P`aP`aP`aP`akrNa sahavaokrNa sahavaokrNa sahavaokrNa sahavao

373

]psaMhar ]psaMhar ]psaMhar ]psaMhar

P`aacaIna marazI saaih%yaacaI prMpra samaRw Aaho. yaa prMprot AaSaya¹ivaYayaaMcaIÊ

AiBavya@t jaaiNavaaMcaI ivaivaQata AapNaasa idsaUna yaoto. %yaamaQyao naaqaÊ mahanauBaavaÊ vaarkrI [.

pMqaaMcaa va saUfIÊ iK`stIÊ jaOna [.Qamaa-tIla saMtaMcyaa saaih%yaacaaÊ vaOcaairk jaaiNavaaMcaa samaavaoSa

haotao. yaa sava-ca pMqaaMtIla AaiNa Qamaa-tIla saaihi%yakaMnaI idlaolyaa yaaogadanaatUna p`acaIna marazI

saaih%ya bahrlaolao Aaplyaalaa idsato.%yaamaQyao mauislama marazI saMt va SaaihraMnaI kolaolaI kamaigarI

mah<vaacaI AaiNa laxaNaIya ASaI Aaho.

P`astut p`baMQaacyaa pihlyaa p`krNaamaQyao ‘p`acaIna mauislama kvaIMcaI kavyaprMpra’

SaaoQaNyaacaa p`ya%na kolaa Aaho. hI prMpra SaaoQat Asatanaa mauislama kvaIMcaa ]dyaÊ %yaaMnaI

kolaolaI kavyainaima-tIÊ hataLlaolao ivaYayaÊ BaaYaaÊ rcanaaivaSaoYa [. GaTkaMcaa ivacaar yaoqao kolaa

Aaho. [slaama Qama- ha maUL ArbasqaanaatIla. %yaacaa p`saar jagaBar Jaalaa tsaa tao BaartathI

Jaalaa. %yaa AnauYaMgaanao p`stut p`krNaacyaa sauÉvaatIlaaca mauislamaaMcao ‘BaartatIla Aagamana va

Baartat [slaama Qamaa-caa svaIkar’ yaa GaTnaa ivacaarat Gaotlyaa Aahot. %yaanaMtr

Bai@tsaaih%yaacaI %yaa kaLcaI BaartatIla paSva-BaUmaI paihlaI Aaho. mauislama marazI saMtaMcaa

]dya haoNyaasa BaartatIla Ba@tI caLvaLIÊ saUfI saMtaMcaa ]darmatvaadI Bai@tmaaga- AaiNa ihMdUÊ

[slaama Qamaa-tIla inamaa-Na Jaalaolao saamaMjasya [.GaTnaa karNaIBaUt zrlaolyaa Aaplyaalaa idsaUna

yaotat.

kaLacyaa dRYTInao pihlaa saMt SaoK mahMmad haoya. SaoK mahMmadacyaa cair~acaa

AaZavaa Gao}na %yaaMcaI vaa=\mayainaima-tI AByaasalaI Aaho. ‘yaaogasaMga`ama’Ê ‘pvanaivajaya’Ê

‘inaYklaMkp`baaoQa’ ho ga`Mqa va ‘madalasaa’Ê ‘gaayaka’ [. CaoTI p`krNaoÊ ABaMgaÊ $pkoÊ Baa$DoÊ

[%yaadI sva$paMcaI %yaaMcaI vaa=\mayainaima-tI Aaho. yaa sava-ca rcanaaMcaa ek~ AByaasa kolaa Aaho.

%yaamaQyao Eaao%yaaMnaa ivanavaNaIÊ sad~gau$ gaaOrvaÊ AMQaEawa kma-kaMD va maUit-pUjaolaa ivaraoQaÊ

saaQausaMtaMcaa maihmaaÊ mausalamaana kaoNa? ba`a*maNa kaoNa? pMZrI va iva{la maihmaaÊ hrI va Allaa

ekcaÊ mahMmad vaaNaIÊ Aa%mapr rcanaa mausalamaana Asalyaacao duÁK AaiNa AiBamaanaÊ kIt-na

maaha%mya AaiNa saMiQasaaQaUMvar TIkaÊ hrI va Ba@t saMbaMQaÊ kbaIracaa SaoKa yaa mau_îaMcyaa AaQaaro

P`akrNa Á sahavaoP`akrNa Á sahavaoP`akrNa Á sahavaoP`akrNa Á sahavao

374

SaoK mahMmadaMcyaa vaa=\mayaacao AMtrMga spYT kolao Aaho. %yaaMcyaa saMpUNa- vaa=\mayaat saamaaijak va

AaQyaai%mak ivaYayaaMcaI prKD icaik%saa kolaI Aaho. tsaoca yaa kvaInao ekoSvarvaadacaa purskar

kolaa Aaho. yaanaMtrcao saMt maR%yauMjaya haot. %yaaMnaa SahamauMtaojaIÊ SahabamaNaI ASaa dha

vaogavaogaLîa naavaaMnaI AaoLKlao jaato. %yaaMcyaa cair~acaI maaihtI idlaI Aaho. %yaaMcaI vaa=\mayaIna

kamaigarI ‘isawsaMkot p`baMQa’Ê ‘jaIvaaowrNa’Ê ‘AWOtp`kaSa’Ê ‘p`kaSadIp’ ‘sva$p samaaQaana’Ê

‘AmaRtanauBava’Ê ‘AnauBavasaar’Ê ‘pMcaIkrNa’ hI ga`Mqarcanaa va ABaMga va pdrcanaa yaa sva$pacaI

Aaho. yaacaI cacaa- kolaI Aaho. vaodÊ ]pinaYadÊ puraNaÊ yaaMcao AByaasapUNa- BaaYya %yaaMcyaa sava-

ga`MqaaMt idsatoÊ tr ABaMga va pdrcanaot AaQyaai%mak ivaYaya yaotat. husaona AMbarKana yaa kvaInao

‘AMbarhusaonaI’ naavaacaI gaItaTIka ilaihlaI Aaho. gaItocyaa 700 SlaaokaMvar kvaInao 871

AaovyaaMmaQyao BaaYya kolao AsaUnaÊ ga`Mqaat ivastar na krta ta%pyaaqa- doNyaabaraobar f@t maUL

AaSaya marazIt maaMDNyaacao kama kolao Aaho. maUL saMskRt BaaYaot AsaNaaáyaa gaItocaa kvaInao

marazI BaaYaot ilaihlaolaa ‘AMbarhusaonaI’ ga`Mqa gaIta samajaUna GaoNyaasa saaopa Aaho. saaQyaaÊ saaoPyaa

BaaYaot Aqa-pUNa- BaaYya krIt AMbarKana gaItocaa Baavaaqa- samajaUna dotat. %yaanaMtr sayyad husaonaÊ

baajaId pzaNaÊ SahabaogaÊ SakrgaMja yaa saMtaMcao sfUT sva$pat laoKna AaZLtoÊ yaacaI naaoMd

GaotlaI Aaho. SaoK saulatana ho maULcao SaahIr. naMtr saMtaMcyaa AaQyaai%mak maagaa-t to saamaIla

Jaalao. %yaaMnaI ‘iSavara~I kqaa’Ê ‘kaolhaTîacao cair~’Ê ‘gaNaoSa janma’Ê ‘satI AnasaUyaa’Ê

‘hnamaMtjanma’ hI kqaa%ma p`krNao ilaihlaI Aahot. %yaamaQyao AnauËmao %yaagaIvaR<aIcaI mahtIÊ

vaOragyaacao mah<vaÊ gaNaoSajanma kqaaÊ pitva`tocaa maihmaaÊ hnaumaanaacaa janma ho ivaYaya yaot AsaUna yaa

p`krNaaMcao sva$p laaokkhaNaI saarKo Aaho. yaaiSavaaya SaoK saulatana yaaMnaI pdrcanaa ilaihlaI

AsaUna %yaamaQyao laaokjaIvanaacao ica~Na va AaQyaai%mak ivaYaya yaotat. SaoK saulatana yaaMcyaa

vaa=\mayaacao Avalaaokna kolao Asata Asao idsato kIÊ saMtaMcyaa AaQyaai%mak Ba@tIt ek$p

haotanaa SaoK saulatana yaaMcao gauNa jarI saMtaMcao Asalao trI vaaNa Saaihracaaca Aaho. SahamaunaI ho

mahanauBava saMp`dayaatIla kvaI Aahot. %yaaMcao jaIvanacair~ pahta pUvaI-pasaUna %yaaMcao GaraNao

AaQyaai%mak Ba@tIt kaya-rt Asalyaacao idsato. %yaaMcaa ‘isawantbaaoQa’ ha ekmaova ga`Mqa p̀isaw

Aaho. ga`MqaamaQyao p`amau#yaanao gauÉmaaha%myaÊ svakqanaÊ pMZrI va paMDurMgaacaa maihmaaÊ ihMdU¹[slaama

saMbaMQaÊ dova]pasanaocaa ]phasaÊ Bagavad~gaItovar BaaYyaÊ mauislama Asalyaacao duÁKÊ jaaitvyavasqaolaa

ivaraoQaÊ WOt va AWOt t<va&ana [. ivaYaya yaotat. SahamaunaI saMp`dayaanao mahanauBaavaIya jarI

Asalao trI %yaaMnaI sauÉvaatIlaa mahanauBaava pMqaaSaI sausaMgat WOtI t<va&ana maaMDUna naMtr ga`Mqaacyaa

375

]<araQaa-t AWOtI t<va&anaacaa purskar kolaa Aaho. AlamaKana ha ]<arotUna dixaNaot yao}na

isqaravalaolaa saMt haoya. yaa saMtacaI kamaigarI pdrcanaa sva$pacaI Aaho. yaa pdrcanaot

gauÉgaaOrvaÊ SaardasmarNaÊ manaÊ saMtaMcaI mahtI yaasaarKo ivaYaya yaotat. yaanaMtr sajana ksaa[-Ê

dadU ipMjaarIÊ Saha husaona fkIrÊ Saha navarMgaÊ SaoK sailama mahmaMdÊ jamaalaSahaÊ bahadr baabaaÊ

gaulahajaI yaa AaiNa [tr saMt imaLUna ekUNa 32 saMtaMcaa SaaoQa vaogavaogaLîa AByaasakaMnaI

kolaolyaa naaoMdItUna va ]plabQa saaih%yaava$na Gaotlaa Aaho.

mauislama kvaIMcaI SaaihrI vaa=\mayaathI kamaigarI AaZLto. paovaaDaÊ laavaNaIÊ

klagaI tuáyaacaI rcanaaÊ irvaayatI Asao yaa SaaihraMcyaa SaaihrIcao sva$p Aaho. mauislama SaaihraMcaI

svatM~ rcanaa mhNaUna irvaayatIMcaa ]llaoK krta yao[-la. pOgaMbaraMcao naatU hsana¹husaona va yaaijad

yaaMcyaamaQyao ‘krbalaa’ yaa izkaNaI yauw Jaalao. yaa yauwat yaaijadnao hsana¹husaona yaa daoGaa baMQaucaa

praBava kolaa va %yaaMnaa yaatnaa do}na zar kolao. yaa [ithasaatIla yauwacaI va hsana¹husaona yaaMnaa

saaosaavyaa laagaNaaáyaa duÁKacaI vaNa-nao irvaayatI maQaUna yaotanaa idsatat. irvaayatI vaIr va kÉNa

rsaanao Barlaolyaa Aahot. (a irvaayatI rcanaa krNaaáyaamaQyao SaoK imarajaIÊ garIba AabadulaÊ

daraÊ rajaobaapU ASaa ekUNa 18 SaaihraMcaI kamaigarI AaZLto. Saha AlaI ha poSavaa[-cyaa

kaLatIla SaahIr. marazvaaDîat ivaSaoYa p`isaw AsaNaaáyaa yaa Saaihranao ‘klagaI¹tura’

sva$pacaI SaaihrI rcanaa kolaI Aaho. saganaBaa} ha mauislama SaaihraMmaQyao mah<vaacaa SaahIr.

laavaNaI va paovaaDa yaamaQyao saganaBaa}MnaI SaaihrI rcanaa kolaI Aaho. %yaamaQyao SaRMgaairk laavaNyaaÊ

saamaaijak inatIpr laavaNyaaÊ paOraiNak va [tr laavaNyaa va paovaaDo yaamaQyao AByaasa kolaa

Aaho. husaona Kana (a piScama maharaYT/atIla SaaihracaI naaoMd saapDto. [tr SaaihraMmaQyao AllaI

fkIrÊ dadUÊ SaoK vallaI vastadÊ husaonaÊ saulatanaÊ jaafr narsaU yaaMnaI paovaaDo rcanaa kolaI AahoÊ

tr laavaNaImaQyao fajala KaÐÊ mahmad SahaÊ Apa taMbaaoLI yaaMnaI kamaigarI kolaolaI Aaho.

ekUNacaÊ mauislama SaaihraMcaa SaaoQa Gaota vaogavaogaLîa AByaasakaMnaI kolaolyaa naaoMdIMtUna va ]plabQa

saaih%yaava$na 30 SaaihraMcaa SaaoQa Gaotlaa Aaho. SaovaTI inaYkYa- maaMDlao Aahot.

p`baMQaacyaa dusaáyaa p`krNaamaQyao ‘AaQauinak mauislama kvaIMcyaa marazI kivatocaa

]dyaÊ ivakasaÊ sva$p va p`orNaa’ yaaMcaa sqaUlamaanaanao ivacaar kolaolaa Aaho. p`krNaacyaa

sauÉvaatIlaa mauislama saaih%yaacaI paSva-BaUmaI AByaasalaI Aaho. %yaamaQyao mauislama marazI saaih%yaacaa

p`vaah ]dyaasa yaoNyaasa kaoNakaoNa%yaa GaTnaa karNaIBaUt zrlyaaÊ yaacaI cacaa- kolaI Aaho.

%yaanaMtr mauislama saaih%yaacaI saMklpnaa spYT krIt Asatanaa ‘mauislama’ Sabdacaa Aqa- va vyaaPtI

376

spYT k$na f.ma.SahaijaMdoÊ jaavaod kurOSaIÊ jaulfI SaoKÊ fËu_Ina baonnaurÊ inaiSakaMt zkarÊ

jaOimanaI kDUÊ Baa.la.BaaoLo yaa maanyavar marazI AByaasakaMcyaa ‘mauislama saaih%ya’ivaYayak

vyaa#yaaMcaa sqaUla ivacaar k$na ‘mauislama saaih%yaa’caI svatM~ ASaI vyaa#yaa krNyaat AalaI

Aaho. naMtr mauislama saaih%yaacyaa p`orNaa spYT kolyaa Aahot. mauislama laoKkaMnaI ‘kivata’ yaa

vaa=\maya p`karavyaitir@t kqaaÊ kadMbarIÊ naaTkÊ Aa%macair~ yaa vaa=\maya p`karatUnahI kmaI

AiQak p`maaNaat laoKna kolao Aaho. %yaacaa qaaoD@yaat pircaya k$na Gaotlaa Aaho. puZo mauislama

kivatocao sva$p spYT krIt Asatanaa p`aitinaiQak $panao kahI mah<vapUNa-Ê inavaDk kvaIMcao

vaa=\mayaIna vyai@tma<va AaiNa %yaaMcyaa kivatocao ekUNa sva$p ivacaarat Gaotlao Aaho. %yaamaQyao

Amar SaoKÊ Aijaja nadafÊ f.ma.SahaijaMdoÊ KlaIla maaomaInaÊ badI ]jjamaana KavarÊ Ao.ko.

SaoKÊ ehtoSaama doSamauKÊ [ba`aihma KanaÊ [laahI jamaadarÊ maubaark SaoKÊ jaavaod kurOSaIÊ sayyad

Allaa]_InaÊ DI.ko.SaoKÊ baabaamaaohmmad A<aarÊ Aijama navaaJa rahIÊ mailaka Amar SaoKÊ

jaulfI SaoKÊ faitmaa maujaavar yaa mauislama kvaIMcyaa kivatasaMga`hatIla ekUNa kivataMcao sva$p

jaaNaUna GaoNyaacaa p`ya%na kolaa Aaho.

Amar SaoK yaaMcaI kivata p`amau#yaanao gairbaIÊ Aaiqa-k pirisqatIÊ kamagaaraMcao

p`Sna va BaaMDvalaSaahI vyavasqaa yaa AMgaanao BaaYya krto. Aijaja nadaf Aaplyaa kivatotUna

gairbaIcyaa p`Snaabaraobarca saamaaijakÊ rajakIya p`SnaaMcaI maaMDNaI krtat. tsaoca mahanagarIya

jaIvanaacaa vaoQahI %yaaMcaI kivata Gaoto. BaartIya mauislamaaMcyaa Aist%vaacyaa samasyaocao ek

p`aitinaiQak $p Asao f.ma. SahaijaMdo yaaMcyaa kivatocao sva$p AsaUna tI ivad`aohI va

vaastvavaadI Aaho. mauislama mhNaUna jaIvana jagat Asatanaa vaaTîalaa yaoNaaro dahk sva$patIla

AnauBava %yaaMnaI kivatot Sabdbaw kolao Aahot. SaotkáyaaMcyaa samasyaa AaiNa ekUNa SaotkáyaaMcao

jaIvana ica~Na krNaaro ‘SaotkrI’ ho dIGa-kavya kvaInao ilaihlao Aaho. KlaIla maaomaIna ho

saaOMdya-vaadI kvaI AsaUna kivatocaI inaima-tIp`iËyaa %yaaMnaI Aaplyaa kivatotUna ]lagaDUna daKivalaI

Aaho. badI ]jjamaana Kavar yaaMcyaa gaJalaaMmaQaUna AaQyaai%makÊ saamaaijakÊ rajakIya va p`oma

ivaYayaacao ica~Na yaoto. Ao.ko.SaoK yaaMcaI gaJala Aa%mavyaqaa maaMDt %yaatUna maanavaI jaIvanaacaa

vaoQa Gaoto. ihMdU mauislama yaaMcyaatIla Qaaima-kÊ saamaaijak saMGaYa-Ê %yaatUna haoNaara ivaQvaMsa icai~t

k$na ha kvaI samaajaalaa doSaasaazI ekidlaanao kaya- krNyaacao Aavaahna krtao. P`aoma

ivaYayaavarhI SaoK yaaMnaI gaJalaa ilaihlyaa Aahot. mauislamaaMvar haoNaaro AnyaayaÊ A%yaacaarÊ

%yaaMcyaa vaaTîalaa yaoNaaro Apmaainat jaIvanaÊ mauislamaaMcyaa vyaqaaÊ vaodnaaÊ AvaholanaaÊ caIDÊ duÁK

377

[. mauislama jaIvanaacyaa samasyaaMcaa AalaoK mhNajao ehtoSaama doSamauK yaaMcaI kivata haoya.

AaMbaoDkrI caLvaLIcao ica~NaÊ dilat va mauislama jaIvanaaMcyaa p`SnaaMcaI maaMDNaIÊ samaajaat inamaa-Na

JaalaolaI ihMsaamayaÊ Sas~mayaÊ pirisqatI ho [ba`aihma Kana yaaMcyaa kivatocao ivaYaya Aahot. [laahI

jamaadar yaaMcaI gaJala p`omaacao saamaqya-Ê p`omaatIla BaavaavasqaaÊ ivarh va SaRMgaar yaaMcao ica~Na krto.

Qaaima-k jaatIya dMgalaIÊ sanaatna $ZI¹prMpra yaabaraobarca maanavaI maUlyaaMcaI haoNaarI GasarNa va

maaNausakIlaa ]pro haoNaaro maanavaI jaIvana yaaMcaahI vaoQa kvaInao Aaplyaa gaJalaomaQyao Gaotlaa Aaho.

maubaark SaoK samaajaat vaaZlaolaa Ba`YTacaarÊ gauMDigarIÊ JauMDSaahI yaabaraobarca ihMdU¹mauislama yaaMcyaa

saMGaYaa-t dMgalaInao Anaok saMsaaraMcaI kolaolaI raKraMgaaoLIÊ mauislama samaajaacao dMgalaIt hrvaNaaro

sava-svaÊ Qaaima-k ]nmaad AaiNa Aa%mavyaqaa Aaplyaa gaJalaomaQaUna AaivaYkairt krtat. jaavaod

kurOSaI yaaMcaI kivata ivad`aohI Aaho. %yaaMcyaa kivatot mauislamaaMvar haoNaara AnyaayaÊ A%yaacaar

maaozîa p`maaNaat icai~t haotanaa idsatao. %yaabaraobarca mauislama is~yaaMcao p`SnaÊ Qaaima-k va jaatIya

dMgalaIÊ mauislamaaMcaI naakobaMdIÊ dhSatvaadÊ jaatIyataÊ Qamaa±tr ASaa ekUNaca saamaaijakÊ Qaaima-kÊ

saaMskRitkÊ rajakIya jaIvanaatIla p`Sna jaavaod yaaMcyaa kivatonao maaMDlao Aahot. ekivasaavyaa

SatkathI BaartIya mausalamaanaaMnaa jyaa BaivaYyahInaÊ Aist%vahInaÊ AMQaarmaya samaajajaIvanaalaa

saamaaoro jaavao laagato. yaacao p`itibaMba sayyad Allaa]_Ina yaaMcyaa kivatot pDlaolao idsato.

DI.ko. SaoK yaaMcaI kivata sauiSaixat baokar tÉNa manaacaa ivad`aohI AaivaYkar Aaho.

baabaamaaohmmad A<aar yaaMcyaa kivatotUna maanavaI jaIvanaatIla saMGaYa-Ê tsaoca jaat va Qamaa-cyaa naavaanao

samaajaat caalaNaara vyavaharÊ raYT/Iya eka%mata va mauislamaaMcyaa Bayaga`st jaIvanaacao ica~Na yaoto.

Aijama navaaJa rahI yaaMcyaa kivatocaa ivaYaya vyavaharacyaa patLIvarcaa maaNaUsa Aaho. mailaka

Amar SaoK yaaMcyaa kivatot s~Icyaa vaaTîalaa yaoNaarM ivaivaQa p`karcaM duÁKÊ daird`îÊ Baukolyaa

jagaacao ica~Na tsaoca mahanagarIya laaokjaIvana AaiNa %yaaMcao p`Sna yaotanaa idsatat. jaulfI SaoK

mauislamaaMnaa saaosaavyaa laagaNaaáyaa ]propNaacyaa duÁKacaI AiBavya@tI krtat. yaa kvaiya~Inao

maullaa¹maaOllavaIMcaa Qaaima-k maUlat<vavaad naakarlaa Aaho. s~IsvaatM«yaacaI maagaNaI hI kivata

krto. mauislama samaajajaIvanaacyaa vyaqaaÊ vaodnaaÊ frfTÊ Qaaima-k dhSatvaad yaabaraobarca maanavaI

jaIvanaatIla saMGaYaa-laa faitmaa maujaavar yaaMcyaa kivatonao AQaaoroiKt kolao Aaho. ekUNaca mauislama

jaIvanaabaraobarca ekUNa samaaja jaIvanaacao p`Sna hI kivata maaMDto %yaamauLo itcaI AiBavya@tI

saMimaEa sva$pacaI Aaho. yaasaMbaMQaIcao saivastr ivavaocana p`stut p`krNaat kolaolao Aaho.

378

‘mauislama marazI kivatocaa AaSaya’ yaa itsaáyaa p`krNaamaQyao saamaaijakÊ Qaaima-kÊ

saaMskRitkÊ rajakIyaÊ Aaiqa-kÊ raYT/Iya eka%mataÊ p`baaoQanaÊ maanavatavaad yaa ivaYayaaMmaQyao haoNaaro

ica~Na mhNajao mauislama kivatocaa p`mauK AaSaya Aaho. yaacaa AByaasa yaa p`krNaat kolaolaa

Aaho.

saamaaijak AaSayaamaQyao svaatM«yaanaMtrcyaa pirisqatIivaYayaI nakara%mak BaavaÊ

is~yaaMcao p`SnaÊ ivad`aohÊ jaagaitkIkrNa AaiNa samaajaat ihMsaamaya pirisqatIt JaalaolaI vaaZ yaa

mauislama kvaIMcyaa kivatot vya@t haoNaaáyaa ivaYayaaMcaI maaMDNaI kolaI Aaho. svaatM«yaanaMtrhI

samaajaacyaa ivakasaacao roMgaaLt pDlaolao p`SnaÊ svaatM«yaacyaa naavaavar svaOracaarÊ svaatM«yaacaa

maUzBar laaokaMnaI Gaotlaolaa fayada AaiNa %yaaca vaoLI dusarIkDo saamaanya garIba janatocao maUlaBaUt

p`SnahI saaoDivaNaasa ApyaSaI zrlaolao svaatM«yaÊ kvaI Aijaja nadafÊ rajaoKana SaanaoidvaaNaÊ

sayyad Allaa]_Ina yaaMnaI Aaplyaa kivatomaQaUna icai~t kolao Aaho. Ba`RNah%yaaÊ s~Ilaa imaLNaarI

duuyyama vaagaNaUkÊ s~ISa@tIcao kolao jaaNaaro KccaIkrNaÊ hMuDabaLIÊ s~IsvaatM«yaacyaa caLvaLI

AaiNa s~IsvaatM«yaacaa p`Sna baanaU SaoKÊ SaanaoidvaaNaÊ mailaka Amar SaoK yaanaI Aaplyaa

kivatomaQyao maaMDlao Aahot. mauislama kivatot ivad`aohacaa AaivaYkar Jaalaa AsaUna ha ivad`aoh

p`sqaaiptaMivaÉw jaatIyavaaVaMivaÉwÊ Qaaima-kÊ saaMskRitkÊ rajakIya naotR%vaaivaÉw vya@t

haotao. jaavaod kurOSaIÊ [ba`aihma KanaÊ mailaka Amar SaoKÊ SahaijaMdo yaaMcyaa kivatotIla ivad`aoh

dilat mhNaUnaÊ mauislama mhNaUna p`sqaaipt vyavasqaa Anyaaya krtoÊ %yaa vyavasqaolaa AaiNa

maaNasaapoxaa Qama-Ê saMskRtI maaozI maanaNaaáyaa vyavasqaolaa nakar doNaara Aaho. jaagaitkIkrNaacaa

samaajaavarIla haoNaara pirNaama mauislama kivatonao icai~t kolaa Aaho. %yaacap`maaNao samaajaat

vaaZlaolaa ihMsaacaar icai~t krtanaa vaMSa Qamaa-cao rajakarNaÊ %yaamaQaUna inamaa-Na haoNaara tNaavaÊ

Sas~maya pirisqatIÊ baa^mbasfaoTÊ jaaLpaoLÊ jaatIya Qaaima-k dMgalaI va %yaamaQyao maaNasaaMcyaa

saMsaaracaI haoNaarI raK vaastvatocyaa patLIvar yaa kivatonao AaivaYkairt kolaI Aaho.

Qaaima-kÊ saaMskRitk xao~atIla GaTnaa va GaDamaaoDI yaaMcaa vaoQa mauislama kivatonao

Gaotlaa Aaho. dovataÊ [-SvarÊ p̀oiYat ho svaaqaI- laaokaMcyaa jagaNyaacao BaaMDvala Aaho. Qamaa-caa

ivaQvaMsak gaaooYTIMsaazI kolaa jaaNaara vaaprÊ maUlat<vavaadI p`vaR<aIMmauLo caca-Ê maMidrÊ maiSadIpya±tcaa

ivaQvaMsaktocaa p`vaasa yaa ica~Naabaraobarca doSaat ivaivaQatotUna ekta inamaa-Na haoNyaapoxaa

Alagatavaad tovaZa zLk haot AsaUnaÊ p`%yaokjaNa Qama- p`mauK ina p`itYzocaa mau_a maanaayalaa

laagalaot. yaacao ica~Na Aijaja nadafÊ sayyad Allaa]_Ina yaaMcyaa kivatot yaotanaa idsato.

379

ekbaala poMTr yaaMnaI jagaatIla maUlat<vavaadI p`vaR<aIMkDUna haoNaaáyaa ivaQvaMsak GaTnaaMcaI naaoMd

Gaotanaa Qama- va saMskRtIcyaa imarasadaraMcaI AQama kR%yao ]GaDI kolaI Aahot. SaanaoidvaaNa yaaMnaI

gaujarat h%yaakaMDat mausalamaanaaMcaI JaalaolaI k<ala yaacaa daKlaa dot saMskRtIcaa mahana vaarsaa

saaMgaNaaáyaa doSaat AapNa kaoNa%yaa saMskRtIcaa vaarsaa japt Aahaot? Asaa p`Sna ]pisqat kolaa

Aaho. Baartat ihMdu¹mauislama saMskRtIcao imaEa$p baadSaha sayyad yaaMnaI icai~t kolao Aaho.

Qamaa-cyaa rajakarNaat maMidr maiSadIcaa p`itiYzt zrNaara mau_a AaiNa %yaaca vaoLI p`%yaokjaNa

ijavaMt maaNasaaMvar baaolaNyaapoxaa Qamaa-caa p`Sna mah<vaacaa AaiNa maaoza maanaayalaa laagatat tovha

p`%yaokjaNa gauMbad mhNajao dgaD Jaalyaacaa p`%yaya jaavaod kurOSaIMnaI yaotao. Baartat mauislamaaMsamaaor

Qamaa-mauLo inamaa-Na Jaalaolao p`SnaÊ saMskRtI japNyaasaazI maaNasaalaa kapNyaacaI vaR<aI va BaaYaaÊ

gaNaptIÊ maaohrma saNaacyaa vaoLI GaDNaaáyaa dMgalaI va pDNaaro KUna va ivasaija-t haoNaarI maaNausakI

icai~t krtanaaca svaQaima-yaaMcyaa saurixattosaazI AaiNa ekUNa maanavaacyaa klyaaNaasaazI mauislama

kivata p`aqa-naa krtanaa idsato.

rajakIya ivaYayaasaMbaMQaI mauislama kvaIMnaI Aaplyaa kivatotUna BaaYya kolao Aaho.

laaokSaahI vyavasqaa caaMgalaI AsalaI trI Baartat laaokSaahI rabaivaNaaro rajyakto- maUzBar

laaokaMcyaa ihtasaazI tI rabaivatanaa idsatat tr dusarIkDo KUnaKrabaaÊ samaaja ASaaMt

idsatao %yaamauLo kovaL inavaDNauka GaoNyaasaazI laaokSaahI iSallak Asalyaacao [ba`aihma Kana

yaaMnaa vaaTto. gairbaIcao p`SnaÊ p`Saasanaacaa AnaagaaoMdI karBaarÊ idvasaoMidvasa ivakasaacao iBajat

pDlaolao p`Sna tsaoca Aahot. samaajaacaa savaa±gaINa ivakasa haotanaa idsat naahI. QanadaMDgyaaMnaI

AaiNa jaatdaMDgyaaMnaI laaokSaahIlaa inayaMi~t kolao Aaho. jaatdaMDgao svatÁcyaa klyaaNaasaazI

sa<aa vaaprt Aahot mhNaUna laaokSaahI mhNajao jyaaMcyaa hatI pDlaM %yaaMnaI lauTlaM Asaca

mhNaayacaM ka ? Asaa p`Sna sayyad Allaa]_Ina yaaMnaI Aaplyaa kivatot ivacaarlaa Aaho.

rajyak%yaa±cao duTPPaI QaaorNa Amar SaoK yaaMnaI roKaTlao Aaho. Ba`YTacaar hI rajyak%yaa±caI

p`it&a JaalaI Aaho AaiNa ha Ba`YTacaar sava-ca xao~at paohaocalaa Aaho. yaacao ica~Na baadSaha

sayyad yaaMcaI kivata krto. rajakarNaatIla GaraNaoSaahI sahkar xao~Ê sahkarI saaKr

karKanaoÊ ptsaMsqaaÊ SaotkrI saMGaÊ ASaa ivaivaQa xao~atIla rajakarNa va AlaIkDo yaa xao~alaa

laagalaolaI Ba`YTacaaracaI kID kvaI SahaijaMdo yaaMnaI Aaplyaa kivatot maaMDlaI Aaho. pOSaaBaaovatI

ifrNaaro rajakarNaÊ t<vainaYz va QyaoyainaYz vaR<aIcaa rajakarNaI laaokaMcyaa izkaNaI AsaNaara

ABaavaÊ rajakarNaat gaunhogaarI laaokaMcaa vaaZta sahBaagaÊ rajyak%yaa±caI baogaDI Qama-inarpoxataÊ

380

rajakIya YaD\yaM~o yaaMcaohI ica~Na mauislama kvaIMnaI kolao Aaho.rajakarNaasaazI p`aqaimak p`SnaakDo

dula-xa k$na Qaaima-ktota mah<vaacaa kolaa jaaNaara p`SnaÊ Qamaa-caa vaaprÊ saamaanya SaaoiYat tsaoca

AlpsaM#yaakaMcyaa baabatItIla sarkarcaoo dDpSaahIcao QaaorNaÊ ihMdu%vavaadI rajakarNa [.

rajakIya baabaIMcaa pramaSa- Aijama navaaJa rahI jaavaod kurOSaIÊ [ba`aihma Kana yaa kvaIMnaI Gaotlaa

Aaho.

Aaiqa-k AaSaya mah<vaacaa AaiNa Aqa-pUNa- Asaa mauislama kivatot vya@t Jaalaa

Aaho. samaajaamaQyao garIba EaImaMt vagaa-tIla AMtrÊ kYTkrI SaaoiYat janataÊ kamagaar vagaa-cao

SaaoYaNaÊ BaaMDvalaSaahIÊ BaaMDvaladaraMcaI nafoKaor vaR<aIÊ kaLabaajaarÊ laacalaucapt yaasaMbaMQaIcao

ica~Na Aijaja nadafÊ Amar SaoK yaaMcyaa kivatotUna yaotanaa Aaplyaalaa idsato. mauislama

samaajaacyaa jagaNyaaba_laÊ %yaaMcyaa Aaiqa-k pirisqatIivaYayaI Anaok mauislama kvaIMnaI BaaYya kolao

Aaho. vaozibagaarIÊ ga`amaINa janatocaa Aqa-vyavahar va BaTko va dilataMcao Aaiqa-k p`Sna tsaoca

Aahot. ‘Aaho ro naahI ro’ vagaa-tIla AMtr sayyad Allaa]_Ina yaaMnaI spYT kolao Aaho.

JaaopDp+ItIla jaIvanaÊ Baukocaa p`Sna sayyad Ahmad yaaMnaI maaMDlaa Aaho. tsaoca %yaaMnaa lagna

samaarMBaatIla huMDa p`qaa hI Aaiqa-k SaaoYaNaacao koMd` vaaTto. SaotkrI vagaa-cao vyaaparI dlaalaÊ

bahuraYT/Iya kMpnyaa yaaMcyaakDUna haoNaaro SaaoYaNaÊ SaotkáyaaMcao sarkar¹drbaarI iBajat pDlaolao

p`SnaÊ SaotkáyaaMcao baotacao Aqa-karNa ekbaala poMTrÊ f.ma.SahaijaMdo yaaMnaI Aaplyaa kivatotUna

dSa-ivalao Aaho. mahanagarIya jaIvanaÊ %yaatIla saamaanya janataÊ kamagaarÊ ga`amaINa BaagaatUna

raojagaaracyaa SaaoQaat AalaolyaaMcao p`Sna jahIr SaoKÊ klaama KanaÊ [laahI jamaadar yaa kvaIMnaI

maaMDlao Aahot. ekUNacaÊ mauislama kivatotIla Aaiqa-k AaSaya ha Aaiqa-k baabaIMsaMbaMQaIcao saMimaEa

p`Sna maaMDNaara Aaho.

mauislama kvaIMcyaa kivatomaQaUna raYT/Iya eka%matocyaa jaaiNavaocaI AiBavya@tI

JaalaolaI Aaho.Baartat raYT/Iya eka%mata inamaa-Na krNyaasaazI jaatI va Qamaa-nausaar vaogavaogaLI

AsaNaarI smaSaanaBaUmaI savaa±caI imaLUna ekca AsaavaI yaacao p`itpadna [ba`aihma Kana krtat. tr

ihMdU¹mauislama ekjauTIcaI BaaYaa Amar SaoK baaolatat. p`aMtÊ BaaYaaÊ pMqaÊ jaatI [. Baod ivasa$na

doSaasaazI yaaogadana doNyaacao Aavaahna BaartIyaaMnaa kvaI Ao.ko.SaoK krtat. %yaaMnaa sava-QamaI-ya

ekaca Aa[-caI laokro vaaTtat. kvaI baadSaha sayyad yaaMnaa raYT/Iya eka%matosaazI C.iSavaajaI

maharaja va Da^.baabaasaahoba AaMbaoDkr yaaMcao ivacaar va kaya- mah<vaacao vaaTto. yaa daona

mahapuÉYaaMcyaa ivacaar svaIkRtItUna doSaacyaa raYT/Iya eka%matocaa payaa AiQak majabaUt hao[-laÊ

381

Asaa kvaIlaa ivaSvaasa vaaTtao. doSaatIla sava-Qama-samaBaava saMskRtIcaa gaaOrva SabbaIr maulaaNaI yaaMnaI

kolaa Aaho. BaartIya saMivaQaana raYT/Iya eka%mata inamaa-Na krNaara mahana ga`Mqa AahoÊ Asao

p`itpadna yausaUf taMbaaoLI krtat. yaa saMivaQaanaanao savaa±naa samaana svaatM«yaÊ h@kÊ nyaaya idlaa

AahoÊ yaacaa AiBamaana jaavaod kurOSaI yaaMnaa Aaho. ehtoSaama doSamauK mausalamaanaaMnaa zar

maarNyaacaIÊ ‘calao jaava’caIÊ mataiQakar kaZUna GaoNyaacaI BaaYaa baaolaNaaáyaaMnaa BaartIya rajyaGaTnaa

Aist%vaat Aaho Asao saaMgatat AaiNa kvaIlaa ivaSvaasa AahoÊ rajyaGaTnaa Aist%vaat Asaopya±t

mausalamaana saurixat Aahot. raYT/Iya eka%matocyaa ivakasamaQyao AaD yaoNaarI BaartatIla

jaaitvyavasqaa saMpayalaa hvaI AaiNa eka%matosaazI sava- BaartIyaaMcyaa manaamaQyao baMQau%vaacao imalana

vhavaoÊ Asaoo sayyad pTola yaaMnaa vaaTto. ekUNaca mauislama kvaI Qama-Ê jaatItIla savaa±naaca ekaca

Qaagyaat gauMftat. sava-Qama-samaBaava saMskRtIcaa Aadr krIt doSaasaazI savaa±naaca p`qama BaartIya

haoNyaasa saaMgatat.

mauislama kvaIMnaI Aaplyaa kivatot p`baaoQanapr ivacaar maaMDlao Aahot. maha%maa

fulaoÊ Da^.baabaasaahoba AaMbaoDkr yaa mahapuÉYaaMcyaa ivacaaracaa Qaagaa pkDUna mauislama kvaIMnaI

Aaplyaa kavyaatUna p`baaoQanaacaa ivacaar maaMDlaa Aaho.

jaunaI ivacaaraMcaI caalat AalaolaI prMpra gaaDUna iva&anaacaIÊ p`baaoQanapr ivacaaraMcaI

[maart baaMQaNyaasaazI Amar SaoK paqarvaT haoNyaasa tyaar Aahot. sayyad Allaa]_Ina

samaajaatIla dOvavaad icai~t krtanaa jyaaoitYaakDo BaivaYya pahNaaáyaaMnaa svatÁvar ivaSvaasa

zovaNyaasa saaMgatat va naiSabaalaa daoYa dot basaNyaapoxaa kMbar baaMQaUna ]zaÊ Asaa ]pdoSa

krtat. klaama Kana yaaMnaI s~Ivagaa-laa p`baaoiQat krtanaa fUlana ikMvaa tislamaa nasarIna

haoNyaasa bajaavalao Aaho. p`%yaok Qama- saaMgatao kIÊ [-Svar dovaÊ AllaaÊ p̀oiYat yaaMcaI Ba@tI kraÊ

]pasanaa kra. jaIvanaat sauK p`aPt hao[-laÊ mhNaUna kvaI jahIr SaoK dovaÊ [-Svar yaaMnaa

BaoTNyaasaazI jaatat. kvaIlaa toqao SaoMdUr fasalaolyaa caadrIÊ fulaaMnaI sajaivalaolao dgaDÊ maUtI-

BaoTto. baabaa maaohmmad A<aar yaaMcaahI AnauBava Asaaca Aaho. ekUNacaÊ dova va [-Svar

yaaMbaabatcaI maaMDNaI krtanaa ho daona kvaI kRitSaIla AiBavya@tIWaro (a klpnaa tklaadU

Asalyaacao saaMgatat AaiNa samaajaalaa %yaapasaUna pravaR<a krNyaacaa p`ya%na krtat. jaulfI SaoK

yaaMnaI laaokaMmaQaIla AMQaEawa pahUna dovaÊ hrIÊ iva{laÊ Allaa yaaMcaa jayaGaaoYa krNyaat maaNaUsa

AQa-maolaa haot Asalyaacao inarIxaNa naaoMdivalaolao Aaho. ko.TI.kaJaI yaaMnaI mauislama puZaáyaaMcyaa

svatÁcyaa svaaqaa-saazI ‘[slaama Ktro maoM hO’ ha kaMgaavaa Asalyaacao Aaplyaa samaajaalaa saaMigatlao

382

Aaho. jaatIyavaadI p`sqaaiptaMcyaa duYT YaMD\yaM~apasaUna AaidvaasaIÊ dilatÊ iK`ScanaÊ mauislama

yaaMnaa jaavaod kurOSaI jaagaRt krtanaa idsatat. samaajaatIla jaatIyataÊ ivaYamataÊ prMpraÊ

SaaoYaNaÊ A%yaacaar va maUlat<vavaad saMpivaNyaasaazI Da^. baabaasaahoba AaMbaoDkraMcaa ivacaar inaNaa-

yak Asalyaacao baadSaha sayyadÊ [ba`aihma KanaÊ SafI baaolDokr yaa kvaIMnaI Aaplyaa kivatotUna

saaMigatlao Aaho. ekMdrItÊ mauislama kivatotIla p`baaoQana saamaaijakÊ Qaaima-kÊ saaMskRitkÊ

vaOcaairk sva$pacao AsaUna kvaIMcyaa izkaNaI Asalaolaa ha p`baaoQanaacaa ivacaar samaaja

pirvat-naasaazI Aaga`hI Asalyaacao idsato.

mauislama kvaIMcyaa AiBavya@tImaQyao Aaga`hIpNao jaaNavaNaaro saMvaodna mhNajao

maanavatavaadI BaUimaka haoya. sava-ca kvaIMnaI maanavatavaadI BaUimakotUna kavyalaoKna kolao Aaho.

samaajaat vaaZlaolaa ihMsaacaarÊ A%yaacaarÊ dhSatvaadÊ jaaLpaoLÊ JauMDSaahIÊ maUlat<vavaadÊ

AatMkvaad yaamaQyao maaNaUsa ]dQvast haot AsaUna %yaapazImaagao maaNausakIcaa laaop ho ek p`mauK

karNa Aaho AaiNa %yaavar ]paya mhNajao savaa±poxaa maaNaUsa mah<vaacaa va maaoza Aaho ha ivacaar

svaIka$na samaajaanao SaaMt va saMyamaI maagaa-nao vaaTcaala kolaI trca savaa±cao klyaaNa haoNaar AahoÊ

hI BaUimaka mauislama kvaInaI GaotlaolaI idsaUna yaoto. kuNaIhI kuNaacaa itrskar k$ nayaoÊ Asao

saaMgat mailak Amar SaoK maaNasaalaa punaÁ punha jagaavaMsaM vaaTolaÊ AsaM ek navaM jaga ivaNatatÊ

tr ivaSvaatIla sava- Baod saMpvaUna ivaSva maanavaQama- sqaapna vhavaa va %yaatUna ek ivaSaala ivaraT

Bavyaidvya saMskRtIcaa ]dya AaiNa sausaMskRt maanavaacaa janma vhavaaÊ Asao Aijaja nadaf yaaMnaa

vaaTto. tsaoca jaulfI SaoK saMpUNa- jagaatIla laaokaMMmaQyao baMQauBaavaacaoÊ ivaSvaasaacao naato inamaa-Na

vhavao mhNaUna ivaSvaacao ekca Gar vhavao Asao mhNatat. jyaa GaraMmaQyao maaNasaacaa sanmaana hao[-laÊ

p`omaÊ maayaaÊ baMQauta naaMdola Asao navao Gar baaMQaNyaacaa manaaodya Kavar yaaMnaI vya@t kolaa Aaho.

ihMdU¹mauislama samaajaamaQyao AsaNaara saMGaYa- imaTivaNyaasaazI AaiNa daonhI samaajaat prspraMba_la

ivaSvaasaÊ p`omaÊ snaoh vaaZIsa laagaavaaÊ ASaI Aaga`hI BaUimakaÊ kurOSaI ehtoSaama doSamauKÊ

f.ma.SahaijaMdo yaaMnaI p`itpadlaI Aaho. ekMdrItÊ mauislama kivata maanavaacaI p`itYza

navasamaaja va saamaaijak maanavaI maUlyao yaaMcaI kasa QarNaarI Aaho. yaa sava- baabaIMcao p`stut

p`krNaamaQyao ivavaocana kolaolao Aaho.

‘mauislama marazI kivatotIla saaMskRitk saMGaYa-’ yaa caaOqyaa p`krNaatÊ yaa

kivatot saaMskRitk saMGaYaa-cao ica~Na Jaalaolao Aaho. %yaamaQyao saamaaijakÊ saaMskRitkÊ Qaaima-kÊ

rajakIya AMgaaMnaI yaoNaaro ica~Na mah<vaacao Aaho. %yaanausaar Qamaa±trÊ jaatIyataÊ maUlat<vavaadÊ

383

]propNaacaM duÁKÊ raYT/inaYzaÊ mauislama puZaáyaaMcao rajakarNa va mauislama is~yaaMcao p`Sna yaa

GaTkasaMbaMQaI AByaasa kolaa Aaho.

BaartatIla mauislama ho bahutaMSaI Qamaa±tirt Aahot tsaoca to bahutaMSaI ihMdU

Qamaa-tIla SaUd`Ê AitSaUd` vaNaa-tUna Qamaa±tirt Aahot yaacaI cacaa- Qamaa±tr GaTkaMcaa AByaasa

krtanaa sauÉvaatIlaa kolaI Aaho. [ba`aihma KanaÊ jaavaod kurOSaIÊ kvaiya~I jaulfI SaoK yaaMcyaa

kivatotUna Qamaa±trapUvaI- ihMdU Qamaa-t va dilat mhNaUna mauislamaaMcaI AsalaolaI baihYkRtÊ AspRSyaÊ

gaulaamaÊ Aist%vahInaÊ SaUd` ASaI AsalaolaI Avasqaa va Aist%vaSaUnya gaulaamaIcao laacaarÊ

gaavakusaabaahor rahNaaro saovak AsaM samaajavyavasqaomaQaIla sqaana icai~t Jaalao Aaho. ihMdU

Qamaa-tIla AmaanauYapNao imaLNaaáyaa vaagaNaukIlaa kMTaLUna vaNa- va jaatIcaI maaNaUsapNa naakarNaarI

baMQanao Jaugaa$na doNyaasaazI AaiNa maaNaUsa mhNaUna svatM~ haoNyaasaazI mhNaUna mauislamaaMcao pUvaI-cao

Qamaa±tr Jaalao Aaho. yaacao spYTIkrNa jaavaod kurOSaI yaaMcaI ‘baet’ kivata doto. %yaacap`maaNao

kurOSaI ‘pOgaMbar’ yaa kivatotUna pOgaMbaraMcyaa [slaamanao t%kalaIna kaLat BaartatIla SaUd`

AitSaUd`aMnaa [slaama Qamaa-t p`vaoSa do}na samaanatocaI kolaolaI ËaMtI va kayaa-var p`kaSa Taktat.

]ccavaiNa-yaaMcao Qamaa±trhI kivatot icai~t Jaalaolao Aaho. ekUNacaÊ mauislama marazI kivatonao

BaUtkaLatIla Qamaa±tracaa [ithasa kqana kolaa AsaUna Qamaa±tr ka va kSaasaazI yaacaI

karNamaImaaMsaa kolaI Aaho.

BaartIya mauislama samaajaat jaaitvyavasqaa AaZLto. yaa samaajaat ASarf ¹

]ccavaNaI-yaÊ Ajalaf ¹ maQyamavagaI-yaÊ Aja-la ¹ kinaYz ASaI vaNa-vyavasqaahI Aist%vaat Aaho.

yaa vaNa- va jaatImaQyao raoTIvyavahar haot Asalaa trI baoTIvyavahar haot naahI. vastutÁ jaatvaNa-

ivariht Asaa [slaama Qama- AsaUna jagaamaQyao [tr doSaat AsaNaaáyaa [slaama Qaima-yaaMt jaat

AaZLt naahIÂ pNa BaartatIla mauislamaaMmaQyao jaat AaZLto. mauislamaaMmaQyao AsaNaaro jaaitBaod

va %yaanausaar kolaa jaaNaara jaIvanavyavahar tsaoca mauislama samaajaatIla vaNa-vyavasqaa yaaMcao ica~Na

jaavaod kurOSaI yaaMcaI kivata krto. Baartat mauislamaaMmaQyao vaga- va jaatI kSaa iTklyaa gaolyaa

yaacao spYTIkrNahI kurOSaI yaaMcaI kivata doto. to Asao ¹ Baartat [slaama Qamaa-t jasao dilat

SaUd` Qamaa±tirt JaalaoÊ tsaoca ]ccavaNaI-yahI Qamaa±tirt Jaalao. yaa Qamaa±trIt

]ccavaiNa-yaaMnaI [tr Qamaa±traMcao [slaama Qamaa-t naotR%va kolao AaiNa %yaaMnaIca jaaitvyavasqaa kaya-rt

zovalaI. SaovaTI Jaalao Asao kIÊ ihMdUMtIla ba`a*maNaÊ zakUrÊ sayyadÊ [-maama Jaalaa. %yaacap`maaNao

maaLIcaa baagavaanaÊ BaMgaIcaa maohtr Jaalaa. Qama- badlalaaÊ jaatIcaI naavao badlalaIÂ pNa kamao

384

AaiNa saamaaijak djaa- taoca raihlaa. %yaacap`maaNao mauislama ]ccavaNaI-ya kinaYzaMpasaUna ksao

fTkUna vaagatatÊ maullaa maaOlavaIMcaa jaatIvaadÊ %yaaMcao maiSadItIla baMidst QaaorNa yaaMcaa samaacaar

kurOSaI Aaplyaa kivatotUna Gaotat. ‘sva’ samaajaat AaMtrjaatIya ivavaahalaa haoNaara ivaraoQa

sayyad Allaa]_Ina yaaMnaI icai~t kolaa Aaho tr f.ma.SahaijaMdo yaaMnaI kinaYz jaatIcyaa

laaokaMnaa maanasanmaana imaLt nasatanaahI tao Aaplaa Qama- AahoÊ Asao maanaavao laagato yaacaI

]praoiQak htbalata spYT kolaI Aaho.

mauislama kivata maUlat<vavaad icai~t krto. P`aacaIna kaLapasaUna caalat Aalaolao

Qama-saMskRtIla naIit inayamaÊ $ZIÊ prMpra vat-maanakaLathI kayama rahavyaat va %yaa caaOkTItUna

jaIvanavyavahar caalaavaaÊ ha maUlat<vavaadacaa p`mauK AaQaar haoya. mauislamaaMmaQaIla maUlat<vavaadI

p`vaR<aIcao ica~Na ehtoSaama doSamauK yaaMcyaa ‘Ajaana’ yaa kivatasaMga`hat Aalao Aaho.

mauislamaaMtIla maUlat<vavaadI p`vaR<aIm,auLo mauislama s~Icao jaIvana baMidst Aaho. kvaInao tlaakcaa p`Sna

icai~t k$na tlaak ipDIt s~Ilaa paoTgaI doNyaasa haoNaara ivaraoQa icai~t kolaa Aaho. tsaoca

maullaamaaOlavaIMcyaa ivaivaQa Qaaima-k kayaa-caI naaoMd Gao}na maUlat<vavaadI p`vaR<aItUna vat-maanakaLat

bahup%naI ivavaah pwt samaajaat kSaI caalaU Aaho yaacaahI vaoQa kvaI Gaotao. kvaiya~I jaulfI

SaoK yaaMnaI maullaa¹maaOlavaIMcyaa Qamaa±QaÊ sanaatnaI kayaa-laa ivaraoQa k$na tailabaana va baabarI maSaId

paDNaaáyaa Qamaa±Qa p`vaR<aIcaa inaYaoQa kolaa Aaho. ‘jannat’ mhNajao svaga- imaLivaNyaasaazI caalalaolaI

mauislama ]ccaBa`UMcaI QaDpDÊ %yaaMcaI hjayaa~aÊ Kudbaa mhNajao svaga-¹narkavarIla maaOllavaIMcaM p`vacanaÊ

AalamavaadacaI Qaaima-k batavaNaIÊ maiSadItUna inaGaNaaro ftvao [.gaaoYTIMcaI naaoMd maUlat<vavaadacyaa

AMgaanao jaavaod kurOSaI yaaMnaI GaotlaI Aaho. ihMdU maUlat<vavaadI p`vaR<aIcao ica~Na krtanaa ehtoSaama

doSamauK mhNatatÁ maSaId eka BagavaMtacao Gar haotoÊ to dusaáyaa BagavaMtasaazI paDlao gaolao. hI

vaR<aI mhNajao AQama- haota. ramajanmaao%savaacaa jaovha jaovha rqa jaatao tovha tovha maaJaI vastI

]d~Qvast haoto ho kurOSaI saaMgatat. Saanaoidvaana yaaMnaI gaujaratmaQaIla ihMdU maUlat<vavaaVaMnaI

GaDivalaolaI dMgalaÊ dMgalaIt baLI pDlaolyaaMcaI vaastva pirisqatIÊ maUlat<vavaadacaa ihMs~ caohraÊ

maaNasaaMcyaa izkaNaI r@tamaaMsaacaa Jaalaolaa icaKla icai~t kolaa Aaho.ekUNaca maUlat<vavaadamauLo

saamaanya maaNasaaMcao haoNaaro SaaoYaNaÊ Qamaa±Qata icai~t krtanaaca badla%yaa kaLanausaar Qamaa-tIla

t<vao badlaavaI laagatatÊ Asao inarIxaNa (a kivatonao naaoMdivalao Aaho.

Baartat mauislamaaMvar haoNaaáyaa Anyaaya¹A%yaacaaraMmaQyao ]propNaacyaa duÁKacaa

vaaTa maaoza Aaho. BaartIya mauislama prko Asalyaacao saaMigatlao jaato tsaoca Qamaa-va$na %yaaMcaI

385

mauLo Arbasqaanaat daKivalaI jaatat. p`sqaaiptaMcaI mauislamaaMnaa Alaga paDNyaacaI BaaYaaÊ kolaI

jaaNaarI maanahanaI ASaa Anaok gaaoYTIMtUna ]propNaacao duÁK yaa samaajaalaa saaosaavao laagato Aaho.

svaatM«yaanaMtrcyaa pnnaasa vaYaa±naIhI mauislamaaMnaa svatÁcaI AaoLK pTvaUna VavaI laagato. ho dudo-vaIÊ

Asalyaacao hI kivata saaMgato. faLNaIcao Baartat raihlaolyaa mauislamaaMvar faoDlao jaaNaaro KaprÊ

%yaatUna %yaaMcyaa vaaTîalaa yaoNaaro kuÐvaarpu~pNaÊ samaajaat savaa±SaI naato jaaoDt Asatanaa hotupUva-k

vaoogaLo Taklao jaato. %yaamauLo [qao maaJao kuNaalaa mhNaavao ASaI KMtÊ BaartBaUmaISaI mauislamaaMcao

AtUT Asao naato AsaUnahI Aamhalaa ]pro kuzvar zrivaNaar ha p`SnaÊ mauislamaaMiva$w inaGaNaaro

ftvaoÊ idlaI jaaNaarI QamakIÊ ‘calao jaava’caI GaaoYaNaaÊ ihrvaa QaaokaÊ laaMDoÊ baaTgao yaasaar#yaa

]paQyaaMnaI ihNavatanaa doSad`aohI ha AaraopÊ mauislamaaMcaI Asaurixatta yaa kivatot AaivaYkairt

JaalaI Aaho. mausalamaana baahorcao zrtatÊ tr Aaya-hI baahorcao Aahot pNa %yaaMcyaa vaaTîalaa

Anyaaya yaot naahI. ha p`Sna kvaIMnaI ]pisqat kolaa Aaho.

Baartacyaa svaatM«yalaZËatIla mauislamaaMcao yaaogadana naakarlao jaatoÊ yaacao ivavaocana

kivatot yaotanaa idsato. mauislamaaMcyaa inaYza baahorcyaa zrivat %yaaMnaa janmada%yaa doSaatca

mauLapasaUna ]KDUna Taklao jaato Aaho. yaamauLo mauislamaaMcyaa vaaTîalaa yaoNaaro prkopNaÊ

naakarlaopNaÊ Aist%vahInataÊ AvaholanaaÊ AaMtirk vaodnaa yaacaa vaoQa yaa kivatonao Gaotlaa Aaho

AaiNa AamhI Baart doSaacao AahaotÊ haotao AaiNa rahNaarÊ hI BaUimaka kvaIMnaI ivaSaoYa%vaanao

AQaaoroiKt kolaI Aaho.

yaa kivatot raYT/inaYzaÊ raYT/p`omaÊ doSaaivaYayaI kRt&ta Baava vya@t Jaalaa

Aaho. doSaatIla inasagaa-nao samaRw Asalaolyaa p`doSaacaa gaaOrvaanao ]llaoK k$na [ithasa va

saMskRtIcaa mahana vaarsaa saaMgaNaaáyaa doSaat Aaplaa janma Jaalaa mhNaUna kvaI svatÁlaa Baagyavaana

samajatat AaiNa maolyaanaMtrhI yaa doSaaSaI AsaNaaro naato saMpNaar naahIÊ yaacaI gvaahI dotanaaca

AMtÁkrNaat Aavaaja ‘AMtrIcaa ihMdustaÐca Aaho’ ho AavajaU-na kvaIMnaI saaMigatlao Aaho. sava-

BaartIya ek AsaUna ekta hIca doSaacaI Saana Aaho. %yaamauLo BaartBaUmaIvar Amauk ekanao h@k

saaMgaUna i~SaULÊ BaalaoÊ tlavaarInao yaa doSaacao tukDo k$ nayaotÊ AsaohI hI kivata saaMgato AaiNa

doSaasaazI ekInao savaa±naI imaLUna kaya- krNyaacao Aavaahna krto. hI kivata p`aMtÊ BaaYaaÊ Qama-Ê

pMqa yaa BaodaMnaa nakar do}na sava-Qama-samaBaava saMskRtIcaa Aadr krIt samatocaM maUlya svaIkarto.

gaaOtma bauwÊ basavaoSvarÊ tukaramaÊ maha%maa fulaoÊ SaahU maharajaÊ Da^.baabaasaahoba AaMbaoDkr

[.mahapuÉYaaMcyaa %yaagaatUna AaiNa iSakvaNaukItUna ]dyaasa AalaolaaÊ maaNausakI bahala krNaara

386

samaRw saRjanaSaIla sairtocaa p`vaah yaa doSaatca Aaho. %yaamauLo yaa doSaanao Anaok saMskRtI

jaaopasalyaaÊ vaaZvalyaaÊ maanavatocaI jyaaot fulavalaI AaiNa hI maanavatocaI jyaaot AamhI naohmaIca

fulavat rahUÊ yaacaI gvaahI yaa kivatonao idlaI Aaho. doSaacaa raYT/Qvaja itrMgaa yaacaa gaaOrva

kolaa Aaho. ivaivaQatotUna ekta ho BaartIya saMskRtIcao AnaaoK $p yaa kivatocyaa gaaOrvaalaa

pa~ zrlao Aaho. ekUNaca baaMQaIlakIcyaa BaavanaotUna kvaIMnaI doSaaba_lacaa AsaNaara AadrBaavaÊ

svaaiBamaanaÊ p`omaÊ AiBamaana vya@t krtanaa eka%mata mah<vaacaI maanaUna Baart mahana banaivaNyaacaa

inaQaa-r vya@t kolaolaa idsaUna yaotao.

‘sva’ samaajaaMtga-t saamaaijakÊ Qaaima-kÊ saaMskRitkÊ rajakIya xao~atIla

rajakarNaacao zLk ica~Na mauislama kivatonao kolao Aaho. BaartIya mauislama samaaja vaNa- va

jaatImaQyao ivaBaagalaa Aaho. ]ccavaNaI-ya naotR%va Kalacyaa jaatIMnaa imasaLUna Gaot naahI.

]ccavaiNa-yaaMcaI samaajaacyaa saava-jainak kaya-Ëmaat naamamaa~ hjaorI Asato tsaoca vairYz naotR%va

Qamaa-cyaa naavaavar Kalacyaa jaatIMnaa ek vha Asao saaMgato. Aaplaa [slaama savaa±poxaa maaoza

Asalyaacao saaMgaUna ‘Aaplaa saccaa Qama-’Ê ‘Aaplaa klcar’ saaMBaaLa ha sallaahI %yaaMcaaca Asatao.

Qamaa-cyaa naavaavar dMgalaIlaa taoMD Vayalaa saaMgaNaarÊ p`saMgaI KunaI vhayalaa saaMgaNaara puZarI AapNa

maa~ saurixat rahtao. yaacao ica~Na hI kivata krto. Qaaima-k xao~atIla naotR%vaacyaa Qaaima-k

kayaa-caI dKla Gaot Qamaa-iSavaaya kahIhI na baaolaNaaáyaa maullaaÊ AlaIma yaaMnaa samaajavaastvaacaI

jaaNaIva k$na dotanaa %yaaMcyaa baMidstÊ mayaa-idt kRtIlaa mauislama kivatonao AQaaoroiKt kolao

Aaho. mauislama samaajaacao puZarI [slaamamaQyao jaatI nasatanaa jaaitvyavasqaocao samaqa-na krtat.

AaMtrjaatIya ivavaahalaa ivaraoQa krt jaatIbaahor ivavaah krt naahIt. %yaacap`maaNao mauislama

]cca naotR<vaacaI ihMdu%vavaaVaMSaI kSaI salagaI AahoÊ AMtga-t saMQaana baaMQaUna to mausalamaana samaajaacao

BaaMDvala krIt rajakarNa krtat AaiNa saamaanya maaNasaacao SaaoYaNa krtat. ASaa Anaok

kRtIMcao va svakIya jagaa AMtga-t ifturIcao sva$p kivatonao spYT kolao Aaho. Qaaima-k k+rtaÊ

AnaavaSyak Qamaa-cyaa naavaanao caalalaolaa gaaoMQaLÊ Qamaa-caa AaQaar Gaot bahup%naI ivavaahÊ ‘[slaama

KtroM maoM hO’ ASaI GaaoYaNaa [. kaya- va GaTnaaMcaI naaoMd Gao}na dusaáyaa Qamaa-var TIka na krta

svaQama- paLavaaÊ ASaI BaUimaka yaa kivatocaI Aaho. ‘sva’ samaajaÊ Qamaa-AMtga-t saMGaYa-Ê hovaodavao

yaa kivatonao roKaTlao Aahot. maullaaÊ maaOlavaIMcyaa kRit kayaa-caI gaMBaIr dKla Gao}na rajakIya

puZaáyaaMcaa saaOdobaajaIlaa ivaraoQa kolaa Aaho. naotR%vaacyaa ivasaMgatIvar naomakopNaanao baaoT zovat

387

saamaaijak baaMQaIlakIcaI inaiYËyata spYT kolaI Aaho. tsaoca samaajaacyaa savaa±gaINa ivakasaasaazI

navyaa puraogaamaI naotR%vaacaI maagaNaI hI kivata krtanaa idsato.

mauislama is~yaaMcao p`SnahI yaa kivatonao maaMDlao Aahot. mauislama s~Ivar Qamaa-caIÊ

samaajaacaIÊ puÉYasa<aak vyavasqaocaI ASaI vaogavaogaLI baMQanao AsalyaakarNaanao itcao jaIvana baMidst

Aaho. itlaa baalapNaatca iSaxaNa tsaoca baahorcyaa jagaapasaUna svaatM«ya doNyaacao naakarlao jaato.

tI tlaakcyaa p`Snaanao ga`asalaolaI AsaUna itlaa tlaak idlyaanaMtr paoTgaI naakarlaI jaato.

%yaamauLo tI inaraQaar banato. baur#yaacyaa baMQanaat tI kaoMDto Aaho. baurKa itlaa tuÉMga vaaTtao.

baur#yaacyaa baMidst jaIvanaaivaÉw itnao ivad`aohI BaUimaka GaotlaI Aaho. itlaa vyavaharat

imaLNaaro duyyama sqaanaÊ yaamauLo tI Apmaainat jaIvana jagato. kovaL caUlaÊ ]MbaraÊ Garkama yaa

plaIkDo itcao ivaSva naahI. tI ekTI AaiNa ekTIca Asato. ASaa Anaok p`SnaaMcaI maaMDNaI

yaa kivatot JaalaolaI idsato. kaoMDlaopNaÊ naakarlaopNaÊ haoNaarI naakobaMdI AaiNa s~Idasyaacyaa

sanaatna p`qaaMnaa ivaraoQa krIt s~IsvaatM«yaacaI maagaNaI yaa kivatonao kolaI Aaho. Qama-Ê saMskRtI va

maQyamayaugaIna maanaisaktot na ADkta AaQauinak jagaabaraobar badlaNyaacaa sallaa Aaplyaa

samaajaalaa yaa kivatonao idlaa Aaho. vaOcaairk va p`baaoQanaacyaa AMgaanao s~IsvaatM«yaalaa mauislama

kivatotIla vya@t Jaalaolaa ivacaar mah<vaacaa AaiNa p`gatIcyaa idSaonao pa}la TakNaara Aaho.

yaasaMbaMQaIcao saivastr spYTIkrNa p`stut p`krNaat kolao Aaho.

‘mauislama marazI kivatocao vaa=\mayaIna maUlyamaapna’ yaa pacavyaa p`krNaamaQyao

vaa=\mayaIna maUlyamaapnaasaMbaMQaI ivacaar krtanaa kvaIMcyaa kivatasaMga`haMcaI va kivataMcaI SaIYa-koÊ

Ap-Napi~kaÊ mau@tCMda%mak rcanaaÊ saMvaada%maktaÊ BaaYaaÊ AiBavya@tItIla AnauBaUtIÊ p`itmaa

p`tIko [. baabaIMcaa ivacaar kolaa Aaho. %yaacap`maaNao mauislama kvaIMnaI gaJala ilaihlaI Aaho.

gaJalaocyaa AnauYaMgaanao gaJalaocaa rcanaabaMQaÊ gaJalap`karÊ gaJalaotIla ivaYaya [.baabaI ivacaarat

Gaotlyaa Aahot. mauislama kvaIMMcyaa kivatasaMga`haMcaI va kivataMcaI SaIYa-ko hI Aqa-Gana capKla va

samap-k vaaTtat. mausalamaana mhNaUna jagat Asatanaa p`sqaaipt samaajavyavasqaomaQyao haoNaara

Anyaaya¹A%yaacaarÊ mauislama mhNaUna imaLNaarI prkopNaacaI vaagaNaUkÊ manaacaa haoNaara kaoMDmaara

ihMdU¹mauislama samaajaatIla saMGaYa- AaiNa ekUNa maanavaI jaIvanaacao p`Sna yaacaa saMdBa- (a SaIYa-kaMnaa

Aaho. yaa SaIYa-kaMmaQaUna samataiQaiYzt samaajavyavasqaocaI maagaNaI haotanaa idsato. f.ma.

SahaijaMdoÊ jaavaod kurOSaIÊ ehtoSaama doSamauKÊ [ba`aihma KanaÊ sayyad Allaa]_InaÊ maubaark SaoKÊ

jaulfI SaoKÊ DI.ko.SaoKÊ [laahI jamaadarÊ sayyad pTolaÊ SafI baaolDokrÊ baabaamaaohmmad

388

A%tarÊ frJaanaa DaMgaoÊ mailaka Amar SaoK [. kvaIMcyaa kivatasaMga`haMcyaa va %yaamaQaIla

kvaItaMcyaa SaIYa-kaMcaa ivacaar krNyaat Aalaolaa Aaho.

mauislama kvaIMcyaa kivatasaMga`hatIla Ap-Napi~ka pahta %yaa Aqa-pUNa- tr

Aahotca %yaacabaraobar vaOcaairk va saamaaijak jaaiNavaocaa saMskar %yaatUna diSa-t haotao. mauislama

kvaIMnaI raYT/po`maaKatr maatRBaUmaIlaa Aaplao kivatasaMga`h Ap-Na kolao Aahot. Aaplao AadSa-

AsaNaaáyaa maha%maa fulaoÊ Da^. baabaasaahoba AaMbaoDkrÊ kma-vaIr Baa}rava paTIlaÊ sarsayyad

AhmadKanaÊ saaiva~Imaa[- fulaoÊ madr torosaa ASaa mahamaanavaaMnaa Ap-Napi~ka vaaihlaolyaa idsaUna

yaotat. jyaaMcyaa %yaagaatUnaÊ kYTaMtUnaÊ saMGaYa-maya pirisqatItUna kvaIMcaI vaaTcaala JaalaIÊ %yaa

Aa[-¹vaDIla yaaMnaa Ap-Napi~ka vaaihlyaa Aahot.samaajaamaQyao ivaivaQa GaTnaaMt SahId

JaalaolyaaMcyaa piva~ smaRtIsa kivatasaMga`h Ap-Na kolao Aahot.samaajaatIla maanyavar saaihi%yakÊ

SaahIrÊ ivacaarvaMt yaaMnaahI yaa Ap-Napi~ka vaaihlaolyaa idsatat. yaatUna kvaIMcaI manaaoBaUimaka

spYT haoto. %yaaMnaI manaaoBaavao japlaolaI Eawa va inaYza vya@t haoto.

mauislama kvaIMcyaa AiBavya@tItIla mau@tCMd ha mah<vaacaa GaTk Asalaolaa idsaUna

yaotao. gaJalarcanaocaa Apvaad saaoDlyaasa saMpUNa- kivata mau@tCMdat vya@t haoto. mauislama mhNaUna

AlpsaM#yaak samaUh mhNaUna ‘sva’samaajaavar haoNaaáyaa Anyaayaalaa vaacaa faoDNyaacyaa BaUimakotUna

mauislama kvaIMcyaa AiBavya@tIcaa AaivaYkar haotanaa idsatao. %yaamauLo vaacakaMnaa saulaBa BaaYaot

Aaklana hao[-la ASaI rcanaa pwtI yaa kivatonao svaIkarlaolaI Aaho. vaR<aoÊ Anaup`asaÊ yamak

dubaao-Qata yaamaQyao na ADkta tI sarLsarL gaVa%makÊ ivaQaanaa%mak sva$p QaarNa k$na Aaplaa

mau@t AaivaYkar GaDivatanaa idsato. Qamaa±QataÊ Qaaima-k dhSatvaadanao samaajaat inamaa-Na kolaolaI

tNaavayau@t ivaQvaMsakarI pirisqatI mau@tCMdatUna saMyaimapNao yaa kivatonao AaivaYkairt kolaI

Aaho. mau@tCMdatUna AiBavya@t haoNaaáyaa mauislama kivatolaa vaOcaairkta laaBalaI AsaUna hI

vaOcaairkta maaNasaalaa SaaoYaNaatUnaÊ prMprotUna mau@t krNyaasaazI AaiNa %yaacyaa ]nnatIsaazI

mhNaUna yaoto. yaatUna vaOcaairktocao p`galBa $phI hI kivata daKvaUna doto. ekUNaca lavaicaktaÊ

icaMtnaSaIlataÊ raoKzaokpNaaÊ vaastvaiQaYzta va vaOcaairkta [. vaOiSaYTîaMcao pirmaaNa yaa

kivatolaa laaBalao Aaho.

mauislama kivatotIla saMvaada%makta hI Aaga`hpUva-k yaoto karNa hI kivata

svasamaajaaSaI jasaa saMvaad saaQatoÊ tsaaca ihMdU samaajaaSaIhI tI saMvaad saaQato. yaa saMvaadatUna

389

daonhI samaajaacao maaNausakIkrNaÊ ekIkrNa krNyaaba_la tI tLmaLInao jaaNaIvapUva-k BaaYya

krto.

mauislama kivatotIla BaaYaa A%yaMt saaQaIÊ sarLÊ saaopI AaiNa baaolaBaaYaa saMvaadI

]phasaa%mak va gaVmaya ASaI imaEa sva$pacaI AsalaolaI idsato. saaQyaa va saaoPyaa BaaYaot

ittkaca mah<vapUNa- AaSaya tI vya@t krto. vaOivaQyapUNa- AaiNa AnauBavasaMpnnaÊ AaSayagaiBa-tÊ

SaaMtÊ saMyamaI va gaMBaIr vaR<aI QaarNa krNaarI BaaYaa yaa kivatonao svaIkarlaolaI Aaho. ]praoQa va

]phasaacyaa AMgaanao icaMtnaSaIla vaR<aIcaI BaaYaa yaa kivatot mauKaod~gat JaalaI Aaho. mauislamaaMcaI

dOnaMidna vyavaharatIla dKNaI hI baaolaIBaaYaa yaa kivatonao svaIka$na AnauBava Sabdbaw krtanaa

AiQak Kaolavar pirNaama saaQalao Aahot. mahanagarIya jaIvanaaSaI ek$p JaalaolaI BaaYaa AaiNa

ivad`aohI jaaiNavaocaI AaËmak BaaYaahI yaa kivatot AalaolaI idsato.

mauislama kivatotIla p`itmaaivaSva samaRw Aaho. p`itmaa yaa kivatocaa ek GaTk

mhNaUna yaot Asalyaanao %yaaMnaa ivaSaoYa Asao mah<va Aaho. yaa kivatotIla p`itmaa saaOMdya-inaima-tIsaazI

mhNaUna yaot naahI tr saamaaijak AnyaayaÊ A%yaacaarÊ ivaYamataÊ SaaoYaNaÊ Qaaima-k saMGaYa-Ê dMgalaIÊ

dhSatvaadÊ ihMdUÊ mauislamaÊ baaOw saMskRtISaI saMbaMiQatÊ parMpirk vyavasqaa tsaoca mahapuÉYa va

%yaaMcyaa ivacaaraMcyaa AMgaanao kivatot hI p`itmaasaRYTI AalaolaI Aaho. jaavaod kurOSaIÊ f.ma.

SahaijaMdoÊ [ba`aihma KanaÊ Aijaja nadafÊ [laahI jamaadarÊ KavarÊ maubaark SaoKÊ faitmaa

maujaavar [. kvaIMnaI p`itmaa va p`tIkaMcyaa saahayyaanao AaplaI AiBavya@tI kolaI Aaho.

mauislama mhNaUna saaosaavyaa laagaNaaáyaa Anyaaya¹A%yaacaaraMsaMbaMQaI ‘kubaa-naIcaa

baaokD’Ê dDbaI’ ‘kba-laa’ [. Pa`itmaa kivatot yaotat. parMpirk vyavasqaocyaa AMgaanao ‘sanaatnaI

igaQaaDo’Ê ‘igaQaaDo’Ê ‘tTbaMdI’Ê tr ihMdU saMskRtI saMbaMiQatÊ ‘maMidr’Ê ‘vaOkuMz’Ê ‘kuMtI’Ê ‘dova’Ê

‘[Md`QanauYya’Ê ‘raMgaaoLI’Ê AaiNa mauislama saMskRtISaI saMbaiQat ‘dgaa-’Ê ‘ilabaasa’Ê ‘gaubaMd’Ê ‘kbar’Ê

‘kyaamat’ [. Pa`itmaa kivatot yaotanaa idsatat. ‘kaLabaajaar’Ê ‘kaLI Cayaa’Ê ‘naagaDI

maanavata’ yaa p`itmaa gairbaI va BaaMDvalaSaahIvar p`kaSa Taktat. ma.fulaoÊ Da^. baabaasaahoba

AaMbaoDkr yaa mahapUÉYaaMcyaa AMgaanao ‘saUya-’Ê ‘ËaMitsaUya-’Ê ‘p`&asaUya-’Ê ‘caMdnavaRxa’Ê ‘baaoiQavaRxa’ yaa

p`itmaa Aalyaa Aahot. dMgalaIsaMbaMQaI ‘AaKat’Ê ‘smaSaana’ tr raYT/ivaGaatk p`vaR<aIsaMbaMQaI

‘AatMk’Ê ‘vaNavaa’ yaa p`itmaa Aqa-pUNa- BaaYya krtat.

mauislama kvaIMnaI gaJala ilaihlaI Aaho. gaJalaocaa ivacaar krtaÊ gaJala ha

rcanaatM~amaQyao baMidst AsaNaara kavyap`kar Aaho. yaa rcanaatM~acaa ivacaar ‘gaJalaocaa

390

rcanaabaMQa’ yaa SaIYa-kaKalaI kolaa Aaho. %yaamaQyao gaJalaocao SaIYa-kÊ carNaÊ SaorÊ yamakÊ vaR<aÊ

ma@ta [. GaTkaMcaa ivacaar k$na gaJalarcanaa pUNa-%vaasa kSaI jaatoÊ yaacao ivavaocana kolao Aaho.

yaa rcanaatM~amaQyaoca sava- mauislama gaJalakaraMnaI AaplaI gaJalarcanaa kolaolaI idsato.

gaJalaomaQyao p`amau#yaanao p`oma AaiNa SaRMgaar vya@t haotao. %yaacap`maaNao [trhI ivaYaya

yaotat. %yaanausaar gaJalaocao ivaYayaanausaar vagaI-krNa kolao jaato. %yaamaQyao SaRMgaarp`Qaana ikMvaa

parMpirk gaJalaÊ saUcak gaJalaÊ pirNaamakarI gaJalaÊ AaQauinak gaJala va ivadgQa gaJala ho paca

p`kar ivacaarat Gaotlao Aahot. gaJalaocaa maUL sqaayaIBaava po`ma va SaRMgaar Aaho. po`maÊ po`maatIla

BaavaavasqaaÊ p`NayaÊ ivarhÊ SaRMgaarp`Qaana ikMvaa parMpirk gaJalaomaQyao vya@t haotao tr laxaaqaa-nao

yau@t ASaI saUcak gaJala Asato. naomakopNaanao gaJalakaranao yaoqao kahItrI saucaivalaolao Asato.

pirNaamakarI gaJalaomaQyao p`amau#yaanao saamaaijak ivaYaya yaotat. samakalaIna samaaja jaIvanaacao

ica~Na AaQauinak gaJalaomaQyao haoto. saaOMdyaa-caa AaivaYkar ivadgQa gaJalaomaQyao haotao. varIla

gaJala p`karat AaivaYkRt haoNaarI mauislama kvaIMcaI gaJala AaSayagaBa-Ê Aqa-saMpnnaÊ

rcanaabaMQayau@tÊ klaa%mak ASaI AsalaolaI idsato. gaJala p`karap`maaNao gaJalavaR<aIcyaa AnauYaMgaanao

vya@t haoNaaáyaa Aa%mapo`maÊ jaIvanapo`maÊ po`ma va SaRMgaarÊ saaOMdyaa-nauBavaÊ icaMtnaSaIlataÊ naaTîa%makta

yaa ivaYayaaMmaQyao mauislama gaJalakaraMcaI gaJala AaivaYkairt haoto. yaacaI saivastr cacaa- k$na

p`stut p`krNa pUNa- kolao Aaho.

P`astut ivaYaP`astut ivaYaP`astut ivaYaP`astut ivaYayayayayaacyaa ekUNa saMSaaoQanacyaa ekUNa saMSaaoQanacyaa ekUNa saMSaaoQanacyaa ekUNa saMSaaoQanaaAMtI hatI Aalaolao inaYkYaaaAMtI hatI Aalaolao inaYkYaaaAMtI hatI Aalaolao inaYkYaaaAMtI hatI Aalaolao inaYkYa---- KalaIlap`maaNaoKalaIlap`maaNaoKalaIlap`maaNaoKalaIlap`maaNao ¹¹¹¹

1. AaQauinak mauislama marazI kivata hI BaartacaI faLNaIÊ baabarI maSaId p`krNaÊ Qamaa±Qa

rajakarNaÊ gaujarat dMgalaÊ ihMsaamaya saamaaijak pirisqatIÊ Qaaima-k va saaMskRitk

dhSatvaadÊ [%yaadI saamaaijak samasyaaMnaI AMtmau-K JaalaI Aaho.

2. mauislama kivatot jaatIya va Qaaima-k dMgalaIÊ dMgalaIMmaQyao maaNasaaMcaa jaaNaara baLIÊ

p`sqaaipt vyavasqaokDUna mauislama mhNaUna haoNaara Anyaaya¹A%yaacaarÊ ]propNaacaM duÁKÊ

Qaaima-k maUlat<vavaadÊ gairbaIÊ SaaoYaNaÊ AMQaEawaÊ jaagaitkIkrNa [.ivaYaya yaot

Asalyaanao itcaI AiBavya@tI ivaivaQaaMgaI JaalaolaI idsaUna yaoto.

3. AaQauinak mauislama kvaIMcaI kivata ma.fulaoÊ Da^.baabaasaahoba AaMbaoDkr va mahMmad pOgaMbar

yaaMcao maanavatavaadI t<va&ana AaiNa BaartIya saMivaQaanaanao $Z kolaolyaa Qama-inarpoxa

laaokSaahI p`iËyaocyaa saMskaraMmaQyao hI kivata saMskairt JaalaolaI Aaho.

391

4. mauislamaaMcaa BaartIya maatISaI AsaNaara maUL saMbaMQa hI kivata AiQakca dRZpNao spYT

krto.

5. mauislama kivatot yaoNaara ivad`aoh jasaa sfaoTk $panao Aalaolaa idsataoÊ tsaaca tao A%yaMt

saMyatÊ QaIrgaMBaIrpNao vaacakaMnaa AMtmau-K krNaara va pirNaamakark BaaYya krNaara

Asaa saMimaEa $panao Aalaolaa idsaUna yaotao.

6. mauislama kvaIMcaI BaaYaa vaOivaQyapUNa-Ê AnauBavasaMpnna Aqa-gaiBa-t tSaIca ]praoQa va

]phasaa%mak AsaUna tI dubaao-Qatocaa hvyaasa AaoZvaUna na Gaota A%yaMt saaQyaa va sarL

BaaYaot AiBavya@t haotanaa idsaUna yaoto. yaaiSavaaya yaa kivatot dKNaIÊ ihMdIÊ ]dU- [.

BaaYaaMtIla Sabd Aalaolao idsaUna yaotat.

7. mauislama marazI kvaIMnaI Aaplyaa AiBavya@tIsaazI mau@tCMd va gaJala ho daona rcanaap`kar

hataLlaolao Aahot.

8. mauislama marazI kivatot saMvaada%makta jaaNavato. ha saMvaad svabaraobarca ‘sva’ samaajaaSaIÊ

ihMdU samaajaaSaI %yaacabaraobar svatÁcyaa Aist%vaasaMbaMQaI p`Sna ]Baa k$na p`%yaxa raYT/aSaI

saMvaad hI kivata saaQato. ASaa p`karo yaa kivatotUna caar patLîaMvar saMvaad

saaQalaolaa idsaUna yaotao. ha saMvaad yaa kivatolaa icaMtnaSaIlatocaI va tai<vaktocaI ]McaI

p`aPt k$na dotao.

9. mauislama kvaIMcaI marazI kivata hI Qamaa±trÊ jaatIyataÊ maUlat<vavaadÊ raYT/inaYzaÊ

p`baaoQanaÊ maanavatavaadÊ raYT/Iya eka%mataÊ $ZIÊ prMpraÊ saaMskRitk saMGaYa- [.

saamaaijakÊ Qaaima-kÊ saaMskRitk ivaYayaaMcyaa AMgaanao AiQakaiQak BaaYya krtanaa idsato.

10. AaQauinak mauislama marazI kvaIMnaI doSaaba_la AsaNaara Aaplaa AadrBaavaÊ svaaiBamaanaÊ

p`oma va AiBamaana vya@t k$na baaMQaIlakIcyaa Baavanaosah AaplaI raYT/inaYza spYT kolaI

Aaho.

11. maha%maa fulao va Da^.baabaasaahoba AaMbaoDkr yaaMcao t<va&ana hI kivata p`maaNa maanato.

12. mauislama kivata Aa%maTIka krIt Aa%maSaaoQa Gaoto. ‘sva’Qamaa-tIla Qaaima-k nao%yaaMcaI

maUlat<vavaadI p`vaR<aIÊ saamaaijakÊ rajakIyaÊ naotR<vaacaI Qamaa±QaÊ svaaqaI-Ê saMiQasaaQaU vaR<aIÊ

vaOcaairk ivasaMgatI va duTPPaI BaUimaka yaavar BaaYya k$na kzaor Aa%maprIxaNaalaa

saamaaorI jaatanaa idsato.

392

13. mauislama is~yaaMcaI baurKa pwtÊ tlaak pwtÊ AsamaanataÊ itcao baMidst jaIvana

[.p`SnaaMbaraobar mauislama samaajaao<ar is~yaaMcao p`SnahI yaa kivatonao maaMDlaolao Aahot.

%yaacabaraobar s~IsvaatM«yaacaa purskarhI yaa kivatonao kolaolaa Aaho.

14. mauislama kvaIMcaI kivata ihMdu¹mauislama yaa daonhI samaajaat samanvaya saaQat Aaga`hpUva-k

maanavatavaadacaa purskar krto.

15. mauislama marazI kivatocao Avalaaokna kolao Asata yaa kivatonao AaSayaÊ ivaYayaÊ p`itmaaÊ

BaaYaaÊ ivaivaQa saamaaijak p`Sna maaMMDUna marazI kivatocyaa p`aMtat svatÁcao vaogaLo sqaana

inamaa-Na kolao Aaho Asao vaaTto.

16. ekUNacaÊ mauislama kvaIMcaI marazI kivata hI mauislama jaIvanaacaa saamaaijakÊ saaMskRitk va

eoithaisak dstaeovaja zrola.