OZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY VA ORTAMAXSUS TALIM VAZIRLIGI

TOSHKЕNT TOQIMACHILIK VA YENGIL SANOATINSTITUTI

laquoLIBOSLAR DIZAYNIraquo KAFЕDRASI

MUSAYEVA MALIKA

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari dizayn loyihasini ishlabchiqish

mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi

Ilmiy rahbar

Kafedra mudiri Vohidova U A

laquo____raquo___________2014 y

TOSHKENT 2014

MundarijaKirish

1 Loyiha oldi qismi11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi13 Marketing tadqiqotlar14 Ayollar liboslar torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablar15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

2 Loyiha qismi21 Eskiz loyihalash211Kolleksiyani kompozitsion yechimi va koloristik qatorini tanlash212 Yakunlovchi eskizlarni yaratish va modellarni texnik tavsifini ishlab

chiqish213 Texnik eskizlarni yaratish22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash23 Konstruktor - texnologik qism231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash233 Buyum asosiy detallar chizmalarini qurish uchun dastlabki

marsquolumotlar234 AK va BK hisobi va qurish235 AK va BK konstruktiv - dekorativ modellashtirish236 Ishchi hujjatlarni ishlab chiqish2361 Yangi modellar andozalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi2362 Andozalar joylashmasi237 Texnologik ishlov berish xususiyatlari24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish241 Nom tanlash (Brand-name)242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

3 Ekologik qismXulosaIlovaAdabiyotlar rorsquoyxati

KIRISH

KirishRespulikamizda dizayn sanoat mahsulotlari bozordagi mavqeini ishlab

chiqarish samaradorligini oshirish ishlab chiqarish bilan bogrsquoliq borsquolgan

muammolarni hal etish mahsulot raqobatdoshligini oshirish kabi masalalar

bugungi kunnig dolzarb masalalaridan biridir Korxonalar ishlab chiqarish

maqsadlarini amalga oshirish yangi tovarlar ishlab chiqarish uchun ishlab

chiqarish resurslari ndash ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan samarali

foydalanish zarurdir Lekin taraqqiyotning barcha bosqichlarida iqtisodiyotning

doimiy va bosh muammosi ehtiyojlarining cheksizligi va iqtisodiy resurslarning

cheklanganligi borsquolib kelgan Mana shunday sharoitda kishilarning yashashi

kamol toppish uchun zarur borsquolgan hayotiy vositalarni ishlab chiqarish va

istersquomolchilarga yetkazib berish grsquooyat marsquosuliyatli vazifadir [1]

Orsquozbekistonda xalqni yuqori sifatli turli assortimentdagi mavsumbop

bichimli estetik korsquorinishi jihatidan aholi talablariga mos keladigan kiyimlar bilan

tarsquominlash jahon bozorlarida raqobatbardosh borsquolgan sifatli mahsulot ishlab

chiqarishdir

Orsquozbekiston Respublikasi orsquozining mustaqil taraqqiyot yorsquoliga asoslangan

holda bozor iqtisodiyotiga torsquola ishonch bilan orsquotib bormoqda Bugungi kunda

rivojlanishning yorsquoliga orsquotish ilm ndash fan yutuqlarini ishlab chiqarishda samarali

qorsquollash yangi texnologiyalardan keng foydalanishgina iqtisodiy orsquosishning

jadalligini davlatlarning jahon hamjamiyatidagi raqobatbardoshligini ularning

iqtisodiy havfsizligi hamda jahon iqtisodiyotiga teng huquqli integratsiyalashuvi

darajasini belgilab beradi [1]

Iqtisodiy sohada olib borilayotgan islohatlarning pirovard maqsadi ndash

iqtisodiyotni erkinlashtirish orqali aholida erkin va farovon hayotni tarsquominlashdan

iboratdir Amalga oshirilayotgan islohatlar ichida yengil sanoat ham orsquoz orsquorniga

ega Chunki Respublikamiz sanoat ishlab chiqarishda yengil sanoat tarmogrsquoi

yetakchi orsquorinlardan birini egallaydi

Dizayn sanoat mahsulotlari va xalq istersquomol mollarining sifatini oshiruvchi

kuchli vosita ekanligi tan olinmoqda turli dizaynerlik tashkilotlari tashkil

topmoqda Respublikamizda dizayn sohasini rivojlanishida qilinadigan

ishlarimizning korsquolami nihoyatda keng

Zamonaviy badiiy jarayonda ldquoprecirct-a-porterdquo va ldquoyuksak modardquo xamisha

orsquoziga chorlovchi serjilo xususiyatiga ega U allaqachon sanoatning amaliy ijrosi

chegarasidan chiqib yorqin orsquoziga xos grsquoaroyib tantanaga aylangan Uning

namoyishi bizni xayratga soladi orsquoylantiradi xayajonlantiradi olingan har qanday

tasurot samarasi ndash yanada chorlovchi diqqat ersquotiborini qamrab oluvchi tomoshadir

Madaniyat dunyosi ramzlar belgilar va ishoralar dunyosidir Inson libosni

tabiatdagi nobop tarsquosirlardan saqlanish vositasi sifatida idrok eta boshlaganidan

buyon u insonning badiiy shakllar kashf etish orsquozida qadimiy amaliy va estetik

didni mujassamlashtirish buyumlarni yaratish qobiliyatning ramzi borsquolib qoldi

Mavzuni dolzarbligi Respublika dizaynerlari yaratgan liboslarida milliy

naqsh keng qorsquollanadi Sharqqa xos klassika milliy kashtachilik va faqat tabiiy

matolardan osiyocha ekzotika zamonaviy talqinda aks etmoqda Stiyluz modalar

haftaligida orsquoz kolleksiyalarini namoyish etayotgan dizynerlar yildan yilga

korsquopayib milliylik ruhimiz oshib bormoqda Buni hozirda ommanining kundalik

kiyinish uslubiga ham tarsquosir qilmoqda Yosh dizayner orsquoz ishlarini korsquorsatish uchun

hozirda turli hil namoyishlar orsquotkazilmoqda Bular ldquoBolajonlar ndash shirintoylarrdquo

ldquoAsrlar sadosirdquo ldquoXon atlasrdquo va albatta ldquo Stiyluzrdquo moda haftaliklari Yil davomida

orsquotkazib kelinayotgan bu namoyishlarga yana ldquoBazar Artrdquo milliy korsquorgazmamizni

ham qorsquoshishimiz mumkin Bu korsquorgazmada Orsquozbekistonning butun amaliy sanrsquoat

turlarida mehnat qiladigan hunarmandlar orsquoz ishlarini namoyish etadilar

Dizaynerlar shu korsquorgazmada orsquoziga ilhom parisini topishi ham mumkin Orsquoz

kolleksiyalarida amaliy sanrsquoat turlarini ijodiy manbaa sifatida qorsquollab yangi

milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplam yaratilishiga shu korsquorgazma ham sabab borsquoladi

Bu diplom loyihada ham milliy amaliy sanrsquoat turi yarsquoni yogrsquooch orsquoymakorlik

sanrsquoati bilan ilhomlanib yangi milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplamning dizayn va

texnoligik qismi ishlab chiqilgan Bu loyihada orsquozbek milliyligi bilan zamonaviylik

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

MundarijaKirish

1 Loyiha oldi qismi11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi13 Marketing tadqiqotlar14 Ayollar liboslar torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablar15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

2 Loyiha qismi21 Eskiz loyihalash211Kolleksiyani kompozitsion yechimi va koloristik qatorini tanlash212 Yakunlovchi eskizlarni yaratish va modellarni texnik tavsifini ishlab

chiqish213 Texnik eskizlarni yaratish22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash23 Konstruktor - texnologik qism231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash233 Buyum asosiy detallar chizmalarini qurish uchun dastlabki

marsquolumotlar234 AK va BK hisobi va qurish235 AK va BK konstruktiv - dekorativ modellashtirish236 Ishchi hujjatlarni ishlab chiqish2361 Yangi modellar andozalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi2362 Andozalar joylashmasi237 Texnologik ishlov berish xususiyatlari24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish241 Nom tanlash (Brand-name)242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

3 Ekologik qismXulosaIlovaAdabiyotlar rorsquoyxati

KIRISH

KirishRespulikamizda dizayn sanoat mahsulotlari bozordagi mavqeini ishlab

chiqarish samaradorligini oshirish ishlab chiqarish bilan bogrsquoliq borsquolgan

muammolarni hal etish mahsulot raqobatdoshligini oshirish kabi masalalar

bugungi kunnig dolzarb masalalaridan biridir Korxonalar ishlab chiqarish

maqsadlarini amalga oshirish yangi tovarlar ishlab chiqarish uchun ishlab

chiqarish resurslari ndash ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan samarali

foydalanish zarurdir Lekin taraqqiyotning barcha bosqichlarida iqtisodiyotning

doimiy va bosh muammosi ehtiyojlarining cheksizligi va iqtisodiy resurslarning

cheklanganligi borsquolib kelgan Mana shunday sharoitda kishilarning yashashi

kamol toppish uchun zarur borsquolgan hayotiy vositalarni ishlab chiqarish va

istersquomolchilarga yetkazib berish grsquooyat marsquosuliyatli vazifadir [1]

Orsquozbekistonda xalqni yuqori sifatli turli assortimentdagi mavsumbop

bichimli estetik korsquorinishi jihatidan aholi talablariga mos keladigan kiyimlar bilan

tarsquominlash jahon bozorlarida raqobatbardosh borsquolgan sifatli mahsulot ishlab

chiqarishdir

Orsquozbekiston Respublikasi orsquozining mustaqil taraqqiyot yorsquoliga asoslangan

holda bozor iqtisodiyotiga torsquola ishonch bilan orsquotib bormoqda Bugungi kunda

rivojlanishning yorsquoliga orsquotish ilm ndash fan yutuqlarini ishlab chiqarishda samarali

qorsquollash yangi texnologiyalardan keng foydalanishgina iqtisodiy orsquosishning

jadalligini davlatlarning jahon hamjamiyatidagi raqobatbardoshligini ularning

iqtisodiy havfsizligi hamda jahon iqtisodiyotiga teng huquqli integratsiyalashuvi

darajasini belgilab beradi [1]

Iqtisodiy sohada olib borilayotgan islohatlarning pirovard maqsadi ndash

iqtisodiyotni erkinlashtirish orqali aholida erkin va farovon hayotni tarsquominlashdan

iboratdir Amalga oshirilayotgan islohatlar ichida yengil sanoat ham orsquoz orsquorniga

ega Chunki Respublikamiz sanoat ishlab chiqarishda yengil sanoat tarmogrsquoi

yetakchi orsquorinlardan birini egallaydi

Dizayn sanoat mahsulotlari va xalq istersquomol mollarining sifatini oshiruvchi

kuchli vosita ekanligi tan olinmoqda turli dizaynerlik tashkilotlari tashkil

topmoqda Respublikamizda dizayn sohasini rivojlanishida qilinadigan

ishlarimizning korsquolami nihoyatda keng

Zamonaviy badiiy jarayonda ldquoprecirct-a-porterdquo va ldquoyuksak modardquo xamisha

orsquoziga chorlovchi serjilo xususiyatiga ega U allaqachon sanoatning amaliy ijrosi

chegarasidan chiqib yorqin orsquoziga xos grsquoaroyib tantanaga aylangan Uning

namoyishi bizni xayratga soladi orsquoylantiradi xayajonlantiradi olingan har qanday

tasurot samarasi ndash yanada chorlovchi diqqat ersquotiborini qamrab oluvchi tomoshadir

Madaniyat dunyosi ramzlar belgilar va ishoralar dunyosidir Inson libosni

tabiatdagi nobop tarsquosirlardan saqlanish vositasi sifatida idrok eta boshlaganidan

buyon u insonning badiiy shakllar kashf etish orsquozida qadimiy amaliy va estetik

didni mujassamlashtirish buyumlarni yaratish qobiliyatning ramzi borsquolib qoldi

Mavzuni dolzarbligi Respublika dizaynerlari yaratgan liboslarida milliy

naqsh keng qorsquollanadi Sharqqa xos klassika milliy kashtachilik va faqat tabiiy

matolardan osiyocha ekzotika zamonaviy talqinda aks etmoqda Stiyluz modalar

haftaligida orsquoz kolleksiyalarini namoyish etayotgan dizynerlar yildan yilga

korsquopayib milliylik ruhimiz oshib bormoqda Buni hozirda ommanining kundalik

kiyinish uslubiga ham tarsquosir qilmoqda Yosh dizayner orsquoz ishlarini korsquorsatish uchun

hozirda turli hil namoyishlar orsquotkazilmoqda Bular ldquoBolajonlar ndash shirintoylarrdquo

ldquoAsrlar sadosirdquo ldquoXon atlasrdquo va albatta ldquo Stiyluzrdquo moda haftaliklari Yil davomida

orsquotkazib kelinayotgan bu namoyishlarga yana ldquoBazar Artrdquo milliy korsquorgazmamizni

ham qorsquoshishimiz mumkin Bu korsquorgazmada Orsquozbekistonning butun amaliy sanrsquoat

turlarida mehnat qiladigan hunarmandlar orsquoz ishlarini namoyish etadilar

Dizaynerlar shu korsquorgazmada orsquoziga ilhom parisini topishi ham mumkin Orsquoz

kolleksiyalarida amaliy sanrsquoat turlarini ijodiy manbaa sifatida qorsquollab yangi

milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplam yaratilishiga shu korsquorgazma ham sabab borsquoladi

Bu diplom loyihada ham milliy amaliy sanrsquoat turi yarsquoni yogrsquooch orsquoymakorlik

sanrsquoati bilan ilhomlanib yangi milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplamning dizayn va

texnoligik qismi ishlab chiqilgan Bu loyihada orsquozbek milliyligi bilan zamonaviylik

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

KIRISH

KirishRespulikamizda dizayn sanoat mahsulotlari bozordagi mavqeini ishlab

chiqarish samaradorligini oshirish ishlab chiqarish bilan bogrsquoliq borsquolgan

muammolarni hal etish mahsulot raqobatdoshligini oshirish kabi masalalar

bugungi kunnig dolzarb masalalaridan biridir Korxonalar ishlab chiqarish

maqsadlarini amalga oshirish yangi tovarlar ishlab chiqarish uchun ishlab

chiqarish resurslari ndash ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan samarali

foydalanish zarurdir Lekin taraqqiyotning barcha bosqichlarida iqtisodiyotning

doimiy va bosh muammosi ehtiyojlarining cheksizligi va iqtisodiy resurslarning

cheklanganligi borsquolib kelgan Mana shunday sharoitda kishilarning yashashi

kamol toppish uchun zarur borsquolgan hayotiy vositalarni ishlab chiqarish va

istersquomolchilarga yetkazib berish grsquooyat marsquosuliyatli vazifadir [1]

Orsquozbekistonda xalqni yuqori sifatli turli assortimentdagi mavsumbop

bichimli estetik korsquorinishi jihatidan aholi talablariga mos keladigan kiyimlar bilan

tarsquominlash jahon bozorlarida raqobatbardosh borsquolgan sifatli mahsulot ishlab

chiqarishdir

Orsquozbekiston Respublikasi orsquozining mustaqil taraqqiyot yorsquoliga asoslangan

holda bozor iqtisodiyotiga torsquola ishonch bilan orsquotib bormoqda Bugungi kunda

rivojlanishning yorsquoliga orsquotish ilm ndash fan yutuqlarini ishlab chiqarishda samarali

qorsquollash yangi texnologiyalardan keng foydalanishgina iqtisodiy orsquosishning

jadalligini davlatlarning jahon hamjamiyatidagi raqobatbardoshligini ularning

iqtisodiy havfsizligi hamda jahon iqtisodiyotiga teng huquqli integratsiyalashuvi

darajasini belgilab beradi [1]

Iqtisodiy sohada olib borilayotgan islohatlarning pirovard maqsadi ndash

iqtisodiyotni erkinlashtirish orqali aholida erkin va farovon hayotni tarsquominlashdan

iboratdir Amalga oshirilayotgan islohatlar ichida yengil sanoat ham orsquoz orsquorniga

ega Chunki Respublikamiz sanoat ishlab chiqarishda yengil sanoat tarmogrsquoi

yetakchi orsquorinlardan birini egallaydi

Dizayn sanoat mahsulotlari va xalq istersquomol mollarining sifatini oshiruvchi

kuchli vosita ekanligi tan olinmoqda turli dizaynerlik tashkilotlari tashkil

topmoqda Respublikamizda dizayn sohasini rivojlanishida qilinadigan

ishlarimizning korsquolami nihoyatda keng

Zamonaviy badiiy jarayonda ldquoprecirct-a-porterdquo va ldquoyuksak modardquo xamisha

orsquoziga chorlovchi serjilo xususiyatiga ega U allaqachon sanoatning amaliy ijrosi

chegarasidan chiqib yorqin orsquoziga xos grsquoaroyib tantanaga aylangan Uning

namoyishi bizni xayratga soladi orsquoylantiradi xayajonlantiradi olingan har qanday

tasurot samarasi ndash yanada chorlovchi diqqat ersquotiborini qamrab oluvchi tomoshadir

Madaniyat dunyosi ramzlar belgilar va ishoralar dunyosidir Inson libosni

tabiatdagi nobop tarsquosirlardan saqlanish vositasi sifatida idrok eta boshlaganidan

buyon u insonning badiiy shakllar kashf etish orsquozida qadimiy amaliy va estetik

didni mujassamlashtirish buyumlarni yaratish qobiliyatning ramzi borsquolib qoldi

Mavzuni dolzarbligi Respublika dizaynerlari yaratgan liboslarida milliy

naqsh keng qorsquollanadi Sharqqa xos klassika milliy kashtachilik va faqat tabiiy

matolardan osiyocha ekzotika zamonaviy talqinda aks etmoqda Stiyluz modalar

haftaligida orsquoz kolleksiyalarini namoyish etayotgan dizynerlar yildan yilga

korsquopayib milliylik ruhimiz oshib bormoqda Buni hozirda ommanining kundalik

kiyinish uslubiga ham tarsquosir qilmoqda Yosh dizayner orsquoz ishlarini korsquorsatish uchun

hozirda turli hil namoyishlar orsquotkazilmoqda Bular ldquoBolajonlar ndash shirintoylarrdquo

ldquoAsrlar sadosirdquo ldquoXon atlasrdquo va albatta ldquo Stiyluzrdquo moda haftaliklari Yil davomida

orsquotkazib kelinayotgan bu namoyishlarga yana ldquoBazar Artrdquo milliy korsquorgazmamizni

ham qorsquoshishimiz mumkin Bu korsquorgazmada Orsquozbekistonning butun amaliy sanrsquoat

turlarida mehnat qiladigan hunarmandlar orsquoz ishlarini namoyish etadilar

Dizaynerlar shu korsquorgazmada orsquoziga ilhom parisini topishi ham mumkin Orsquoz

kolleksiyalarida amaliy sanrsquoat turlarini ijodiy manbaa sifatida qorsquollab yangi

milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplam yaratilishiga shu korsquorgazma ham sabab borsquoladi

Bu diplom loyihada ham milliy amaliy sanrsquoat turi yarsquoni yogrsquooch orsquoymakorlik

sanrsquoati bilan ilhomlanib yangi milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplamning dizayn va

texnoligik qismi ishlab chiqilgan Bu loyihada orsquozbek milliyligi bilan zamonaviylik

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

KirishRespulikamizda dizayn sanoat mahsulotlari bozordagi mavqeini ishlab

chiqarish samaradorligini oshirish ishlab chiqarish bilan bogrsquoliq borsquolgan

muammolarni hal etish mahsulot raqobatdoshligini oshirish kabi masalalar

bugungi kunnig dolzarb masalalaridan biridir Korxonalar ishlab chiqarish

maqsadlarini amalga oshirish yangi tovarlar ishlab chiqarish uchun ishlab

chiqarish resurslari ndash ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan samarali

foydalanish zarurdir Lekin taraqqiyotning barcha bosqichlarida iqtisodiyotning

doimiy va bosh muammosi ehtiyojlarining cheksizligi va iqtisodiy resurslarning

cheklanganligi borsquolib kelgan Mana shunday sharoitda kishilarning yashashi

kamol toppish uchun zarur borsquolgan hayotiy vositalarni ishlab chiqarish va

istersquomolchilarga yetkazib berish grsquooyat marsquosuliyatli vazifadir [1]

Orsquozbekistonda xalqni yuqori sifatli turli assortimentdagi mavsumbop

bichimli estetik korsquorinishi jihatidan aholi talablariga mos keladigan kiyimlar bilan

tarsquominlash jahon bozorlarida raqobatbardosh borsquolgan sifatli mahsulot ishlab

chiqarishdir

Orsquozbekiston Respublikasi orsquozining mustaqil taraqqiyot yorsquoliga asoslangan

holda bozor iqtisodiyotiga torsquola ishonch bilan orsquotib bormoqda Bugungi kunda

rivojlanishning yorsquoliga orsquotish ilm ndash fan yutuqlarini ishlab chiqarishda samarali

qorsquollash yangi texnologiyalardan keng foydalanishgina iqtisodiy orsquosishning

jadalligini davlatlarning jahon hamjamiyatidagi raqobatbardoshligini ularning

iqtisodiy havfsizligi hamda jahon iqtisodiyotiga teng huquqli integratsiyalashuvi

darajasini belgilab beradi [1]

Iqtisodiy sohada olib borilayotgan islohatlarning pirovard maqsadi ndash

iqtisodiyotni erkinlashtirish orqali aholida erkin va farovon hayotni tarsquominlashdan

iboratdir Amalga oshirilayotgan islohatlar ichida yengil sanoat ham orsquoz orsquorniga

ega Chunki Respublikamiz sanoat ishlab chiqarishda yengil sanoat tarmogrsquoi

yetakchi orsquorinlardan birini egallaydi

Dizayn sanoat mahsulotlari va xalq istersquomol mollarining sifatini oshiruvchi

kuchli vosita ekanligi tan olinmoqda turli dizaynerlik tashkilotlari tashkil

topmoqda Respublikamizda dizayn sohasini rivojlanishida qilinadigan

ishlarimizning korsquolami nihoyatda keng

Zamonaviy badiiy jarayonda ldquoprecirct-a-porterdquo va ldquoyuksak modardquo xamisha

orsquoziga chorlovchi serjilo xususiyatiga ega U allaqachon sanoatning amaliy ijrosi

chegarasidan chiqib yorqin orsquoziga xos grsquoaroyib tantanaga aylangan Uning

namoyishi bizni xayratga soladi orsquoylantiradi xayajonlantiradi olingan har qanday

tasurot samarasi ndash yanada chorlovchi diqqat ersquotiborini qamrab oluvchi tomoshadir

Madaniyat dunyosi ramzlar belgilar va ishoralar dunyosidir Inson libosni

tabiatdagi nobop tarsquosirlardan saqlanish vositasi sifatida idrok eta boshlaganidan

buyon u insonning badiiy shakllar kashf etish orsquozida qadimiy amaliy va estetik

didni mujassamlashtirish buyumlarni yaratish qobiliyatning ramzi borsquolib qoldi

Mavzuni dolzarbligi Respublika dizaynerlari yaratgan liboslarida milliy

naqsh keng qorsquollanadi Sharqqa xos klassika milliy kashtachilik va faqat tabiiy

matolardan osiyocha ekzotika zamonaviy talqinda aks etmoqda Stiyluz modalar

haftaligida orsquoz kolleksiyalarini namoyish etayotgan dizynerlar yildan yilga

korsquopayib milliylik ruhimiz oshib bormoqda Buni hozirda ommanining kundalik

kiyinish uslubiga ham tarsquosir qilmoqda Yosh dizayner orsquoz ishlarini korsquorsatish uchun

hozirda turli hil namoyishlar orsquotkazilmoqda Bular ldquoBolajonlar ndash shirintoylarrdquo

ldquoAsrlar sadosirdquo ldquoXon atlasrdquo va albatta ldquo Stiyluzrdquo moda haftaliklari Yil davomida

orsquotkazib kelinayotgan bu namoyishlarga yana ldquoBazar Artrdquo milliy korsquorgazmamizni

ham qorsquoshishimiz mumkin Bu korsquorgazmada Orsquozbekistonning butun amaliy sanrsquoat

turlarida mehnat qiladigan hunarmandlar orsquoz ishlarini namoyish etadilar

Dizaynerlar shu korsquorgazmada orsquoziga ilhom parisini topishi ham mumkin Orsquoz

kolleksiyalarida amaliy sanrsquoat turlarini ijodiy manbaa sifatida qorsquollab yangi

milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplam yaratilishiga shu korsquorgazma ham sabab borsquoladi

Bu diplom loyihada ham milliy amaliy sanrsquoat turi yarsquoni yogrsquooch orsquoymakorlik

sanrsquoati bilan ilhomlanib yangi milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplamning dizayn va

texnoligik qismi ishlab chiqilgan Bu loyihada orsquozbek milliyligi bilan zamonaviylik

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Dizayn sanoat mahsulotlari va xalq istersquomol mollarining sifatini oshiruvchi

kuchli vosita ekanligi tan olinmoqda turli dizaynerlik tashkilotlari tashkil

topmoqda Respublikamizda dizayn sohasini rivojlanishida qilinadigan

ishlarimizning korsquolami nihoyatda keng

Zamonaviy badiiy jarayonda ldquoprecirct-a-porterdquo va ldquoyuksak modardquo xamisha

orsquoziga chorlovchi serjilo xususiyatiga ega U allaqachon sanoatning amaliy ijrosi

chegarasidan chiqib yorqin orsquoziga xos grsquoaroyib tantanaga aylangan Uning

namoyishi bizni xayratga soladi orsquoylantiradi xayajonlantiradi olingan har qanday

tasurot samarasi ndash yanada chorlovchi diqqat ersquotiborini qamrab oluvchi tomoshadir

Madaniyat dunyosi ramzlar belgilar va ishoralar dunyosidir Inson libosni

tabiatdagi nobop tarsquosirlardan saqlanish vositasi sifatida idrok eta boshlaganidan

buyon u insonning badiiy shakllar kashf etish orsquozida qadimiy amaliy va estetik

didni mujassamlashtirish buyumlarni yaratish qobiliyatning ramzi borsquolib qoldi

Mavzuni dolzarbligi Respublika dizaynerlari yaratgan liboslarida milliy

naqsh keng qorsquollanadi Sharqqa xos klassika milliy kashtachilik va faqat tabiiy

matolardan osiyocha ekzotika zamonaviy talqinda aks etmoqda Stiyluz modalar

haftaligida orsquoz kolleksiyalarini namoyish etayotgan dizynerlar yildan yilga

korsquopayib milliylik ruhimiz oshib bormoqda Buni hozirda ommanining kundalik

kiyinish uslubiga ham tarsquosir qilmoqda Yosh dizayner orsquoz ishlarini korsquorsatish uchun

hozirda turli hil namoyishlar orsquotkazilmoqda Bular ldquoBolajonlar ndash shirintoylarrdquo

ldquoAsrlar sadosirdquo ldquoXon atlasrdquo va albatta ldquo Stiyluzrdquo moda haftaliklari Yil davomida

orsquotkazib kelinayotgan bu namoyishlarga yana ldquoBazar Artrdquo milliy korsquorgazmamizni

ham qorsquoshishimiz mumkin Bu korsquorgazmada Orsquozbekistonning butun amaliy sanrsquoat

turlarida mehnat qiladigan hunarmandlar orsquoz ishlarini namoyish etadilar

Dizaynerlar shu korsquorgazmada orsquoziga ilhom parisini topishi ham mumkin Orsquoz

kolleksiyalarida amaliy sanrsquoat turlarini ijodiy manbaa sifatida qorsquollab yangi

milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplam yaratilishiga shu korsquorgazma ham sabab borsquoladi

Bu diplom loyihada ham milliy amaliy sanrsquoat turi yarsquoni yogrsquooch orsquoymakorlik

sanrsquoati bilan ilhomlanib yangi milliylik ruhi talqin etilgan torsquoplamning dizayn va

texnoligik qismi ishlab chiqilgan Bu loyihada orsquozbek milliyligi bilan zamonaviylik

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

ruhi uygrsquounlashga holda ayollar uchun nafis ldquoyuksak modardquo yorsquonalishi borsquoyicha

libos yaratildi Loyihadan maqsad ayollarni tashqi gorsquozalligidan tortib ichki

gorsquozalligigacha ayollarni korsquorish mumkin borsquolgan bor gorsquozallikni shu torsquoplamda

namoyish etish

Bitiruv malaka ishining maqsadi Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom

liboslari loyihasini ishlab chiqish

Bitiruv malakaviy ishning vazifalari

- Kolleksiya konsepsiyasini ishlab chiqish

- Ayollar liboslari torsquoplamini istiqbolli moda yorsquonalishini tahlil etish

- Marketing tadqiqotlarini olib boorish

- Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

- Ijodiiy manbani tanlash va asoslash

- Kollektsiyaning kompozision yechimini va koloristik qatorini ishlab chiqish

- Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash

- Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

LOYIHA OLDI

QISMI

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

11 Kolleksiya konsepsiyasini ishlab

chiqish

Konseptuallik - bu loyiha madaniyatining mohiyatini asoslaydigan umumiy

ijodiy korsquorsatmadir Ijodiy konsepsiya loyihaning qiymati va marsquonaviy mazmunini

belgilaydi Ijodiy konsepsiyaning mazmuni va xarakteri nafaqat muallifni shaxsiy

dunyoqarashi bilan balki loyiha madaniyati va jamiyatini rivojlanish asosiy

raqobatlari bilan bogrsquoliq Dizayn insonlarning ehtiyojini hisobga olishi zarur va

ular muamolarini yechishda orsquoz hissasini kiritish lozim [12]

Kostyum dizaynida mavjud konsepsiyalar odatda orsquoz davr va dizaynining

asosiy muammolarni oqimidadir va turmush tarzini orsquozgarish umumiy raqobatlari

bilan bogrsquolanishidadir Yarsquoni buyumning funksiyasiga dizaynerlar orsquozgacha

qarashadi garderobini tarsquominlash turli konsepsiyalarni tarafdorlari borsquoladi har xil

shakllantirish usullarini qorsquollashadi turli turmush tarzda yashayotgan insonlarga

orsquoz kiyimlarini taklif etadi

Bitiruv malaka ishida qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslarini

dizayn loyihasini ishlab chiqish jarayonida ayollar orsquozlarini oqshom liboslarida

yengillikni nafislikni his qilishlari va shuningdek milliylik ruhida qolishlari

maqsad qilib olindi

Ushbu liboslar torsquoplamini amalda yaratish maqsadida orsquozbek amaliy sanrsquoat

turlaridan biri borsquolmish yogrsquooch orsquoymakorlikdagi naqshlar qorsquol kashtasi yordamida

mahorat bilan tikilishiga ersquotibor berildi

Yogrsquooch orsquoymakorlik ndash amaliy sanrsquoatning tarixiy kelib chiqishi

insoniyatning bolalik davriga borib taqaladi Bashariyat ulgrsquoayib borgan sari

amaliy sanrsquoat ham yuksala bordi Yashash uchun kurash mavjud ekan yaxshi

yashash uchun extiyoj kuchayib borishi jarayonida qorsquol mehnatidan aqliy mehnat

ajralib chiqa boshladi Ov qurollari uy ndash rorsquozgrsquoor buyumlariga borsquolgan ehtiyoj

kuchayib bordi Avvalo tosh orsquoymakorligi suyak orsquoymakorligi keyinchalik esa

yogrsquooch orsquoymakorligi ham sekin ndash astalik bilan orsquoz rivojini topdi[22]

Samoniylar davrida amaliy bezak sanrsquoati ayniqsa kulolchilik shishasozlik

va yogrsquooch orsquoymakorligi rivojlandi Monumental mersquomorchilikka katta ersquotibor

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

beriladi turar joylar hunarmandchilik ustaxonalarida saroylar marsquomuriy binolar

savdo rastalari hammomlar madrasalar quriladi Qurilishda asosan pishiq

grsquoishtdan foydalaniladi barsquozan bino devori ham grsquoishtdan tomi ndash gumbaz pishiq

grsquoishtdan foydalanildi barsquozan bino devori hom grsquoishtdan tomi-gumbaz pishiq

grsquoishtdan ishlandi Binolar korsquorkam va chidamli borsquolishiga ersquotibor qaratildi bor ilm

va kuchlarini safarbar etdi Samoniylar maqbarasi planidan tortib hajmiy

tuzilishigacha geometrik tartib va prinsip asosida yaratilganligi aniqlanadi

Maqbara memoriy geometriya va matematikadan chuqur xabardor borsquolganligi

shubhasizdir aks holda u bunchalik gorsquozallik meyorini topalmasdi Ehtimol

tasodif dersiz Yorsquoq tarix taqozosi bu algebra faniga asos solib logarifm algoritm

sorsquozlariga nomi yorsquogrsquorilgan Muhammad Xorazmiy (787-850) mersquomorchilikka

tarsquosir korsquorsatgan mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (870-950) amaliy geometriya

sohasidagi risolalari mersquomorlar uchun qorsquollanma vazifasini orsquotagan Koinot

borsquoyicha tekshirish olib borgan astranomiya geometriya va trigometriyaga oid

risolalar muallifi Abu Rayhon Beruniyning mersquomorchilikka xissa qorsquoshgani

shubxasizdir Kuzatishlar shuni korsquorsatadiki arxitektura bilan bogrsquoliq amaliy

matematika va geometriya doimo mersquomorlar ersquotiborida borsquolgan VII-VIII

asrlarning boshlariga kelib korsquoshk qorsquorgrsquoonlar shaharlarga ibodatxonalar va

saroylar qurildi Bu davrda yogrsquooch va ganch orsquoymakorligi yanada rivoj topdi

devoriy rasmlar rang ndash barang borsquolishiga ersquotibor qaratiladi buni Afrosiyob

Varaxsha va Yumaloq tepa singari madaniy yodgorliklarimiz misolida ham

korsquorishimiz mumkin Bu kabi sanrsquoat asarlari sorsquogrsquodiylar madaniyati bizga orsquosha

davrlarda jumhuriyatimiz hududida yashagan xalqlar qorsquoshni xalqalar bilan savdo-

sotiq olib borgan bu esa bizga qorsquoshni xalqlar bilan ham madaniy aloqada borsquolgan

deyish imkonini beradi Arablar VII-VIII asrlarda ibodatxonalarni tasviriy sanrsquoat

asarlarini yorsquoq qilib tashladilar Natijada sal kam bir asr tushkunlik hukm surdi

Arablar Orsquorta Osiyoni zab etkunlari qadar mahalliy xalq marsquobudalari topilgan Har

bir xonadonning jamoada tutgan orsquorni va boyligiga qarab orsquoz marsquobudasi borsquolgan

Odatda bu marsquobuda eshik tepasiga qorsquoyilgan Xonodon sohibi mavridi bilan

yogrsquoochdan orsquoyilgan yangi marsquobudani xarid qilib almashtirib turgan Bunday

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

jarayon yogrsquooch orsquoymakorligi sanrsquoati qadimiy borsquolganligidan dalolat beradi

Arablar istilosi oqibatida tasviriy sanrsquoatning korsquop turlari qatori yogrsquooch haykallar

ishlash ham butkul barham topdi Biroq Islom dini bu sanrsquoatni tag-tugi bilan

yorsquoqota olmadi Yogrsquooch tarashlovchi usta naqqoshlar orsquoz sanrsquoatini yogrsquoochda

dov-daraxtlar aksini ifodalash oddiy chiziqlardan murakkab geometrik shakllar

yasashda namoyish etdilar Ustalarning sanrsquoati otadan-bolaga avloddan-avlodga

meros borsquolib orsquotaveradi Islom dini kirib kelgan ilk davrlarda qabir ustiga

yodgorlik qorsquoyish man qilingan bu kabi qonunlarga omvoiy va abbosiylar ilk

hukumronligi davrida rioya qilingan Ammo keyinchalik arablar jumhuriyatimiz

hududida dastlab masjidlar qurdirdilar qadimiy ibodatxonalarni masjidlariga

aylantirdilar Bunga misol qilib Buxoroning Moh bozoridagi ibodatxonani olib

korsquorishimiz mumkin Nihoyat arxitektura va amaliy bezak sanrsquoatida

xunarmandchilikning turli sohalarida jonlanish boshlandi 862 yilda Almantasir va

Fotiddin sorsquong ruxoniylar fatvosi bilan ldquoAmir al-marsquomanrdquoga atab maqbara bunyod

qilindi Sorsquong Sharqning Islom tarqalgan boshqa mamlakatlarida ham shu kabi

yodgorliklarni qurdirish rasm borsquoldi IX-X asrlarda qurilgan Buxorodagi

Samoniylar maqbarasi ham shular jumlasidandir Bu maqbara Orsquorta Sharqdagi eng

qadimiy maqbaralardan birinchi borsquolsa ikkinchisi esa biz yuqorida qayd qilib

orsquotgan Samarqand togrsquolarida joylashgan Tim qishlogrsquoidagi turli naqsh-nigorlar

bilan bezab ishlangan ldquoArab otardquo ndash ldquoArab al-marsquomanrdquo maqbarasidir 1960 yil

boshlariga kelib shoir va jorsquogrsquorofiya olimi Fargrsquoona pedagogika institutining

professori Nikolay Lionov tomonidan kashf qilingan bu maqbaraning peshtogrsquoiga

bitilgan naqshinkor arabiy bitiklardan naqshinkor arabiy bitiklardan marsquolum

borsquolishicha bu maqbara xijriy 367 melodiy 977 yillarga tegishliligi aniqlandi

Islom dini tirik mavjudodlarni tasvirlashni qatrsquoiy marsquon etgani tufayli tasviriy sanrsquoat

rivojiga imkon beradi faqat amaliy bezak sanrsquoati rivoj topdi Odam surrsquoatlarini

islimiy naqshlar egalladi Hozirga kelib ham shu naqshlar saqlanib qolgan Milliy

qalampir bodom anor naqshlari hozirgi kunda orsquotmishimizdan eng gorsquozal

yodgorlik borsquolib qolgan (1-rasm)

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

1-rasm Islimiy naqsh

Islimy naqshlar bir ndash biriga ulangan borsquolib orsquosish yuksalish degan marsquonolarni

bildiradi Bu naqshlarda kichiklikdan kattaga intilish tasvirlangan borsquolib gorsquodakni

ulgrsquoayishi kamol topishi marsquono qilib bitilgan Aylana naqshlar esa bir xalqni bir ndash

biriga borsquolgan iliqligi uzilmas naqshlarda esa oqibati tasvirlangan

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

12 Ayollar liboslari borsquoyicha istiqbolli moda yorsquonalishi tavsifi

2014 ndash yilda romantika uslubida ishlovchi dizaynerlarni ishi oldingidan juda

orsquozgacha borsquolib unda ayollarni nozikligini shu qadar gorsquozal tasvirlashgan Bu

gorsquozallikni mashhur dizaynerlar ishlarida korsquorshimiz mumkin Masalan bular Elia

Saab Ziyad Nakad Giambattista Valli va Nina Ricci Bu dizaynerlar ishlarida

biser qimmatbaho toshlar nafis gullar va vishifkalar shu qadar mohirlik bilan

ishlanganki u liboslardan korsquoz uzib borsquolmaydi[26]

Giambattista Vallining 2014 ndash yildagi torsquoplamida romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo yorsquonalishini korsquorishimiz mumkin(2-rasm) Uning liboslaridagi

nafis gullarni shunchalik mahorat bilan joylashtirganki libosga orsquozgacha korsquorinish

va bahor nafasini olib kelgandek borsquoldi Valli orsquoz torsquoplamida ochiq ranglardan

foydalangan Masalan och pushti oq havo rang och shaftoli rang va qaymoq

rang Bezaklariga yorqinroq ranglardan foydalangan Masalan qizil siyohrang va

torsquoq qizil

2-rasm Giambattista Valli

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Elia Saabning 2014 ndash yildagi torsquoplamida ham shunga orsquoxshash manzarani

korsquorishimiz mumkin (3-rasm) Lekin uning albatta orsquoz yonalishi va uslubi bor

Uning liboslarida doim ayollarni gorsquozalligini korsquorishimiz mumkin Elia Saabning

bu torsquoplamida kundalik kiyimlar bilan birga oqshom korsquoylaklariniyam korsquorishimiz

mumkin Bu torsquoplamida dizayner qorsquolda tayyorlangan gipyurda mahorat bilan

ishlagan Torsquoplamida asosan barcha ranglar ishlatgan Ular oq qora korsquok yashil

qizil sariq siyohrang

3-rasm Elia Saab

Ziad Nakadning 2014 yildagi kolleksiyasida ham romantika uslubining

ldquoyuksak modardquo orsquonalishini korsquorishimiz mumkin(4-rasm) Dizayner oqshom

liboslariga biser qimmatbaho tosh va matolar bilan ishlov bergan Uning

kolleksiyasida har xil tusdagi ranglardan foydalangan Ziad orsquoz kolleksiyasida

ayollar qomatini har xil Burma va tahlamalar bilan ochib bera olgan

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

4-rasm Ziad Nakad

2014-2015 yildagi bashang liboslar korsquorgazmalari turli hil davlatlardaorsquotkazildi Borsquolib orsquotgan korsquorgazmalarda ayollarni noziklik bilan namoyish etaolishgan Romantika uslubida ishlayotgan barcha dizaynerlarning torsquoplamlarinisiluetlari bir xildir

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

13 Marketing tadqiqotlar (orsquoxshash modellar tahlili)

Marketing tadqiqotlari deganda marketing faoliyatining turli jihatlari

borsquoyicha marsquolumotlarni sistemali yigrsquoish tartibga solish va tahlil qilish

tushuniladi Marketing tadqiqotlari marketologlarni axborotlar orqali bozor

isrsquotemolchilar raqobatchilar va marketing tashqi muhitning boshqa elementlari

bilan bogrsquolovchi funksiya hisoblanadi Ayniqsa bozor munosabatlari tobora

chuqurlashib borayotgan bugungi kunda har bir korxona uchun marketing

tadqiqotlari orsquokazishning ahamiyati beqiyosdir chunki marketing tadqiqotlariga

asoslanib korxonalar mahsulotlariga borsquolgan talabni va bu mahsulotlarning

raqobatdoshligini qanday ekanligi haqida marsquolumotlar oladilar [12]

Markering tadqiqotlari korxona faoliyati haqidagi noaniqliklari

kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyati haqidagi

noaniqliklarni kamaytirishga yordam berib korxonaning samarali faoliyatini

tarsquominlaydi

2014-yildagi bozorni tahlil qilganda shu marsquolum borsquoldiki bu yil oddiylikka

qiziqish qaytdi Kundalik kiyimdan tortib bashang kiyimlargacha istersquomolchi

ochiq yengil ranglarga talab bildirishmoqda Ayniqisa bashang liboslarda odiylik

hech qanday bashang toshlaru marvaridlarsiz koktelniy liboslarga talab

korsquopayibdi Bularni barchasidan korsquorinib turibdiki odamlar yana odiylikka nafis

gorsquozallikka intilishmoda

Toshkentdagi ldquoLasposardquo torsquoy va oqshom liboslari salonida bu kabi

korsquorinishdagi liboslarni korsquorishimiz mumkin U yerda Elia Saab Dior va boshqa

brendlarning ishlarini korsquorishimiz mumkin Libos narxlari yuqori tabaqa

istersquomolchilarga morsquoljallangan borsquolib oddiy odamlarga morsquoljallanmagan

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

14 Ayollar liboslari torsquoplamiga qorsquoyiladigan talablarni ishlab chiqish

Istersquomolchi tomonidan oqshom liboslariga qorsquoyilgan talablar

Loyihalanayotgan buyumga qorsquoyiladigan talablar

Kiyimni sifatini baholash uchun istersquomolga oid sifat korsquorsatkichlari va texnik

iqtisodiy korsquorsatkichlarga borsquolinadi

Istersquomolga oid korsquorsatkichlar deb insonning buyumni istersquomol qilish

jarayonidagi muayyan talablarni qondirishga qaratilgan buyum xossalari

tushuniladi Istersquomolga oid korsquorsatkichlarga ijtimoiy funksional estetik

ergonomik eksplutatsion korsquorsatkichlar kiradi[11]

1 Ergonomik talab jumlasiga buyumni ekspatasiya qilish davrida inson uchun qulay

sharoit yaratuvchi uni toliqtirmaydigan sharoit tugrsquodiruvchi faktorlar kiradi

2 Estetik talab jumlasiga model konstruksiyasining badiiy butunligi mukammaligi

va zamonaviy moda talabiga javob berishi hamda haridorligi kiradi Estetik

xususiyatga ega borsquomagan kiyim foydasiz buyumga aylanadi chunki u orsquoz

maqsadi funksiyasini ndash insonning estetik talabini qondiradigan orsquoziga xos

xususiyatini bajara olmaydi

3 Funksional talab da model aniq bir vazifaga morsquoljallangan istersquomolchining

antropometrik orsquolchamlari guruhiga mos borsquolishi kerak Ayni buyumning vazifasi

modelga uning konstruksiyasiga va materiallariga qorsquoyiladigan talablarni

shakllantira oladi

4 Eksplutatsion talab buyumni foydalanishga yaroqli holini uzoq muddat davomida

saqlay olish qobiliyati Bunda model orsquoz shaklini saqlovchanligi materialning

mustahkamligi biriktiruvchi choklarning uzilishiga chidamliligi kabi talablarga

javob berishi kerak

5 Ijtimoiy talab buyumning ishlab chiqish va sotishga muvofiqligini bildiradigan

ommaviy ehtiyojlarga mosligini harakterlaydi Mahsulot sifatini tarsquominlashda

ijtimoiy omillar roli ilmiy ndash texnik taraqqiyot va moddiy farovonlik orsquosgan sari

oshaveradi

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Korxona tomonidan libos ommaviy qorsquollanadigan buyum sifatida texnika ndash

iqtisodiy talablar

Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlar konstruksiyaning texnik jihatdan mukammallik

darajisini ishlab chiqarishga istersquomolchi harajatlarini hisobga olgan holda kiyimni

loyihalash va texnologik usullarini bildiraradi Texnik ndash iqtisodiy korsquorsatkichlarda

standartlash va unifikatsiyalash konstruksiyasining ishlov berishga qulaylik

darajisini va tejamlilik korsquorsatkichlarni orsquoz ichiga oladi

Ayollar libosini yaratayotganda uning texlogik jihatdan ishlov berishga qulayligi

hamda choklarning pishiqligini taminlovchi va qayta ishlov berishga qulaylik

yaratishda eksplutatsion korsquorsatkichlarni ham hisobga olish zarur

Konstruksiyaning standartlashtirish va unifikatsiyalashtirishga model

seriyasining ishlov berishga qulaylik jihatdan yaqinliligi model seriyasining

konstruktiv jihatdan yaqinliligi korsquorsatkichlar kiradi

Konstruksiyaning ishlov berishga qulayligiga ekspluatatsiya jihatidan ishlov

berishga qulayligi ishlab chiqarish jarayonida ishlov berishga qulayligi

korsquorsatkichlari kiradi

Tejamkorlik korsquorsatkichlariga bir dona maxsulotga sarf xarajatlar darajasi hamda

buyum eksplutatsiyasiga sarf harajatlar kiradi Loyihalanayotgan buyumning

tejamkorlik talablarga javob berishini taminlash maqsadida korsquop mayda detallarga

ega borsquolgani model loyihalanganligi qorsquol keladi Chunki avra gazlamasidan

chiqadigan chiqitlar kamroq borsquolib andozalarni torsquoshamaga joylashtirish qulaylik

tugrsquodiradi

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

15 Ijodiy manbaani tanlash asoslash va uslublash

Dizаyner kоstyum kоlleksiyasini yarаtishdа ijоdiy mаnbаa sifаtidа hаr

qаndаy tаbiiy hоdisаlаr buyum muhitining turli elementlаri dunyodа sоdir

borsquolаyotgаn vоqeаlаr musiqа rаng tаsvir аdаbiyot bаlet teаtr sirk kinо

tоmоshа tаdbirlаri etnik mаvzulаr mersquomоrchilik muhаndislik inshоаtlаri

mаshinа detаllаri turli meхаnizmlаr mаishiy buyumlаr аmаliy sаnrsquoаt аsаrlаri

(shishа tоsh yogrsquoоch metаll kerаmikа vа b) musiqа аsbоblаri yer fаkturаsi

yulduzli оsmоn оrigаmi orsquoyini ekоlоgiya tаriхiy хаlq vа klаssik kоstyumlаr

eklektikа usuli pаrоdiya usuli stilizаtsiyalаsh usuli vа hk dan foydalanish

mumkin

Hаr bir dizаyner orsquoz fаоliyatining muаyyan bоsqichidа tаriхiy vа хаlq

аnrsquoаnаlаri bilаn ilhоmlаnib ijоdiy mаnbаalаrgа murоjаt qilаdi [4]

Ushbu oqshom liboslar torsquoplamida yogrsquooch orsquoymakorlik naqshi ndash ldquooltin

kesmardquo kompozitsion naqshi ijodiy manbaa qilib olindi

Oltin kesma ndash insоnning orsquoz hаyotidа bоshqа shаkllаrgа nisbаtаn torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkligа korsquoprоq mоyilligi bоrligi mаrsquolum Uning uy-jоydаn tоrtib

kitоb-dаftаri хоntахtаsi-yu tеlеvizоrlаri hаyotidа ishlаtilаdigаn judа korsquop

buyumlаridа shu shаkl kеng orsquorin egаllаgаnini korsquorаmiz Bu nаrsа bеjiz emаs

Insоn korsquorish qоbiliyatining bаrsquozi bir fiziоlоgik хususiyatlаrigа korsquorа ikkаlа

korsquozning korsquorish mаydоni elips shаklidа borsquolаdi Bu elipslаr ichigа torsquogrsquori

torsquortburchаk shаkli mоs tushаdi Dеmаk insоn (intuitiv) ichki sеzgisi аsоsidа

orsquozini orsquorаb turgаn shu mutаnоsiblikdа korsquorаdi

Оltin kеsim qоnuni tushunchаsini fаngа erаmizdаn аvvаlgi XI аsrdа yashаb

orsquotgаn grеk fаylаsufi vа mаtеmаtigi Pifаgоr оlib kirgаn U orsquoz nаvbаtidа bu

qоnunni qаdimgi Misr Vаvilоn ustunlаri ishlаridа qorsquollаgаn Erаmizdаn аvvаlgi

2590-2568 yillаrdа qurilgаn vа dunyodаgi eng mаshhur muhtаshаm mаqbаrа

nоmini оlgаn qаdimgi Misr Gizаdаgi Хеоps pirаmidаsi hаm оltin kеsim qоnunigа

аsоslаnib qurilgаn Хеоps pirаmidаsi nisbаtlаri Tutаnхаmоn firrsquoаvni mаqbаrаsidаn

tоpilgаn bаrеlьеflаr rorsquozgrsquoоr buyumlаri tаqinchоqlаrdаn mаrsquolum borsquolishichа

ulаrni yasаshdа ustаlаr shu qоnundаn fоydаlаnishgаn Erаmizdаn аvvаlgi 427-347

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

yillаrdа yashаb orsquotgаn Plаtоn hаm bu qоnun hаqidа yaхshi bilgаn

Grецiyadаgi Pаrfеnоn ehrоmi bаlаndligining uzunligigа nisbаti 0618 qismini

tаshkil qilаdi Ehrоmning bоshqа unsurlаri qismlаri borsquolаklаri оltin kеsim

qоnunigа аsоsаn shu nisbаt orsquolchаmlаridа qurilgаn U еrdа аrхеоlоgik qаzilmаlаr

оlib bоrilgаnidа qаdimgi mеrsquomоrlаr vа hаykаltаrоshlаr ishlаtgаn оltin kеsim

qоnuni orsquolchаmlаridа yasаlgаn sirkulni tоpishgаn

SHuningdеk orsquotgаn buyuk grеk оlimlаri Evklid Gipsikl eа II аsrdа Pаpp eа III

аsrdа bu qоnun ustidа judа korsquop izlаnishlаr оlib bоrishgаn

Еvrоpаdа orsquortа аsrlаrdа bu qоnunni аrаb tilidаn tаrjimа qilib orsquorgаnishgаn vа bu

mаrsquolumоtlаrni sir sаqlаshgаn Аyrim оlimlаrginа bu qоnundаn fоydаlаnishgаn

Uygrsquoоnish dаvridа оltin kеsim qоnunigа qiziqish judа kuchаyib kеtdi Bu qоnun

gеоmеtriya sаnrsquoаt vа аyniqsа mеrsquomоrchilikdа kеng qorsquollаnilgаn Buyuk rаssоm

оlim injеnеr Lеоnаrdо dа Vinchi vа Lukа Pаchоli ismli rоhib bu bоrаdа kаttа

izlаnishlаr оlib bоrishаdi Pеrо Dеlа Frаnchеskо orsquozining ldquoRаng tаsvirdаgi

pеrspеktivаrdquo nоmli аsаri bilаn chizmа gеоmеtriya fаnigа аsоs sоldi

SHu dаvrdа Gеrmаniyadа Аlbrехt Dyurеr оdаm gаvdаsining nisbаtlаri оltin kеsim

qоnunigа torsquogrsquori kеlishini isbоtlаdi[22]

XVI аsrning buyuk аstrоnоm оlimi Lоgаn Kеplеr оltin kеsim qоnunini

gеоmеtriyaning хаzinаsi dеdi

XIX аsr orsquortаlаridа 1855 yildа nеmis prоfеssоri Tsеyzing bu qоnunni tаbiаt

hоdisаlаri vа sаnrsquoаt uchun аbsоlyut univеrsаl nisbаt dеb аtаdi(5-rasm)

5-rasm Oltin kesim

Ustа yangi kоmpоzitsiyani chizishdа orsquoz ichki sеzgisigа (intuitsiyasigа) korsquop yillik

tаjribаsi vа tаbiyatni kuzаtish аsоsidа оlgаn bilimlаrigа undаgi qоnuniyatlаrgа

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

аsоslаnib ijоd qilаdi Ustаning ijоd nаmunаlаri tаhlil qilinsа undа qаndаydir

qоnuniyat bоrligini korsquorsа borsquolаdi Orsquozining jоzibаsi bilаn аjrаlib turgаn nаqshdаgi

bu qоnuniyat Оltin kеsim qоnunigа mоs kеlishini korsquorish mumkin

Nаqshning torsquori gullаri bаrglаri vа nоvdаlаri ulаrning bir-birigа nisbаtаn yarsquoni

kоmpоzitsiyadаgi mutаnоsibligi shu qоnuniyatgа аsоslаnib chizilgаn Bundаy

nаqsh tоmоshаbingа mаrsquoqul tushаdi

Tanlangan texnika Kashtachilik ndash orsquozbek xalqining yuksak badiiy didga

ega ekanligini korsquorsatuvchi omil hisoblanib unda orsquolkamizning gorsquozal tabiati orsquoz

aksini topgan Orsquozbek xalqining kashtachiligida kashtaning badiiy tarsquosirchanligi

uning chokiga qarab belgilanib keng tarqalgan bosma yorsquorma choklarida borsquoyoq

mavjlanib korsquozga tashlanadi [23]

Ayollar oshom libosini dizayn loyihasini ishlab chiqishda kashtachilikning

yorsquorma chok turidan foydalanildi

O`zbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik sanatining eng qadimiy

turlaridan bo`lib u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga

kelgan Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`or bezak buyumlari

tayyorlashda qadimdan qo`llaniladi

Kashtachiligimiz sanati nafaqat mamlakatimizda balki chet ellarda ham

shuhrat qozongan O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich so`zana

zardevor gulko`rpa choyshab kabilar Fransiya Italiya Yaponiya Germaniya

Belgiya Amerika Hindiston kabi xorijiy shuningdek Respublikamizning

Farg`ona vodiysida faqat xonadonlarda emas balki amaliy sanat muzeylarida ko`p

namunalari to`planib doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan

Hozirgacha buyumlar o`ziga xos go`zallik nafis bezaklarning rang-

barangligi bilan kishilarni hayratga solib kelmoqda Badiiy kashtachilik uzoq

tarixga ega buni arxeologik topilmalar va yozma manbalar isbotlab bermoqda

O`zbek kashtachiligi iqlimi tabiiy sharoit muhit bilan bog`liq holda barcha kasb-

hunarlari bilan birgalikda rivoj topgan XIV - XV asrlarga mansub miniatyuralar

orqali kashtachilikning juda qadimdan rivojlanganligini ko`rish mumkin Ispan

elchisi Rui Ganzalem de Klavixo Amir Temur saroyida o`zbek milliy kashta

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

bezaklarini ko`rganini kundaligida yozib qoldirgan Kamoliddin Behzod

Zafarnomaga ishlagan

Temur taxtda miniatyurasida chodirga ishlangan kashtani ham aks

ettirgan O`zbek kashtachiligi qo`shni xalqlar kashtachiligi tasirida boyidi va

rivojlandi O`zbek kashtalariga etibor bersak unda hind xitoy rus qozoq qirg`iz

va tojik kashtachiliklarining usullarini uchratamiz Kashtachilik sanatida har bir

millatning o`ziga xos eng ko`p qo`llaydigan naqshlari bo`ladi O`zbek kashtalarida

o`simliksimon geometrik shakl hamda gul naqshlari ko`p qo`llaniladi [13]

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

LOYIHA QISMI

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

211 Kolleksiyani kompazitsion yechimi va koloristik qatorni tanlash

Rang buyumning eng muhim informatsion sifatlaridan biri hisoblanadi

Bizni orsquorab olgan tashqi muhit ndash rangli olam tabiatda rangsiz mavjudot orsquosimlik

buyum yorsquoq Odam yaratgan asarlari orasida ham rangsiz buyumlar yorsquoq

Rang orqali biz mahsulot haqidagi marsquolumotga ega borsquolamiz Uning rangi

ogrsquoir va yengilligiga qarab model yoki buyum haqidagi tasavvurga ega borsquolamiz

Torsquoq ranglarni ogrsquoir och ranglarni esa yengil tasavvur etamiz Rangni fizik

xossalarining tarsquosiri korsquorimlilik va salobatlilik taasurotini beradi Korsquopgina tadqiqot

orsquotkazgan olimlarning asarlarida rang ndash bu qandaydir kuch deb atalganligi

odamning ruhiga salbiy yoki ijobiy tarsquosir etishi mumkin Ranglar odamlarning turli

his-tuygrsquoularini uygrsquootadi

Liboslar torsquoplamini yaratishda ranglar gammasining torsquogrsquori tanlanganligi

uning eng muhim jihatlaridan biridir

Qorsquol kashtachiligi yordamida yaratilgan ayollar oqshom liboslar torsquoplami

beshta korsquoylaklardan iborat Korsquoylak romantika uslubida borsquolib ularning ranglari

sokin nafis borsquolgan oq havorang siyohrang yashil va jigarrang undagi yorsquorma

chok bezaklari ham libos rangiga mos sokin och va tabiiy ranglardir oq pushti

tilla bronza yashil va boshqa ranglar libosni yanada korsquorkamlashtirish uchun

ishlatilgan

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

1 Asosiy model tavsifi

Ayollar oqshom libosi korsquoylak va nimchadan iborat

Mahsus joylarga morsquoljallangan krep atlas hamda arganza matoli orsquorta yoshli

ayollar oqshom libosi

Libos yopishgan siluetli korsquoyak uzunligi uzun nimcha uzunligi beldan 15

sm uzun taqilmasi korsquoylak orqa orsquorta chizigrsquoida borsquoksagacha osma izma

Korsquoylak korset bichimli borsquolib tepasi ochiq tizza qismidan etakkacha har

bir kilini kengaytitilgan Korsquoylak orqa qismi orsquorta chizigrsquodan va ikki yon relefidan

iborat

Nimcha lif va baska qismidan iborat Lif yelka qirqim old orsquorta qirqim yon

qirqim va bel vitochkasidan iborat Lif ort qismi orqa orsquorta chizigrsquoI va bel

vitochkalaridan iborat Baska qismi quyosh bichimda bichilib old orsquorta qismi

qirqimli

Nimcha qismini old qisimlari qorsquol kashtasi bilan bazatilingan

Libosni 84-92 razmerlar va 160-175 borsquoylarga morsquoljallab tayyorlash tavsiya

etiladi

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

2 Modelga tavsifBu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy qismi

yelkasi ochiq korset bichimli uzun libos borsquolib etagi 6 klinli qilib bichilgan

Matosi tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir

Ustki yengil qismi orsquozidan chiqqan yengli keng bichim borsquolib etagi bel

chizigrsquoiga kiritilgan Ustki qismi yengil shifon matosidan qilingan borsquolib bu qismi

milliy qorsquol kashtachiligi bilan bezak berilgan Qorsquol kashtasi tabiiy ipak tolasidan

qilingan borsquolib tolaning och ranglaridan foydalanilgan

Old qismi bel qismi bilan alohida bichilgan borsquolib barcha borsquolaklarga

qotirma yopishtirilgan Ort qizmi izma va bogrsquolardan iborat Ustki qismi old

borsquolagi yaxlit borsquolib asos qismini bel chizigrsquoiga qorsquoshib burma orqali tikiladi

Ort borsquolagi ham yaxlit Faqatgina orsquorta qismi qirqilgan va maxsus ishlov

berilgan Uning ham etak qismi bel chizigrsquoiga kiritilgan Libosning ichki qismi

maxsus astarli mato bilan ishlov berilgan Bu libosni borsquoylari 160 dan uzun

ayollarga tavsiya etiladi

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

3 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq korsquokrak ostigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan Etak qismi esa quyosh simon qilib bichilgan va libosning

yuqori qismiga burma terib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

4 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

5 Modelga tavsif

Bu libos orsquorta yoshdagi ayollar uchun morsquoljallangan mahsus joylarga

kiyiladigan bashang oqshom libosidir Libos ikki qavatdan iborat Asosiy matosi

tabiiy ipakdan qilingan krep atlasdir Libos ustiga yengil shifon matosidan yana bir

qavat tushirilgan

Asosiy qisim yelkasi ochiq bel nuqtasigacha borsquolib maxsus qotirma bilan

mustahkamlangan Etak qismi yarim quyosh simon qilib bichilgan

Libos ustidagi yengil shifon qavat asosiy qisimning yuqori qismiga mayda

burmalar terilib tikilgan

Libosning yengil qavati ham orsquozbek milliy qorsquol kashtachiligi bilan

bezatilingan Naqshlarni tabiiy ipak tolasining kamalak jilosidagi tabiiy

borsquoyoqlarga borsquoyalgan ipdan foydalanilgan Libosdagi naqshlar milliy

hunarmandchiligimiz borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorligining naqshlaridan olingan

Libosning ort borsquolakning yuqori qismi izma va bogrsquolardan foydalanib

birlashtirilgan Bu libos 160 sms dan baland ayollar uchun morsquoljallangan

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

22 Kolleksiyani loyihalash usulini tanlash va asoslash

Loyiha vazifalarni eng optimal variantini qidirish jarayonida dizayner

modellash va maketlash usullarni qorsquollaydi

Dizaynda modellash ndash bu bir butun obrsquoyektni yoki obrsquoyektlar tizimining

vaziyatini yoki funksional jarayonini aks etish tasavvur etish yoki tarsquoriflab berish

jarayonidir Badiiy siymo loyiha grafik retrospektiv konstruktiv prespektiv

texnikaviy va kompyuter modellash usullari mavjud[12]

Loyiha ndash grafik modellash loyiha grsquooyasini yaratishda va aks etishda yordam

beradi Loyiha ndash grafik ndash modellash quyidagilarni korsquozlaydi grafik shaklini loyiha

vazifasining marsquonosiga moslaydi eskiz loyihani variant qidiruv va tajriba harakati

qorsquoyilgan vazifani yechish uchun loyiha qidiruvini mantiqiy ketma ndash ket va tizimli

yondashish Mavjud loyiha grsquooyalarni texnologiyalarni korxonalarning iqtisodiy

badiiy madaniyat yutuqlarini (mersquomorchilik rangtasvir haykaltaroshlik) inobatga

olib dizayner avval orsquoz tasavvurida kelajak buyumning eskizini va dastlabki grafik

tasvirini yaratadi (qidiruv eskiz for-eskiz) Yangi yechimlarni qidirish va

variantlarni tanlanish qogrsquoozda qilinadi Keyin buyumning tashqi korsquorinishini

tarsquorifi va amaliy foydalanish qoidasi aniqlanadi Natijada loyihalanayotgan

buyumning badiiy-uslubiy va rangli-fakturaviy yechimi (eskiz loyiha) va

konstruksiyasi modelning proportsiyasi va silueti torsquogrsquorisida torsquoliq marsquolumot

beriladi

Dizaynda eng keng qorsquollanadigan usul ndash retrospektiv modellash yarsquoni timsol

va model orsquoxshashlarni tahlilga asoslangan va ushbu tahlilni asosida yangi loyiha

vazifasini tashkil etish Ammo bu usul dizaynning asosiy vazifasini bajarishga

imkon bermaydi ndash yangi buyumlarni yaratish emas balki mavjudlarni

takomillashtirishdir[12]

Dizaynda boshqa modellashtirish usul ndash konstruktiv modellashdir ndash bu

buyumning funksiyasini va morfologiyasini (morfologiya ndash buyumni

funksiyalariga moslashgan) material shaklini orsquozgartirish Konstruktiv modellash

quyidagicha borsquolishi mumkin korrektiv ndash buyumning funksiyasi va shakl

takomillashtirilinadi orsquotimli ndash buyumga yangi xossalarni berish uchun funksiyani

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

va morfologiya qaytadan tushunib yetiladi (masalan kiyim dizaynida

dekonstruksiya usuli) proeksion ndash buyumni funksiyasi va shakli qaytadan

yaratiladi (kiyim yapon dizayneri IMyake ijodi)

Dizaynda eng inovatsion usul deb perspektiv modellash yoki loyihaviy

prognozlash hisoblanadi u jamiyatning perspektiv rivojini orsquorganish bilan

shugrsquoullanadi va shu timsoliga yetishga imkon beradigan loyihani yaratadi

Bu bajarilayatgan loyihada kostyumni loyihalash usullari ishlatiladi

Kostyumni loyihalash usullari ketma-ketlik bilan bajariladi Birinchi borsquolib loyiha

ndash grafik ndash modellash usuli ishlatiladi Bunda eskiz qismini qidiruvu bajarilib

asosan milliy amaliy sanrsquoatga yuzlanadi Yogrsquooch orsquoymakorlik sanrsquoatini

mersquomorchilikda buyumlarda ishlatilishi korsquorib chiqilib uning naqshlarini libosga

qorsquoyish grsquooyasi ustida ishlaniladi Va bunga bir qancha for ndash eskizlar yaratiladi

Keyingi usulimizga orsquotish bu retrospektiv modellashdir Bu loyiha usulida

izlangan for eskizlarga mukammallik kiritish uchun orsquoxshash modellar korsquorib

chiqiladi Bunda jahon modasiga yani mashxur dizynerlar ishiga yuzlanadi

Ulardagi matolar libos siluetlari korsquorib chiqiladi va mos borsquolsa qorsquollaniladi

Uchinchi usul bu konstruktiv modellashdir Bu usulda deyarli tayyor eskizni

konstruksiyasi korsquorib chiqiladi Yarsquoni chizilgan eskizning konstruksiyasiga

tanlangan mato yoki tanlangan matoga konstruksiya torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq

aniqlanadi Kiyimni funksiyasini va morfologiyasini ham korsquorib chiqadi Kerak

borsquolsa shu loyiha usuli sababli kiyimni funksiyasi va shakli qaytadan yaratiladi

Va oxirgi tanlangan loyiha usuli bu ndash prespektiv modellash borsquolib bu

ishlangan loyihani jamiyatga torsquogrsquori keladimi yoki yorsquoq istersquomolchi talabiga

mosmi orsquozbek mentalitetiga torsquogrsquori keladimi aniqlaydi Prespektiv modellash

usulida kiyimni shu talablarga mos qilib yaratadi Ayollarga milliy yogrsquooch

orsquoymakorligi amaliy sanrsquoati naqshlaridan bashang oqshom libosini yaratish uchun

kostyum loyihalashning shu usullari tanlandi

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

231 Kolleksiya uchun materiallar paketini konfeksiyalash

Bu loyihaning asosi ayollar liboslari borsquolganligi sababli nafis va nozik

uchuvchan matolar tanlandi Bashang libislariga tanlangan matolar yorqin yengil

va albatta mayin borsquolishi kerak Model eskizini korsquorib chiqqan holda bu oqshom

liboslarga krep atlas va shifon matosi torsquogrsquori kelishi korsquorib chiqildiShifon- matosi

frantsuz tilidan olingan bo`lib ldquochiffonrdquo mato parchasi degan manoni anglatadi Bu

mato yupqa ipakli paxtali matolar qatoriga kiradi Shifom matosining eni 150-140

sm bo`ladi Bu mato juda tasirchan nozik sanaladi Shifon matosining bir necha

turi mavjud Bular ikki tomonli shifon vishifkali shifon sidirg`ali va gulli

shifonlarga bo`linadi Shifon matosining o`ngi va teskari tomonlari bir-biridan bir

muncha farq qiladi O`ng tomoni to`qroq teskari tomoni ochroq bo`lib qarama-

qarshi joylashganligi uchun ular turlicha tovlanadi (6-rasm)

6-rasm Shifon

Shifon matolaridan odatda bashing oqshom liboslari tikiladi Shifon matosi

ip matosiga mansub bo`lganligi bilan ham ajralib tirade Ipak tolasi ipak qurtidan

olingan borsquolib tolasi jihatidan yupqa yaltiroq egiluvchan va baquvat Ipak

matolar yegil uchuvchan orsquoz tusiga ega namlikni tez orsquoziga shimib oladi va tez

quriydigan mato xisiblanadi

Shifon gazlamalar assortimenti Tolalarni tarkibi tuzilishi pardozlanishi

jihatidan shifoni gazlamalar turlicha borsquoladi Savdo preskuranti borsquoyicha shifon

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

gazlamalar 8 ta guruhga borsquolinadi Har bir guruh 6 ta kichk guruhdan iborat shifon

gazlamalar artikulini birinchi raqami guruh nomerini yarsquoni gazlamaning tuzilishi

va nimaga ishlatilishini bildiradi Shifon gazlamalar assortimenti 5 ta raqamli

artikuldan iborat Demak ipakdan torsquoqilgan barcha gazlamalarda artikulning

birinchi raqami 1 boshqa tolalar qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan

gazlamalarda 2 sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 3 boshqa tolalar

qorsquoshilgan sunrsquoiy ipaklardan torsquoqilgan gazlamalarda 4 sinteik iplardan torsquoqilgan

gazlamalarda 6ta raqam bilan belgilanadi

Tabiiy shifon gazlamalar sidirgrsquoa yoki gul bosilgan tarzda ishlab chiqariladi

Shifon gazlamalar odatda polotno orsquorilishda torsquoqiladi

Matolarning mexanik xossalari Matoning mexanik xossalariga pishiqligi

uzayishi ishqalanishga chidamliligi grsquoijimlanuvchanligi qattiqligi va boshqa

xossalar kiradi

Matoning fizik xossalari Matoning fizik xossalariga gigroskopikligi havo

orsquotqazuvchanligi bugrsquo orsquotqazuvchanligi suv orsquotkazmasligi xorsquollanuvchanligi

chang oluvchanligi elektrlanuvchanligi va boshqa xossalari kiradi Fizik

xossalariga qorsquoyiladigan talablar gazlamalarning vazifasi bilan belgilanadi va

ularning tola tarkibi tuzilishi va pardoziga bogrsquoliq borsquoladi

Matoning gigienik xossalari Ipak gazlamalarining gigienik xossalariga

uning inson salomatligi uchun xavfsiz va zararsiz ekanligini tarsquominlaydi Shunga

korsquora ipak gazlamalar orsquozida gigroskopiklik havo orsquotkazuvchanlik va xalqaro

standartlar (ISO ASTM) Respublikamizdagi mavjud standart metodikalari

tomonidan baholandi

Gazlama xossalariga tolaning uzunligi qalinligi ularning mustahkamligi

mayinligi va pishiqligi kabi omillar tarsquosir korsquorsatadi

Krep atlas tabiiy mato hisoblanib asosan bashang liboslarda ishlatiladi Krep

atlas matosidan turli hil shakllar chiqarisdai qo`l keladi Krep atlas matosi ham

tabiiy va suniy matolar turkumiga mansub

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

21-jadval

Ko`rsatkichlari Mato

Krep-shifon Krep-jorjet Krepdeshin Pribor

Mato tarkibi Tabiiy ipak

shelk 100

Tabiiy ipak

100

Tabiiy ipak

100

To`qilishi polotno polotno polotno

Matoning chiziqli

zichligi

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

156X2(6432)

KrSHS

233x4(4294)

KrSHS

233X2(4292)

NSHS

323X3(331)

KrSHS

233X5(429)

Yuza zichligi gm2

385 729 736

Mato zichligi

430

400

450

290

480

310

Uzilishi

411161 52362 54412

STATIM

AT C

Cho`zilishi

280841 320213 34102

STATIM

AT C

Yorug`likka

chidamliligi

6-7 6-7 6-7 Fade

Meter

Havo

o`tkazuvchaanligi

dm3m2sek

4070 3242 496 Perm

Tester

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

232 Konstruksiyalash usulini tanlash va asoslash

Unifrend Аldrich- mоdа industriyasidа yuqоri mаlаkаli kаdrlаrni orsquozigа jаlb

etuvchi ingliz metоdikаsi hisоblаnаdi Libоslаrni kоnstruktsiyalаsh- bu jаrаyon

hisоblаnib uning аsоsiy оbyekti ldquoqоmаt-kiyimrdquo sistemаsidir Qоmаt borsquoyichа

mаrsquolumоtning orsquolchаm beyelgilаrining qоmаt tuzilishining orsquozigа хоs

хususiyatlаrining qаnchаlik torsquoliqligigа qаrаb chizmаlаrning sifаti belgilаnаdi

Velikоbritаniyadа 20 tа orsquolchаm belgilаrini YEMKО SEVning 32 tа orsquolchаm

belgilаri vа 14 tа tekshiruv belgilаri bilаn qiyoslаsh uchun ishlаtilаdi Shu sаbаbli

korsquopginа kоnstruktiv pаrаmetrlаr hisоblаnmаydi vа аyollаr tipаviy qоmаtigа mоs

tekshirilgаn orsquoхshаshliklаr оrqаli аmаlgа оshirilаdi

Kоnstruktiv nuqtаlаrning belgilаnish sistemаsi vа nоldаn bоshlаb orsquosib

bоruvchi rаqаmlаrning ishlаtilish аsоsigа binоаn аndоzаni qurish sхemаsining

mоhiyati borsquoyichа hаr bir nuqtаning jоylаshish ketmа-ketligini аniqlаsh mumkin

Kоnstruktоrlik mоdyellаshtirishning bаrchа usullаri rаsmgа оlingаn borsquolib

mоdellаrning teхnik rаsmlаri vа kоnstruktоrlik orsquolchаmlаr аsоsidа bаjаrilgаn

аndоzаlаr sхemаsi korsquorsаtib orsquotilgаn

Ingliz metоdikаsi tipаviy vа nоtipаviy qоmаtlаrgа chizmаlаrni tаyyorlаsh

jаrаyonidа pаydо borsquoluvchi qiyinchiliklаrni bаrtаrаf qilish borsquoyichа tаvsiyalаrdаn

ibоrаt Shuningdek dyetаl chizmаlаrini bаlаnsini vа mоs kelishini tekshirish

borsquoyichа nоyob metоdikа keltirilgаn borsquolib ulаr оrqаli mаket mаtоsidаn

tаyyorlаngаn birinchi nаmunаning bichilish orsquolchаmlаrining torsquogrsquorililigini

tekshirish vа qоmаt ustidа tekshirib korsquorish mumkin jаrаyonlаrini аmаlgа оshirish

mumkin

Uinifrend Аldrich ingliz metоdikаsi mоdellаshtirishning vа

kоnstruktsiyalаshning nоyob usullаrini yarаtishdа dizаynyer grsquoоyasini

rivоjlаnishigа imkоn byerаdi

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

22 ndash jadval

Nоmlаnishi Shаrtli belgi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

Borsquoy Р 176

1 Korsquokrаk аylаnаsi uchinchi Ог3 84

2 Bel аylаnаsi От 66

3 Buksа аylаnаsi Об 90

4 Orqa kengligi Шс 334

5 Kukrаk kengligi Шг 312

6 Yelkа kengligi qiyamаsi Шпок 12

7 Borsquoyin аylаnаsi Ош 36

8 Korsquokrаk vitаchkаsining оrаligrsquoi Рнв 64

9 Bitseps аylаnаsi Обиц 27

10 Bilаk аylаnаsi Озап 155

11 Torsquopik аylаnаsi Ощ 235

12 Оyoq torsquopigrsquoini tepаsini аylаnаsi Онщ 205

13 Оrt bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтс 405

14 Оld bel chizigrsquoigаchа uzunlik Дтп2 405

15 Оrt orsquomiz bаlаndligi Впрз 205

16 Bel chizigrsquoidаn tirsаkаchа

uzunlik

Дтк 58

17 Bel chizigrsquoidаn borsquoksаgаchа

uzunlik

Дтб 203

18 Bel chizigrsquoi bаlаndligi Влт 103

19 Bel nuqtasidan orsquotirgrsquoich

chizigrsquoigacha masofa

Дсид 273

20 Qorsquolning bilаk torsquopigrsquoigаchа Др зап 58

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

uzunligi

21 Qorsquol uzunligi Друк 52

АK qurish uchun qorsquoshimchаlаr

23 ndash jadval

Qorsquoshimchаning nоmlаnishi Shаrtli byelgi

Orsquolchаm

Qorsquoshimchа sm

1 Korsquokrаk аylаnаsi qorsquoshimchа П г3 5

2 Оrqа orsquomizi bаlаndligini

qorsquoshimchа

Пвпрз 05

3 Yelkа kengligigа qorsquoshimchа Пшсп 05

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Аsоs kоnstruktsiya chizmаsing hisоbi (176-84-92)

24 - jadval

Kоnstruktsiya qismi Hisоb-kitоb fоrmulаsi Orsquolchаm sm

1 2 3 4

1 0-1 15

2 1-2 Впрз+05 21

3 2-3 05Ог3+5 47

4 3-4 0-2

5 1-5 Дтс 405

6 5-7 Дтб 203

7 7-8 05Об 45

8 0-9 15Ош-02 7

9 1-10 15Впрз-07 34

10 9-11 Шп+1 13

11 12 05Шп 65

12 12-13

13 2-14 05Шс+05 172

14 14-16 0514-15 86

15 17 2-17-17-14

Оld

16 4-20 15Ош-02 7

17 4-21 15Ош-07 65

18 322 05Шг+05Рнв 188

19 3-23 3-23=23-22

20 23-26 25

21 20-27 Рнв

22 11-28 15

23 27-30 Шп 12

24 22-31 133-21

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

25 32 0514-22 55

235 AK va BK ni konstruktiv-dekorotiv modellashtirish

Ayollar oqshom liboslari asos konstruksiyasida lif qismlari korsetga mos

qilib modellashtirilgan Korsquoylak 6 klinli qilinib etagiga kengayib ketilgan Bel

borsquoksa qismlari toraytirilgan

Nimcha qismi old orsquomizi belgacha ochilingan va bir ndash birida orsquotadi Yeng

orsquomizi kengroq qilib orsquoyilgan Nimcha baskasi quyoshsimon qilib bichilingan

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Аndоzаlаrdаgi chоk hаqlаri

25-jadval

Chоk hаqi nоmi vа qiymаti sm

IzоhDetаl vа

qirqimlаr

nоmiB

irik

tirm

а ch

оk

(mm

)

Mаg

iz c

hоk

Buk

lаsh

qаyi

lishi

gа

Qir

qish

gа

Kir

isht

irish

vа

ishl

оv b

eris

hgа

1 2 3 4 5 6 7 8

1Оld borsquolаk

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

2 Оrt borsquolаk

Yelkа

qirqim

10 01 01

Etаk qirqim 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

3 Оld borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

4 Оrt borsquolаk

аstаri

Yelkа qirqim 10 01 01

Etаk qismi 05 01 01

Yon qirqim 10 01 01

Etаk qismi

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

5 Nimcha

Tepа qirqim 10 01 01

Yon qirqimi 10 01 01

Pаstki qismi 05 01 01

6 Baska

Yuqоri qismi 10 01 01

Pаstki qismi 15 01 01

Yon

tоmоnlаri

10 01 01

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Аndаzаlаr spetsifikаtsiyasi

26-jadval

Qismlаr nоmi

Qismlаr sоni

Belgilаnishibichimdа аndаzаdа

1 2 3 4

1 Оld borsquolаk 1 1 001

2 Old yon borsquolak 1 2 002

3 Оrt borsquolаk 1 2 003

4 Ort yon borsquolak 1 2 004

5 Оld borsquolаk аdip 1 1 005

6 Оrt borsquolаk аdip 1 2 006

7 Nimcha old borsquolak 1 2 007

8 Nimcha ort borsquolak 1 2 008

9 Baska 1 1 009

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Detаllаrdа tаndа ipining nоminаl yorsquonаlishi vа аndоzаlаrdа ulаrdаn yorsquol

qorsquoyilgаn оgrsquoishlаr

27-jadval

Detal

nomlanishi

Tanda ipi yorsquonalishi Tanda ipining yorsquol

qorsquoyilgan ogrsquoishi

1 2 3 4

001 Оld borsquolаk Оld orsquortа qismgа pаr 3

002 Old yon borsquolak Old yon orsquorta qismiga

parallel

3

003 Оrt borsquolаkОrt orsquortа qismgа pаr

3

004 Ort yon borsquolak Ort yon orsquorta qismiga

parallel

3

005 Оld borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

006 Оrt borsquolаk аdip Оld orsquortа qismgа pаr 0

007 Nimcha old

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

008 Nimcha ort

borsquolak

Etаkkа

perpendikulyar

1

009 Baska Orsquortа qismgа pаrаllel 0

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Andazalarda nazorat kertiklar qorsquoyish joylarining rorsquoyhati

28-jadval

Nоmlаnishi Kertiklаr jоylаshgаn orsquorni

1 2 3

1 Оld borsquolаk Bel chizigrsquoi va orsquomiz

2 Old yon borsquolak Bel nuqtasi va orsquomiz

3 Оrt borsquolаk Orsquomiz chuqurligi

4 Ort yon borsquolak Ort bel nuqtasi

5 Оld borsquolаk аdip Adip qiyamasi

6 Оrt borsquolаk аstаri Adip qiyamasi

7 Nimcha old borsquolak Yeng orsquomizini orsquortа qismi

8 Nimcha ort borsquolak Borsquoyin orsquomizi va bel chuqurligi

9 Baska Orsquomiz chuqurligi

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

2361 Yangi modellar andazalarini tayyorlash tamoyillari tavsifi

Detallar andazalarining chizmasi bu ularning konstruksiyasini shakli va

orsquolchamlarini ishlov berish hamda bichishdagi texnik shartlarini ifodalaydigan

texnik hujjatdir Andazalarning chizmasi buyumni tuzuvchi barcha detallarga

konstruktorlik hujjatlarning yagona sistemasi talablariga muvofiq tayyorlanadi

Kiyim detallari andazalarining chizmasi konstruksiyaning model

xususiyatlari kiritilgan texnik chizma asosida tavsiya qilingan materiallar

xususiyatlari haqidagi va ularga texnologik ishlov berish usullari torsquogrsquorisidagi

marsquolumotlar yordamida tuziladi Andazalar chizmasi quyidagi ketma-ketlikda

bajariladi

- konstruksiya chizmasi batafsil tekshiriladi

- chizmaga gazlamaning kirishuvchanligi bilan bogrsquoliq aniqliklar kiritiladi

- detallar chizmasining nusxalari boshqa qogrsquoozga tushiriladi

- asosiy detallar andazalarining ishchi chizmasi quriladi

- hosila va yordamchi andazalarning ishchi chizmalari quriladi

- ishlab chiqarishda foydalanishga morsquoljallangan andazalar chizmasidan andazalar

shablonlari tayyorlanadi

Qayd etilgan ketma-ketlik quyidagi tartibda amalga oshiriladi Konstruksiya

chizmasini tekshirish maqsadida old va orqa borsquolaklar qirqma yon borsquolak yenglar

ostki yoqa singari asosiy detallarning nusxasi maxsus moslama yordamida

chizmadan qalin qogrsquoozga korsquochiriladi va qirqib olinadi Qirqib olingan andazalar

shablonida korsquokrak bel borsquoksa chiziqlari old orsquotar chizigrsquoi vitachkalar

chorsquontaklar chizigrsquoi va boshqa asosiy konstruktiv chiziqlar belgilanadi

Andazalar shabloni yordamida konstruksiya chizmasida biriktiriladigan

qirqimlarning tengligi konstruktiv qirqimlar tutashmalari nazorat kertiklar

joylarining detallarda orsquozaro mosligi tekshiriladi

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

24 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

241 Nom tanlash (BRAND-NAME)

Moda industriya sohasida reklama muhim orsquorin egallaydi Reklama va biron

narsa haqida ommaga marsquolumot berish savdo yetakchisidir Har bir istersquomolchi

orsquoz shaxsiy ehtiyojlariga ega betakror shaxsdir Istersquomolchining umumlashtirilgan

tavsiyasiin yaratish uchun birinchi qadam uning muayyan garuh yoshlar ayollar

ziyolilar ishchilar va hokazolarga mansubliklari borsquolishi mumkin Hozirgi kunda

har bir istersquomolchi orsquoz uslubiga ega borsquolishni hoxlaydi

Ushbu liboslar torsquoplami uchun brand-name ishlab chiqishda yuqoridagi

fikrlarga tayanildi Brand-name ldquoMMMrdquo deb nomlandi Shior ldquoAyollarni

gorsquozallika yetaklaydirdquo

242 Kolleksiya reklama loyihasini ishlab chiqish

Korsquop ming yillar davomida reklama insoniyatning doimiy hamroxi borsquolib

kelgan va shunday borsquolib qolmoqda

ldquoReklamardquo atamasi lotincha ldquoreclamarerdquo sorsquozidan olingan borsquolib ldquoqattiq

qichqirmoqrdquo ldquohabar qilmoqrdquo marsquonolarini bildiradi

Hozirgi kunda reklamaning juda korsquop turlari mavjud Yuklangan vazifasiga

korsquora reklama turlicha klassifikatsiyalanadi Masalan tarqatish vositalariga korsquora

quyidagi turlarga borsquolinadi

- tashqi reklama

- transportdagi reklama

- matbuotdagi reklama

- TV dagi reklama

- radio orqali reklama

- internetdagi reklama

- manzilli marketing

- korsquorgazmalar

- assotsiativ reklama

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Tashqi reklama bilbordlar elektron tablolar ersquolonlar korsquocha jihozlari

vetrina va fasadlarning sifatli bezagi reklamali korsquorsatkichlar va afisha qurilmalari

va hokazo Bundan tashqari buklet flayer va bannerlarda tasvirlangan reklamalar

mavjud borsquolib ushbu torsquoplam uchun banner usuli tanlandi va kolleksiya reklama

loyihasi ishlab chiqildi

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

EKOLOGIK QISM

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

3 Ekologik qism

Kоstyum dizаynerlаri ijоdidа hаm ekоlоgik muаmmоlаr inоbаtgа оlinа

bоshlаdi Dаstlаb 1970 yy охiridа ndash 1980 yy bоshidа ldquoekоlоgik uslubrdquo pаydо

borsquolishi bilаn ekоlоgik mаvzu rorsquoy berdi mоdаgа tаbiiy tоlаdаn аsоsаn zigrsquoir vа ip

mаtоlаr tаbiiy rаnglаr qorsquoldа ishlаngаn bezаklаr vа boshqalar Ekоlоgik

muаmmоlаrni kiyim dizаynigа tаrsquosiri uni lоyihаlаsh prinsiplаridа kаttа

orsquozgrishlаrni rorsquoy berishigа оlib keldi [4]

Ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh yorsquonаlishi teхnоlоgik jаrаyon bilаn

bоgrsquoliq muаmmоlаrni yechаdi tаbiiy bоylikni tejаmlаsh bezаrаr vа chiqindisiz

teхnоlоgiyalаrni qorsquollаsh buyumlаr bilаn qаytа fоydаlаnish va boshqalar

Qorsquol kashtasi yordamida ayollar oqshom liboslari to`plami dizayn loyihasini

ishlab chiqishda texnologik jarayon bilan bogrsquoliq muammolar quyidagicha

yechildi

- birinchidan tаshqi muhitdа orsquozlаshtirilmаydigаn sunrsquoiy sintetik

mаteriаllаrdan fоydаlаnmаslik chunki ulаrni ishlаb chiqilishi tаshqi muhitni iflоs

qilаdi vа insоnni sоgrsquoligigа putur etkazаdi (mаsаlаn stаtik elektrni torsquoplаydi)

sintetik mаtoni orsquornigа аnаrsquonаviy tаbiiy sidirgrsquoa adras mаtosidаn fоydаlаnildi

- ikkinchidan ishlаb chiqаrishni ekоlоgizаtsiyalаsh ndash bu fаqаt resurslаrdаn

istersquomоl qilishni kаmаytirishginа yangi bezаrаr vа chiqindisiz teхnоlоgiyalаrni

yarаtishginа emаs bаlki аnrsquoаnаviy teхnоlоgiyalаrni tiklаnishidir Bu muаmmоni

echish yorsquollаridаn biri аnrsquoаnаviy orsquosimlikborsquoyoqlаrini qorsquollаshdir Ushbu liboslar

torsquoplamini yaratishda foydalanilgan kashta bezaklari tabiiy borsquoyoqlar bilan rang

berilgan

ldquoАlternаtiv ekоnоmikаrdquoni tаrаfdоrlаri fikriga korsquora хоm аshyoni minimаl

tаlаfоtini tаrsquominlаydigаn mukаmmаl teхnоlоgiyagа аsоslаnishi zаrur vа аhоlini

kichkinа guruhining tаlаblаrini qоndirish uchun buyumlаrni kаm seriyali ishlаb

chiqаrish ulаr resurslаrni kаttа tejаmligigа оlib kelаdi chunki fаqаt kerаkli

mаhsulоt ishlаnаdi Bir хil buyumlаrni оmmаbоp seriyali ishlаb chiqаrishdаn

аnchа tejаmli borsquolib chiqаdi

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Yuqoridagi fikrga tayanib liboslar torsquoplami kam seriyada ishlab chiqarishga

morsquoljallab yaratildi

ldquoInsоn ekоlоgiyardquosigа yorsquonаltirilgаn dizаynning оliy mаqsаdi ndash shахsning

ijоdiy qоbiliyatlаrini rivоjlаntirish insоn uchun qulаy vа shinаm muhit yarаtishdаn

ibоrаt Ekоlоgik yorsquonаltirilgаn dizаyn mаhsulоtlаrgа ekоlоgik estetikаgа

tаyanаdigаn quyidаgi tаlаblаrni qorsquoyadi ulаr yoqimli nafis chiroyli insоnni

ruhiyatigа yaхshi tаrsquosir etаdigаn hоldа ungа оsоyishtаlik tаbiiylik vа erkinlik his

qilishigа imkоn berishi lоzim ijоbiy hissiyot tugrsquodirishi zаrur

Yaratilgan liboslar torsquoplamida yuqorida korsquorsatilgan talablar bajarilgan

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Xulosa

Liboslar dizayni kafedrasi tomonidan ldquoQorsquol kashtachilikdan foydalanib orsquorta

yoshdagi ayollar oqshom libosini ishlab chiqishrdquo mavzusi berilgan Bu mavzu

borsquoyicha kurs loyihasida zamonaviy moda yorsquonalishi va bozor talabiga javob

beradigan 5 ta model tanlandi Tanlangan model istersquomolchi talablariga qanchalik

mos kelishi orsquorganib chiqildi

Orsquozbekiston sharoitini orsquorganib chiqilgan holda komplekt uchun material

tanlandi va material hususiyatlari orsquorganib chiqildi ldquoMMuller va orsquogrsquolirdquo uslubida

yaratilgan metodika borsquoyicha konstruksiya qurish usuli tanlandi Ishchi hujjatlar

tuzilib yangi model andozalari tayyorlandi andozalar modellashtirilgan holda

tanda ipi va chok haqqilari berildi

Bitiruv malaka ishi ayollar oqshom libosini texnologik jarayoni loyihalandi

Modelni tikish uchun buyum material hususiyatlarini hisobga olgan holda qorsquol

kashtachiligidan foydalanish mumkinligi korsquorib chiqilgan

Orsquozbek milliy amaliy sanrsquoat borsquolgan yogrsquooch orsquoymakorlikni chuqur orsquorganib

unda foydalanilgan naqshlarni milliy sanrsquoatining bir turi borsquolgan qorsquol

kashtachiligida tikildi

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

Adabiyotlar rorsquoyxati

1 IKarimov ldquo2012 yil yakunlari va 2013 yil ustuvor yolsquonalishlarirdquo

marsquoruzasi

2 Карцер ldquoРисунок и Живописьrdquo- М 2005

3 ldquoАкадемичесмий рисунок в изобразительном искусствеrdquo ndashМ 2008

4 Abdurasilov S Tolipov N ldquoRang tasvirrdquo- Т Bilim nashriyoti

OrsquoMTXTM 2005

5 Boymetov B Abdurasilov S ldquoChizmatasvirrdquo-ТТDPU 2004

6 SJumayev ldquoSozlar sadosirdquo ndash T ldquoJahonrdquo axborot agentligi

bosmaxonasi 2001

7 Козлова ТВ ldquoХудожественное проектирование костюмаrdquo М ЛП

1988 г

8 Черемных А И ldquoОсновы художественного проектирования

одеждыrdquo М 1986 г

9 Бердник ГО ldquoДизайн костюмаrdquo Ростов Феникс 2000 г

10 Бердник ГО ldquoОсновы художественного проектирования одежды

и эскизной графики костюмаrdquo Ростов Феникс 2001 г

11 XXKamilova NKHamrayeva ldquoTikuv buyumlarini

konstruksiyalashrdquo - T Chorsquolpon nomidagi nashriyot ndash matbaa ijodiy uyi 2011

12 GKXasanbayeva ldquoLibos dizaynirdquo marsquoruza matni - T TTYeSI

bosmaxonasi 2011

13 EAЯнчевская ldquoAyollar ustki kiymini konstruksiyalashrdquo - T

ldquoOrsquoqituvchirdquo 1997

14 MShJabborova ldquoTikuvchilik texnologiyasirdquo ndash T ldquoOrsquozbekistonrdquo

1994

15 ldquoЕдиная методика конструирования одежды сэв (ЕМКО СЭВ)rdquo

Том ndash 2 ndash М 1988

16 ФМПармон ldquoКомпозиция костюмаrdquo - М Легпромбытиздат

1985

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

17 ОИКрымова laquoПроектирование швейных изделийraquo ndash Т

laquoУкитувчиraquo 1985

18 JOchilov ldquoGazlamashunoslikrdquo ndash T Davlat ilmiy nashriyoti 2008

19 BAZАAR 2012 ndash 2013 (Журнал)

20 Ателье 2013 (Журнал)

21 COLESIONE 2013 (Журнал)

22 wwwgoogleuz

23 wwwziyonet

24 wwwmodauz

25 wwwmodnayaru

26 fashion_tvcom

ILOVA

• Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri

• Tipоviy figurаning orsquolchаmlаri