izleyenler komnist hareketi yaratrken dierleri devrimcilikten vazgeerler.

Sosyal demokrasi kapitalizmi devirmeyi deil, toplumcu nitelik kazandrmay

ama edinen bir harekete dnr.16

Marx ve Engels, Komnist Manifestonun 1882 Rusa Baskya

nszde: Eer Rus devrimi, Batdaki bir proleter devriminin habercisi olur, ve bunlar,

bylelikle, birbirlerini tamamlarlarsa, Rusyadaki mevcut ortak toprak sahiplii, komnist bir

gelimenin balang noktas olabilir 17 saptamasn yapmlardr.

G.2. EKM DEVRM ve DNYA KOMNST HAREKET

Rusya Komnist Partisi, daha sonra Sovyetler Birlii Komnist Partisi adn alan

rgtn gemii, dokuz kiinin Mart 1898de Rusya Sosyal Demokrat i Partisini

kurduklar kk kongreye kadar dayanr ve Rus topraklar zerinde Marksist

bir parti yaratmak iin yaplan ilk giriimdir.1 Otuz yl boyunca balca Rus

devrimciler Narodniklerdir. Narodnik, kyl devrimi teorisine inanan ve otokrasi

taraftarlarna kar terr uygulamasn kabul eden devrimci gruplar iin

kullanlan bir isimdir.2 Daha sonra Plehanov ve Leninin hazrlklar 1903 yl

Temmuz aynda Brkselde bir parti kongresi toplayabilecek kadar ilerler.3

19.yzyln son on ylnda, Rus sanayi ve proletaryasnn hzl geliimi,

Lenin ve Plehanovu hakl kartacak artlar yaratmaya balamtr. Devrim

semalarnda sanayi iisinin yldz parlarken kylln yldz sner. Ancak

1905te, kylln devrim planndaki yeri parti iin tekrar yaamsal bir sorun

haline gelecektir. 9 Ocak 1905te Klk Saray nnde kymla patlak veren

devrim4 artan karklklarla hzlanr.5

1905 deneyimi yeni sorunlar getirmi, eski sorunlar ise aydnlatmtr.6

Meneviklerin bekle gr politikas ise, burjuvazinin direncini arttrmtr. Lenine

3

gre proletarya, sosyalist devrimi gerekletirmek iin nce burjuva

demokratik devriminin tamamlanmas grevini stlenmeli ve bunu, iki arta

bal olarak yerine getirmelidir. Leninin 1905 yaznda yaynlanan Demokratik

Devrimde Sosyal Demokrasinin ki Taktii adl eserinin ana temas bu iki artn

incelenmesini iermektedir. Lenin, iki aamay srekli bir sre olarak

dnr ve Marksn 1850deki nl szlerine gnderme yapar: Demokratik

devrimden hareket ederek, derhal gcmzn - bilinli ve rgtl proletaryann gcnn-

yettii lde, sosyalist devrime geii hazrlyacaz. Biz kesintisiz bir devrim istiyoruz. Yar

yolda durmayacaz. ....Avrupal iiler bize nasl yaplacan gsterecekler, biz de onlarla

birlikte sosyalist devrimi yapacaz.7 1905 devriminden etkilenen Troki, Rusyaya

aktif bir devrimci olarak dner; Petersburg Sovyeti almalar srasnda,

teorisinin ana hatlarn, Leninin kesintisiz devrim formulne kesinlik getirecek

tarzda aklar.

1914 Birinci Dnya Savann devrim tohumlarnn yeermesine ortam

hazrlamas beklenirken, ilk etkisi, devrimcilerin grevlerini zorlatrmak olur.8

Lenin, Ocak 1917de, svireli dinleyiciler nnde yapt bir konumada: Biz

yallarn (46 yandayd) ilerleyen devrimin kesin savalarn grecek kadar

yaayabileceklerinden emin deilim demektedir.9 Alt hafta sonra Rusyada devrim

patlak verecek; Alman makamlarnn raz olmas zerine, dar ile her trl

irtibat kesilmi bir vagonda Lenin, yirmi kadar Bolevik ile birlikte 3 Nisan

1917de Petrograda varacaktr. Romanov hanedann deviren 1917 ubat

Devrimi, savan neden olduu yoksunluklarn ve denen bedelin

paylamnda aka grlen eitsizliin ileden kard halkn isyandr.

Burjuvazi ve devlet memurlarnn byk kesimi devrimi ho karlar ve Geici

Hkmeti oluturur. Devrimci partiler ise, devrimin olumasnda dorudan bir

4

rol oynamamlardr.10 Gar meydannda kitle gsterisiyle karlanan Lenin,

zrhl bir ara iinde cokun kalabala grlerini aktarr. Ertesi gn

grlerini zetledii nl Nisan Tezlerini ilk kez okur. Konumay sadece

Kollontay savunur. Lenin cevap hakkn kullanmadan salonu terkeder. 14 Nisan

1917de btn kenti kapsayan Petrograd parti konferansnda ve on gn

sonraki Tm Rusya Konferansnda da eletirilere gs germek zorundadr.11 Bu

arada Trokinin ikili iktidarszlk dedii bir srece girilir.12

1917 Austosunda Kerenski, partileri devlet konferansna arr ve

fiyasko ile sonulanr. Sadan askeri darbe giriimi, Kornilov isyan, sol iin

alarm olmutur. Bolevikler, Petrograd ve Moskova Sovyetinde ounluk

salarlar. Kendi kendilerini terhis eden askerlerin dn toprak ihtiyacn

arttrmtr. Kyller isyan eder, araziler yamalanrken, Boleviklere sempati

de artar.13 Lenin, 14 Eyll 1917 tarihli Raboii Puttaki makalesinde, tm iktidar

Sovyetlere slogann gncelletirerek, MKye iktidar silahl gle ele geirme

zamannn geldiini bildiren iki gizli mektup gnderir.14 11 Ekim 1917de

Kamenev ve Zinovyev, karara kartlklarn rgtlere duyururlar.15 Troki

Petrograd Sovyetinde, silahl ayaklanmaya geme kararn yalanlayarak

rtbas etmeye alr.16 Tm Rusya Sovyetleri Kongresinin ikinci toplant

ncesi darbeye karar verilir.17 25 Ekimde Dnyay Sarsan On Gn iinde

Petrograd Sovyeti ve Askeri Devrimci Komite iktidar alr ve Ekim Devrimini tm

dnyaya ilan eder.18 ubat Devrimi Trokinin dedii gibi batan sona bir

satran oyunudur. Ekim Devrimi, gemiteki bir oyunu iki hamlede mat yaparak

sonulandrmaktr. Son iki hamle 7 Kasm gece saat 2den, 8 Kasm gece saat

5

2ye kadar, tam olarak 24 saat iinde tamamlanm, N.N.Sukhanovun dedii gibi

notadan bir mzik paras alar gibi ayaklanma gerekletirilmitir.19

Nisan Tezlerini, Menevikler: Marksist izginin Lenin ve Bolevikler tarafndan

terkedilmesi ve burjuva devrimini temel almayan bir sosyalist devrim servenine atlmak

diye nitelendirirken; Troki: Marksist devrim emasnn ekli esaslarna ar bir

balln sonucu olan ve uzun sre devam eden bir sapmann, gerek Marksist ilkelere

gre, Lenin tarafndan son anda giderilmesi biiminde deerlendirmektedir.20

Ekim Devrimini bandan beri, ne Rusyaya ne de kapitalist lkelere

kabul ettirmek kolay olmamtr. Devrimin savunucusu, iiler ile yoksul

kyllerdir. Arta kalan gler, sosyalist partiler de dahil devrime kar silaha

sarlr. Onbee yakn lke, cephane veya asker gndererek i savaa yardm

eder. Kzl Ordu ile kar devrimcilerden oluan Beyaz Ordu arasndaki sava,

1920 ylna dek srer.21

1918-1920de yaanan sava komnizmi devrimin utkusu ile sonulanr.

Gelimi kapitalist lkelerdeki lke burjuvazileri, ii devrimini tehlike olarak

grdklerinden, lkelerindeki hareketleri ezme yoluna giderler. Rus Devrimi

yalnz kalr. Bata Lenin, komnist nderlerin n grlerine gre, geri

lkedeki devrimin uzun erimde baarl olabilmesi iin, gelimi kapitalist lke

ii snflarnn devrimi ile birlemesini zorunlu grrler. te Tek lkede

Sosyalizm denemesine byle bir tarihsel sre sonunda geilir. Oysa,

komnistler kuramsal olarak bunu hi savunmamlardr.22

1921de utkunun bedeli, devrimin temelini etkileyecek dzeyde ar

oldu: Alk ve sefalet, dnya sava yllarndakinden daha ktyd, lke tam bir

yknt iindeydi ; fabrikalar boalm, a iilerin bir ksm kylerine

dnmlerdi. Kyller ise, sava komnizmi srasndaki uygulamalar

6

nedeniyle aka kar tutum almlard. Ksacas, yeni dzenin taban hzla

kayyordu.22 Lenin, siyasetinde kesin bir dn yapmak zorunda kald ve

NEP(New Economic Policy=Yeni Ekonomik Politika) projesini balatt. Bu politikann

z, ekonomik alanda, denetimli bir kapitalizme dnt. Ama, retim

arklarn yeniden altrmak ve ii snfnn toparlanmasn salamakt.

NEPin yeni bir burjuva iktidarna yol amamasn salamak iin, proletarya

diktatrl sk bir biimde uyguland.23 Lenin ise 1924de ld.

G.3. III.ENTERNASYONAL veya KOMNTERN

Lenin, Marksizmi 1900 yllar Rusyasna zg koullara uygulamtr.

Marksizme katks drt balk altnda incelenmektedir. 1.Parti 2.Devlet ve

proletarya diktatrl 3.Emperyalizm 4.Ulusal sorun.1 Lenin, iktidara gelen, kalc

temele sahip bir partiyi kuran ilk marksistdir.2 Bolevik Parti, demokratik hak

ve etkin sendikalarn olmad bir lkenin illegal partisi ve arlkl olarak ii

snfna dayanr.3 Birinci Dnya Sava ncesi Bolevik Parti,

II.Enternasyonalin en devrimci seksiyonudur.4 Lenin, 1917 banda Parti teorisi

devrimle kantlannca, Komnist Enternasyonali kurmak iin gereken politik

otorite ve etkinlii salam olur.5

nceleri Komintern belirgin bir kitle sava rgt olamamtr.6 22

Haziran 1921deki III.Kongrede, 52 lke 103 rgtn temsilen 605 delege

katlr.7 KPDnin, (Alman Komnist Partisi) felaketle sonulanan Mart eylemi,

stratejinin yeniden belirlenmesine neden olur. KPDnin sol liderlii saldr teorisi

ad altndaki giriimi ierikten yoksun bulunur. Lenin, Bu eilime kar amansz

bir sava esastr, aksi halde Komnist Enternasyonal kalmaz demektedir.8 IV.

Kongrede birleik cephe tezleri gelitirilir. i Hkmeti sylemi kabul edilir.9

7

Enternasyonalin kurulu gerekesi, IV. Kongrede net olarak ifade edilmitir:

Drdnc dnya kongresi btn lkelerin proletaryasna hatrlatr ki, proletarya devrimi tek

bir lkede asla nihai zafer kazanamaz; zafer bir dnya devrimi olarak enternasyonal

olmaldr. Rus Marksistlerinin kaderlerini baladklar Alman devrimi, nesnel

koullarn elverisiz olmasndan deil, Trokinin tesbitiyle: Berlinde Ocak

1919 gnlerinde eksik olan eyin Bolevik Partisi olmasndan

gerekleememitir.10 Milyonlarca iiyi dnya partisinde rgtleyen

Komnist Enternasyonal, dnyada ilk baarl ii devrimini gerekletiren

liderlerin szlerinin saygyla dinlendii bir Rus kayas zerine kurulmutur.

Ekim Devrimi kazanmlarn uluslararas baarya balad srece liderlerin

stnl Kominternin nn am, Marksist devrimci hareketin ulat en

yksek dzey olmutur.11

G.4. DNYA KOMNST HAREKET, EKM DEVRM ve TRKYE

1848de Avrupada anayasal cumhuriyetlerin tannmas; Avusturya-

Macaristan mparatorluunda ulusalc-ayrlk eilimlerin, Balkanlarda

yapabilecei etkiler, Osmanl devlet adamlarn ilgilendirmektedir.1 1848 ile

ilgili Cevdet Paann deerlendirmesi resmi bak asn yanstmaktadr.2

1871 Paris Komn de ilgi uyandrmtr.3 Yeni Osmanllarn gen

kurucular Mehmet, Reat ve Nuri Beyler, Pariste Prusya ordusuna kar

komnclerle birlikte savamlar,4 Namk Kemal, bret gazetesinde, Reat ve

Nuri Beyler ile komn savunan yazlar yaymlamtr.5 I.Enternasyonal

Kongreleri de dier bir ilgi odadr.6 Ahmet Mithat Efendinin, Daarck adl

dergisinde, otuz milyonu akn taraftarn Avrupay titrettiini belirten,

Enternasyonal yanls bir yazs yaynlanr.7

8

10 Haziran 1878 tarihli Tercman arkta emsettin Sami Bey, Sosyalizm-

itirak-i Emval adl bayazs nedeniyle hakknda soruturma alr, daha sonra

affa urayarak kurtulur.8 Dier bir tepki de, Marx ve Engelsin Gotha ve Erfurt

Programlaryla ilgili yazs zerinedir.9 Abidin Nesimiye gre, Osmanl

mparatorluunda sosyalizme ilk ilgi duyan kii, 1848de Berlin Eliliinin

bakatibi olan Ethem Pertev Paadr.10

Avrupadaki sosyalist cereyann nde gelen kiileri ve onlarn

fikirleriyle tanklk ise, gazeteler dzeyinde de olsa 1870lerden sonra

balayacaktr. 1894 ylnda Komnist Manifesto Ermenice tercmesiyle ilk kez

baslr.11

Osmanlda tepkileri irdelenecek dier bir olay, 1905 Devrimidir. 1904-

1905 Rus-Japon savanda, Rus yenilgisiyle hzlanan ayaklanmalarn gelitirdii

1905 Devrimi ve onu izleyen, Kanl Pazar, Potemkin zrhls isyan, Dumann al

ve arl sarsan dier olaylar, gnlk Osmanl basnnda yer almazken; Rus

sava makinesinin, Krm sava dnda karlat yenilgi byk ilgi,

heyecan ve memnuniyetle izlenmektedir. Bu tarihi olaylarn basnda yer

almamas, bu olaylarn basnda hi duyulmad ve kimi tepkilere yol

amad anlamna gelmemelidir.12

1917 ubat Devrimine ilikin haberler, dnya basnyla birlikte

yaymlanr. Gelimeler yabanc basnn gz ve kula ile izlenmektedir.13

ubat Devrimi srasnda Osmanl Meclis-i Mebusan toplant halindedir. 5 Nisan

1917de Sadrazam Paann Beyanat Taninde yaynlanr.14 1917 Aralk aynda

Meclis-i Mebusanda Rus ihtilal ve inklab deil, sulh konusuna deinilmitir.

9

Mebuslar arasnda Rus inklabn iten selamlayanlar da olmutur. Genel eilim

bar zerinedir.15

27 Aralk tarihli Sabah gazetesi, Rus nklabna kar tilaf devletlerinin

hazrlad suikasdn ban Amerikallarn ektiini, bu tr kstah mdahale

ve tecavzlerin, kzgnlk ve isyan duygusu uyandrdn vurgulamaktadr.16

ubat ve Ekim devrimlerine bar asndan bakld iin, gelimelerin

z pek iyi kavranamamaktadr. Ekim Devrimi sonu, Boleviklerin bar

gerekletirmeleri, Bolevik nderlere ve Bolevizme saygnlk kazandrr.17

Ekim Devriminin snfsal, siyasal zne deinen haberler 10 Kasmdan

sonra yaynlanmaya balar. Sovyet ynetimi brakma grmelerini

balatrken, 23 Kasmda Pravda ve zvestia gazetelerinde Gizli Anlamalar

yaymlar. Bu anlamalar sava sonunda ganimetin, yani Osmanl mparatorluu

topraklarnn ngiltere, Fransa ve Rusya arasnda nasl paylalacan

dzenlemektedir. Bu yayn Boleviklere itibar kazandrd gibi, emperyalist

lkelerin gerek kimlik ve niyetleri konusunda uyarc etkiler yapar.18

1918, Rusya ve Trkiye iin karar yl olur. Rusyada kararlar alan

lkenin yeni ynetimi Bolevikler, lkenin yeniden kuruluunu, dnmn;

Trkiyede ise emperyalizm, Osmanl mparatorluunun ykln,

dalmasn getirir. Osmanl basnnda ise, 1917 ylnn iyimser yaklam

deimitir. ( ek 1) Bugn asndan da anlaml olan slam dergisinde Muhsin

Naim imzal Bolevizm ve slamiyet adl yazda, devletin bolevizm tufan

karsnda din fikrinin yardmna muhta olduunu; bu uursuz akma kar

sarlacak kuvvetin slamiyet olacan ve: komnizm de belki btn dnyay

istila edecek, ancak camiin kapsnda duracaktr biiminde getirilen yorumdur.

10

2 Ocak 1918de Mslmanlara ynelik Bolevik beyannamesi takdirle karlanr.

Bolevik ynetimi ideolojik hedeflerine uygun karar ve politikalar retmeye

balaynca, Bolevizmin ne olduu, ne yapmak istedikleri ile ilgilenilmeye

balanr. Bu srete snfsal konum, bilgi dzeyi, kiilerin politik ve ideolojik

beklentileri, farkl deerlendirmeleri getirmektedir.19 1919-20 yllarnda

Osmanl kamuoyunda, farkl kesimlerden beslenen bir slam-Boleviklik eilimi

de sz konusudur.20

21 Temmuz 1920de ngiliz Askeri Haberalma rgtnn raporu Bolevik

etkisinin Milliyeti Trk evrelerde giderek daha belirginletiini... belirlemektedir.21 21

ubat 1921de stanbuldaki ABD Yksek Komiserliinden, Washington Dilerine

gnderilen raporda, Sovyet propagandas ile Bolevik etkinliinin Anadoluda

gl olduu belirtilmekte, nedenleri incelenmektedir.22

1919-21 yllarnn belirgin zellii, Boleviklik prestijinin en yksek

siyasi akm olmasdr. 1919 yl sonunda, stanbulda yaplan genel

seimlerde Mesai Frkasndan milletvekili aday seilen sosyalist aday Numan

Ustann, Meclise bir amele mmessili olarak girmesi, basnda vg ile dile

getirilir.23 Darlfnun Pedogoji Profesr ve Maarif Vekaleti Tetkik ve Tefti Kurulu

Bakan . Hakk (Baltacolu) bir rportajda Rus hareketleri hakknda fikri

sorulduunda: Evet, dnyann o parasnda saraylar, saltanatlar yklyor, kanlar

dklyor... Belki yeni bir insanlk doacak; belki uygarln arlk merkezi deiecek...

idealin maneviyat alanndan kp, uzviyet alanna girmesi daima elemlidir... Hangi devrim

zevkle rahatla olmutur ki... Samimi bir ideale hizmet etmek artile her devrim affedilir...Geri

burada Rus hareketinin amillerini hayvani telakki edenler de var. Ben byle hissetmiyorum.

Bu hareket belki bir dnya devriminin balangcdr demektedir.24 Emperyalizm

anlatmnn belki ilk dile getirildii ve Anadolu htilalini destekleyen Akgz

11

gazetesinde Bolevik ihtilali arkn sabah yldz olarak nitelenir.25 Anadoludaki

bu Bolevik klimin nemli bir tan da, ilk Meclisde mebus olan Damar (Zamir)

Arkoludur.26 Boleviklik Osmanl subaylar arasnda da taraftar bulmutur.27

Halide Edip, toplumun farkl kesimlerinin ayn lde Boleviklik rzgarndan

etkilendiklerini belirtmektedir.28 stanbul Hkmeti adna Ankara Hkmeti

temsilcileriyle grmeye giden Ziraat Nazr Hseyin Kazm Kadri,

anlarnda Ankarada ilk nce dikkatlerini Yunus Nadi ve birok mebusun

azas olduu Bolevik Kulbnn ektiini ve Erkan- Harbiye-yi Umumiye Reisi

Fevzi Paadan Boleviklie dair iittikleri karsnda akna dndn

anlatr.29 Anadoluda Yeni Gn gazetesinde Messir bir ders balkl

bayazsnda Yunus Nadi, hudutsuz bir Bolevik sevgisini dillendirir.30 Ayn

gazetede yaz yazan ve Boleviklikten en ok etkilenen Muhittin Birgen, Rus

elilik heyetiyle ilgili yazsnda: Bunlar yle bir memleketten geliyorlar ki orada

dnyann en byk inklabn yapan dimalar, buuk seneden beri muazzam bir inklab

makinas vcuda getirmiler, ellerinde tuttuklar manivela kuvvetiyle arz yerinden

oynatyorlar demektedir.31 1920 yllarnda Anadoludaki Boleviklik rzgarnn

nasl gl estii, .Ethemin anlarnda da anlatlmaktadr.32

Osmanl basnnda, Anti-bolevizm silah, 1919da, Anadolu htilali

gndeme yerleince, dinsel temalarla beslenerek kullanlmtr. Haber

kaynaklar anti-komnist Bat gazeteleri veya anti-Bolevik kii ve kurulularn

bilgileridir. Boleviklie ve Anadolu Ulusal Kurtulu Hareketine kar olma eilimi,

Cumhuriyet dnemi Bab- Ali basnnda anti-Bolevik, anti-komnist

sylemde bir gelenein temelini oluturacak, nceki yzyldan devirilen

Moskof Belas=Komnizm kalb yaatlacak, giderek devleti de etkisi altna

alacaktr.33

12

DIPNOTLAR. G.1.EKM DEVRMnden NCE KOMNST HAREKETN TARHSEL ve DEOLOJK GELM. 1. K.Marx-F.Engels, Komnist Manifesto ve Komnizmin Ilkeleri. Sol yaynlar, Ankara 1993, s.7,10. Atlantik dnyas, 50 yldr devrim kargaas iinde, ifte bir

devrim srp gider. Yakn gemiin dev silueti 1789 byk Fransz Devrimidir ve

yanbanda, 1770ten beri sre gelen, Atlantii ve Kuzey Denizini aan Ingiliz Sanayi

Devrimi durmaktadr. 19.yzyl ortasndaki Avrupal iin arpc olan, etkisi bugne varan

asl devrim, Fransz devrimidir. Kapitalizmin ve burjuva toplumunun gelimesini engelleyen

tm feodal kalntlar silip sprm, tarihin en dramatik olaylardr.

2. (K. Marx, Fransada I Sava. Sol yaynlar, Ankara 1991, s. 9,10,159.) 1789dan sonra

Fransadaki ekonomik-politik gelime sonucu, Pariste hibir devrim, proleter nitelie

brnmeksizin patlak vermez. Onu kan pahasna satn alan proletarya, z istemleriyle

sahneye kar ve istemler kurulu dzen iin tehlike oluturduu iin iktidardaki burjuvann ilk

grevi, iilerin silahsz hale getirilmesi olur. 1848de de byle olur. Toplumsal Cumhuriyeti

kuran, silahlar ve devlet iinde gleri olan iiler, ilk elden cumhuriyeti burjuvalar

tarafndan ustalkla silahszlandrlr: nce verilen szler yerine getirilmez, proleterler

aalanr, isizler uzak illere srlerek ayaklanmaya zorlanrlar. Hkmet hazrlkldr ve

sayca stn glerle be gnlk savatan sonra iiler ezilir. Grlmedik bir insan kym

gerekleir.

3. K. Marx, Fransada Snf Savamlar 1848-1850, Sol yaynlar, Ankara 1988, s.6 4. K. Marx, Louis Bonaparten 18 Brumairei, Sol ya., Ank.,1976 s.7-13 Bonaparten ani darbesinden sonra Marx, kk-burjuva snfnn temsil zelliini, parlamenter budalaln aklar. L.Bonaparten ezilen kylln destei ile iktidara geldiini belirler ve ii snf iin,

kylln mttefik olarak kazanlmasnn nemi ve gerekliliini vurgular. Ayn yaptta Marx,

Louis Bonaparte iin: HEGEL, bir yerde, yle bir gzlemde bulunur: btn tarihsel byk

olaylar ve kiiler, hemen hemen iki kez yinelenir. Hegel eklemeyi unutmu: birinci kez trajedi

olarak ikinci kez komedi olarak demektedir.

5. K.Marx-F.Engels, a.g.e.,s.22-27 ve K.Marx, Fransada Sava. Ank., 1991 s.17

Jakobenlerin yenilgisini izleyen dkrkl; ilerleyen teknolojinin ardndaki sefalet; insanlar,

dnrleri derinden sarsar. Adam Smith ve David Ricardonun ardllar, kapitalizmi doal

dzen olarak ilan ederler. Bu yaklam kabul etmeyen topyac yazarlar snf savamn

ahlak atmas olarak grr, devrimci savam veren halkn yerine, iyilikseverlikle aydn

burjuvaziye seslenmeyi yelerler. Bar geie inanan doktriner sosyalistler arasnda en

yetenekli dnr, proleter gemii olan ilk Fransz sosyalisti Proudhonun Doktrini, kk

retici ve mlk sahiplerinin yararlanaca reformlar ierir; siyasal iktidarn ele geirilmesini

reddeder. Marx, Komnn Prodhoncu Sosyalizm okulunun mezar olduunu belirtir;

Felsefenin Sefaleti adl yaptn, Proudhonun Sefaletin Felsefesi yapt zerine yazar. 6. K.Marx-F.Engels, Komnist Manifesto ve Kom... a.g.e., s.45-55-57,58. 2-7 Haziran

1847deki Kongrede ad Komnist Birlik olarak deitirilen Birlikin, tznde gze arpan

13