy to zjawisko występuje (ze skutkiem).

Zadanie 4. W Europie Środkowej można było obserwować całkowite zaćmienia Słońca w latach 1706 i 1954. W których to było wiekach? A. XIX i XX B. XVIII i XX C. XVIII i XIX D. XVII i XIX

R O

Z U

M O

W A

N I

E W treści zadania podano dwie daty, w których miały miejsca określone wy-darzenia. Uczeń przekładając te daty na wieki, musiał przypomnieć sobie zasadę, według której ustala się prze-dział czasowy dla wieku.

Zadanie rozwiązało 84% uczniów. Najczęstszym błędem było wskazanie XVII i XIX w. Prawdopodobnie te wieki uczniowie kojarzyli z cyframi podanych lat: pierwszą i drugą i prze-kładali na wieki liczby 17 i 19.

020406080

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

28

Tekst do zadań od 5. do 7. 11 sierpnia 1999 r. w Polsce można było zaobserwować częściowe zaćmienie Słońca. Oto wy-niki obserwacji tego zjawiska w niektórych miastach:

Godzina Miejsce początku

zaćmienia środka

zaćmienia końca

zaćmienia

Część tarczy słonecznej zakryta podczas środka

zaćmienia

Gdańsk 11.30 12.47 14.04 0,819

Kraków 11.30 12.51 14.12 0,919

Poznań 11.26 12.45 14.04 0,878

Szczecin 11.23 12.41 14.00 0,864

Wałbrzych 11.25 12.45 14.05 0,924 Na podstawie: www.zjawiska.art.pl Zadanie 5. W środku zaćmienia Słońce było najbardziej zakryte w A. Krakowie. B. Gdańsku. C. Wałbrzychu. D. Poznaniu.

CZ

YT

AN

IE

Aby rozwiązać to zadanie, należało zrozu-mieć, że zwrot użyty w treści zadania wiąże się z liczbą opisującą, jaka część tarczy za-kryta była podczas środka zaćmienia. Dane odnoszące się do żądanej informacji umieszczono w ostatniej kolumnie tabeli. Uczeń najpierw musiał odszukać tę kolumnę (kierując się opisami nagłówków) i spośród znajdujących się tam ułamków dziesiętnych wybrać największy. Na podstawie wybranej danej mógł odczytać z pierwszej kolumny nazwę miejscowości, w której wystąpiło największe natężenie zjawiska.

Zadanie rozwiązało 77% uczniów. Prawdopodobnie uczniowie, któ-rzy wskazali Kraków (najczęstsza błędna odpowiedź), porównywali liczby na pierwszym miejscu po przecinku i wybierali pierwszy ułamek (0,919), który w miejscu części dziesiętnych ma największą liczbę, nie analizując dokładnie ostatniej danej w tej kolumnie (0,924) – zwłaszcza jej części set-nych.

0

20

40

60

80

100

29

Zadanie 6. W Krakowie środek zaćmienia nastąpił o godzinie A. 12.51 B. 11.30 C. 14.12 D. 12.45

C Z

Y T

A N

I E

Aby odczytać godzinę środka zaćmienia w okre-ślonej miejscowości, uczeń musiał skorzystać z danych zawartych w dwóch kolumnach. Najpierw w pierwszej kolumnie musiał zlokali-zować miejscowość i wiersz zawierający dane odnoszące się do tej miejscowości. Następnie spośród trzech kolumn zawierających dane po-dobnego typu (godziny) musiał wybrać tę, w której umieszczono godziny środka zaćmienia. Uczeń odczytał żądaną godzinę z komórki znaj-dującej się w miejscu „przecięcia się” wiersza i kolumny.

Zadanie rozwiązało 95% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wybierali godzinę 11.30, a więc pierwszą daną odnoszącą się do Krakowa i wyrażającą czas. Można przy-puszczać, że uczniowie, anali-zując treść zadania, pominęli wyraz „środek”.

Zadanie 7. Jak długo można było obserwować zaćmienie Słońca w Poznaniu? A. 1 godz. i 19 min B. 1 godz. i 41 min C. 3 godz. i 22 min

D. 2 godz. i 38 min

WY

KO

RZY

STA

NIE

WIE

DZY

W

PR

AK

TYC

E

Uczeń musiał odszukać w tabeli dane odnoszące się do początku i końca za-ćmienia w określonej miejscowości. Odejmując godzinę początku od godziny końca zjawiska, uczeń obliczał czas trwa-nia zjawiska w tej miejscowości. Zadanie to można było rozwiązać mniej czasochłonnym sposobem, np. zauważyć, że od 12.00 do 14.00 upłynęło 2 godz., a następnie dodać 4 min (bo czas zakoń-czenia to 14.04) i 34 min (czas od po-czątku zaćmienia do godz. 12.00).

Zadanie rozwiązało 61% uczniów. Najczęstszym błędem było wskaza-nie odpowiedzi C. Uczniowie prawdopodobnie obli-czali różnicę między pełnymi godzi-nami (14.00 i 11.00), różnicę mię-dzy minutami (26 i 4), a następnie dodawali otrzymane wyniki, co prowadziło ich do wyboru błędnej odpowiedzi.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

30

Tekst do zadania 8. Słownik podaje trzy znaczenia słowa słońce: SŁOŃCE 1. «gwiazda najbliższa Ziemi, centralne ciało Układu Słonecznego» 2. «światło, blask wysyłane przez to ciało» 3. pieszczotliwie «osoba ukochana lub bardzo lubiana»

Zadanie 8. Jej włosy lśniły w słońcu. W tym zdaniu użyto słowa słońce w znaczeniu

A. 1. i 2. B. 2. C. 3. D. 2. i 3.

KO

RZY

STA

NIE

Z I

NFO

RM

AC

JI Zdanie Jej włosy lśniły w słońcu

należało przeanalizować w kontekście artykułu hasłowego, w którym poda-no trzy znaczenia słowa słońce. Na tej podstawie uczeń musiał stwierdzić, że tylko 2. znaczenie prowadzi do sen-sownej interpretacji.

Zadanie rozwiązało 50% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wskazywali odpowiedź C. Prawdopodobnie uczniowie ci przy inter-pretacji zdania kierowali się zwrotem „lśni-ły” i rozumowali w sposób następujący: mówienie o czyiś włosach, że lśniły w słońcu, świadczy o tym, że osoba wypo-wiadająca te słowa lubi (kocha) właści-cielkę tychże włosów, a o osobach, które się lubi (kocha) mówi się w sposób piesz-czotliwy (znaczenie 3.).

Zadanie 9. Powiedzenie to jasne jak słońce znaczy, że coś jest A. mądre. B. błyszczące. C. gorące.

D. oczywiste.

C Z

Y T

A N

I E

Rozwiązanie zadania wymagało roz-poznania wśród czterech określeń poprawnego znaczenia powiedzenia to jasne jak słońce.

Zadanie rozwiązało 91% uczniów. Uczniowie, którzy wskazali błyszczące (naj-częstsza błędna odpowiedź), prawdopodob-nie skojarzyli ten wyraz z blaskiem, który może odbijać jakiś przedmiot w słońcu. Dosłowne odczytanie prowadziło więc do błędnej interpretacji.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

31

Tekst do zadań od 10. do 13.

Słońce i sosny Zanim słońce nad wieczorem zajdzie sosen będzie się czepiało uparcie. Nie stoczy się za te sosny prędzej aż nasyci je czerwienią jak pędzle. Ruda farba po pniach igłach pocieknie. Sosny niebo pomalują jak najpiękniej. Każdy obłok. Każdą chmurkę białą. Będzie niebo rudziało gorzało. Zwęgli się na sadze najczarniejsze. Aż je brzoza rano wiechciem liści przetrze.

Joanna Kulmowa

Zadanie 10. Wiersz jest poetyckim opisem

A. pożaru w lesie. B. zaćmienia Słońca. C. zachodu słońca nad lasem. D. całego słonecznego dnia.

CZY

TAN

IE

Zadanie wymagało od ucznia zrozu-mienia całego wiersza i określenia, czego dotyczy zawarty w nim opis.

Zadanie rozwiązało 79% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wybierali odpowiedź D. Praw-dopodobnie zasugerowali się nazwami pór dnia (rano, wieczorem) występującymi w pierwszej i ostatniej zwrotce wiersza.

0

20

40

60

80

100

32

Zadanie 11. W której zwrotce występuje porównanie? A. W pierwszej. B. W drugiej. C. W trzeciej. D. W ostatniej.

CZY

TAN

IE

Aby rozwiązać to zadanie, uczeń mu-siał wiedzieć, co to jest porównanie, a następnie rozpoznać je w wierszu i wskazać, w której zwrotce się znaj-duje.

Zadanie rozwiązało 60% uczniów. Uczniowie, którzy wskazali trzecią zwrotkę (najczęstsza błędna odpowiedź) prawdopo-dobnie rozpoznają porównania w sposób mechaniczny – w trzeciej zwrotce wystę-puje wyraz jak.

Zadanie 12. Przypisanie w wierszu ludzkich zachowań słońcu oraz drzewom to

A. epitet. B. porównanie. C. przenośnia.

D. dźwiękonaśladownictwo.

CZY

TAN

IE

Zadanie wymagało od ucznia rozpo-znania w wierszu przenośni.

Zadanie rozwiązało 49% uczniów. Wśród błędnych odpowiedzi najwięcej wskazań było na porównanie. Uczniowie prawdopodobnie mylili przenośnię z porów-naniem (nie znają cech charakterystycznych przenośni) lub zasugerowali się poprzednim zadaniem.

Zadanie 13. W jakim znaczeniu zostało użyte słowo wiecheć w ostatniej zwrotce?

A. Pęk. B. Stos. C. Sterta.

D. Wianek.

C Z

Y T

A N

I E

Zadanie wymagało przeanalizowa-nia ostatniej zwrotki wiersza i stwierdzenia, że słowo wiecheć od-nosi się do pęku gałązek brzozy z delikatnymi listkami.

Zadanie rozwiązało 37% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wybierali odpowiedź B. Wynika to prawdopodobnie z tego, że słowo wiecheć jest w niewielkim stopniu znane uczniom i utożsamiają je ze słowem stos.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

33

Zadanie 14. Aby wyjaśnić znaczenie słowa gorzeć, sięgniesz do słownika A. ortograficznego. B. języka polskiego. C. przyrodniczego. D. terminów literackich.

KO

RZY

STA

NIE

Z

INFO

RM

AC

JI

W treści zadania umieszczono wyraz współcześnie bardzo rzadko używany. Aby określić, w jakim słowniku można znaleźć wyja-śnienie znaczenia tego wyrazu, uczeń musiał znać przeznaczenie słownika języka polskiego.

Zadanie rozwiązało 72% uczniów. Najczęściej wybierana błędna odpowiedź to słownik ortograficzny. Uczniowie prawdo-podobnie kierowali się kryterium „pisownia wyrazu”, a nie „znaczenie wyrazu” lub po-dawali słownik, z którego najczęściej korzy-stają.

Tekst do zadania 15.

Kartki z kalendarza LUTY 2007 1 CZWARTEK

Wschód Słońca 7.17 Zachód Słońca 16.22

MARZEC 2007 1 CZWARTEK

Wschód Słońca 6.23 Zachód Słońca 17.14

Zadanie 15. Dzień 1 marca był dłuższy niż dzień 1 lutego o

A. mniej niż godzinę. B. więcej niż godzinę, ale mniej niż o półtorej godziny. C. więcej niż półtorej godziny, ale mniej niż o dwie godziny. D. więcej niż dwie godziny.

R O

Z U

M O

W A

N I

E

Najmniej czasochłonnym sposobem rozwiązania zadania było oszacowanie wyniku. Stosując tę metodę, uczeń mu-siał zauważyć, że 1 marca Słońce wschodzi prawie o godzinę wcześniej niż 1 lutego, a zachodzi prawie o go-dzinę później. Inną metodą rozwiązania tego zadania było obliczenie różnicy między czasem trwania dni: 1 marca i 1 lutego. Aby wybrać poprawną odpowiedź, należało uzyskany wynik (dokładny) umieścić w odpowiednim przedziale czasowym.

Zadanie rozwiązało 36% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi ucznio-wie najczęściej wybierali odpowiedź B. Prawdopodobnie uczniowie ci popraw-nie wyznaczyli lub oszacowali różnicę między czasem trwania dni, ale być mo-że 46 min potraktowali jako 0,46 godzi-ny (mniej niż pół godziny) i stąd błędne umieszczanie wyliczonego czasu w przedziale „więcej niż godzina, ale mniej niż półtorej godziny”.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

34

Zadanie 16. We wtorek sprzedano 35 butelek wody mineralnej, a w środę 3 razy więcej. Ile łącznie butelek wody sprzedano we wtorek i środę?

A. 105 B. 73 C. 38

D. 140

WY

KO

RZY

STY

WA

NIE

W

IED

ZY W

PR

AK

TYC

E Rozwiązując to zadanie, uczeń musiał do liczby 35 dodać jej trzykrotność.

Innym sposobem rozwiązania było pomnożenie liczby 35 przez 4.

Zadanie rozwiązało 57% uczniów.

Najczęściej wybierana błędna odpowiedź to A. Prawdopodobnie uczniowie potrafili za-stosować porównanie ilorazowe, ale zapomi-nali o liczbie butelek sprzedanych we wto-rek.

Zadanie 17. Na straganie wystawiono do sprzedaży 48 plażowych czapek. Przed południem

sprzedano połowę z nich, a po południu 31 pozostałych. Ile czapek sprzedano po południu?

A. 8 B. 16 C. 24

D. 32

WY

KO

RZY

STY

WA

NIE

W

IED

ZY W

PR

AK

TYC

E Rozwiązując to zadanie uczeń powinien zauważyć, że liczba czapek sprzedanych do południa jest równa liczbie pozostałych czapek, czyli obliczyć połowę z

48, a następnie 31 z 24.

Zadanie rozwiązało 65% uczniów. Najczęstszym błędem było wskazanie odpowiedzi B.

Prawdopodobnie uczniowie obliczyli 31

liczby 48, nie biorąc pod uwagę dwóch istotnych informacji: połowę i pozosta-łych.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

35

Zadanie 18. Wypożyczenie kajaka na pół godziny kosztuje 2,50 zł. Ile złotych trzeba zapłacić za wypożyczenie kajaka na 3,5 godziny?

A. 7,50 B. 8,75 C.10

D.17,50

WY

KO

RZY

STY

WA

NIE

WIE

-D

ZY W

PR

AK

TYC

E

Odczytując informacje zawarte w treści zada-nia, uczeń powinien zwrócić uwagę na to, że cena dotyczy wypożyczenia kajaka na pół go-dziny. Następnie mógł obliczyć, ile razy 3,5 godziny jest większe od 0,5 godziny i dopiero wówczas wyznaczyć całkowity koszt wypoży-czenia kajaka. Innym sposobem rozwiązania było obliczenie kosztu wypożyczenia kajaka na godzinę, a następnie na 3,5 h.

Zadanie rozwiązało 70% uczniów.

Spośród błędnych odpowie-dzi uczniowie najczęściej wybierali liczbę 8,75. Naj-prawdopodobniej koszt wy-pożyczenia kajaka na pół godziny potraktowali jako koszt wypożyczenia na go-dzinę i obliczali iloczyn liczb 2,50 i 3,5.

Zadanie 19. Ewa opalała się na słońcu przez 7 kolejnych dni. Pierwszego dnia opalała się przez 10 minut, a każdego następnego o 5 minut dłużej niż w poprzednim dniu. Ile minut Ewa opalała się siódmego dnia?

A. 40 B. 45 C. 30 D. 35

RO

ZUM

OW

AN

IE Zadanie to wymagało od ucznia ustalenia

liczby dni (6), w których czas wydłużał się o stałą wielkość (5 min). Mnożąc liczbę 5 przez 6, uczeń obliczał, o ile mi-nut Ewa opalała się dłużej ostatniego dnia niż pierwszego. Następnie do otrzy-manego iloczynu dodawał 10 minut.

Zadanie rozwiązało 71% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wybierali „45”, czyli czas opalania się Ewy ósmego dnia. Prawdopodobnie przyjęli błędne założenie wynikające z nieuważnej analizy zadania.

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

36

Zadanie 20. Gnomon to ustawiony pionowo prosty pręt, który w słoneczne dni rzuca cień. Najdokładniej możemy wyznaczyć kierunek północny, obserwując cień gnomonu

A. rano. B. przed południem. C. w południe.

D. po południu.

RO

ZUM

OW

AN

IE

Aby rozwiązać to zadanie, uczeń musiał powią-zać wiedzę o zjawiskach przyrodniczych (o po-zornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem i o występowaniu cienia w słoneczne dni) zdobytą na lekcjach przyrody ze spostrzeżeniami z ob-serwacji zjawisk przyrodniczych (położenia Słońca i zmiana długości cienia w różnych po-rach dnia oraz wyznaczanie kierunków w tere-nie). Na tej podstawie powinien stwierdzić, że w południe cień wskazuje kierunek północny. Zadanie to odwoływało się do praktyki naucza-nia w szkole podstawowej, w której nie wy-maga się od ucznia rozróżniania południa sło-necznego od zegarowego.

Zadanie rozwiązało 66% uczniów. Spośród błędnych odpowiedzi uczniowie najczęściej wybierali odpowiedź po południu. Prawdopodobnie uczniowie nie posiadali wystarczającej wiedzy o zjawiskach przyrodniczych, któ-rych dotyczyło zadanie lub/i nie przeprowadzali obserwacji tych zjawisk.

0

20406080

100

37

VI.2. Zadania od 21. do 25. (otwarte) VI.2.1. Zadanie 21. 21. Rysunek pokazuje obserwowaną z Ziemi pozorną drogę Słońca po niebie i wysokość Słońca nad widnokręgiem w różnych porach roku. Uzupełnij ten rysunek, wpisując w wykropkowane miejsca nazwy odpowiednich pór roku.

Opis zadania Uzyskane wyniki

RO

ZUM

OW

AN

IE

Rozwiązanie zadania polegało rozpozna-niu pozornej drogi Słońca nad widnokrę-giem w różnych porach roku. Na rysunku przedstawiono te zjawiska w pierwszym dniu każdej pory roku. Oczekiwana odpowiedź ucznia odnosiła się do umiejętności zdobytych na lek-cjach przyrody w szkole, a także do spo-strzeżeń wynikających z obserwacji świata, a nie do szczegółowej wiedzy z dziedziny astronomii. Przykłady odpowiedzi precyzyjnych, np.: przesilenie letnie czy data równonocy, były incydentalne. Za takie odpowiedzi powinien być przyznawany punkt. Zdecydowana większość błędnych roz-wiązań nie budziła żadnych wątpliwości i polegała na myleniu pór roku lub wpi-sywaniu pojęć niezwiązanych z tymi zjawiskami, np.: kierunków geograficz-nych. Zadanie to jest przykładem sytuacji, w której operująca uproszczeniami wiedza szkolna nie w pełni pokrywa się ze ściśle naukowym opisem świata.

Zadanie rozwiązało 59 % uczniów. Na wykresie pokazano poziom wykonania zadania w obszarach wyników niskich, średnich i wysokich.

Analizie poddano ponad 600 arkuszy egzaminacyjnych. Zauważono, że nieliczni szóstoklasi-ści (niewiele ponad 1% ) nie podjęli próby rozwiązania tego zadania.

020406080

100

38

ROZWIĄZANIA POPRAWNE

1. Wpisanie nazw czterech pór roku. Przykład 1.

2. Wpisanie nazw trzech pór roku. Przykład 2.

ROZWIĄZANIA BŁĘDNE 1. Mylenie letniej drogi Słońca z zimową Przykład 3.

39

2. Wpisywanie innych nazw (spoza polecenia w zadaniu) Przykład 4.

Przykład 5.

Najczęstszym błędem (około 13% prac) było wpisanie zimy przy letniej drodze Słońca, a lata – przy zimowej. Uczniowie błędnie skojarzyli wysokość Słońca z jego odległością od Ziemi i uznali, że gdy Słońce jest najwyżej, to jest jednocześnie najdalej od Ziemi, więc panu-je zima; i odwrotnie – gdy Słonce jest najniżej, to na Ziemi jest lato, Zauważono, że: zarówno wśród odpowiedzi poprawnych, jak i błędnych, częściej wpisywane były nazwy

trzech pór roku niż czterech (odpowiednio: 68% i 28% badanych prac), w niespełna 3% badanych prac uczniowie uzupełnili rysunek innymi określeniami niż na-

zwy pór roku.

40

VI.2.2 Zadanie 22. 22. W pewnym momencie cień Agaty był 2,5 razy dłuższy niż jej wysokość. Jaką długość miał jej cień, jeśli Agata ma 164 cm wzrostu? Długość cienia wyraź w metrach. Zapisz obliczenia. Odpowiedź: Cień Agaty miał .............. m długości.


RO

ZUM

OW

AN

I E

I WY

KO

RZY

STY

WA

NIE

WIE

DZY

W

PRA

KTY

CE

Rozwiązując to zadanie, uczeń powi-nien ustalić zależność między da-nymi, zapisać odpowiednie wyraże-nie arytmetyczne i obliczyć jego wartość. Po wykonaniu obliczeń do-konać zamiany jednostek. Zamiany centymetrów na metry mógł dokonać przed zapisaniem wyrażenia arytmetycznego.

Ogółem za zadanie uczniowie uzyskali 69% punktów możliwych do uzyskania . Sposób rozwiązania zadania ustaliło 86% uczniów.

Maksymalny wynik (3 pkt) uzyskało 49% uczniów, 2 pkt – 21% , 1 pkt – 18%, a 0 pkt - 12% szóstoklasistów.

Analizie poddano około 1300 arkuszy egzaminacyjnych. Stwierdzono, że 96,5% uczniów rozwiązało zadanie lub przynajmniej podjęło próbę rozwiązania (3,5% uczniów opuściło zadanie).


Metoda 1. (stosowana najczęściej – wybrało ją 60% badanych) Obliczenie długości cienia w centymetrach jako wartości iloczynu 164 i 2,5, a następnie zamiana centymetrów na metry. Przykład 1.

020406080

100

41

Przykład 2.

Przykład 3.

Przykład 4.

Metoda 2. (wybrało ją 9% badanych) Przedstawienie wzrostu Agaty w metrach (zamiana centymetrów na metry), a następnie obliczenie długości cienia jako wartości iloczynu 1,64 i 2,5.

. Przykład 5.

42

Przykład 6.

Metoda 3. (wybrało ją 9% badanych) Obliczenie długości cienia jako sumy podwojonej liczby wyrażającej wzrost Agaty i połowy tej liczby i zamiana centymetrów na metry.

Przykład 7.

Przykład 8.

Przykład 9.

43

Przykład 10.

Przykład 11.

Rozwiązanie nietypowe Przykład 12.

Uczeń: • dwuipółkrotność wzrostu zapisuje jako 250%, • układa proporcję, przyjmując wzrost Agaty jako 100%, a niewiadomą jest długość cienia

Agaty, • rozwiązuje ułożoną proporcję, • zamienia centymetry na metry.

ROZWIĄZANIA ZAWIERAJĄCE BŁĘDY 1. Zastosowanie błędnej metody a) Obliczenie niewłaściwej krotności wzrostu Agaty Przykład 13.

44

Uczeń: • oblicza trzyipółkrotność wzrostu Agaty, • zamienia jednostki długości. Przykład 14.

Uczeń: • oblicza dwukrotność wzrostu Agaty, • nie zamienia jednostek. b) Brak umiejętności stosowania porównywania ilorazowego Przykład 15.

Uczeń: • stosuje porównywanie różnicowe „o 2,5 większy”, zamiast ilorazowe „2,5 razy większy”, • błędnie dodaje liczbę naturalną i liczbę dziesiętną. Przykład 16.

Uczeń: • stosuje porównywanie ilorazowe „2,5 razy mniejszy”, zamiast „2,5 razy większy”, błędnie wykonuje dzielenie sposobem pisemnym

45

2. Błędy świadczące o nieznajomości zależności między jednostkami długości.

a) Błędna zamiana jednostek długości. Przykład 17.

Przykład 18.

b) Brak zamiany jednostek. Przykład 19.

46

3. Błędy rachunkowe.

a) Błędy dotyczące mnożenia liczby naturalnej wielocyfrowej przez liczbę dziesiętną. Ten rodzaj błędu popełniali uczniowie rozwiązujący zadanie pierwszą metodą. Popełnił go co piąty uczeń stosujący tę metodę.

Przykład 20.

Przykład 21.

Przykład 22.

b) Błędy dotyczące mnożenia liczb dziesiętnych.

Ten błąd popełniali uczniowie rozwiązujący zadanie drugą metodą. Pojawiał się on bardzo rzadko.

Przykład 23.

47

c) Błędy dotyczące dodawania liczb naturalnych. Popełniali je uczniowie rozwiązujący zadanie trzecią metodą. Takie błędy występowały sporadycznie Przykład 24.

PODSUMOWANIE

Zadanie 22. było dla szóstoklasistów umiarkowanie trudne. Poprawną metodę rozwiązania

zastosowało 86,0% uczniów. Blisko połowa szóstoklasistów rozwiązała zadanie bezbłędnie.

Najpopularniejsza metoda stosowana przez uczniów polegała na obliczeniu

dwuipółkrotności wzrostu Agaty wyrażonego w centymetrach, a następnie zamienieniu otrzymanej wielkości na metry. Niestety, uczniowie stosujący tę metodę popełniali błędy rachunkowe lub źle zamieniali jednostki, przez co tylko około 60% z nich doprowadziło swoje obliczenia do poprawnego wyniku.

Najczęściej do poprawnego rozwiązania doprowadziła uczniów metoda polegająca na

sprowadzeniu rozwiązania zadania do prostych działań na liczbach naturalnych – dodawania oraz mnożenia i dzielenia przez 2. Tylko około 20% spośród tych, którzy ją zastosowali, popełniło błędy.

Większość uczniów poprawnie zamieniła centymetry na metry. Pominięcie lub niepoprawne wykonanie tego etapu mogło być spowodowane nieuważnym czytaniem treści zadania bądź nieznajomością zależności między jednostkami długości.

Uczniowie, którzy obrali niepoprawną metodę rozwiązania tego zadania, najczęściej nie rozumieli zależności „2,5 razy dłuższy”.

Osobną kategorię błędów stanowią błędy rachunkowe. Najczęściej wynikały one z

nieznajomości algorytmu mnożenia liczb wielocyfrowych przez liczby dziesiętne. Pojawiały się również (rzadko) błędy wskazujące na nieznajomość tabliczki mnożenia.

48

VI.2.3 Zadanie 23. 23. Podczas wycieczki w upalny dzień dzieci przeznaczyły na napoje 42 zł. Kupiły 16 kartoników soku jabłkowego. Ile najwięcej butelek wody mogły kupić dzieci za resztę pieniędzy? Zapisz obliczenia. Odpowiedź: Dzieci mogły kupić najwięcej .......................................................... .


RO

ZUM

OW

AN

IE I

WY

KO

RZY

STA

NIE

WIE

DZY

W

PR

AK

TYC

E

Informacje potrzebne do rozwiązania zadania zawarte są zarówno w jego treści jak i w tabeli. Uczeń powinien odczytać z tabeli cenę soku i na jej podstawie obliczyć koszt zakupu 16 kartoni-ków. Po wykonaniu tych obliczeń uczeń mógł wybrać różne strategie rozwiązania dalszej części zadania. W jednej z nich uczeń obliczał resztę, a na jej podstawie wykonując dzielenie reszty przez cenę wody, wyznaczał liczbę butelek. W innej obliczał koszt zakupu wstępnie oszaco-wanej liczby butelek wody, potem łączny koszt zakupu wody i soczków, a następnie porównywał obliczony koszt z daną kwotą i ustalał odpowied-nią liczbę butelek. Kolejna strategia nawiązuje do doświadczeń szkolnych ucznia. Uczeń mógł od razu przyjąć, że kupiono również 16 butelek wody. Obliczył koszt zakupu wody i soczków i na jego podstawie usta-lał największą liczbę butelek, jaką można było za-kupić.

Ogółem szóstoklasiści uzy-skali 58% punktów możli-wych do zdobycia. Sposób obliczenia kosztu zakupu na podstawie ceny jednostkowej ustaliło 81% uczniów. Maksymalny wynik (4 pkt) uzyskało 30% uczniów, 3 pkt – 20%, 2 pkt – 20%, 1 pkt – 12%, a 0 pkt – 18% szósto-klasistów.

Analizie poddano około 1200 arkuszy egzaminacyjnych. Stwierdzono, że około 99% uczniów rozwiązało zadanie lub przynajmniej podjęło próbę rozwiązania (około 1% uczniów opuściło zadanie).


1. Obliczenie kosztu zakupu 16 kartoników soku a) Obliczenie kosztu zakupu soku poprzez mnożenie sposobem pisemnym. Przykład 1.

Cennik do zadania 23. Napój Cena jednostkowa

sok jabłkowy woda mineralna

0,89 zł / kartonik 1,60 zł / butelka

020406080

100

49

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku w złotych (wykonuje sposobem pisemnym

mnożenie liczby naturalnej przez ułamek dziesiętny), • oblicza resztę, • ustala liczbę butelek wody. Przykład 2.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku w groszach (wykonuje mnożenie liczb natural-

nych dwucyfrowych), • oblicza resztę, • ustala liczbę butelek wody. b) Obliczenie kosztu zakupu soku przy wykorzystaniu rachunków cząstkowych. Przykład 3.

Przykład 4.

50

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku w cenie wyższej od właściwej o 11groszy,

a następnie odejmuje od 16 zł kwotę 1,76 (16 razy po 11 gr.), • oblicza resztę, • ustala liczbę butelek wody. d) Obliczenie kosztu zakupu z wykorzystaniem prawa rozdzielności mnożenia względem

dodawania. Przykład 6.

Przykład 7.

Czystopis

Brudnopis

Przykład 5. (Uczeń prosił o sprawdzenie obliczeń dotyczących kosztu zakupu soków w brudnopisie.)

51

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku jako sumę kosztów: 10 i 6 kartoników (przykład

6.) albo jako sumę 5, 5, 5 i 1 kartonika (przykład 7.), • oblicza resztę, • ustala liczbę butelek wody mineralnej. 2. Ustalenie sposobu wyznaczenia reszty a) Obliczenie sposobem pisemnym szukanej różnicy. Przykład 8.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę jako różnicę liczby 42 i liczby wyrażającej koszt zakupu 16 kartoników

soku, • ustala liczbę butelek wody.

b) Pośrednie wyznaczenie reszty poprzez sprawdzenie, czy kwota 42 zł wystarczy na za-

kup 16 kartoników soku i szacowanej liczby butelek wody. Przykład 9.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • ustala liczbę butelek wody, • sprawdza, wykonując obliczenia pisemne, czy łączny koszt zakupu soków i ustalonej

liczby butelek wody nie przekroczy 42 zł.

52

c) Sprawdzenie, czy koszt zakupu soków i ustalonej liczby butelek nie przekroczy 42 zł. Przykład 10.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • ustala liczbę butelek wody, • sprawdza, czy łączny koszt zakupu soków i ustalonej liczby butelek wody nie przekroczy

42 zł. d) Wyznaczenie różnicy między posiadaną kwotą a kosztem zakupu butelek wody. Przykład 11.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • ustala koszt zakupu kolejno 1, 2 , 4, 8, 16, 17 i 18 butelek wody • oblicza dwie reszty i sprawdza, która z nich wystarczy na zakup16 kartoników soku.

53

3. Ustalenie liczby butelek wody a) Wyznaczenie liczby butelek wody poprzez dzielenie. Przykład 12.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę, • oblicza liczbę butelek wody mineralnej, dzieląc sposobem pisemnym liczbę wyrażającą

ustaloną resztę przez cenę jednostkową butelki wody. Przykład 13.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę, • wyznacza liczbę butelek wody, dzieląc liczbę wyrażającą ustaloną resztę przez cenę jed-

nostkową butelki wody (wykonuje działania na ułamkach zwykłych).

54

b) Poszukiwanie metodą prób i błędów największej liczby butelek wody, jaką można kupić za ustaloną resztę.

Przykład 14.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę, • oblicza koszt zakupu 20, 15, 18 i 17 butelek wody, a następnie wybiera tę, która spełnia

warunki zadania. c) Wyznaczenie liczby butelek wody za pomocą równania. Przykład 15.

Uczeń układa i rozwiązuje równanie z niewiadomą x, gdzie x oznacza liczbę butelek wody.

55

d) Zapisanie jednego wyrażenia arytmetycznego prowadzącego do wyznaczenia liczby butelek.

Przykład 16.

Uczeń: • zapisuje wyrażenie arytmetyczne i oblicza jego wartość, zachowując właściwą kolejność

wykonywanych działań; szukaną liczbą butelek jest największa liczba naturalna nie więk-sza od otrzymanego wyniku,

• wykonuje obliczenia sposobem pisemnym (oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, oblicza resztę i liczbę butelek wody).

e) Ustalenie liczby butelek w wyniku obliczeń i przez oszacowanie.

Przykład 17. Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę, • oblicza koszt 15 butelek wody, a następnie szacuje, ile butelek można jeszcze kupić.

56

f) Wyznaczenie liczby butelek poprzez zmniejszanie reszty o kolejno obliczany koszt kilku butelek.

Przykład 18.

Uczeń: • oblicza koszt zakupu 16 kartoników soku, • oblicza resztę, • oblicza koszt zakupu 10, 5 i 2 butelek wody, a następnie od ustalonej reszty odejmuje ko-

lejno obliczone iloczyny tak, aby otrzymać liczbę mniejszą od ceny jednej butelki.

ROZWIĄZANIA ZAWIERAJĄCE BŁĘDY

1. Obliczenie kosztu zakupu innej liczby kartoników niż wskazana w treści zadania

Przykład 19.

Przykład 20.

57

2. Błędy rachunkowe w obliczeniu kosztu zakupu 16 kartoników soku a) Obliczenie tylko jednego iloczynu cząstkowego. Przykład 21.

b) Źle podpisane iloczyny cząstkowe. Przykład 22.

c) Błędnie obliczony iloczyn cząstkowy. Przykład 23.

58

d) Błędnie dodane iloczyny cząstkowe. Przykład 24.

3. Błędy podczas ustalania reszty

a) Przyjęcie kosztu zakupu kartoników soku jako reszty. Przykład 25.

b) Błędnie zapisana i obliczona różnica. Przykład 26.

59

4. Błędnie ustalona liczba butelek w stosunku do wyznaczonej reszty. a) Błędnie wykonane dzielenie sposobem pisemnym. Przykład 27.

b) Błędne wyznaczenie liczby butelek przy poprawnie wykonywanych obliczeniach. Przykład 28.

c) Błąd logiczny przy obliczaniu kosztu zakupu butelek. Przykład 29.

60

5. Inne błędy Przykład 30.

Przykład 31.

Przykład 32.

61

Przykład 33.

PODSUMOWANIE • Uczniowie dość dobrze poradzili sobie z rozwiązaniem zadania 23. w zakresie wyboru

metod prowadzących do rozwiązania problemu występującego w jego treści. Wpływ na to miała realność zaprezentowanej w zadaniu sytuacji bliskiej życiowemu doświadcze-niu uczniów. Zadania dotyczące obliczeń związanych z pieniędzmi uczniowie rozwiązu-ją już w okresie wczesnoszkolnym.

• Treść zadania była na tyle zrozumiała dla uczniów, że prawie 99% podjęło próbę jego rozwiązania.

• Poprawne metody rozwiązania zadania przedstawiło 70% uczniów, ale niewiele ponad połowa z nich poradziła sobie z obliczeniami. Okazuje się zatem, że podstawowe dzia-łania w zbiorze liczb wymiernych sprawiają kłopoty zbyt wielu uczniom.

• Co piąty uczeń nie poradził sobie z tym zadaniem. Nie pomogła nawet wspomniana wcześniej realność problemu przedstawionego w zadaniu.

62

VI.2.4. Zadanie 24. 24. Na podstawie mapy napisz kilkuzdaniową notatkę o przewidywanej pogodzie dla Polski na jutro.


PISA

NIE

I K

OR

ZYST

AN

IE

Z IN

FOR

MA

CJI

Rozwiązanie zadania polegało na od-czytaniu znaków pogody oraz zlokali-zowaniu na mapie miejsca występowa-nia danej pogody. W lokalizacji danych warunków pogodowych uczeń mógł wykorzystać znajomość: kierunków geograficznych na mapie, nazw krain geograficznych, regionów Polski, czę-ści kraju, czy nazw miast. Na tej pod-stawie uczeń miał napisać notatkę o prognozie pogody dla Polski.

Komunikatywną notatkę zgodną z tematem napisało 93% uczniów. Za skorzystanie z informacji za-wartych na mapie pogody uczniowie uzyskali 60% punk-tów możliwych do uzyskania. Maksymalny wynik (3 pkt) uzy-skało 46% uczniów, 2 pkt – 28%, 1pkt – 21%, a 0 pkt 5% szósto-klasistów.

Analizie poddano około 1200 arkuszy egzaminacyjnych.

ROZWIĄZANIA POPRAWNE Szóstoklasiści najczęściej formułowali kilkuzdaniową komunikatywną notatkę o pro-gnozie pogody dla Polski, podając trzy prawidłowe informacje o pogodzie dla części kraju: północnej, środkowej i południowej. Przykład 1.

020406080

100

63

Przykład 2.

Z analizy rozwiązań uczniowskich wynika, że szóstoklasiści najczęściej poprawnie

odczytywali symbole z mapy pogodowej. Często interpretowali je, stosując sformułowania z języka potocznego, np. zamiast: słonecznie, bezchmurnie – całe Pomorze będzie miało słoń-ce; na północy słońce będzie świecić przez cały dzień; zamiast częściowe zachmurzenie – słońce schowa się za chmury; lekkie zachmurzenie; na Lubelszczyźnie słońce czasami wyjrzy zza chmur; zamiast całkowite zachmurzenie i opady deszczu – gęste opady; obfity deszcz bez słońca; duże opady; silne opady; będzie lał deszcz.

Odczytując położenie symboli na mapie, stosowali nazwy kierunków geograficznych głównych lub pośrednich, np.: słonecznie na północy; niebo bezchmurne w północno-wschodnim i północno-zachodnim pasie Polski; na południu będzie padał deszcz. Innym sposobem było podawanie nazw regionów historyczno-geograficznych lub krain Pol-ski, np.: W okolicy Mazowsza, Kujaw i Wielkopolski słońce schowa się za chmurami.; Na Warmii i Mazurach słońce będzie grzało.; W środkowej Polsce (Wielkopolska, Podlasie) słońce schowa się za chmury.; Pojezierza Polskie słoneczne.; Na Wyżynie Lubelskiej słońce czasami wyjrzy zza chmur. Uczniowie w swoich wypowiedziach podawali także nazwy województw lub miast, np.: W województwie mazowieckim niebo będzie zachmurzone., W województwie pomorskim i warmińsko-mazurskim przez cały dzień będzie świeciło słońce., W Warszawie będzie po-chmurnie., W Szczecinie niebo bezchmurne.

Zdecydowana większość szóstoklasistów opanowała umiejętność formułowania pro-stej formy użytkowej, jaką jest dwu-, trzyzdaniowa notatka o pogodzie. Uczniowie zapisywali swoje odpowiedzi zarówno zdaniami, jak i równoważnikami zdań. Przykład 3.

64

Przykład 4.

Zdarzały się prace uczniów wzorowane na komunikatach meteorologicznych emito-wanych w mediach, np.: Witam Państwa w dzisiejszym wydaniu pogody!; Witamy naszych słuchaczy i zapraszamy na prognozę pogody. W części prac uczniowie wcielali się w prezenterów telewizyjnych lub radiowych. Rozpoczynali wówczas wypowiedź od przywitania i przedstawienia się, a kończyli podziękowaniem.

Niektóre wypowiedzi piszący wzbogacili dodatkowymi informacjami, np.: Będzie chłodno, więc proszę zabrać parasole., Weźcie parasole na spacer po południu., Będzie cie-pło, więc warto wybrać się na spacer., Kierowców wybierających się na wakacje w góry przy okolicach Krakowa ostrzegamy. Czasem uczniowie kończyli notatkę życzeniami miłego, pogodnego dnia, pięknej pogody. W nielicznych rozwiązaniach uczniowie zastosowali nietypowy zapis.

Przykład 5.

65

ROZWIĄZANIA ZAWIERAJĄCE BŁĘDY 1. Korzystanie z informacji zawartych na mapie pogody

a) Błędne odczytanie symboli z mapy pogody

Symbol był przez uczniów błędnie utożsamiany z ciepłem, gorącem, wysoką temperaturą; symbol z deszczami, z przelotnymi opadami, opadami mieszanymi ze słońcem, z zachodem słońca, natomiast symbol oznaczał dla niektórych uczniów burze, burze z piorunami, silny wiatr, opady śniegu.

Zdarzało się również, że uczniowie, odczytując symbole z mapy pogody, niepopraw-nie lub nieprecyzyjnie wyjaśniali je, posługując się sformułowaniami z języka potocznego. Odczytywali wówczas symbol jako średnią pogodę, pogodę dwuznaczną, a symbol jako ciemne chmury, czarne chmury, ponurą pogodę, najbrzydszą pogodę. Część uczniów, oprócz odczytania znaków umieszczonych na mapie pogody, podawa-ła dodatkowe informacje dotyczące, np.: temperatury, zjawiska burzy, ciśnienia, wiatru. W nielicznych pracach uczniowie w ogóle nie odnieśli się do symboli zamieszczonych na mapie pogodowej. Przykład 6.

b) Błędne określanie kierunków geograficznych głównych i pośrednich, mylenie po-łożenia głównych miast Polski, województw, krain geograficznych i regionów hi-storyczno-geograficznych.

Piszący najczęściej dostrzegali podział Polski na trzy strefy pogodowe. Nie zawsze

potrafili jednak określić poprawnie te strefy, myląc kierunki geograficzne (np. północ z połu-dniem), nazwy i położenie poszczególnych krain geograficznych lub położenie głównych miast w Polsce. Czasami też określali położenie symboli, wskazując ich umiejscowienie jako górną lub dolną część Polski.

66

Przykład 7.

Przykład 8.

2. Pisanie notatki na temat a) Błędy w pisaniu kilkuzdaniowej notatki

Najczęstszy błąd popełniany przez uczniów podczas pisania notatki polegał na jej sformułowaniu tylko jednym zdaniem pojedynczym lub równoważnikiem zdania, np. W Bydgoszczy cały dzień słońce. albo: Jutro będzie słońce z zachmurzeniem.

b) Błędy dotyczące braku komunikatywności wypowiedzi

Nieliczne wypowiedzi były niekomunikatywne; uczniowie podawali w nich sprzeczne lub niejasne informacje, najczęściej popełniając błędy logiczne.

67

Przykład 9.

c) Błędy w formułowaniu notatki o prognozie

Nie wszyscy autorzy prac uwzględnili fakt, że powinni zredagować notatkę. Ich wy-powiedzi najczęściej odnosiły się do pogody panującej w Polsce w danej chwili.

Przykład 10.

PODSUMOWANIE • Pisanie notatki na temat nie sprawiło szóstoklasistom problemów. Sprawnie posługiwali

się tą formą wypowiedzi, tworząc spójne, rzeczowe, komunikatywne prognozy pogody dla Polski. Uczniów, którzy napisali tylko jedno zdanie pojedyncze, było niewielu.

• W większości potrafili odczytać symbole pogodowe z mapy. Często jednak nie stosowa-

li odpowiednich terminów przyrodniczych, lecz posługiwali się sformułowaniami z ję-zyka potocznego. W wielu rozwiązaniach pojawiły się informacje o pogodzie świadczą-ce o wykorzystywaniu przez uczniów wiedzy pozaszkolnej, np. nabywanej podczas oglądania programów telewizyjnych. Szóstoklasiści używali także zwrotów typowych dla prognoz pogody z mediów: przedstawiali się, bezpośrednio zwracali się do odbior-

68

ców, podawali odbiorcom wskazówki dotyczące warunków atmosferycznych lub dodat-kowe informacje o pogodzie niezamieszczone na mapie pogodowej.

• Przy określaniu miejsca występowania danej pogody uczniowie w swoich wypowie-

dziach często stosowali jednocześnie nazwy poszczególnych części kraju, czy terminy związane z kierunkami geograficznymi, krainami Polski, regionami historyczno-geograficznymi, województwami bądź z głównymi miastami, np. W Kołobrzegu bez-chmurnie, na Mazowszu częściowe zachmurzenie, a w górach wystąpią opady.

69

VI.2.5. Zadanie 25. 25. Jedyne pod słońcem! Napisz o miejscu, które jest dla ciebie wyjątkowe. Wyjaśnij, dlaczego. Twoje wypracowanie powinno zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.

PISA

NIE

Zadanie wymagało zredagowania wypowiedzi na podany temat o określonej długości (co najmniej 9 linii). Aby w pełni zrealizować temat, uczeń musiał w swojej pracy określić miej-sce dla niego szczególne, opisać je i uzasadnić, dla-czego jest ono wyjątkowe. W swojej wypowiedzi uczeń powinien przestrze-gać zasad poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej oraz za-dbać o odpowiedni dobór środków językowych.

Uczniowie uzyskali za realizację tematu 62% punktów możliwych do uzyskania. Maksymalny wynik za realizację tematu (3 pkt) uzyskało 16% uczniów. Poprawnie zrealizowało temat (2 pkt) 56% uczniów, a częściowo (1 pkt) 25%. Ok. 3% szóstoklasistów opuściło zadanie lub ich wypowiedź nie była na temat. 29% uczniów wykazało się bogatym słownic-twem i żywym, barwnym stylem. Za poprawność językową uczniowie uzyskali 46% punktów możliwych do uzyskania, a za poprawność ortograficzną 54% punktów. 53% uczniów spełniło kryterium poprawności inter-punkcyjnej. Maksymalny wynik za całe zadanie (9 pkt) osiągnęło 5% uczniów, 8 pkt – 8%, 7 pkt – 12%, 6 pkt – 15%, 5 pkt – 16%, 4 pkt 13%, 3 pkt – 10%, 2 pkt – 9%, 1 pkt 8%, a 0 pkt uzy-skało 3% szóstoklasistów.

REALIZACJA TEMATU

Czynność ta oceniana była w skali od 0 do 3 punktów. Za pracę na temat, pełną i bogatą treściowo uczeń otrzymywał 3 punkty. Jeśli realizacja tematu była treściowo uboższa, otrzymywał 2 punkty. Za jedynie częściową realizacją tematu przyznawano w tym kryterium 1 punkt, a 0 punktów, gdy wypowiedź ucznia nie była zgodna z tematem. Kryteria wyboru miejsca „jedynego pod słońcem” były bardzo rozmaite i podyktowane różnorodnymi potrzebami. Najważniejsze z nich to: potrzeba piękna odczuwana szczególnie w obcowaniu z przyrodą, pragnienie poczucia bezpieczeństwa, radość z obecności bliskich, przyjaciół, chęć przeżycia przygody. Temat nie narzucał konieczności pisania o miejscu rzeczywistym, dlatego piszący mogli posłużyć się własnym doświadczeniem lub wyobraźnią. Uczniowie wybierali:

- miejsca istniejące w rzeczywistości: o znane z doświadczenia codziennego, np.: własny dom lub dom babci, rodzinna

wieś, ogród, polana, las w okolicy, itp.; o kiedyś widziane, czy odwiedzane na wakacjach, wycieczkach, np.: Tatry,

Mazury, Morze Bałtyckie, różne obce kraje, itp.; o wyobrażone, znane z opowiadań, lektur, z telewizji, mniej lub bardziej

egzotyczne miasta czy kraje - miejsca nierzeczywiste:

020406080

100

70

o opisy dziecięcej arkadii, najczęściej ogrody; o opisy miejsc fantastycznych, czasem inspirowane literaturą.

W dużej części prac uczniowskich mianem miejsca jedynego pod słońcem określany był dom (przykład 1.). Uzasadniając swój wybór, uczniowie pisali o rodzinie i relacjach z bliskimi, zaspokojeniu potrzeby bezpieczeństwa, spokoju, wolności, prywatności: W chwilach zupełnej beznadziei mogę tam odetchnąć., To miejsce, gdzie czuję się swobodnie. W czasie zwątpienia daje mi nadzieję. Wiem, że mam gdzie wracać. Pojawiały się synonimiczne określenia domu, takie jak: własny kąt, cztery ściany, dach nad głową, wyrażenia wartościujące, kryjące ładunek emocjonalny: azyl, schronienie czy peryfrazy typu moje miejsce na ziemi. Wartość domu w oczach uczniów potęgują wspomnienia z wczesnego dzieciństwa. Był on opisywany jako miejsce, gdzie stawiali pierwsze kroki, wypowiadali pierwsze słowa. Przykład 1.

W niektórych pracach pojawiał się akcent patriotyczny (przykład 2.) – opisy ojczyzny, jej krajobrazów, a czasami wyznania, że wyjazdy z niej wiążą się z tęsknotą. Przykład 2.

71

Wybór uczniów padał również na miejsca użyteczności publicznej – wymieniano szkołę, świetlicę, harcówkę, bibliotekę, stadion (ze względu na szczególne emocje kibiców), boisko, podwórko (miejsce zabaw z rówieśnikami), szpital (w którym przyszedł na świat uczeń i jego rodzeństwo), kościół (jako miejsce sprzyjające modlitewnemu skupieniu) i cmentarz (jako miejsce sprzyjające zadumie, refleksji) (przykład 3.). Przykład 3.

Wiele prac poświęconych było opisowi miejsc zapewniających kontakt z naturą (przykłady 4. i 5.), takich jak las, park, ogród, łąka, brzeg morza lub rzeki, rezerwat przyrody, góry, stadnina koni. Przykład 4.

72

Przykład 5.

Uczniowie opisywali również miejsca popularne ze względu na szczególne walory turystyczne – te, które kiedyś odwiedzili bądź znają je z przewodników turystycznych czy programów telewizyjnych. Były to często obce kraje, takie jak np.: Egipt, Indie, Chorwacja, Hiszpania, Francja, Stany Zjednoczone. Opisując je, uwzględniali takie aspekty jak: środowisko naturalne, klimat, atrakcje turystyczne, historię, obyczaje i mentalność mieszkańców. Ciekawość świata i fascynacja egzotyką może wiązać się również z takim miejscem jak restauracja japońska Sushi (przykład 6.). Przykład 6.

73

Jako miejsce szczególne opisana została też Ziemia wyróżniająca się spośród innych planet ze względu na tętniące na niej życie. W innej pracy opisano Księżyc, a w jeszcze innej niebo rozumiane jako miejsce przebywania Boga i dusz wiernych zmarłych. Szczególną kategorię stanowiły miejsca fantastyczne odwiedzane w wyobraźni lub takie, które silnie pobudzają wyobraźnię (przykład 7.). Przykład 7.

Lektura prac uczniowskich pozwala sądzić, że temat: napisz o miejscu dla ciebie wyjątkowym został potraktowany jako okazja do prawdziwie osobistych wyznań. Uczniowie, mając możliwość szczerego wypowiedzenia się, czynili to w sposób naturalny, bez skrępowania. Często pisali prace silnie zabarwione emocjonalnie (przykład 8.). Przykład 8.

74

Uczniowie mogli wprawdzie swobodnie wybrać formę wypowiedzi, ale najczęściej pisali prace będące klasycznym opisem. Zdarzały się też opowiadania czy listy z elementami opisu. Ciekawym przykładem jest praca przedstawiająca miejsce, ale utrzymana w konwencji opisu obrazu z charakterystycznymi wyrażeniami: na pierwszym/drugim planie, po lewej/prawej stronie, tło stanowi... Nietypową pracą jest tekst przypominający reklamę przygotowaną przez biuro podróży czy ośrodek wypoczynkowy (przykład 9.). Przykład 9.

Temat wymagał od piszącego nie tylko wyboru miejsca „jedynego pod słońcem”, ale też wyjaśnienia, dlaczego jest ono wyjątkowe. Uczniowie w różny sposób argumentowali swoje wybory. Często stosowali uzasadnienia typu: Bliskość natury i spokój przesądzają o tym, że jest to miejsce dla mnie wyjątkowe i zwroty określające szczególny stan, w jaki wprowadza człowieka takie właśnie miejsce: zapomnieć o całym świecie, pogrążyć się w marzeniach, wyciszyć się, uciec od zgiełku i problemów, uciec od szarej codzienności, odpocząć od znojów i trudów codzienności, dać się ponieść swoim marzeniom i wyobraźni, zaznać szczęścia oraz wyrażenia typu: ukojenie dla duszy, radość dla duszy. Pojawiały się sygnały, że bliskość natury ma ogromny wpływ na życie i wyznawane wartości: Staram się tam dostrzec ziarenko ideału, pozytywu, którego człowiek w pogoni za pieniędzmi nie widzi.

Aby podkreślić zalety opisywanego miejsca, uczniowie czasem wprowadzali element kontrastu, np.: ukochaną wieś przeciwstawiali nielubianej metropolii, zwyczaje w domu babci

75

porównywali do porządków w domu mamy, a bujną naturę kontrastowali z cywilizacją (przykłady 10. i 11.). Przykład 10.

Przykład 11.

Czasami w roli uzasadnienia pojawiały się też wypowiedzi, z których wynika, że pytanie o wyjątkowość miejsca jest dla piszącego pytaniem retorycznym Niektórzy pewnie spytają, co może być wyjątkowego w jakimś mieszkaniu, ale dla mnie jest to miejsce jedyne pod słońcem.

76

Oto przykład pracy uboższej treściowo, w której rozwinięcie tematu zostało ocenione przez na 2 punkty. Przykład 12.

Kolejny przykład to praca, w której rozwinięcie tematu zostało ocenione na 1 punkt. Przykład 13.

77

Niewielka część uczniów nie znała znaczenia podanego w temacie frazeologizmu. Odczytali wyrażenie „jedyne po słońcem” w sposób dosłowny i uznali, że należy napisać o miejscu słonecznym, słonecznej pogodzie lub po prostu o słońcu. Efektem była tylko częściowa realizacja tematu lub praca nie na temat (przykłady 14. i 15.). Przykład 14.

Przykład 15.

SŁOWNICTWO I STYL

W kryterium przyznawano punkt uczniom, których prace wyróżniały się, bogatym słownictwem i żywym, barwnym stylem. Doceniano te prace, w których piszący nie ograniczali się tylko do określeń ogólnikowych, ale umieli precyzyjnie i niebanalnie opisać wybrane miejsce. Oto przykład pracy wyróżniającej się bogactwem języka i barwnością stylu.

78

Przykład 16.

W stosunku do opisywanych miejsc uczniowie stosowali następujące określenia synonimiczne względem frazeologizmu „jedyne pod słońcem”: szczególne, wyjątkowe, niezwykłe, ważne, wspaniałe, nietuzinkowe, niepowtarzalne, fascynujące, czarodziejskie, magiczne, zaczarowane, cudowne, fantastyczna, urokliwe, niezapomniane, zachwycające, urzekające, niezapomniane, ulubione, ukochane, jedyne w swoim rodzaju. Czasem określenia te przybierały charakter metaforyczny: cudowna skarbnica przyrody, otchłań spokoju lub formę porównania: ogród wygląda jak jeden wielki kwiat, dom jest jak raj. Porównania dotyczyły również doznań, jakie zapewnia opisywane miejsce, czuję się tam jak księżniczka, tam można czuć się jak w raju. W pracach odznaczających się poetyckim stylem pojawiały się również uosobienia, np. W Istebnej przeżywałam swoje smutki – ona umie mi współczuć, lipa pociesza mnie. Poetycką formę przybierały zwłaszcza opisy przyrody. Można się w nich doszukać zarówno metafor (zielony dywan traw), jak i porównań: obłoki lekkie jak wata cukrowa płyną powoli po błękitnym niebie, chmurki łączą się niczym mozaika, dziwacznie poskręcane drzewo niczym jakieś monstrum. Uczniowie stosowali również przysłowia, np.: Wszędzie, dobrze, ale w domu najlepiej lub cytaty z popularnych piosenek, np.: (...) gdzie problemy przestają mieć znaczenie.

79

Piszący chętnie posługiwali się słownictwem emocjonalnym: jedyne schronienie, pyszny posiłek, najszczęśliwsze chwile, niesamowity lasek, milutko szeleszczą, byłam w siódmym niebie. Czasami w pracach dopatrzyć się można prób swoistego oswajania świata poprzez nadawanie jego elementom osobistych nazw i określeń: rzekę nazwałam Marysią, Polanka Pomyślunku, Oko na niebie (domek na drzewie), Źródełko Miłości, Dolina Bzów, Wyspa Śmiechu.

POPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA Wielu uczniów miało problemy z przestrzeganiem zasad poprawności językowej. Wśród błędów dominowały naruszenia norm składniowych. Najczęstsze błędy tego typu to:

o nieumiejętność wyznaczania granicy zdania: Można się tam huśtać na huśtawce, biegać i grać w ping-ponga jest tam pięknie pod koniec dnia…

o oddzielanie kropką zdań składowych: Bawiłam się na plaży. Na której świeciło słońce.

o powtórzenia w zakresie wskaźników zespolenia: Moim wyjątkowym miejscem jest park kultury dlatego bo poznałam tam wyjątkowego chłopca. Dlatego, ponieważ jest tam pięknie.

o niepoprawne konstrukcje składniowe, w obrębie których błędnie łączono części składowe: Jeżeli ktoś kto szuka takiego miejsca niech przyjdzie tu zasmakować szczęścia.

o niepoprawny szyk wyrazów w zdaniu: Gdy się z kolegami spotykam, to wolę, żeby było słonecznie.Tamte wioski też są zadbane, miła atmosfera w nich jest.

o konstrukcje zaburzające sens zdania: Najlepsze jak jest ciepło lubię jeść lody. A przecież nie wygląd jest najważniejszy, ale tylko nasza cała rodzina.

o niezgodność wyrazu określającego z określanym: Dla mnie wyjątkowe miejsce byłaby wyspa. Jedyne pod słońcem jest dla mnie szkoła. Pod pięknym świecącym słońcu czuję się najlepiej.

o błędne konstrukcje typu: W zimę można tam jeździć na nartach, a w lato spacerować po szlakach. Na wieczór przychodzą do mnie koledzy.

Zdarzały się też błędy fleksyjne: zaczełem, usnęłem , trochę chmurów, szłem sobie przez las. Odrębną kategorię stanowiły błędy leksykalne takie jak:

o niewłaściwe użyciu wyrazów: największym moim zainteresowaniem jest jazda rowerem.

o posługiwanie się kolokwializmami: fajnie, fajny, nie lubię, gdy leje (tzn. pada deszcz).

Dość częstym błędem językowym, nienaruszającym jednak norm gramatycznych, a raczej świadczącym o ubogim słownictwie jest niecelowe powtarzanie wyrazów: Oni zawsze wysłuchują mnie, a ja wysłuchuję ich. Lubię słońce, bez słońca zapanowałby mrok, a tego nie chcę, chcę słońca. Kocham ten świat, jest najukochańszym światem na świecie.

80

ORTOGRAFIA Częstotliwość występowania różnych typów błędów ortograficznych w sprawdzianach szóstoklasistów jest bardzo zróżnicowana. Najpowszechniejsze błędy w pracach uczniów dotyczą pisowni nosówek „ą” i „ę”. Błędy te mają charakter typowy i wynikają z zapisywania fonetycznej wymowy wyrazów.

o w zakończeniach czasowników w 1 os. l. p.: lubie, chce, robie, czuje, pojade, stworze, poznaje, siedze, przychodze, myśle;

o w zakończeniach czasowników w 3os. l. mn.: robiom; o w zakończeniach rzeczowników: butelke, koleżanke, przjaciółke, latarnie, oaze,

skocznie; o w wyrazach: oglondać, mondra, momęt, odpoczońć, za granicom.

Fonetyczny zapis jest również przyczyną mylenia głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, ale tego rodzaju błędy, np.: tagże, w pracach uczniów bez stwierdzonych dysfunkcji występowały sporadycznie. Drugim pod względem częstości występowania rodzajem błędów było naruszenie norm łącznej i rozłącznej pisowni wyrazów:

o w wyrażeniach przyimkowych:: odrazu, wogóle, poprostu, w zdłuż, w tedy, dla tego, z tąd; dlamnie;

o w przyimkach złożonych: do okoła, po nad; o w wyrazach z cząstką „by”: chciał bym, powiesił bym; o w wyrazach z partykułą „nie”: niechce, nielubię; o w innych wyrazach: pra babci, jesttam, naj piękniej, kraj obraz

Liczne również były błędy ortograficzne w zakresie pisowni „ó”, „u”, „ż”, „rz”, „h”, „ch”:

o „ó” i „u”: podwurko, przyjaciułkę, kłutnie, namuwił, łudka, ktury, wójek, róch; o pisownia „rz” i „ż”: nieskarzone, rzyjemy, rozłorzysty, angarzować, wyjerzdżać,

poniewasz, nietopeż, mażenie, na motoże, żeczy, żucam (tego typu błędy mogą pojawiać się z powodu sąsiedztwa wyrazów o tym samym lub podobnym znaczeniu, np.: w możu można pływać);

o pisownia „h” i ch: chumor, błachostki. Opis miejsca wymagał także od uczniów znajomości reguł pisowni nazw własnych w nazwach miejscowości, regionów, krajów, itp. Błędy tej kategorii nie były częste; np.: norwegia, stadion Norweski, morze bałtyckie, Sopockie molo, granica Polsko-Czeska, mazury.

POPRAWNOŚĆ INTERPUNKCYJNA

Najczęściej występujące w pracach szóstoklasistów błędy interpunkcyjne to:

o nieoddzielanie zdań składowych w zdaniu złożonym: Nie rozumiem tylko tego_ jak można opuścić dom_ w którym mieszkało się dość długo. Zimą tak często nie przychodzę_ bo jest zimno_ ale nieraz w niedzielę przychodzę.

o niewyznaczanie granicy zdania: Bardzo lubię to miejsce_ jest tam bardzo przyjemnie _ mogę o wszystkim rozmyślać. Latem jest tam dużo zieleni i dobrze przygrzewa słońce_ często robimy sobie pikniki z koleżankami.

81

o rozdzielanie przecinkiem związków wyrazowych lub wyrażeń: Znalazłem to miejsce, jak chodziłem z kolegą,(!) po lesie. Uwielbiamy także,(!) wraz z bratem pograć w piłkę na szkolnym boisku. Dla mnie wyjątkowa jest łąka do,(!) której mam,(!) niedaleko.

o Brak przecinka przed członami powtórzonymi: Miejsce, które jest dla mnie wyjątkowe, to mój dom_ moje miejsce zamieszkania.

Przyczyną tego typu błędów mogą być trudności w rozpoznawaniu logicznie różniących się fragmentów dłuższej wypowiedzi lub po prostu nieświadomość funkcji znaków interpunkcyjnych.

PODSUMOWANIE Tegoroczny temat pracy sprawdzającej umiejętność pisania okazał się przyjazny dla uczniów. Nawiązanie do osobistych doświadczeń i refleksji sprzyja "rozpisaniu się", co znalazło odzwierciedlenie w długości prac. Dla części uczniów kłopotliwe okazało się odczytanie przenośnego znaczenia frazeologizmu jedyne pod słońcem. Rozumienie metaforycznego znaczenia związków frazeologicznych, a zwłaszcza umiejętność funkcjonalnego wykorzystywania ich, jest sprawnością, która powinna być ćwiczona na zajęciach dydaktycznych. Hiperboliczny charakter określenia jedyne pod słońcem, wpłynął na dobór przez uczniów odpowiedniego, nierzadko nawet wyszukanego słownictwa. Jednakże znaczna część szóstoklasistów ograniczyła się do języka codziennego, potocznego. Wzbogacanie języka uczniów, zachęcanie ich do poetyzowania jest ważnym zadaniem dydaktycznym. Naturalna gotowość do opowiadania o własnych przeżyciach, upodobaniach i emocjach tkwi w każdym dziecku. Warto ją wykorzystać w praktyce tak, aby mogło ono wyrazić swoją ekspresję za pomocą odpowiednich środków językowych.

82

VII. WYNIKI UCZNIÓW SŁABO WIDZĄCYCH i NIEWIDOMYCH Do sprawdzianu przystąpiło 557 uczniów słabo widzących i 46 uczniów niewidomych. Rozwią-zywali oni test Jasne jak Słońce w formie dostosowanej (powiększona czcionka lub druk w brajlu).

VII.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 26., a podstawowe dane statystyczne w tabeli 17., Wykres 18. Rozkład ogólnych wyników sprawdzianu Wykres 26. Rozkład wyników sprawdzianu Tabela 17. Dane statystyczne

Liczba uczniów

Liczba wyni-ków zerowych

Liczba wyników

maksymalnych

Średnia arytmetyczna

Mediana Odchylenie standardowe

603 0 4 22,3 23 8,70

Tabela 18. Skala staninowa wyników uczniów Numer i nazwa stanina

1 najniższy

2 bardzo niski

3 niski

4 niżej średni

5 średni

6 wyżej średni

7 wysoki

8 bardzo wysoki

9 najwyższy

Przedział punktowy 0-7 8-10 11-14 15-19 20-25 26-29 30-33 34-36 37-40

Procent uczniów

3,3 7,5 12,6 16,9 19,9 15,3 14,1 6,6 3,8

W tabeli 18. przedstawiono wyniki w skali staninowej. W kolejnych staninach (od 1. do 9.) znajdują się coraz wyższe wyniki.

0

1

2

3

4

5

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

83

VII.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności

VII.2.1. Czytanie Średni wynik w czytaniu to 7,0 pkt, czyli 70% punktów możliwych do uzyskania Wynik najniż-szy – 1 pkt uzyskało 4 uczniów, a maksymalny 51 uczniów. Wynik środkowy równa się 7 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 27. Wykres 27. Rozkład wyników w czytaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres czytania ze zrozumieniem zamieszczono w tabeli 19. Tabela 19. Wyniki w czytaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: przetwarzanie informacji i wnioskowanie na podstawie tekstu popularnonaukowego oraz odczytywanie informacji z tekstu popularnonaukowego Numery zadań: 1, 2, 3 Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 81 Uczniowie lepiej poradzili sobie z odczytaniem informacji z tekstu popularnonaukowego (zad. 3 – 86%) i przetworzeniem informacji (zad. 1 – 84%) niż z wnioskowaniem na podstawie informacji za-wartych w tekście (zad.2– 74%) Umiejętność: porównywanie i odczytywanie danych z tabeli Numery zadań: 5, 6 Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 84 Lepiej poradzili sobie uczniowie z odczytaniem danych zapisanych w tabeli (zad.6 – 90%), niż z po-równaniem danych (zad.5 – 79%) Umiejętność: odczytywanie sensu powiedzenia oraz tekstów literackich Numery zadań: 9,10, 11,12,13 Maksymalna liczba punktów: 5 Procent punktów uzyskanych: 56

Uczniowie najlepiej poradzili sobie ze zrozumieniem przenośnego sensu powiedzenia (zad.9 – 84%), słabiej z odczytaniem sensu wiersza (zad.10 – 73%), a najsłabiej ze zrozumieniem z kontekstu znacze-nia użytego w wierszu słowa (zad.13 – 39%).

0

5

10

15

20

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

84

VII.2.2. Pisanie Średni wynik w pisaniu to 4,9 pkt, czyli 49% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 24 uczniów, a maksymalny 31 uczniów. Wynik środkowy równa się 5 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 28. Wykres 28. Rozkład wyników w pisaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres pisania zamieszczono w tabeli 20. Tabela 20. Wyniki w pisaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: pisanie notatki na podany na temat Numer zadania: 24 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 85% Uczniowie poradzili sobie z napisaniem notatki o pogodzie. Umiejętność: pisanie na podany temat i rozwijanie treści wypracowania zgodnie z poleceniem Numer zadania: 25 Maksymalna liczba punktów: 9 Procent punktów uzyskanych: 45%

Uczniowie najlepiej poradzili sobie ze sformułowaniem wypowiedzi na podany temat (kryt. 1) i zdo-byli za nie 60% punktów możliwych do zdobycia. Natomiast tylko 26% uczniów właściwie dobrało środki językowe . Odpowiedź bezbłędną pod względem interpunkcyjnym napisało (kryt. V) – 49% uczniów. VII.2.3. Rozumowanie Średni wynik w rozumowaniu to 4,6 pkt, czyli 57% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 16 uczniów, a maksymalny 57 uczniów. Wynik środkowy równa się 5 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 29. Wykres 29. Rozkład wyników w rozumowaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres rozumowania zamieszczono w tabeli 21.

0

5

10

15

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

5

10

15

20


proc

ent u

czni

ów

85

Tabela 21. Wyniki w rozumowaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: umieszczanie daty w przedziale czasowym

Numery zadań: 4 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 73 73% uczniów potrafiło ustalić wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie Umiejętność: rozpoznawanie własności liczb Numer zadania: 15 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 33 Zaledwie 33% uczniów potrafiło porównać różnicę liczb. Umiejętność: wnioskowanie o dalszym przebiegu zjawiska na podstawie jego opisu Numery zadań: 19 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 60 Ponad połowa uczniów potrafiła zwiększyć liczbę o odpowiednią wielokrotność innej liczby Umiejętność: rozpoznawanie charakterystycznych cech zjawisk Numery zadań: 20, 21 Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 56

Nieco lepiej poradzili sobie uczniowie z rozpoznaniem pory roku na podstawia pozornej wędrówki Słońca (zad. 21 – 58%) niż ze zrozumieniem zależności między kierunkiem cienia, a pora dnia (zad. 20 – 54%) Umiejętność: ustalanie sposobu rozwiązania zadania oraz analizowanie otrzymanych wyników Numery zadań: 22/I, 23/I i II Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 59 Uczniowie lepiej poradzili sobie z ustaleniem sposobu obliczenia długości cienia (zad. 22/I – 73%) niż z ustaleniem sposobu obliczenia kosztu zakupu na podstawie ceny jednostkowej(zad. 23/I – 60%). Najsłabiej natomiast z wyznaczeniem sposobu obliczenia reszty (zad. 23/II – 45%)

VII.2.4. Korzystanie z informacji Średni wynik w korzystaniu z informacji to 2,2 pkt, czyli 56% punktów możliwych do uzyska-nia. Wynik zerowy uzyskało 64 uczniów, a maksymalny 123 uczniów. Wynik środkowy równa się 2 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 30. Wykres 30. Rozkład wyników w korzystaniu z informacji Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres korzystania z informacji zamieszczono w tabeli 22. Tabela 22. Wyniki w korzystaniu z informacji w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: wskazywanie źródeł informacji i posługiwanie się nimi Numery zadań: 8, 14, 24/II Maksymalna liczba punktów: 4 Procent punktów uzyskanych: 56 Uczniowie lepiej poradzili sobie ze wskazaniem źródła informacji według podanego kryterium (zad. 14 – 64%) i wyjaśnieniem znaczenia użytego w zdaniu wyrazu na podstawie artykułu hasłowego (zad. 8 – 60%), a znacznie słabiej potrafili skorzystać z informacji zawartych na mapie.

0

10

20

30


proc

entu

czni

ów

86

VII.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

Średni wynik w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce to 3,6 pkt, czyli 45% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 79 uczniów, a maksymalny 48 uczniów. Wynik środko-wy wynosi 3 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 31. Wykres 31. Rozkład wyników w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres wykorzystywania wiedzy w praktyce za-mieszczono w tabeli 23. Tabela 23. Wyniki w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: wykonywanie obliczeń dotyczących czasu, pieniędzy i długości Numery zadań: 7, 18, 22/II i III, 23/III

Maksymalna liczba punktów: 5 Procent punktów uzyskanych: 46

Uczniowie najlepiej poradzili sobie z obliczeniem kosztu na podstawie ceny i czasu wynajmu (zad. 18 – 59%), nieco słabiej z obliczeniem czasu trwania zjawiska (zad. 7 – 53%), a najsłabiej z wyznacze-niem reszty (zad. 23/III – 30%). Umiejętność: wykorzystywanie w sytuacji praktycznej własności liczb Numer zadania: 16, 17, 23/IV Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 43 Ponad połowa uczniów poradziła sobie z obliczeniami na liczbach całkowitych i ułamkach zwykłych (zad. 17 – 55%), wielokrotność liczby potrafiło obliczyć jedynie 45 % uczniów – zad. 16). Natomiast określić, ile razy jedna wielkość mieści się w drugiej potrafiło jedynie 29% uczniów.

0

5

10

15

20


proc

ent u

czni

ów

87

VIII. WYNIKI UCZNIÓW SŁABO SŁYSZĄCYCH i NIESŁYSZĄCYCH Uczniowie słabo słyszących i niesłyszących rozwiązywali test Jasne jak Słońce (S-7-082) w formie dostosowanej.

Na rozwiązanie wszystkich zadań przewidziano 60 minut. Na podstawie zaleceń poradni psy-chologiczno-pedagogicznej czas ten mógł być wydłużony o 30 minut. Za poprawne wykonanie wszystkich zadań uczeń mógł otrzymać 40 punktów. Liczba punktów za umiejętności w po-szczególnych obszarach jest taka sama jak w arkuszu S-1-082. Tabela 24. Kartoteka testu z wartościami wskaźników łatwości

Numer zadania Sprawdzana czynność ucznia

Uczeń:

Liczba punktów

Numer standardu

Procent

uzyskanych punktów

1 odczytuje informację z tekstu popularnonaukowego 1 1.1 81



4 określa wiek 1 3.1 74

5 porównuje dane zapisane w tabeli 1 1.4 82

6 odczytuje dane zapisane w tabeli 1 1.4 91

7 oblicza czas trwania zjawiska 1 5.3 67

8 posługuje się słownikiem języka polskiego 1 4.1 55

9 odkrywa przenośny sens powiedzenia 1 1.1 49

10 określa zachowanie bohatera lirycznego 1 1.1 45

11 rozpoznaje nastrój podmiotu mówiącego 1 1.1 88

12 odczytuje przenośny sens wyrażenia 1 1.1 69

13 odczytuje znaczenie dosłowne frazy 1 1.1 66

14 wskazuje słownik wyjaśniający znaczenie wyrazu 1 4.1 62

15 umieszcza liczbę w przedziale liczbowym 1 3.6 69

16 oblicza wielokrotność liczby 1 5.5 79

17 oblicza ułamek danej liczby 1 5.5 66

18 oblicza koszt na podstawie ceny i czasu wynajmu 1 5.3 60

19 zwiększa liczbę o odpowiednią wielokrotność innej liczby 1 3.7 71

20 rozumie zależność między kierunkiem cienia a godziną obserwacji 1 3.6 41

21 rozpoznaje porę dnia na podstawie obserwacji pozornej drogi Słońca na niebie 1 3.6 54

I. ustala sposób obliczenia wielokrotności danej liczby 1 3.8 82

II. oblicza długość 1 5.3 72 22

III. posługuje się jednostkami długości 1 5.3 58

I. ustala sposób obliczenia kosztu zakupu na podstawie ceny jednostkowej 1 3.8 66

II. ustala sposób wyznaczenia reszty 1 3.8 48

III. wyznacza resztę 1 5.3 42 23

IV. określa, ile razy jedna wielkość mieści się w drugiej 1 5.5 41

I. odpowiada na zadane pytanie 1 2.2 86 24

II. korzysta z informacji zawartych na mapie pogody 2 4.1 72 I. odpowiada na zadane pytanie 2 2.2 79

25 II. pisze komunikatywnie 1 2.1 83

I. pisze na zadany temat 3 2.1 77 26

II. pisze komunikatywnie 3 2.1 67

88

VIII.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 32., a podstawowe dane statystyczne w tabeli 25. Wykres 32. Rozkład wyników sprawdzianu Tabela 25. Dane statystyczne

Liczba uczniów


Liczba wyników

maksymalnych



751 0 28 27,6 30 9,43

W tabeli 26. przedstawiono wyniki w skali staninowej. W kolejnych staninach (od 1. do 9.) znajdują się coraz wyższe wyniki. Tabela 26. Skala staninowa wyników uczniów

Numer i nazwa stanina

1 najniższy

2 bardzo niski

3 niski

4 niżej średni

5 średni

6 wyżej średni

7 wysoki

8 bardzo wysoki

9 najwyższy

Przedział punktowy 0-11 12-16 17-21 22-26 27-30 31-33 34-35 36-37 38-40 Procent uczniów 4,4 7,3 11,8 18,5 19,4 15,1 9,9 7,9 5,7

0

1

2

3

4

5

6

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

89

VIII.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności

VIII.2.1. Czytanie Średni wynik w czytaniu to 7,4 pkt, czyli 74% punktów możliwych do uzyskania. Wynik naj-niższy – 1 pkt uzyskało 4 uczniów, a maksymalny 130 uczniów. Wynik środkowy równa się 8 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 33.

Wykres 33. Rozkład wyników w czytaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres czytania ze zrozumieniem zamieszczono w tabeli 27. Tabela 27. Wyniki w czytaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: odczytywanie informacji z tekstu popularnonaukowego Numery zadań: 1, 2, 3 Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 84 Uczniowie najlepiej poradzili sobie z odczytaniem informacji dotyczącej lokalizacji obiektu (zad. 2. – 92%), a najsłabiej z odczytaniem informacji dotyczącej powstawania zjawiska (zad. 3. – 80%). Umiejętność: odczytywanie danych z tabeli Numery zadań: 5, 6 Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 87 Uczniowie lepiej poradzili sobie z odczytaniem danych z tabeli (zad. 6. – 91%) niż z porównaniem danych zapisanych w tabeli (zad. 5. – 82%). Umiejętność: odczytywanie tekstów literackich Numery zadań: 9, 10, 11, 12, 13 Maksymalna liczba punktów: 5 Procent punktów uzyskanych: 63 Uczniowie najlepiej poradzili sobie z rozpoznaniem nastroju podmiotu mówiącego (zad. 11. – 88%), a najsłabiej z określeniem zachowania bohatera lirycznego (zad. 10. – 45%).

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

90

VIII.2.2. Pisanie Średni wynik w pisaniu to 7,6 pkt, czyli 76% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 57 uczniów, a maksymalny 313 uczniów. Wynik środkowy i równa się 9 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 34. Wykres 34. Rozkład wyników w pisaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres pisania zamieszczono w tabeli 28. Tabela 28. Wyniki w pisaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: odpowiada na zadane pytania Numer zadania: 24/I,25/I, Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 81 Uczniowie lepiej poradzili sobie z odpowiedzią na pytanie dotyczące pogody (zad. 24/I – 86% ), niż z odpowiedzią na pytanie dotyczące ulubionych zajęć (zad. 25/I – 79%) Umiejętność: pisanie wypowiedzi na podany temat Numer zadania: 25/II, 26/I, 26/II Maksymalna liczba punktów: 7 Procent punktów uzyskanych: 74

Uczniowie za sformułowanie wypowiedzi na podany temat uzyskali 77% punktów możliwych do uzy-skania(zad. 26/I) VIII.2.3. Rozumowanie Średni wynik w rozumowaniu to 5,0 pkt, czyli 63% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 14 uczniów, a maksymalny 109 uczniów. Wynik środkowy równa się 5 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 35.

0

5

10

15

20


proc

ent u

czni

ów

Wykres 35. Rozkład wyników w rozumowaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres rozumowania zamieszczono w tabeli 29.

0

10

20

30

40

50

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

91

Tabela 29. Wyniki w rozumowaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: umieszczanie daty w przedziale czasowym

Numery zadań: 4 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 74 74% uczniów potrafiło ustalić wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie. Umiejętność: rozpoznawanie własności liczb Numer zadania: 15 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 69 69%. uczniów potrafiło umieścić liczbę w przedziale liczbowym. Umiejętność: wnioskowanie o dalszym przebiegu zjawiska na podstawie jego opisu Numery zadań: 19 Maksymalna liczba punktów: 1 Procent punktów uzyskanych: 71 Znaleźć liczbę większą o odpowiednia wielokrotność innej liczby potrafiło 71% uczniów. Umiejętność: rozpoznawanie charakterystycznych cech zjawisk Numery zadań: 20, 21 Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 48

Porę dnia na podstawie obserwacji pozornej drogi Słońca na niebie poprawnie wskazało zaledwie 54% uczniów (zad. 21), a rozumieniem zależności między kierunkiem cienia a godzina obserwacji jedynie 41% (zad. 20). Umiejętność: ustalanie sposobu rozwiązania zadania oraz analizowanie otrzymanych wyników Numery zadań: 22/I, 23/I i II Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 65 Uczniowie lepiej poradzili sobie z ustaleniem sposobu obliczenia wielokrotności danej liczby (zad. 22/I – 82%) niż z ustaleniem sposobu obliczenia kosztu zakupu (23/I – 66%). Najsłabiej poradzili so-bie z ustaleniem sposobu wyznaczenia reszty (23/II – 48%). VIII.2.4. Korzystanie z informacji Średni wynik w korzystaniu z informacji to 2,6 pkt, czyli 65 % punktów możliwych do uzyska-nia. Wynik zerowy uzyskało 59 uczniów, a maksymalny 234 uczniów. Wynik środkowy równa się 3 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 36. Wykres 36. Rozkład wyników w korzystaniu z informacji Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres korzystania z informacji zamieszczono w tabeli 30. Tabela 30. Wyniki w korzystaniu z informacji w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: wskazywanie źródeł informacji i posługiwanie się nimi Numery zadań: 8, 14, 24/II Maksymalna liczba punktów: 4 Procent punktów uzyskanych: 65 Uczniowie najlepiej poradzili sobie z korzystaniem z informacji zawartych na mapie pogody (zad. 24/II) – uzyskali 72% punktów możliwych do zdobycia. Najsłabiej poradzili sobie z posługiwaniem się słownikiem języka polskiego.

0

10

20

30

40


proc

ent u

czni

ów

92

VIII.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce Średni wynik w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce to 4,9 pkt, czyli 61% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 36 uczniów, a maksymalny 170. Wynik środkowy wyno-si 5 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 37. Wykres 37. Rozkład wyników w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres wykorzystywania wiedzy w praktyce za-mieszczono w tabeli 31. Tabela 31. Wyniki w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: wykonywanie obliczeń dotyczących czasu, pieniędzy i długości Numery zadań: 7, 18, 22/II i III, 23/III


Uczniowie najlepiej poradzili sobie z obliczeniem długości (zad. 22/II – 72%) – a najsłabiej z wyzna-czeniem reszty (zad. 23/III – 42%). Umiejętność: wykorzystywanie w sytuacji praktycznej własności liczb Numer zadania: 16, 17, 23/IV Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 62 Uczniowie najlepiej poradzili sobie z obliczeniem wielokrotności danej liczby (zad. 16 – 79%), a naj-słabiej z określeniem ile razy jedna wielkość mieści się w drugiej (zad. 24/IV – 41%).

0

5

10

15

20

25


proc

ent u

czni

ów

93

IX. WYNIKI UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim rozwiązywali test specjalnie dla nich przygotowany – O chlebie (S-8-082).

Na rozwiązanie wszystkich zadań przewidziano 60 minut. Na podstawie zaleceń poradni psy-chologiczno-pedagogicznej czas ten mógł zostać wydłużony o 30 minut. Za poprawne wykona-nie wszystkich zadań uczeń mógł otrzymać 40 punktów, z tego za:

czytanie 9 pkt, pisanie 8 pkt, rozumowanie 9 pkt, korzystanie z informacji 2 pkt, wykorzystywanie wiedzy w praktyce 12 pkt.

Tabela 32. Kartoteka testu z wartościami wskaźników łatwości

Numer zadania

Sprawdzana czynność ucznia Uczeń:

Liczba punktów

Numer standardu

Procent uzyskanych

punktów 1 odczytuje informację z tekstu 1 1.1 79 2 odczytuje informację z tekstu 1 1.1 87

I. odczytuje informacje z tekstu 1 1.1 74 3 II. odczytuje informacje z tekstu 1 1.1 81 4 porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej 1 4.1 71

I. wskazuje narządy do odbierania określonych bodźców 2 3.6 74 5 II. pisze tekst poprawny pod względem językowym 2 2.3 62 I. wskazuje narządy do odbierania określonych bodźców 1 3.8 49 6 II. pisze tekst poprawny pod względem językowym 1 5.3 43

7 posługuje się jednostkami masy 1 5.3 52 8 wskazuje zdrową żywność 1 5.8 94 9 odczytuje znaczenie dosłowne tekstu 1 1.1 65

10 wskazuje czynność zgodną z zasadą higieny 1 5.8 93 I. pisze na temat 1 2.1 70 II. podaje czynności we właściwej kolejności 1 3.1 62 III. pisze tekst poprawny pod względem językowym 1 2.3 65 IV. pisze tekst poprawny pod względem ortograficznym 1 2.3 59

11

V. pisze czytelnie 1 2.5 66

12 I. podaje nazwy zbóż 2 5.1 84 13 wskazuje odpowiednią porę roku do podanej sytuacji 1 5.5 69 14 ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie 1 3.1 52 15 wskazuje wyrażenie arytmetyczne zgodnie z podanym kryterium 1 3.5 65

I. odczytuje z tekstu potrzebne informacje 1 1.4 64 II. ustala sposób obliczenia kosztu zakupu 1 3.8 59 III. oblicza koszt zakupu 1 5.3 48

16 IV. podaje wynik z mianem 1 5.3 51 I. pisze zgodnie ze wskazanym kryterium 1 2.1 82 17 II. redaguje pytanie 1 2.2 72

18 odczytuje dane zgodnie z podanym kryterium 1 1.4 56 19 oblicza masę danego produktu 1 5.3 38 20 wskazuje przyrząd do ważenia 1 5.2 72 21 wskazuje rysunek zgodnie z podanym kryterium 1 3.5 59 22 rozpoznaje przepis kulinarny 1 1.1 88 23 odczytuje informację z tekstu 1 1.1 51 24 wskazuje czynność pierwszą w kolejności 1 3.1 68

I. wskazuje źródło informacji według podanego kryterium 1 4.1 68 25 II. wskazuje sposób bezpiecznego zachowania się 1 5.8 86

94

IX.1. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów Rozkład wyników przedstawiono na wykresie 38., a podstawowe dane statystyczne w tabeli 33.

Wykres 38. Rozkład wyników sprawdzianu Tabela 33. Dane statystyczne

Liczba uczniów


Liczba wyników

maksymalnych



6644 5 54 27 28 7,90 W tabeli 34. przedstawiono wyniki w skali staninowej. W kolejnych staninach (od 1. do 9.) znajdują się coraz wyższe wyniki. Skalę tę wykorzystuje się m.in. do porównywania wyników w poszczególnych latach. Tabela 34. Skala staninowa wyników uczniów

Numer i nazwa stanina

1 najniższy

2 bardzo niski

3 niski

4 niżej średni

5 średni

6 wyżej średni

7 wysoki

8 bardzo wysoki

9 najwyższy

Przedział punktowy 0-11 12-16 17-21 22-26 27-30 31-33 34-35 36-37 38-40

Procent uczniów 4,4 7,3 11,8 18,5 19,4 15,1 9,9 7,9 5,7

0

1

2

3

4

5

6

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

95

IX.2. Wyniki uczniów w obszarach umiejętności IX.2.1. Czytanie Średni wynik w czytaniu to 6,5 pkt, czyli 72% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zero-wy uzyskało 28 uczniów, a maksymalny 1093. Wynik środkowy równa się 7 pkt. Rozkład wy-ników został przedstawiony na wykresie 39.

Wykres 39. Rozkład wyników w czytaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres czytania ze zrozumieniem zamieszczono w tabeli 35. Tabela 35. Wyniki w czytaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: odczytywanie informacji z tekstu popularnonaukowego i źródłowego i Numery zadań: 1, 2, 3, 9, 22, 23


Uczniowie najlepiej poradzili sobie z rozpoznaniem tekstu użytkowego – przepisu (zad. 22 – 88%), a najsłabiej z odczytaniem informacji z tego tekstu (zad. 2 – 51%). Umiejętność: odczytywanie informacji z tekstu użytkowego i danych z tabeli Numer zadania: 16/1, 18 Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 60

Uczniowie lepiej sobie poradzili z odczytaniem informacji z cennika, potrzebnej do rozwiązania zada-nia matematycznego (16/I – 64%) niż z odczytaniem danych z tabeli zgodnie z podanym kryterium (zad. 18 – 56%). IX.2.2. Pisanie Średni wynik w pisaniu to 5,4 kt, czyli 67% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 491 uczniów, a maksymalny 2136 uczniów. Wynik środkowy równa się 6 pkt. Roz-kład wyników został przedstawiony na wykresie 40.

Wykres 40. Rozkład wyników w pisaniu

0

5

10

15

20

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

5

10

15

20

25

30

35

0 1 2 3 4 5 6 7 8 liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

96

Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres pisania zamieszczono w tabeli 36. Tabela 36. Wyniki w pisaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: pisanie na temat i formułowanie wypowiedzi zgodnej z celem Numery zadań: 11/I, 17 Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 75 Uczniowie najlepiej poradzili sobie napisaniem zdania na określony temat (zad. 17/I – 82%). Trochę trudniejsze okazało się dla nich pisanie dłuższej wypowiedzi (zad. 11/I – 70%) i w podobnym stopniu – zredagowanie pytania (zad.17/II – 72%). Umiejętność: przestrzeganie norm językowych i ortograficznych oraz dbanie o czytelność zapisu Numery zadań: 5/II, 11/III, 11/IV, 11/V


Uczniowie najlepiej poradzili sobie z zapisaniem swojej wypowiedzi w sposób czytelny (zad. 11/V – 66%). Najtrudniejsze okazało się dla nich zapisanie wypowiedzi poprawnie pod w względem ortogra-ficznym (zad. 11/IV – 59%). IX.2.3. Rozumowanie Średni wynik w rozumowaniu to 5,6 pkt, czyli 62% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 69 uczniów, a maksymalny 560 uczniów. Wynik środkowy równa się 6 pkt. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 41.

Wykres 41. Rozkład wyników w rozumowaniu Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres rozumowania zamieszczono w tabeli 37. Tabela 37. Wyniki w rozumowaniu w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: rozpoznawanie charakterystycznych cech i własności elementów środowiska Numery zadań: 5/I Maksymalna liczba punktów: 2 Procent punktów uzyskanych: 74

Uczniowie poradzili sobie ze wskazaniem narządów do odbierania określonych bodźców (74%).

Umiejętność: posługiwanie się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń oraz umieszczanie daty w przedziale czasowym

Numery zadań: 11/II, 14, 24 Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 60 Uczniowie najlepiej poradzili sobie ze wskazaniem kolejności czynności (zad. 24 – 68%). Najtrudniejsze dla uczniów okazało się ustalenie wieku, w którym miało miejsce dane wydarzenie (zad. 14 – 52%). Umiejętność: ustalenie sposobu rozwiązania zadania oraz opisywanie sytuacji przedstawionej w zadaniu za pomocą wyrażenia arytmetycznego i rysunku Numery zadań: 6/I, 15, 16/II, 21 Maksymalna liczba punktów: 4 Procent punktów uzyskanych: 58

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

97

Najłatwiejsze dla uczniów okazało się wskazanie wyrażenia arytmetycznego zgodnego z opisaną sytu-acją w zadaniu (zad. 15 – 65%), a najtrudniejsze – ustalenie sposobu obliczenia masy (zad. 6/I – 49%). IX.2.4. Korzystanie z informacji Średni wynik w korzystaniu z informacji to 1,4 pkt, czyli 69% punktów możliwych do uzyska-nia. Wynik zerowy uzyskało 641 uczniów, a maksymalny 3230 uczniów. Rozkład wyników został przedstawiony na wykresie 42.

Wykres 42. Rozkład wyników w korzystaniu z informacji IX.2.5. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce Średni wynik w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce to 8,2 pkt, czyli 68% punktów możliwych do uzyskania. Wynik zerowy uzyskało 11 uczniów, a maksymalny 428. Wynik najczęściej wy-stępujący (1078 uczniów) i zarazem wynik środkowy to 8 pkt. Rozkład wyników został przed-stawiony na wykresie 43.

Wykres 43. Rozkład wyników w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce Opis opanowania umiejętności wchodzących w zakres wykorzystywania wiedzy w praktyce za-mieszczono w tabeli 38.

0 5

10 15 20 25 30 35

40% 45 50

0 1 2liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 liczba punktów

proc

ent u

czni

ów

98

Tabela 38. Wyniki w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce w podziale na umiejętności cząstkowe

Umiejętność: rozumienie potrzeby stosowania zasad zdrowego trybu życia, higieny i bezpieczeństwa Numery zadań: 8,10, 25/II Maksymalna liczba punktów: 3 Procent punktów uzyskanych: 91

Uczniowie najlepiej poradzili sobie ze wskazaniem zdrowej żywności (zad. 8 – 94%).

Umiejętność: wykonywanie obliczeń dotyczących wagi, pieniędzy Numery zadań: 6/II, 7,16/III, 16/IV, 19 Maksymalna liczba punktów: 5 Procent punktów uzyskanych: 47

Najtrudniejsze dla uczniów okazało się obliczenie masy danego produktu (zad. 19 – 38%), a najła-twiejsze – zamiana jednostek masy (z kg na dag) (zad. 7 – 52%). Umiejętność: posługiwanie się poznanymi terminami do opisywania sytuacji spotykanych w środo-

wisku, wykorzystywanie w sytuacjach praktycznych własności zjawisk oraz wybieranie przyrządu służącego do pomiaru

Numer zadania: 12, 13, 20 Maksymalna liczba punktów: 4 Procent punktów uzyskanych: 77

Uczniowie najlepiej poradzili sobie ze wskazaniem nazw zbóż spośród różnych roślin uprawnych (zad. 12 – 84%). Najtrudniejsze dla nich okazało się wskazanie odpowiedniej pory roku do podanej sytuacji (zad. 13 – 69%).

99

X. WYNIKI UCZNIÓW PISZĄCYCH SPRAWDZIAN W JĘZYKU LITEWSKIM W 2008 roku 36 uczniów z 4 szkół, w których nauka odbywa się w języku mniejszości naro-dowych, rozwiązywało zadania z arkusza standardowego przetłumaczone na język litewski. Ogółem uczniowie ci uzyskali 65,3% punktów możliwych do zdobycia.

Średni wynik 26,11 pkt. Wynik najniższy to 14 pkt (jeden uczeń). Wynik najwyższy to 37 pkt (dwóch uczniów). Wynik środkowy (mediana) to 27 pkt. Wynik najczęściej występujący (modalna) to 28 pkt (czterech uczniów). Odchylenie standardowe wynosi 6,51.

Uczniowie najlepiej poradzili sobie z czytaniem (76,9% możliwych do uzyskania punktów), nieco słabiej wypadło pisanie (66,1% możliwych do uzyskania punktów) i rozumowanie (66,0% możliwych do uzyskania punktów). Za korzystanie z informacji uczniowie uzyskali 55,6% możliwych do uzyskania punktów. Najsłabiej opanowali umiejętności z zakresu wyko-rzystywania wiedzy w praktyce (53,8% możliwych do uzyskania punktów).

100

ANEKS I. Częstość odpowiedzi w zadaniach zamkniętych (w procentach)

– uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją Odpowiedź A Odpowiedź B Odpowiedź C Odpowiedź D Brak

odpowiedzi Numer zadania

Wersja A Wersja B Wersja A Wersja B Wersja A Wersja B Wersja A Wersja B Wersja A Wersja B

1. 7,7 91,0 90,4 6,9 1,1 0,8 0,7 1,2 0,1 0,1

2. 84,6 7,6 7,1 83,7 5,1 5,6 3,1 3,0 0,2 0,1

3. 1,3 3,9 3,8 1,2 91,8 3,5 3,0 91,3 0,1 0,1

4. 2,6 8,1 84,8 5,9 4,6 83,9 7,8 1,9 0,2 0,2

5. 17,9 77,3 3,1 18,3 77,5 1,2 1,4 3,1 0,1 0,1

6. 94,7 94,7 3,7 3,5 1,0 1,1 0,6 0,6 0,1 0,1

7. 7,5 7,6 5,2 5,5 27,0 61,3 60,0 25,2 0,4 0,4

8. 11,5 11,4 50,4 50,2 22,0 21,5 15,8 16,7 0,2 0,3

9. 3,1 4,7 3,1 3,2 2,1 89,7 91,6 2,3 0,1 0,1

10. 7,3 5,3 5,2 5,3 77,6 8,5 9,8 80,7 0,2 0,2

11. 12,9 12,5 60,4 60,2 22,3 23,0 4,0 3,9 0,4 0,4

12. 16,8 12,6 24,7 25,5 49,0 48,7 9,1 12,8 0,4 0,4

13. 38,4 25,5 25,6 22,0 19,4 16,6 16,1 35,3 0,5 0,5

14. 11,7 72,0 71,8 11,0 6,2 5,9 10,2 11,0 0,2 0,2

15. 19,8 20,6 23,5 21,2 37,3 23,0 19,0 34,8 0,4 0,4

16. 40,6 56,9 1,1 40,5 1,5 1,0 56,7 1,4 0,1 0,1

17. 64,8 8,3 19,4 7,0 7,5 19,2 7,9 65,1 0,3 0,4

18. 6,3 18,9 19,7 6,9 3,8 70,3 69,8 3,6 0,2 0,2

19. 70,8 15,3 16,4 71,6 5,1 8,9 7,5 4,0 0,3 0,2

20. 9,9 10,2 13,3 66,3 66,1 15,0 10,4 8,3 0,3 0,3 Wersja A – łatwość zadań zamkniętych 0,69 Wersja B – łatwość zadań zamkniętych 0,69

Kolor niebieski – odpowiedź poprawna dla wersji A Kolor zielony – odpowiedź poprawna dla wersji B

101

II. Wykonanie zadań w kolejnych staninach – uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją

Średnie wyniki w kolejnych staninach (w procentach) Nr zadania/

kryterium Czynności ucznia Uczeń:

Maks. liczba

pkt 0-11 12-15 16-20 21-24 25-28 29-31 32-34 35-36 37-40

1 przetwarza informacje zawarte w tekście popularnonaukowym 1 47 67 82 92 96 98 99 100 100

2 wnioskuje na podstawie informacji zawartych w tekście popularnonaukowym 1 32 52 70 83 90 95 98 99 100

3 odczytuje informację z tekstu popularnonaukowego 1 55 75 85 91 95 98 99 100 100

4 określa wieki 1 35 53 69 82 91 95 98 99 100 5 porównuje dane zapisane w tabeli 1 34 47 60 72 81 89 94 97 99 6 odczytuje dane zapisane w tabeli 1 67 85 92 95 97 98 99 100 100 7 oblicza czas trwania zjawiska 1 21 28 36 47 61 74 84 92 97

8 wyjaśnia znaczenie użytego w zdaniu wyrazu na podstawie artykułu hasłowego ze słownika 1 26 33 36 40 45 54 66 79 90

9 rozumie przenośny sens powiedzenia 1 45 70 84 91 95 98 99 100 100 10 odczytuje sens (temat) wiersza 1 42 57 68 76 81 87 91 094 97 11 rozpoznaje porównanie 1 29 36 41 49 58 69 80 88 94 12 rozpoznaje cechy przenośni 1 18 24 30 36 45 56 69 83 93

13 rozumie z kontekstu znaczenie użytego w wierszu słowa 1 17 22 25 28 33 39 48 60 78

14 wskazuje słownik wyjaśniający znaczenie wyrazu 1 37 49 60 68 74 79 84 88 94

15 porównuje różnicę liczb 1 11 15 19 24 31 41 54 66 83 16 oblicza wielokrotność liczby 1 14 16 23 38 58 75 87 94 98

17 wykonuje obliczenia na liczbach całkowitych i ułamkach zwykłych 1 12 20 36 55 72 82 89 93 97

18 oblicza koszt na podstawie ceny i czasu wynajmu 1 29 42 54 64 73 80 85 90 95

19 zwiększa liczbę o odpowiednią wielokrotność innej liczby 1 19 31 47 64 77 86 92 95 98

20 rozumie zależność między kierunkiem cienia a porą dnia 1 30 43 52 60 67 74 80 86 92

21/I rozpoznaje porę roku na podstawie obserwacji pozornej drogi Słońca na niebie 1 22 35 44 51 59 66 73 82 91

22/I ustala sposób obliczenia długości cienia (krotność danej wielkości) 1 36 56 72 85 93 97 98 99 100

22/II oblicza długość cienia 1 4 13 27 46 63 77 86 92 96 22/III posługuje się jednostkami długości 1 4 12 29 50 70 84 92 96 99

23/I ustala sposób obliczenia kosztu zakupu na podstawie ceny jednostkowej 1 13 32 58 81 92 97 99 100 100

23/II ustala sposób wyznaczenia reszty 1 3 13 34 62 82 93 97 99 100 23/III wyznacza resztę 1 0 2 7 20 37 55 71 83 93

23/IV określa, ile razy jedna wielkość mieści się w drugiej 1 0 2 7 19 38 58 74 85 94

24/I pisze komunikatywną notatkę zgodnie z tematem 1 57 79 89 94 97 99 99 100 100

24/II korzysta z informacji zawartych na mapie pogody 2 9 22 38 53 64 73 80 86 92

25/I pisze na temat i rozwija treść wypracowania zgodnie z poleceniem 3 30 43 50 56 61 67 73 80 90

25/II dobiera celowo środki językowe 1 2 5 11 17 24 33 47 63 85 25/III pisze poprawnie pod względem językowym 2 4 12 23 34 46 57 68 80 91

25/IV pisze poprawnie pod względem ortograficznym 2 6 16 29 41 54 68 80 90 96

25/V pisze poprawnie pod względem interpunkcyjnym 1 9 22 38 52 65 78 87 94 98

102

III. Wykonanie zadań – z podziałem na warstwy

Płeć Wielkość miejscowości Numer zadania Dziewczęta Chłopcy Uczniowie ze szkół wiejskich

Uczniowie ze szkół w miastach powyżej

100 tys. mieszkańców

1. 91% 90% 89% 93% 2. 85% 83% 82% 88% 3. 91% 92% 90% 93% 4. 85% 83% 83% 87% 5. 77% 77% 75% 81% 6. 95% 94% 94% 96% 7. 58% 63% 56% 67% 8. 53% 48% 48% 55% 9. 92% 89% 89% 93% 10. 80% 78% 79% 81% 11. 65% 56% 58% 64% 12. 53% 45% 47% 52% 13. 40% 34% 37% 38% 14. 75% 69% 71% 74% 15. 34% 38% 33% 41% 16. 56% 58% 53% 63% 17. 65% 65% 62% 70% 18. 68% 72% 67% 75% 19. 73% 70% 68% 76% 20. 66% 67% 66% 67% 21. 57% 60% 58% 60% 22. 69% 69% 67% 73% 23. 62% 54% 55% 63% 24. 73% 70% 70% 74% 25. 60% 47% 51% 57%

103

IV. Odsetek chłopców i dziewcząt w województwach Województwo Dziewczęta Chłopcy

dolnośląskie 48,9% 51,1% kujawsko-pomorskie 49,8% 50,2% lubelskie 49,1% 50,9% lubuskie 49,7% 50,3% łódzkie 48,9% 51,1% małopolskie 48,9% 51,1% mazowieckie 49,0% 51,0% opolskie 49,4% 50,6% podkarpackie 49,3% 50,7% podlaskie 49,1% 50,9% pomorskie 48,8% 51,2% śląskie 49,1% 50,9% świętokrzyskie 49,3% 50,7% warmińsko-mazurskie 49,5% 50,5% wielkopolskie 48,7% 51,3% zachodniopomorskie 48,8% 51,2% KRAJ 49,1% 50,9%

V. Odsetek szóstoklasistów w szkołach w miejscowościach różnej wielkości

Województwo Wieś Miasto do 20 tys.

Miasto od 20 do 100 tys.

Miasto powyżej 100 tys.

dolnośląskie 30,3% 20,7% 21,9% 27,1% kujawsko-pomorskie 40,1% 21,0% 11,2% 27,7% lubelskie 55,2% 10,0% 22,0% 12,8% lubuskie 32,2% 33,3% 15,7% 18,8% łódzkie 39,3% 11,6% 26,4% 22,6% małopolskie 57,2% 10,3% 13,1% 19,5% mazowieckie 40,4% 12,5% 17,4% 29,8% opolskie 45,2% 22,0% 22,9% 9,8% podkarpackie 62,6% 12,0% 19,4% 6,0% podlaskie 39,1% 16,2% 23,1% 21,6% pomorskie 38,5% 14,7% 23,6% 23,2% śląskie 25,0% 7,2% 23,1% 44,7% świętokrzyskie 55,4% 16,1% 15,9% 12,6% warmińsko-mazurskie 38,2% 24,2% 21,1% 16,4% wielkopolskie 42,7% 21,9% 20,8% 14,6% zachodniopomorskie 30,5% 26,4% 20,3% 22,8% KRAJ 41,6% 15,7% 19,8% 23,0%

W tabeli wyróżniono dwa województwa z rozkładami liczebności uczniów znacząco odbiegającymi od rozkładu krajowego:

– podkarpackie, w którym najwięcej szóstoklasistów uczęszcza do szkół wiejskich – śląskie, w którym niemal połowa uczniów uczęszcza do szkół w wielkich miastach.

104

VI. Odsetek szóstoklasistów szkół publicznych i niepublicznych

Województwo Uczniowie szkół publicznych

Uczniowie szkół niepublicznych

dolnośląskie 98,4% 1,6% kujawsko-pomorskie 98,8% 1,2% lubelskie 99,2% 0,8% lubuskie 98,4% 1,6% łódzkie 99,1% 0,9% małopolskie 99,0% 1,0% mazowieckie 97,4% 2,6% opolskie 97,6% 2,4% podkarpackie 99,5% 0,5% podlaskie 98,0% 2,0% pomorskie 98,4% 1,6% śląskie 98,6% 1,4% świętokrzyskie 99,2% 0,8% warmińsko-mazurskie 99,2% 0,8% wielkopolskie 98,7% 1,3% zachodniopomorskie 98,1% 1,9% KRAJ 98,6% 1,4%

VII. Udział procentowy uczniów z dysleksją na sprawdzianach w latach 2002-2008

Województwa 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

dolnośląskie 5,0% 6,3% 8,1% 8,8% 8,8% 8,7% 8,8%

kujawsko-pomorskie 4,5% 5,1% 6,4% 8,0% 8,2% 9,4% 8,7%

lubelskie 4,8% 5,3% 5,7% 7,2% 7,8% 8,4% 8,9%

lubuskie 5,5% 7,7% 8,6% 10,8% 10,2% 9,5% 8,4%

łódzkie 7,5% 8,3% 9,3% 10,1% 10,5% 9,6% 9,5%

małopolskie 11,8% 11,1% 11,7% 11,1% 10,9% 10,5% 10,3%

mazowieckie 12,8% 12,7% 13,7% 13,7% 12,8% 12,4% 12,5%

opolskie 6,7% 9,6% 10,0% 8,5% 7,3% 6,6% 6,6%

podkarpackie 2,8% 2,9% 3,4% 4,2% 4,3% 4,7% 5,3%

podlaskie 5,2% 6,0% 7,4% 8,8% 8,0% 8,3% 8,2%

pomorskie 12,2% 13,3% 16,2% 16,4% 16,2% 15,9% 15,9%

śląskie 3,8% 4,2% 5,9% 6,29% 6,1% 5,7% 5,8%

świętokrzyskie 8,3% 8,6% 8,0% 7,4% 6,8% 6,4% 6,1%

warmińsko-mazurskie 4,3% 4,9% 5,6% 7,4% 8,9% 10,3% 10,4%

wielkopolskie 5,1% 5,7% 6,7% 7,4% 6,6% 9,4% 6,2%

zachodniopomorskie 7,3% 8,3% 9,1% 10,2% 9,9% 9,4% 8,9%

KRAJ 6,73% 7,50% 8,49% 9,30% 9,12% 8,96% 9,00%

105

VIII. Wyniki w województwach – uczniowie bez dysfunkcji i z dysleksją Liczba uczniów: 414 085

Województwo Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie z informacji

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

maksymalna liczba punktów 40 10 10 8 4 8

dolnośląskie 25,38 63% 75% 56% 68% 59% 56% kujawsko-pomorskie 25,35 63% 75% 56% 68% 62% 54% lubelskie 25,73 64% 76% 58% 69% 60% 55% lubuskie 25,36 63% 75% 55% 69% 60% 56% łódzkie 25,84 65% 76% 57% 70% 60% 57% małopolskie 26,71 67% 76% 62% 71% 61% 60% mazowieckie 26,37 66% 77% 58% 71% 62% 59% opolskie 25,68 64% 75% 56% 69% 62% 57% podkarpackie 26,05 65% 76% 58% 70% 60% 58% podlaskie 26,07 65% 76% 58% 70% 61% 58% pomorskie 25,38 63% 75% 55% 68% 63% 56% śląskie 25,39 63% 75% 56% 68% 60% 55% świętokrzyskie 25,66 64% 75% 58% 69% 60% 55% warmińsko-mazurskie 25,65 64% 75% 56% 70% 62% 56% wielkopolskie 25,37 63% 74% 56% 69% 59% 56% zachodniopomorskie 25,32 63% 74% 56% 68% 59% 56% KRAJ 25,77 64% 75% 57% 69% 61% 57% Struktura wyników na skali staninowej

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

doln

oślą

skie

kuja

wsk

o-po

mor

skie

lube

lski

e

lubu

skie

łódz

kie

mał

opol

skie

maz

owie

ckie

opol

skie

podk

arpa

ckie

podl

aski

e

pom

orsk

ie

śląs

kie

świę

tokr

zysk

ie

war

miń

sko-

maz

ursk

ie

wie

lkop

olsk

ie

zach

odni

opom

orsk

ie

KR

AJ


106

IX. Wyniki w województwach – uczniowie słabo widzący i niewidomi Liczba uczniów:




dolnośląskie 19,41 49% 67% 39% 52% 45% 36% kujawsko-pomorskie 20,47 51% 66% 46% 52% 51% 39% lubelskie 22,09 55% 68% 58% 55% 61% 34% lubuskie 24,12 60% 72% 45% 70% 63% 55% łódzkie 21,20 53% 66% 46% 54% 61% 40% małopolskie 25,46 64% 77% 59% 63% 60% 57% mazowieckie 23,33 58% 72% 55% 55% 57% 50% opolskie 24,94 62% 76% 48% 68% 47% 66% podkarpackie 26,95 67% 83% 62% 65% 75% 54% podlaskie 23,67 59% 71% 53% 62% 62% 48% pomorskie 23,49 59% 72% 50% 62% 63% 47% śląskie 19,89 50% 67% 41% 50% 52% 37% świętokrzyskie 22,07 55% 68% 48% 55% 56% 48% warmińsko-mazurskie 21,80 55% 67% 51% 57% 50% 44% wielkopolskie 21,39 53% 64% 48% 57% 56% 43% zachodniopomorskie 21,58 54% 68% 46% 59% 52% 42%

KRAJ 22,25 56% 70% 49% 57% 56% 45%

107

X. Wyniki w województwach – uczniowie słabo słyszący i niesłyszący Liczba uczniów:





KRAJ 27,57 69% 74% 76% 63% 65% 61%

108

XI. Wyniki w województwach – uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Liczba uczniów:

Województwo Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie

z informacji Wykorzystywanie wiedzy w praktyce



KRAJ 27,00 67% 72% 67% 62% 69% 68%

109

XII. Przedziały wyników uczniów ustalone w latach 2002 – 2008 Skale staninowe wyników uczniów dla sprawdzianów przeprowadzonych w latach 2002 – 2008 Nazwa wyniku



0 – 15 16 – 20 21 – 24 25 – 28 29 – 32 33 – 35 36 – 37 38 39 – 40


0 – 15

16 – 19

20 – 23

24 – 27

28 – 31

32 – 34

35 – 36

37 – 38

39 – 40


0 – 10 11 – 15 16 – 19 20 – 23 24 – 27 28 – 31 32 – 34 35 – 37 38 – 40


0 – 13 14 – 18 19 – 23 24 – 28 29 – 32 33 – 35 36 – 37 38 39 – 40


0 – 9 10 – 13 14 – 18 19 – 23 24 – 29 30 – 33 34 – 36 37 – 38 39 – 40


0 – 11 12 – 15 16 – 20 21 – 25 26 – 30 31 – 33 34 – 35 36 – 37 38 – 40


0 – 11 12 – 15 16 – 20 21 – 24 25 – 28 29 – 31 32 – 34 35 – 36 37 – 40

Oto przykładowa analiza wyników uczniów. Uczniowie A, B, C, D, E, F to szóstoklasiści, którzy ukończyli szkołę podstawową w siedmiu kolejnych latach: 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 i 2008. Każdy z nich na sprawdzianie uzyskał wynik 35 punktów. Nie znaczy to jednak, że ich osiągnięcia są takie same, gdyż w wymienionych latach różna była trudność sprawdzianu. Przybliżone porównanie osiągnięć tych uczniów umożliwiają skale staninowe. I tak:

– wynik ucznia A uzyskany w 2002 r. jest wyżej średni – wynik ucznia B uzyskany w 2003 r. jest wysoki – wynik ucznia C uzyskany w 2004 r. jest bardzo wysoki – wynik ucznia D uzyskany w 2005 r. jest wyżej średni – wynik ucznia E uzyskany w 2006 r. jest wysoki – wynik ucznia F uzyskany w 2007 r. jest wysoki – wynik ucznia G uzyskany w 2008 r. jest bardzo wysoki. Widzimy więc, że osiągnięcia naszych szóstoklasistów – mimo takich samych wyników (35 punktów) znacząco się od siebie różnią. W taki sam sposób można porównywać ze sobą wszystkie wyniki.

110

XIII. Wyniki w obszarach umiejętności na skali staninowej

I. Czytanie II. Pisanie III. Rozumowanie IV. Korzystanie z informacji

V. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

Stanin Przedział punktowy średni

wynik

procent uzyskanych

punktów

średni wynik

procent uzyskanych

punktów

średni wynik

procent uzyskanych

punktów

średni wynik

procent uzyskanych

punktów

średni wynik

procent uzyskanych

punktów

1 0-11 3,9 39 1,8 18 1,7 21 0,8 20 0,9 11

2 12-15 5,4 54 2,9 29 2,8 35 1,3 32 1,4 17

3 16-20 6,4 64 3,9 39 4,0 50 1,7 43 2,2 27

4 21-24 7,1 71 4,8 48 5,1 64 2,1 53 3,4 42

5 25-28 7,7 77 5,7 57 5,9 74 2,5 62 4,7 59

6 29-31 8,3 83 6,6 66 6,5 81 2,8 70 5,9 73

7 32-34 8,8 88 7,5 75 6,9 86 3,1 78 6,7 84

8 35-36 9,2 92 8,4 84 7,3 91 3,4 85 7,3 91

9 37-40 9,6 96 9,3 93 7,6 95 3,7 92 7,7 96

Średnie arytmetyczne za:

czytanie – 7,5 pkt

pisanie – 5,7 pkt

rozumowanie – 5,5 pkt

korzystanie z informacji – 2,4 pkt

wykorzystywanie wiedzy w praktyce – 4,6 pkt

opracowanie - oke warszawa...opracowanie: adam brożek danuta grabowska helena jędrasik jolanta...

Documents