ORGAN BAĞIŞI VE ORGAN BAĞIŞI VE ORGAN/ DOKU NAKLİORGAN/ DOKU NAKLİ

Kırklareli Sağlık Müdürlüğü

Mayıs-2009 HAZIRLAYANLARTıb.Tek.Yeter VAROL

Uzm.Hemş.Fatmagül TOKUÇ

ORGAN BAĞIŞIORGAN BAĞIŞI

Kişi hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasının izin verilmesine organ bağışıdenir.

2238 sayılı ‘‘Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli’’ hakkındaki kanunda:

‘‘18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir’’ denmektedir.

ORGAN BAĞIŞLARI;ORGAN BAĞIŞLARI;

♦ İl Sağlık Müdürlüğünde,

♦Hastanelerde,

♦Emniyet Müdürlüklerinde (Ehliyet alımı sırasında),

♦Organ nakli yapan merkezlerde,

♦Organ nakli ile ilgilenen Vakıf, Dernek vb. kuruluşlarda yapılabilir.

• Organ bağışında bulunabilmek için; organ bağış senedini iki tanık huzurunda doldurup imzalamak yeterlidir.

Organ bağış senedi imzalandıktan sonra organ Organ bağış senedi imzalandıktan sonra organ bağış kartı doldurulur ve bağış yapan kişiye verilir.bağış kartı doldurulur ve bağış yapan kişiye verilir.

• Organ bağışı yapanların bu durumdan ailelerini haberdar etmeleri daha sonra çıkacak problemleri önleme açısından yararlıdır.

• Organ bağışında bulunan kişilerin organ bağışı kartını daima yanında taşıması, organ bağış işleminin karışıklık ve gecikme olmaksızın yerine getirilmesini sağlayacaktır.

• Kişi organ bağışından vazgeçtiği anda organ bağış kartını taşımaktan vazgeçmeli ve bu kararı ailesine bildirmelidir.

ORGAN BAĞIŞIORGAN BAĞIŞI

ORGAN BAĞIŞ KARTIORGAN BAĞIŞ KARTI♦ Sadece manevi yaptırım gücü olan, hukuki

fonksiyon taşımayan sembolik bir karttır.

♦ Kişinin organlarının alınabilmesi için mutlaka ailesinin onayının alınması gerekmektedir.

♦ Yakını yanında olmadan ölmüş birinin cebinden organ bağış kartı çıksa bile organları alınmamaktadır.

♦ Artık organ bağışlarının kaydının tutulma zorunluluğu yoktur. Kişi istediği zaman kartını yırtarak organ bağışını geçersiz kılabilir.

Kimler organ bağışında Kimler organ bağışında bulunamaz?bulunamaz?

• Hepatit (A-B-C)• Ağır iltihabi hastalıklar• Şeker Hastalığı• Kanser

Organ nakli çalışmalarında verimliliği Organ nakli çalışmalarında verimliliği artırmak, adaletli organ ve doku dağıtımını artırmak, adaletli organ ve doku dağıtımını sağlamak amacıyla; Sağlık Bakanlığı’nın sağlamak amacıyla; Sağlık Bakanlığı’nın

koordinasyon ve denetiminde, koordinasyon ve denetiminde, üniversitelerin, kamu ve özel sağlık üniversitelerin, kamu ve özel sağlık

kuruluşlarının katılımıyla,kuruluşlarının katılımıyla, ‘‘‘Ulusal Organ ‘Ulusal Organ ve Doku Nakil Koordinasyon Sistemi’’ve Doku Nakil Koordinasyon Sistemi’’

kurulmuştur.kurulmuştur.

SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜTEDAVİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Ulusal Koordinasyon Merkezi (UKM)

Bölge Koordinasyon

Merkezi

Bölge Koordinasyon

Merkezi

Bölge Koordinasyon

Merkezi

Bölge Koordinasyon

Merkezi

İller İllerİllerİller

İstanbulKırklareliEdirneTekirdağKocaeliSakarya

İstanbul BKM

Donör Kaynağı Merkezi(Organ nakli koordinatörü)

Bölge Koordinasyon Merkezi (BKM)

Ulusal Koordinasyon Merkezi (UKM)

Organ Nakli Merkezi

Organ nakli bekleyen hasta

• 29 Mayıs 2008 tarihinde uygulamaya konulan liste ile kadavra organ bekleyen tüm hastalar tek havuzda toplanmaktadır ve

• kadavra donörlerden elde edilen organ örnekleri söz konusu listede yer alan hastaları kapsayan ve bilgisayar ortamında otomatik olarak yapılan puanlama ile saptanan en uygun hastalara nakledilmektedir.

ORGAN BAĞIŞINDA YETERSİZLİKNEDENLERİ

• Birey• Sistem• Eğitim

Aile

İnançlar

Korku

Önyargı

Duyarsızlık

Güvensizlik

Yasal prosedür

Bilgi eksikliği ORGAN BAĞIŞINDA

YETERSİZLİK

Sistem

Eğitim

Birey

TÜRK İNSANI ORGAN TÜRK İNSANI ORGAN BAĞIŞINI NEDEN BAĞIŞINI NEDEN

REDDEDİYOR?REDDEDİYOR?

• BEYİN ÖLÜMÜ KAVRAMINI TAM OLARAK ANLAYAMAMA,

• DONÖR GÖRÜNÜŞÜNÜN VE VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULACAĞI ENDİŞESİ ,

• DİNİ ,KÜLTÜREL VE SOSYAL NEDENLER,

• HASTALARINA ORGANLARINI ALMAK İÇİN İYİ BAKILMADIĞINI DÜŞÜNCESİ,

• ORGANLARIN KİMLERE TAKILACAĞI KONUSUNDA ŞÜPHE,

• HASTANE VE/ VEYA HASTANE PERSONELİNE TEPKİ,

• CENAZEYİ ALMAKTA GECİKME YA DA CENAZEYİ ALAMAMA KORKUSU

ORGAN BAĞIŞININ DİNİ ORGAN BAĞIŞININ DİNİ YÖNÜYÖNÜ

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu 6.3.1980 tarih ve 396/13 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu açıklamıştır.

İslamiyet açısından:

Organ-doku ve kan naklini zaruri bir tedavi yöntemi

olarak kabul eder ve karşı değildir.

Hıristiyanlık açısından:

Transplantasyonun başladığı ilk yıllarda Katolik Kiliseler

birinden organ çıkarılıp başka birine takılmasına onay

vermediler ancak aradan geçen 60 yıl klinik sonuçların

ortaya koyduğu bilimsel gerçekler ve değişen değer

yargıları, kilisenin bu dogmatik yorumunu değiştirip

organ naklini destekleyen tutum içine girmesine neden

olmuştur.

“ “ Kim bir insana hayat verirseKim bir insana hayat verirseO sanki bütün insanlaraO sanki bütün insanlara

hayat vermişçesinehayat vermişçesinehayat kazanacaktır. ”hayat kazanacaktır. ”

( Maide suresi, ayet 32 ) ( Maide suresi, ayet 32 )

“Organınızı vereceğiniz kişi Organınızı vereceğiniz kişi yaptığı iyilik ve fenalıklardan yaptığı iyilik ve fenalıklardan

kendisi sorumludur.” kendisi sorumludur.” (Kıyame suresi, ayet 3-4)(Kıyame suresi, ayet 3-4)

Organ bağışlayanların Organ bağışlayanların bedenleri parçalanıyor mu?bedenleri parçalanıyor mu?

Kullanılabilir organlar alındıktan sonra cilt özenle kapatılır ve dışardan bir şey anlaşılmaz. Adli otopsilerle bu durumu karıştırmamak gerekir.

Organ bağışı sonrası cenazenin Organ bağışı sonrası cenazenin yakınlarına para verilmez.yakınlarına para verilmez.

Belki şimdilik ihtiyacınız yok, Belki şimdilik ihtiyacınız yok, umarız olmazda…umarız olmazda…

Ama hiç düşündünüz mü Ama hiç düşündünüz mü organ ihtiyacı olanları ve organ ihtiyacı olanları ve

bulamazlarsa yaşamlarının bulamazlarsa yaşamlarının sona ereceğini…sona ereceğini…

Kadavradan organ bağışlarının Kadavradan organ bağışlarının yaygınlaşması büyük önem yaygınlaşması büyük önem

taşımaktadır. Böylelikle organlar taşımaktadır. Böylelikle organlar birkaç ayda toprak olup birkaç ayda toprak olup gideceklerine bir insanı gideceklerine bir insanı

yaşatacaklardır.yaşatacaklardır.

Koma halinde olan ve beyin ölümü Koma halinde olan ve beyin ölümü tespit edilen hastaların yakınlarına tespit edilen hastaların yakınlarına

biyolojik canlılık sona ermeden biyolojik canlılık sona ermeden organ bağışı için talepte bulunulur.organ bağışı için talepte bulunulur.

HATIRLAMAKHATIRLAMAKGÖZLERİMİ; gün ışığını, bir bebeğin yüzünü, bir kadını gözlerindeki sevgiyi görmemiş bir adama verin. KALBİMİ; kendi kalbi ona acı vermekten başka bir şeye yaramayan birine verin.KANIMI; bir otomobilin enkazı altından çıkarılmış olan gence verin. Verin ki torunlarının oynadığını görene kadar yaşasın.BÖBREKLERİMİ; haftadan haftaya yaşaması makineye bağlı olan birine verin.

HATIRLAMAKHATIRLAMAKKEMİKLERİMİ; alın ve sakat bir çocuğun yürümesinin yolunu bulun.Eğer bir şeyleri gömmemiz gerekiyorsa, hatalarımı, kusurlarımı, insanlara olan ön yargılarımı gömün. Günahlarımı şeytana, ruhumu tanrıya verin. Eğer yeri gelirde beni hatırlamak isterseniz, bunu, size ihtiyacı olan birine yardım ederek yapın. Eğer tüm bu isteklerimi yaparsanız sonsuza kadar yaşarım. ROBERT N.TEST

ORGAN NAKLİ ORGAN NAKLİ NEDİR?NEDİR?

Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, canlı veya ölüden alınan yeni, sağlam organın konularak hastanın tedavi edilmesine organ nakli denir.

ORGAN NAKLİ ORGAN NAKLİ KİMLERDEN YAPILIR KİMLERDEN YAPILIR

??♦Canlı donör

♦Kadavra donör

Kadavra Kadavra donördonör

•Yoğun bakımda tedavisi devam ederken, geri dönüşümsüz beyin hasarı gelişmiş hastaların organlarının bağışlanması,

–Böbrek, –karaciğer, –pankreas,

–kalp, –kalp kapakları,

–kornea

Canlı donörCanlı donör

•Organ nakli gereken hastanın eşi veya yakın akrabaları doku, kan grubu vb. uyum mevcut ise organ bağışında bulunması,

–Böbrek ve –karaciğer

BÖBREK NAKLİBÖBREK NAKLİ

♦ Ameliyat sonrası tek böbrekle yaşam kişiye zarar vermiyor, ameliyattan kısa bir süre sonra geride kalan böbrek, alınan böbreğin yükünü de üstleniyor.

♦ Böbrekler işlevlerinin % 50'sini kaybetseler bile kandaki zararlı maddeleri süzmeye devam ediyor ve herhangi bir sağlık problemine yol açmıyorlar. Böbrek işlevleri % 10'un altına düştüğü zaman ileri böbrek yetmezliği oluşuyor.

KARACİĞER NAKLİKARACİĞER NAKLİ

♦Karaciğerin küçük olan sol bölümü canlı donörden alınıyor ve alıcıya naklediliyor.

♦ Alıcı ve vericideki karaciğerler 6-8 haftada normal büyüklüğüne ulaşıyor.

AKCİĞER NAKLİAKCİĞER NAKLİ♦Canlı insan akciğerinin bir bölümünün

alınıp hastaya nakledilmesi, kadavradan nakillere alternatif olarak gündeme gelmiştir.

♦Bu tür nakillerde akciğerin sadece bir kısmının naklinin yeterli olup olmadığı tartışılmaktadır. ♦Akciğer fonksiyon testleri ve klinik takipler,

canlıdan alınan tek bir akciğer parçasının kadavradan alınan tüm akciğer kadar, kanı temizlediğini gösteriyor.

BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR?BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR?

Beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır.

BEYİN ÖLÜMÜBEYİN ÖLÜMÜ

• Beyin ölümü gerçekleşen kişide solunum ve dolaşım yoğun bakım koşullarında ventilatör gibi destek makinelerine bağlanarak sürdürülebilirken, beyin fonksiyonları yapay olarak sürdürülemez .

• Bu nedenle beyin ölümü gerçekleştiğinde, kişi tıbben ölü kabul edilir.

BEYİN ÖLÜMÜBEYİN ÖLÜMÜ

Beyin tüm organların birbiriyle uyum içinde çalışmasını sağlar.

Beyin ölümü gerçekleştiğinde diğer organların biyolojik canlılıkları solunum cihazına bağlı olarak maksimum 72 saat sürer. Eğer bu süre içinde organ bağışında bulunulmazsa beden solunum cihazından ayrılır.

Dünyanın her yerinde hukuki uygulama böyledir.

Beyin ölümü tanısı almış Beyin ölümü tanısı almış kişilerin hayata dönmesi kişilerin hayata dönmesi

mümkün değildir.mümkün değildir.

BİTKİSEL HAYATBİTKİSEL HAYAT

♦ Bitkisel hayattaki hastaların solunumları devam eder.

♦ Beyin sapı sağlamdır.

♦ Beyin fonksiyonları azalmış yada tamamen kaybolmuş olabilir. Ama tam anlamıyla ölüm oluşmamıştır.

♦ Bu hastalar aylarca yada yıllarca hareketsiz yaşamaya devam etmekte ve bazen de düşük bir olasılıkla iyileşerek normale dönebilmektedir.

Bitkisel hayattaki insanların Bitkisel hayattaki insanların organları asla organ naklinde organları asla organ naklinde

kullanılmaz.kullanılmaz.

• Beyin ölümünü vazodaki çiçeğe,

• Bitkisel hayatı ise saksıdaki çiçeğe benzetebiliriz.

• Vazodaki çiçek istesek de istemesek de birkaç gün sonra solacak ve kuruyacaktır.

• Oysaki saksıdaki çiçek suladığımız müddetçe solmayacaktır.

İNSANLARINİNSANLARINORGANLARI ÖLMEDEN ORGANLARI ÖLMEDEN

Mİ ALINIYOR?Mİ ALINIYOR?

Tıp bugün “Ölüm ve Yaşamın” Tıp bugün “Ölüm ve Yaşamın” ayırımını tartışmasız yapabilmektedir. ayırımını tartışmasız yapabilmektedir. Eğer böyle olmasaydı organ nakli de Eğer böyle olmasaydı organ nakli de olmazdı. olmazdı.

Çünkü Tıpta en temel ilke Çünkü Tıpta en temel ilke her her bireyin kendi yaşam hakkıbireyin kendi yaşam hakkı olduğu olduğu gerçeğidir.gerçeğidir.

BEYİN ÖLÜMÜNE KİM BEYİN ÖLÜMÜNE KİM KARAR VERİR?KARAR VERİR?

Ülkemizde, diğer ülkelerdeki gibi

4 uzman hekim tarafından değerlendirme yapılarak beyin ölümü kararı verilir ve buna dair rapor hazırlanır (2238 sayılı Organ Ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkındaki

Kanun 11. ve 13. maddeleri) .

Beyin Ölümü Kurulu;Beyin Ölümü Kurulu;

• Kardiyoloji, • Nöroloji• Beyin cerrahisi (nöroşirürjiyen) • Anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanlarından oluşmaktadır.

Beyin ölümü tespiti yapabilecek Beyin ölümü tespiti yapabilecek yoğun bakım servisine sahip her yoğun bakım servisine sahip her hastanede, Beyin ölümleri, organ hastanede, Beyin ölümleri, organ bağışında bulunulsun yada bağışında bulunulsun yada bulunulmasın Sağlık Bakanlığına bulunulmasın Sağlık Bakanlığına bildirilerek takibi yapılır.bildirilerek takibi yapılır.

ÜLKEMİZDE ORGAN ÜLKEMİZDE ORGAN NAKLİNİN GELİŞİMİNAKLİNİN GELİŞİMİ

• İlk kez 22 Kasım 1968’de Ankara Yüksek İhtisas Hastanesinde Dr. Kemal BEYAZIT tarafından kalp nakli yapılmış ancak hasta kaybedilmiştir.

• İlk başarılı organ nakli ise 3 Kasım 1975 yılında Dr. Mehmet HABERAL ve ekibince Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde bir anneden oğluna yapılan canlıdan canlıya böbrek nakli olmuştur. Bunu aynı ekibin kadavradan yaptığı ilk böbrek nakli izlemiştir.

2008 Yılı İtibariyle 2008 Yılı İtibariyle Ülkemizde;Ülkemizde;

♦16 Kalp-akciğer Nakli Merkezi,♦ 1 Akciğer Nakli Merkezi,

♦24 Karaciğer Nakli Merkezi,

♦42 Böbrek Nakli Merkezi,

♦27 Kemik İliği Nakli Merkezi,

♦12 Göz Bankası mevcuttur.

YILLAR BÖBREK K.CİĞER KALP

2004 775 245 33

2005 926 324 36

2006 949 319 45

2007 1310 473 64

YILLARA GÖRE YAPILAN TOPLAM ORGAN

VE DOKU NAKİLLERİ

YILLARA GÖRE TOPLAM BEYİN ÖLÜMÜ BİLDİRİMLERİ

Yıllar Beyin Ölümü

Aile İzni Olmayan

Kullanılan

2007 594 349 223

2008 712 450 242

Ülkemizde yapılan toplam organ ve doku nakil sayıları her

geçen yıl artmakla birlikte henüz istenen seviyeye

ulaşmamıştır.

2008 yılı Organ Nakli Bekleyen Hasta

Sayısı• Böbrek :14 450• Karaciğer :1165• Kalp :172• TOPLAM :15787

Ülkemizde yeterli donanıma sahip nakil merkezleri ve deneyimli bilim adamları olmasına rağmen, organ bağışının yetersiz olması sebebiyle nakil sayıları yetersiz kalmaktadır.

ÜLKELERE GÖRE MİLYON ÜLKELERE GÖRE MİLYON NÜFÜSA DÜŞEN DONÖR NÜFÜSA DÜŞEN DONÖR

SAYILARISAYILARI

ÜLKE Milyon nüfusa düşen donör

İSPANYA 33,8

ABD 17,8

TÜRKİYE 3,4

M A L İ Y E TM A L İ Y E T

• 287.000 $ / 5 YIL DİYALİZ

• 102.000 $ / 5 YIL TRANSPLANTASYON

• 40.000 DİYALİZ HASTASI

• 40 bin böbrek yetmezliği hastası hemodiyaliz işlemiyle hayatını sürdürmektedir.

• Bir hastanın yıllık diyaliz ve ilaç masrafı 23 bin dolardır.• Doktor ve hastane ücreti eklendiğinde fatura

kabarmaktadır. Devlet, bu tedavinin yüzde yüzünü üstleniyor.

• Diyalize yılda 600 milyon dolar harcıyor. • Nakil sonrası maliyet, ilk yıl diyalizle hemen hemen

aynı: 22 bin dolar. Dördüncü yılda 8 bin dolara geriliyor. • 2015 yılında, nakle ihtiyaç duyan hasta sayısı tahminen

103 bini bulacaktır. • Tedavinin bütçeye yükü ikiye, hatta üçe katlanacaktır.

Devlet sağlık harcamalarının yüzde 60'tan fazlası diyalize gidecektir.

Ülkemizde nakli Ülkemizde Ülkemizde nakli Ülkemizde naklinakliyapılan organlar yapılan yapılan organlar yapılan dokulardokular♦Böbrek

♦Karaciğer♦Kalp♦Akciğer♦Pankreas ♦ İnce barsak

♦ Kalp kapağı♦ Kornea♦ Kemik♦ Kemik iliği♦ Deri

Yeni böbreğin hakkında ne düşünüyorsun.?

Yeni Böbreğimle artık 7 günüm var. Diyalizde geçirdiğim 3 günü kızımla dolu dolu yaşıyorum.

AKİF ÇULHA 10 MAYIS 2005

Böbrek nakli

http://slayturk.com/