1

ÜNİTENİN KONU BAŞLIKLARI1. REAKSİYON NEDİR? 2. REAKSİYON TİPLERİ3. POLİMERLEŞME VE HİDROLİZ

2

1. REAKSİYON NEDİR?3

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞMEYEN ÖZELLİKLERToplam atom sayısı ve cinsi Toplam kütle Toplam proton sayısıToplam nötron sayısıToplam elektron sayısıÇekirdek yapısıToplam yük

4

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞEBİLEN ÖZELLİKLERMol sayısıMolekül sayısıTanecik sayısıKat sayıMadde sayısı (çeşidi) Taneciğin elektron sayısı Hacim ve basınç (gazlar için)

5

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞEN ÖZELLİKLERFiziksel ve kimyasal özellikler

6

DENKLEM KAT SAYILARININ YORUMU Denklem kat sayıları; Maddelerin tanecik sayısını Molünü Madde gaz ise hacmini ve basıncını

oranlamamıza yardımcı olur.

7

BASİT DENKLEM DENKLEŞTİRMEEn kalabalık taneciğin başına 1 yazılarak

denkleştirmeye başlanır. Bileşiklerin ve atomal hâldeki elementlerin başına kesirli sayı yazılamaz.

8

KİMYASAL REAKSİYON YERİNE KİMYASAL TEPKİME DENEBİLİR Mİ?Kimyasal tepkime ile kimyasal reaksiyon eş

anlamlıdır. Eskiden kimyasal reaksiyon denirdi, bir ara

kimyasal tepkime tabiri kullanıldı, günümüzde yine kimyasal reaksiyon deniyor.

9

Türkçemizde reaksiyon, tepki göstermek demektir. Bu nedenle de reaksiyon ile tepki göstermek aynı anlama gelir.

Türkçede aynı anlamı taşıyor diye kimyasal reaksiyon sözcüğünden tepki göstermek, karşı koymak gibi anlamlar çıkarılmamalıdır. Anlamı başkadır.

Kimyadaki reaksiyon, batı dillerinden Türkçemize geçtiğinden batı dillerindeki anlamını taşımaktadır. Bu anlam şöyledir:

10

“Re”, yeniden demektir.Reaksiyon, yeniden aksiyon manasınadır.

“Reaksiyondan önce de aksiyon vardı. Reaksiyondan sonra da aksiyon var.” demektir.

Kimyasal reaksiyona, kimyasal tepkime dediğimizde; bütün bu anlamları aklımıza getirmeliyiz. Sonra söyleyebiliriz.

11

REAKSİYON ÇEŞİTLERİKİMYASAL REAKSİYONFİZİKSEL REAKSİYON NÜKLEER REAKSİYON

12

DOĞAL KİMYASAL REAKSİYONLARDA GEREKLİ ŞARTLAR

Tepkimenin ekzotermik olmasıBirleşme kabiliyeti olmasıEşik enerjisini aşabilecek gerekli aktivasyon

enerjisine sahip olmasıBirleşecek maddelerin yeterli olmasıUygun şartlar olması

13

BİLEŞİKLERİN SAĞ ALTINA YAZILAN, FİZİKSEL HÂLİDİRNaCl üzerinden açıklayalım: NaCl(k), NaCl(s),

NaCl(g) ve NaCl(suda) olmak üzere dört farklı yazım vardır.

Hâller parantez içinde, küçük harfle, küçük puntoyla, kısaltılarak yazılır.

NaCl(k), katı yemek tuzu; NaCl(s), erimiş yemek tuzu; NaCl(g), gaz hâlindeki yemek tuzu, NaCl(suda) ise suda hazırlanmış yemek tuzu çözeltisi demektir.

14

NaCl(suda) ,NaCl(aq) şeklinde de yazılabilir.Aqua, Latince’de su demektir; (aq), (aqua)

kelimesinin kısaltılmışıdır. Çözücü, hangi maddeyse o yazılır. Örneğin;

iyot, suda çözünmez. Alkolde çözünür. Bu nedenle I2(alkolde) şeklinde yazılır.

Kastedilen hâl, oda sıcaklığındaki hâl ise malumu ilam olmaması için yazılmayabilir. Örneğin; suyu belirtmek için H2O yazılabilir; su buharı kastediliyorsa kesinlikle H2O(g) diye yazılmalıdır.

15

Bazen de hâller yazılmamış olsa da, reaksiyon denkleminden anlayabilmelidir:

AgNO3+ NaCl → AgCl(k)+ NaNO3

Girenlerdekilerin oda sıcaklığındaki hâlleri katıdır. Ancak katı olduklarında reaksiyona girmeyecekleri malumdur. Bu nedenle çözeltidirler. İyonik bileşiklerin sıvı hâlleriyle bir tepkime kimyada zaten yoktur.

AgNO3(suda)+NaCl(suda)→AgCl(k)+NaNO3(suda)

16

Bununla ilgili bir diğer husus daha vardır:H2 denilince 1 tane H2 molekülü anlaşılır.

H2(g) denilince ise 1 mol H2 anlaşılır.

17

2. REAKSİYON TİPLERİ18

TEPKİME TİPLERİ1– ASİT– BAZ TEPKİMELERİ2– METAL– ASİT TEPKİMELERİ3– AMFOTER METAL– BAZ TEPKİMELERİ4– AKTİF METAL– SU TEPKİMELERİ5– ANALİZ (AYRIŞMA) TEPKİMELERİ6– SENTEZ (BİRLEŞME) TEPKİMELERİ7– YANMA TEPKİMELERİ

19

8– EKZOTERMİK (ISI VEREN) TEPKİMELER9– ENDOTERMİK (ISI ALAN) TEPKİMELER10– YER DEĞİŞTİRME TEPKİMELERİ11– REDOKS (YÜKSELTGENME–

İNDİRGENME) TEPKİMELERİ

20

TEPKİMEDEKİ REAKSİYON İŞARETİNİN TEK YÖNLÜ OK VEYE ÇİFT YÖNLÜ OK OLMASINA GÖRE TEPKİMELER İKİYE AYRILIRKimyasal tepkimelerin bir kısmı iki yönlü, bir

kısmı tek yönlü tepkimelerdir. İki yönlü tepkimelere tersinir tepkime,

reversibl tepkime, çift yönlü tepkime de denir.

21

Tek yönlü tepkimeler ise geriye dönmeyen tepkime, tersinmez tepkime, irreversibl tepkime adlarıyla bilinir.

22

3. POLİMERLEŞME VE HİDROLİZ23

BAZI POLİMER ve DOĞAL ÜRÜNLERİN KISALTMALARIPL polyester (polyester)PA poliamit (naylon)PE polietilenSE silk (ipek)WO wool (yün)WM moherWP keçi yünüWS kaşmirLİ linen (keten)LY likra

24

MONOMER KANSER RİSKİ TAŞIRTeflon tavalar çizilirse sıcaklığın etkisiyle

polimerden monomer ayrılır.PVC fabrikalarında PVC tozunda

monomer bulunur.Plastik bardaklar içine konan 70 derece

santigradın üzerindeki içecekler, içinde bulunduğu plastik malzemeyi ısı etkisiyle çözüp monomerine ayırır.

25

Köpük bardakların ısıya dayanıklılığı daha yüksektir. Ancak daha yüksek sıcaklıktaki sıvılar bu materyali de monomerine ayırır.

Plastik ve köpükten imal edilen bardaklardan uzun süre sıcak sıvı içenler kanser tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

Monomerler tehlikeli kanserojen maddelerdir.

Plastik bardak yerine kâğıt bardak önerilebilir.

26