pananaliksik: autism

University of perpetual Help System DALTA- Molino Campus

Molino 3, Bacoor, Cavite

S.Y. 2008-2009

KABANATA I

ANG SULIRANIN AT KALIGIRAN NITO

1. Introduksyon

Sa Ingles, autism ang tawag sa espesyal na kondisyon ng taong may di-normal

na pag-unlad. “May sariling mundo” ang bansag naman sa Tagalog bilang

paglalarawan sa autism. Ang manipestasyon kasi ng di-normal na kalagayang ito ay

kilos na parang walang kaugnayan sa paligid ng tao at mistulang gumagalaw siya sa

sariling kapaligiran. Ang autism o autistic spectrum disorder ay isang komplikadong

kapansanan na may kaugnayan sa pag-unlad o paglaki ng bata, na may mahalagang

epekto sa paraan kung paano ang isang tao ay nakikipagtalastasan, nakikisalamuha sa

ibang tao at makapagsaad ng emosyon at ideya. Ang mga salitang “Autistic

Spectrum” ay kalimitang ginagamit sapagkat ang ganitong kalagayan ay nagkakaiba–

iba sa mga tao. Ang Asperger Syndrome ay isang kalagayan na nasa hulihang bahagi

ng spectrum kung saan mas maayos ang kalagayan o “more able end”. Sa bahaging

hulihan ng spectrum kung saan hindi gaanong maayos ang kalagayan o “less able

end” ay ang Kanner’s Syndrome o pinagsama-samang sintomas ng sakit na ito, na

tinutukoy na klasikong autism. Ang autism ay abnormalidad kung saan nahihirapan

ang utak sa pagproproseso sa mga nakalap nitong impormasyon o pakiramdam. Ito ay

nagdudulot ng suliranin sa isang batang autistic dahil apektado ang kanyang

pakikisalamuha at pagkatuto.

1



S.Y. 2008-2009

Laganap ang autism sa buong mundo at karaniwang makikita ang mga

sintomas nito sa unang tatlong taon ng isang bata.

Ang mga kondisyon at balangkas ng pag-uugali kaugnay ng “early infantile

autism” o “maagang autism na nagmula pa sa pagkasanggol” ay unang inilarawan ng

psychiatrist sa bata na si Leo Kanner (1943). Ayon kay Kanner, kabilang sa mga

pangunahing katangian ng ganitong kundisyon ang matinding kaibahan sa

pakikisalamuha sa lipunan, sa pakikipagtalastasan, masyadong mahirap ang proseso

ng pag-iisip at may mga ritwal na balangkas ng pag-uugali. Sa halos kasabay na

panahon sa Europa, isang halos katulad na grupo ng mga bata ang inilarawan ni Hans

Asperger (1944), natatangi sila dahil sa pagiging kakaiba, inosenti at hindi naaangkop

na pakikisalamuha sa lipunan, mahabang bulul-bulol at putul-putol na pananalita,

kahinaan sa hindi-berbal na pakikipagtalastasan, mababaw na mga interes at

mahinang kakayanan sa koordinasyon sa pagkilos ng katawan at sa pag-iisip.

Inilarawan din sila na nahihirapan sa paggamit ng kasanayan sa isang paraang

maaaring baguhin at kapaki-pakinabang. Ang ginawa ni Leo Kanner (1943) at ni

Hans Asperger (1944) ang siyang bumuo ng batayan ng ating pagkaunawa sa Autistic

Spectrum Disorder sa kasalukuyan. Habang marami pang mga debate tungkol sa

kahulugan ng autism, at lalong-lalo na sa Asperger Syndrome, tanggap na ngayon sa

pangkalahatan na ang autism pati na ang Asperger

2



S.Y. 2008-2009

Syndrome ay kabilang sa isang mas malaking grupo ng mga sakit na may kaugnayan

sa pakikisalamuha at pakikipagtastasan sa lipunan, na karaniwang kilala bilang

Autistic Spectrum Disorder (ASD).

2. Layunin ng Pag-aaral

Ang pamanahong-papel na ito ay nagbibigay ng impormasyon hinggil sa

autism at naglalayong matugunan ang mga sumusunod na tanong:

1. Ano ang kahulugan ng autism?

2. Ano ang sanhi ng autism at mayroon bang lunas ito?

3. Anu-ano ang mga damdamin ng mga maysakit na autism? Nang kanilang

pamilya?

4. Ano ang damdamin pananaw at saloobin ng mga mamamayan sa autism?

5. Sapat na ba ang mga programa ng gobyerno at medya tungkol sa autism?

2. Kahalagahan ng Pag-aaral

Sa kasalukuyan, marami na sa bawat miyembro ng pamilya ang nagkakaroon

ng autism. Kaya naniniwala ang mga mananaliksik sa kahalagahan ng pag-aaral nito.

Lingid sa kaalaman ng mga tao, lalo na sa mga ordinaryong mamamayan ang

tunay na kahulugan ng autism. Marami ang natatakot o di kaya’y kinakaawaan ang

taong may sakit na autism. Sa tulong ng pananaliksik na ito ay maibibigay ang

tamang impormasyon sa mga mamayan.

3



S.Y. 2008-2009

Mahalaga ang mga impormasyong ito, upang makatulong lalung-lalo na sa

may autistic sa pamilya. Sa pamamagitan nito, ay malalaman nila ang sanhi, bunga at

kung may lunas ba ito? Makakatulong din ito upang maibahagi sa mga mambabasa

ang saloobin ng mga autistic at pati na rin ang kanilang pamilya.

Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito, maaari ring malaman kung sapat na

ba ang kaalaman ng mga mamamayan tungkol sa autism at kung ano ang mga

saloobin nila. Bukod dito, maaari ring malaman kung sapat na ba ang tulong at

impormasyong naipamahagi ng gobyerno tungkol dito.

Samakatuwid, sa pamamagitan ng pag-aaral na ito, ang mga mamamayan ay

magkakaroon ng sapat na impormasyon at kaalaman kung ano ang dapat gawin kung

saka-sakaling makasalamuha sila ng isang taong may autism. Nais ding

maipamamahagi ng mga mananaliksik na hindi dapat katakutan, kaawaan o

pandirihan ang taong may autism. Bagkus ay kailangan nila ang pang-unawa at

pagmamahal.

4. Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral

Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa pagbibigay-linaw tungkol sa

kahulugan, sanhi at lunas kung mayroon man ang austism. Saklaw din ng

pananaliksik na ito ang pagsusuri ng damdamin, pananaw, kaalaman at saloobin ng

4



S.Y. 2008-2009

mga mamamayan tungkol sa autism. Limitado lamang ang dami ng respondente at

mas binigyang pansin ang mga ordinaryong mamamayan sa pag-aaral na ito dahil sa

kakulangan sa panahon.

Pinili rin ng mga mananaliksik ang mga ordinaryong mamamayan pagkat sila

ang sumasalamin sa tunay na katayuan ng isang Juan dela Cruz sa ating bayan. Mula

sa kanila ay malalaman kung sapat na ba ang impormasyon at tulong ng ibinibigay ng

gobyerno.

5



S.Y. 2008-2009

6



S.Y. 2008-2009

KABANATA II

MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA

Ang isyu ng Autism ay hindi na lingid sa kaalaman ng mga tao. Marami nang

pag-aaral ang ginawa hinggil dito. 1 sa 150 na bata sa buong mundo ay may autism.

Sa Pilipinas na lamang, tinatayang kalahating milyon ang mayroong kondisyon na

ganito. Pero hindi dapat ito ituring na katapusan ng mundo, dahil sa tamang paggabay

ng mga magulang pwede parin silang mamuhay ng normal, o hindi kaya’y maging

matagumpay tulad ng ilang mga may autism, na ngayon ay unti-unti na rin lumilikha

ng sarili nilang pangalan.

Ayon kay Eric Schopler & Gary Mesibov (1992), ang autism ay karaniwang

nagkakaroon ng misconception sa mga tao. Ang autism ay isang neurological illness

na nakakaapekto sa isang indibidwal sa kakayahan nitong makipag-usap at

makisalamuha sa iba. Sila rin ay maaring makaranas ng mag isyu sa kanilang motor

skils at pag poproseso ng impormasyon. Sinabi rin ni Wing, na hindi kilala ang

eksaktong sanhi ng autism. Ito ay pinaniniwalaan na resulta ng abnormalidad sa

estraktura ng utak. Ito rin ay pinaniniwalaang namamana at genetic.

Ayon din sa aklat ni Patricia Howlin (Autism - preparing for adulthood),

nagkakaroon din kadalasan ng autism ang bata kapag sa panahon ng pagbubuntis ng

ina ay may medical na isyu tulad ng x syndrome, esklerosis, rubella at iba pa. Naging

argumento rin kung ang standard vaccine ay maari ring mag resulta sa autism.

7



S.Y. 2008-2009

Ayon sa pag-aaral na ginawa ni Dr John Cannell, sinasaad na ang ating utak

ay kumokolekta ng mgha impormasyon na nasa ating paligid. Nakukuha ang mga

impormasyong ito mula sa ating senses – sa ating nakikita, naririnig, nahahawakan,

nalalasahan at naamoy. Ang ating utak ang siyang responsible sa mga senses na ito at

nagre-react sa impormasyong ating natatanggap.

Ngunit sa mga taong may autism ang impormasyong ito ay nakukuha nila

ngunit hindi kayang tanggapin ang lahat ng ito ng kanilang utak. Normal ang kanilang

pandinig, ngunit hindi nila maintindihan ang sinasabi ng kanilang kausap. At kung

minsan ang tunog na mahina sa iba ay parang sobrang lakas sa kanila. Normal rin ang

kanilang paningin ngunit may mga bagay na hindi kayang tanggapin ng kanilang mga

mata pero may iba kinagigiliwan naman nila. Mahirap para sa kanila ang

maintindihan ang nangyayari sa kanilang kapaligiran.

Palatandaan ng autism

Kapag may ngumiti, iisipin mong Masaya ang taong ito o kaya’y

nakikipagkaibigan. Alam ng ating utak kung anong ibig ipakahulugan ng ngiti.

Ngunit ang mga taong may autism ay hindi alam ang bagay na ito. Sanay rin ang mga

normal na tao sa mga ingay na naririnig sa araw-araw tulad ng ingay ng trapiko,

tawanan ng mga bata, kantahan sa mga bar at iba pa. sa mga may autism hindi nila

gusto ang mga ingay na ito dahil sensitibo ang kanilang tainga sa mga ito.

Mapapansin din na ang ibang kilos at pananalita nila ay paulit-ulit at ayaw nilang

8



S.Y. 2008-2009

makipag eye contact sa kausap. Mahirap din para sa kanila ang magsalita at umintindi

sa sinasabi ng ibang tao.

Kung ang isang normal na tao ay gusting-gusto na makasama ang mga

kaibigan, ang mga taong may autism naman ay nahihiyang makisalamuha sa iba

maging sa kanilang sariling pamilya. Lahat tayo ay may kaibahan at uniqueness. Ang

taong may autism rin ay ganoon, ilan sa kanila ay hirap intindihin ang buhay habang

ang iba naman ay hindi gaano kalaki ang problema. Ang mga normal na bata ay nag-

aaral sa iskwelahan, habang ang mga batang may autism ay nagaaral sa mga special

centers o bahay na lang at may iba rin pumapasok sa ilang regular schools na

tumatanggap ng mga special childrens. Ang mga normal na estudyante ay maraming

mapag-aaralan sa loob ng isang araw samantalang ang mga may autism ay isa o

dalawang bagay lang ang kanyang naiintindihan, bagama’t mataas ang kanilang

kaalaman sa bagay na ito.

Hindi agad malalaman kung may autism ang isang bata. Hindi ito malalaman

kahit magpakuha pa ng blood test para malaman ba kung may autism ba ang isang

bata o wala. Minsan kinakailangan ng isang propesyonal o grupo ng mga espesyalista

para masabing may autism ang isang bata. Ang mga taong ito ay maaring

pediatrician, speech panthologist o mga magulang na may anak na may autism na

higit na nakakaintindi sa kalagayan ng batang may autism.

Napansin namin na mula sa mga pag-aaral na nabanggit ay kadalasang

nagkakaroon ng misconception ang mga tao hinggil sa mga taong may autism. Hindi

9



S.Y. 2008-2009

rin nilalahad dito ang pananaw at damdamin ng mga mamamayan. Nawa’y ang

pananaliksik na ito ay maging gabay nila at maging panimula upang malaman ang

kahulugan ng autism. At sa pag-aaral din na ito ay mailahad ang pananaw at

damdamin ng mga mamamayan hinggil sa autism.

10



S.Y. 2008-2009

KABANATA III

DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK

1. Disenyo ng Pananaliksik

Ang pag-aaral na ito ay isinagawa ayon sa disenyo ng pamaraang

deskriptib-analitik na pananaliksik. Sa pag-aaral na ito inilarawan at sinuri ang sanhi,

lunas, damdamin, pananaw at kahulugan ng autism ng mga napiling respondente ng

mga mananaliksik.

2. Mga Respondente

Ang mga mananaliksik ay nagpasyang maghati sa pagbibigay ng mga

kwestyuneyr sa mga napili nilang respondente. Sa pag-aaral na ito pumili ng

limampung (50) respondente ang mga mananaliksik. Sampung (10) respondente sa

bawat isang mananaliksik.

Higit sa kalahati ng mga respondente ay mag-aaral ng narsing sa

University of Perpetual Help System-DALTA Molino Campus. Dahil sila ang higit na

magkakaroon ng kaalaman hinggil sa autism. Ilan pa sa mga respondente ay mga

kaibigan at kilala ng mga mananaliksik sa labas ng institusyong nasabi. Sa

limampung respondente tatlongpu’t pito (37) ay babae at labintatlo (13) ay lalaki.

Pansinin ang kasunod na talahanayan para sa distribusyon ng edad ng mga

respondente:

11



S.Y. 2008-2009

Talahanayan 1

Distribusyon ng mga respondente ayon sa edad.

Edad Dami ng Respondente Porsyento ng Kabuuang

Dami

14-15 6 12%

16-17 14 28%

18-19 9 18%

20 pataas 21 42%

Kabuuang Dami 50 100%

3. Instrumentong Pampananaliksik

Ang pag-aaral na ito ay isinagawa sa pamamagitan ng pagsasarbey.

Ang mga mananaliksik ay naghanda ng sarbey-kwestyuneyr na naglalayong

makapangalap ng mga datos upang masuri ang damdamin, pananaw at kaalaman sa

autism ng mga respondente.

Nagsagawa rin ng mga pangangalap ng mga impormasyon ang mga

mananaliksik sa iba’t ibang mga hanguan sa aklat, proposal, pamanahong-papel.

Kumuha rin ang mga mananaliksik ng ilang impormasyon sa internet.

12



S.Y. 2008-2009

Bukod sa mga nabanggit, nag-interbyu ang mga mananaliksik ng isang guro

sa University of Perpetual Help System-DALTA. Siya ay miyembro ng isang

organisasyong Autism Society of the Philippines. Kinapanayam namin siya upang

makakuha ng mga datos at detalye tungkol sa autism.

3. Tritment ng mga Datos

Dahil ang pamanahong-papel na ito ay isang panimulang pag-aaral lamang at

hindi naman isang pangangailangan sa pagtatamo ng isang digri tulad ng tisis at

disertasyon, walang ginagawang pagtatangka upang masuri ang mga datos sa pag-

aaral na ito sa pamamgitan ng matataas at kompleks na istatistikal na pamamaraan.

Bilang o dami lamang ng mga pumili sa bawat pagpipiliang aytem sa kwestyuner ang

inalam ng mga mananaliksik. Samakatuwid, ang pagta-tally at pagkuha ng porsyento

lamang ang kinailangang gawin ng mga mananaliksik.

Limampu (50) lamang ang dami ng respondente kaya naging madali para sa

mga manananaliksik ang pagkuha ng porsyento dahil sa kaunti lamang ang nasabing

bilang.

13



S.Y. 2008-2009

KABANATA IV

Grap 1

Distribusyon ng mga Respondente ayon sa Kasarian

Nalaman sa pag-aaral na ito ang mga sumusunod na porsyento at impormasyon

sa bawat grap. Inalam ang distribusyon ng mga respondente ayon sa kanilang

kasarian. Pitumpu’t apat na porsyento (74%) sa kanila ay mga babae at dalawampu’t

anim na porsyento (26%) ay mga lalaki.

14



S.Y. 2008-2009

Grap 2

Distribusyon ng mga Respondente ayon sa Edad

Labingdalawang porsyento (12%) sa mga respondente ay nasa edad 14-15.

Ang dalawampu’t walong porsyento (28%) sa mga respondente ay may edad 16-17.

Ang mga sumusunod naman ay labingwalong porsyento (18%) ay nasa edad 18-19.

Ang natitirang apatnapu’t dalawang porsyento (42%) naman ay pawang may edad 20

pataas.

15



S.Y. 2008-2009

Grap 3

Pananaw ng Respondente sa Autism

Limampu (50) lahat ang respondent. Animnapu’t walong porsyento (68%) ang

nagsasabing abnormalidad ang autism. Dalawampu’t anim na porsyento (26%) sa

kanila ang nagsabing sakit ito. Ang apat na porsyento (4%) naman ang nagsabing

walang pakialam. Ang dalawang porsyento (2%) ay may iba pang mga opinion tulad

ng maiinis daw sila sa taong may autism. Walang porsyento (0%) ay nakakahawa ang

autism.

16



S.Y. 2008-2009

Grap 4

Pananaw ng mga Respondente Hinggil sa Sanhi ng Autism

Sa palagay ng limampu’t anim na porsyento (56%) na respondente, ang hindi

maayos na pagbubuntis ng mga ina ay maaring maging resulta ng Autism. Ang

tatlongpu’t dalawang porsyento (32%) naman ay nagsabing namamana ito. Ang

walong porsyento (8%) ay may ibang kasagutan tulad ng nakukuha daw ito sa

chromosomes ng tatay at nanay, nakukuha din daw ito sa hindi tamang kapaligiran na

17



S.Y. 2008-2009

kinalakhan at iba pa. At ang apat naman na porsyento (4%) ay walang kaalaman sa

autism. Walang porsyento (0%) ang nagsabing virus ito.

Grap 5

Saloobin ng mga Respondente sa isang taong may Autism

Inalam ng mga mananaliksik ang saloobin ng mga respondente sa sakit na

autism. Walumpu’t apat (84%) ang nagsabing naaawa sila sa mga taong may autism.

Sampung porsyento (10%) ang may iba pang opinion hinggil sa saloobing ng mga

respondente tulad ng…. Dalawang porsyento (2%) ang nandidiri sa autism. Dalawang

18



S.Y. 2008-2009

porsyento (2%) rin ang nagsabing natatakot sila sa mga taong may autism. Ang

natitirang dalawang porsyento (2%) ay walang pakialam sa mga may autism.

Grap 6

Pinagmulan ng Kaalaman ng mga Respondente Hinggil sa Autism

Hinggil naman sa kung saan nagmula ang kaalaman na ito ayon sa nakalap ng

mga mananaliksik, limampung porsyento (50%) sa aming respondente ang nagsabing

nagmula sa telebisyon ang kanilng kaalaman at labingwalong porsyento (18%) naman

19



S.Y. 2008-2009

sa paaralan nila ito nalaman. Ang labingdalawang porsyento (12%) ay sa libro at

walong porsyento (8%) ang may iba pang kasagutan tulad ng narinig nila ito mula sa

kanilang mga magulang. Ang apat na porsyento (4%) ay nagsabing sa internet at ang

natitirang apat na posyento (4%) ay sa mga dyaryo. Walang sumagot o walang

porsyento (0%) naman ay sa radio ito naririnig.

Grap 7

Pansariling Asesment ng mga Respondente sa Kanilang Kaalaman Hinggil sa Autism

Hinggil sa palagay ng mga respondente sa tanong na pansariling asesment,

apatnapu’t anim na porsyento (46%) sa kanila ay may katamtamang kaalaman sa

20



S.Y. 2008-2009

autism, apatnapu’t apat na porsyento (44%) ang nagsabing kaunting kaalaman sa

autism, apat na porsyento (4%) ang walang kaalaman at apat na porsyento (4%) ang

sumagot ng iba pang kaalaman. Ang natititrang dalawang porsyento (2%) ang

nagsabing alam na alam nila ang autism. Walang porsyento (0%) ang sumagot ng

walang pakialam.

Grap 8

Damdamin ng mga Respondente kung Magkakaroon ng Autism sa Kanilang Pamilya

21



S.Y. 2008-2009

Inalam rin ng mga mananaliksik ang damdamin ng mga respondente hinggil

sa posibilidad ng pagkakaroon ng may autism sa kanilang pamilya. Limampu’t

dalawang porsyento (52%) sa kanila ang nababahala. Samantalang labingwalong

porsyento (18%) ang hindi nangangamba. Labing apat na porsyento (14%) ang

nagsabing nakakaramdam ng takot at ang natitira pang sampung porsyento (10%) ay

nagsabi na madidismaya sila. Samantala, anim na porsyento (6%) ang may iba pang

sinagot tulad ng malulungkot sila at ang iba naman ay tatanggapin ito pagkat ito ay

pahintulot ng Diyos sa lahat ng nangyayari sa buhay.

Grap 9

Pansariling Asesment ng Respondente kung Sapat ba ang Tulong na Naibibigay

ng Gobyerno sa mga Taong may Autism

22



S.Y. 2008-2009

Sa palagay ng limampung porsyento (50%) kaunti ang ginagawa ng ating

pamahalaan sa autism. Tatlongpung porsyento (30%) naman ang nagsabing walang

naitulong ang pamahalaan. Ang walong porsyento (8%) sa kanila ay sapat lamang

ang nagawa ng pamahalaan at ang walong porsyento (8%) ulit ay walang

espesalisasyon. Ang natitirang apat (4%) ay may iba pang sinabi tulad ng hindi ra ito

inaasikaso ng pamahalaan. Walang porsyento (0%) ang pumili ng sapat na sapat ang

tulong ng gobyerno.

Grap 10

Pananaw ng mga Respondente kung Sapat ba ang Pondo na inilalaan ng

Pamahalaan para sa mga Taong mayAutism

23



S.Y. 2008-2009

Animnapung porsyento (60%) ang sumagot na kaunti lamang ang kanilang

pananaw ukol sa pondo ng ating pamahalaan. Walong porsyento (8%) ay sapat na raw

ang ibinibigay ng pamahalaan. Anim (6%) ang nagsabing walang pakialam. Ang

natitirang apat na porsyento (4%) ay iba pang pananaw. Walang porsyento (0%) ang

sapat na sapat na ang pondo ng pamahalaan para sa autism.

KABANATA V

LAGOM, KONGKLUSYON AT REKOMENDASYON

1. Lagom

24



S.Y. 2008-2009

Ang pag-aaral na ito ay isang pagtatangkang malaman ang damdamin,

pananaw at kaalaman ng mga mag-aaral sa University of Perpetual Help System-

DALTA, Molino Campus (UPHS) at ng ilang mga kaibigan o kakilala ng mga

mananaliksik sa labas ng institusyong nasabi hinggil sa “Autism”.

Gamit ang disenyong deskriptib-analitik, ang mga mananaliksik ay

nagdisenyo ng sarbey-kwestyuneyr na pinasagutan sa limampung (50) respondente

na nag-aaral sa UPHSD at ng ilang mga kakilala ng mga mananaliksik. Bukod sa mga

nabanggit, nag-interbyu ang mga mananaliksik ng isang guro sa University of

Perpetual Help System-DALTA. Siya ay miyembro ng isang organisasyong Autism

Society of the Philippines. Kinapanayam namin siya upang makakuha ng mga datos at

detalye tungkol sa autism.

2. Kongklusyon

Batay sa mga nakalap na datos, humantong ang mga mananaliksik sa

sumusunod na kongklusyon:

a. Ang kaalaman ng mga respondente hinggil sa autism ay katamtaman

lamang.

b. Ang kaalaman ng mga respondente hinggil sa sanhi ng autism ay kaunti

lamang.

25



S.Y. 2008-2009

c. Karamihan din sa may autism sa pamilya ay nahihiya na ipaalam ang

kanilang kalagayan at karamihan din sa kanila ang nahihrapan na

tanggapin ito.

d. Karamihan sa mga respondente ay nababahala kung sila ay magkakaroon

ng kamag-anak na may autism.

d. Telebisyon ang pinakakaraniwang hanguan ng impormasyon hinggil sa

autism.

e. Karamihan sa mga respondente ay naaawa sa mga taong may autism.

3. Rekomendasyon

Batay sa mga napormulang kongklusyon, buong pagpapakumbabang

inirerekomenda ng mga mananaliksik ang mga sumusunod.

a. Para sa pamahalaan, paigtingin pa ang pagbibigay ng impormasyon sa

mga mamamayan hinggil sa autism upang magkaroon ng sapat na

impormasyon at kaalaman kung ano ang dapat gawin kung saka-sakaling

makasalamuha sila ng isang taong may autism. Karaniwan sa telebisyon

naririnig ng mga tao ang autism kaya dapat lang na palawakin ng medya

ang pagbibigay ng impormasyon sa radyo, dyaryo at iba pa.

b. Para sa mga namumuno sa mga ospital at klinika, magsagawa ng mga

seminar na maaring pamunuan ng mga dalubhasang mga empleyado sa

26



S.Y. 2008-2009

ospital upang higit na mabigyan ng kaalaman ang mga tao hinggil sa

autism.

c. Para sa mga propesor sa bawat kolehiyo, lalo na sa mga nagtuturo ng mga

may kinalaman sa kursong narsing, nawa’y maging instrumento sila sa

pagpapalaganap ng mga impormasyong kaugnay sa autism.

d. Para sa mga mag-aaral, mas palawakin pa ang kaalaman sa autism upang

maging mas epektib na nars sa hinaharap.

e. Para sa may mga autistic sa pamilya dapat hindi nila ito ikahiya bagkus

ay bigyan ng pagmamahal at pagunawa.

f. Para sa may autism sa pamilya dapat ay hindi sila mahiya at matakot

upang matulungan sila at mas maging madali na maunawaan nila ang

dapat na gawin sa sitwaston na ito.

APENDIKS A

27



S.Y. 2008-2009

Marso 5, 2009

Lupong PampananaliksikDepartamento ng FilipinoUniversity of Perpetual Help System-Dalta

Pinagpipitaganang Myembro ng Lupon,

Buong-paggalang naming ipinapasa ang sumusunod na paksa at mga tentatibong pamagat-pampananaliksik n gaming pamanahong-papel sa Filipino 2 para sa inyong ebalwasyon at pagsang-ayon.

Larangan/Disiplina: BS Nursing Paksa: Autism

Mga Mungkahing Pamagat:

a.) Ang Mundo ng Autism: Kahulugan, Sanhi, Lunas at Pananaw ng mga Mamamayan

b.) Autism: Sakit na hindi dapat pandirihan

c.) Pananaw at Damdamin ng mga mamamayan sa sakit na Autism

Lubos na gumagalang, Binigyang-pansin:

Shayne Marie C. Apon Gng. Sylvia G. Gollayan

Lider ng Pangkat Propesora

Pasya ng Lupon:

28



S.Y. 2008-2009

__________ Tinanggap at sinang-ayunan ang pamagat __________.

__________ Tinanggap at sinang-ayunan ang pamagat __________ nang may rebisyon.

__________ Iminumungkahing magdisenyo ng ibang pamagat hinggil sa paksang napili.

__________ Iminumungkahing palitan ang paksa at pamagat ng pag-aaralan.

Gng. Sylivia G. Gollayan

APENDIKS B

29



S.Y. 2008-2009

Marso 5, 2009

Bb. Kismette CepePropesora ng University of Perpetual Help System-Dalta Molino CampusMiyembro ng Autism Society of the Philippines

Pinagpipitagang Propesora,

Maalab na Pagbati!

Kaugnay ng isinusulat naming pamanahong-papel sa Filipino 2 tungkol sa “Kahulugan, Sanhi, Lunas at Pananaw ng mga Mamamayan hinggil sa Autism” nais po sana naming humingi sa inyo ng pahintulot upang kayo ay aming makapanayam sa petsa, oras at lugar na inyong itatakda.

Lubos po ang aming paniniwala sa inyong pagkadalubhasa sa nasabing paksa na aming pag-aaralan. Makakatulong po sa ito nang lubos tungo sa matagumpay na pagsulat ng aming pamanahong-papel.

Dalangin po namin ang inyong pagpapahintulot sa aming pakiusap.


Shayne Marie C. Apon Gng. Sylvia Gollayan


30



S.Y. 2008-2009

APENDIKS C

TRANSKRIPSYON NG INTERBYU KAY Bb. KISMETTE CEPE, MARSO 6, 2009

Mga Interbyuwer:Shayne Marie Apon Czarina Iva BodegonAnamarie Cabiles Michelle Angela AndacaJesamine May Arceo

Ana: Magandang hapon Po Binibining Cepe.Paano po kayo napasali sa Autism Society of the Philippines?

Maam Cepe: 3 years ago, nagbigay ng libreng seminar ang Hopeless School sa mga taong propesyonal at magulang ng mga batang may autism. Naging interesado ako kaya’t lumahok ako sa Autism Society of the Philippines upang malaman ko ang konsepto ng Autism.

Michelle: Ano po yung programa ng autism society of the Philippines?

Maam Cepe: Nagbibigay ng libreng seminar sa mga magulang may anak na mayautism upang malaman ang advantages at disadvantages nito sa mga taong nakapaligid sa kanya.

Shayne: Base po sa inyong kaalaman ano po ba ang autism?

Maam Cepe: Ito ay isang developmental disorder at abnormalidad sa paglaki ng isang bata. Ma dedetect na ang bata ay may autism kapag hindi normal ang proseso ng paglaki dahil sa bawat taon ng kanyang paglaki ay may mga hakbang na kailangan gawin upang malaman ang kanyang abilidad kung siya siya ay normal o hindi. Halimbawa sa unang taon ng paglaki ng bata ay dapat marunong na siyang maglakad at tumayo. . at the age of 3 malalaman kung may autism ang isang bata kung mabagal ang pagdevelop ng kanyang abilidad kumpara sa mga normal na bata na kasing edad niya.

31



S.Y. 2008-2009

Czaina: Ano po ba ang mga klasipikasyon ng autism spectrum disorder?

Maam: may limang classification ang autism spectrum disorder. Ang una ay pervasive development disorder/ childhood disintegrative, pangalawa ay asperger syndrome na nanggaling sa doctor na si Hans Asperger, pangatlo ay Rett’s Syndrome, pang-apat ay pervasive development disorder not otherwise specified at ang panglima ay autism.

Jesamine: Paano po ba malalaman kung ang bata ay may autism?

Maam Cepe: Ito ay may 3 sintomas, una yung stereotypical behavior/bizarre behavior ito yung mga batang nakafocus sa isang bagay lang, napaka hyperactive, nag hahand flapping at head banging. Ang pangalawa naman ay communication problems, merton itong dalawang klase, ang non-verbal at verbal. Sa non-verbal iton yung mga batang hindi makapagsalita ng maayos. Kapag may gusto sila ay umuungol sila o di kaya’y gumagamit ng ibang bagay upang maituro kung ano ang kanilang gusto. Ang verbal naman aty mga batang utal-utal makipagsalita at ang pangatlo ay problems in social organization, ito yung mga batang walang feelings sa ibang tao.

Ana: Ano po ba ang sanhi ng autism?

Maam Cepe: Walang known na cause pero may mga theories na nagsasabi kung ano ang sanhi ng autism tulad ng vaccines na ginagamit sa mga bata , dahil rin daw sa genes ng magulang, maging sa maling pagbubuntis ng ina at marami pang iba.

Michelle: May programa po ba ang gobyerno para sa mga batang may autism?

Maam Cepe: Meron programa ang gobyerno natin. Sa bawat region ay nagpapatayo sila ng mga SPED centers upang doon i-train ang mga batang may autism.

Shayne: Gaano po ba katagal ang autism?

32



S.Y. 2008-2009

Maam Cepe: Lifelong ito at wala pang naiimbentong any cures ditto. Meron lamang mga therapist na ginagawa sa kanila upang mas mapabuti ang kalagayan nila.

Czarina: Maam maraming salamat po sa pagpapaunlak ninyo ng panahon sa

interbyu na ito.

Maam Cepe: Walang anuman. Goodluck sa research niyo!

33



S.Y. 2008-2009

APENDIKS D

Marso 5, 2009

Francisco Sosa Jr., RN. MANDekana, Kolehiyo ng NarsingUniversity of Perpetual Help System-Dalta

Ginoo,

Mabunying Pagbati!

Kami po ay isang pangkat ng mga mag-aaral ng BSN I-A na kasalukuyang kumukuha ng asignaturang Filipino 2, sa ilalim ng pamamahala ni Propesora Sylvia Gollayan. Isa po sa mga pangangailangan ng nasabing asignatura ay ang pagsulat ng isang papel-pampananaliksik.

Sa kasalukuyan po. Kami ay naggsusulat ng isang pamanahong-papel tungkol sa “Kahulugan, Sanhi, Lunas at Pananaw ng mga mamamayan hinggil sa Autism”.

Kaugnay po nito, nais po naming hingin ang pahintulot ng inyong tanggapan upang kami’y makapamahagi ng sarbey-kwestyoneyr sa ilang mag-aaral ng University of Perpetual Help System-Dalta Molino Campus.

Ang mga datos ng aming makakalap sa sarbey ay makatutulong po nang lubos sa aming pag-aaral.

Inaasahan po naming ang inyong positibong pagtugon sa aming kahilingan.




34



S.Y. 2008-2009

APENDIKS E

Mahal naming Respondente,

Una sa lahat nawa’y kasiyahan tayo nang Poong Maykapal sa araw na ito.

Kami ay mag-aaral ng University of Perpetual Help System DALTA - Molino. Sa aming Filipino 2, kami ay kasalukuyang nagsusulat ng pamanahong-papel tungkol sa Ang Mundo ng Autism: Kahulugan, Sanhi, Lunas at Pananaw ng mga Mamamayan.

Nangangalap kami ngayon ng mga impormasyon. Mangyaring sagutan po ninyo nang buong katapatan ang mga sumusunod na aytem. Malaki po ang maitutulong nito sa amin. Asahan po ninyo na magiging kompidensyal ang mga impormasyong inyong ibabahagi sa amin.

Maraming Salamat po!

Lubos na Gumagalang,

- Mga Mananaliksik

Direksyon: Punan ng angkop na impormasyon o datos ang mga kasunod na patlang. Kung may

pagpipiliaan, bilugan lamang ang letra ng iyong sagot.

1. Pangalan (Opsyunal) :

2. Kasarian:

Edad:

3. Sa inyong palagay ano ang Autism?

A. Sakit

B. Abnormalidad

C. Nakakahawa

35



S.Y. 2008-2009

D. Walang kaalaman

Iba pa:

4. Sa iyong palagay, ano ang sanhi ng Autism?

A. Virus

B. Namamana

C. Resulta ng hindi maayos na pagbubuntis ng ina

D. Walang Kaalaman

Iba pa:

5. Ano ang iyong saloobin sa isang taong may Autism?

A. Naawa

B. Nandidiri

C. Natatakot

D. Walang pakialam

Iba pa:

6. Saan mo narinig ang tungkol sa Autism?

A. Radyo D. Internet

B. Telebisyon E. Libro

C. Dyaryo F. Paaralan

Iba pa:

7. Sa iyong palagay sapat na ba ang iyong kaalaman tungkol sa Autism?

A. Alam na alam D. Walang kaalaman

B. Kaunting kaalaman F. Walang pakialam

C. Katamtamang kaalaman

Iba pa:

8. Kung sa pamilya ninyo ito mangyari ano ang iyong damdamin tungkol dito?

A. Takot C. Mababahala

B. Madidismaya D. Mababahala

36



S.Y. 2008-2009

Iba pa:

9. Bilang isang mamamayan ng Pilipinas, sa tingin mo ba sapat na ang tulong na

binibigay ng gobyerno sa mga taong may autism?

A. Sapat na sapat D. Walang naitulong

B. Sapat F. Walang espesyalisasyon

C. Kakaunti

Iba pa:

10. Sa iyong palagay sapat ba ang pundo na inilalaan na gobyerno para sa may

autism?

A. Sapat na sapat D. Walang naitulong

B. Sapat F. Walang pakialam

C. Kakaunti

Iba pa:

☺Maraming Salamat po! ☺

37



S.Y. 2008-2009

APPENDIKS F

Marso 7, 2008

PROP. MYLA PILAR PAMPLONA

Propesora, University og Perpetual Help System-DALTA

Mahal naming Propesora,

Mabunying pagbati!

Kaugnay ng pasalitang presentasyon ng pamanahong-papel namin na may pamagat na Ang Mundo ng Autism: Kahulugan, Sanhi, Lunas at Pananaw ng mga Mamamayan, nais po naming kayong anyayahan upang maging panelist na pinaniniwalaan naming makapagbibigay ng mga propesyunal at kapakipakinabang na input tungo sa lalong ikatatagumpay n gaming pananaliksik.

Gaganapin po an gaming presentasyon sa Marso 9, 2009, Lunes, sa ganap na ala-una ey medya ng hapon, sa EROOM.

Dalangin po naming ang inyong pagpapaunlak sa aming paanyaya.

Kalakip po nito ang kopya n gaming pamanahong-papel at pormularyo sa pag-eebalweyt ng pasalitang presentasyon para pos a maaga ninyong paghahanda kung tatanggapin ninyo an gaming paanyaya.

Marami pong salamat at patuloy nawa kayong pagpalain ng Poong Maykapal!




38



S.Y. 2008-2009

APENDIKS H

PORMULARYO SA PAG-EEBALWEYT NG PAMANAHONG-PAPEL

Pamagat :

Mananaliksik :

Taon at pangkat : Semestre: Taong Akademiko:

Sistema ng Pagmamarka:

Apat (4) na puntos ang pinakamataas na maaaring ibigay sa bawat aytem. Maaaring magbigay ng puntos na may desimal (halimbawa: 1.7, 2.3, 3.5) ayon sa paghuhusga ng ebalweytor. Pagsama-samahin ang mga nakuhang sub-total ng puntos upang makuha ang kabuuang marka.

A. Paksa at Suliranin:

1. Signipikant at napapanahon ba ang paksa ng pananaliksik?

2. Sapat ba ang pagtalakay sa introduksyon?

3. Malinaw at sapat ba ang saklaw at limitasyon ng paksa

upang makalikha ng mga valid na paglalahat?

4. Maayos at malinaw ba ang pamagat at angkop ba iyon

sa paksa ng pag-aaral?

5. Malinaw, ispesipik at sapat ba ang mga tiyak na layunin

ng pag-aaral?

39



S.Y. 2008-2009

6. Sapat at matalino ba ang pagpili sa mga terminong

binigyan ng depinisyon at malinaw ba ang

pagpapakahulugan sa bawat isang termino?

Sub-total:

B. Kaugnay na Pag-aaral at Literatura

1. Sapat at angkop ba ang mga pag-aaral at literaturang

tinalakay?

2. Malinaw at maayos ba ang pagtalakay sa mga

pag-aaral at literaturang iyon?

3. Wasto at maayos ba ang dokumentasyon ng mga

pag-aaral at iba pang hanguang ginamit?

Sub-total:

C. Disenyo ng Pag-aaral

1. Angkop ba sa paksa ang pamamaraan/metodong ginamit

sa pananaliksok?

2. Malinaw ba ang disenyo ng pananaliksik at naayon

ba iyon sa sayantipik na metodo ng pananaliksik?

3. Sapat at angkop ba ang mga respondeng napili sa

paksa ng pananaliksik?

4. Malinaw at wasto ba ang disenyo ng instrumentong

ginamit sa pangangalap ng mga datos?

Sub-total:

40



S.Y. 2008-2009

D. Presentasyon ng mga Datos

1. Sapat, valid at relayabol ba ang mga datos na nakalap?

2. Maingat bang nasuri at nalapatan bang wastong

istatistikal tritment ang mga datos?

3. Sapat at angkop ba ang nagiging interpretasyon ng

mga datos?

4. Malinaw, maayos at consistent ba ang tekstwal at

tabular/grapikal na presentasyon ng mga datos?

Sub-total:

E. Lagom, Kongklusyon, at Rekomendasyon

1. Mabisa at sapat ba ang pagkakalagom sa mga datos?

2. Lohikat at valid ba ang mga kongklusyon? Nakabatay ba

iyon sa mga datos na nakalap?

3. Nasagot bas a kongklusyon ang mga ispesipikong

katanungan sa layunin ng pag-aaral?

4. Lohikal, pisibol, praktikal at ateynabol ba ang mga

inilahad na rekomendasyon? Natutugunan ba

ng mga iyon ang mga suliraning natukoy sa pag-aaral?

5. Malinaw, tuwiran at maayos ba ang paglalahad

ng mga lagom, kongklusyon at rekomendasyon?

Sub-total:

41



S.Y. 2008-2009

F. Mekaniks at Pormat

1. Wasto ba ang pormat ng bawat bahagi ng

pamanahong-papel? Nasunod ba ang tuntunin

at tagubiling tinalakay sa klase?

2. Nasunod ba ang mga tuntuning panggramatika sa

teksto ng pamanahong-papel?

3. Sapat at maayos ba ang pagkaka-proofread at

pagkakaedit sa teskto ng pamanahong-papel?

Sub-total:

Kabuuan/Katumbas na Marka (100)

Ebalweytor:

Petsa:

42



S.Y. 2008-2009

APENDIKS I

PORMULARYO SA PAG-EEBALWEYT NG PASALITANG PRESENTASYON

Pamagat :

Mananaliksik :

Taon at pangkat : Semestre: Taong Akademiko:

Sistema ng Pagmamarka:

Limang (5) puntos ang pinakamataas na maaring ibigay sa bawat aytem. Maaaring

magbigay ng puntos na may desimal (halimbawa: 1.7, 2.3, 3.5, 4.8) ayon sa

paghuhusga ng panelist. Pagsama-samahin ang mga nakuhang sub-total na puntos

upang makuha ang kabuuang marka.

A. Masteri

1. Naipamalas ba ng bawat myembro ng pangkat ang masteri

at kahandaan sa pagtalakay ng paksang naitakda

sa bawat isa?

2. sapat, malinaw at mapanghikayat ba ang pagtalakay

ng bawat isa?

3. sapat at malinaw ba ang mga inilahad na paliwanag at

halimbawa ng bawat myembro?

4. Wasto, sapat at mapanghikayat ba ang pagsagot ng

bawat isa sa mga katanungan ng mga panelist?

43



S.Y. 2008-2009

5. Obhetibo at valid ba ang mga pahayag ng bawat isa?

Naiwasan ba nila ang mga pahayag na may pagkiling,

prejudice, lihis sapaksa at walang katibayan?

Sub-total:

B. Pamamaraan

1. Lohikal ba ang presentasyon ng buong pangkat?

2. Gumagamit ba sila ng mga kailangang kagamitang

awdyo-biswal?

3. Angkop at epektib ba ang mga kagamitang ginagamit

ng pangkat?

4. Epektib at kompitent ba ang pangkat sa manipulasyon

ng mga kagamitan sa presentasyon?

5. Angkop at epektib ba ang pamamaraan o istratehiyang

ginagamit ng pangkat sa presentasyon?

Sub-total:

C. Artikulasyon

1. Sapat ba ang lakas ng tinig ng bawat myembro

ng pangkat sa pagsasalita?

2. Malinaw at wasto ba ang kanilang bigkas sa mga salita?

3. Angkop at epektib ba ang kanilang mga galaw, kumpas

at iba pang non-verbal cues?

4. Wala ba silang mga nakakadistrak na manerism sa

pagsasalita?

44



S.Y. 2008-2009

5. Wasto at angkop ba sa diwa ng mga pahayagan ang

kanilang bilis sa pagsasalita, tono, diin at hinto/pausing?

Sub-total:

D. Disiplina

1. Nagsimula at natapos bas a takdang oras ang

presentasyon ng pangkat?

2. Naging malinaw, matapat at magalang ba sila sa

pagsagot ng mga tanong ng panelist?

3. Naipamalas ba nila ang pagkakaisa at kooperasyon sa

presentasyon? Hindi ba monopolisado ng isa o ilan

ang mga Gawain?

4. Naipamalas ba ng bawat isa ang tiwala sa sarili?

5. Angkop ba ang anyo, ayos at kasuotan ng bawat isa?

Sub-total:

Kabuuan/Katumbas na Marka (100%)

Mga Puna at Mungkahi:

45

pananaliksik: autism

Documents