Usapang Identidad: Pagsusuri ng It’s a Mens World ni Bebang Siy

INTRODUKSYON

Sa kasalukuyang kultura ng mga komersiyalisadong stereotypes na matatagpuan sa mga

aklat, pelikula, at iba pang media, ang It’s a Mens World ay isang maganda’t nakakatuwang

pagbabgo. Sa halip na mga “rags to riches” na kwento o mga binibining nahihibang sa pagibig,

ang mga sanaysay ni Bebang Siy ay nag-aalok ng kakaiba at mas makatotohanan na pamamaraan

sa pagsasalaysay. Binibigay ni Bebang sa kanyang mga mambabasa ang pakiramdam na

“Naranasan ko na to!” sa halip na mga sentimentong, “Sana maranasan ko ito.”

Ang It’s a Mens World ay isang koleksyon ng dalawpung sanaysay na naghahayag ng

mga karanasan ng may-akda patungong kababaihan at ang mga katotohanan at isyu sa pagiging

babae. Ito rin ay naglalaman ng mga isyu tungkol sa komunidad ng mga Pilipino-Intsik, mga tao

na nabibilang sa mas mababang antas ng lipunan, at ang kanilang mga paniniwala’t hinaharap

noon hanggang ngayon – katulad na lamang ng pagkakaiba ng tagapagsalaysay sa kanyang mga

Intsik na pinsan; mga hangganang pinapataw sa mga kababaihan sa oras ng makuha nila ang

kanilang mens; at ang paghihirap ng may-akda sa panahon ng kanyang krisis pinansyal.

Ang papel na ito ay isang pagsusuri ng isa ring Pilipino-Instik sa aklat na It’s a Mens

World at ang mga isyung pangkasarian, pangkabuhyan, at lahi na natatagpuan rito.

ANG MAY-AKDA

Si Beverly Wico Siy, o mas kilala sa palayaw na Bebang Siy, ay ang pinakamatanda sa

limang magkakapatid ng isang Intsik na ama at Pilpinang ina (De Vera). Ang kanyang ama ay

hindi nakatapos ng kolehiyo at lulong sa bisyo (Siy 18); habang ang kanyang ina ay walang

trabaho at rumaraket-raket lang. Si Bebang ay lumaki sa isang magulong pamilya sa naghihirap

na distrito sa Maynila (De Vera).

Isang mahiyaing bata si Bebang, ngunit nang dumating na sa high school ay naging class

clown. Sa high school, nagsimula nagsulat si Bebang sa wikang Inggles, ngunit ito ay nagpalit sa

wikang Pilipino ng dumating sa kolehiyo. Siya ay nag-enroll sa programang Malikhaing Pagsulat

ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman, kung saan nakompleto lamang siya ng isang semestro dahil

siya ay nabaon sa utang ng student loans (De Vera).

Pagkatapos niya isilang ang kanyang anak na si Sean Elijah, o EJ, napagdesisyunan ni

Bebang na magipon para maka-enroll muli nang mabigyan niya ang kanyang sarili at anak ng

mas magandang kinabukasan (De Vera).

Ngayon si Bebang ay miyembro ng Linangan sa Imahen, Retorika, at Anyo (LIRA), UP

Writers Club, Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), at iba pang mga grupo para sa

mga manunulat. Siya rin ay nagtuturo at nagsasalita sa mga sari-saring writing workshops (De

Vera).

ANG AKLAT

Noong una, ang It’s a Mens World ay nakasadya para sa MA tisis ni Bebang pero dahil

hinikayat siya ng kanyang propesor, si Vim Nadera na ipalimbag nito, ito ay napalathala ng

Anvil Publishing sa taong 2011 (De Vera). Ang aklat ay naglikom ng mga positibong komento

galing sa mga mambabasa dahil sa pagbigay katatawanan at paghinahong realidad nito.

Ang aklat ay nagsasalaysay sa mga iba’t ibang kabanata sa buhay ni Siy – sa panahong

nagka-unang mens ang kanyang nakababatang kapatid na si Colay, ang paglaki niya sa isang

magulong pamilya, ang pagdadalaga niya, at hanggang siya ay naging isang babaeng responsable

sa kanyang pamilya at sa kanyang trabaho.

Ang gawa ni Bebang Siy ay madalas maihantulad sa mga sulat ni Bob Ong, isang

kapwang popular na manunulat (De Vera). Ang kanilang mga gawa ay may pagkakatulad sa

anyo ng pagsusulat – hindi masyadong pormal, tunog pang-usap, at pranka. Pareho rin silang

"Taglish" kung magsulat. Ang mga simuno ng kanilang gawa ay parehong may kinalaman sa

araw-araw na pamumuhay ng mga tao sa iba't ibang antas ng buhay.

KRITIKA

MGA ISYU SA KASARIAN AT PANLIPUNAN

Ang unang sanaysay sa aklat ay pinagatang It's a Mens World (katulad lamang ng titulo

ng mismong aklat). Kinuwento nito ang panahon na natanggap ni Colay, ang nakakabatang

kapatid ni Bebang, ang kanyang unang mens. Ang pangyayaring ito ay umusbong ng gulo at

atensyon na nakadirekta kay Colay, kung saan inaalala ng kanyang ama ang mga pinagagagawa

ni Colay bago siya magkamens, at kung saan tuwang-tuwa ang kanyang mga pinsan at tiyahin sa

pagpasok ni Colay sa pagdadalaga. Ang buong pamilya ay pinaguusapan si Colay at laging

binabahala si Colay (Siy 9).

Natural lang, naingit ang batang Bebang, at nagpasya siyang dapat magkaroon rin siya ng

mens agad agad (10).

Kinewunto sa salaysay kung paano tinangka ni Bebang na "makuha" ng mas maaga ang

kanyang mens. Siya ay kumain ng mas marami, naglaro ng mas grabe, alangalang sa regla (10-

11).

Ngunit ng makuha na nga niya ang kanyang hinihintay, ang reaksyon niya lang ay:

… Malungkot kong tinitigan ang mantsa sa panty. Ay, ang dami mo namang

hinihinging kapalit. Demanding, parang ganon. Napakademanding naman pala ng

pagdadalaga (16-17).

At sa huli, “Ano uli ang dapat ipagdiwang (17)?”

Sa isang sulyap ng pribadong sandali na dinadaanan ng lahat ng babae, ipinakpakita ni

Siy ang kapalit ng pagkakaroon ng regla. Ang pagkakaroon ng mens ay ang senyas ng

pagdadalga, kung saan ang mga babae ay inaasahang tila magpalit ng anyo. Sa panahon na

tinatawag na pagdadalaga, ang mga kababaihan ay inaasahang umarte at umakto sa pamantayan

ng lipunan. Dapat batid ng mga dalaga ang kanilang pagkababae. Bawal na ang pagiging

magaslaw, dapat maging mahinhin (Gathering Books). Ang mga dalaga ay kailangang matuto ng

gawaing bahay, pero pagdating sa mga binata tila opsyonal lang ito. Ang tingin sa binata na hindi

gumagawa ng gawaing bahay ay hindi kasing mapanghusga kaysa sa dalagang hindi marunong

gumawa ng gawaing bahay.

Sa sanaysay na "Sa Ganitong Paraan Daw Namatay si Kuya Dims", ipinagtapat ng may-

akda ang pagramdam ng ginhawa sa kaalaman na patay na si Kuya Dims (104). Ikinuwento niya

ang kanyang karanasan ng pangmomolestiya ni Kuya Dims noong siya ay siyam na taong gulang

pa lamang, at kung paanong hindi tinuturuan ang mga batang katulad niya noon kung paano

lumaban noong panahong iyon sa ganoong sitwasyon (105, 108).

Sa high school lang natanto ng may-akda na ang nangyare sa kanya noong bata pa siya ay

isang akto ng pangmomolestiya (109). Kinuwento niya ang mga flashback na mararanasan niya

kahit saan, kahit kelan, na nagsisilbing rason sa kanyang pagkawala ng kompiyansa sa sarili

(109-110) hanggang sa panahon na nagawa niyang ipagtapat ang nangyari sa kanyang malapit na

kaibigan at kasintahan (113).

Sa sanaysay na ito makikita natin ang napaka-Pilipinong konsepto ng "hiya". Madalas

ituring ng mga matatanda ang mga bata na parang hindi hindi sila marunong mahiya o kaya

naman hindi marunong ang mga bata paano makaunawa sa mga perspektibo ng ibang tao.

Binaggit rin dito ang hindi pagkakahanda ng mga bata sa mga aktong sexual at ang panghabang-

buhay na epekto ng pangmomolestiya at sexual harrassment sa mga biktima nito.

Ihinayag ni Siy ang hiya na kanyang naramdaman dahil sa karanasan ng hindi tamang

paghipo sa kanya noong siya ay bata pa lamang. Ang damdamin nito ang nagdulot sa kanyang

tumahimik at wag ibunyag kahit kanino man ang mga nangyari (109).

Ang lipunan ng Pilipinas, lalo na Simbahang Katoliko, ay nagbibigay diin sa kalinisan at

kadalisayan ng mga kababaihan; dapat sila ay manatiling "puro at malinis" hanggang sila ay

ikasal. Dahil sa konseptong ito, ang mga kabataang may "Kuya Dims" sa kanilang buhay ay

natatakot at nahihiyang magsalita para ipaglaban ang kanilang sarili. Ito ay nagdudulot ng

pagkawalang kumpyansa sa kanilang sarili, trauma, at marami pang negatibong epekto na

posibleng tumagal habambuhay.

Sa talatang ito pinakita ni Siy ang kakulangan sa kaalaman ng mga kabataan kung paano

sumagot at umakto sa sitwasyong di kanais-nais:

Hindi ako sumagot. Ano naman isasagot ko? Ano ang isasagot ng isang nine years

old na batang babae sa ganitong sitwasyon? Yo? Yes yes yo? Tangina mo? Gago

ka? Hayop ka? Siyempre, hindi. Siyempre, wala. Wala siyang isasagot. Ang mga

nine years old na bata, lalo’t babae, noong panahon ko, ay hindi naman

inihahanda para sa mga ganitong sitwasyon. Kaya wala silang alam gawin. Kaya

wala silang alam na isasagot sa mga Kuya Dims nila (108).

Nakaklungkot sabihin na hanggang ngayon ang mga kabataan ay hindi parin handa at

kulang sa kaalaman kung paano nila maipagtatanggol ang kanilang sarili o kahit man lang paano

sila sasagot sa mga sitwasyong iyon. Ito ay marahil sa konsepto ng hiya na naguugat sa mga turo

ng simbahan na ang mga usaping sexual ay itinuturing "taboo."

Ang mga sitwasyong ito ay may mga matagalang epekto sa mga biktima. Katulad sa

kwento ni Siy, naalala pa rin niya ang mga nangyari at tuwing naiisip niya ito siya ay

nakakaranas ng pagkawalang kumpiyansa sa sarili at pagkahiya. Noong high school ang

palayaw niya ay ang "Kampanerang Kuba" dahil siya ay laging nakayuko - dahil sa pagranas

niya ng pagkahiya sa sarili (109).

Sa kolehiyo, siya ay sumali sa isang NGO na pinaglalaban ang karapatan ng kababaihan.

Nakumbinsi niya ang sarili na wala siyang kasalanan sa nangyari ngunit ito ang isinulat niya:

“...pero kahit nalaman ko ang lahat nang ito ay hindi pa rin natanggal ang imbisibol na pabigat sa

puso ko (111).” Ipinapakita nito ang malalim na sugat na nadadanas ng mga biktima ng sexual

harassment.

Ang dalawang sanaysay na "Milk Shakes and Daddies" at "First Date" ay tumatalakay sa

magkaibang paksa ngunit pareho silang may pag-i-stereotype sa ngalan ng kasarian at sa

panlipunan.

Ang "Milk Shakes and Daddies" ay ang kwento ni Bebang kasama ang kanyang tatay sa

Rosie's Diner, kung saan siya ay umiinom ng milkshake. Sa mga araw sa Diner, pinapakinggan

ni Bebang ang kanyang tatay maghumyaw tungkol sa "kasamaan" ng kanyang nanay (118-124).

Naririnig ng labing-isang taong Bebang mula sa kanyang itay ang mga bagay na: “Tarantado

‘yang nanay mo” (121), “Pineperahan lang ako niyang lola mo at… niyang nanay mo” (121),

“Sabagay, pareho silang mukhang pera” (121). At meron pa: “Tamo, nanlalaki na ‘yang nanay

mo?” (122), at “Di makontento. Napakalandi niyang nanay mo” (122).

Sabi nga ni Bebang (na narinig niya rin sa isang "henyo"), "Manhid ang mga lalaki”

(121). Habang siya ay tumatanda, patuloy-tuloy na nilalarawan ng kanyang tatay na isang

masamang babae ang kanyang nanay, hanggang dumating si Bebang sa punto na siya mismo ay

inisip na ang kanyang nanay ay hindi mabuting ina (123).

Sa pagsasalita ng tatay ni Bebang, makikita kung paano nito ihalintulad ang mga babae sa

mga magkakatulad na katangian - mahilig sa pera, malandi, at nagpapahaba lang ng buhok dahil

sa kasabihan na "ang mga lalaki kasi, mas mabilis daw maakit sa mga babaeng mahaba ang

buhok" (122).

Sa "First Date" naman napapakita rin ang mga isyu sa pag-i-stereotype sa mga papel ng

kasarian. Kinukwento ni Bebang ang pag-papayo nito kay G sa kanyang first date.

Ang unang isyu ni Siy sa sitwasyon ay, "Pa'no kung manyak ang lalaki” (126)? Ang

katanungan na ito ay normal at otomatik na na iniisip ng mga kababaihan. Sa lipunan, ang mga

babae ang dapat maging alerto laban sa harrassment; ngunit kailangan din tandaan na ang

kabaligtaran ay posible ring mangyari. Hindi lang mga lalaki ang pwedeng magkasala sa

harrassment, pwede rin na ang babae ang gumawa nito.

Inilarawan rin ni Siy ang kanyang ideyal na first date. Ayon sa kanya, gusto niya na

maglakad-lakad sila, bumisita sa mga museo habang naguusap (130-135). Dito makikita rin ang

pag-ii-stereotype na mas gusto ng kababaihan na "kumonek" sa kanliang katambal sa mas

emosyonal na paraan sa halip na pisikal.

Sa ideyal na first date ni Siy, sinabi niya na mas gugustuhin niya na mapaghatian ang

bayarin. Kung ang lalaki ang magbabayad para sa lahat, baka mahiya ang babae na umorder

kung ano talaga ang ninanais niya. Subalit, kung ang babae naman ay ang sumagot sa bayarin,

eto ay magdudulot ng pinsala sa dignidad at karangalan ng lalaki bilang isang lalaki. Idinagdag

pa sa sanaysay na baka maglaslas pa si lalake dahil hinayaan niya magbayad si babae (127).

Ang kaisipan na ito ay naglalarawan kung paano inaasahan ang mga lalaki na maging

"padre de pamilia" - dapat sila ang magsustento sa kanilang pamilya; ang pagkabigo sa tungkulin

nito ay mag-aalis ng kanilang dignidad at karangalan bilang lalaki. Ang mga salitang "dignidad"

at "karangalan" ay ginamit sa konspeto ng ideyal na kalalakihan ng lipunan. Ang paggamit ng

mga salita at konsepto na ito bilang panakot upang ipaalala sa mga kalalakihan na sang-ayunan

ang ideyal na imahe ng lipunan sa kung ano ang ibig sabihin ng pagiging lalaki ay ipinapakita

ang pagpapahalaga ng lalaki sa kanyang pagkamakaako, kumapara sa paggamit ng emosyon

bilang pagtukoy sa pagkababae ng isang babae.

MGA ISYUNG SOSYOEKONOMIKAL

Nakikita ng magbabasa ang estadong pangekonomikal ng pamilya ni Siy sa buong libro,

mula noong bata, dalaga, hanggang matapos siya sa kolehiyo.

Sa sanaysay na “It’s a Mens World”, makikita kung paano naglaro ang batang Bebang ng

mga lokal na larong pangkalsada, tulad ng tumbang preso, pantintero, at langit lupa kasama ang

mga batang kalye at mga anak ng mga trabahador sa tabi-tabi (11-13).

Sa “Ang Lugaw, Bow” mababasa kung paano silang “kinidnap” ni Colay ng kanyang

ama mula sa kanilang ina. Isang araw, bigla nalang inilihis sa Pangasinan ng kanyang ina silang

lahat noong wala sa bahay ang kanyang ama, sa panahong malapit nang maghiwalay ang dalawa.

Noong panahong na “kidnap” sila ni Colay, naalala ng manunulat kung paanong dalawang tasa

lang ng lugaw ang binili ng kaniyang ama, dahil wala na siyang pambili para sa kanyang sarili

(42-22).

Ibinahagi ni Siy ang kaniyang mga realisasyon ngayo’y matanda na siya, na: “… naisip

kong pareho ang problema ng tatay at nanay ko no’ng time na iyon: PERA” (46)

Magandang pagtuunan ng pansin ang pagkaugnay ng sitwasyon ni Bebang sa lipunan

noon at ngayon, kung saan ang mga kapos palad ay nagkakaroon ng maraming mga anak na

hindi naman nila kayang buhayin ng maayos. Dagdag pa ang katotohanan na madalas na salot ng

problema sa pamilya ay ang kawalan ng pera na umiikot sa tahanan, kung saan madalas

lumulubog sa bisyo ang mga magulang ng mga bata, kung alak, sigarilyo, o pagsusugal man

iyon. Ipinapakita ni Siy sa “Ang Lugaw, Bow” ang paninigarilyo ng kanyang ama (46), at sa

“Kwits” niya naman ipinapakita ang bisyo ng kanyang ina na ang pagbabaraha, lalo na ang

tongits (30).

Masisilip ng mga mangbabasa ang kabuoang kahirapan ng pamilya ni Bebang sa

sanaysay na “Shopping”, kung saan mangiyak-iyak na ang kanyang ina sa natanggap na pera

galing sa kanyang ama para magshopping para sa kanyang gamit pangeskuwela. Pagdating nila

sa SM, agad-agad hinanap ng kanyang ina ang mga SALE na karatula, maski may pera silang

nakalaaan para sa pagbili ng mga kagamitang ito (54-55).

Ang kabuoan ng kahirapan ng may akda ay maaring makita habang minamasdan niya ang

mga putting papel at hinihimas-himas ang pahina, dahil alam niyang imposibleng mapasakanya

iyon. Alam niya na ang makukuha niyang papel ay ang “… tipong pamunas lang ng kaklase ko

sa naputikan niyang sapatos” (55). Dinugtungan ni Siy ang pasadang ito ng mensahe ng kanyang

ina na ang importante ang sagot na nakasulat, at hindi ang papel, na nagpapakita ng kakayahan

ng estadong sosyoekonomikal na magpaiba ng prioridad ng tao sa buhay.

MGA ISYUNG PANGLAHI

Idinidetalye ng “Nakaw na Sandali” ang buhay ni Bebang noong nakikitirahan pa siya sa

kanyang Amah (lola) at Anglong (lolo). Ang sanaysay na ito, na nagtatapos kay Bebang na

pinaparusahan dahil sa ninakaw niyang Chiclet sa tindahan ng kanyang Amah at Angkong (18-

27), ay nagpapakita ng mga tradisyong pang Pilipino-Intsek, kasama ng “Super Inggo”, na

nagsasalaysay naman sa ibang aspeto ng kulturang ito (72-81).

Strikto sa pagpapanatiling puro ang dugo ang mga Intsek. Binibigyan diin ito ni Bebang

Siy sa “Nakaw na Ssandali”, kung saan ituturing pasaway ang kanyang ama, dahil hindi ito

nakapagtapos ng kolehiyo at nagbisyo (18). Tinulungan naman ng mga kapatid ng ama ni

Bebang ang kanyang ama, binigyan ng negosyo, ngunit bago ito lumago, nagpangasawa siyasa

isang Filipina (18-19). Ika nga ni Siy: “Big deal ito sa ilang pamilyang Chinese. Kasama na rito

ang pamilya ng tatay ko” (19). Sa dulo, nanirahan ang pamilya ni Bebang sa kanyang Amah at

Angkong, kung saan sila ay naitratrato ng mabuti naman (19).

Ngunit noong bumisita ang kanyang mga Instek na pinsan, may halatang pagkakaiba sa

pagtratrato ng kanyang Amah at Angkong sa mga pinsan niyang Intsek kay sa sa kanilang

magkakapatd na nakatira sa bahay (20).

Una, hinahayaang tumulong ng Amah at Angkong ni Bebang ang kanyang mga pinsan sa

loob ng kanilang tindahan (21). Nagbibigay importansya ang mga Intsek sa mga negosyong

pampamilya, kung saan ang susunod na tagapamuno nito ay pinipili parang monarkiya. Malaki

ang sinasabi ng hindi pagsali ng pamilya ni Bebang sa pagtutulong sa tindahan ng kanilang

Amah at Angkong. Maaari itong turiing hindi pagkatanggap ng kanyang Amah at Angkong sa

kanilang pamilya bilang parte ng pamilyang iyon.

Pangalawa, naaalala ni Bebang ang pagtingin niya sa mga Intsek niyang pinsan:

magagaling at matatalino (20). Wikang Ingles o Intsek lang ang ginagamit nila, kung saan

naninibago ang batang Bebang dahil ika niya, ginagamit lang nila ang Ingles sa mga school

programs. Kaya ring bigkasin ng isang pinsan niya angmga kapitolyo ng mga bansa, at iyong isa

naman, kayang bigksin ang iba’t-ibang dinousaur (20).

Sa masmalawakang pananaw, ang isyu dito ay ang pagturi ng mga wikang banyaga

bilang tagatantsa ng katalinuhan. May ugali ang mga Pilipino na tanghaliking matalino ang isang

taong magalingmagsalita ng ibang lengguahe, lalo na pag Ingles ito.

Sa sanysay na ito, ang “kagalingan” at “katalinuhan” na ito ay nagsilbeng paraan para

mas mapalayo ang isip ni Bebang sa kanyang mga kalahing Intsek. Ang pagpili ng legguaheng

gagamitin ng kanyang mga pinsan ay lalo pang nagpa alienate sa kanya, kung saang sinasabi ni

Bebang na: “kahit katabi nila ako at ang mga kapatid ko, parang wala silang nakikita. Kaya hindi

rin naming sila kinakausap” (20). Hindi naguusap ang magpipinsan, naglalaro sa taas ang mga

kapatid ni Bebang, habang nagbabantay ng tindahan ang kanyang mga pinsan sa ibaba (21).

Binibigyang tanaw ng “Super Inggo” ang isa pang popular na gawain ng Intsek noon, ang

arranged marriage, at ang kagustuhan ng mga Intsek sa kaayusan at sistema. Sa sanaysay na ito,

sinimulaan ni Siy ang pagbibigay aral sa mga mangbabasa kung papaano ang tawagan ng mga

magkakamaganak sa kulturang Intsek gamit ang isang chart na nagsasaad kung ano ang

terminong kelangan gamitin at kung ano ang ibig sabihin nito (73).

Kinukwento ni Bebang ang kanyang Ape (panganay na kapatid na lalake) at ang kanyang

kasipagan sa pagbabantay ng tindahan. Ang Ape niya ay ang nagbubukas nito sa umaga at

nananatili siya sa tindahan hanggang sa magsara ito ng gabi, maliban sa panahong kumakain siya

ng tanghalian (74-76). Maski matapos maparalisa ang kalahating katawan ng Ape ni Bebang

dulot ng stroke, nagbabantay parin ng tindahan ang kanyang Ape, hanggang sa kanyang

kamatayan, kung saan ang asawa niyang si Garet Aso ang nagging tagapamahala nito(79-80).

Isinasaad rin ng may akda kung paanong hindi niya nasulyapan ang lambingan ng

magasawa. Sa palagay ng manunulat, ang pagkaarranged marriage na ayos ng kasal ang may

pakana nito (78). Popular na gawain kasi iyon noong panahong ‘yon. Galit na galit ang ina ni

Bebang kay Garet Aso, dahil hindi nito inaalagaan si Ape (78), ngunit ang nakakatawa rito ay

hindi rin naman inaalagaan ng ina ni Bebang ang kanilang ama.

Tinapos ni Bebang ang sanaysay sa pagsasabi na noong namatay na si Ape, minsan ang

mga bantay sa tindahan ay nagchichikahan at nagsasabing minumulto raw ni Ape ang tindahan

paminsan minsan (80-81). Sangayon naman dito si Bebang, kung saan isinaad niya na:

Malamang nga, si Ape ‘yon. Wala nang iba. Paakyat na siya ng bahay matapos ang

maghapong pagbabantay sa grocery at ang maghapong pakikinig sa usap-usapan ng mga

tinder ant ng masipag niyang asawa (81).

KONKLUSYON

Ang mga isyung isinaad sa libro at ibinaggit sa papel na ito ay nahahanap parin sa

lipunan ngayon, mula sa pagkakaiba ng kulturang Pilipino-Intsek at Intsek, patungo sa mas

seryosong usapan ng sexual harassment.

Ang It’s a Mens World ay puno ng katotohanan na napulot ng manunulat habang siya ay

naglalakbay sa buhay at lipunan. Pwedeng maituring “unibersal” ang akda sa loob ng

pangpilipinong lipunan, sa kontexto na nakakaya nitong makipagrelate sa iba’t-ibang uri ng tao,

mula sa kapos palad, hanggang sa mga Pilipinang may dugong Instek, sa pamamagitan ng

pagpapahiwatig ng mgapersonal na karanasan ng manunulat.

Sabi nga ni Bebang Siy sa isang interview sa Rappler:

… Sa aklat, hindi ako nahiyang i-broadcast ang aking nakaraan kasi bahagi ng

pagkatao ko ang mga ito. Pagkalathala, hindi ko inakalang dadagsain ako ng mga

mensaheng nagsasabing “Grabe, nangyari din sa akin ‘yan!” Napakasaya ko sa

reaksiyon ng mga mambabasa. Kasi ganon din naman ako kapag may nababasa

akong aklat na may hawig sa aking danas. Natutulungan ako ng aklat na

maproseso ang nakaraan, kaya mas lalo kong nauunawaan ang aking mga

pinagdaanan (qtd. in Cantor).

SANGGUNIAN

Cantor, Libay Linsangan. "(En)Gendered Form and Content: Pinay Artists Speak Up and Stay

Strong.” Rappler. Rappler, Inc., 27 Feb 2014. Web. 16 May 2015.

De Vera, Ruel S. "Funny Girl." Inquirer.net. Inquirer.net, 7 Jan 2012. Web. 15 May 2015.

Gathering Books. “It’s a Mens World by Bebang Siy.” Gathering Books. Wordpress.com, 16

June 2012. Web. 01 May 2015.

Siy, Bebang. It's a Mens World. Mandaluyong City: Anvil Publishing Inc., 2011. Print.