به نام خدا

فرهنگ سازمانی فرهنگ سازمانی

:گرد آورنده :گرد آورنده

سهیل آریانی

فهرست مطالب

فرهنگ

فرهنگ سازمانی

تفاوتهاي فرهنگ ملی درون سازمانی

سازمانی شاینمدل فرهنگ سازمانی شاینمدل فرهنگ

٢۵ /١

؟چیست فرهنگ

:شد پیشنهاد سوال این به دهی پاسخ راههاي از یکی عنوان به اصل در فرهنگ مفهوم

کند؟ می متمایز موجودات دیگر از را انسانها چیزي چه

انسانها همۀ مشترك هاي ویژگی بر و بود کلی بسیار اي ایده ابتدا، در فرهنگ ایده ترتیب این به

.داشت تمرکز .داشت تمرکز

:کرد تعریف چنین را فرهنگ تیلور

و ها توانایی دیگر و رسوم و آداب اخالقی،قانون، اصول هنر، باور، دانش، شامل کلی اي مجموعه“

.”جامعه از عضوي عنوان به انسان توسط شده اکتساب عادات

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٢

؟ فرهنگ چیست

به عالقه معناي به فرهنگ به عالقه شناسی، انسان حیات نخستین روزهاي در بنابراین•

کند می جدا حیوانات دیگر از را ها انسان آنچه و انسان متمایز و بارز هاي ویژگی درك

.بود حیوانات با انسان شباهت وجه و

خاصی گروههاي به فرهنگکردند، دنبال را توجه محور این پژوهشگران، که موازاتی به•

انجام گروهها این بین مقایسه و شد داده پیوند)مدرن جوامع اولیه، قبائل نظیر(افراد از

.گردید

کند، می باز سازمانی فرهنگ مطالعه روي به دري گروهها سوي به جهت تغییر نوع این•

.اند گروه تعریف، براساس سازمانها زیرا

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٣

؟فرهنگ سازمانی چیست

.دارد سازمان یک در زندگی شیوه به اشاره سازمانی فرهنگ ترتیب این به•

پیوند گروه به را فرهنگ مفهوم تعاریف این همه .است شده ارائه سازمانی فرهنگ تعاریف ادامه در•

است، مشترك گروه اعضاي میان که چیزهایی عنوان به فرهنگ به آنها همۀ طور همین و دهند می است، مشترك گروه اعضاي میان که چیزهایی عنوان به فرهنگ به آنها همۀ طور همین و دهند می

.دارند اشاره ... و ارزشها هنجارها، برداشتها، یعنی

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /۴

تعاریف فرهنگ سازمانی ازمهمترینبرخی ) 1 -1(جدول

تعریف نام محقق یا دانشمند

در که جمعی و آشکار شده، پذیرفته معانی از است سیستمی فرهنگ

سیستم، این .گیرد می قرار استفاده مورد معینی گروه در و معین زمان

را افراد از گروهی موقعیت ذهنی، تصاویر و ها طبقه شکلها، واژگان،

.کند می تفسیر آنها براي

)1972(آندرو پتی گرو

. یک نظام اعتقادي است که بین اعضاي یک سازمان مشترك است . یک نظام اعتقادي است که بین اعضاي یک سازمان مشترك است1975اسپندر ، 1975اسپندر ،

که است ومفاهیم راهنما باورهاي کلیدي، ازارزشهاي اي مجموعه

.مشترکند سازمان یک اعضاي بین در 1983اسمیرسیچ ،

یک که کرد تصور چسبی مثابه به توان می را سازمانی فرهنگ

پیوند بهم معنا مسترك الگوهاي از اي مجموعه طریق از را سازمان

که است متمرکز انتظاراتی و باورها ارزشها، بر فرهنگ .دهد می

.مشترکند آن در اعضا

کرن سیل و جوان

)1984(مارتین

٢۵ /۵

تعاریف فرهنگ سازمانی ازمهمترینبرخی ) 1 -1(جدول

تعریف نام محقق یا دانشمند

، نموده ابالغ را آن معین گروه یک که اساسی مفروضات از الگویی

مشکالت با چگونه بیاموزد آنکه منظور به داده توسعه یا کرده کشف

.نماید مقابله داخلی یکپارچگی و خارجی انطباق

1985شاین ،

.فرهنگ سازمانی برنامه ریزي جمعی ذهن است 1990هافستد ،

که شود می تلقی هنجارها ، احساسها ، باورها از اي چیده الگوي

1990فرنچ ، .میکنند پیروي آنها از رفتار در راهنما چون و دارند باور آنها به افراد

٢۵ /۶

تعاریف فرهنگ سازمانی ازمهمترینبرخی ) 1 -1(جدول

تعریف صاحبنظران

پاسخ و کردن اندیشیدن،احساس شده ریزي قالب راه را سازمانی فرهنگ

وجود آن هاي بخش پاره یا سازمان یک در دانندکه می آنگونه از دادن

همتایی بی و ذهنی،یگانه ریزي برنامه در را سازمانی فرهنگ اینان.دارد

سازمانی شخصیت دو از بازتابی توان می آنرا که آورند می بشمار سازمان

.دانست قالبی و مقید

1990توسی ،

.دانست قالبی و مقید

حفظ سازمان اعضاي بوسیله که است مشترك معانی نظام سازمانی فرهنگ

ادارك نشانگر واژه این.میگردد منجر دیگر سازمانهاي از سازمان تمایز و

.است سازمان اعضاي بین مشترك

1991رابینز ،

است سازمان یک در مشترك ارزشهاي و فرضیات نظام سازمانی فرهنگ

1992گوردن ، .شود منجر خاص رفتاري الگوي به و میگردد رعایت گسترده بطور که

٢۵ /٧

؟تسهیم فرهنگ چیست

مفهوم توسعۀ در “ کردن تسهیم “ ایدة که سازد می آشکار را نکته این جدول در مندرج تعاریف•.است بوده محوري اي ایده سازمانی، فرهنگ

:دارد متضاد معناي دو کردن تسهیم•

کنیم می برقرار پیوند هم با هایمان شباهت طریق از :مشترك تجربۀ١. کنیم می برقرار پیوند هم با هایمان شباهت طریق از :مشترك تجربۀ١.

دوستان میان غذا تسهیم مانند :جمعی ولی جداگانه کاري انجام ٢.

نقش آن در و ورزد می مشارکت فرهنگ وسیع الگوهاي در عضو هر که معناست بدان فرهنگ تسهیم•.نیست یکسان و همشکل انفرادي، صورت به اعضا تجارب و نقش اما کند، می ایفا

متکی )افراد تک تک( تنوع به هم و )جمعی کلیت( اجتماع به هم فرهنگ یک که باشید داشته خاطر به•.کند می تکیه آن بر و داده قرار حمایت مورد را ها تفاوت اما دهد می قرار نظر مد را ها شباهت . است

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

٢۵ /٨

تفاوت هاي فرهنگ ملی درون سازمانها

در را مختلف فرهنگهاي تفاوتهاي IBM ملیتی چند شرکت برسی با 1975 ي دهه اواخر در هافستد: کرد بندي تقسیم گروه4

و ثروت قدرت، نامتعادل توزیع پذیرش به تمایل کشور یک افراد که حدودي و حد : قدرت فاصلۀ .1 .دارند اعتبار

دیگران به نسبت نباید فردي هیچ که است دانمارك مانند کشورهایی مشخصۀ قدرت کم فاصلۀ .باشد سرآمد مورد یک از بیش در .باشد سرآمد مورد یک از بیش در

هافستد .بیایند کنار اطمینان عدم با اند آموخته انسانی جوامع که راههایی : اطمینان عدم از پرهیز .2 .هستند خطرات و ابهام اطمینان، عدم تحمل از مختلفی سطوح داراي مختلف، جوامع است معتقد

و نوآورانه هاي ایده افراد سنگاپور مانند اطمینان، عدم از کم اجتناب مشخصۀ داراي جوامع در

از بیشتر اجتناب مشخصۀ داراي هاي فرهنگ در که حالی در .پذیرندمی را نابهنجار رفتارهاي.گیرد می صورت مقاومت ها پدیده این برابر در پرتغال و یونان مانند اطمینان عدم

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٩

تفاوت هاي فرهنگ ملی درون سازمانها

مستقل طور به رود می انتظار حد چه تا فرهنگ یک افراد از که دارد نکته این به اشاره :گرایی فرد .3

.کنند فعالیت جامعه اعضاي دیگر از

خود از صرفاً رود می انتظار افراد از و بوده نامستحکم امریکا مانند فردگرا هاي فرهنگ افراد بین روابط

به ، منسجم گروههاي مکزیک و چین مانند گرا جمع فرهنگهاي در برعکس .کنند مواظبت و مراقبت

.کنند می اعطا تعلق و هویت حس افراد

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

.دارد جامعه در جنسیت نوع براساس نقشها بارز جدایی به اشاره :مردگرایی .4

زنان و قاطعانه نقشهاي رود می انتظار مردان از زیاد، مردگرایی مشخصۀ داراي فرهنگهاي در

.کنند ایفا پرورشی نقشهاي

٢۵ /١٠

کشورها فرهنگ تفاوت جهانی دیدگاه

فرهنگ و پرمحتوا فرهنگ .دارد وجود فرهنگ نوع دو دنیا این در

محتوا کم

شخص یک آنچه که است شفاهی فرهنگ یک پرمحتوا فرهنگ

بر حاکم محیط اجتماعی محتواي از نماید می ابراز نوشتار به

) نماید می ابراز را گفته این که کسی و ( سازمان یک قراردارد

.دارد کمتري اهمیت

چینی

اي کره

ژاپنی

ویتنامی

عربی

یونانی

فرهنگ پرمحتوا

دیدگاه هاي فرهنگ پرمحتوا و کم محتوا) 1- 3(جدول

.دارد کمتري اهمیت

ابراز نوشتار صورت به شخص که را آنچه محتوا کم فرهنگ در

سازمان قراردارد بر حاکم محیط اجتماعی محتواي از نماید می

.دارد بیشتري اهمیت ) نماید می ابراز را گفته این که را کسی و (

دنیا سراسر در را محتوا کم و پرمحتوا هاي فرهنگ روبرو نمودار

.دهد می نشان

توان می جهانی سطح در تجاري و بازرگانی هاي فعالیت براي

فرهنگ نوع دو این کاربرد از گوناگونی هاي وتحلیل تجزبه

.نمود استفاده ) پرمحتوا هاي فرهنگ و محتوا کم هاي فرهنگ(

یونانی

اسپانیولی

ایتالیایی

انگلیسی

شمالی آمریکاي

اسکاندیناوي

سوئیسی

فرهنگ کم محتواآلمانی

٢۵ /١١

فرهنگ محدود

ولی عمیق فرهنگ قوي

فرهنگ ضعیففرهنگ گسترده

ولی سطحی

البا

ا ه

ش رز

ه اد ب

رااف

د دا

تع

فرهنگ ضعیففرهنگ گسترده

ولی سطحی

نیی

پاا

هش

رزه ا

د برا

افد

داتع

قدرت فرهنگ ( فرهنگ قوي و ضعیف ) 1- 1(نمودار(

پایینباال تعداد افراد

٢۵ /١٢

فرهنگ ناسازشکار فرهنگ سازشکار

نزدیکان، و طرافیان خودشان،ا با بیشتر مدیران

ها چشمی نور به متعلق ) تکنولوژي ( محصوالت

داراي که مدیریتی به آنها.کنند می خاص توجهی

نهند می ارج گردد خطر کاهش موجب و باشد نظم

داراي که دانند می مدیریتی از برتر بسی آنرا و

توجه کارکنان و سهامداران مشتریان، به مدیران همه

فرآیندهایی و مردم به همچنین آنها.کنند می زیادي

.نهند می ارج شوند می ارزشمند تغییرات موجب که

فرهنگ سازشکار و فرهنگ ناسازشکار) 1- 4(جدول

داراي که دانند می مدیریتی از برتر بسی آنرا و

.باشد خطرپذیر و عمل ابتکار

و سیاست اهل کنند می منزوي را خود مدیران

آنها نتیجه در .شوند می ساالري دیوان طرفدار

بپذیرند را خطر تا دهند نمی تغییر را خود استراتژي

.دهند وفق محیط تغییر حال در شرایط با را خود و

توجهی سازمان جمعی ابواب و گروهها تمام به مدیران

موجب هرگاه و مشتریان به ویژه به نمایند می خاص

تأیید آنرا گردد تأمین متداول مشروع منافعی که شود

خطر مقداري پذیرفتن مستلزم آن اگر حتی کنند می

.باشد

٢۵ /١٣

مدل فرهنگ سازمانی شاین

.ادگار شاین این مدل را ارائه کرد 1980در اوایل دهه ي

:در نظریۀ شاین فرهنگ در سه سطح وجود دارد

باورها و پیش فرضها باورها و پیش فرضها

هنجارها و ارزش ها

مصنوعات بشرساز

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /١۴

سطوح سه گانه فرهنگی شاین

نمایان اما غالباً پر رمز و راز•

سطح باالتر آگاهی •

مصنوعاتتکنولوژي

هنر

الگوهاي رفتاري قابل مشاهده

ارزش ها

مسلم فرض شده اما غیر نمایان•

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

پیش فرضهاارتباط با محیط

ماهیت حقیقت ، زمان و مکان

ماهیت فطرت انسانی

ماهیت فعالیت فرد

ماهیت روابط انسانی

٢۵ /١۵

مدل فرهنگ سازمانی شاین

باورها و پیش فرضها.1

احساس و اندیشیدن درك، نحوة و پندارند می واقعیت سازمان اعضاي که آنچه به فرضها پیش•.دارد اشاره دهد، می قرار تأثیر تحت را آنها

.شوند می فرض مسلم فرضها پیش•

.شوند می فرض مسلم فرضها پیش•

.دارند وجود عادي آگاهی از خارج•

.دورند افراد آگاهی خود حوزة از زیادي حد تا•

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /١۶

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(باورها و پیش فرضها .1

.درك ما از انسان سازمانی با هر نگاه جدید در نظریه سازمان گسترش می یابد

ارزش ها/ کانون تمرکز پیش فرض نگاه

قدرت/ ثروت انسان اقتصادي کالسیک

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

قدرت/ ثروت انسان اقتصادي کالسیک

کنترل مدیریت/ عقالنیت انسان علمی مدرن اولیه

کنترل بیرونی/ محیط انسان اکولوژیک مدرن

معنا/ تفسیر انسان نمادین تفسیري -نمادین

مسئولیت/ آزادي / خالقیت انسان زیبا شناس پست مدرن

٢۵ /١٧

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(باورها و پیش فرضها .1

شاین فهرست پیش فرض هاي فرهنگی بنیادي

داده شود پرسش هایی که باید پاسخ بعد

کند؟ تصور آن در مناسب جایگاه کنندة جستجو و مطیع حاکم، محیطش، به نسبت را خود باید سازمان آیا سازمان رابطۀ -1

باشد؟ داشته جبرگرا یا منفعل یا همساز گذار، تأثیر یا غالب رفتاري تا دارد وجود انسان براي صحیحی راه آیا ماهیت فعالیت انسان -2

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

باشد؟ داشته جبرگرا یا منفعل یا همساز گذار، تأثیر یا غالب رفتاري تا دارد وجود انسان براي صحیحی راه آیا ماهیت فعالیت انسان -2

و فیزیکی جهان در هم نهایت در حقیقت چگونه و کنیم؟ می تعریف را نیست حقیقت آنچه و است حقیقت آنچه چگونهاجتماعی؟ اجماع یا حکمت به اتکا پراگماتیک، آزمون وسیلۀ به شود؟ می تعیین اجتماعی جهان در هم

ماهیت واقعیت و حقیقت -3

ترند؟ مناسب روزانه امور هدایت براي زمان واحدهاي از نوعی چه و کنیم می تعریف چگونه را آینده و حال گذشته، ماهیت زمان -4

است؟ ثابت کامالً انسانها ماهیت آیا و شرورند یا هستند خنثی خوبند، اساساً انسانها آیا ماهیت طبیعت انسان -5

آیا است؟ کدام کننند، می توزیع را احساس و قدرت کنند، می برقرار رابطه یکدیگر با افراد طریق بدان که صحیحی راه گروه یا است استوار فردگرایی مبناي بر جامعه سازماندهی براي راه همکاري؟بهترین بر مبتنی یا است رقابتی زندگیمشارکتی؟ یا جمعی یا است مآب قیم یا اتوکرانیک سیستم ،)اختیار( فرمانرانی سیستم بهترین گرایی؟

ماهیت انسان -6

همسازي؟ یا شوند تشویق نوآوري به گروه یک در افراد باید آیا و متجانس بسیار یا باشد متنوع بسیار است بهتر گروه آیا تجانس در برابر تنوع -7

٢۵ /١٨

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(باورها و پیش فرضها .1وظایف انطباق پذیري خارجی در برابر وظایف انسجام داخلی از دیدگاه شاین

وظایف انسجام وظایف انطباق پذیري خارجی

:شکل گیري اجماع در مورد :شکل گیري اجماع در مورد

برابر در سازمان اصلی وظایف و ها ویژه کار محوري، رسالت -1 و زمان اساسی مفاهیم جمله از مفهومی نظام و مشترك زبان -1

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

و زمان اساسی مفاهیم جمله از مفهومی نظام و مشترك زبان -1

گیرد قرار استفاده مورد باید که مکان

برابر در سازمان اصلی وظایف و ها ویژه کار محوري، رسالت -1

محیطش

اعضا تجانس عدم یا تجانس معیارهاي و گروه مرزهاي -2 کند دنبال باید سازمان که اي ویژه اهداف -2

)اختیار( فرمانرانی و قدرت جایگاه، تخصیص معیارهاي -3 دهد قرار استفاده مورد اهداف تحقق در باید که اساسی ابزار -3

و کاري هاي محیط در عشق و دوستی صمیمیت، معیارهاي -4

مختلف خانوادگیدهد قرار استفاده مورد نتایج سنجش در باید که معیارهایی -4

ها تنبیه و ها پاداش تخصیص معیارهاي -5 اهداف تحقق عدم صورت در اصالحی و جبرانی راهبردهاي -5

مذهب و ایدئولوژي مدیریت قابل غیر امور مدیریت براي مفاهیم -6

٢۵ /١٩

مدل فرهنگ سازمانی شاین

هنجارها و ارزشها.2

اهمیت از که هستند فرهنگ یک درون موجود اجتماعی استانداردهاي و اهداف اصول، ارزشها•.برخوردارند ذاتی

این بر .دهند می شکل است غلط آنچه و است درست آنچه درمورد قضاوت براي مبنایی ارزشها•

این بر .دهند می شکل است غلط آنچه و است درست آنچه درمورد قضاوت براي مبنایی ارزشها•.کنند می یاد معنوي و اخالقی منشورهاي عنوان به آنها از اساس

ذهن ظاهري سطح در معموالً اما دارند قرار تري آگاهانه حالت در فرضها پیش به نسبت ارزشها•.ندارند قرار

اي حاشیه اعضاي طرف از غالباً چالشی چنین گیرند، می قرار چالش مورد ارزشها که زمانی•.شود می مطرح بیرونی افراد از یا انقالبیون یا واردان تازه نظیر سازمان

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٢٠

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(هنجارها و ارزشها .2

.خورند می گره ارزشها با تنگاتنگی طور به هنجارها•

دامنۀ در آنها از آنچه دهند می اجازه فرهنگ اعضاي به که هستند اي نانوشته قواعد هنجارها•. بدانند را رود می انتظار ها موقعیت از وسیعی

دامنۀ در آنها از آنچه دهند می اجازه فرهنگ اعضاي به که هستند اي نانوشته قواعد هنجارها. بدانند را رود می انتظار ها موقعیت از وسیعی

از فیلم که زمانی کنید، رانندگی خطوط درون : امریکا فرهنگ اجتماعی هنجارهاي از اي نمونه• در کند می ایجاب کار و کسب هنجارهاي اینکه یا . ... و نکنید صحبت شود می پخش سینما... و بپوشید لباسی نوع چه کنید توجه سازید، آگاه بالقوه مسائل از را خود رییس مناسب زمان

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٢١

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(هنجارها و ارزشها.2

باید را آنچه هنجارها که درحالی کنند می تعریف است، ارزش با را آنچه ارزشها، خالصه طور به•.سازند می روشن شود، تصور طبیعی غیر یا طبیعی

.سازند می روشن شود، تصور طبیعی غیر یا طبیعی

رعایت را فرهنگی هنجارهاي و حفظ را ارزشها فرهنگ یک اعضاي شاین نظریه اساس بر• .کنند می

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٢٢

مدل فرهنگ سازمانی شاین

مصنوعات بشرساز.3

.دارند قرار فرهنگ یک ظاهري سطح در که هستند فرهنگی هستۀ مظاهر ساز بشر مصنوعات•

هاي فرض پیش و ارزشها هنجارها، در شده متجلی رفتار ملموس و نمایان آثار بشري مصنوعات•.اند فرهنگی

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها٢۵ /٢٣

مدل فرهنگ سازمانی شاین

)ادامه(مصنوعات بشرساز .3

مصنوعات بشرساز و فرهنگ سازمانی

نمونه هاي خاص طبقۀ کلی

آرم/ طرح / هنر دکور/ ساختمان ها

ظاهر/ لباس اشیاء مادي

فیزیکی چیدمان

مظاهر فیزیکی

تفاوت هاي فرهنگ

درون سازمانها

اشیاء مادي

فیزیکی چیدمان

شعائر / آیینارتباطی الگوهاي

رسوم / ها سنت

تنبیه / ها پاداش

رفتاري مظاهر

ها لطیفه / حکایاتالقاب / اسامی / فنی زبان

تفاسیر و تعابیرتاریخ / ها افسانه / دستاوردها

اشرار / قهرمانان

ها استعاره

کالمی مظاهر

٢۵ /٢۴