VII NEDELJA

KINEZITERAPIJSKI POSTUPCI U PREVENCIJI I KOREKCIJI KONTRAKTURA I HIPERPOKRETLJIVOSTI ZGLOBOVA

1.POKRETLJIVOST U ZGLOBOVIMA MOŽE BITI:

1.Normalna-fiziološka pokretljivost

2.smanjena-kontraktura

3.potpuna nepokretnost-ankiloza

4.Hiruško ukočenje zgloba-artrodeza

5.Povećana pokretljivost-hiperpokretljivost zgloba

6.konstitucionalna i patološka pokretljivost

2. UZROCI KONTRAKTURA ILI HIPERPOKRETLJIVOSTI ZGLOBA.

1.Destrukcija zgloba I tkiva oko zgloba(zapaljenski, degenerativni procesi, trauma

2.Promene mesta zglobnih tela

3.Disbalans antagonističkih mišića u snazi, tonusu, dužini

4.Ožiljne promene na koži i mišićima

5.Mišićne i druge adhezije

Kontraktura mišića nastaje usled poremećaja

1.neuromišićne funkcije-inaktivitet, paraliza, hipertonija, flakcidnost, bol

2.Inaktivitet-imobilizacija

3.Trauma, otok, bol

1

3. PRINCIPI KINEZITERAPIJE ZA PREVENCIJU I KOREKCIJU

KONTRAKTURA I HIPERPOKRETLJIVOSTI

1.Procena kontraktura

2.Metode kineziterapije za prevenciju I korekciju kontraktura

3.Kontraindikacije za primenu KTH-e za prevenciju i korekciju kontraktura

PROCENA KONTRAKTURE

1.Čitanje medicinske dokumentacije

2.Inspekcija-posmatranje položaja zgloba

3.Palpacija-tetiva, kože, ligamenata

4.Merenje obima pokreta u zglobu-meri se na dve nedelje

5.Instrumentalno merenje I testiranje, poređenje sa standardom ili kontralateralnom stranom

6.Procena aktivne I pasivne pokretljivosti

7.Postavljanje dijagnoze kontrakture-kada je nastala, koliko traje

8.Procena elastičnosti periartikularnih struktura

9.Procena bola-spontan bol, bol u toku vežbi, u kom pokretu

10.Otok-meri se obim ekstremiteta, karakter otoka

11.Utvrđivanje koja tkiva dovode do kontrakture-etiologija kontrakture

12. Određuje se tip kontrakture

13. Utvrditi da li pacijent nosi pomagalo-ortozu

4. PODELA KONTRAKTURA-Prema vrsti oštećenih tkiva:

1.Dezmogene

2.Miogene

3.Artrogene

4.Tendogene

5.Dermogene

2

Podela kontraktura prema ograničenom pokretu:

1. Fleksione

2. Ekstenzione

3. Abdukcione

4. Adukcione

5. Rotatorne

Podela kontraktura prema etiologiji nastanka:

1.Postraumatske

2.Postimobilizacione

5. Najčešći uzrok nastanka kontraktura je:

1.Mirovanje

2.Destrukcija tkiva

3.Ožiljne promene

4.Bol

5.Adhezije

6.Promene tonusa I snage mišića

6. KONTRAINDIKACIJE ZA RAZRADU KONTRAKTURA:

1.Bakterijska infekcija zgloba

2.Koštane prepreke u blizini zgloba

3.Reumatska destrukcija zgloba

4.Malignitet I fragilne kosti

5.Nekonsolidovan kalus

3

7. METODE PREVENCIJE NASTANKA KONTRAKTURA ZGLOBOVA

1. POZICIONIRANJE-korektivni položaj

2.PASIVNE VEŽBE ZA OČUVANJE FIZIOLOŠKOG OBIMA POKRETA

3.AKTIVNE VEŽBE ZA OČUVANJE FIZIOLOŠKOG OBIMA POKRETA

4.STATIČKE KONTRAKCIJE

5.BANDAŽIRANJE

6.KOREKTIVNA POMAGALA

7.MANŽETNE

8. METODE KOREKCIJE KONTRAKTURA:

1.Pripremne procedure

2.Pasivne metode

3.Aktivne metode

9. PRIPREMNE PROCEDURE

1.Zagrevanje tkiva-toplotne procedure

Led, parafin, IR, topla voda

2.Opuštanje tkiva

Masaža, pasivno relaksirajući pokreti

Tehnike relaksacije –kontrastna, recipročna, sugestivna metoda

Serija aktivnih pokreta

4

10. PASIVNE METODE

1.Pasivno istezanje mekih tkiva

2.Dejstvo gravitacije

3.Položaj suprotan gravitaciji

4.Postavljanje džakčića sa peskom

5.Ekstenzione naprave

6.Automobilizacija-težinom lela

7.Mobilizacija

8.Transverzalna frikcija mišića, tetiva I ligamenata

11. AKTIVNE METODE

1.aktivnošću mišića razrada kontrakture kod inaktiviteta

2.Aktivnošći mišića antagonoste

3.Aktivno-potpomognute vežbe

4.Pendularne vežbe

5.Suspenzija

6.Hidrokineziterapija

7.Neuromuskularna facilitacija

8.Korektivni položaj

12. METODOLOGIJA MOBILIZACIJE ZGLOBOVA KOD

MIŠIĆNO-SKELETNIH DISFUNKCIJA

Terapijski pokret ima sledeću funkciju:

1.Obezboljavanje

2.Bolja funkcionalnost ograničenog –bezbolnog zgloba

3.Povećanje ograničene pokretljivosti zgloba -eliminacija bola

4.Repozicija oštećenih struktura

5

5.Održavanje i poboljšanje mišićne snage

13. TRETMAN UKOČENIH ZGLOBOVA

1.terapeut izvodi oscilirajuće pokrete kroz malu amplitudu 2min

2.izvođenje akcesornih pokreta-snažno istežući pokreti male amplitude

3.uvođenje fizioloških pokreta-ponavljanje 3-4 puta

4.kod jačeg ograničenja pokreta rade se artrokinematički I osteokinematički pokreti

14. TRETMAN UKOČENOG I BOLNOG ZGLOBA

1.Prvo se rešava bol a zatim ukočenost

2.Bol se smanjuje prilagođavanjem opterećenja zgloba

3.Pokret zaustaviti blizu granice bola

4.Rešavanje smanjenja obima pokreta - vežbe istezanja

15. TRETMAN BOLA I ZAŠTITNOG SPAZMA

1.U tretmanu treba prvo rešiti bol

2.Zglob se pokreće do fiziološkog obima gde se javlja zaštitni spazam

3.Rade se mali pasivni pokreti istezanja kombinovani sa relaksacijom

4.Oscilirajući pokreti-ujednačeni, pravilni

5.Bolna stanja zahtevaju smanjenje intenziteta pokreta I vremena trajanja tretmana

6.Kod mobilizacije-radi se 20sec-10min, najčešće 3-4min

16. HIPERELASTIČNOST

1.Hiperelastičan zglob ne treba tretirati pasivno

2.Hiperelastičan zglob uzrokuje bolove-rade se nežni pasivni pokreti

6

3.Izbegavati jače tehnike istezanja-provociraju bolove I hiperelastičnost

4.Vežbama obezbediti stabilnost zgloba- tehnika ritmične stabilizacije

5.Ojačati odgovarajuću muskulaturu: izometrijskim ili dinamičkim kontrakcijama

6.Radi se imobilizacija-dolazi do skraćivanja periartikularnih struktura

7.Primena korektivnih pomagala-prevencija provokacije hiperelastičnosti

17. TEHNIKE MANUELNE MOBILIZACIJE LOKALNO CILJANIH

MEKOTKIVNIH STRUKTURA

Tu spadaju: tetive, ovojnice tetiva, ligamenti i mišići

Manuelna mobilizacija podrazumeva pomeranje mekog tkiva po drugim bliskim tkivima

Terapijski postupci manuelne mobilizacije su:

1.KLASIČNA MASAŽA

pasivna mobilizacija mišića poboljšava cirkulaciju i tonus

Istezanjem mekih tkiva-longitudinalno I poprečno opuštaju se I relaksiraju omotači mišića-vezivna tkiva-MOBILIZACIJA FASCIJA

2.DUBOKA FRIKCIONA MASAŽA

Masiraju se dublji slojevi oko zglobova

Longitudinalna frikcija- longitudinalna primena sile paralelno na mekotkivna vlakna

Transverzalna frikcija-masaža -nastaje lokalna hiperemija, analgezija

Prevencija stvaranja I saniranja ožiljnih tkiva

7

VIII NEDELJA

18 . KINEZITERAPIJA ZA OČUVANJE I POVEĆANJE MIŠIĆNE SNAGE I IZDRŽLJIVOSTI

Osnovne karakteristike mišića su:

1. Snaga

2. Izdržljivost

3. Brzina

Snaga mišića

Sila koju mišić razvije tokom težnje da približi svoje pripoje

Max efikasna mišićna sila koja se ispolji aktivno u specifičnom pokretu

Mišić čuva svoju snagu ako aktivira mišić 30% od max snage dnevno

Snaga mišića zavisi od:

1.Veličine tela mišića- poprečnog preseka mišića-broj akt. motornih jedinica

2.Broja i debljine mišićnih vlakana

SNAGA MIŠIĆA ZAVISI OD:

1.Neurofiziolokih faktora

2.Mišićnih faktora

3.Mehaničkih faktora

4.Psiholoških faktora

Stepen napetosti mišića je određen:

1.Brojem impulsa koji dolaze iz motoneurona prednjih rogova KM

2.Reaktivnost mišića-mišićna kontrakcija

Zavisi od:

1.Veličine mišićnog tela 2. Broj aktiviranih motornih jedinica

3.Stepen izduženosti 4.Stepen zagrejanosti

5.Stepen zamorenosti 6.Stepen utreniranosti

8

19 . VEŽBAMA SNAGE SE POVEĆAVA :

1. Skeletna mišićna masa-poprečni presek mišića

2.Sposobnost generisanja sile

3.Metabolički kapacitet

4.Fleksibilnost tkiva

5.Smanjuje se mogućnost povređivanja

21. TEHNIKE FUNKCIONALNIH PRILAGOĐAVANJA MIŠIĆA

20 . IZOTONIČNI VIDOVI MIŠIĆNIH KONTRAKCIJA

Koncentrična kontrakcija

Započinjanje pokreta zahteva mišićni rad za istezanje elastičnih komponenti tetiva

Potrebna je veća napetost mišića u početku nego za nastavak kontrakcije

Koncentričan rad mišića-mišići postaju kraći I deblji

Ekscentrično izduživanje mišića

Predstavlja kontrolu pokreta I savladavanje zemljine teže

Elastične komponente mišića I tetiva se izdužuju

Ovaj rad dovodi do stvaranja tanjih I dužih mišića

Potrebno je ¼ mišićne snage za ove kontrakcije

Potrebna je koncentracija pri radu I mogu dovesti do pojave BOLA

Recipročno izduživanje I skraćivanje mišića

Agonisti-skraćivanje-koncentrična kontrakcija

Antagononisti-izduživanje-ekscentrična kontrakcija

Agonisti-izduživanje / Antagonisti-skraćivanje

Ovi nevoljni procesi doprinose pojavi relaksacije I toniziranja mišića

Reciproočne aktivnosti mišića su uvek aktivan rad mišića

9

izotonični mišićni rad se primenjuje kada treba ojačati fazične mišiće

Tada im povećavamo izdržljivost, snagu, brzinu I cirkulaciju

21. . IZOMETRIJSKI MIŠIĆNI RAD

Ovaj vid mišićne napetosti je najekonomičniji

Brzo dolazi do pojave Zamora-zadržavanje cirkulacije u mišićima

Kompresija malih KS mišića-kontinuirana intramuskularna tenzija

Ove vežbe mogu dati ubrzanje pulsa I povećanje KP

Izometrijske vežbe povećavaju mišićnu snagu toničnih mišića

Ove vežbe obezbeđuju povećanje stabilnosti zglobova-segmenata

22. IZOKINETIČKI PROGRAMI

Kontrolisani pokreti segmenata tela konstantnom brzinom

Karakteristike vežbi:

Pokret je dinamičan kroz dostupan obim

Brzina pokreta se može namestiti kroz čitav obim

Otpor kroz obim je varijabilan

Mišićna snaga se precizno meri

Motivacija korisnika je dobra

Nedostatak-nisu terapijski pokreti - svakodnevni pokreti

23. PAD SNAGE MIŠIĆA JE POSLEDICA:

1. INAKTIVITETA

Nestajanje glikogena u mišiću2. PREKID NERVNE PROVODLJIVOSTI

Mišić posle godinu dana denervacije degeneriše-gubi kontraktilna svojstva za sva vremena3. OBOLJENJA MIŠIĆA

Distrofije, miopatije-mišić gubi svojstvo primanja n impulsa I kontrahovanja4. OBOLJENJA I POVREDE CNS

Hiper-hipotonija

10

24. PROCENA MIŠIĆNE SNAGE

Manuelno-mišićni test(ocene od 0-5)

Dinamometrijski metod ( 10RM, 6RM, 1RM)

10RM-max opterećenje koje mišić može da savlada kroz 10 dinamičkih ili statičkih kontrakcija

U zadnja 2-3 pokreta se primećuje lokalni zamor mišića

Primer M kvadriceps u 10RM

Savlađuje 20-30 kontrakcija-20sec

25. METODE OPŠTE KINEZITERAPIJE ZA JAČANJE MIŠIĆNE SNAGE

Početni položaj segmenta

Početni položaj susednih segmenata

Amplitude pokreta

Promena stepena delovanja sile teže

Ocena dobijena po MMT-određivanje opterećenja

Opterećenje za ½ ocene manje od vrednosti MMT

Opravdano je na 10-15 pokreta pojava lokalnog Zamora

Zamor posle par pokreta-loše opšte zdravstveno stanje

Dobro odrediti pauzu između pokreta

Ako je mišić sposoban da održi max snagu 20sec-uzima se 20-40% vremenskog interval od 20sec za terapiju

Do ocene 3-pauza je duplo duža od kontrakcije

Ocene 3, 3+, 4-pauza je jednaka kontrakciji

Ocene 4+,5-pauza je duplo kraća od kontrakcije

11

26. JAČANJE MIŠIĆNE SNAGE KOD IZRAZITIH SLABOSTI-FLAKCIDITET

Snaga kontrakcije mišića zavisi od broja aktiviranih motornih jedinica od alfa motorne ćelije

Slabost mišića nastaje kod oštećenja motornih nerava

Inervisani mišić se kontrahuje na zahtevanu aktivnost

Denervisani mišić se kontrahuje na EKSPONENCIJALNU STRUJU

Ekscentrične sile su jače od koncentričnih

Tretman započeti zahtevom da pacijent kontroliše spuštanje ekstremiteta

Kasnije uključiti druge kontrakcije-izometrijske I koncentrične

Koristiti facilitacione tehnike(reflex na istezanje, brzo glađenje

Kratkotrajna aplikacija leda-stimulativni efekat

Kod pojave pokreta raditi aktivno-potpomognute vežbe

Kod pojave jače kontrakcije raditi vežbe sa otporom-stimulativni efekat

Moramo znati raspored rada pacijenta zbog pojave Zamora I usklađivanja doze vežbe

27. METODE OPŠTE KINEZITERAPIJE ZA JAČANJE MIŠIĆNE SNAGE KOD IZRAZITIH SLABOSTI-FLAKCIDITET

Pasivno-intencione vežbe( ocena 0)

Aktivno-potpomognute vežbe uz razne stimulacije

Reflex na istezanje, lupkanje, recipročna inervacija, istezanje

Slobodne aktivne vežbe

Aktivne vežbe sa dopunskim otporom

Hidrokineziterapija

12

28. MIŠIĆNA IZDRŽLJIVOST

Predstavlja sposobnost mišića ili grupe mišića da izdrži kontrakciju ili aktivnost za duži vremenski period

Zavisi od:

1.Snage mišića I njihovih lokalizovanih rezervi

2.Kapaciteta cirkulatornog I respiratornog sistema

3.Kompozicije tipa uključenih vlakana

29 . RAZLIKUJEMO TIPOVE IZDRŽLJIVOSTI:

1.Mišićna-lokalna izdržljivost

Veći broj ponavljanja mišićnih kontrakcija kroz duži vremenski period

Sposobnost mišića da izvede ponavljajuće kontrakcije

2.Kardiovaskularna-opšta izdržljivost

Dugotrajno vršenje nekog rada-otpornost organizma na zamor

3.Apsolutna mišićna izdržljivost – AMI

Sposobnost održavanja submax sile za vreme rada

30. FIZIOLOŠKI FAKTORI ZA POVEĆANJE IZDRŽLJIVOSTI SU:

1.Snaga mišića

2.Zalihe energije

3.Stanje intramuskularne cirkulacije

4.Tip mišićnih vlakana

5.Enzimi

6.Količina mioglobulina

7.Psihološki faktori-motivacija

13

31. BRZINA POKRETA

sposobnost da se pokret izvede za najkraće vreme u datim uslovima

Efekti programa za povećanje brzine su vidljivi posle 6 nedelja

Kombinacija sile I brzine daje EKSPLOZIVNU SNAGU

Brzina smenjivanja pokreta-tempo pokreta

Procena brzine se vrši aparatom REAKCIOMETAR

Sprava meri brzinu reagovanja na zvučne I optićke signale

32. ZAMOR

Otežanost-nesposobnost da se održi određena sila

-suprotstavi dejstvu sile ili nastavi izvođenje pokreta

PODELA ZAMORA:

OPŠTI ZAMOR

MIŠIĆNI ZAMOR

OPŠTI ZAMOR

Narušeni mehanizmi homeostazeNe može da se održi intenzitet I trajanje vežbi

Objektivni znaci:

smanjenje brzine-tačnosti-koordinacije pokretanastajanje opšteg Zamora zavisi od trajanja I intenziteta vežbi

Subjektivne smetnje:

blag osećaj umora-iscrpljenost

Objektivni znaci:

povećanje pulsa, KP, promene u brzini I ritmu disanjaznojenje

33. MIŠIĆNI ZAMOR

14

Predstavlja smanjenje mišićnog rada na isti stimulus

Praćen je subjektivnim simptomima: mišićna napetost, bol

Objektivni znaci: smanjenje brzine I poremećaj ritma vežbi

Poremećaj preciznosti izvođenja vežbi

Kod statičkih kontrakcija nastaje poremećaj cirkulacije

Kod dinamičkih kontrakcija nastaju metaboličke promene-smanjenje K, glikogena

Nastaje nagomilavanje mlečne kiseline

34.PODELA MIŠIĆNOG ZAMORA

- u zavisnosti od veličine mišićnih grupa uključenih u rad

1.LOKALNI MIŠIĆNI ZAMOR

Tranzitorno smanjenje odgovora mišića na ponavljane stimulacije

Smanjenje amplitude mišićne kontrakcije

Javlja se kod dinamičkih I statitčkih kontrakcija

Kod vežbi sa velikim opterećenjem

Vežbe sa manjim opterećem u dužem vremenu

Javlja se bol I spazam mišića

Obim pokreta u zglobu se smanjuje

2.OPŠTI MIŠIĆNI ZAMOR

Smanjenje odgovora osobe usled dugotrajne fizičke aktivnosti-hod, trčanje

Zamor nastaje usled:

1.Smanjenja nivoa šećera u krvi

2.manjenja zaliha glikogena u mišiću I slezini

3.Nakupljanje K-više kod starijih osoba

35. PREMOR -preopterećenje

15

Privremeno ili trajno gubljenje snage

Javlja se kod neadekvatno doziranih vežbi

36. FAKTORI I PRAVILA O KOJIMA TREBA VODITI RAČUNA U PROGRAMU

VEŽBI POVEĆANJA SNAGE, IZDRŽLJIVOSTI I BRZINE

1.Elementi doziranja

2.Program vežbi prilagoditi pacijentu

3.Koristiti sve programe vežbi

4.Bol, otok

5.Pratiti disanje I KVS

6.Izvršiti zaštitu povređenih delova tela

7.Uvek zagrevanje ili hlađenje pre I posle opterećenja

8.Kontrola doziranog opterećenja

IX Nedelja

KOORDINACIJA I MIŠIĆNI TONUS

37. KARAKTERISTIKE KOORDINIRANOG POKRETA

Podrazumeva :

- skladan, svrsishodan pokret

- pokret izveden sa najmanjim naporom

- voljni pokret

- dužim ponavljanjem – nastaje automatski pokret

Karakteristike koordiniranog pokreta

- tačna brzina pokreta – ritam pokreta

- rastajanje i pravac pokreta – šema pokreta

- tačna mišićna tenzija pri pokretu

- tačan sinergistički sklad

16

- dobar balans antagonističkih mišića

- održavanje posture

38. KARAKTERISTIKE DISKOORDINIRANOG POKRTETA

Nastaje kod oštećenja CNS

- 1.nezgrapan

- 2.neujednačen

- 3.neprecizan

- 4.neefikasan pokret

39. Refleksni pokret

- vid aktivno – nevoljnog pokreta

- pokreti kod beba

- protektivni pokreti

- ponavljanjem šema pokreta – nastaje automatatski pokret

- refleks na istezanje – daje stalnu napetost mišića (mišićni tonus)

- refleksni pokret se obavlja kada je voljni pokret neefikasan ili nedovoljan

oštećenje perifernog motornog neurona

oštećenje centralnog motornog neurona

refleksni pokret dovodi do stimulacije pokreta

- kod spastične paralize – spastičan mišić

- nastaje relaksacija spazma mišića

- popravlja se cirkulacija

- stvara se navika u pokretima – motorni STEREOTIP

- učenje stare koordinacije (obnavljanje)

- učenje nove koordinacije – motorno učenje

40 . Šema pokreta

17

- razvoj od masivnih – totalnih šema – ka selektivno – kontrolisanim pokretima

- povrede CNS – masivne šeme

- malo dete – refleksne radnje – primitivno stereotipne šeme pokreta

Koordiniran pokret

-razvoju zrelih obrazaca prethodi razvoj stavova – posture

- u koordiniranom pokretu su impulsi određenog intenziteta, vremena trajanja, redosleda pokreta

- koordiniran pokret

izvođenje od distalnog ka prokismalnom segmentu

– skladna akcija mišića

- ekonmičan rad mišića

-celishodna radnja mišića

41. UZROCI DISKOORDINACIJE POKRETA

mišićna slabost

bol, zamor

poremećaj tonusa

kontrakture ili hiperpokret zglobova

asimetrija tela – inegalitet

amputacija

strah i nesigurnost

cerebelarna oštećenja

povrede, oboljenja mozga i bazalnih ganglija

poremećaj senzibiliteta

oštećenja puteva kičmene moždine

nedostatak senzora (sluh, vid)

povrede donjeg motornog neurona – periferni nerv

18

42. ZNACI DISKOORDINACIJE POKRETA

nepravilan odnos segementa

narušena simetričnost u držanju tela (poremećaj statičke posture)

neadekvatna brzina, snaga, obim i smer pokreta

nedostatak voljne kontrole pokreta

poremećaj redosleda mišićne aktivnosti

poremećaj fizioloških sinergija

pojava patoloških sinergija

poremećaj ravnoteže

43. FIZIOTERAPEUTSKA PROCENA DISKOORDINACIJE POKRETA

upoznavanje sa medicinskom dokumentacijom

utvrđivanje koje su funkcije diskoordinirane

otkrivanje i objetivizacija uzroka diskoordinacije

- ravnoteža - manuelni mišićni test

- čula, senzibilitet – merenje obima pokreta u zglobu

- selektivni pokreti – merenje obima i dužine ekstremiteta

- deformiteti , bol – mišićni tonus, psihičke funkcije

44. Specijalni testovi koordinacije pokreta

ekstenzija glave, trupa i ekstremiteta

proba prst-nos, peta-koleno

crtanje kruga nogom

puzanje, klečenje, stajanje, hod

manipulacija prstima šake

održavanje antigravitacionih položaja

45. Metodološki i pedagoški principi za postizanje koordinacije pokreta

19

1. odrediti koje aktivnosti uvežbavati

2. odrediti metode koje deluju na uzrok diskoordinacije

u cilju eliminisanja ili ublažavanja njihovih uticaja

- smanjenje povišenog tonusa

- povećanje obima pokreta u zglobovima

- jačanje paralitičnih mišića

3. odabrati pomagala – ortoze

4. uvežbavati element po element

5. spajati uvežbane elemente u celini (složenu kordinisanu radnju)

46. Stadijumi koordinacije pokreta

1. Stadijum mobilnosti

- sposobnosti započinjanja pokreta

- povećanje obima pokreta u zglobovima

cilj: - mobilnost zglobova - iniciranje pokreta

2. Stadijum stabilnosti

o razvijanje sposobnosti održavanja položaja

o pravljenje mosta, plivanje, položaj na boku

cilj: tonično održavanje položaja 3. Stadijum kontrolisane mobilnosti

- sposobnost pacijenta da samostalno zauzme položaj

- ljuljanje na šakama, kolenima, klackanje u sedećem položaju

4. Stadijum veština

- najviši nivo motorne funkcije

- kretanje van osnovnog položaja

20

47. Frenkelove vežbe

- rade se kod gubitka aferentnih informacija

namenjene vežbe za uspostavljanje voljne kontrole pokreta

koriste se drugi vidovi, senzornih polja – sluh, vid, dodir

vežbe u ležećem, stojećem i sedećem položaju

radi se ponavljanje, progresija vežbi – promenom brzine, obima, kompleksnosti vežbi

48. DEFINICIJA MIŠIĆNOG TONUSA

- mišićni tonus predstavlja napetost mišića

- osećaj jedrine mišića pri dodiru

- mišićni tonus je laka napetost mišića za vreme mirovanja

mišićni tonus

- rezultat pasivne elastičnosti mišića

- elastičnost fibroznog, nekontraktilnog tkiva (tetiva, fascije)

mišićni tonus

- refleksni mišićni odgovori

- rezultat aktivnosti mišićnog vretena

- fiziološke osobine mišića da reaguje na draž i kontrakciju

- uvek je prisutan – normalno (eutonija – normalan tonus)

49. Devijacija mišićnog tonusa

Atonija (mišić nema tonus)

- prekid refleksnog luka

- lezija, paralize PMN (perifernog motornog neurona )

- atonija dovodi do atrofije mišića – fibroze

Hipotonija (snižen mišićni tonus)

21

-1. povrede senzo – motornog puta (oštećenje refleksnog luka)

- 2.oštećenje CNS – snižen tonus proksimalnih mišića

- otežano sedenje i stajanje

- oštećen duboki senzibilitet

- smanjen otpor na pasivan pokret

- mišići slabiji

- atrofija mišića

- poremećaj cirkulacije

- abnormalan položaj ekstremiteta

Hipertonija – povišen tonus mišića

nastaje kod – oštećenja CMN (bolesi i povrede mozga)

- oštećenje ekstrapirimidalnog sistema

- bol

- psihički razlozi

Rigor

- ekstrapiramidalna hipertonija

- fenomen peroreza

- spastične kontrakcije nemaju voljnu kontrolu

50. Relaksacija

– stanje snižene kontrakcije mišića

- stanje mirovanja

- nema mišićnih kontrakcija

- Fiziološki očuvan mišić

- poseduje punoću pri dodiru – turgor – tenzija

- najmanja ispunjenost i jedrina mišića (mišićni tonus)

22

51. Procena mišićnog tonusa

1. elektromiografija

2. otpor na pasivan pokret (brzim i naglim pokretima – kvalitet tonusa)

3. analiza položaja segmenta – kombinuje se sa pasivnim pokretom

4. antagonistički pokret

5. palpacija

Pregledom utvrđujemo:

kvalitet pokreta koje pacijent izvodi

posturalne položaje – posturalni deficit

patološke sinergije

stepen abnormalnosti tonusa

52. Cilj kineziterapije kod poremećaja tonusa

1.normalizacija abnormalnog tonusa

2.reedukacija simetričnih – normalnih šema

3.uvežbavanje funkcionalnih sposobnosti

4.tehnike u okviru modela PNF sa naglaskom na rotacione pokrete

53. Lokalna terapija hipertonije – relaksacija

Kontrastni metod (hipertonija m.biceps brachi)

- stavimo ruku na mišić

- fleksija mišića uz inspirijum

- relaksija – ekspirijum

- pauza duplo duža

Recipročan metod

o angažujemo protiv otpora antagoniste mišića u hipertoniji

o opuštaće se spastičan mišić zbog recipročne inervacije

23

o spastičan m. triceps – otpor dorzi fleksija stopala

pasivno – relaksirajući pokret

tehnike PNF (proprioceptivna neuromišićna fascilitacija)

hidroterapija

suspenzija

aktivan – pendularni pokret

masaža

lokalno zagrevanje – hlađenje

prolongirano istezanje (u longeti)

autosugestivan metod

54. Opšta relaksacija

1.kontrastni metod

2.recipročni metod

3.hidroterapija

4.suspenzija

5.autosugestija i sugestija

55. Principi lokalne i opšte relaksacije

siguran i udoban položaj

mirna – odmarajuća atmosfera

tiha muzika

tamna prostorija

značaj vida, sluha, emotivno stanje pacijenta

značajna uloga terapeuta

56. Progresivna relaksacija po Džekopsonu

24

- primenjuje se metoda kontrasta

kontrastna – recipročna metoda

- na gornje i donje ekstremitete, respiratorni mišići, abdominalni mišići

faza statičke kontrakcije

faza opuštanja mišića bez kontrakcije

opoziv (otvori oči, stisne prste u pesnici, udahne duboko, podiže ruke)

57. Autogeni trening po Šulcu

ulaz u hipnotičko stanje

X Nedelja / POSTURA I BALANS

58. Definicija posture

- 1.relativna ispravljenost delova tela

-2. jednog u odnosu na drugi deo tela

- 3.u odnosu na povšinu oslonca

- Postura – stav tela – način nošenja tela

- realtivna usklađenost delova tela u antigravitacionom položaju

59. Podela posture

A. Pasivna postura – bez mišićne aktivnosti (ležanje - spavanje)

B. Aktivna postura – nastaje usled mišićne aktivnosti ( kontrakcija mišića – koordinacija miš. kontrakcija)

C. Statička postura – statička stabilizacija zglobova (suprostavljanje sili zemljine teže)

D. Dinamička postura – aktivna postura koja daje bazu pokreta ( postura se modifikuje i prilagođava)

60. Nastajanje i održavanje posture

- Postura – rezultat neuromišićne koordinacije mišićne kontrakcije

- kompleksni refleksni mehanizmi ( posturalni refleks)

- stvaraju se posturalni obrasci od posturalnih refleksa

25

61. Posturalni mehanizmi

Tri vrste sila:

1) Gravitacione sile

2) Sila reakcije podloge

3) Balansne sile

62.Posturalni modeli:

- 1.reakcije uspostavaljanja

-2. reakcije ravnoteže

- pomažu da linija sile gravitacije ostanu nad površinom oslonca

- menja se raspored mišića da se održi ravnoteža

- mišićna aktivnost varira od tipa modela posture

63. Antigravitacioni mišići

- suprostavljaju se dejstvu gravitacije

- imaju Ekstenzionu funkciju – tonični mišići

- daju pravilno držanje tela

- aktivne komponente – deluju preko mišića

- pasivne komponente – deluju preko ligamentarnog aparata i koštano – zglobnog sistema

64. Mišićni disbalans

-1. promena dužine – snage mišića

-2. nastajanje posturalnih poremećaja

-3. nastajanje mišićno – skeletnog bola

65. Dobra postura

26

- optimalna pozicija mišićno – skeletnog sistema

- sa minimumom mišićnog rada

- estetski zadovoljavajuća

- dinamička postura – stalno prilagođavanje izvođenjem aktivnih pokreta

- postura govori o samopoštovanju i raspoloženju

- posutra – govor tela – nesvesno

66. Loša postura

- nepravilno držanje tela

- neefikasno izbalansirani odnosi segmenta tela

- u antigravitacionim pozicijama potreban je dodatni mišićni rad

- loša postura

- estetski nezadovoljavajuća - nastaje napetost mišića - brz zamor mišića

67. Analiza posturalnih deficita

1) subjektivni podaci (razgovor sa pacijentom)

2) objetivna procena (istorija bolesti, pregled)

3) posmatranje – evidentiranje – palpacija

- funkcionalni poremećaji - strukturalne promene

Posmatranje

1) spreda 2) otpozadi

- kroz forntalnu ravan - kroz sagitalnu ravan - u supiniranom (rasteretnom pložaju)

68. Tipovi patoloških postura

27

- 1.glava nagnuta napred

- 2.njihajuća postura

- 3.lordotična postura

- 4.kifotična postura

- 5.postura pravih leđa

- 6.skoliotična postura

69. Kinezitretman posturalnih deficita

- prvo treba rešiti uzrok primarnog započinjanja posturalnog poremećaja

1. rešavanje razlike u dužini DE

2. mišićni disbalans (najvažniji )

3. neadekvatna mobilnost zglobova

70. Kineziterapijski program posturalnih deficita

1) vežbe istezanja skraćenih mišića

2) vežbe jačanja mišića trupa (izometrijske vežbe)

3) vežbe korekcije – samokorekcija držanja tela

- vežbe pred ogledalom - vežbe na lopti

4) edukacija

5) slobodne aktivne vežbe

71. Definicija balansa

protektivne reakcije uspravljanja i ravnoteže

Sposobnost tela da održi težište iznad površine oslonca u različitim antigravitacionim uslovima

- centar gravitacije – vertikalna projekcija – težišta tela

- balans nije statičan

Balans podrazumeva kontinuirana usklađivanja položaja tela

28

- posturalna stabilnost

- automatska reakcija

1) sposobnost senzorne detekcije pokreta tela

2) integracija senzornih odašiljanja – inputa u CNS

3) programiranje i izvršavanje neuro-mišićnih odgovora

72. Uzroci oštećenja balansa

1) oštećenje vestibularne funkcije

2) oštećenje vida, propriocepcije

3) oštećenje mišićne snage, izdržljivosti

4) oštećenje pokretljivosti zglobova

73. Strategija balansa – vrste balansa

1) Statički balans – posturalna stabilnost

2) Dinamički balans – sposobnost tranzicije (promene položaja)

Uključivanje muskulaure radi ponovnog uspostavljanja stabilnosti

1. anterioposteriorna aktivnost (iskorak)2. mediolateralna aktivnost (pokret skočnog zgloba)3. multidirekciona aktivnost (sinergistički obrasci)

74. Balansne reakcije

1) očekivane – preventivne

- dešava se pre destabilizacije

- priprema za destabilizaciju

2) voljno kontrolisane

- na osnovu prethodnih iskustava

3) automatske

- kod neočekivane destabilnosti

- odgovor bez voljne kontrole

29

75. Regulacija balansa

Tri senzorna sistema

i. Vizuelni ii. Vestibularni (registruje položaj glave – statički; linearno i ugaono pomeranje

glave)iii. Somatosenzorni sistem (sa površine na kojima stojim , sedimo i ležimo)

Ograničenje stabilnosti :

- Ograničenje tela da se pomera u različitim pravcima bez kompenzatornih pokreta (pad, iskorak)

Tri senzorna sistema obezbeđuje posturalne reflekse

- doprinose voljnoj motornoj kontroli

76. Balansne smetnje

- gubitak jendog senzornog sistema stvara balansne smetnje

- drugi sistemi rade kompenzaciju

- vestibularna oštećenja : posturalne smetnje za vreme statike

77. Procena balansa

1) Rombergov test sa otovorenim ili zatvorenim očima 2) Funkcionalni test dosezanja 3) Stajanje na jednoj nozi sa rukama prekrštenim na grudima 4) Tandem hod (hod po ravnoj liniji)

78. Brzina – orijentaciona procena balansa

1) Normalan obrazac pokreta 2) Nedostajući neki elemetni pokreta 3) Nedostajući svi elementi pokreta 4) Obrazac pokreta suprotan normalnom pokretu

79. Poremećaj balansa

1) Reakcije koje proširuju površinu oslonca i spuštaju težište (ruke se ispruže napred, ustranu, nazad – ruke pomažu održavanju ravnoteže)

2) Reakcije koje menjaju – pokreću površinu oslonca da bi je zadržali ispod težišta (iskorak napred, nazad, u stranu)

3) Prilagođavanje preko pokreta glave, vrata, trupa, GE i DE

30

80. Kinezitretman balansiranih smetnji

1. Opšti ciljevi

- korekcija privremenih smetnji

- prevencija sekundarnih oštećenja

- uvežbavanje kompenzatornih supstitucionih mehanizama

2. Kontrola težišta tela (kompenzatorna strategija)

- vežbe simetrije tela

- vežbe stabilnosti položaja u simetriji

- pacijent pronalazi srednju liniju

-malo pomeranje težišta na stabilnoj površini

1. početni položaj i stabilnost površine

2. obim pomeranja težišta

3. brzina pomeranja težišta

4. pravac pomeranja težišta

5. pacijenta obučiti da se kreće bez straha

6. vežbe raditi od lakših ka težim

81. Kinezitretman kontrole težišta tela – balansa tela

1. Zauzimanje početnog pložaja sa većom površinom oslonca i nižim ležištem 2. Smanjivanje površine oslonca 3. Raditi vežbe bez pomoći ruku (ispružene ruke, ruke pored tela, prekrštene ruke)4. Promene zadataka (hod)5. Otežavanje zadataka smanjivanjem površine oslonca 6. Hod po ravnoj liniji – okretanje 7. Oslonac na laktove – transferi 8. Zauzimanje sedećeg, četvoronožnog, klečećeg položaja 9. Transfer težine 10. Zauzimanje stojećeg položaja 11. Prenošenje težine na jednu nogu12. Balans sa otvorenim i zatvorenim očima 13. Koristiti pomagala (dasku za ravnotežu , stepenice, lopte, strunjače)14. Sedenje sa prekrštenim nogama

31

15. Hod po ravnoj liniji 16. Rade se vežbe balansa pod voljnom kotrolom

- izvođenje iz ravnotežnog položaja - vežbe guranja u stranu - vežbanje sprečavanja padanja

XI NEDELJA - HOD

82. Definicija hoda

- hod je pomeranje sentra gravitacije kroz prostor

- zahteva najmanju energetsku potrošnju

- u hodu učetvuje veliki broj mišića

- oni stabilizuju i pomeraju segmente tela

- hod je pomeranje gravitacione linije iz težišta tela

83. Karakterisika efikasnog hoda

1. promena pravca hoda unapred – unatrag, u stranu

2. savlađivanje prepreka pri hodu

3. hod na stepenicama

4. spuštanje i ustajanje sa podloge

5. rad je automatska radnja

6. hod podrazumeva posturalna prilagođavanja

84. Bazični parametri normalnog hoda

1) centar gravitacije – najpouzdaniji parametar praćenja

2) manja odstupanja težišta od linije hod - hod manje naporan

- efikasan

- estetski zadovoljan

3) za vreme hoda veći broj mišića se kontrahuje ekscentrično – usporavaju efekte gravitacije

32

4) ciklus hoda – period između istostranih kontakata stopala

5) faza oslonca – konakt stopala sa podlogom 40% noseća noga / 10% obe / 60% ciklusa hoda

6) faza njihanja – klaćenja – odsustvo kontakta 40% ciklusa hoda

85. Faze hoda

Faza oslonca – 60% ciklusa hoda

- udar petom – početak faze oslonca (inicijalni kontakt)

- sredina faze oslonca

- odizanje pete

- odizanje prstiju

Uzlazna faza – početak klaćenja

- prsti klateće noge napuste podlogu

- sredina faze klaćenja – najviše podignuta noga

- početak silazne faze

Silazna faza – spušta se klateći ekstremitet

- priprema za oslonca petom

86. Procena normalnog hoda – praćenje

1) stabilnost u fazi oslonca na jednu ili obe noge (prvi deo faze oslonca)

2) efikasnost transfera težine (sa jedne na drugu nogu)

3) alternativni transfer težine i pomeranje tela (faza njihanja)

87. Mišićna aktivnost za vreme normalnog hoda

1. Mišići fleksori i ekstenzori trupa

- oni stabilizuju trup, daje oslonac miš. kuka

- abdom. mišići i ekstenzori leđa – stabilizuju trup

- ekstenzori trupa – aktivni pri osloncu petom

- abdom. mišići – započinju fazu njihanja

33

2. Ekstenzori kuka

- najaktivniji u fazi njihanja

- spuštaju podignutu nogu

- amortizuju udar petom

- m.gluteus max – odiže petu od podloge

3. Abduktori kuka

- stabilizuju karlicu u frontalnoj ravni

- sprečavaju pad karlice u fazi njihanja

- aktivni u početku faze oslonca

4. m. kvadriceps i mišići zadnje lože natkolenice

najaktivniji – kroz faze njihanja

- početak faze oslonca

- na kraju oslonca se uključuje m. rectus femoris i m. iliopsoas – započinje njihanje noge

5. Dorzalni fleksori stopala

- funkcionišu za vreme faze njihanja

- dižu stopalo do neutralnog položaja

- ekscentričnom kontrakcijom- spuštaju prednji deo stopala

6. Plantarni fleksori stopala

- uključuju se po spuštanju stopala

- stabilizuju skočni zglob

- podižu petu

88. Analiza hoda posmatranjem

Za uspešan stojeći stav potrebno je:

1. adekvatan obim pokreta kuka, kolena i sinergija zglobova 2. adekvatna mišićna snaga donjih ekstremiteta3. zadovoljavajući tajming kontrakcija i relaksacija

34

Gleda se :

- širina i površina oslonca hoda

- abdukcija i addukcija i cirkumdukcija kuka

- stabilnost kolena i stopala

89. Kinematička i kinetička analiza hoda podrazumeva:

Kinematička analiza hoda podrazumeva:

1) Tip, obim, pravac pokreta

2) Pomeranje pri hodu

3) Šeme hoda

4) Dvijacije pri hodu

Kinetička analiza hoda podrazumeva:

1) Praćenje energetskog utroška tokom hoda

2) Neuromuskularne disfunkcije troše više O2 za vreme hoda

90. Patološki hod – vrste

- devijacija normalnog hoda

- nastaje kod mišićno – skeletnog poremećaja

- razdvojiti primarne uzroke patološkog hoda od kompenzatornih mehanizama

1) gubitak dorzalne fleksije stopala

2) slabost extensora kolena

3) preterana fleksija kolena

4) povećana lumbalna lordoza

5) antalgičan hod

6) Trendelburgov hod

91. Gubitak dorzalne fleksije stopala – hod visokog koraka

35

1) Dorzalni fleksori stopala kotrlolišu plantarnu fleksiju kod inicijalnog kontakta stopala o podlogu

2) Značajni su u fazi njihanja

3) DF malo podižu stopalo

4) Slabost DF – stopalo je spušteno u početku faze oslonca – započinje o podlogu u fazi njihanja

5) kompenzatorni mehanizmi:

- cirkumdukcija – kruženje noge - poskakivanje – povećana plantarna fleksija zdrave noge - verikalno podizanje karlice

6) hod visokog koraka (preterana fleksija u kuku i kolnu u fazi njihanja)

- stopalo se više podiže od podlogu

- elevacija karlice na strani klateće noge

92. Slabost extenzora kolena

- ext. kolena – kontrolišu fleksiju kolena

- obostrani deficit – naginjanje karlice unapred

- pojava nestabilnog kolena – genu recurvatum

93. Preterana fleksija kolena

- nastaje fleksiona kontrakutra kolena (efekat kraće noge)

- nastaje kod slabosti ext. kolena

- kod povećanog tonusa fleksora kolena

- nastaje nepouzdano koleno

94. Preterana fleksija kolena

- FL kontraktura kukova

95. Vrste patološkog hoda – antalgičan hod, Trendelburgov hod

Antalgični hod

- unilateralan bol u zglobu

- lat. pomeranje trupa u pravcu zdravog ekstremiteta

36

Trendelburgov hod

- slabost abduktora kuka – pad karlice na suprotnu stranu od oštećene

96. Pomagala za hod – indikacije za propisivanje

Devijacije hoda kod neuromišićnih disfunkcija

1) Periferne lezije

2)Proprioceptivna oštećenja

- hemiparetičan hod - paraparetičan hod

Indikacije za propisivanje

1) poremećaj, balans hoda

2) poremećaj zglobova – nestabilnost

3) prelom u sanaciji

4) bol, zamor, slabost mukulature

97. Pomagala za hod – vrste

- služe za potpuno – delimično eliminisanje opterećenja donjih ekstremiteta

- transmisija opterećenja – prenosi se na gornje ekstremitete i podlogu

a. štapovi b. podlakatne štake c. podpazušne štake d. hodalice

98. Štapovi

- postoje sa jednom, tri i četiri tačke oslonca

1) poboljšavaju balans hoda

2) obezbeđuju rasterećenje pri hodu

3) nosi se u suprotnoj ruci od oštećene noge

4) proširuju površinu oslonca

5) simultano pomeranje sa oštećenim ekstremiteta

37

99. Štake

1) podlakatne

2) podpazušne štake

- poboljšavaju balans hoda

- smanjuju opterećenje donjih ekstremiteta (potpuno ili delimično)

- povećavaju površinu oslonca

- poboljšavaju lateralnu stabilnost

- transfer težine tela preko gornjih ekstremiteta

Podpazušne štake

- veća površina oslonca

- veća lateralna stabilnost

- veće oslanjanje na štake (kontrola pl. brahialisa)

- 5 cm kreće od visine aksile

- 40 cm kraće od visine osobe

Podlakatne štake

- manje lateralne stabilnost

- lakše za hod na manjem prostoru, za hod na stepenicama.

100. Hod sa štakama – vrste hoda

1. Trotaktni hod – jedna noga se ne opterećuje

2. Hod sa delimičnim opterećenjem – modifikovan trotaktni hod

3. Četvorotaktni hod – spor, stabilan

4. Dvotaktni hod

101. Obuka hoda sa štakama

38

1) težina tela treba da je na štakama (ne u pazušnoj jami)

2) zadržati široku površinu oslonca (štake 10 cm napred i sa strane stopala)

3) stopala i štake nesmeju biti u istoj liniji

4) uspravno držanje glave

102. Hodalice

- koriste se kod lošeg balansa pri hodu

- daju najveću stabilnost

- široka površina oslonca

- pogodna za gerijatrijsku populaciju

- ne mogu se koristiti za hod na stepenicama

103. Hod na stepenicama

Hod sa štapom

- penjanje (zdrava noga – štap – bolesna noga)

- silaženje (bolesna noga i štap – zdrava noga)

Hod sa štakama

- penjanje (podiže zdravu nogu – štake – bolna noga)

- silaženje (bolesna noga – štake – zdrava noga)

39