orman amenajmani - ktu.edu.tr · proje döküman/verileri gruplara, grup listelerinin teslim...

ORMAN

AMENAJMANI (2017-2018 BAHAR YARIYILI)

DERSİN AMACI

Orman amenajman kavramını pratiğe yönelikuygulamaları ile öğrencilere tanıtmak, ormanfonksiyonlarını ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültüreltemalarda belirlemek-haritalamak, sürdürülebilirlikilkesine göre orman kaynaklarından çok amaçlıyararlanmayı düzenlemek, karar verme teknikleri ileen uygun plan stratejisini belirlemek ve örnek biruygulama alanının orman amenajman planını gruplarhalinde hazırlayarak sunma ve savunma becerisinikazandırmak

DERS İÇERİĞİ

İşletme Amaçları, Orman Fonksiyonları ve Ayrılma Kriterleri

Orman Amenajmanında Planlama Süreci

Orman Formları, İşletme Sınıfı

Amenajman Yöntemleri

Son Hasılat ve Ara Hasılat Kesim Planları

Eta Kavramı ve Çeşitleri

Optimal Kuruluş

Münferit Planlama

Orman Ekosistem Envanteri

ORMAN AMENAJMANI DERSI KAYNAKLARI

Orman Amenajmanı, İsmail ERASLAN, 1982

Orman Amenajmanı, Fikret KAPUCU, 2004

Orman Amenajmanı, İsmail ERASLAN, Hüseyin Cahit ŞAD, 1993

Orman Amenajmanı, Ünal ELER, 2001

Orman Amenajmanı Esasları, Ünal ASAN, 2013

Ormancılık Tarihi Kitapları (M.Diker, İ.Bingöl, T.Günay, Y.Çağlar)

Türkiye’de Doğaya Yakın Yapraklı Orman İşletmeciliği, J.Huss, O.Kahveci, 2009

Orman İşletmelerinin Planlanması ve Denetimi, İsmail ERASLAN, Ünal ELER, 2003

Orman Amenajmanı (Planlama Sistemleri), Ünal ASAN, 2017

Orman Amenajman Yönetmeliği, OGM, 1991, 2008

Orman Amenajmanı Dersi Kaynakları

Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesinin

Denetimine Ait Usul ve Esaslar, (301 sayılı Tebliğ) OGM, 2015

Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesine Ait

Usul ve Esaslar, (299 Sayılı Tebliğ) OGM, 2017

Amenajman Planlarının Uygulanmasına Ait Usul ve Esaslar, (295 sayılı Tebliğ)

OGM, 2014

302 Sayılı Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış

Esasları (302 sayılı Tebliğ) OGM, 2016

ORMAN AMENAJMANI DERSI

YARDIMCI KAYNAKLAR

Uluslararası Sözleşmeler, (Ramsardan günümüze)

OGM Stratejik Plan (2013-2017)

SOY Kriter ve Göstergeler

Onuncu Kalkınma Planı, Kalkınma Bakanlığı, 2013)

Ormancılık Şuraları (1993,2005,2013)

Amenajman Planları

Ulusal Ormancılık Kongreleri (2001, 2003)

Ormanın Kara Kitabı (Ertuğrul ACUN)

Orman Amenajmanının Kavramsal Açılımlar ve

Yeni Hedefler (Evcimen) Sempozyumu, 2002.

Forest Management (DavisJohnson) .

2017 – 2018 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Yarıyılı

ORMAN AMENAJMANI DERSİ UYGULAMA YÖNERGESİ

Uygulama projeleri 2-5 kişilik gruplar halinde yapılacaktır.

Grup listeleri 12-16.02.2018 tarihleri arasında teslim edilmelidir.

Proje döküman/verileri gruplara, grup listelerinin teslim edilmesi (12-16.02.2018)

sırasında verilecektir.

Planlama birimi seçimi tamamlandıktan sonra her grup ile bir adet “Ön Protokol”

imzalanacaktır.

Gruplarda yer alan öğrencilerin her birinin kendisine ait bir proje dosyası olacaktır ve tüm

ara değerlendirmeler bu proje dosyası üzerinden yapılacaktır.

Proje ile ilgili tüm duyurular ve veriler WEB sayfamızdan ya da Orman Amenajmanı İlan

Panosundan ilan edilecek.

Proje kontrolleri, yarıyıl içerisinde ilan edilecek tarihlerde grup dosyaları üzerinden

yapılacaktır.

Projelerin kontrol işlemleri Prof. Dr. Mehmet MISIR tarafından gerçekleştirilecektir.

Projelerde tüm işlemler bilgisayar ortamında (Word, Excel, PowerPoint, Arc/GIS, vb.)

yapılacaktır.

Projelerdeki tüm işlemler “Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planlarının

Düzenlenmesine ait usul ve Esaslar- Tebliğ 299” ve 2008 tarihli Orman Amenajman

Yönetmeliği’ne uygun olarak yapılacaktır.

Proje kapsamında Arazi Çalışması 07 Mayıs 2018 Pazartesi günü Bekçiler Mevkiinde

uygulaması yapılacaktır. Derse İlk kez yazılan öğrencilerin katılımı zorunludur.

Proje teslim tarihi KTÜ Akademik Takvimine göre Bahar yarıyılı 14. Haftasının (14-18

Mayıs 2018) Cuma günü mesai bitimine kadardır.

Proje değerlendirmesi, proje tesliminden sonra belirlenecek (sonradan ilan edilecek)

tarihlerde sözlü sınav şeklinde yapılacaktır.

Değerlendirme Ara sınav % 20, proje savunması (sözlü) % 30 değerindedir.

Prof.Dr. Selahattin KÖSE Prof.Dr. Mehmet MISIR

Plan Yapım Süreci

Amaç Saptama

Envanter

Üretim İşlerinin Düzenlenmesi

Optimal KuruluşFaydalanmanın

Düzenlenmesi

Planın Hazırlanması

Denetim

Orman Amenajmanında Plan Yapım Süreci

AMAÇ SAPTAMA: Planlama politikalarının (Temel prensiplerin yani

işletme amaçlarının ve koruma hedeflerinin) belirlenmesi. İlk

hareket noktası, işletmenin birincil amaçlarının (ana hedefler) ve

ikincil amaçlarının (yan hedefler) açık seçik biçimde

belirlenmesidir.

ÜRETİMİN DÜZENLENMESİ: Konumsal düzenlemenin yapılması, işetme

sınıflarının belirlenmesi, iç taksimatın oluşturulması (bölmeleme).

ENVANTER: Saptanan amaçlara ulaşmak için işletmenin, gerek işletme

dışında (çevresinde) ve gerekse işletme içinde araç, gereç,

malzeme, para, bilgi, beceri açılarından ne gibi olanaklara sahip

olduğunun araştırılıp belirlenmesi. Aktüel kuruluşun ortaya konması.



OPTİMAL KURULUŞ: İşletme sınıfı ve işletme amacına göre yetişme

ortamı verim gücü de dikkate alınarak alan ve servet bakımından

optimal kuruluşlar hesaplanır.

FAYDALANMANIN DÜZENLENMESİ: Kesim Planının oluşturulması.

Ormanın neresinde ne zaman hangi ürün ve hizmetlerin

alınacağının belirlenmesidir. Yani karar verme aşamasıdır.

PLANIN HAZILANMASI: Orman Amenajman Yönetmeliği ve 299 sayılı

tebliğe uygun olarak planın yazılması (oluşturulması)

DENETİM: İlgili Orman Bölge Müdürlüğü ve OİPDB tarafından plan

uygulamalarının denetlenmesi

Fonksiyonel planlama çalışmaları yapılacak yerlerde amenajman arazi

çalışma programının uygulanacağı yıldan 1 yıl önce mahalli

kuruluşlara,ilgili kurum ve kuruluşlara, muhtarlıklara, sivil toplum

örgütlerine, alandaki tüm çıkar gruplarına Orman İşletme Müdürlüğü

tarafından yazı gönderilerek yapılacak çalışmalar için bilgi verilecek,

değişik fonksiyon görecek alanlar hakkında öneri toplanacak, altlık

olarak fonksiyonel alanlar 1/25000 ölçekli fotokopi meşçere haritası

üzerinde işaretlenerek bölme ve bölmeciklerin dökümü yapılacaktır.

Daha sonra gelen öneriler ve yapılan görüşmelerle birlikte mevcut

durum ve fiili kullanım yardımıyla taslak fonksiyon haritaları

hazırlanacaktır. Bu haritalar arazi çalışmaları başlamadan önce plan

yapıcılarına verilecektir.

1-Orman Fonksiyonlarının Belirlenmesi:

Bir yerdeki orman alanının göreceği fonksiyonların

belirlenmesi ve sınırlarının geçirilmesi, görevli

Amenajman Başmühendislikleri ile birlikte, Orman Bölge

Müdürlüklerince oluşturulacak bir heyet tarafından

ortaklaşa yapılmalıdır. Bu heyette, Orman Bölge Müdür

Yardımcısı, Silvikültür ve Plan Proje Şube Müdürleri, ilgili

İşletme Müdürü ve İşletme Şefi yine o yörede uzun yıllar

çalışmış deneyimli, mesleki birikim sahibi Teknik

elemanlar da bulunmalıdır.

Orm

an

cılı

kta

Am

aç

lar

Hiy

era

rşis

i

İŞLETME AMAÇLARI

Bu amaçlar, ormanın sahibi veya ormanın tasarrufuna yetkili kişilertarafından, ulusal ormancılık amaçları ve yetişme ortamı koşullarıdikkate alınarak, toplumun orman ürün ve hizmetlerine olan bugünküve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde kararlaştırılanplanlama ana hedefleridir.

Ormancılığın ve orman işletmesinin en önemli görevi, toplumun

orman ürün ve hizmetlerine olan ihtiyacını karşılamak olduğundan,

işletmenin amaç veya hedeflerini saptaya bilmek veya bunları bir

araya getirebilmek için halkın ormanların çeşitli fonksiyonlarına olan

ihtiyacın ve isteklerinin bilinmesi gerekir.

Koruma hedefleri

Orman Fonksiyonlarının Belirlenmesinde

Kriter ve Göstergeler

Yasal kriter ve göstergeler

Teknik- Bilimsel kriter ve göstergeler

Sosyo-ekonomik kriter ve göstergeler

Katılımcı kurum ve kuruluşların görüşleri

Ormanların mevcut durumu ve fiili kullanımı

Fonksiyonların belirlenmesinde;

Orman ürünleri üretiminden olumsuz etkilenecek

ekosistemler

Ormanların sunduğu ve toplumsal olarak ihtiyaç duyulan

orman ürünü dışındaki hizmetler

Toplumun orman ürünlerine olan ihtiyacı dikkate alınır



1. Ekonomik Fonksiyonlar

Ekonomik fonksiyon görmek üzere ayrılan ormanlar ekonomik değeri

olan odun ham maddesi ve odun dışı ürün üretimini sağlayan, ulusal ve

uluslararası ekonominin bu ürünlere olan talebini sürekli olarak karşılamak

üzere işletilen alanlardır.

Ekolojik şartlar uygun olsa bile ulaşım imkânları bulunmayan veya yol

yapımının ekonomik olmadığı alanlar ile havai hatları vb. bölmeden

çıkarma tekniklerinin uygulanamayacağı alanlar dışında

Ekolojik ve sosyokültürel fonksiyonlardan biri veya birkaçını yerine

getirmek üzere ayrılan orman parçaları dışındaki orman alanları

Endüstriyel ağaçlandırmaya ayrılan alanlar

Odun Üretimi İşletme Amaçlı Ormanlar ve Ayrılması Ölçütleri



Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi İşletme Amaçlı Ormanlar ve Ayrılması Ölçütleri

Odun dışı orman ürünleri üretimi alanları, kendi işletme

amaçları ve yönetmeliği esaslarına göre ilgili birimlerce

planlanır.

Otlatma alanları işletme amaçlı alanlar işletmesince otlatma

planının plan yapıcısına verilmesi hâlinde sadece 2. veya 3.

yan amaç olarak gösterilir, 1. amaç olarak gösterilmez.



2. Ekolojik Fonksiyonlar

Doğal, bilimsel, estetik, biyolojik, ekolojik, jeolojik, tarihi ve kültürel ve

ender bulunma özelliklerinden dolayı değerli olan orman alanları ile

yetişme ortamı şartlarındaki olumsuzluklar sebebi ile yapısı bozulmuş

orman alanları koruma altına alınır.

Doğayı Koruma



2. Ekolojik Fonksiyonlar

Doğayı Koruma

Özgün nitelikli (doğal, bilimsel, estetik, vb.)

Kanuni statüsü olan korunan alanlar

2873 sayılı milli parklar kanununda belirtilen Milli

parklar, tabiat parkı, tabiat anıtı, tabiatı koruma alanları

Bu kanun dışında diğer kamu kurum ve kuruluşlarının

sorumluluğundaki değişik statülü koruma alanları

(Tohum bahçesi, gen koruma, YHGS, YHKS, av

üretme istasyonu, sit alanları, vb.)

Kanuni olarak belirlenmemiş korunan alanlar

Nadir bulunmaları, güzellikleri ve rekreasyon açısından

özel değer taşımaları gibi sebeplerle korumaya değer alanlar


Kriter ve Göstergeler2. Ekolojik Fonksiyonlar

Doğayı Koruma

Yetişme ortamı şartlarının olumsuzluğu sebebiyle

orman ürünleri üretimine uygun olmayan orman

alanlarını da koruma altına almak gerekmektedir

ÖLÇÜT GÖSTERGE KORUMA HEDEFİ

Arazi Eğimi >%80 Tüm türler için doğayı korumaToprağın Mutlak Derinliği

<25 cmTüm türler için doğayı koruma

Toprağın Fizyolojik Derinliği

<50 cmTüm türler için doğayı koruma

Toprak Taşlılığı >%50 Kn, Çk, Çs, M, L için doğayı koruma>%60 Çz ve S için doğayı koruma>%80 Diğer türler için doğayı koruma

Üst Orman Zonu Ormanın görünen üst sınırındanaşağıya doğru (100–150 m) mesafeiçindeki orman alanları

Tüm türler için doğayı koruma



Erozyonu Önleme

En az 1 hektarlık sahada çizgi (oluk) ve oyuntu erozyonunun

bulunduğu alanlar

Eğimi % 60-79 arasında olan alanlar

Heyelan olan alanlar

Oyuntu erozyonu olan araziler üstündeki ormanlar

Sahil ve iç kumulların etrafındaki ormanlar

Yüksek meyilli, taş ve kaya yuvarlanmalarının olduğu, yol ve

yerleşim yerlerinin üstündeki yamaçlar.

İskan ve tarım alanlarını tehdit edecek, taşkın ve sel

felaketine yol açabilecek akarsu havzalarındaki ormanlar.

Çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar.



Erozyonu Önleme Fonksiyonu ölçüt ve göstergeleri

Ölçütler Göstergeler

Eğim <%12: Yok

%13-20: Az

%21-58: Orta

>%59: Şiddetli

Yamaç uzunluğu <80 m: Az

81-210 m: Orta

>211m: Şiddetli

Toprak tekstürü Kil: Az

Balçık: Orta

Kum: Şiddetli

Görsel Tabaka; Oluk; Oyuntu



3. Sosyal- Kültürel Fonksiyonlar

Hidrolojik Fonksiyon

Taban suyunun, akarsu, tatlı su, gölet ve barajlardaki suların

temiz tutulmasını, su kaynaklarının sürekli ve düzenli olmasını

sağlayan ormanlardır.

İçme suyu sağlanan ve gelecekte sağlanması planlanan alanlar,

İlgili kurum, kuruluş veya uzmanlarca belirlenmiş, teklif edilmiş içme

suyu toplama havzaları, taban suyu biriktirme (saklama) alanları olarak

belirlenen alanlar,

Baraj, göl ve göletlerin su toplama havzaları içindeki eğimi %60’ın

altındaki ormanlık alanlar,

Birikinti göllerine akan dere ve ırmakların yamaçlarındaki ormanlar,

Ilıca, kaplıca etrafındaki ormanlar,

GRUPLARIN OLUŞTURULMASI

orman amenajmani - ktu.edu.tr · proje döküman/verileri gruplara, grup listelerinin teslim...

Documents