STRATABOUND LEŽIŠTA

STRATABOUND I STRATIFORMNA MINERALNA LEŽIŠTA

• ležišta ograničena na usko područje unutar slojeva određene regije

• može se odnositi na stratiformno ležište, na različito orijentirana mineralna tijela unutar jedinice, ili na ležište građeno od žila i

alteracijskih zona koje ne prate nužno slojevitost.

• epigenetska mineralizacija:

• izmjene (eng. replacement)

• ležišta siderita u karbonatima (Bakal, Rusija; Ouenza, Alžir; Ljubija, BiH)

• ležišta baznih metala u karbonatima (Mississipi Valley i Alpinski tip MVT-a)

• singenetska mineralizacija (stratiformna ležišta):

• SEDEX (Red Dog Zn–Pb–Ag ležište, Aljaska; Rana Gruber Fe ležište, Norveška; Vareš Fe ležište, BiH, Almaden Hg ležište,

Španjolska)

• VMS Cu-Zn ležišta (Skouriotissa, Cipar; Betts Cove, Newfoundland, Kanada)

SEDEX, Rana Gruber

Stratabound ruda

STRATABOUND LEŽIŠTA - LEŽIŠTA SIDERITA U KARBONATIMA

• stijena domaćin: vapnenac i/ili dolomit

• rudni minerali: siderit, ankerit, limonit ± sfalerit, galenit, barit

• subterestrička mineralizacija

• epigenetska mineralizacija

• rani intrakontinentalni rifting

GEOLOGIJA MINERALNOG LEŽIŠTA LJUBIJA

GEOGRAFSKI POLOŽAJ

0 10 20 km

Pamić (1998)

Jadransko-Dinaridska karbonatna platforma – Vanjski Dinaridi

Karbonatno-klastični sedimenti pasivnog kontinentalnog ruba

Ofiolitno-sedimentni kompleks – otvoreni Tetis

Sedimentne, magmatske i metamorfne jedinice

– aktivni kontinentalni rub

Paleozojsko-trijaske navlake

GEOLOŠKI POLOŽAJ

Fe mineralizacija

Đerković i dr. (1976)

GEOLOŠKI POLOŽAJ

Siderit-baritno-polisulfidno ležište

(Ljubija, BiH)

- Aktivno ležište

- 500 Mt rude @ 49 tež.% Fe

ŽELJEZNA MINERALIZACIJA

IZOTOPNI SASTAV KARBONATA: d13C

zebra

TAMNI MASIVNI SIDERIT

103lnacal-H2O=4.01×106/T2-4.66×103/T+1.71

103lnasd-H2O=4.23×106/T2-4.58×103/T+1.73

T sd-cal = 224°C

d18O (mineralizirajućeg fluida) = +11.5‰ V-SMOW

Zheng (1999)

IZOTOPNI SASTAV KARBONATA: d18O

MINERALIZIRANI VAPNENAC

103lnacal-H2O=4.01×106/T2-4.66×103/T+1.71 (Zheng, 1999)

103lnaqtz-H2O=4.48×106/T2-4.77×103/T+1.71 (Zheng, 1993)

T qtz-sd = 164°C

d18O (mineralizirajućeg fluida) = +6.7‰ V-SMOW

SIDERITNE ŽILE U ŠEJLOVIMA

103lnasd-H2O=4.23×106/T2-4.58×103/T+1.73 (Zheng, 1999)

103lnaqtz-H2O=4.48×106/T2-4.77×103/T+1.71 (Zheng, 1993)

T qtz-sd = 168°C

d18O (mineralizirajućeg fluida) = +6.5‰ V-SMOW

IZOTOPNI SASTAV KREMENA: d18O

d34S (‰, VCDT)-4 -2 0 2 4 6 8 10

Galenit

Halkopirit

Sfalerit

Pirit

Barit

ZEBRASTI SIDERIT

103lnagn-sl=0.89×106/T2-0.57 (Kiyosu, 1973;

Friedman & O'Neil, 1977 )

T gn-sph = 245°C

IZOTOPNI SASTAV SUMPORNIH MINERALA: d34S

La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tn Yb Lu

1

10

100

Sa

mp

le / C

ho

nd

rite

La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tn Yb Lu

Sa

mp

le / C

ho

nd

rite

La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tn Yb Lu

0

1

10

100

1000

Vapnenac, nemineraliziranTamni masivni siderit

Tamni masivni ankerit

Zebra: tamni siderit

svijetli siderit

svijetli ankeritŽilni siderit

Šejl

DISTRIBUCIJA ELEMENATA RIJETKIH ZEMALJA

Strmić Palinkaš et al., (2009), Miner Deposita, 44: 893-913

TERMALNI GRADIENT

H2S, SO42-

Na+, Mg2+

H2S, SO42-

SO42-

Ca2+, K+

Fe2+ Eu3+

Pb2+Zn2+Ba2+

FeCO3

(Fe, Ca)CO3

HCO3-

Sideritne žile

Pb, Zn, Ba