Pancernik Oklahoma (BB-37). Okręt w typowym malowaniu przedwojennym - powierzchnie pionowe Standard Gray, poziome Dark Gray, 1936 r.

|Malowanj»rakretow|

n\Vi

Tarnowskie Góry 2000

OKRĘTY

OD WYDAWCY

Drodzy Czytelnicy

Przekazuję w Wasze nasz najnowszy tytuł z nowej serii ..Barwy okrętów”. Bodźcem do rozpoczęcia

jej wydawania było zapotrzebowanie na tego rodzaju prace. Pragniemy aby dotarła ona do miłośników

okrętów jak i zarazem modelarzy budujących modele okrętów w przeróżnych skalach. Natrafiają oni na

brak materiałów dotyczących malowania okrętów .głównie w okresie II wojny światowej. Pragniemy

również aby nasza nowa seria spełniała zarazem funkcje fotofaksu. czyli albumu fotograficznego. Nie¬

stety postanowiliśmy nie załączać tablic z próbkami farb gdyż uznaliśmy iż druk nie gwarantuje prezen¬

tacji ich oryginalnej barwy i może dojść do przekłamań. Będziemy natomiast dokładali wszelkich starań

aby każdy następny tytuł z tej serii był ciekawszy od poprzedniego oraz prezentował oryginalne i nie¬

publikowane fotografie.

Informuję również, że wydaliśmy w rantach serii ..Okręty świata" nr 11 monografię poświęconą nie¬

mieckim niszczycielom typu Sonik. Okręty równie ciekawe, co tajemnicze i uznaliśmy je za warte

szerszej prezentacji Czytelnikom. Sama praca jest dosyć pokaźna i zawiera kilkadziesiąt ciekawych fo¬

tografii oraz rysunków pochodzący ch ze zbiorów znanego światowego shiplovera Siegfrieda Breyera z

Niemiec.

Odnośnie następnych tytułów, to będziemy o nich informować na bieżąco na łamach ..Okrętów Wo¬

jennych".

Jarosław Malinowski

Okładka; Niszczyciel Monnsen (DD-436) w malo¬ waniu Schemat 12 Graded System, rejon wyspy Gualdacanal. sierpień 1942 roku.

(Mai. Krzysztof Brandt)

OD AUTORA

Szanowni Czytelnicy

Niniejsza praca jest pierwszą publiczną prezentacją moich zainteresowań dotyczących malowania okrę¬

tów. głównie w czasie II wojny światowej. Tematyką tą interesuję się od przeszło 10 lat i czas najwyż¬

szy na prezentacje owocu mojej pracy. Pragnąłbym jednak zaznaczyć, że tematyka ta w literaturze świa¬

towej jest traktowana marginalnie. Mało tego. wiele opracowań jest niedokładnych lub sobie wręcz prze¬

czy. Starałem się wszelkie błędy wykryć i przeanalizować. Wdzięczny będę jednak Czy telnikom za prze¬

syłanie wszelkich uwag czy sugestii na mój e-mail pc65@go2.pl. Każda uwaga zostanie gruntownie

przeanalizowana i pomocna w mojej dalszej dla Was pracy.

Z poważaniem

Piotr Cichy

Strona tytułowa: Krqżownik przeciwlotniczy June-

au (CL-52 w malowaniu Schemat 12 „moftied paltem", luty 1942 roku/Fot. zbiory A.D. Baker III)

Malowanie okrętów l'JS.

I\av> 1941-1945 c z. 1

Wydawnictwo „OW” poleca:

Redaktor serii: Piotr Cichy

Plansze kolorowe: Piotr Cichy

Opracowanie graficzne: Jarosław Malinowski

Druk i oprawa: DRIKpol. Tarnowskie Góry

tel. (032) 285-40-35

e-mail druktgfadrukpol.atomnet.pl

Monografie: seria „Okręty Świata” („Warships of the World), 32-80 stron.

Nr 5 - Od SVEA do DROTTNING NTCTORIA

Nr fi - Hiszpańskie krążowniki ciężkie typu CANAR1AS

Nr 7 - Brytyjskie krążowniki ciężkie typu COUNTY. cz. II

Nr 9 - DUQUESNE & TOl'RVII.t.E

Nr 10 - Amerykańskie pancerniki typu IOWA. cz. II

Nr 11 - Niemieckie niszczyciele typu N.ARY1K

Źródła fotografii:

Zbiory Arthura D. Bakera III

Zbiory Siegfrieda Breyera

Zbiory Hanny & Leo van Ginderen

Floating Drydock

Nationales Archiyes

ISBN 83-908942-3-8 Copyright

© Wydawnictwo „Okręty Wojenne" 2000 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie

może byc kopiowana w żadnej lormie, ani żadnymi meto¬ dami mechanicznymi ani elektronicznymi, łącznie z wyko¬

rzystaniem systemów przechowywania i odtwarzania infor¬ macji bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich.

Ali right reserved. No part of this book may be reprodu- ced or transmitted in any form or by any means, electronic

or mechanical. includiong photocopying, recording or any information storage and retreiual system without written from copyright owner.

Magazyn: _Okręty Wojenne ” („Warships “), 38 stron.

Nr 26. 27, 30. 31. 33. 34, 35. 36, 37. 3 specjalny

Wydawca / Publisher Wydawnictwo „Okręty Wojenne"

Krzywoustego 16 42-605 Tarnowskie Góry

Polska/ Poland/ Pologne/ Polonia tel. (032) 384-48-61

e-ntail okretyfaka.home.pl

okręty fa polbox.com

Wszelkich informacji dotyczących cen oraz warunków nabycia naszych tytu¬

łów udzielamy listownie, telefonicznie i e-mailem pod adresem redakcji. Należ¬

ność płatna przekazem pocztowym na wskazane konto.

TRADE S PERSONALS ORDERS

Please ask for order form with available titles and price

wg

2

Pancernik Idaho (BB-42) 22.12.1942 r. Schemat 21 Navy Blue System. W październiku i listopadzie 1941 r. Idaho

wraz z siostrzanym Mississippi (BB-41) uczestniczyły w tzw. Patrolach Neutralności na północnym Atlantyku. Wów¬ czas pomalowane były wg Schematu 12 pierwotnego - pas Sea Blue. powyżej Ocean Gray, struktura powyżej komina Haze Gray. (zbiory A.D. Baker III)

Zaledwie od kilku lat publicystyka specjalizująca się w dziedzinie okrętów zajmuje się tema¬

tyką związaną z maskowaniem okrętów wojennych. Opisy kamuflaży, szkice projektów i wska¬

zówki sporządzane przez kompetentne służby w poszczególnych marynarkach często uległy za¬

gubieniu czy zniszczeniu, tak więc ocalałe dokumenty przedstawiają zaledwie wycinek badane¬

go tematu. Jednak nawet ta wiedza, poparta analizą materiału ikonograficznego, pozwala pod¬

jąć próbę ujęcia tego zagadnienia. Pierwszy tomik naszej serii poświęcony jest U.S. Navy -

marynarce, w której w czasie II wojny światowej poważnie zajęto się tym aspektem wojny na

morzu - najbardziej widocznym, ale chyba najmniej znanym.

Tuż po wybuchu II wojny światowej pra¬

wie wszystkie okręty, biorące w niej udział,

pokryte były różnymi odcieniami szarego -

podstawowym kolorem okresu pokoju. Na po¬

czątku 1940 roku w Royal Navy i Kriegsma-

rine zaczęto stosować kolory maskujące. Z

biegiem czasu wszystkie marynarki wprowa¬

dzały na swoich okrętach mniej lub bardziej

skomplikowane malowania

Ze względu na zmienność pogody, kolory

redukujące widoczność okrętu w jednym mo¬

mencie. czyniły go jeszcze bardziej widocz¬

nym w- innym. Ważny byl też kąt obserwacji

bardzo jasne malowanie było skuteczne,

gdy obserwowano okręt z poziomu morza (np.

przez peryskop okrętu podwodnego), bardzo

ciemne utrudniało obserwację z powietrza.

Wybór kolorów byl kompromisem zależnym

od aktualnego zagrożenia, tak więc powstały

trzy różne koncepcje związane z wprowadza¬

niem schematów kolorystycznych, które ..pró¬

bują ukryć to. co jest nie do ukrycia":

1. Maskowanie właściwe: przez dobór od¬

powiednich kolorów ma ukryć okręt w ota¬

czającym środowisku, czyniąc obserwację ze

strony nieprzyjaciela jak najtrudniejszą. Pole¬

ga na zestawieniu kolorów przydatnych dla

każdego teatru działań lub przeznaczonych

szczególnie dla określonego obszaru (okręty

pomalowane w odcienie zieleni i brązu, dzia¬

łające w rejonie wybrzeży bogatych w roślin¬

ność).

2. Kamuflaż: technika, która wychodzi z

założenia zmiany linii generalnych jednostki -

sposób malowania czyniący mniej czytelnymi

struktury nadbudówek, kominów, wież artyle¬

ryjskich itp.. prowadzący do błędnej identyfi¬

kacji okrętu. Aby to osiągnąć, niektóre tech¬

niki kamuflażu morskiego przewidywały

stworzenie makiet wież i kominów (głownie

z drewna i płótna)".

3. Zmylenie: malowanie składające się z

pasów różnych barw. nieregularnych plam od¬

powiednio połączonych kolorów itp. Forma

ta. w odróżnieniu od powyższych czyni okręt

" Ta ostatnia technika kamuflażu była powszechnie

stosowana przez Kriegsmarine. której okręty często wy¬

korzystywały przenośne konstrukcje, zmieniające wygląd

jednostki. Mullenheim-Reieheberg w swojej książce

„Pancernik Bismarck" wspomina, że na pokładzie nie¬

mieckiego okrętu, aby utrudnić jego rozpoznanie u ostat¬

niej fazie pościgu, rozważano zbudowanie drugiego, fał¬

szywego komina z drewna i płótna, jednak z lego zrezy¬

gnowano.

3

Dwa ciekawe przykłady malowania kamuflażowe z okresu I wojny światowej. Na fotografii górnej pancernik Nebraska (BB-

14) sfotografowany 20.04.1918 r. w bazie Norfolk. Na fotografii dolnej niszczyciel Henley (DD-39) w 1918 roku w jeden z baz

brytyjskich w Irlandii. (National Archives)

Malarz Everett Warner w pracowni Camouflage Section. (Floating Drydock)

bardziej widocznym w stosunku do tla. utrud¬

niając jednak na przykład ocenę odległości

przy pomocy dalmierzy, czy też określenie

takich wielkości fizycznych, jak kurs i pręd¬

kość.

W czasie 1 wojny światowej Royal Navy

opracowała, jako pierwsza marynarka na

świecie, liczne schematy kolorystyczne nale¬

żące do trzech opisanych wyżej kategorii.

Było to przede wszystkim dziełem malarza

marynisty Normana Wilkinson V. Będąc w

stopniu Lieutenant-Commander Royal Navy

Volunteer Reserve, przewodził sztabowi ma¬

jącemu swoją siedzibę w Royal Academy.

Sztab ten analizował przydatność różnych

zestawień kolorystycznych dla okrętów wo¬

jennych i statków handlowych. Po przystąpie¬

niu do wojny także marynarka amerykańska

zorganizowała odpowiednią grupę operacyjną

do projektowania schematów barwnych - Ca-

moułlage Research Center. Jej siedziba mie¬

ściła się w laboratoriach Eastman Kodak w

Rochester, stan Nowy Jork. a na jej czele sta¬

nął fizyk Loyd Acile Jones. Komórka ta pod¬

legała bezpośrednio US Navy Bureau of Con-

struction & Repair i w niecały rok opracowa-

21 Norman Wilkinson (1X78-1971) - bez wątpienia

najbardziej znany i ceniony brytyjski malarz marynista

początku XX wieku. Znaczna ilość jego obrazów znaj¬

duje się obecnie w Nalional Marilime Museum w firecn-

wich.

ła 495 wzorów (193 dla okrętów wojennych,

302 dla statków handlowych i jednostek po¬

mocniczych). Były to pierwsze schematy zde¬

finiowane przez dokładne opisy i zalecenia

(m.in. schematy Herzog, Mackay i Warner -

plamy oraz/lub pasy, wielokąty o różnych

kolorach, w tym czerwonym, zielonym i fio¬

letowym).

W latach 30-tych U.S. Navy nie zrezygno¬

wała z badań i doświadczeń nad schematami

barwnymi wywodzącymi się od tych z 1 woj¬

ny światowej. W 1935 roku powstała Camo¬

uflage Training School mieszcząca się w Na-

val Research Laboratory w San Diego, Kali¬

fornia. Ta nowa organizacja, przekształcona w

1940 roku w Camouflage Section. już w okre¬

sie neutralności USz\ była w stanie dostarczyć

pierwsze szczegółowe wskazówki na temat

malowania okrętów.

W 1940 roku kierowanie Camouflage Sec¬

tion powierzono kmdr Henry A. IngranTowi.

Nowemu szefowi udało się pozyskać do

współpracy wybitnych ekspertów, w tym Eve-

retta L. Wamer'a. Ten malarz marynista, uro-

Pancernik Arizona (BB-39) w 1940 r. Powierzchnie pionowe były malowane na kolor Standard Navy Gray. W czasie ataku

na Pearl Harbor w grudniu 1941 r. Arizona była już w kolorze Dark Gray Schemat 1. (zbiory H. & L. van Ginderen)

Lotniskowiec Yorktown (CV-5) 14.04.1939 r. Widoczna czarna litera Y na kominie. Okręt wydaje się dosyć ciemny, praw¬

dopodobnie dlatego, że światło pada z drugiej strony (zwróćmy uwagę jak ciemne są stateczniki samolotów na pokładzie).

Z innych fotografii wynika jednak, że w tym czasie był malowany na kolor Standard Navy Gray. (zbiory H. & L. van Ginderen)

Lotniskowiec Lexington (CV-2) 17.09.1936 r. Widok malowania pokładu lotniczego z białymi pasami oraz skróconą nazwę

okrętu LEX na końcu pokładu. (zbiory H. & L. van Ginderen)

<»

Krążownik lekki Honolulu (CL-48) 04.06.1938 r. w malowaniu przedwojennym. W listopadzie 1943 r. Honolulu pomalowano

zgodnie ze Schematem 32 deseń 2c (patrz. cz. II). (zbiory H. & L. van Ginderen)

1

Niszczyciel Hopkins (DD-249. typ Clemson) 07.11.1939 r. Okręt w standardowym malowaniu przedwojennym z czarnymi

kapami kominów i dużym białym numerem burtowym z czarnymi cieniami. Hopkins był jednym z osiemnastu “czterofajkow-

ców" przebudowanych na szybkie trałowce i w 1940 r. otrzymał sygnaturę DMS-13. (zbiory H. & L. van Ginderen)

Okręt podwodny Tuna (SS-203, typ Tambor) 10.03.1941. Cały okręt w kolorze Glass Black (czarny błyszczący) stosowanym

przed wojną na okrętach podwodnych. (National Archives)

»

o

HŁi.-Ciekawa fotografia wykonana w trakcie przemalowywania

iTW^rSI^B^ćci^ifr-test przedwojenny Standard Navy Gray

a jesUaemwejszą. Wydaje się, że mozg to być Ocean Gray. Autor

, jakkolwiefcstosowany opefacyjnie od około 1943 r. instrukcja do (zbjory A D Baker mj

dzony w 1877 roku w sianie Iowa, współpra¬

cował z U.S. Navy już w czasie 1 wojny świa¬

towej. Zyskał on uznanie na wielu wystawach

obrazami o tematyce morskiej, ale też pejza¬

żami i martwą naturą. Jego działalność w

Camouflage Section. przez cały okres wojny,

uczyniła tego artystę największym ekspertem

amerykańskim w tej dziedzinie.

W trakcie wojny Camouflage Section

przekazywała do wszystkich dowództw U.S.

Navy kolejne wydania podręcznika'1 z opisa¬

mi nowych schematów oraz /lub modyfikacja¬

mi tych będących już w użyciu.

Schematy te, w terminologii U.S. Navy

nazwane „Measures", zostały ponumerowane

i w odróżnieniu od tych z I wojny światowej

były opracowywane dla poszczególnych ty¬

pów okrętów lub do ogólnego zastosowania

na danym akwenie.

Do momentu wprowadzenia schematów (w

okresie pokoju) okręty U.S. Navy malowane

były kolorem Standard Navy Gray (jasnosza¬

ry z odcieniem niebieskiego), wyjątkiem były

niektóre okręty podwodne pokryte Gloss

Black (czarny błyszczący). Na kadłubach

niszczycieli umieszczano duże białe numery z

charakterystycznym, czarnym cieniem. Sche¬

maty przewidywały użycie na wszystkich

okrętach numerów o małych wymiarach (24

cale = 609 mm), głównie białych. Są jednak

udokumentowane przypadki, gdy numery te

były czarne lub ciemnoszare na jasnym tle.

Poszczególne Measures opisano w porząd¬

ku chronologicznym, tak jak zostały wprowa¬

dzone.

Podręcznik SHIPS-2 ze stycznia 1941 roku

opisywał pierwsze 9 schematów (Measures 1

- 9). Wprowadzono trzy tony szarości: Light

Gray 5-L (jasnoszary neutralny). Ocean Gray

5-0 (szaroniebieski, nieco jaśniejszy od „pan-

zer grau" wozów pancernych Wehrmachtu) i

Dark Gray 5-D (bardzo ciemny neutralny sza¬

ry)-

Measure 1 Dark Gray System

Wszystkie powierzchnie poziome i piono¬

we były pomalowane na kolor ciemnoszary

Dark Gray, szczyty masztów Light Gray.

Klepki pokładu często pozostawiano w kolo¬

rze naturalnego drewna. W tym czasie,

zwłaszcza na dużych okrętach, również masz¬

ty, stanowiska kierowania ogniem (na pancer¬

nikach) i górne części kominów malowano na

Light Gray. Prawie wszystkie okręty obecne

w Pcarl Harbor w grudniu 1941 roku, były

pomalowane wg Measure I. Ten schemat był

powszechnie stosowany, szczególnie na Pacy¬

fiku do początków 1942 roku.

Plansza barwna: niszczyciel Drayton (DD-

366) str. 13.

11 Podręcznik len byt początkowo oznaczony C & R-

4 (publikacja nr 4 Burcau of Construction & Repair). W

1140 roku Bureau of Construction & Repair oraz Bureau

of Rngineering zostały połączone w jedną organizację na¬

rwaną Bureau of Sliips, a podręcznik otrzymał oznacze¬

nie SHIPS-2.

Measure 2 Graded System

Jeden z pierwszych schematów maskują¬

cych, według którego kadłub malowano, po¬

czynając od linii wodnej, kolejno trzema pa¬

sami kolorów: Dark Gray, Ocean Gray i Li¬

ght Gray. Górne krawędzie pasów były rów¬

noległe do pokładu głównego. Powierzchnie

pionowe nadbudówek miały być jasnoszare.

Na wszystkich powierzchniach poziomych po

raz pierwszy wprowadzono Deck Bluc 20-B

(ciemny szarogranatowy), który stał się stan¬

dardowym kolorem pokładów w kolejnych

schematach.

Wersja uproszczona tego malowania (w

użyciu do około połowy 1942 roku) przewi¬

dywała Ocean Gray dla powierzchni piono¬

wych kadłuba i Light Gray (lub Haze Gray 5-

H) dla pionów nadbudówek. Niektóre źródła

podają, że w ten sposób był malowany pan¬

cernik North Carolina (BB-55) tuż po wej¬

ściu do służby, według innych był to Schemat

12. Fotografie wydają się potwierdzać tę dru¬

gą możliwość. Wszyscy są zgodni, że w tym

okresie okręt miał namalowaną fałszywą falę

dziobową (patrz: Measure 5).

Plansza barwna: niszczyciel Gleaves (DD-

423) str. 13.

Measure 3 Light Gray System

Wszystkie powierzchnie pionowe w kolo¬

rze Light Gray. pokłady pokryte Dark Gray.

Był to schemat rzadko stosowany w czasie

wojny, ale przypominamy go, gdyż jego od¬

miany (Ms 13 i Ms US27) reprezentują po

dziś dzień standard malowania w U.S. Navy.

Measure 4 Black System - Destroyers

Był to wzór eksperymentalny dla niszczy¬

cieli, według którego wszystkie powierzchnie

okrętu pokrywano czarnym matowym (Duli

Black, BK). Malowanie przeznaczone do ak¬

cji nocnych okazało się niezbyt udane - w

świetle reflektorów okręt był bardziej widocz¬

ny niż zwykle. Ze względu na podobieństwo

na zdjęciach czarno-białych do Schematu 1

trudno jednoznacznie stwierdzić zastosowanie

Ms 4 w praktyce.

Measure 5 Painted Bow Wave

Schemat uzupełniający do wykorzystania

w połączeniu z innymi Measures: fałszywa

fala na dziobie o długości około 1/6 kadłuba,

malowana na dolnej części każdej burty. Pod¬

ręcznik SHIPS-2 wskazywał, że na jasno po¬

malowanych okrętach fala powinna być ciem-

nobłękitna lub ciemnoszara, z górną częścią

białą.

Na jednostkach pokrytych Dark Gray (Ms.

I) . zarys fałszywej fali powinien być wyłącz¬

nie biały White 5-U. Fotografie potwierdzają

użycie Ms 5 z Ms I na lotniskowcu Lexing-

ton (CV-2), krążowniku ciężkim Northamp-

ton (CA-26) i pancerniku Nevada (BB-36).

Pancernik :Xortli Carolina (BB-55) posiadał

fałszywą falę całkowicie białą (patrz, plansza

barwna na str. 43).

Measures 6, 7 i 8

Autorowi nie jest znana dokumentacja fo¬

tograficzna potwierdzająca fakt użycia Ms 6 i

Ms 7 na jakimś okręcie. Generalnie chodziło

o system kamuflażu mający zmylić obserwa¬

tora co do rzeczywistego typu niektórych krą¬

żowników pomalowanych kolorem Dark Gray

(Ms I). Schemat 6 miał stworzyć podobień¬

stwo krążowników lekkich typu Brooklyn do

krążowników ciężkich typu New Orleans.

Schemat 7 przewidywał pokrycie Light Gray

rufowych nadbudówek krążowników lekkich

typu Omaha, co miało upodobnić je do nisz¬

czycieli „flush-decks” (też czterokomino-

wych). Podobnie Schemat 8 - nadbudówki

rufowe pokryte Light Gray krążowników typu

Brooklyn miały doprowadzić do mylenia ich

z dużymi niszczycielami typu Porter. Zmody¬

fikowaną wersję Measure 8 przeznaczono dla

krążowników ciężkich typu New Orleans. Po¬

kryte Light Gray, miały mieć zredukowaną

długość dziobówki ciemnym pasem malowa¬

nym prawdopodobnie kolorem Dark Gray

(fałszywy uskok pokładu), który upodabniał

je do niszczycieli typu Porter. We wrześniu

1943 roku przynajmniej jeden okręt - Minne-

apolis (CA-36) był tak pomalowany (patrz

fotografia i plansza barwna na str. 14).

Measure 9 Black System - Submarines

Przeznaczony dla okrętów podwodnych -

wszystkie powierzchnie widoczne po wynu¬

rzeniu pokryte kolorem Duli Black BK (czar¬

ny matowy), podwodne - czarną farbą anty¬

korozyjną. Ten bardzo prosty schemat używa¬

no praktycznie do końca 1944 roku, choć na

początku 1943 zaczęto go zastępować Measu¬

re 10.

Malowane w ten sposób okręty były trud¬

ne do wykrycia, zwłaszcza dla obserwatorów

z powietrza. Eksperymenty wykazały, że jesz¬

cze skuteczniejszy był kolor bardzo ciemny

granatowy (tzw. Pearl Harbor Blue), jednak

ze względu na ograniczoną trwałość (do kilku

tygodni) pigmentu granatowego w tej farbie,

zastosowano Duli Black.

Plansza barwna: okręt podwodny Barb

(SS-220) str. 44.

We wrześniu 1941 roku ukazało się nowe

wydanie SHIPS-2 ze szczegółowymi wska¬

zówkami dla nowych kolorów. Dla po¬

wierzchni pionowych: Haze Gray 5-H (mgli-

stoszary o odcieniu pośrednim między Light

Gray i Ocean Gray) oraz Sea Blue 5-S (gra¬

natowy morski, podobny do Intermediate Blue

samolotów na lotniskowcach z lat 1943/44).

Dla powierzchni poziomych - w tym drew¬

nianych pokładów - wprowadzono szersze

zastosowanie Deck Blue 20-B (zob. Measure

2).

Measure 11 Sea Blue System

Schemat jednolity, opracowany, by uczy¬

nić okręt jak najmniej widocznym dla obser¬

wacji lotniczej. Przewidywał pokrycie wszyst-

II

kich powierzchni pionowych kolorem Sea

Blue, a poziomych Deck Blue. Miat zastąpić

Schemat 1. którego Dark Gray w praktyce

okazał się zbyt ciemny i zbyt neutralny w to¬

nacji (Sea Blue należał do tzw. Purple-Blue

Grays). Oficjalnie używany, zwłaszcza na

Pacyfiku, od połowy 1942 do końca 1943

roku. Dokumentacja zdjęciowa potwierdza

jego stosowanie na jednostkach desantowych

jeszcze w październiku 1944 roku w czasie

lądowania na Leyte.

Plansza barwna: pancernik Arkansas (BB-

32) str. 14.

Maesure 12 - Graded System

Zamierzony jako uproszczony Measure 2.

Camouflage Section wydała następujące zale¬

cenia: na kadłubie pas nad linią wodną do po¬

ziomu pokładu głównego w kolorze Sea Blue,

powyżej Ocean Gray. maszty powyżej komi¬

nów Haze Gray, pokłady Deck Blue. Zwróć¬

my uwagę na gradację kolorów - od najciem¬

niejszego do najjaśniejszego, patrząc od dołu.

Jeżeli okręt miał dziobówkę, część burt po¬

nad pasem Sea Blue była malowana kolorem

Ocean Gray, Lotniskowce miały pas Sea Blue

od linii wodnej do poziomu pokładu hangaro¬

wego. Schemat, szeroko stosowany przez cały

1942 roku na Atlantyku i Pacyfiku, spełniał

swoje zadanie obserwowany i z powietrza i z

powierzchni wody, niezależnie od pogody.

Okręt tak pomalowany zazwyczaj sprawiał

wrażenie bardziej oddalonego niż w rzeczy¬

wistości, ponieważ granica między kolorami

Sea Blue a Ocean Gray pod pewnymi kątami

była bliska linii horyzontu.

Plansze barwne: pancernik North Caroli-

na (BB-55) i niszczyciel Kearny (DD-432).

Measure 12 „mottled''/„splotch”

(Ms.12 Mod.)

W SHIPS-2 z września 1941 roku znala¬

zły się wytyczne do zastosowania modyfika¬

cji Ms. 12. Generalnie elementy i powierzch¬

nie okrętu umożliwiające określenie kąta kur¬

sowego miały być pokryte plamami farby. Ich

wielkość powinna być dostosowana do zakre¬

su odległości, z którego okręt mógł być naj¬

częściej obserwowany, co związane było ze

zdolnością rozdzielczą oka. Plamy mogły być

regularne lub nieregularne i można wyróżnić

dwa główne warianty tego malowania. Pierw¬

szy - rzadko stosowany - to tzw. „mottled pal¬

tem"- kolory tworzyły plamki w kształcie

meandrów - na burtach w kolorze Ocean

Gray plamki Sea Blue, na nadbudówkach

pokrytych Haze Gray plamki Ocean Gray

(patrz fotografia krążownika przeciwlotnicze¬

go Jimeau na sir. 28).

Drugi to tzw. „splotch pattern" kolory j.w.

- plamy były większe i bardziej jednolite. Od

tych wariantów istniały odstępstwa - fotogra¬

fie okrętów w tym kamuflażu pokazują, jak

wielką inwencją wykazywały się ekipy odpo¬

wiedzialne za malowanie okrętów w stocz¬

niach.

Skuteczność malowania plamistego w du¬

żej mierze zależała od warunków, w jakich

okręt był obserwowany.

Plansze barwne: „mottled pattern” - krą¬

żownik przeciwlotniczy Juneau (CL-52)

„splotch pattern"- lekki krążownik Cincinna-

ti (CL-6) str. 23. lotniskowiec Hornel (CV-8)

str. 24, niszczyciele: Trippe (DD-403), Lang

(DD-399). Farenhoh (DD-491) str. 33/34.

Measure 13 Haze Gray System

Schemat jednolity, podobny do Ms. 3,

gdzie na powierzchniach pionowych zamiast

Light Gray zastosowano Haze Gray. pokłady

Deck Blue. Ms 13, rzadko używany w czasie

wojny, znalazł szerokie zastosowanie w okre¬

sie powojennym.

Measure 14 Ocean Gray System

Schemat jednolity, wykorzystujący Ocean

Gray na wszystkich powierzchniach piono¬

wych, pokłady Deck Blue. Często okręty tak

malowane otrzymywały przy okazji kolej¬

nych wizyt w bazach bardziej złożone sche¬

maty. Używany głównie w 1943 roku, ale pod

koniec 1944 i na początku 1945, wobec ro¬

snącego zagrożenia ze strony japońskich ka¬

mikaze, nastąpił powrót do użycia operacyj¬

nego Ms. 14.

Plansza barwna: lekki lotniskowiec Inde-

pendence (CYL-22) str. 24.

Measure 15 Disruption System

Wprowadzony na nielicznych okrętach

szczególnie latem 1942 roku. Do pewnego

stopnia może być uważany za wariant Ms 12

- nieregularne plamy w trzech kolorach (Navy

Blue, Ocean Gray i Haze Gray) pokrywały

wszystkie powierzchnie pionowe kadłuba i

nadbudówek, z pokładami pomalowanymi na

Deck Blue. Możliwe, że wzór ten przewidy¬

wał użycie trzech tonów zieleni, jednak wy¬

daje się to mało prawdopodobne41, gdyż kolo¬

ry zielone wykorzystywano w U.S. Navy do¬

piero w ostatnich dwóch latach wojny, w cza¬

sie dużych operacji desantowych.

Plansza barwna na str. II okładki: pancer¬

nik Alabama (BB-60).

Measure 17

Schemat używany w drugiej połowie 1942

roku. prawdopodobnie tylko na trzech okrę¬

tach: lotniskowcu eskortowym Santee (CVE-

29 - patrz plansza barwna na str. Ml okładki),

krążowniku ciężkim Augusta (CA-31) i zbior¬

nikowcu Chicopee (AO-34). Był to schemat z

figurami geometrycznymi w kolorach Light

Gray, Haze Gray, Ocean Gray oraz Navy

Blue. pokłady Deck Blue. W przeciwieństwie

do późniejszych malowań wzór był prawie

symetryczny na obu burtach.

41 Jedyny wyjątek stanowi! pancernik Indiana tBB-

58). do którego prawdopodobnie odnoszą się dokumenty

mówiące o pancerniku pomalowanym w odcienie zielo¬

nego. działającym na południowym Pacyfiku w drugiej

połowie 1942.

W czerwcu 1942 roku, na podstawie

pierwszych konkretnych doświadczeń bojo¬

wych, Camouflage Section skierowała do

wszystkich dowództw nowe wydanie SHIPS-

2. Poza najnowszymi Measures wprowadzo¬

no do floty dwa nowe kolory: Thayer Blue 5-

B (jasnobłękitny neutralny) i Navy Blue 5-N

(ciemnogranatowy, ciemniejszy od Sea Blue z

Ms II).

Measure 10 Gray System

Przewidziany dla okrętów podwodnych i

podobnie jak w Ms 14 Ocean Gray został

wprowadzony na wszystkie struktury nawod¬

ne okrętu. W licznych przypadkach nakłada¬

no tę farbę, pozostawiając powierzchnie po¬

ziome czarne z poprzedniego Ms 9 i uzysku¬

jąc w ten sposób pewnie efekt rozmycia mię¬

dzy dwoma kolorami. Schemat ten był po¬

wszechnie używany na Pacyfiku w latach

1943/44. wprowadzany przez liczne stocznie

produkujące oceaniczne okręty podwodne

typu Gulo.

Ms 10 zapewniał niską widzialność okrętu

po wynurzeniu, obserwowany z powietrza na¬

wet po zanurzeniu był bardzo widoczny. Prze¬

znaczony dla okrętów podwodnych operują¬

cych na obszarze, gdzie występowało niewiel¬

kie zagrożenie ze strony lotnictwa nieprzyja¬

ciela.

Plansza barwna: okręt podwodny Permit

(SS-178) str. 44.

Measure 16 Thayer System

Schemat ten zaczęto używać w 1943 roku

i niektóre okręty służyły z takim malowaniem

na północnych wodach Atlantyku aż do po¬

czątków 1945 roku. W Ms 16 powierzchnie

pionowe okrętów były pomalowane na biało

z wielokątami i rombami w kolorze Thayer

Blue (jasnobłękitny neutralny). Schemat był

różny po obu burtach, a pokłady malowano

jak zwykle na Deck Blue. Thayer System był

pod wieloma względami podobny do Western

Approaches Scherne Royal Navy. co nie dzi¬

wi, biorąc pod uwagę obszar operacyjny

Atlantyku północnego, dla którego oba kamu¬

flaże zostały wymyślone.

Measure 16 zawdzięcza swoją nazwę

amerykańskiemu malarzowi Abbottowi Hen¬

dersonowi Thayer'owi (1849-1921), który w

czasie I wojny światowej współpracował z

Camouflage Research Center. To właśnie

Thayer opracował teoretyczną koncepcję ma¬

lowania maskującego okrętu w warunkach

arktycznych, co zostało wykorzystane w II

wojnie światowej. Zauważył m.in., że masko¬

wanie jest skuteczniejsze, gdy stosuje się ko¬

lory generalnie jaśniejsze niż ciemne, opiera¬

jąc się na tzw. Zjawisku Purkyniego51. Przy

51 Purkynć (Purkinje). Jan Eyangelisla (1787-1869).

czeski fizjolog i anatom, profesor uniwersytetów we

Wrocławiu i Pradze, członek francuskiej Akademii Nauk.

Dokonał odkryć z zakresu anatomii mikroskopowej i fi¬

zjologii zmysłów: Zjawisko Purkyniego zmiana wraż¬

liwości oka na barwy podczas adaptacji do ciemności np.

o zmroku najjaśniejsza wydaje się barwa jasnoniebieska.

12

Niszczyciel Drayton (DD-366, typ Ma han). Schemat 1 Dark Cray System - powierzchnie pionowe i pokłady Dark Gray, maszt powyżej dalocelownika Light Gray.

Wygląd okrętu z początku 1942 roku. gdy wchodził w skład Task Force 11 (Flota Pacyfiku, osłona lotniskowca Lexington /CV-2).

Niszczyciel Gleaves (DD-423, typ Gleaves). Schemat 2 Dark Gray System - w dostępnych źródłach występują spore rozbieżności w opisie tego schematu. S. Terzibaschitsch

w swojej książce o niszczycielach U.S. Navy podaje dwa kolory: Dark Gray i Light Gray, natomiast M. Brescia w "Storia Militare" nr 15/94 podaje jeszcze trzeci kolor Ocean

Gray. Jedyna dostępna fotografia Gleavesa wydaje się to potwierdzać - od linii wodnej pasy równoległe do pokładu głównego Dark Gray i Ocean Gray, powyżej Light Gray,

pokłady Deck Blue, dachy wież Dark Gray. Zwraca uwagę nietypowe umieszczenie numeru okrętu przed uskokiem pokładu. Rzadko stosowany schemat. Atlantyk 1941 r.

Ciężki krążownik Minneapolis (CA-36). Schemat 8 - powierzchnie pionowe Light Gray, pas na kadłubie (fałszywy uskok pokładu) i podest katapulty Dark Gray. pokłady Deck Blue.

Przykład klasycznego kamuflażu: ciężki krążownik typu New Orleans "udaje" jeden z niszczycieli typu Porter. Zwraca uwagę namalowana na rufowej nadbudówce tratwa Carley'a.

Pacyfik, wrzesień 1943 r.

Pancernik Arkansas (BB-32). Schemat 11 Sea Blue System. Atlantyk, luty 1942 r.

niskim poziomie światia (np. w nocy) panele

jasnobłękitne Schematu 16 wydawały się o

wiele jaśniejsze niż w dzień - okręt był bar¬

dzo jasny, co znakomicie redukowało jego wi¬

dzialność. W dzień niebieski na tyle kontra¬

stował z białym, że utrudniał określenie np.

kursu.

Kamuflaż jest skuteczniejszy, gdy pokryty

nim obiekt zatraca swoją trójwymiarowość

(Thaycr zaobserwował takie sposoby masko¬

wania w święcie zwierząt). Aby osiągnąć ten

efekt, należało zredukować cienie powstające

na powierzchniach pionowych okrętu. Roz¬

wiązaniem było pokrycie kolorem białym

(White 5-U) dolnych powierzchni wystają¬

cych poziomych elementów (np. pomostów)

oraz pionowych powierzchni tuż pod nimi

(tam gdzie cień był najmocniejszy). Ten spo¬

sób. zwany redukcją cienia („counter sha-

ding"), stosowano też z innymi schematami

(m.in. Ms 22 i Ms 33).

Plansza barwna: korweta Surprise (PG-63)

na str. III okładki.

Measure 21 Navy Blue System

Może być uznany za ostateczny wynik

ewolucji jednobarwnych schematów maskują¬

cych ogólnego przeznaczenia, wywodzący się

bezpośrednio z doświadczeń z Ms 11: Sea

Blue często okazywał się zbyt jasny, zwłasz¬

cza obserwowany z powietrza i Camouflage

Section wydała instrukcje, by do wszystkich

powierzchni pionowych zastosowano Navy

Blue.

Dla pokładów przewidziano oczywiście

Deck Blue, ale nie brakowało przypadków,

gdzie Navy Blue był jedynym kolorem wpro¬

wadzonym na konkretnej jednostce. Jednym z

tych wyjątków był pancernik New Jersey

(BB-62), którego metalowe pokłady w 1944

roku zostały pomalowane na Navy Blue, a po¬

kryte drewnem części pozostały w naturalnym

kolorze.

Powszechny na Pacyfiku Ms 21 był uży¬

wany głównie w 1943 roku i w okresie mię¬

dzy końcem 1944 a końcem 1945 roku.

Plansza barwna: ciężki krążownik Nor-

thampton (CA-25) str. 43.

Measure 22 Graded System

Był jednym z najbardziej znanych schema¬

tów, występujący również w innych flotach

alianckich. Używany nieprzerwanie przez

U.S. Navy od końca 1943 roku do końca

wojny na wszystkich teatrach działań, w nie¬

których przypadkach pozostał w użyciu do

1947 roku. Ms 22 opierał się na koncepcji

schematu maskującego o stopniowanych ko¬

lorach (ciemne od dołu i jasne u góry), które¬

mu dały początek Ms 2 i Ms 12. Powierzch¬

nie pionowe kadłuba, od linii wodnej do naj¬

niższego punktu pokładu, były pokryte pasem

Navy Blue. pozostała część kadłuba i piono¬

we powierzchnie nadbudówek były w Haze

Gray. Podział między dwoma kolorami byt

linią prostą równoległą do linii wodnej.

Wszystkie pokłady były w kolorze Deck

Blue. Stosowano redukcję cienia („counter

shading” -- opis patrz Ms 16). Schemat ten

był najskuteczniejszy, gdy okręt był w pełnym

świetle (patrz też uwagi dotyczące skuteczno¬

ści Ms 12).

Podobne malowanie wprowadziła Royal

Navy (Admirality Standard Scheme z 1944/

45). Ms 22 zastosowano też na okrętach fran¬

cuskich walczących u boku aliantów.

Plansza barwna: niszczyciel Mugford

(DD-389) str. 44.

Measure 12/2a

Wariant pierwotnego Ms 12, traktowany

jako uaktualnienie Ms 22. Pozostał pas Navy

Blue na kadłubie, od linii wodnej do pokładu

głównego (możliwe, że stosowano zamiennie

kolor Navy Gray z braku pigmentu granato¬

wego potrzebnego do uzyskania Navy Blue).

Pozostałe struktury pionowe malowano na

Ocean Gray, pokłady jak zwykle Deck Blue.

Był to szczególnie skuteczny schemat prze¬

ciw kamikaze.

Najbardziej znana dokumentacja fotogra¬

ficzna zastosowania Ms 12/2a dotyczy lotni¬

skowców: Lexington (CV-I6), Bon Homme

Richard (CN-31) i Hancock (CV-19) w okre¬

sie marzec-maj 1945 roku.

Schemat ten został opisany w ostatnim nu¬

merze S11IPS - 2 z marca 1945 roku, nato¬

miast SHIPS - 2 z marca 1943 roku wprowa¬

dzał nowe Schematy 31, 32, 33, które zosta¬

ną opisane w części II opracowania.

Pokłady lotniskowców

Pokłady lotnicze lotniskowców US Navy

pokryte były drewnem i do około 1941 roku

impregnowano jc na kolor mahoniu. Wzdłuż

całego pokładu malowano białe lub żółte li¬

nie (ciągłe lub przerywane).

W latach 30-tych poszczególne okręty jed¬

nego typu były praktycznie nie do odróżnie¬

nia. Aby ułatwić pilotom zadanie, stosowano

dodatkowe oznaczenia: Enterprise (CV-6) na

przednim krańcu pokładu miał namalowane

białe litery EN czytane od dziobu, Yorktown

(CV-5) miał na kominie dużą literę Y w ko¬

lorze czarnym, Saratoga (CV-3) i Lexington

(CV-2) nosiły skróty SARA i LEX (białe) na

rufowym krańcu pokładu (czytane od rufy).

Na kominie Saratogi dodatkowo namalowano

czarny pionowy pas (po obu stronach).

W 1942 roku pokłady barwiono na grana¬

towo, a od 1943 roku stosowano tzw. Blue

Flight Deck Stain (No.21), później zaczęto też

używać nieco ciemniejszego Deck Blue Stain

(No.20). Niezależnie od koloru pokładu lotni¬

czego, wszystkie inne pokłady (pomostów

itp.) malowano Deck Blue 20-B (z wyjątkiem

Schematu 1).

Po 1943 roku na obu krańcach pokładu za¬

częto malować numery, zazwyczaj w kolorze

czarnym lub Deck Blue. Na pokładach lotni¬

skowców nigdy nie stosowano plam kamufla¬

żowych.

Kolory

Ustalenie rzeczywistych odcieni farb nie

jest sprawą prostą. Autor korzystał z dostęp¬

nej światowej literatury, w której jednak ma¬

lowanie okrętów traktowane jest często po¬

bieżnie (wyjątkiem są fundamentalne prace

znanych autorytetów w tej dziedzinie T. Wal-

kowiaka i L. Sowińskiego). Bardzo pomocne

są nieliczne kolorowe fotografie z tego okre¬

su, jednak należy być ostrożnym z wyciąga¬

niem ostatecznych wniosków - nawet fotogra¬

fie jednego okrętu, wykonane w tym samym

czasie, mają różne dominanty barwne. Anali¬

zując kontrasty na fotografiach czarno-bia¬

łych, należy zwrócić uwagę na różną odbijal-

ność promieni słonecznych od różnie położo¬

nych względem nich powierzchni. Przykładem

może być Deck Blue - mimo iż nieco ciem¬

niejszy od Sea Blue, pokryte nim pokłady (a

więc powierzchnie poziome odbijające naj¬

więcej światła) prawie zawsze wydają się ja¬

śniejsze.

Nazwy kolorów stosowanych w U.S.

Navy, w nawiasach numery sugerowanych

przez Autora emalii Humbrola:

White, 5-U (34)

Thayer Blue, 5-B (89)

Pale Gray, 5-P (1 część 34 i 1 część 147)

Sea Blue, 5-S (96)

Light Gray, 5-L (147)

Navy Blue, 5-N (1 cz. 104 i 1 cz. 77)

Haze Gray, 5-H (64)

Deck Blue, 20-B (2 cz. 96 i 1 c/,.104)

Ocean Gray, 5-0 (145)

Dark Gray. 5-D (32)

Dul! Black, BK (33)

Kolory uszeregowano od najjaśniejszego

do najciemniejszego.

Nicuwzględniony powyżej Standard Navy

Gray, stosowany przed wojną, byl jasnoszary

z odcieniem niebieskiego.

Wg T. Walkowiaka i L. Sowińskiego farba

White 5-U była produkowana na bazie oleju i

żeby zneutralizować żółtawy odcień, dodawa¬

no niewidką ilość barwnika niebieskiego (za¬

leżną od producenta).

Od września 1941 roku farby przygotowy¬

wano przez zmieszanie White 5-U z barwni¬

kiem ciemno granatowoczarnym w różnych

proporcjach, a uzyskane kolory należały do

tzw. Purple-Blue Grays (Haze Gray, Ocean

Gray, Sea Blue, Navy Blue, Deck Blue).

Light Gray i Dark Gray w początkowym

okresie wojny były neutralnie szare (tylko

biały i czarny w odpowiednich proporcjach).

Pale Gray stosowany byl ze schematami

opisanymi w cz. 11.

Farby stosowane w czasie wojny były ma¬

towe.

Pigment niebieski pod wpływem promieni

słonecznych tracił intensywność, poza tym

farby poddane działaniu czynników atmosfe¬

rycznych i słonej wody zmieniały po pewnym

czasie swój odcień.

Część podwodna okrętów nawodnych ma¬

lowana była kolorem czerwonym matowym.

15

Schematy wraz t kolorami stosowane w U.S. Navy w latach 1941 - 1945

Schemat

Measure

Kolory

powierzchnie powierzchnie

pionowe poziome

Zastosowanie i uwagi

1 Dark Gray System

Dark Gray 5-D

Light Gray 5-L

Dark Gray 5-D Pacyfik

różne typy okrętów

2

Graded System Dark Gray 5-D

Ocean Gray 5-0

Light Gray 5-L

Dark Gray 5-D Atlantyk

krążowniki, niszczyciele:

McCormick (DD-223)

Reuben James (DD-245)

Gleaves (DD-423) 1941 r.

3

Light Gray System Light Gray 5-L Dark Gray 5-D

Atlantyk, Pacyfik

różne typy okrętów

4

Black System-Destroyers Duli Black BK

niszczyciele

rzadko stosowany

5

Painted Bow Wave White 5-U

Lexington (CV-2) 1939-40 r.

Nevada (BB-36) 1941 r.

North Carolina (BB-55) 194Ir.

Northampton (CA-26) 1941 r.

6

6in cruiser simulating 8in cruiser Dark Gray 5-D

Light Gray 5-L

Deck Blue 20-D krążowniki

7

4 - funnel cruiser simulating 4 - funnel destroyer

8

6in cruiser simulating 2 - funnel destroyer Minneapolis (CA-36) 09.1943 r.

9

Black System - Submarines Duli Black BK

Pacyfik

okręty podwodne

10 Gray System - Submarines Ocean Gray 5-0

Pacyfik

okręty podwodne

11 Sea Blue System Sea Blue 5-S Deck Blue 20-B

Pacyfik, M. Śródziemne

wszystkie typy okrętów

16

12 Graded System

„splotch pattern"

„mottled pattern’’

Sea Blue 5-S

Ocean Gray 5-0

Haze Gray 5-H

Deck Blue 20-B Atlantyk, Pacyfik

wszystkie typy okrętów

w niektórych źródłach wersje

"splotch” i “mottled" określane

są jako Ms.12 Mod.

12/2a

Graded System Navy Blue 5-N Deck Blue 20-B

Pacyfik

prawdopodobnie

Bon Homme Richard (CV-31)

1945 r.

Hancock (CV-19) 1945 r.

Amsterdam (CL-101) 1945 r.

13 Haze Gray System Haze Gray 5-H Deck Blue 20-B różne typy okrętów

14

Ocean Gray System Ocean Gray 5-0 Deck Blue 20-B różne typy okrętów

15 Disruption System

Navy Blue 5-N

Ocean Gray 5-0

Haze Gray 5-H

rzadko stosowany

Alabama (BB-60) 1942 r.

Indiana (BB-58) 1942 r.

Hobson (DD-464) 1942 r.

16 Thayer System Thayer Blue 5-B

White 5-U

Deck Blue 20-B

Atlantyk, Pacyfik

krążowniki

niszczyciele eskortowe

eskortowce

Nashville (CL-43) 10.1944 r.

Warrington (DD-384) 1943 r.

Sampson (DD-394) 1943 r.

Davis (DD-395) 1943 r.

Surprise (PG-63) 1944 r.

17 Navy Blue 5-N

Ocean Gray 5-0

Haze Gray 5-H

Light Gray 5-L

Deck Blue 20-B tylko w 1942:

Santee (CVE-29)

Augusta (CA-31)

Chicopee (AO-34)

21

Navy Blue System Navy Blue 5-N Deck Blue 20-B wszystkie typy okrętów

22

Graded System Navy Blue 5-N

Haze Gray 5-H

Deck Blue 20-B Atlantyk, Pacyfik

wszystkie typy okrętów

W ostatniej kolumnie w przypadku rzadko stosowanych schematów wymieniono okręty, których dostępne zdjęcia pozwalają stwierdzić

fakt użycia danego malowania.

Schematy 31, 31a, 32, 33 zostaną omówione w części II opracowania.

17

18

Trałowiec Raven (AM-55) 12.04.1941, Norfolk Navy Yard. Okręt pomalowany zgodnie ze Schematem 1 - powierzchnie

pionowe i poziome Dark Gray. maszt powyżej komina Light Gray. Zwraca uwagę duży biały numer burtowy (bez cieni) oraz

kokarda sił minowych. (zbiory A.D. Baker III)

Ciężki krążownik Northampton (CA-26). Brisbane. Australia, 05.08.1942 r. Schemat 1 Dark Gray uzupełniony Schematem

5 Painted Bow Wave. Cały okręt w kolorze ciemnoszarym, struktura masztu powyżej komina Light Gray. Fałszywy zarys fali

dziobowej biały. (zbiory A.D. Baker III)

numer

maszt powyżej

przepłynął wraz

niskowca Hornet (CV-

(.zbiory A.D. Baker Ili)

¥*•*

|| [V

Gray lub co bardzie prawdopoc

Znakomity przykład kamuflażu ■

na rufowej nadbudówce tratwa

żadnych różnic.

Okręt podwodny Scorpion (SS-278, typ Gato) przełom 1942/43. Schemat 9 Black System - wszystkie powierzchnie w

kolorze Duli Black (czarny matowy). Okręt ten zaginął w lutym 1944 r. na wschodnim Pacyfiku. (Nationales Archives)

Okręt podwodny Robalo (SS-273, typ Gato), próby na jeziorze Michigan 15.10.1943 r. Schemat 9. 26.07.1944 zatonął w

wyniku prawdopodobnie eksplozji na zachód od wyspy Palawan. (Nationales Archives)

Lekki krążownik Cincinnati (CL-6, typ Omaha). Schemat 12 Graded System ("splołch") - kolory Sea Blue, Ocean Gray, Haze Gray. pokłady Deck Blue. Atlantyk, 1942 r..

M W

Lekki krążownik przeciwlotniczy Juneau (CL-52, typ Atlanta). Nadbudówki Schemat 12 Graded System ("mottled pattem") w kolorach Haze Gray i Ocean Gray. Burty w

eksperymentalnym kamuflażu złożonym z kolorów Light Gray, Haze Gray, Ocean Gray, Navy Blue, White, pokłady Deck Blue. Atlantyk, 1942 r.

w -

Lotniskowiec Hornel (CV-8). Schemat 12 ("splotch"). Pacyfik, Rajd na Tokio, kwiecień 1942 r.

Lekki lotniskowiec Independence (CVL-22). Schemat 14 Ocean Cray System - powierzchnie pionowe Ocean Gray, pokłady Deck Blue. Okręt nie posiadał numeru malowanego na pokładzie. Pacyfik, kwiecień 1943 r.

Pancernik Maryland (BB-46) 02.09.1942 r. w Puget Sound. Fotografia przedstawia okręt pomalowany wg Schematu 11 (Sea Blue) lub Schematu 21 (Navy Blue). Te dwa schematy jednolite na fotografiach czarno-białych są praktycznie nie do odróż¬ nienia - może pomóc jedynie data wykonania fotografii. Jeżeli była zrobiona przed czerwcem 1942 (wprowadzenie Navy Blue) prawie na pewno jest to Ms 11 (okręty w bardzo podobnym jednolitym Ms. 1 Dark Gray miały jaśniejsze maszty czy struktury powyżej kominów). Najtrudniej jest określić schemat malowania jednolitego na fotografiach wykonanych od czerwca 1942 do końca tego roku. Również jednolity: Ms 14 Ocean Gray był rozróżnialnie jaśniejszy (choć też można się pomylić).

(zbiory A.D. Baker III)

M *1

Niszczyciel Jarvis (DD-393, typ Bagley) Marę Island, 08.05.1942 r. Schemat 11 Sea Blue System. Porównanie Sea Blue

na tej fotografii i ciemniejszego Navy Blue Schematu 21 nie wykazuje prawie żadnych różnic.

Ms 11 wprowadzony we wrześniu 1941 r. należał do schematów "drugiej generacji’’ w których tzw. Purple-Blue Grays w

miejsce kolorów neutralnych. Jednakże ciemniejsze schematy do których należał Ma 11 dobrze maskowały okręt podczas

obserwacji z powietrza. (zbiory A.D. Baker III)

Trałowiec Admirable (AM-136) 25.04.1943 r. Prawdopodobnie Schemat 12 pierwotny - pas od linii wodnej do pokładu

głównego Sea Blue - jego górna krawędź wznosi się wraz z linią wzniosu pokładu. Powyżej Ocean Gray. Schemat bardzo

podobny do Schematu 22. Data wykonania fotografii wskazuje właśnie na ten ostatni, jednak w Ms 22 górna krawędź pasa

powinna być równoległa do linii wodnej co prezentuje poniższa fotografia trałowca Pivot (AM-276). Również kontrasty mię-

(zbiory A.D. Baker III) dzy kolorami Ms 22 były większe (Navy Blue i Haze Gray)

Krążownik

Juneau cztery miesiące później 01.06.1942 r. Nadbudówki jak na fotografii poprzedniej, burty w eksperymentalnym kamu¬

flażu złożonym z Light Gray, Haze Gray, Ocean Gray, Navy Blue i White. To malowanie przedstawiono na planszy koloro¬

wej (zbiory A.D. Baker III)

« 9

Lotniskowiec Hornet (CV-8, typ Yorktown). Pearl Harbor, 05.1942. po rajdzie na Tokio. Shemat 12 „splotch pattern"

Mod )' (zbiory A.D. Baker III)

i a

jj$ -441#

r Y/iffo, H.y. jui.y-e-«3 CYHCf/YA/fi/r/

Cincinnatt (CL-6, typ Omaha) New York Navy Yard, 08.08.1942. W porównaniu z okrętami z poprzedniej

burcie są bardziej „poszarpane", więcej jest też plam jaśniejszych (Ocean Gray). Prawa burta tego okrętu

a na planszy kolorowej. (zbiory A. D. Baker III)

Niszczyciel Kerany (DD-432, typ Gleaves). Schemat 12 Graded System - wersja pierwotna - pas od linii wodnej do poziomu pokładu głównego Sea Blue. powyżej Ocean Cray,

szczyt masztu Haze Gray. Pokłady i dachy wież Deck Blue. Północny Atlantyk, październik 1941 r.

Niszczyciel Trippe (DD-403, typ Benliam). Schemat 12 Graded System eskorty lotniskowca Ranger. Atlantyk, maj 1942 r.

- wersja późniejsza "splotch" - zamiast poziomych pasów kolory j.w. tworzą plamy. Okręt należał do

Niszczyciel Lang (DD-399, typ Benham). Dość niezwykły przykład Schematu 12 "splotch" - plamy o łamanaych krawędziach przypominają nieco późniejsze schematy 31, 32, 33 (zostaną omówione w cz. II opracowania). Okręt służył przez rok na Atlantyku w eskorcie lotniskowca Wasp (CV-7). W połowie 1942 powrócił do Floty Pacyfiku. Wygląd okrętu z tego okresu.

Niszczyciel Farenholt (DD-399. typ Gleaves), przykład ciekawej interpretacji prawdopodobnie Schematu 12 (Sea Blue, Ocean Gray, Haze Gray). Kolory plam. ich rozkład i kształt rekonstruowano z fotografii. Pacyfik, czerwiec 1942 r.

A.D. Baker

Lekki krążownik Brooklyn (CL-40), Atlantyk, 26.05.1942 r. Ms. 12 „splotch”. Brooklyn byt jednym z tych okrętów U.S. Navy,

które w czasie wojny nie służyły na Pacyfiku. (zbiory A.D. Baker III)

Oh sCiAL PHOTOGRaPH m 10 M &BŁEASED FOK PUBLICATIOJi

Niszczyciel Roe (DD-418. typ Sims). Atlantyk. 04.06.1942 r. Dwanaście dni później Roe wraz z niszczycielami Eberle i

Ericsson wypłyną! z Halifaxu do Wielkiej Brytanii w osłonie czterech transportowców (konwój NA 11). (zbiory A.D. Baker III)

Niszczyciel Meredith (DD-434. typ Gleaves), Suva, Fidżi, 23.06.1942 r. (zbiory A.D. Baker III)

w

jl

v V C _=* ywo, -y/

' 'i~:‘ -i^w..' ia^F^aa.. ■ cCl-rJ

S~~ Vł

r*> *>■**')

■ ■

Niszczyciel Plunkett (DD-431, typ Gleaves) New York Navy Yard. Fotografia wykonana 05.08.1942 r. dzień przed wypłynię¬

ciem okrętu do Wielkiej Brytanii w składzie Task Force 38 (osłona konwoju AT. 18). (zbiory A.D. Baker III)

491

Niszczyciel Farenholt (DD-491, typ Gleaves) Pacyfik. 24.08.1942. Prawa burta tego okrętu przedstawiona została na plan¬

szy barwnej. Przy jej malowaniu Autor opierał się na fotografii wykonanej kilka miesięcy wcześniej w innych warunkach.

Kontrasty na tej fotografii wydają się zbyt małe a kolory zbyt ciemne by zaliczyć to malowanie do Schematu 12 “splotch"

(Sea Blue, Ocean Gray, Haze Gray). Może był to jednak jeden z "zielonych” niszczycieli o których mowa w niektórych

źródłach ? Z braku wiarygodnych informacji kwestia ta pozostaje otwarta. Dobry przykład malowania, które wymagającego

modelarza może przyprawić o ból głowy. (zbiory A.D. Baker III) W 5C

Niszczyciel Mac Leish (DD-220, typ Clemson), 1942. By) jednym z dziewięciu niszczycieli gładkopokładowych operujących

w strefie Wschodniej Granicy Morskiej (Flota Atlantyku). (zbiory A.D. Baker III)

Trałowiec Raven (AM-55), 28.05.1942. Na okręcie użyto prawdopodobnie tylko dwóch kolorów - kontrasty na nadbudówkach

są takie same jak na kadłubie. Zwraca uwagę jasna plama na dziobie okrętu (Light Gray ?). (zbiory A.D. Baker III) NOT TO BE RET,E A SEP

POR PUBLJCATION

ił,5.5. Rkven

UOGFOUŻ łtfWWWD TOBTSMOU

40

Tender lotniczy Biscayne (AVP-11, typ Bernegat), 07.05.1942 r. (zbiory A.D. Baker III)

Patrolowiec pomocniczy Plymouth (PA-57), 21.08.1942 r. Ms 12 „splotch" złożony z dwóch kolorów, prawdopodobnie Sea

Blue i Ocean Gray. Rozkład i wielkość plam na obu burtach tego okrętu była prawie identyczna. (zbiory A.D. Baker III)

41

(zbiory A.D. Baker III) Ścigacz okrętów podwodnych PC-461, 1942 r. Zwraca uwagę biały numer wraz z sygnaturą

Trałowiec YMS-21, Norfolk Navy Yard. Portsmouth. 02.06.1942 r. Jeden z wielu małych trałowców przeznaczonych do osło¬

ny portów baz i stoczni (sygnatura Y odnosi się do Yard). Plamy koloru najciemniejszego Sea Blue nie kończą się równo

z pokładem ale są również na osłonie działa na dziobie i na dolnej części nadbudówki. (zbiory A.D. Baker III) ofFlOIAL, PHOTOGRAP1"

NOT TO BE P. ELE A SET

KOR f’T'RT; ■ TION

Pancernik North Carolina (BB-55). Schemat 12 Graded System i Schemat 5 Painted Bow Wave - dość niezwykłe połączenie. Według instrukcji Schematu 12 pas Sea Blue malowany był od najniższego punktu pokładu, równolegle do pokładu głównego. North Carolina był okrętem gładkopokładowym, więc całe burty były pokryte tym kolorem. Nadbudówki Ocean Gray, szczyt wieży dowodzenia Haze Gray. pokłady Deck Blue. Odkos fali dziobowej w kolorze białym. Atlantyk, 1941 r.

Ciężki krążownik Northampton (CA-25). Schemat 21 Navy Blue System - powierzchnie pionowe Navy Blue. pokłady Deck Blue. Wygląd okrętu w dniu zatopienia koło Przylądka Tassafaronga. 30 listopada 1942 r.

- W

Niszczyciel Mugford (DD-389, typ Gridley). Schemat 22 Graded System - pas od najniższego punktu pokładu równolegle do linii wodnej Navy Blue. powierzchnie pionowe powyżej Haze Gray, pokład Deck Blue. Pacyfik, luty 1945 r.

Okręt podwodny Barb (SS-220, typ Galo). Schemat 9 Black System - Submarines - wszystkie powierzchnie Duli Black. Pacyfik, styczeń 1944 r.

Okręt podwodny Permit (SS-178, typ Perch). Schemat 10 Gray System - Submarines - wszystkie powierzchnie Ocean Gray. Pacyfik, początek 1944 r.

Zaplecze floty - okręt warsztatowy Vulcan (AR-5),10.06.1942. W październiku T941 r. jego załoga wyremontowała na Islan¬

dii uszkodzony torpedą niszczyciel Kearny (DD-432). Kearny został przedstawiony na planszy barwnej jako przykład pierwot¬

nego Ms 12. (zbiory A.D. Baker III) * W ■

(zbiory A.D. Baker III)

(zbiory A.D. Baker III)

Niszczyciel eskortowy Cannon (DE-99), 15.05.1943, Ms 21.

Trałowiec YMS-145, uwaga na kokardę i biały numer przy uskoku pokładu

Wił I AM1

50

Pancernik Nevada (BB-36), 02.09.1943 r. Znakomity prz

Navy Blue od linii wodnej do najniższego punktu pokładu

granica pasa jest równoległa do linii wodnej. Pokłady wież

Czternaście miesięcy później, w listopadzie 1944 r.

31a/6B.

Niszczyciel Wilkes (DD-441, typ Gteaveś), 10.05.1943 r„ Ms 22. Pokłady, dachy wież artylerii głównej i wyrzutnie torpedowe w kolorze Deck Blue. ,7hinn/ A n im

- / ZLr a

••urnę*

■

1

Niszczyciel John A. Bole (DD-755. typ Allen M. Sumner) w 1947 r.. Schemat 22 Graded System. (zbiory A.D. Baker III)

Trałowiec Raveń (AM-55) 28.08.1942. Prawdopodobnie kamuflaż eksperymentalny w kolorach Sea Blue i Haze Gray. Byc

może jest_to wersja Schematu 12. Ze względu na brak danych na temat tego malowania Autor będzie wdzięczny Czytelni¬

kom za informacje. (zbiory A.D. Baker III)

Prawa burta

Lotniskowiec eskortowy Sanlee (CVE-29). Schemat 17 - kolory Navy Blue, Ocean Gray. Haze Gray. Light Gray, pokłady Deck Blue. Według niektórych źródeł kamuflaż obu burt był identyczny, jednak fotografie wykazały drobne różnice. Lądowanie w Afryce Północnej, październik 1942 r.

Korweta Surprise (PG-63. eks-bryt. Heliotrope, typ Flower). Schemat 16 Thayer System - powierzchnie pionowe White i Thayer Blue, pokłady Deck Blue. Atlantyk. 1944 r.

ISBN 83-908942-3-8

Krążownik ciężki Minneapolis (CA-36, typ New Orleans). Schemat 11 Sea Blue System - powierzchnie pionowe Sea Blue. pokłady Deck Blue. Pearl Harbor, 09.09.1943 r. (Fot. U.S. Navy via "Warsliip International")

Pancernik Alabama (BB-60, typ South Dakota). Schemat 12 "splotch"- powierzchnie pionowe w kolorach Ocean Gray i Sea Blue, pokłady Deck Blue. Casco Bay. 12.1942 r. (Fot. U.S. Navy via "Warsliip International")

Krążownik Minneapolis (CA-3f>, typ New Orleans). Schemat II Sea pokłady Deck Blue. Pearl Harbor, 09.09.1943 r.

tern - powierzchnie pionowe Sea Blue, (Fot. U.S. Navy via "Warsliip lute mano,.