Դեկ տեմ բեր յան գնա ճը

տե ղա փոխ վել է հուն վար

2013թ. հուն վա րին 12-ամս-յա գնա ճը սպա ռո ղա կան շու կա յում կազ մել է 2,6%. այդ թվում՝ պա րե նա յին ապ րանք նե րի գներն ա ճել են 1,9%-ով, ոչ պա րե նա-յին ապ րանք նե րի նը՝ 6%-ով, ծա ռա յու թյուն նե րի սա կագ նե րը՝ 2,2%-ով:

Ըստ Ազ գա յին վի ճա կագ­րա կան ծա ռա յու թյան (ԱՎԾ) տվյալ նե րի՝ 2013թ. հուն վա­րին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի հա մե մատ, սպա ռո ղա կան շու կա յում ար ձա նագր վել է 2,9% գնաճ, ին չը պայ մա­նա վոր վել է հիմ ա կա նում պա րե նա յին ապ րանք նե­րի գնե րի 4,9% ա ճով: Ոչ պա րե նա յին ապ րանք նե­րի գնե րը նշված ժա մա նա­կա հատ վա ծում նվա զել են 0,2%­ով, ծա ռա յու թյուն նե­րի ո լոր տում գրանց վել է սա կագ նե րի 0,8% հա վե լաճ:

Ամ սա կան կտրված քով հուն վա րին պա րե նա յին ապ րանք նե րի գնե րի աճն ու շագ րավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ դեկ տեմ բե րին, պայ մա նա վոր ված ա մա­նոր յա տո նե րով, տե ղի է ու նե նում գնե րի կար ճա­ժամ ետ թռիչ քա յին աճ։

Գ նա ճի հուն վար յան ցու­ցա նի շը, ըստ էու թյան, մե­թո դա բա նու թյան խնդիր է։ Ըստ կի րառ վող մե թո դա­բա նու թյան՝ գնե րի դի տար­կու մը կա տար վել է 2012թ. դեկ տեմ բե րի 28­ին, 2013թ. հուն վա րի 10­ին և 21­ին՝ Երևա նում և 11 բնա կա վայ­րե րում 470 ան վա նում ապ­րանք­ծա ռա յու թյուն նե րի գծով։ Պարզ ա սած՝ դեկ­տեմ բե րի վեր ջին տաս նօր­

Սահ մա նադ րու թյու նը հար կա յի նի հա մար չէր գրվելՀՀ Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նը, հիմք ըն դու նե լով Մար դու ի րա վունք նե րի պաշտ պա նի դի մումն ու հիմ-նա վո րումն ե րը, ո րո շում է կա յաց րել, ո րով սահ մա նա-փա կել է հար կա յին մարմն ի կող մից ան ձանց գույ քի վրա ար գե լանք դնե լու կի րառ ման մե խա նիզմն ե րը։

Խն դիրն այն է, որ հար կա յին մար մի նը ան ձի կող մից հար­կա յին պար տա վո րու թյուն­նե րի պատ շաճ չկա տար ման դեպ քում կի րա ռում է հար­կա յին ար գե լանք ան ձի գույ­քի նկատ մամբ, այն դեպ քում, երբ գո յու թյուն ու նեն հար­կա յին պար տա վո րու թյուն նե­րը ա պա հո վող մի շարք այլ մի ջոց ներ՝ տույ ժեր, կրկնա­պատկ վող տույ ժեր և այլն։

«Հա մա ձայն Սահ մա­նադ րա կան դա տա րա նի ո րոշ ման՝ գույ քի նկատ­մամբ ար գե լան քի կի րա­ռու մը պետք է ի րա կա նաց­վի միայն հար կա յին պար­տա վո րու թյուն նե րի կա­տա րում ա պա հո վող այլ հ ն ա ր ա վո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ­րի սպառ ման պա րա գա­յում և խիստ վե րահս կե­լի ձևով: Այ սինքն՝ հար­

կա յին մարմ ի կող մից գույ քի նկատ մամբ ար գե­լան քը կա րող է կի րառ­վել միայն այլ՝ տույ ժեր, կրկնա պատկ վող տույ ժեր և այլ հնա րա վո րու թյուն­նե րի սպառ ման դեպ քում և ի րա կա նաց վե լու է միայն դա տա կան խիստ վե րահս­կո ղու թյան պա րա գա յում: Հու սով ենք, որ դա տա րա­նի նշված ո րո շու մը կկան­խար գե լի հար կա յին մարմ­նի պաշ տո նա տար ան ձանց կող մից գույ քի ար գե լան քի ան հա մա չափ կի րառ ման և չա րա շա հում ե րի դեպ­քե րը»,– նշված է Մար դու

ի րա վունք նե րի պաշտ պա­նի գրա սեն յա կի տա րա ծած հա ղոր դագ րու թյու նում։

Ան ցած տար վա սեպ տեմ­բե րի վեր ջին ՄԻՊ գրա սեն­յա կը հայ տա րա րու թյուն էր տա րա ծել, ըստ ո րի՝ հար­կա տու նե րի գույ քի վրա ար գե լանք դնե լու՝ Պե տա­կան ե կա մուտ նե րի կո մի­տեի լիա զո րու թյու նը հա­կա սահ մա նադ րա կան է: Այն հա կա սում է ՀՀ Սահ­մա նադ րու թյան 31­րդ հոդ­վա ծին, ո րը սահ մա նում է՝ ոչ ո քի չի կա րե լի զրկել սե­փա կա նու թյու նից, բա ցա­ռու թյամբ դա տա կան կար­

գով՝ օ րեն քով նա խա տես­ված դեպ քե րի:

Այ սինքն՝ Սահ մա նադ­րու թյան հա մա պա տաս­խան դրույ թը նա խա տե­սում է, որ ան ձին «զրկել» սե փա կա նու թյու նից հնա­րա վոր է միայն դա տա­կան կար գով, այն էլ՝ օ րեն­քով նա խա տես ված դեպ­քե րում: «Սե փա կա նու թյու­նից զրկել» դրույ թը իր մեջ նե րա ռում է նաև ան ձի սե­փա կա նու թյան ի րա վուն քի ոչ միայն դա դա րում, այլև այն պի սի սահ մա նա փա­կում, ո րի արդ յուն քում սե­փա կա նա տե րը զրկվում է

ի րեն պատ կա նող օբ յեկտն իր հա յե ցո ղու թյամբ տի րա­պե տե լու, ըստ նշա նա կու­թյան օգ տա գոր ծե լու և այն տնօ րի նե լու հնա րա վո րու­թյու նից: n

Ինչ կա սի Հայ րիկ ա նըխմբագրական

էջ 2 ›››

Քա րե ե րազ ներ Աք րամ Այ լիս լիիցՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Ս տա տուս քվոն և Ե րու սա ղե մի նոր պատ րիար քըՀարցազրույց Հա րի Հա կոբ յա նի հետ

էջ 3 ›››

Բան կերն ա ռա ջան ցիկ ենՆ րանք ա վե լաց րել են մաս նա բա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում

էջ 4 ›››

Ճա նա պարհ նե րը ձեռ քից ձեռք են անց նումՀԲ-ն Հա յաս տա նին ևս $45 մլն -ի վարկ է հատ կաց րել

էջ 5 ›››

Ա սիան գլո բալ շար ժիչԱՄՆ-ը և Եվ րո պան էլ նախ կի նը չեն

էջ 6 ›››

Սե փա կան շա հե րը օ րի նա կան ենԵվ րո պան դեռ պատ րաստ չէ միաս նա կան բյու ջեին

էջ 7 ›››

Գինը՝ 100 դրամ

ԿիզաԿետում

Ֆոտ

ոլու

րՖոտոլուր

| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ., www.civilnet.am

Հա յաս տա նում շա քա րա վա զի ար տադ րու թյան ծա վալ նե րի 4% կրճատ ման պայ-ման նե րում շու կա յում 99% մաս նա բա ժին ու նե ցող «Լուս Աստղ շուգր» (Ա խուր յա նի շա քա րի գոր ծա րան) ըն կե րու թյու նը (փոխ կա պակց ված է ԱԺ պատ գա մա վոր Սամ-վել Ա լեք սան յա նի հետ) հար կե րը նվա զեց րել է 95%-ով։ Բա ցի այդ՝ ըն կե րու թյու նում առն վազն կի սով չափ կրճատ վել է աշ խա տա կից նե րի թի վը։

Գոր ծա րար Սամ վել Ա լեք­սան յա նը շա քա րա վա զի շու կա յում հեր թա կան ան­գամ հար կե րից խու սա փե­լու սխե մա է կի րա ռել։ Տն­տե սա կան մրցակ ցու թյան պաշտ պա նու թյան պե տա­կան հանձ նա ժո ղո վի «Ապ­րան քա յին շու կա նե րում

գե րիշ խող դիրք ու նե ցող տնտե սա վա րող սուբ յեկտ­նե րի և առևտ րա յին ցան­ցե րի (2012թ. դեկ տեմ բե­րի 3­ի դրու թյամբ)» ցան­կի հա մա ձայն՝ ան ցած տա րի շա քա րա վա զի ապ­րան քա յին շու կա յում գե­րիշ խող դիրք է զբա ղեց րել

Ա լեք սան յա նի հետ փոխ­կա պակց ված «Լուս Աստղ շուգր» (Ա խուր յա նի շա քա­րի գոր ծա րա նը) ըն կե րու­թյու նը՝ 99% մաս նա բաժ­նով։ Նույ նիսկ այս պայ­ման նե րում ըն կե րու թյունն ան հաս կա նա լի պատ ճառ­նե րով կտրուկ նվա զեց րել

է պետբ յու ջե վճա րած հար­կե րի ծա վա լը։

Պե տա կան ե կա մուտ նե­րի կո մի տեի (ՊԵԿ) «2012թ. 1000 խո շոր հարկ վճա րող­նե րի» ցան կի հա մա ձայն՝ 2011թ. հա մե մատ ան ցած տա րի ըն կե րու թյան կող մից վճար ված հար կե րի ծա վա լը կրճատ վել է 95,4%­ով կամ 2,6 մլրդ ­ով։ 2012թ. ըն կե­րու թյու նը վճա րել է ըն դա­մե նը 127 մլն ­ի հար կեր։

Մաք սա յին սո ղանցք«Լուս Աստղ շուգ րը» հար կե րը կրճա տել է 95%-ով

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

էջ 5 ›››էջ 4 ›››

Գոր ծա րար Սամ վել ա լեք սան յա նը շա քա րա վա զի շու կա յում հեր թա կան ան գամ հար կե րից խու սա փե լու սխե մա է կի րա ռել։

| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.

2 | Տեսանկյուն

Քա րե ե րազ ներ աք րամ այ լիս լիիցՀայկ Խա նում յան

Ադր բե ջան ցի գրող Աք րամ Այ­լիս լին իր հայ րե նի քում կանգ­նած է հա լա ծանք նե րի լուրջ

վտան գի տակ: Գ րո ղի «Քա րե ե րազ­ներ» գիր քը հա մար ձակ պատ մու­թյուն է իր ծննդա վայր Այ լի սի՝ հայ­կա կան Ա գու լի սի մա սին: Գր­քի գլխա վոր հե րոս նե րը Բաք վում բնակ վող ա գու լիս ցի ադր բե ջան­ցի ներ են, դեպ քե րը կա տար վում են 1980­ա կան նե րի վեր ջե րին, երբ Սում գա յի թում և Բաք վում տե ղի էին ու նե նում հա յե րի ջար դեր: Հա յե րի սպա նու թյան դա ժա նու թյու նը ստի­պում է զու գա հեռ ներ անց կաց նել Ա գու լի սում թուր քե րի կող մից 1919թ. ի րա կա նաց ված կո տո րած նե րի հետ՝ միև նույն ժա մա նակ ման րա մասն նկա րագ րե լով հայ կա կան Ա գու լի սը, հա յե րի մշա կույթն ու կեն ցա ղը:

Գր քի գլխա վոր հե րոս նե րի՝ դե րա­սան Սա դըգ լիի և հո գե բույժ Ա բա սա­լիևի մի ջո ցով ներ կա յաց վում են նաև ա գու լիս ցի ո րոշ հա յեր, ո րոնք բա­ցա ռա պես դրա կան կեր պար ներ են, իսկ տե ղա ցի ադր բե ջան ցի նե րը՝ հիմ­նա կա նում բա ցա սա կան, մար դաս­պան, ու րա ցող, ու րի շի գույ քին տի­րա ցող: Այս գիրքն իր ո րոշ դրվագ­նե րում հի շեց րեց Ֆեթ հի յե Չե թի նի «Մեծ մայրս»: Չե թի նը ինք նա կեն­սագ րա կան այս գրքում պատ մում էր իր տա տի՝ Ցե ղաս պա նու թյան ժա մա­նակ մահ մե դա կա նաց ված և թուր քին կնու թյան վերց ված հա յու հու մա սին: Եվ, ընդ հան րա պես, Աք րամ Այ լիս լիի

ա րա ծը ինձ մոտ մտա զու գոր դում եր ա ռա ջաց րեց Թուր քիա յում ըն թա ցող գոր ծըն թաց նե րի հետ:

Հատ կա պես վեր ջին մե կու կես­եր­կու տաս նամ յակ նե րում Թուր քիա­յում սկսվեց պատ մու թյան վե րագ­նա հատ ման հան րա յին մեծ դիս­կուրս: Լույս տե սան բա վա կա ն թվով գրքեր, հոդ ված ներ, ո րոնք պատ­մում էին հա յե րի, կո տո րած նե րի, Ցե­ղաս պա նու թյան մա սին: Օր հան Փա­մու կի, Հ րանտ Դին քի, բազ մա թիվ ի րա վա պաշտ պան նե րի և այլ մտա­վո րա կան նե րի ֆե նո մեն ներն ա վե լի ընդգծ ված դարձ րեց այս ա մե նը:

Եվ հի մա նման գոր ծըն թաց սկսվում է նաև Ադր բե ջա նում: Ես բա վա կան շատ եմ հան դի պել ադր­բե ջան ցի նե րի, ո րոնք բա ցա հայտ բա րե կա մա բար են խո սել հա յե րի մա սին, ափ սո սա ցել ժա մա նա կին ու նե ցած ի րենց կա պե րը, ցա վա ցել Ադր բե ջա նում առ կա ան հան դուր ժո­ղա կան մթնո լոր տի հա մար: Դ րանք հիմ ա կա նում բաք վե ցի մտա վո րա­կան ներ են ե ղել, ո րոնք կա րո ղա­ցել են ի րենց վեր դա սել Ադր բե ջա­նում ըն թա ցող հա կա հայ կա կան հիս­տե րիա յից: Նույ նիսկ մի եր կու զգու­շա վոր հոդ ված էի կար դա ցել նույն ո գով, սա կայն Այ լիս լիի վեպն ա վե­լին էր, քան կա րե լի էր սպա սել: Այս­պի սի գոր ծե րը որ պես կա նոն պայ­թեց նում են հա մընդ հա նուր կեղ ծի­քի մեջ ապ րող հա սա րա կու թյուն նե­րը, նա մա նա վանդ որ ադր բե ջան ցի ազգն այ սօր փոր ձում են կեր տել հենց պատ մա կան կեղ ծի քի և հա յու­

թյան նկատ մամբ ա տե լու թյան հիմ­քի վրա: Եվ ըն դա մե նը մի գիրք լուրջ կաս կա ծի տակ է առ նում այս ա մե նը: Դ րա հա մար էլ զար մա նա լի չէ Ադր­բե ջա նի ո րոշ շրջա նակ նե րում այս գոր ծի ու նրա հե ղի նա կի նկատ մամբ առ կա ա տե լու թյու նը:

Կար ծում եմ՝ հե ղի նա կին շատ դժվար է ե ղել նման գործ գրե լը (գիր քը գրվել է 2006­2007 թթ.), սա­կայն տար բեր ի րա դար ձու թյուն ներ ստի պել են նրան գրիչ վերց նել: Վե­պում մի դրվագ կա, որ տեղ հո գե­բույժ Ա բա սա լիևը դե րա սան Սա դըգ­լին պատ մում է ա գու լիս ցի քար տաշ Մի նա սի դա ժան սպա նու թյան պատ­մու թյու նը: Մի նա սին, նրա ըն տա նի­քի ան դամ ե րին հարևան մահ մե­դա կա նը սպա նում է կաց նով, ինչ­պես Բու դա պեշ տում ադր բե ջան ցի սպան՝ Գուր գեն Մար գար յա նին: Վե­պում ներ կա յաց ված է, թե ինչ պես են կեղծ վում հայ կա կան տե ղա նուն նե րը, փորձ ար վում ադր բե ջա նա կա նաց նել հայ կա կան մշա կու թա յին ժա ռան գու­թյու նը: Ի վեր ջո նկա րագր ված է այն հա յաս պան մթնո լոր տը, որ կար Ադր­բե ջա նում 1980­ա կան նե րի վեր ջե րին, 1990­ա կան նե րի սկզբնե րին:

Այ լիս լիի այս գիր քը ծնունդ է բու­դա պեշտ նե րի, մե րօր յա պատ մա զեղ­ծա րա րու թյուն նե րի ու հա կա հայ կա­կան նոր հիս տե րիա յի: Այ լիս լիի վե­պը ոչ թե հա յա մետ գործ է, ինչ պես ներ կա յաց նում են ադր բե ջա նա կան ազ գայ նա կան շրջա նակ նե րը, այլ սե­փա կան ժո ղովր դի ո րակ նե րի մա սին մտա ծող հայ րե նա սե րի ողբ: n

Լ րատ վա կան կայ քե րի մի խնդրի մա սինԳե ղամ Վար դան յան,

Media.am

Հա յաս տա նի ցան ցա յին լրատ վա­մի ջոց նե րը նա խա գա հի թեկ նա ծու

Պա րույր Հայ րիկ ա նի դեմ մա հա փոր ձը լու սա բա նե ցին «որ քան ա րագ ու որ­քան շատ, այն քան լավ» սկզբուն քով։ Լ րա հո սը ա ռատ էր ԱԻՄ նա խա գա հի դեմ հար ձակ ման, նրա ա ռող ջա կան վի ճա կի մա սին ման րա մաս նե րով։ Լ րագ րող նե րը ժրա ջան էին ու դի մաց­կուն։ Կայ քե րի այ ցե լու նե րը ստա նում էին ժա մի հա մար կարևոր հիմ ա կան տե ղե կատ վու թյու նը։ Սա կայն հիմ ա­կան մար տա վա րու թյու նը, ո րի մա սին նշե ցի՝ ա րա գու թյամբ հա ղորդ վող լու­րե րի մեծ քա նա կու թյուն, եր բեմ ոչ այն քան ար դա րաց ված է լի նում:

Կայ քե րի լրա հո սում հան դի պում էին ար տա հայ տու թյուն ներ, ո րոնք ո րոշ դեպ քե րում ոչ միան շա նակ կա րող էին ըն կալ վել («Րաֆ ֆի Հով հան նիս­յա նի կի նը ողջ գի շեր ե ղել է Հայ րիկ­յա նի կող քին») կամ ըն թեր ցո ղի մոտ ոչ տե ղին ժպիտ ա ռա ջաց նել («…այս պա հին Հայ րիկ ա նը փոր ձում է քնել»):

Ըն թեր ցո ղը ու զո՞ւմ է կար դալ Հայ­րիկ ա նի նա խա ճա շի կամ օր վա ռե ժի­մի մա սին ընդ հան րա պես՝ բո լոր ման­րա մաս նե րով։ Սա ռեա լի թի շոո՞ւ է, թե՞ ար տա կարգ դեպ քի լու սա բա նում։

Հայ րիկ ա նի վրա կրակ ո ցնե րի դեպ­քում դա սա կան ե րեք մեծ սյու ժե կար, ո րի շուրջ պտտվում էին բո լոր փոքր ու մեծ լու րե րը, ռե պոր տաժ նե րը.

— մա հա փոր ձի ման րա մաս նե րը, ինչ է կա տար վում դեպ քի վայ րում (Տ պագ րիչ նե րի փո ղո ցում),

— Հայ րիկ ա նի ա ռող ջա կան վի ճա կը,

— քա ղա քա կան, պե տա կան, հա սա­րա կա կան գոր ծիչ նե րի, հա րա զատ նե­րի մեկ նա բա նու թյուն նե րը։

Ցան ցա յին մե դիա ներն ընտ րել էին հետև յալ սկզբուն քը՝ յու րա քանչ յուր նոր ստաց վող տե ղե կատ վու թյուն հրա պա րակ վում էր նոր հոդ վա ծի տես քով։ Դա սա կան մո տե ցու մը, երբ ընդ հա նուր մեծ վեր նագ րե րով նյու­թե րը լրաց վում են նոր ման րա մաս նե­րով՝ վեր նագ րե րում ստա նա լով հա­մա պա տաս խան (ԼՐԱՑՎԱԾ) հա վե լու­մը, հիմ ա կա նում ան տես ված էր։

Չեմ ա սում, որ ա ռատ ու մի քա­նի րո պեն մեկ թար մաց վող լրա հո­սը վատ է կամ խիստ ան հար մար է։ Բայց Հայ րիկ ա նի դեպ քի լու սա բա­նու մը Հա յաս տա նի ցան ցա յին մե դիա­նե րի հա մար է լի մի խնդիր բա ցա­հայ տեց: Լ րատ վա կան կայ քե րը հար­մա րեց ված չեն ար տա կարգ դեպ քե­րը հա տուկ ռե ժի մով լու սա բա նե լուն։ Կայ քե րը հիմ ա կա նում (բա ցա ռու­թյու նը, թերևս, azatutyun.am­ն է) չու­նեն ճկուն կա ռուց վածք, երբ հնա րա­վոր է հիմ ա կան մեն յո ւին ա վե լաց նել նոր բա ժին։ Տվյ ալ դեպ քում, կայ քե րի մեն յու նե րում, օ րի նակ, «Մա հա փորձ Հայ րիկ ա նի դեմ» կամ «Հայ րիկ ան» վեր նա գի րը օգ տա տի րո ջը կօգ ներ միան գա մից զտել օր վա կարևոր ի րա­դար ձու թյան մա սին լու րե րը։

Ն ման մո տեց ման օ րի նա կի հա մար հե ռու պետք չէ գնալ։ Ռու սա կան gaze­ta.ru­ն ըն թա ցիկ կարևոր ի րա դար­ձու թյուն նե րի հա մար վա ղուց մեն­յո ւի հատ վա ծում ա ռան ձին տեղ է հատ կաց րել։

Հա յաս տա նում լրատ վա կան կայ քե­րը նա խագ ծե լիս ար տա կարգ դեպ քե­րի հնա րա վո րու թյու նը, հա տուկ հա­վել ված ներն այն քան էլ հաշ վի չեն առ նում։

Բայց ար տա կարգ դեպ քեր, ու զենք թե չու զենք, լի նում են և դ րանք ար­տա կարգ լու սա բա նում են պա հան­ջում։ Ընտ րու թյուն նե րի ժա մա նակ էլ, սո վո րա բար, կայ քերն ար տա կարգ ռե ժի մով են աշ խա տում։ Ու շատ կայ­քե րի լրա հո սը նաև ու ղիղ ե թե րի կամ ին տեր նե տա յին լեզ վով ա սած՝ live blogging­ի ժան րում է լի նում։

Ու այս տեղ էլ հա մա պա տաս­խան գոր ծիք ներ կան, որ Հա յաս­տա նի լրատ վա կան կայ քերն ան­տե սում են։ Օ րի նակ՝ ScribbleLive­ը։ Այն հնա րա վո րու թյուն է տա լիս ըն­թա ցիկ զար գա ցող ի րա դար ձու թյան կեն դա նի ժա պա վեն ստեղ ծել՝ նե­րա ռե լով տեքստ, ֆո տո, վի դեո, օն­լայն քվեար կու թյուն, ու ղիղ հե ռար­ձա կում։ Սա վճա րո վի ծա ռա յու թյուն է, սա կայն այն քան թանկ չէ, որ Հա­յաս տա նի ցան ցա յին մի քա նի լրատ­վա մի ջոց ներ չկա րո ղա նան դրա դի­մաց վճա րել։

ScribbleLive­ը, մաս նա վո րա պես, օգ տա գոր ծում է ռու սա կան «Մոս կովս­կիե նո վոս տին»։ Այս կայ քի գլխա վոր խմբա գիր Ա լեք սանդր Բո գո մո լո վը անց յալ տա րի Բար քեմփ Երևա նի ժա­մա նակ պատ մում էր, թե որ քան է ֆեկ­տիվ է ե ղել ScribbleLive­ը, օ րի նակ, Մոսկ վա յում ընդ դի մու թյան բազ մա­հա զա րա նոց հան րա հա վաք նե րը լու­սա բա նե լու հա մար։

Գու ցե Հա յաս տա նում է՞լ փոր ձար­կեն live blogging­ի այս գոր ծի քը։ n

Հուն վա րի 31­ին նա խա գա հի թեկ նա ծու, ԱԻՄ ա ռաջ նորդ Պա րույր Հայ րիկ ա նի դեմ ի րա կա նաց­ված մա հա փոր ձը կրկին յու րա հա տուկ ինտ րիգ մտցրեց նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի գորշ և ան հե տաքր քիր քա րո զար շա վի մեջ: Այժմ թեկ­նա ծու ներն ու քա ղա քա կան դաշ տը սպա սում են, թե արդ յոք Հայ րիկ ա նը կդի մի՞ Սահ մա նադ րա­կան դա տա րան՝ ընտ րու թյուն նե րը եր կու շա բա­թով հե տաձ գե լու պա հան ջով: ՀՀ Սահ մա նադ րու­թյան հա մա ձայն՝ նա խա գա հի ընտ րու թյու նը երկ­շա բա թյա ժամ ե տով հե տաձգ վում է նա խա գա հի թեկ նա ծու նե րից մե կի հա մար ան հաղ թա հա րե­լի խո չըն դոտ ներ ա ռա ջա նա լու դեպ քում: Որ այդ­պի սի ան հաղ թա հա րե լի խո չըն դոտ կա, ակն հայտ է: Այ սինքն՝ ներ կա յում ընտ րու թյուն նե րը հե տաձ­գել­չհե տաձ գե լու հար ցը ամ բող ջո վին կախ ված է Հայ րիկ ա նից:

Ընտ րու թյուն նե րի հե տաձ գու մը հան րու թյան հա մար դրա կան քայլ կլի նի:

Նախ՝ 1998թ. ա ռա ջին նա խա գահ Լևոն Տեր­ Պետ րոս յա նի հրա ժա րա կա նով նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րը դար ձան ձմե ռա յին գոր ծըն թաց: Ընտ րու թյուն նե րի՝ եր կու շա բա թով հե տաձ գու մը քվեար կու թյան օ րը կտե ղա փո խի գա րուն, և հա­ջորդ ընտ րու թյուն նե րի նա խընտ րա կան շրջա նը թե՛ ընտ րող նե րի, թե՛ թե կա ծու նե րի հա մար ե ղա­նա կի ա ռու մով ա վե լի նպաս տա վոր կլի նի:

Երկ րորդ՝ ընտ րու թյուն նե րի հե տաձ գու մը քա ղա­քա կան ի մաս տով կա րող է հան գեց նել հե տաքր­քիր զար գա ցում ե րի: Ընդ դի մա դիր թեկ նա ծու նե­րի հա մար հե ռուս տա տե սու թյան մի ջո ցով հա վել ալ հնա րա վո րու թյուն կստեղծ վի ի րենց մե սի ջը ա վե­լի լայն հան րու թյա նը հասց նե լու հա մար: Հայտ նի է, որ բնակ չու թյան մեծ մա սի հետ շփվե լու հիմ ա կան մի ջո ցը Հա յաս տա նում շա րու նա կում է մալ հե ռուս­տա տե սու թյու նը, ո րը միայն ընտ րու թյուն նե րի ժա­մա նա կա հատ վա ծում է բաց վում ընդ դի մա դիր նե րի հա մար: Եր կու շա բա թում կա րող է տե ղի ու նե նալ ընդ դի մա դիր թեկ նա ծու նե րի կոն սո լի դա ցիա. 1996թ. փոր ձը խո սուն օ րի նակ է:

Եր րորդ՝ գո նե մա կե րե սա յին ըն կալ ման ա ռու­մով Սերժ Սարգս յա նի քա րո զար շա վը ան հա ջող է ըն թա նում՝ կապ ված մի շարք ծի ծա ղա շարժ և ան հե թեթ դեպ քե րի ու նրա հան պատ րաս տից հայ տա րա րու թյուն նե րի հետ, ո րոնք բա ցա սա­բար են ազ դում գոր ծող նա խա գա հի վար կա նի­շի վրա: Ն ման հայ տա րա րու թյուն նե րի հա վա նա­կա նու թյու նը քա րո զար շա վի եր կա րե լուն զու գա­հեռ կմե ծա նա:

Ե թե Պա րույր Հայ րիկ անն ի րոք ցան կա նում է ընտ­րու թյուն նե րին մի փոքր մրցակ ցա յին բնույթ հա­ղոր դել, չպետք է տա րա կու սի ի րեն ըն ձեռ ված հնա րա վո րու թյունն օգ տա գոր ծե լում: n

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմնադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի

Հրատարակության 3­րդ տարի

Ստորագրված է տպագրության՝ 04.02.2013թ.

Տպաքանակը՝ 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Ինչ կա սի Հայ րիկ ա նը

Խմբագրական

№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |

3|Օրակարգ

Շր ջա փակ ման ճեղ քու մը մեծ նվա ճում կլի ներՌու սա կան «Կո մեր սանտ» թեր թը հար ցազ րույց է վերց րել ՀՀ գոր ծող նա խա գահ, նա խա գա հի թեկ նա ծու Սերժ Սարգս յա նից: Հար ցազ րույ ցը թարգ մա նա բար ներ կա յաց ված է ստորև:

— Ըստ Ձեզ՝ ինչ պի­սի՞ն են Լեռ նա յին Ղա­րա բա ղի խնդրի լուծ ման հե ռան կար նե րը:

— Ղա րա բաղ ցի նե րը ի րենք պետք է ո րո շեն՝ քա ղա քա կան ինչ կար գա վի ճա կով պետք է ապ րեն ա պա գա յում: Սա ինք նո­րոշ ման հա մար մղվող պայ քա­րի դա սա կան օ րի նակ է, և գո յու­թյուն չու նի որևէ փաս տարկ, ո րը կբա ցատ րի՝ ին չու Ար ցա խի ժո­ղովր դի այս ի րա վուն քը պետք է մերժ ված լի նի: Մ նա ցած բո լոր հար ցերն ա ծանց յալ են: Էա կա նո­րեն կարևոր է ամ րապն դել մեր տա րա ծաշր ջա նում սպա ռա զի­նու թյան նկատ մամբ արդ յու նա­վետ վե րահս կո ղու թյան մի ջազ­գա յին մե խա նիզմ ե րը: Ադր բե­ջա նը, լի նե լով ՄԱԿ­ի Անվ տան­գու թյան խորհր դի ոչ մշտա կան ան դամ, գործ նա կա նում սկսեց սպա ռա զի նու թյան հա մար պայ­քար և բա ցա հայ տո րեն խախ տում է Եվ րո պա յում սո վո րա կան զին­ված ու ժե րի մա սին պայ մա նագ րի իր պար տա վո րու թյուն նե րը:

Մենք շա րու նա կում ենք բա­նակ ցու թյուն ներն Ադր բե ջա նի

հետ: Սա կայն այս պի սի պայ ման­նե րում որևէ ա ռա ջըն թաց ակն­կա լելն ի րա կան չէ: Բո լո րը, ով քեր զբաղ վում են այս խնդրով թե´ Մոսկ վա յում, թե´ Վա շինգ տո նում և թե´ Փա րի զում (Մինս կի խմբի միջ նորդ երկր նե րի մայ րա քա­ղաք նե րում), հրա շա լի գի տեն, թե ում մեղ քով մինչ օրս գտնված չէ լու ծու մը: Ն րանք հրա շա լի հաս­կա նում են, թե ով է ընդ հա տել բա նակ ցու թյուն նե րը Քի Ո ւես թում և Կա զա նում: Եվ նրանք գի տեն, որ խնդրի էու թյու նը հա րա կից տա րածք նե րի նկատ մամբ Լեռ­նա յին Ղա րա բա ղի պաշտ պա նու­թյան ու ժե րի վե րահս կո ղու թյու­նը չէ, հետևա բար ո րո շու մը կախ­ված չէ դրանց վե րա դար ձից:

— Ի՞նչ կա րող է ա նել Ռու­սաս տա նը, որ Ղա րա բաղ­յան խնդի րը դառ նա գո նե նվազ պայ թյու նավ տանգ։

— Ռու սաս տանն այս հա կա­մար տու թյու նում կարևո րա գույն միջ նորդ է Ֆ րան սիա յի և ԱՄՆ­ի հետ միա սին։ Միայն շնոր հիվ Ռու սաս տա նի միջ նոր դու թյան հնա րա վոր ե ղավ 1994թ.ստո­

րագ րել հրա դա դար։ Լուրջ հույ­սեր էին կապ վում Ռու սաս տա­նի՝ բարձր մա կար դա կում վեր­ջին միջ նոր դու թյան հետ։ Բայց, ա վաղ, Ադր բե ջա նը ա ռաջ տա­րավ այդ գոր ծըն թա ցը՝ մշտա­պես հան դես գա լով ար դեն փաս տա ցի հա մա ձայ նեց ված փաս տաթղ թում նոր լրա ցում­նե րով ու փո փո խու թյուն նե րով։ Ես շնոր հա կալ եմ Ռու սաս տա­նի բարձր ղե կա վա րու թյա նը հա­կա մար տու թյան լուծ ման ու ղի­նե րի ո րոն մա նը հետևո ղա կան և անձ նա կան մաս նակ ցու թյան հա մար։ Վս տահ եմ, որ բա նակ­ցա յին ձևա չա փե րում միայն նրա ներ կա յու թյու նը զգա լի սա ռեց­նում է շատ տաք գլուխ ներ։

—

Ա ռա վել ի րա կան է դառ­նում Հա յաս տա նի եր կա­թու ղա յին ա պաշր ջա փա­կու մը՝ Աբ խա զիա յով ճա­նա պար հի բա ցու մը: Ի՞նչ է դա նշա նա կում երկ րի հա մար:

— Շր ջա փակ ման ճեղ քու­մը մեծ նվա ճում կլի ներ մեզ հա­մար, ա ռա ջին հեր թին՝ տնտե սու­թյան: Ներ կա յում մեր մի շարք ապ րանք ներ փո խադ րում ե րի անհ նա րի նու թյան կամ բեռ նա­փո խադ րում ե րի թանկ լի նե լու պատ ճա ռով պար զա պես մրցու­նակ չեն: Ի հար կե, անհ րա ժեշտ է բո լոր չորս կող մե րի հա մա ձայ նու­թյու նը: Վեր ջերս այ ցով մեզ մոտ էր վար չա պետ Բի ձի նա Ի վա նիշ­

վի լին և նա ինձ վստա հեց րեց, որ Վ րաս տա նի հա մար ճա նա պար հի բա ցու մը ևս շա հա վետ է:

— Ներ կա յում Ի րա նը Հա­յաս տա նի առևտ րա յին գլխա վոր գոր ծըն կեր նե­րից է: Ինչ պե՞ս եք կա ռու­ցում հա րա բե րու թյուն նե­րը երկ րի հետ, ո րի նկատ­մամբ շրջա փա կում է հայ­տա րա րել գրե թե ամ բողջ աշ խար հը:

— Ն կա տի ու նեք Ի րա նի նկատ­մամբ ՄԱԿ­ի Անվ տան գու թյան խորհր դի սահ մա նած պատ ժա­մի ջոց նե՞ րը: Հա զիվ թե դա կա րե­լի է ամ բող ջա կան շրջա փա կում ան վա նել: Ի հար կե, պատ ժա­մի ջոց ներ կան: Դ րանք հար վա­ծում են Ի րա նի տնտե սու թյա նը և անդ րա դարձ հար վա ծով՝ նաև մեր տնտե սու թյա նը: Սա կայն մենք շա րու նա կում ենք հա մա­տեղ նա խագ ծե րի ի րա կա նա ցու­մը, մաս նա վո րա պես հիդ րոէ ներ­գե տի կա յի ո լոր տում: Ներ կա յում ին տեն սիվ ըն թա նում է Հա յաս­տա նը Ի րա նին կա պող նոր մի­ջազ գա յին մայ րու ղու շի նա րա­րու թյու նը, և հա ջոր դը եր կա թու­ղա յին նա խա գիծն է: n

Թարգ մա նու թյու նը՝ Ս յու զան նա Հով հան նիս յա նի

Ս տա տուս քվոն և Ե րու սա ղե մի նոր պատ րիար քըՀուն վա րի 24-ին Ե րու սա ղե մի Հա յոց պատ րիարք ընտր վեց պատ-րիար քա րա նի Լու սա րա րա պետ Նուր հան ար քե պիս կո պոս Մա-նուկ ա նը: Սի վիլ Նե թը սկայպ-հար ցազ րույց է ու նե ցել է կու մե-նիկ փոր ձա գետ, մի ջազ գա յին ի րա վուն քի մաս նա գետ Հա րի Հա-կոբ յա նի (Harry Hagopian) հետ, ո րը ներ կա յում բնակ վում է Լոն-դո նում: Նա տա րի ներ շա րու նակ հա մա գոր ծակ ցել է Մեր ձա վոր Արևել քի ե կե ղե ցի նե րի խորհր դի և ե կե ղե ցի նե րի խնդրով զբաղ-վող այլ կազ մա կեր պու թյուն նե րի հետ և քա ջա տեղ ակ է Սուրբ հո ղում ե կե ղե ցի նե րի խնդիր նե րին:

— Հա յոց պատ րիար քի ընտ րու թյան ժա մա նակ Դուք Ե րու սա ղե մում էիք: Խո սենք ընտ րու թյուն նե­րի մա սին: Ո՞ւմ է պատ կա­նում վճռո րոշ խոսքն ընտ­րու թյան հար ցում:

— Վճ ռո րոշ խոս քը Սուրբ Հա­կո բի եղ բայ րու թյանն է պատ կա­նում: Այն 36 ե պիս կո պոս նե րից ու ար քե պիս կո պոս նե րից կազմ ված եղ բայ րու թյուն է, ո րի ան դամ ե­րը ձեռ նադր վել են Ե րու սա ղե մում տա րի ներ ա ռաջ, և ո րոնք սփռված են աշ խար հով մեկ: Պատ րիար քի ընտ րու թյան ժա մա նակ նրանք բո լո րը ժո ղով վում են Ե րու սա ղե­մում, ա պա անց նում եր կու­ե րեք ընտ րա կան փու լե րի մի ջով՝ ընտ­րե լու նոր պատ րիար քին:

— Իս րա յե լի կա ռա վա­րու թյու նը որևէ դեր ու նի՞ այս ընտ րու թյուն նե րում, թե՞ միայն եղ բայ րու թյան գործն է դա:

— Եղ բայ րու թյունն ու ե կե ղե ցին են ո րո շում՝ ով է լի նե լու պատ­րիար քի թեկ նա ծուն, այդ ընտ րու­թյուն նե րի արդ յուն քը հայտ նում են ե րեք աշ խար հիկ իշ խա նու­թյուն նե րի՝ Իս րա յե լին, Հոր դա նա­նին ու Պա ղես տի նին: Այս ե րեքն էլ պետք է ի րենց հա մա ձայ նու­թյու նը տան: Սա ոչ միայն Հա­յոց պատ րիար քի դեպ քում է, այլ նաև, օ րի նակ, Հույն ուղ ղա փառ

պատ րիար քի ընտ րու թյան դեպ­քում: Ե րեք աշ խար հիկ իշ խա նու­թյուն նե րի հա վա նու թյու նից հե­տո տե ղի է ու նե նում օ ծու մը, և նոր պատ րիար քը Ե րու սա ղե մում ստանձ նում է լիա զո րու թյուն նե րը:

— Լավ, այս ամ բողջ բարդ գոր ծըն թա ցից հե տո արդ­յոք նո րըն ծա պատ րիար­քը գոր ծո ղու թյուն նե րի ա զա տու թյուն, մանև րե­լու հնա րա վո րու թյուն ու նի՞, ա սենք՝ հայ կա կան հատ­վա ծի հո ղե րի հար ցում կամ Ե րու սա ղե մի քրիս տո­նեա կան տա րածք նե րում, թե՞ նրա գոր ծո ղու թյուն նե­րը հիմ ա կա նում ուղ ղորդ­վում են Իս րա յե լի կա ռա­վա րու թյան կող մից:

— Կար ծում եմ՝ Հա յոց պատ­րիար քը և ուղ ղա փառ աշ խար­հը, ի տար բե րու թյուն մյուս ե կե­ղե ցի նե րի, ո րո շում եր կա յաց նե­լու գոր ծում ու նեն ո րոշ լծակ ներ: Օ րի նակ՝ ան շարժ գույ քի հար­ցում: Ինչ պես գի տեք, Հա յոց ե կե­ղե ցին բա վա կան շատ տա րածք­ներ ու նի ոչ միայն Իս րա յե լում, այլ նաև Հոր դա նա նի ու Պա ղես­տի նի ո րոշ հատ վա ծում, և դ րանց հետ կապ ված հար ցե րում ո րո­շա կի ինք նու րույ նու թյուն ու նի: Այդ տա րածք նե րի հետ կապ ված ո րո շում եր կա յաց նե լիս անհ րա­ժեշտ է պատ րիար քի հա վա նու­

թյու նը: Սա կայն բա ցի այդ տա­րածք նե րից՝ կա Թարգ ման չաց դպրո ցը, ո րը պատ րիար քա րա նի տա րած քում է և ն րա իշ խա նու­թյան տակ է: Պատ րիար քը ազ­դե ցու թյուն ու նի նաև «Ժա ռան­գա վո րաց» ճե մա րա նի վրա, ո րը քա հա նա ներ վե րա պատ րաս տող ճե մա րան է: Այն նախ կի նում ու­ներ քա հա նա ներ Թուր քիա յից և Մեր ձա վոր Արևել քից, բայց այժմ հիմ ա կա նում Հա յաս տա նից են: Եվ ա մե նա կարևո րը՝ նա դեր ու նի Սուրբ հո ղի Տիե զե րա կան քրիս­տո նեա կան ներ կա յու թյու նում: Սուրբ հող ա սե լով՝ նկա տի ու նեմ Հոր դա նա նի, Պա ղես տի նի ու Իս­րա յե լի տա րածք նե րը, որ տեղ հա­յե րը կենտ րո նա կան դեր են խա­ղում ոչ միայն ի րենց պատ կա նող տա րածք նե րի ու ազ դե ցու թյան ա ռու մով, այլ նաև ի րենց կար գա­վի ճա կով և այն հան գա ման քով, որ քրիս տոն յա նե րը հան րու թյան կա ռուց ված քի կարևոր մասն են:

— Հաս կա նում եմ, որ նրանք ի րենց խոսքն ու­նեն ան շարժ գույ քի և այլ խնդիր նե րի հար ցե­րում: Բայցևայն պես, Իս­րա յե լի կա ռա վա րու թյու­նը տար բեր մի ջոց նե րով ու մե խա նիզմ ե րով կա­րող է ազ դել պատ րիար­քա րա նի ո րո շում ե րի վրա: Կա րե լի՞ է արդ յոք են թադ­րել, որ Հա յոց պատ րիար­քը պա կաս ուժ ու նի պե­տու թյան հետ հա րա բե րու­թյուն նե րում, քան քրիս­տոն յա մյուս հա մայնք նե րի ղե կա վար նե րը, ո րոնք նե­րառ ված են Սր բա վայ­րե րի հսկո ղու թյան մա­սին Ստա տուս քվո յի հա­մա ձայ նու թյու նում: Արդ յոք

այդ պատ ճա ռո՞վ է, որ ժա­մա նակ առ ժա մա նակ վե­ճեր են լի նում հա յե րի ու հույ նե րի միջև: Ո՞րն է այս ներ քին վե ճե րի պատ ճա ռը:

— Եր կու հարց բարձ րաց րիք: Ա ռա ջին՝ Հա յոց ե կե ղե ցու և Իս­րա յե լի իշ խա նու թյուն նե րի միջև հա րա բե րու թյուն նե րը. ե կե ղե ցին գտնվում է Իս րա յե լի տա րած­քում և դե ֆակ տո են թարկ վում իս րա յե լա կան ի րա վա սու թյա նը, և ի հար կե, Իս րա յե լը կա րող էր պատ րիար քի կան քը դժվա րաց­նել, կա րող էր ո րո շա կի ճնշում­ներ գոր ծադ րել՝ նրա քա ղա քա­կա նու թյան կամ մի շարք հար­ցե րում կա յաց րած ո րո շում ե րի հետ հա մա միտ չլի նե լու դեպ­քում՝ լի նեն դրանք սե փա կա­նու թյան հետ կապ ված հար ցեր, թե քա ղա քա կան հայ տա րա րու­թյուն ներ: Անց յա լում Իս րա յե լի կա ռա վա րու թյու նը խնդիր ներ ու­ներ հույն պատ րիար քի հետ, քա­նի որ դեմ էր նրա ընտ րու թյա նը:

Սա կայն կա ևս մեկ ի րա կա նու­թյուն, որն ան վա նում ենք ներ­քին ի րա կա նու թյուն. դա Ս տա­տուս քվո յի հա մա ձայ նագ րով ե կե ղե ցի նե րի դա սա վոր վա ծու­թյունն է: Սա ի րա վա կան հա մա­ձայ նու թյուն է, ո րի ար մատ նե րը գնում են մինչև Օս ման յան կայս­

րու թյան ժա մա նակ նե րը, երբ Հույն ուղ ղա փառ, Հայ ա ռա քե­լա կան և Կա թո լիկ ե կե ղե ցի նե րը ի րա վունք ստա ցան ղե կա վա րել կրո նա կան ո րոշ սրբա վայ րեր, մաս նա վո րա պես՝ Սուրբ հո ղի եր կու հիմ ա կան սրբա վայ րե­րը՝ Սուրբ Հա րու թյան տա ճա րը Ե րու սա ղե մում և Սուրբ Ծննդ յան տա ճա րը Բեթ ղե հե մում:

Այս տա ճար նե րում եր բեմ պա­տա հող ծեծկռ տուք նե րը ու վե ճե­րը մեզ՝ աշ խար հիկ մարդ կանց հա մար շատ զայ րա ցու ցիչ են: Երբ ես բարձ րաց նում եմ այս հար ցը կրո նա կան հե ղի նա կու թյուն նե­րի մոտ՝ հայ կամ այ լազ գի, ստա­նում եմ կի սա հա մո զիչ պա տաս­խան. «Պետք է շատ զգույշ լի­նենք, պաշտ պա նենք Ս տա տուս քվո յով նա խանշ ված մեր հա մա­ձայ նու թյուն նե րը: Դա չա նել նշա­նա կում է հետ կանգ նել մեր ի րա­վունք նե րից, քա նի որ ե թե այ սօր մի փոքր զի ջենք, վա ղը զի ջենք, մեր ի րա վունք նե րը աս տի ճա նա­բար կնվա զեն»: Այդ պատ ճա ռով ե կե ղե ցի նե րը Ս տա տուս քվո յի հա մա ձայ նու թյուն նե րին հետևում են գրե թե պա րա նո յիկ կեր պով: nԶ րու ցել է Սալ բի Ղա զար յա նը

Հար ցազ րույցն ամ բող ջու թյամբ կա րող եք դի տել Civilnet.am-ում:

«Վեր ջերս այ ցով

մեզ մոտ էր վար­

չա պետ Բի ձի նա

Ի վա նիշ վի լին և

նա ինձ վստա­

հեց րեց, որ Վ րաս­

տա նի հա մար

ճա նա պար հի բա­

ցու մը ևս շա հա­

վետ է»,­ ա սել է

Սերժ Սարգս յա նը:pres

iden

t.am

Հա րի Հա կոբ յան.

«Հա յոց պատ­

րիար քը և ուղ ղա­

փառ աշ խար հը, ի

տար բե րու թյուն

մյուս ե կե ղե ցի նե­

րի, ո րո շում եր

կա յաց նե լու գոր­

ծում ու նեն ո րոշ

լծակ ներ»: cath

olic

-ew.o

rg.u

k

| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.

4 |

Բան կերն ա ռա ջան ցիկ ենՆ րանք ա վե լաց րել են մաս նա բա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում

Հա յաս տա նի առևտ րա յին բան-կե րի կող մից պետբ յու ջե վճար-ված հար կե րի ծա վալն ա ճել է 19,2%-ով, այն դեպ քում երբ պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա-մուտ ներն ա ճել են 15%-ով։ Ա ռա-ջան ցիկ նման տեմ պի արդ յուն-քում բան կե րի մաս նա բա ժի նը վճար ված հար կե րի ընդ հա նուր ծա վա լում ա վե լա ցել է 0,14-տո-կո սա յին կե տով՝ մինչև 3,57%։

Հա յաս տա նի 21 առևտ րա յին բան կե րից 14­ը ան ցած տա րի ա վե լաց րել են պետբ յու ջե վճար­ված հար կե րի ծա վա լը։ Առևտ­րա յին բո լոր՝ 21 բան կերն ան­ցած տա րի պետբ յու ջե են վճա­րել 25,8 մլրդ ­ի հար կեր, ին չը 2011թ. հա մե մատ ա վե լի է 19,2%­ով կամ 4,1 մլրդ ­ով։ 2012թ. առևտ րա յին բան կե րի մաս նա­բա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում (ա ռանց պար­տա դիր սոցվ ճար նե րի) կազ մել է 3,57%, այն դեպ քում, երբ 2011թ. ցու ցա նի շը 3,43% էր։

Բա ցի այն, որ բան կերն ա վե­լաց րել են մաս նա բա ժին նը ընդ­հա նուր հար կե րի ծա վա լում, նրանց մաս նա բա ժի նը 1000 խո­շոր հար կա տու նե րի կող մից վճար ված 558,5 մլրդ ­ում կազ­մել է 4,6%։ 2011թ. արդ յունք նե րով բան կերն ա պա հո վել էին 1000 խո շոր հար կա տու նե րի վճա րած 483,5 մլրդ հար կե րի 4,4%­ը։

Բան կե րի մաս նա բաժ նի ա վե­լա ցու մը թե՛ խո շոր հար կա տու­նե րի կող մից վճար ված հար կե րի ծա վա լում, թե՛ ընդ հա նուր հար­կա յին ե կա մուտ նե րում ա ռա­ջին հեր թին պայ մա նա վոր ված է նրանց վճա րած հար կե րի ծա­վա լի ա ռա ջան ցիկ ա ճով։ Սա, իր հեր թին, կապ ված է բան կե րի ինչ պես շա հույ թի ա ճի, այն պես էլ ընդ լայն ման հետ։

Բան կա յին հա մա կար գի վճա­րած հար կե րի 91,5%­ը կազ­մում են ուղ ղա կի հար կե րը (շա­

հու թա հարկ, ե կամ տա հարկ)։ 2012թ. բան կա յին հա մա կար­գում չբաշխ ված շա հույթն ա ճել է 5,6 մլրդ ­ով կամ 15%­ով՝ կազ­մե լով 42,7 մլրդ։ Հաս կա նա լի է, որ շա հույ թի ա ճի պայ ման նե րում տե ղի է ու նե նում նաև շա հու թա­հար կի աճ։ Մ յուս կող մից՝ ան ցած տա րի բան կա յին հա մա կար գում մաս նաճ յու ղե րի թիվն ա վե լա ցել է 28­ով, ին չը նշա նա կում է աշ­խա տա կից նե րի թվի ա վե լա ցում։

Ան ցած տա րի ա մե նից շատ ա ճել է «Մել լաթ բան կի» հար կե­րի ծա վա լը՝ 2,1 ան գամ՝ կազ մե­լով 1 մլրդ։ Սա բա վա կան ու շագ­րավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ ըստ բան կի ֆին հաշ վետ վու թյան՝ 2012թ. ըն կե րու թյան շա հույ թը կրճատ­վել է 2,1 մլրդ ­ով կամ 4,5 ան գամ։ Բան կի հար կե րի կտրուկ ա ճը չէր

կա րող տե ղի ու նե նալ նաև ե կամ­տա հար կի հաշ վին, քա նի որ աշ­խա տա կից նե րի թի վը 2012թ. ա վե­լա ցել է ըն դա մե նը մե կով։

Բան կի վճա րած հար կե րի ծա­վա լի ա ճը պայ մա նա վոր ված է հար կա յին օ րենսդ րու թյան ա ռանձ նա հատ կու թյուն նե րով։ Խն դիրն այն է, որ «Շա հու թա հար­կի մա սին» օ րեն քի հա մա ձայն՝ տար վա ըն թաց քում հար կա տուն պար տա վոր է կա տա րել շա հու­թա հար կի կան խավ ճար ներ։ Մու­ծում ե րը կա տար վում են յու րա­քանչ յուր ե ռամս յակ՝ նա խորդ տար վա շա հու թա հար կի փաս­տա ցի գու մա րի կամ շա հու թա­հար կի հաշ վար կա յին մե ծու թյան 18,75%­ի չա փով։ Պարզ ա սած՝ 2012թ. վճա րած շա հու թա հար­կի հա մար բա զա է հան դի սա ցել

2011թ. շա հույ թի մե ծու թյու նը։Ե թե «Մել լաթ բան կի» վճա րած

հար կե րի ծա վա լի ա ճը պայ մա­նա վոր ված է 2011թ. ֆի նան սա­

կան ցու ցա նիշ նե րով, ա պա մյուս բան կե րի նը՝ 2012թ. ֆի նան սա­կան արդ յունք նե րով։ n

Ար մե նակ Չա տին յան

Հար կե րի նման կտրուկ նվա­զու մը բա վա կան ու շագ րավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ Ազ գա­յին վի ճա կագ րա կան ծա ռա յու­թյան տվյալ նե րով՝ ան ցած տա­րի Հա յաս տա նում ար տադր վել է 69,3 հազ. տոն նա շա քա րա­վազ։ Հա մե մա տու թյան հա մար՝ 2011թ. Հա յաս տա նում ար տադր­վել է 72 հազ. տոն նա շա քա րա­վազ, իսկ Ա խուր յա նի շա քա­րա վա զի գոր ծա րա նը վճա րել է 2,74 մլրդ ­ի հար կեր։ Ս տաց­վում է, որ ար տադ րու թյան ծա­վալ նե րի 4% կրճատ ման պայ­ման նե րում ըն կե րու թյան վճա­րած հար կե րի ծա վա լը կրճատ­վել է 95%­ով։

Սա միակ տա րօ րի նակ խնդի րը չէ գոր ծա րա նում։

ՊԵԿ­ի մեկ այլ տվյալ նե րով՝ «Լուս Աստղ շուգր» գոր ծա րա­նում աշ խա տա կից նե րի թի վը

100­ից քիչ է ե ղել (ըն կե րու թյունն ընդգրկ ված չէ «Ֆի նան սա կան տար վա սկզբից 100 և ա վե լի աշ­խա տող նե րի մի ջին ցու ցա կա­յին թիվ հայ տա րա րագ րած կազ­մա կեր պու թյուն նե րի» ցան կում)։ 2011թ. ըն կե րու թյու նը հայ տա րա­րագ րել էր 199 աշ խա տա կից։

Գոր ծա րա նի կող մից հար կե րի և աշ խա տա կից նե րի թվի կրճա­տու մը, ա մե նայն հա վա նա կա­նու թյամբ, օ րենսդ րա կան «սո­ղանց քի» հետևանք է։ Խն դիրն այն է, որ «Մաք սա յին օ րենսգր­քով» 1701 11 (ե ղեգ նից շա քար­հումք ա ռանց բու րա հա ղոր դող ու ներ կող հա վե լում ե րի) ծած­կագ րին դաս վող ապ րանք նե­րի հա մար մաք սա տուր քը հաշ­վարկ վում է 0% դրույ քա չա փով, ե թե նշված ծած կագ րին դաս­վող ապ րանք նե րը ներ մուծ վում են շա քա րի ար տադ րու թյան հա­մար: Այդ հում քը ա զատ ված է նաև ԱԱՀ­ից։

Չի բա ցառ վում, որ օգտ վե լով այս հնա րա վո րու թյու նից՝ Ա լեք­սան յա նը ներկր ված շա քա րա վա­

զը ձևա կեր պել է որ պես հումք, գոր ծա րա նում պար զա պես ի րա­կա նաց վել է փա թե թա վո րում՝

ար տադ րան քը ներ կա յաց նե լով որ պես տե ղա կան ար տադ րու­թյուն։ Պարզ է, որ միայն փա թե­թա վոր ման հա մար մեծ թվով աշ­խա տա կից ներ անհ րա ժեշտ չեն։

Շա քա րա վա զի շու կա յում հար­կե րից խու սա փե լու նոր սխե մա­յի կի րառ ման անհ րա ժեշ տու­թյունն ակ տո ւալ դար ձավ 2011թ. ա ռա ջին կի սամ յա կից հե տո, երբ 1 տոն նա յի մաք սա տուր քը բարձ­րաց վեց եր կու ան գամ՝ մինչև $720։ Այս կերպ փորձ էր ար վում շա քա րա վա զի շու կան դուրս բե­րել ստվե րից։ Մինչ այդ շա քա­րա վա զի մաք սա տուր քը շատ ա վե լի ցածր է ե ղել, քան ապ­րան քի գի նը հա մաշ խար հա­յին շու կա յում, ին չի արդ յուն քում ա վե լի քիչ հար կեր են վճար վել։

Հար կե րից խու սա փե լու նման սխե ման հա զիվ թե դուրս մա­ցած լի ներ իշ խա նու թյուն նե րի ու շադ րու թյու նից։ n

Ա. Չ.

Փողեր

‹‹‹ էջ 1

«Օրա

կարգ

»-ի

արխ

իվից

«Օրա

կարգ

»-ի

արխ

իվից

Մաք սա յին սո ղանցք«Լուս Աստղ շուգ րը» հար կե րը կրճա տել է 95%-ով

Հարկ վճարողի անվանումը

Բանկերի կողմից ՀՀ պետական բյուջե վճարված հարկերի ընդհանուր գումարը (հազ. դրամ)

Ընդամենը, 2012թ.

Ընդամենը, 2011թ.

Տարբե­րու թյուն

Ուղղակի հարկեր (այդ թվում՝

շահութահարկ, եկամտահարկ)

2012թ.

Ուղղակի հարկեր

(այդ թվում՝ շահութահարկ, եկամտահարկ)

2011թ.

Տարբե­րու թյուն

Անուղղակի հարկեր (այդ թվում՝ ԱԱՀ, ակցիզային

հարկ) 2012թ.

Անուղղակի հարկեր

(այդ թվում՝ ԱԱՀ,

ակցիզային հարկ) 2011թ.

Տարբե­րու թյուն

ԱԿԲԱ ԿՐԵԴԻՏ ԱԳՐԻԿՈԼ ԲԱՆԿ 3 642 066,9 2 367 037,1 53,9% 3 527 594,5 2 216 884,3 59% 110 377,1 136 959,4 ­19,4%ԷՅՉ ԷՍ ԲԻ ՍԻ ԲԱՆԿ ՀԱՅԱՍՏԱՆ 2 761 754,9 2 919 058,4 ­5,4% 2 411 145,0 2 547 113,3 ­5,3% 328 186,8 365 945,2 ­10,3%ԱՄԵՐԻԱԲԱՆԿ 2 609 349,2 1 892 125,3 37,9% 2 448 099,0 1 707 286,0 43,4% 145 187,2 181 301,6 ­19,9%ՎՏԲ ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԲԱՆԿ 2 286 146,6 2 463 640,3 ­7,2% 1 959 600,0 2 345 106,7 ­16,4% 213 853,0 113 325,1 88,7%ՀԱՅԲԻԶՆԵՍԲԱՆԿ 1 757 053,6 1 203 883,8 45,9% 1 596 771,3 1 109 851,1 43,9% 135 249,5 84 105,8 60,8%ԱՐԴՇԻՆԻՆՎԵՍՏԲԱՆԿ 1 586 309,5 1 662 412,5 ­4,6% 1 512 796,4 1 550 728,1 ­2,4% 52 554,7 107 322,3 ­51,0%ՅՈՒՆԻԲԱՆԿ 1 405 655,2 1 496 674,1 ­6,1% 1 290 974,3 1 427 775,3 ­9,6% 87 496,7 65 578,5 33,4%ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿ 1 336 931,3 793 255,3 68,5% 1 129 582,3 726 008,7 55,6% 46 416,9 58 359,1 ­20,5%ԻՆԵԿՈԲԱՆԿ 1 235 152,2 1 114 139,9 10,9% 1 207 571,2 1 098 461,1 9,9% 14 119,1 11 221,3 25,8%ԱՌԷԿՍԻՄԲԱՆԿ ԳԱԶՊՐՈՄԲԱՆԿԻ 1 072 802,1 697 643,1 53,8% 938 146,3 635 182,4 47,7% 105 514,2 55 793,9 89,1%ՄԵԼԼԱԹ ԲԱՆԿ 1 016 043,1 486 713,7 108,8% 1 011 022,8 479 789,1 110,7% 1 324,5 3 915,7 ­66,2%ԿՈՆՎԵՐՍ ԲԱՆԿ 875 419,4 759 299,5 15,3% 769 470,7 614 627,2 25,2% 97 316,6 141 553,9 ­31,3%ՀԱՅԷԿՈՆՈՄԲԱՆԿ 819 671,0 604 833,1 35,5% 742 260,8 471 739,7 57,3% 62 738,1 113 252,7 ­44,6%ՊՐՈՄԵԹԵՅ ԲԱՆԿ 752 140,0 441 215,1 70,5% 685 448,8 388 156,4 76,6% 58 310,8 49 038,5 18,9%ԱՆԵԼԻՔ ԲԱՆԿ 585 258,4 813 346,6 ­28,0% 519 794,6 762 460,5 ­31,8% 52 327,9 40 964,6 27,7%ՊՐՈԿՐԵԴԻՏ ԲԱՆԿ 486 307,8 409 350,1 18,8% 388 133,2 316 946,6 22,5% 80 205,7 88 988,9 ­9,9%ԱՐՄՍՎԻՍԲԱՆԿ 478 677,6 436 691,9 9,6% 460 894,6 425 430,0 8,3% 13 422,1 7 653,4 75,4%ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՆԿ 477 509,9 477 955,9 ­0,1% 466 086,9 463 066,1 0,7% 5 634,3 10 821,8 ­47,9%ԲԻԲԼՈՍ ԲԱՆԿ ԱՐՄԵՆԻԱ 408 574,8 373 057,8 9,5% 371 597,2 345 467,4 7,6% 30 442,9 23 838,7 27,7%ԲՏԱ ԲԱՆԿ 107 742,4 138 832,2 ­22,4% 95 345,0 125 283,2 ­23,9% 5 065,6 10 217,0 ­50,4%ԱՐՑԱԽԲԱՆԿ 90 985,9 79 199,9 14,9% 86 952,7 63 473,0 37,0% 2 433,1 11 143,5 ­78,2%ԸՆԴԱՄԵՆԸ 25 791 551,7 21 630 365,6 19,2% 23 619 287,5 19 820 836,2 19,2% 1 648 176,5 1 681 300,7 -2,0%

Հա յաս տա նի

առևտ րա յին բան­

կերն ան ցած տա­

րի պետբ յու ջե են

վճա րել

25,8 մլրդ ­ի

հար կեր։

Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը ախուրյանի շաքարի գործարանում, 23

հոկտեմբերի, 2010թ.:

№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |

5|

Ճա նա պարհ նե րը ձեռ քից ձեռք են անց նում

ՀԲ-ն Հա յաս տա նին ևս $45 մլն -ի վարկ է հատ կաց րելԿա ռա վա րու թյու նը թեև հայ-տա րա րում է Հա զա րամ յակ-նե րի մար տահ րա վեր ներ կոր պո րա ցիա յի (ՀՄԿ) կող-մից Հա յաս տա նում ծրագ րե-րի վերսկս ման հնա րա վո րու-թյան մա սին, սա կայն գյու ղա-կան ճա նա պարհ նե րի վե րա-նո րոգ ման հա մար մի ջոց ներ շա րու նա կում է ներգ րա վել Հա մաշ խար հա յին բան կից։ ՀԲ երևան յան գրա սեն յա կի տնօ-րեն Ժան Մի շել Հա փին ա սում է, որ բան կի՝ $45 մլն վար կա-յին «Կեն սա կան նշա նա կու-թյան ճա նա պարհ նե րի բա-րե լավ ման ծրա գի րը» պետք չէ կա պել Հա զա րամ յակ նե րի մար տահ րա վեր նե րի ծրագ րե-րի հետ, քա նի որ գյու ղա կան ճա նա պարհ նե րի վե րա նո րո-գում ի րա կա նաց վում է նաև մի ջազ գա յին ֆի նան սա կան այլ կա ռույց նե րի, մաս նա վո-րա պես՝ Ա սիա կան զար գաց-ման բան կի կող մից։

Ան ցած ուր բաթ հրա վի րած ա սու լի սին Ժան Մի շել Հա­փին նշել է, որ Հա մաշ խար հա­յին բան կի գոր ծա դիր տնօ րեն­նե րի խորհր դի կող մից հաս­տատ ված վար կա յին այս ծրա­գի րը կա ջակ ցի հա մայնք նե րի հա սա նե լիու թյան բա րե լավ ման ուղ ղու թյամբ Հա յաս տա նի կա­ռա վա րու թյան ըն թա ցիկ աշ խա­տանք նե րին՝ ա պա հո վե լով 170 կմ կեն սա կան նշա նա կու թյան ավ տո ճա նա պարհ նե րի վե րա­կանգ նում՝ միև նույն ժա մա նակ աշ խա տա տե ղեր ստեղ ծե լով հիմ ա կա նում գյու ղա կան ազ­գաբ նակ չու թյան հա մար։

Ծ րագ րի ի րա կա նաց ման ա ռա ջին տար վա ըն թաց քում նա խա տես վում է վե րա կա ռու­ցել 73 կմ կեն սա կան նշա նա­կու թյան ճա նա պարհ ներ Ա րա­գա ծոտ նի, Ար մա վի րի, Գե ղար­քու նի քի, Կո տայ քի, Լո ռու և Ս յու նի քի մար զե րի 31 հա մայնք­նե րում (յոթ տե ղա մա սեր)։ Այս

ճա նա պարհ նե րից օգտ վում է շուրջ 70 հազ. մարդ։

Հա փիի խոս քով՝ չնա յած 2009­ից ի վեր ար ձա նագր­ված տե սա նե լի դրա կան տե­ղա շար ժե րին՝ Հա յաս տա նում կեն սա կան նշա նա կու թյան ճա­նա պարհ նե րի մոտ 50%­ը շա­րու նա կում է մալ վատ վի ճա­կում, ո րոնց վե րա կանգն ման ու պահ պա նու թյան հա մար դեռևս ներդ րում ե րի կա րիք է զգաց­վում։ Ըստ ՀԲ­ի՝ կեն սա կան նշա նա կու թյան ավ տո ճա նա­պարհ նե րի ան բա րե կարգ հատ­ված նե րի հետևան քով ա ճում են տրանս պոր տա յին ծախ սե­րը, և ա վե լի շատ ժա մա նակ է ծախս վում ճա նա պարհն անց­նե լու հա մար, ինչն էլ հան գեց­նում է գյու ղատն տե սա կան շու­կա յի կամ հիմ ա կան ծա ռա յու­թյուն նե րի, ա ռող ջա պա հա կան ու կրթա կան ծա ռա յու թյուն նե­րի հա սա նե լիու թյան սահ մա­նա փա կում ե րին՝ բա ցա սա բար անդ րա դառ նա լով երկ րի մրցու­նա կու թյան վրա։

«Ինչ պես ծրագ րի սկզբում, այն պես էլ կեն սա կան նշա նա­կու թյան ճա նա պարհ նե րի լրա­ցու ցիչ հատ ված նե րի վե րա­կանգն ման ըն թաց քում գյու­ղա կան բնա կա վայ րե րում կստեղծ վեն ժա մա նա կա վոր աշ խա տա տե ղեր, և կ բա րե­լավ վի հիմ ա կան սո ցիա լա­կան ծա ռա յու թյուն նե րի հա­

սա նե լիու թյու նը», – ա սել է ՀԲ ներ կա յա ցու ցի չը։

Ըստ Հա փիի՝ 2009թ. «Կեն­սա կան նշա նա կու թյան ճա նա­պարհ նե րի բա րե լավ ման ծրագ­րով» Հա մաշ խար հա յին բան կը հատ կաց րել է $101,6 մլն։ Արդ­յուն քում բա րե կարգ վել են 433 կմ ճա նա պարհ ներ Հա յաս տա­նի մար զե րում, վե րա կա ռուց­վել է կեն սա կան նշա նա կու­թյան ճա նա պար հա յին ցան ցի շուրջ 10%­ը: ՀԲ ներ կա յա ցուց­չի խոս քով՝ նոր վար կա յին մի­ջոց նե րով ծրագ րի ի րա կա նաց­ման նա խա ձեռ նու թյու նը ե կել է կա ռա վա րու թյու նից։

Հար ցին, թե ին չու է կա ռա վա­րու թյու նը ներգ րա վում վար կա­յին մի ջոց ներ այն դեպ քում, երբ հայ տա րա րում է Հա զա րամ յակ­նե րի մար տահ րա վեր ներ կոր­պո րա ցիա յի կող մից ֆի նան սա­վոր ման վե րա կանգն ման հնա­րա վո րու թյան մա սին, Հա փին պա տաս խա նել է, որ պետք է ծա նո թա նալ Հա յաս տա նի ճա­նա պար հա յին քար տե զին, և պարզ կերևան ճա նա պարհ նե­րի առ կա խնդիր նե րը։ «Հա յաս­տա նի ճա նա պարհ նե րի վե րա­նո րոգ ման հար ցում ստեղծ վել են գոր ծըն կե րա յին հա րա բե րու­թյուն ներ բո լոր ֆի նան սա կան կա ռույց նե րի միջև։ Հա մա գոր­ծակ ցու թյուն է ե ղել նաև ՀԲ­ի և ՀՄԿ­ի միջև, մաս նա վո րա­պես կա ռույց նե րը փո խա նակ վել

են ճա նա պար հա յին նա խագ­ծե րով», – ա սել է ՀԲ երևան յան գրա սեն յա կի տնօ րե նը։

ՀԲ «Կեն սա կան նշա նա կու­թյան ճա նա պարհ նե րի բա րե­լավ ման ծրա գի րը» մեկ նար­կեց 2009թ., երբ ՀՄԿ տնօ րեն­նե րի խոր հուր դը, հաշ վի առ­նե լով մի շարք ցու ցա նիշ նե րով (նե րառ յալ՝ քա ղա քա կան) Հա­յաս տա նի բա վա կան ցածր կա­տա րո ղա կա նը, կա սեց րեց Գ յու­ղա կան ճա նա պարհ նե րի վե րա­կանգն ման $67,1 մլն ընդ հա նուր ար ժո ղու թյամբ ծրա գի րը։ ՀՄՀ­ Հա յաս տա նի կող մից կազմ ված ճա նա պարհ նե րի նա խագ ծե­րը հանձն վե ցին ՀԲ­ին՝ դա դա­րեց ված՝ 171 կմ ճա նա պարհ նե­րի վե րա կանգ նու մը ֆի նան սա­վո րե լու հա մար։

Հա յաս տա նում գյու ղա կան նշա նա կու թյան ճա նա պարհ նե­րը, ի հար կե, գտնվում են անմ­խի թար վի ճա կում, բայց ե թե կա ռա վա րու թյու նը վստահ լի­ներ ՀՄԿ­ի կող մից ծրագ րի վե­րա կանգն ման հար ցում, հա զիվ թե գնար վար կա յին նոր մի ջոց­նե րի ներգ րավ ման, ընդ ո րում՝ լո ղա ցող տո կո սադ րույ քով։ ՀԲ նոր վար կա յին մի ջոց նե րը հատ­կաց վել են Վե րա կա ռուց ման և զար գաց ման մի ջազ գա յին բան­կի պայ ման նե րով՝ 25 տա րի մար ման ժամ ե տով, ո րից տա­սը տա րին՝ ար տոն յալ։ n

Ա. Չ.

յա կի գնե րի ա ճը տե ղա փոխ վել է հուն վար։

Մե թո դա բա նա կան այս մո­տե ցու մը հնա րա վո րու թյուն է տա լիս դեկ տեմ բե րին ար ձա­նագ րել 12­ամս յա ա վե լի փոքր գնաճ՝ դրա մի մա սը տե ղա փո­խե լով հա ջորդ տար վա հուն վար։ Հուն վար յան գնաճն էլ հնա րա­վոր է լի նում նվա զեց նել ամ ռա­նը՝ գյու ղատն տե սա կան սե զո նին ար ձա նագ րող գնանկ ման մի ջո­ցով։ Ն ման մե թո դա բա նու թյու­նը, օ րի նակ, թույլ է տվել ան­ցած տար վա դեկ տեմ բե րին ար­ձա նագ րել 12­ամս յա գնա ճի 3,2% ցու ցա նիշ։

Որ ան ցած տար վա դեկ տեմ բե­րի գնա ճը մա սամբ «տե ղա փոխ­վել» է այս տար վա հուն վար,

նկա տե լի է ա ռան ձին ապ րան քա­տե սակ նե րի գնե րի վար քագ ծից։

Այս պես՝ 2013թ. հուն վա րին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի հա մե մատ, հան րա պե տու թյու նում ար ձա­նագր վել է պա րե նա յին ապ­րանք նե րի 5,1% գնաճ, ին չի վրա իր ան մի ջա կան ազ դե ցու թյունն է թո ղել մրգի, բան ջա րե ղե նի և կար տո ֆի լի ապ րան քախմ բե րում գնե րի 11,8­31,8% ա ճը։ Բան ջա­րե ղե նի և կար տո ֆի լի ապ րան­քախմ բում ամ սա կան կտրված­քով ար ձա նագր ված 31,8% գնա­ճը պայ մա նա վոր ված է լո լի կի (37,4%), սմբու կի (59,2%), կա նաչ սո խի (64,7%), խա ռը կա նա չե­ղե նի (1,8 ան գամ) գնե րի ա ճով։ 2013թ. հուն վա րին կար տո ֆի լը թան կա ցել է 7,4%­ով։

Հուն վա րին մսամ թեր քի ապ­րան քախմ բում դեկ տեմ բե­

րի հա մե մատ գներն ա ճել են 1%­ով, ընդ ո րում՝ խո զի մի սը թան կա ցել է 0,7%­ով, տա վա­րի մի սը՝ 1,9%­ով, բաս տուր ման՝ 1%­ով։

Պա րե նա յին ապ րանք նե րի գնե րի ա ճի ֆո նին 2013թ. հուն­վա րին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի

հա մե մատ, ոչ պա րե նա յին ապ­րանք նե րի շու կա յում ար ձա­նագր վել է 0,2% գնան կում, ին չը պայ մա նա վոր ված է ե ղել կոշ կե­ղե նի՝ 2,2%, այ գե գոր ծա կան ապ­րանք նե րի՝ 1,7%, հա գուս տի և գործ ված քի՝ 1,1% գնան կու մով։ n

Ա.Չ.

Փողեր

‹‹‹ էջ 1

gov.

am

WTI BrenT նավթ

385

395

405

415

425

04.08 04.11 04.02

7000

7800

8600

04.08 04.11 04.02

490

510

530

550

04.08 04.11 04.02

11,80

12,50

13,20

04.08 04.11 04.02

210

250

290

330

370

04.08 04.11 04.02

1,20

1,27

1,34

04.08 04.11 04.02

70

95

120

04.08 04.11 04.02

1500

1600

1700

1800

04.08 04.11 04.02

Տվյալները վերցված են 04.02, Երևան, ժ. 16:00

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար

պղինձ (LME)

ցորեն (cBT)

ռուբլի/դրամ

եվրո/դրամ

դոլար/դրամ

ՀՀ կԲ comex ոսԿի 100

8313 24.3q 0.29%

283.20 2.11p 0.75%

406.54 0.03q 0.01%

552.12 3.78q 0.68%

13.57 0.01q 0.07%

1.357 0.01q 0.64%

96.8 0.97q 0.99%115.98 0.78q 0.67%

1669.0 8.5q 0.51%1665 5.6q 0.34%

Դեկ տեմ բեր յան գնա ճը տե ղա փոխ վել է հուն վար

Հուն վա րին պա­

րե նա յին ապ­

րանք նե րի գներն

ա ճել են 1,9%­ով։

Վար չա պետ Տիգ­

րան Սարգս յանն

ըն դու նում է ՀԲ

երևան յան գրա­

սեն յա կի ղե կա­

վար Ժան մի շել

Հա փիի գլխա վո­

րած պատ վի րա­

կութ յու նը, 31

հուն վա րի, 2013թ.:

Ֆոտ

ոլու

ր

| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.

6 |

Կր թու թյու նը ե կամ տա բեր չէ

Ա մե րիկ ան հա մալ սա րա նա կան հիմ ադ րամ ե րը տա րին

վնա սով են փա կելԱն ցած ֆի նան սա կան տա րին բա րեն պաստ չի ե ղել ԱՄՆ-ի քո լեջ-նե րի և հա մալ սա րան նե րի կրթա կան ոչ առևտ րա յին հիմն ադ րամ-նե րի հա մար: Ան հա ջող ներդ րումն ե րի հետևան քով նրանք կորց-րել են մի ջի նը ակ տիվ ե րի 0,3%-ը: Ներդ րու մա յին ցու ցա նիշ նե րը շատ ա վե լի բար վոք են ե ղել խո շոր հիմն ադ րամն ե րի հա մար՝ ի տար բե րու թյուն նրանց «կրտսեր եղ բայր նե րի»։

Ա մե րիկ ան NACUBO և Commonfund ըն կե րու թյուն նե­րի ու սում ա սի րու թյունն ընդգր­կում է $406 մլրդ ­ի ակ տիվն եր տնօ րի նող 831 քո լեջ և հա մալ­սա րան։ Այս պես՝ ու սում ա սի րու­թյան հա մա ձայն՝ 2011 ֆի նան­սա կան տա րում ԱՄՆ­ի բու հե րի ներդ րում ե րի ե կամ տա բե րու­թյու նը կազ մել է 19,2%. հա ջո ղու­թյու նը հնա րա վոր չի ե ղել կրկնել 2012թ.։ Հա մալ սա րա նա կան հիմ­նադ րամ ե րի ներդ րում երն ան­ցած տա րի վնա սա բեր են ե ղել՝ նրանք կորց րել են ակ տիվն ե րի 0,3%­ը։ Արդ յուն քում վեր ջին տա­սը տա րի նե րի կտրված քով հիմ­նադ րամ ե րի մի ջին ե կամ տա բե­րու թյու նը նվա զել է մինչև 6,2%՝ զգա լիո րեն զի ջե լով մի շարք բու հե րի կող մից թի րա խա յին սահ ման ված 7,4%­ին։

Բու հե րի ներդ րում ե րի ե կամ­տա բե րու թյունն ուղ ղա կիո րեն կախ ված է տնօ րին վող ակ տիվ­նե րի ծա վա լից: Ա ռա վել հա­ջող ներդ րում ե րը ա վե լի քան $1 մլրդ ­ի ակ տիվն եր ու նե ցող բու հե րինն են ե ղել. նրանց հա­ջող վել է սե փա կան կա րո ղու­թյու նը 2012թ. ա վե լաց նել 0,8%­ով։ $51­100 մլն ծա վա լով հիմ­նադ րամ ե րի ներդ րում ե րը վնա սա բեր են ե ղել՝ 1%­ով։

Ու սում ա սի րու թյան հե ղի նակ­

նե րի կար ծի քով՝ հիմ ադ րամ ե­րի բա ցա սա կան ցու ցա նիշ նե րը պայ մա նա վոր ված են օ տա րերկր­յա ֆոն դա յին շու կա նե րի ոչ բա­րեն պաստ ի րա վի ճա կով։ Այս տեղ բու հե րը կորց րել են ներդ րում­նե րի 12%­ը: ԱՄՆ­ի ֆոն դա յին շու կան մաս նա կիո րեն է «փոխ­հա տու ցել» վնա սը։ Այս տեղ կա­տար ված ներդ րում ե րի ե կամ­տա բե րու թյու նը կազ մել է 2%՝ պար տա տոմ սե րում կա տար ված ներդ րում ե րի 6,8%­ի հա մե մատ։

Հա մա ձայն ու սում ա սի րու­թյան հե ղի նակ նե րի՝ կրթա կան ոչ առևտ րա յին հիմ ադ րամ­ներն ա վե լի ու ա վե լի ռիս կա յին են դառ նում այն ներդ րող նե րի հա մար, ո րոնք նա խընտ րում են ներդ րու մա յին այ լընտ րան քա յին գոր ծիք նե րը՝ հա մե մատ հեջ ֆոն­դե րի ու ուղ ղա կի ներդ րում ե րի։

Այ դու հան դերձ, հա մալ սա րա­նա կան հիմ ադ րամ ե րը շա­րու նա կում են մալ ԱՄՆ­ի բու­հե րի ֆի նան սա վոր ման կարևոր աղբ յուր նե րի թվում. բու հա­կան ծախ սե րին մի ջի նը բա ժին է ընկ նում հիմ ադ րա մի ակ տիվ­նե րի 4­5%­ը: Բու հե րը, ո րոնց հիմ ադ րամ ե րի ծա վա լը գե­րա զան ցում է $1 մլրդ ­ը, սե փա­կան կա րիք նե րի մինչև 16%­ը ֆի նան սա վո րում են նման հիմ­նադ րամ ե րի մի ջո ցով։ n

մեծ փողեր

Ա սիան գլո բալ շար ժիչԱՄՆ-ը և Եվ րո պան էլ նախ կի նը չեն

Ան ցած ե ռամս յա կում Ֆի լի-պին նե րի և Թայ վա նի տնտե-սու թյուն նե րը կան խա տես վա-ծից ա վե լի ա րագ են ա ճել, գոր ծազր կու թյան մա կար դակն ար ձա նագ րել է վեր ջին հինգ տա րի նե րի նվա զա գույն մա-կար դա կը՝ 2012թ. վեր ջին դառ-նա լով տնտե սա կան ա ճի հիմ-նա կան ազ դա կը: Այս ա մե-նը խո սում է գլո բալ տնտե-սու թյան վե րա կանգն ման մեջ Ա սիա յի ա ռա ջա տար դե րի մա սին։

2012թ. չոր րորդ ե ռամս յա կում Ֆի լի պին նե րում ՀՆԱ­ի ա ճը կազ մել է 6,8%, Թայ վա նում՝ 3,42%: Սին գա պու րում գոր ծազր­կու թյան մա կար դակն ըն դա մե նը 1,8% է ե ղել։

Մի ջազ գա յին վար կան շա յին Moody’s գոր ծա կա լու թյան գլխա­վոր տնտե սա գետ Գ լեն Լևի­նի կար ծի քով՝ Ա սիան գլո բալ տնտե սու թյան վե րա կանգն ման ա ռա ջա տարն է: Ա վե լին՝ Չի նաս­տա նի կա ռա վա րու թյու նը խթա­նում է տնտե սու թյու նը, ին չը բե­րե լու է տա րա ծաշր ջա նի ընդ հա­նուր տնտե սա կան ա ճի:

Թայ վա նը 2013թ. տնտե­սա կան ա ճի կան խա տե սու­մը բարձ րաց րել է մինչև 3,53%՝ հաշ վի առ նե լով այն, որ Չի­նաս տա նի տնտե սա կան վե­րել քը կխթա նի երկ րից ար տա­հա նում ե րի ծա վա լը: Ակն կալ­վում է, որ Թայ վա նը տե ղա­կան ըն կե րու թյուն նե րին թույլ

կտա յո ւա նով բիզ նես վա րել ար դեն փետր վա րին՝ ընդ լայ­նե լով օ տա րերկր յա ներդ րող­նե րի ներ կա յու թյու նը երկ րում։ 2012թ. դեկ տեմ բե րին Թայ վա­նից Չի նաս տան ար տա հա նում­նե րը տա րե կան կտրված քով ա ճել են 12,6%­ով։ 2012թ. Թայ­վա նի տնտե սու թյունն ա ճել է 1,25%­ով: Ակն կալ վում է, որ ըն­թա ցիկ տա րում այս երկ րից ար­տա հա նում ե րը կա ճեն 6,07%­ով, գնա ճը կկազ մի 1,31%:

Փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ Թայ վա նը տա րա ծաշր ջա նի և գ լո բալ տնտե սու թյան լա վա գույն բա րո մետրն է, քա նի որ ար տա­

հան ման ուղղ վա ծու թյան եր կիր է:

Եվ րո պա յի խո շոր տնտե սու­թյուն նե րում, ինչ պես և ԱՄՆ­ում, ի րադ րու թյու նը շատ ա վե լի վատ է։ Այս տա րա ծաշր ջան ներն այլևս չեն կա րող հա վակ նել գլո բալ տնտե սա կան ա ճի շար ժի չի դե­րին, ինչ պես նախ կի նում էր:

Bloomberg­ի հար ցում ե րի հա մա ձայն՝ 2013­2014 թթ. Ֆի լի­պին նե րը կհայտն վի աշ խար հի ա մե նաա րագ ա ճող երկր նե րի թվում։ Ա վե լին՝ Ա սիան գլո բալ տնտե սու թյան շար ժի չի դե րը կպահ պա նի ա ռա ջի կա տա րի­նե րին ևս։ n

Ս խալ գնաճԱՄՀ-ն «դե ղին քարտ» է ցույց տվել Ար գեն տի նա յին

Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ-նադ րա մը (ԱՄՀ) քննա դա տել է Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րութ-յա նը՝ երկ րի ՀՆԱ-ի և ս պա ռո-ղա կան գնե րի ին դեք սի (գնաճ) մա սին ոչ ճշգրիտ տվյալ ներ տրա մադ րե լու հա մար։

ԱՄՀ տնօ րեն նե րի խոր հուր դը Ար գեն տի նա յի իշ խա նութ յուն­նե րից պա հան ջել է մինչև ըն­թա ցիկ տար վա նո յեմ բե րի 13­ը շտկել պաշ տո նա կան վի ճա­կագ րութ յու նը և փո խել մակ­րոտն տե սա կան հիմ ա կան ցու ցա նիշ նե րի հաշ վարկ ման մե թո դա բա նութ յու նը:

Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րութ­յան նկատ մամբ հիմ ադ րա մի կոշտ դիր քո րո շու մը պայ մա նա­վոր ված է նրա նով, որ խնդի րը օ րա կար գում է 2012թ. սեպ տեմ­բե րից, իսկ իշ խա նութ յուն նե­րը մինչ այժմ անհ րա ժեշտ մի­ջո ցա ռում եր չեն ձեռ նար կել։ « Բո ւե նոս Այ րե սը չի կա տա րում երկ կողմ հա մա գոր ծակ ցութ յու­նից բխող պար տա վո րութ յուն նե­րը»,­ աս ված է ԱՄՀ հա ղոր դագ­րութ յան մեջ։

ԱՄՀ կա նոն նե րի հա մա ձայն՝ հիմ ադ րա մը կա րող է ան դամ ցան կա ցած պե տութ յան, ստանձ­նած պար տա վո րութ յուն նե րի կո­պիտ խախտ ման դեպ քում, ժա­

մա նա կա վո րա պես զրկել ձայ­նի ի րա վուն քից, ան գամ՝ ան­դա մութ յու նից: Այլ կերպ ա սած՝ Ար գեն տի նա յին ԱՄՀ­ում «դե ղին քարտ» են ցույց տվել:

ԱՄՀ­ն դա դա րել է վստա հել Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րութ յա­նը այն բա նից հե տո, երբ երկ­րի նա խա գահ Նես տոր Կիրշ նե րը փո խել է վի ճա կագ րա կան ծա­ռա յութ յան աշ խա տա կից նե­րին։ Ըստ ա մե րիկ ան լրատ վա­մի ջոց նե րի՝ Կիրշ նե րի կի նը և երկ րի նա խա գա հի պաշ տո նում նրան փո խա րի նած Ք րիս տի նա Ֆեռ նան դե սը անհ րա ժեշտ քայ­լեր չի ձեռ նար կել մակ րոտն տե­սա կան հիմ ա կան ցու ցա նիշ­նե րի հաշ վար կի հա մընդ հա­նուր մե թո դա բա նութ յան վե րա­կանգն ման ուղ ղութ յամբ։

Ար գեն տի նա յի կա ռա վա­րութ յան տվյալ նե րով՝ երկ րում գնա ճի մա կար դա կը 10% է։ Մի շարք փոր ձա գետ նե րի կար­ծի քով՝ ի րա կա նում այն եր կու ան գամ բարձր է: ԱՄՀ­ի հուն­վա րի 24­ին հրա պա րա կած « Հա մաշ խար հա յին տնտե սութ­յան հե ռան կար ներ» զե կույ ցի հա մա ձայն՝ 2012թ. Ար գեն տի­նա յում ՀՆԱ­ի ա ճը (կա ռա վա­րութ յան տվյալ նե րով) կազ մել է 8,9%։ Սա հիմ ադ րա մում չա­փա զանց ված ցու ցա նիշ են հա­մա րել։ ԱՄՀ­ի գնա հատ մամբ՝ 2012թ. Ար գեն տի նա յի տնտե­սութ յան ա ճը դան դա ղել է մինչև 2,6%, 2013թ. սպաս վում է 3,1% աճ։ n

Ամերիկան խոշորագույն համալսարանական հիմնադրամները

ԲուհըԱկտիվների

ծավալը 2012թ. ( մլրդ, $)

Եկամ տա­բերու թյունը

(%)Harvard University 30,44 ­4,10Yale University 19,35 ­0,10University of Texas System 18,26 6,50Stanford University 17,04, 3,20Princeton University 16,95 ­0,9Massachusetts Institute of Technology 10,15 4,5University of Michigan 7,69 ­1,8Columbia University 7,65 ­1,7Texas A&M University System 7,64 9,10Northwestern University 7,12 ­0,9

Աղբյուրը՝ NACUBO

ամՆ­ի հա մալ սա րա նա կան հիմ ադ րամ ե րը ան ցած տա րի կորց րել են ակ տիվ ե րի

մոտ 0,3%­ը։

win

.tue

.nl

ամՀ­ն չի հա վա­

տա ցել ար գեն տի­

նա յում գնա ճի 10%

ցու ցա նի շին։

Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելանը

blog

s.ft.com

Թայ վա նը, փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով, տա րա ծաշր ջա նի և գ լո բալ տնտե սու թյան

լա վա գույն բա րո մետրն է։

blog

.join

smsn

.com

№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |

7|

Կ վե րած վի արդ յոք Սուրբ Սո ֆիան մզկի թի

Մա րաշ քա ղա քից Թա լիփ Բոզ-քուրթ ա նու նով մի թուրք Թուր-քիա յի Ազ գա յին մեծ ժո ղո վին ա ռա ջար կել է Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը (թուր քե րը տա ճարն ան վա նում են Ayasofya) մզկի-թի վե րա ծել: Թուր քիա յի մեջ-լիսն ըն դու նել է ա ռա ջար կը, հար ցը մտցրել օ րա կարգ, ո րից հե տո էլ թուր քա կան հա սա րա-կու թյան տար բեր շեր տե րում թեժ քննար կումն եր են սկսվել։

Habervakti.com կայ քը գրում է՝ ոչ մի ար գելք չկա, որ Սուրբ Սո­ֆիան կրկին մզկիթ դառ նա: Այն կա րող է դուրս բեր վել Թուր­քիա յի մշա կույ թի նա խա րա րու­թյան վե րահս կո ղու թյու նից և հանձն վել Կ րո նա կան գոր ծե րի նա խա գա հու թյանը։

1935թ. Թուր քիա յի նա խա րար­նե րի խորհր դի ո րոշ մամբ Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը ստա ցավ թան գա րա նի կար գա վի ճակ. այժմ այն գոր ծող թան գա րան է: Թուր քիա յում շա տե րը կար­ծում են, որ Սուրբ Սո ֆիան թան­գա րան դարձ նե լու գա ղա փա րը պատ կա նում է Թուր քիա յի Հան­րա պե տու թյան հիմ ա դիր Մուս­տա ֆա Քե մա լին: Տա ճա րը կրկին մզկի թի վե րա ծե լու կողմ ա կից­նե րը պնդում են, որ 1935թ. ո րո­շու մը ժա մա նա կա վոր էր: Բա ցի այդ՝ Սուրբ Սո ֆիան մզկի թի վե­րա ծե լու կողմ ա կից նե րի հիմ­նա կան կռվանն այն է, որ Սուրբ Սո ֆիան եր կար ժա մա նակ ե ղել է իս լա մա կան աշ խար հի նշա նա­վոր մզկիթ նե րից մե կը:

Թուր քիա յում հայտ նի Oda.tv կայ քը գրում է, որ Թուր քիա յում բա վա կան եր կար ժա մա նակ մի շարք կազ մա կեր պու թյուն ներ, ո րոնց թվում՝ Ա նա տո լիա յի ե րի­տա սարդ նե րի միու թյու նը, պայ­

քա րում են Սուրբ Սո ֆիան մզկի­թի վե րա ծե լու ուղ ղու թյամբ: Այս կազ մա կեր պու թյու նը 2012թ. հու­նի սին տա ճա րի ա ռաջ բազ մա­հա վաք նա մազ էր կազ մա կեր­պել, ինչ պես նաև պա հան ջել թուր քա կան կա ռա վա րու թյու նից այն կրկին մզկի թի վե րա ծել: Նա­մա զի մաս նա կից նե րը նշում էին, որ հու նա կան Սու մե լա վա նա կան հա մա լի րը վե րա նո րոգ վել է, Աղ­թա մա րի վան քում պա տա րագ է տե ղի ու նե ցել, իսկ ի րենց թույլ չեն տա լիս Սո ֆիա յի մզկի թում նա մազ ա նել: Ընդ ո րում՝ նրանք մեջ բե րում էին Թուր քիա յի վար­չա պետ Էր դո ղա նի խոս քը, թե Ս տամ բու լում մի այն պի սի մզկիթ պի տի կա ռուց վի, որը երևա քա­ղա քի չորս կող մե րից:

Հե տաքր քիր է՝ ինչ դիր քո րո­շում կոր դեգ րի Թուր քիա յի մեջ­լիսն այս հար ցում:

Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը կա­ռու ցել է Բ յու զան դիա յի կայս­րը Հուս տի նիա նո սը: Այն հա մար­վում է ար վես տի և ճար տա րա­պե տու թյան գլուխ գոր ծոց, իսկ եր բեմ ան վան վում է աշ խար­հի 8­րդ հ րա շա լիք: 1453թ., օս­ման յան սուլ թան Մեհ մեդ Ֆա թի­հի կողմից Կ. Պոլ սի նվա ճու մից հե տո քրիս տո նեա կան աշ խար հի այդ նշա նա վոր տա ճա րը վե րած­վում է մզկի թի:

Հե տաքր քիր է, որ հայ կա­կան աղբ յուր նե րի հա ղորդ մամբ՝ Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րի գմբե­թը վե րա կանգ նել է միջ նա դա րի հայ նշա նա վոր ճար տա րա պետ Տր դա տը: Սուրբ Սո ֆիա յի տա­ճա րում, որ պես հա մաք րիս տո­նեա կան ե կե ղե ցու սուրբ, պատ­կեր ված է ե ղել նաև Գ րի գոր Լու­սա վո րիչը, որն այժմ չի պահ­պան վել: n

Գոռ Ե րան յան

Գեր մա նիան աշ խա տան քա յին միգ րանտ նե րի կա րիք է զգա ցել

Գեր մա նիան ա ռա ջի կա տա րի-նե րին կբախ վի ո րա կա վոր ված աշ խա տու ժի պա կա սի. եր կի-րը ստիպ ված կլի նի ներգ րա-վել միգ րանտ նե րի ինչ պես Եվ-րա միու թյան, այն պես էլ նրա սահ ման նե րից դուրս պե տու-թյուն նե րից։ Այս մա սին Տն տե-սա կան հա մա գոր ծակ ցու թյան և զար գաց ման կազ մա կեր պու-թյան (ՏՀԶԿ) բեռ լին յան բյու-րոն նշել է գեր մա նա կան աշ-խա տա շու կա յի հե ռան կար նե-րին նվիր ված զե կույ ցում։

ՏՀԶԿ փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ միգ րանտ նե րի ա ճող պա հան­ջար կին նպաս տում են ժո ղովր­դագ րա կան մի տում ե րը, օ րի­նակ՝ Գեր մա նիա յի բնակ չու թյան ծե րա ցու մը։ Զե կույ ցում նշվում է նաև, որ Գեր մա նիան ար տա սահ­մա նից ո րա կա վոր ված աշ խա տու­ժի ներգ րավ ման հար ցում ա ռա­վել քիչ խո չըն դոտ ներ ու նե ցող երկր նե րից է։

Այ դու հան դերձ, միգ րանտ նե­րի հոս քը այս եր կիր մի ջազ գա յին մա կար դա կով չա փա զանց ցածր է։ Այս պես՝ տա րե կան ըն դա մե նը մոտ 25 հազ. մարդ է ներ գաղ թում Գեր մա նիա՝ ԵՄ և Ա զատ առևտ րի եվ րո պա կան ա սո ցիա ցիա յի երկր­նե րից։ Սա հա վա սար է Գեր մա­նիա յի բնակ չու թյան 0,2%­ին, ին­չը շատ ցածր ցու ցա նիշ է՝ հա մե­մատ ՏՀԶԿ ան դամ պե տու թյուն­նե րի մեծ մա սի։

Բեռ լի նը ստիպ ված կլի նի ա զա­տա կա նաց նել հա տուկ կրթու թյա նը հա մա պա տաս խան ո րա կա վոր ման

բուժ քույ րե րի և այլ մաս նա գետ նե­րի աշ խա տան քի ըն դուն ման գոր­ծըն թա ցը՝ վե րաց նե լու պա կա սը անձ նա կազ մում, ո րը մինչև 2025թ. կհաս նի 5,4 մլն ­ի։ Ինչ պես նշում է ՏՀԶԿ­ն, 2010թ. ա մեն չոր րորդ ըն­կե րու թյուն տե ղե կաց րել է բա վա­րար քա նա կով աշ խա տա կից նե րի պա կա սի խնդրի մա սին (հա մե մատ 2000թ.՝ այս պի սի ըն կե րու թյուն­նե րի տո կո սը կրկնա կի ա ճել է)։ 2012թ. վեր ջի դրու թյամբ՝ ըն կե րու­թյուն նե րը չեն կա րո ղա ցել աշ խա­տա կից գտնել ա վե լի քան 100 հազ. աշ խա տա տե ղի հա մար։

Հաշ վի առ նե լով բնակ չու թյան ա րագ ծե րա ցու մը և ծ նե լիու­թյան մա կար դա կի նվազ ման ֆո­նին կան քի տևո ղու թյան ա վե լա­ցու մը՝ տնտե սա պես զար գա ցած Գեր մա նիա յի աշ խա տա շու կա յին սպառ նում է կո լապս, ո րը կա րող է խա թա րել երկ րի տնտե սու թյան հիմ քե րը։ Քա նի որ նման ի րադ­րու թյուն է նկատ վում տնտե սա­կան զար գաց ման մա կար դա կով Գեր մա նիա յին մոտ եվ րո պա կան շատ պե տու թյուն նե րում, ո րա­կա վոր ված աշ խա տուժ ներգ րա­վել հարկ կլի նի ԵՄ սահ ման նե­րից դուրս պե տու թյուն նե րից, եզ­

րա հան գում է ՏՀԶԿ­ն։Բեռ լի նը դեռ ժա մա նակ ու նի՝

շտկե լու իր ներ գաղ թա յին քա ղա­քա կա նու թյու նը՝ հա մա պա տաս­խան աշ խա տա շու կա յի նոր պա­հանջ նե րի, նշում են փոր ձա գետ­նե րը։ Դաշ նա յին կանց լեր Ան գե­լա Մեր կե լի կա ռա վա րու թյու նը ներ կա յաց րել է աշ խա տա շու կա յի ա զա տա կա նաց ման մի շարք քայ­լեր՝ հաշ վի առ նե լով ար տա սահ­մա նից ո րա կա վոր ված աշ խա տու­ժի ներգ րավ ման ա վե լի մեծ ուղղ­վա ծու թյու նը, ո րոնք բա վա րար չեն, աս ված է ՏՀԶԿ զե կույ ցում։ «Ժո­ղովր դագ րա կան մի տում երն այն­պի սին են, որ աշ խա տու ժի պա­կասն ա վե լի ու ա վե լի սուր է զգաց­վե լու և ընդգր կե լու է ա վե լի մեծ թվով մաս նա գի տու թյուն ներ»,– նշված է զե կույ ցում։

Այս կա պակ ցու թյամբ ՏՀԶԿ­ն Գեր մա նիա յի իշ խա նու թյուն նե­րին ա ռա ջար կում է պար զեց­նել ար տա սահ մա նից աշ խա տու­ժի վարձ ման վար չա րա րա կան գոր ծըն թաց նե րը, ո րոնք այն քան բարդ են, որ «վա խեց նում են» ա վե լի մանր ձեռ նար կա տե րե րին, ինչ պես նաև բա րե լա վել երկ րի «ի մի ջը»՝ միգ րանտ նե րին տրա­մադ րե լով եր կիր տե ղա փոխ վե լու հա մար ա վե լի լավ պայ ման ներ։ n

Սե փա կան շա հե րը օ րի նա կան ենԵվ րո պան դեռ պատ րաստ չէ միաս նա կան բյու ջեին

Եվ րա միու թյունն ա ռայժմ պատ րաստ չէ ստո րագ րել ներ քին հա մա ձայ նա գիր 2014-2020 թթ. բյու ջե տա յին ծրագ րի շուրջ, հայ տա րա րել է Ֆ րան-սիա յի նա խա գահ Ֆ րան սո ւա Օ լան դը նա խօ րեին Ե լի սե յան պա լա տում Ի տա լիա յի վար չա-պետ Մա րիո Մոն տիի հետ հան-դի պու մից հե տո։

Հան դի պու մը նվիր ված է ե ղել Եվ րա միու թյան՝ Բր յու սե լում փետր վա րի 7­8­ը նշա նակ­ված գա գա թա ժո ղո վի նա խա­պատ րաստ մա նը։ «Մենք փաս­տում ենք, որ բա նակ ցու թյուն­նե րը դժվա րու թյամբ են ա ռաջ ընթանում, քա նի որ խոս քը միաս նա կան Եվ րո պա յի հա յե­ցա կար գի մա սին է, ո րը, մեր կար ծի քով, պետք է հիմ վի հա­մե րաշ խու թյան և տն տե սա կան ա ճի, ինչ պես նաև ազ գա յին շա­հե րի հարգ ման վրա,– հայ տա­րա րել է Ֆ րան սիա յի ա ռաջ նոր­դը։­ Միան գա մայն օ րի նա կան է այն, որ յու րա քանչ յուր պե տու­թյան կամ կա ռա վա րու թյան ղե­կա վար պաշտ պա նում է իր երկ­րի շա հե րը»։

Ֆ րան սիա յի նա խա գա հը հույս է հայտ նել, որ բյու ջե տա յին եր­կար սպաս ված հա մա ձայ նա գի­

րը, այ նո ւա մե նայ նիվ, կհա ջող վի ստո րագ րել գա լիք գա գա թա ժո­ղո վին Բր յու սե լում, թեև ա ռայժմ բա նակ ցու թյուն նե րի մաս նա կից­նե րը դրան պատ րաստ չեն։

«Մենք ա նում ենք ա մեն ինչ, որ հա ջորդ գա գա թա ժո ղո վին մեզ հա ջող վի հաս նել հա մա ձայ նու­թյան, սա կայն տվյալ պա հին դա ա նել չի հա ջող վել,– շա րու նա կել է Օ լան դը։– Սա կայն մենք ու նենք ևս մի քա նի օր՝ հաս նե լու արդ­յուն քին, ո րին բո լորս ձգտում ենք, այն է՝ բա նակ ցու թյուն նե րի հա ջող ա վար տին»։

Ի տա լիա յի վար չա պե տը բրյու­սել ան գա լիք հան դիպ ման մա­սին ար տա հայտ վել է զգու շա վոր լա վա տե սու թյամբ։ «Ես կցան կա­նա յի, որ հա մա ձայ նու թյու նը ձեռք բեր վեր»,– ա սել է Մա րիո Մոն տին։ Ընդ ո րում՝ նա նշել է, որ վերջ­

նա կան պայ մա նա գի րը պետք է լի նի հնա րա վո րինս «թա փան ցիկ ու ա վե լի ար դար»։

Եվ րա միու թյան յո թամ յա բյու­ջեի ծրագ րի շուրջ պայ մա նագ րի ստո րագր ման վե րա բեր յալ բա­նակ ցու թյուն նե րը Միու թյան նա­խորդ գա գա թա ժո ղո վին՝ 2012թ. նո յեմ բե րին, հա ջո ղու թյամբ չէին պսակ վել։ Ա ռա ջա տար դո­նոր երկր նե րը, մաս նա վո րա­պես՝ Մեծ Բ րի տա նիան ու Գեր­մա նիան, այդ ժա մա նակ հան դես էին գա լիս Եվ րա հանձ նա ժո ղո­վի ա ռա ջար կած ծրագ րի էա կան կրճատ մամբ՝ ներ կա յիս ճգնա­ժա մի պայ ման նե րում Բր յու սե լի պա հանջ նե րը հա մա րե լով ան­հիմ։ Հա մա ձայ նագ րի նա խագ­ծին ա ջակ ցու թյուն էին հայտ նել Արևել ան և Հա րա վա յին Եվ րո­պա յի երկր նե րը։ n

աշխարհ

Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը

ՏՀԶԿ փոր ձա­

գետ նե րի կար ծի­

քով՝ Գեր մա նիան

ա ռա ջի կա տա րի­

նե րին կա ռե րես­

վի ո րա կա վոր­

ված աշ խա տու ժի

պա կա սի

խնդրին։

ayas

ofya

muz

esi.g

ov.tr

ա նա տո լիա յի ե րի տա սարդ նե րի միու թյան կազ մա կեր պած նա մա զը 2012թ. հու նի սին,

Սուրբ Սո ֆիա յի ա ռաջ։

deut

schl

and.

de

Ֆ րան սիա յի նա­

խա գահ Ֆ րան­

սուա Օ լան դը (ա­

ջից) և Ի տա լիա յի

վար չա պետ մա­

րիո մոն տին, Ե լի­

սե յան պա լա տում։de.n

achr

icht

en.y

ahoo

.com

| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.

8 |

Խենթ կի նո յի փա ռա տո նըՓետր վա րի 2-ին փակ ված Ռո տեր դա մի կի նո փա ռա տո նի «Վագ-րե րը» բա ժին են հա սել Ի րա նի, Ավստ րիա յի ու Ս լո վա կիա յի ներ կա յա ցու ցիչ նե րին:

Ռո տեր դա մի 42­րդը կա րե լի է բնու թագ րել որ պես «խենթ ֆիլ­մե րի», ընդ ո րում՝ ա մեն երկ­րին բնո րոշ հա տուկ խեն թու­թյան ֆիլ մե րի փա ռա տոն: Խոս­քը, մաս նա վո րա պես, Ճա պո­նիան, Հա րա վա յին Կո րեան և Հ յու սի սա յին Կո րեան ներ կա յաց­նող ֆիլ մե րի մա սին է։

Ռե ժի սոր Մա սա հի րո Կո բա յա­սիի «Ճա պո նա կան ող բեր գու­թյան» հե րո սը քաղց կե ղով տա­ռա պող մեկն է, ո րը մե կու սա­նում է հան գուց յալ կնոջ պատ­կե րով սեն յա կում և հ րա ժար վում սննդից: Որ դին հայտն վում է եր­կու քա րի ա րան քում, փոր ձե լով փրկել հո րը՝ նա ապ րում է սե­փա կան ող բեր գու թյու նը. տե­ղի ու նե ցած երկ րա շար ժում նա կորց րել է կնոջն ու դստե րը: Դժ­բախ տու թյուն նե րի նման կենտ­րո նա ցում օգ նել է ռե ժի սո­րին վի ճա կագ րու թյունն ամ փո­փող կեր պար կեր տել. ցու նա­միից և երկ րա շար ժից մեկ տա րի ա ռաջ Ճա պո նիա յում ինք նաս­պան է ե ղել ա վե լի քան 30 հազ. մարդ՝ բնա կան ա ղե տի զո հե րից կրկնա կի շատ:

Խեն թու թյան մեկ այլ դրսևո­րում է հա րավ կո րեա ցի ռե ժի սոր Շին Են Շի կի «Ռու սա կան վե պը»: Ե րի տա սարդ գրո ղին ոչ մի կերպ չի հա ջող վում տպագ րել գիրքն ու հար թել դե պի փառ քը տա նող ճա նա պար հը: Չ կա րո ղա նա լով

լու ծել խնդի րը՝ գրո ղը ո րո շում է վերջ տալ իր կան քին, սա կայն այս տեղ էլ է մատն վում ան հա­ջո ղու թյան, թեև՝ հա րա բե րա­կան. 27 տա րի անց նա կո մա յից դուրս է գա լիս որ պես կեն դա նի դա սա կան և ե րի տա սարդ նե րի կուռք: Ֆիլ մի ան վա նու մը բնու­թագ րում է և՛ հե րո սի կան քը, և՛ նրա գիր քը, և՛ նրա մա սին ֆիլ­մը. չէ՞ որ միայն ռու սա կան վե պը, հե ղի նակ նե րի ըն կալ մամբ, կա­րող է այդ քան եր կար և հա գե­ցած լի նել:

«Լայթ» ձևա չա փով ի րա կան սո ցիա լիզ մի խեն թու թյունն է Բել գիա յի, Մեծ Բ րի տա նիա յի և Հ յու սի սա յին Կո րեա յի հա մա տեղ «Ըն կեր Կի մը թռչում է» ֆիլ մը: Սա կի սա հո լի վուդ յան հե քիաթ է հան քա փոր մի աղջ կա մա սին, ո րը ե րա զում և ի վեր ջո դառ նում օ դա յին մարմ ա մար զիկ: «Ֆե­մի նիզ մի հաղ թա կան քայ լեր թը» հա սել է Հ յու սի սա յին Կո րեա՝ թերևս այս պես կա րե լի է բնու­թագ րել այս ֆիլ մը:

Սա կայն գե ղար վես տա կան խեն թու թյան գլխա վոր օա զիսը, ան շուշտ, Ի րանն է, ո րը Ռո տեր­դա մում ներ կա յաց ված էր հա­տուկ ծրագ րով: «Ի րա նի ներ­սում» ծրա գի րը նե րա ռում էր ի րան ցի է միգ րանտ նե րի՝ Կա­նա դա յում, Մեք սի կա յում, Թուր­քիա յում և Իս րա յե լում նկա րա­հա նած ֆիլ մե րը, ո րոն ցից շա­

տե րում ար տա ցոլ ված է կա րո­տը «հին» Մեր ձա վոր Արևել քի՝ այն կորս ված դրախ տի հան դեպ, որն այ սօր տեղ­տեղ դժոխ քի է նման վում:

Չ նա յած ի րան ցի Մո հա մեդ Շիր վա նիի «Դո ղա ցող չաղ լի­կը» ստա ցել է ըն դա մե նը ե րեք «Վագր», ի րա կա նում ֆիլ մը դար ձել է Ռո տեր դա մի գլխա­վոր հաղ թո ղը: Գեր մի մարդ իր խուլ­համր որ դուն օգ տա գոր­ծում է թեթև վար քի աղ ջիկ ներ «որ սա լու» հա մար։ Սի րա վե պի թեժ պա հին հայ րը հայտն վում է ձեռ նաշղ թա նե րով և փող պա­հան ջում: Այս կար գի շան տա ժը, որն անհ նար է պատ կե րաց նել Եվ րո պա յում, ի րա կան է Ի րա­նում՝ հաղ թա նա կած սյուր ռեա­լիզ մի երկ րում, որ տեղ հա մա­տեղ վում են կեն ցա ղա յին վար­քագ ծի միան գա մայն հա կա սա­կան կա նոն ներ։

«Չաղ լի կի» հա մե մատ մյուս եր կու հաղ թող ֆիլ մե րը պա կաս տպա վո րիչ են: Դա ավստ րիա ցի ռե ժի սոր Դա նիել Հ յոս լի՝ ա նար­խիս տա կան հու մո րով տո գոր­ված «Զին վոր Ջա նե թը» և ս լո­վակ ռե ժի սոր Մի րա Ֆոր նիի «Իմ շու նը քիլ լեր է» ֆիլ մերն են:

Ընդ հա նուր առ մամբ՝ Ռո տեր­դա մի կի նո փա ռա տո նը ժո ղովր­դա վա րա կան է և ոչ մե կին չի

պար տադ րում բա ցար ձակ գե­րա կա յու թյուն ներ: Այս տար վա ժյու րին բա վա կան ար տա սո­վոր կազմ ու ներ՝ ի րան ցի ընդ­դի մա դիր դե րա սա նու հի Ֆա թի­մա Մո թա մեդ Ար յա, չին այ լա­խոհ նկա րիչ Այ Վեյ վեյ և Բե լա­ռու սում ծնված, Ռու սաս տա նում ու սա նած և Գեր մա նիա յում աշ­խա տող ռե ժի սոր Սեր գեյ Լոզ­նի ցա։ n

մշակույթ

Շոս տա կո վի չի ա մե նաանձ նա կան սիմ ֆո նիանՓետր վա րի 1-ին Հա յաս տա նի պե տա կան ֆիլ հար մո նիկ նվա գա-խումբն սկսեց 2012-2013 թթ. հա մեր գաշր ջա նի երկ րորդ կե սը: Տար-վա ա ռա ջին հա մեր գին հնչեց Շոս տա կո վի չի 10-րդ սիմ ֆո նիան:

Շոս տա կո վի չի 10­րդը պա տա­հա կան չէր ընտր վել՝ պի կո­լո ֆլեյ տա յի բազ մա թիվ և շատ գե ղե ցիկ մե նան վագ ներ ու նե­ցող սիմ ֆո նիան ֆիլ հար մո նի­կի ող ջույնն էր իր նոր ե րաժշ­տին՝ ֆլեյ տա հար Սա ռա Ու րե նա­յին (Իս պա նիա): Նա Ֆիլ հար մո­նի կի՝ ար տերկ րից հրա վիր ված երկ րորդ կա տա րողն է: Անց յալ տա րվա վեր ջին նվա գախմ բի ղե­կա վա րու թյու նը հայտ նել էր նոր ծրագ րի մա սին, ո րի հա մա ձայն՝ մեկ տար վա ըն թաց քում են­թադր վում է Ֆիլ հար մո նիկ նվա­գա խումբ հրա վի րել 11 ե րաժշ­տի, հիմ ա կա նում՝ փո ղա յին նե­րի: Մի քա նի ա միս ա ռաջ Երևան է ժա մա նել «լե գեո նե րը» (այդ­պես է նոր ե րա ժիշտ նե րին կո­չում Է դո ւարդ Թոփչ յա նը)՝ գա­լա րա փո ղա հար Էն րիկ Կա մա րա­սա Ցիֆ րե սը: Սա ռան նվա գախմ­բին միա ցել է հուն վա րի 15­ին:

Է դո ւարդ Թոփչ յա նը հիա ցած է նո րե կի տա ղան դով.«Վեր ջա­պես ու նե ցանք պի կո լո հար, այն էլ՝ ի՜նչ ո րա կի: Փայ լուն ե րա ժիշտ է Սա ռան»,– ա սաց մաեստ րոն:

Սա ռա Ու րե նան ևս գոհ էր: «Հ րա շա լի է, որ այս քան մարդ էր ե կել հա մեր գին: Ն րանց ներ կա­յու թյու նը բա ռա ցիո րեն ջեր մաց­րեց ինձ: Շոս տա կո վի չի սիմ ֆո­նիա յում շատ բարդ հատ ված ներ կան պի կո լո յի հա մար, և ես շատ

եր կար եմ պատ րաստ վել: Իմ սո­լո ներն ամ բողջ սիմ ֆո նիա յի ըն­թաց քում են հնչում, և ես պի տի վստահ լի նեի, որ երբ դի րի ժորն ինձ նշան տա, պատ րաստ կլի նեմ: Եր ջա նիկ եմ, որ այս տեղ եմ և կա­րող եմ օգ տա կար լի նել, ինչ­որ բան տալ նվա գախմ բին»,– ա սաց իս պա նա ցի ֆլեյ տա հա րու հին:

20­րդ դա րի խո շո րա գույն կոմ պո զի տոր Դ միտ րի Շոս տա­կո վի չը 15 սիմ ֆո նիա յի հե ղի նակ է, ո րոն ցից ա մե նաա ռեղծ վա ծա­յի նը թերևս 10­րդն է: Այն ա ռա­ջին ան գամ կա տար վել է Ս տա­լի նի մա հից հե տո, ո րին նա խոր­դել է կոմ պո զի տո րի 8­ամ յա շնոր հազր կու մը:

Սիմ ֆո նիա յի տար բեր մեկ նա­բա նու թյուն ներ գո յու թյուն ու­նեն: Հայտ նի է, որ Շոս տա կո վի­չը հա ճախ էր իր ան վան ա ռա ջին տա ռե րը վե րա ծում նո տա նե րի: Տաս նե րորդ սիմ ֆո նիան բա ցա­ռու թյուն չէ, սա կայն այն ևս մեկ ան վան սկզբնա տա ռեր է պա րու­նա կում: 3­րդ մա սում կոմ պո զի­տո րի ա նու նը բա ցա հայ տող մե­ղե դին ու ղեկց վում է գա լա րա փո­ղի բազ միցս կրկնվող ֆրա զով, ո րը մերթ խնդրանք է հի շեց­նում, մերթ՝ հա ռա չանք, մերթ էլ՝ ճիչ: Ան վան գաղտ նի քը բա ցա­հայտ վել է կոմ պո զի տո րի մա­հից հե տո, երբ նրա ու սա նող Էլ­մի րա Նա զի րո վան հրա պա րա կել

է ի րենց սի րո պատ մու թյու նը, ո րը և բա ցատ րել է սիմ ֆո նիա յի եր­րորդ մա սում հայտն վող թե ման և կոմ պո զի տո րի ա սե լի քը: Շոս տա­կո վի չը կար ծես ո րո շել է հանգս­տա նալ ռե ժի մի դեմ պայ քա րից ու զրու ցել սի րե լիի հետ, ին չը ուժ է տվել նրան հաղ թե լու չոր րորդ մա սում և հաս տատ վե լու՝ սե­փա կան ա նու նը դարձ նե լով այս պատ մու թյան վեր ջա կե տը:

Չ նա յած անն շան թե րու թյուն­նե րին՝ դի րի ժոր Է դո ւարդ Թոփչ­յանն ընդ հա նուր առ մամբ գոհ էր

սիմ ֆո նիա յի կա տա րու մից:Այս հա մեր գի հյուրն էր գեր­

մա նա ցի դաշ նա կա հար Բերնդ Գ լեմ զե րը: Ե րա ժիշ տը, որն ար­դեն հին գե րորդ ան գամ էր հան­դես գա լիս Հա յաս տա նի պե տա­կան ֆիլ հար մո նիկ նվա գախմ բի հետ, կա տա րեց Ռախ մա նի նո վի եր րորդ կոն ցեր տը:

Այս տա րի ֆիլ հար մո նիկ նվա­գա խում բը մեծ ծրագ րեր ու նի: Ուր բաթ օ րե րի ար դեն ա վան­դա կան հա մերգ նե րի ըն թաց քում կնշվեն Վագ նե րի և Վեր դիի հո­

բել ան նե րը: Ցա վոք, այս տա րի չենք լսի Վագ նե րի օ պե րա նե րից ոչ մեկն ամ բող ջու թյամբ, քա­նի որ, ինչ պես ա սում է Է դուարդ Թոփչ յա նը, դեռևս չկան ո՛չ հա­մա պա տաս խան եր գիչ ներ, ո՛չ բեմ, ո՛չ էլ հան դի սա տես, ո րը պատ րաստ է մի քա նի ժամ օ պե­րա լսել: Սա կայն դի րի ժո րը խոս­տա նում է անդ րա դառ նալ գեր­մա նա ցի մեծ կոմ պո զի տո րին՝ նրա ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րի հատ ված նե րի կա տա րում ե րով: Ն վա գա խում բը կներ կա յա նա Վեր դիի եր կու օ պե րա նե րի հա­մեր գա յին կա տա րու մե րով:

Այս տա րի Ֆիլ հար մո նի կը կպատ վի նաև հայ կո մո զի տոր Մար տուն Իս րա յել ա նին: Մեկ այլ ծրագ րի շրջա նա կում Է դուարդ Թոփչ յա նը պատ րաստ վում է ներ կա յաց նել Սերժ Թանկ ա­նի «Օր կա» սիմ ֆո նիա յի հա յաս­տան յան պրե միե րան: n

Մա րիա Հով սեփ յան

Շոս տա կո վի չը

հա ճախ էր իր

ան վան ա ռա ջին

տա ռե րը, վե րա­

ծելով նո տա նե րի,

թաքց նում ե րաժշ­

տու թյան մեջ։

Է դո ւարդ Թոփչ յա նը գոհ էր սիմ ֆո նիա յի կա տա րու մից:

Ի րան ցի մո հա մեդ

Շիր վա նիի «դո­

ղա ցող չաղ լի կը»

թեև ե րեք «Վագր»

է ստա ցել, ի րա­

կա նում դար ձել է

Ռո տեր դա մի

գլխա վոր հաղ թո­

ղը։

Ռե ժի սոր մա սա­

հի րո Կո բա յա սիի

«Ճա պո նա կան

ող բեր գու թյան»

հե րո սը քաղց կե­

ղով տա ռա պող

մեկն է, ո րը մե­

կու սա նում է հան­

գուց յալ կնոջ

պատ կե րով սեն­

յա կում և հ րա­

ժար վում սննդից։ film

fest

ival

rotter

dam

.com