paragraf nedİr?liderplus.com.tr/yayin/ornekdokuman/2019-2020/... · 2019-08-20 · gemi oyuyordu....

1

1.Ünite

Paragraf, bir düşüce etrafında birleşen cümle ya da cümle topluluğudur. Yazılı bir metnin daha kolay okunup algılanabilmesi için oluşturulur.

ÖSYM’nin neredeyse bütün sınavlarının vazgeçilmezidir.

PARAGRAF NEDİR?

Paragraf

YKS_Paragraf_Soru_Bankası.indb 1 8.08.2019 20:20

2

1.Ünite

Paragraf sorularını çözerken bilmemiz gereken bazı kavramları burada vermeyi uygun gördük.

Cümlenin Türkçenin söz dizimi ve dil bilgisi kurallarına uygun dizilmesi niteliğidir.Doğruluk1

Duruluk, anlatılmak istenen düşünceyi, yeterli sayıda sözcük kullanarak anlatmaktır. Duru bir cümlede gereksiz sözcük bulunmaz.Duruluk

3

Yalınlık; anlatımda süslü sözlere, mecazlı ifadelere ve söz sanatlarına yer vermemektedir.

Karşıtı : süslü, boyalı, ağdalı, özentili söyleyiştir.Yalınlık4

Sadelik; yabancı ve terimsel söylemlere yer vermemek, halkın anladığı Türkçe sözcükleri kullanmaktadır. (Halkın dili)Sadelik

7

Etkileyicilik; okurda derin izler bırakan, okuru sarsan, okurun ruhunu kavrayabilen anlatımdır.Etkileyicilik10

Eserin dilinin pürüzsüz olması akıcılıktır. Okurun eseri bir çırpıda, tek solukta okumasıdır. Karşıtı : kılçıklı anlatım.

Akıcılık(Sürükleyicilik)

5

Doğallık, duygu ve düşüncelerin içten geldiği gibi anlatılmasıdır. Bir ifadenin doğallıktan uzak-laşması o ifadenin yapmacıklığa düşmesi demektir. Bir anlatımın yapmacık olması o anlatımın inandırıcılık niteliğini zedeler.

Doğallık(İçtenlik)

6

Özgünlük; anlatımın sıradan olmaması, herkesten farklı bir nitelik göstermesi, yazarın izini taşıması kişiye özgü olmasıdır.Karşıtı : sıradan, taklit (öykünmek), kopya, basmakalıp, alışılagelmiş ...

Özgünlük

8

Açıklık, bir düşüncenin kolayca, rahatça kavranması demektir. Anlatımın açık olabilmesi için seçilen sözcüklerin anlam inceliklerine dikkat edilmesi, anlatılmak istenenin, noktalama işaret-leri yardımıyla belirginleştirilmesi gerekir. Anlatımı açık bir cümleden o cümleyi okuyan herkes aynı şeyi anlar. Bir cümleden farklı iki anlam çıkarılabiliyorsa o cümle kapalıdır, cümlede anlam bulanıklığı, belirsizliği vardır.

Açıklık

2

Özlülük, az sözcükle çok şey anlatmaktır. Yoğunluk, anlatımın yoruma açık olması niteliğidir. Anlatımı yoğun olan bir yazıdan her okuyan kendine göre bir anlam çıkarabilir. Yazıyı her okuduğumuzda farklı duygular uyandırmasıdır. Özlü ve yoğun anlatımın en güzel örnekleri atasözleri, özdeyişler ve bazen şiirlerdir.

Yoğunluk-Özlülük

9

Anlatım Bilgileri

Paragraf


3

1.Ünite

Her anlatımın, yazılı ya da sözlü, bir amacı vardır. Sözlü ya da yazılı anlatımda saptanan amaç bu anlatımın biçimini de belir-ler. Bu gerekçeyle bir paragrafın anlatım biçimini belirlerken o paragrafın yazılış amacına dikkat etmek gerekir çünkü anlatım biçimini belirleyen, o yazının yazılış amacıdır.

“ ”

Anlatım Bilgileri

Paragraf


Anlatım Bilgileri

10

1.ÜniteParagraf

5. Rüyanın Öte Yakası romanı on bir bölümden oluşur. Her bir bölüm, geçişleri simgeler. Bu bölümler bir başka ya-zara ait alıntı ile başlar. Romanın kahramanları, George Oşi ve Dr. Haber’dir. Oşi, 30 yaşlarında, içine kapanık ve çekingen biridir. Uyumamak için sürekli ilaç kullandığın-dan her daim bitkin görünen biridir. Dr. Haber ise uyanık ve işinde başarılı bir rüya uzmanıdır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde verilenlerden yararlanılmıştır?

A) Açıklama – Karşılaştırma

B) Tartışma – Örnek verme

C) Açıklama – Örnek verme

D) Öyküleme – Tanık gösterme

E) Betimleme – Karşılaştırma

6. Kelebekler en narin, en kırılgan ve en zarif canlılardır. Hayatta kalma mücadeleleri ilgi çekicidir. Monark kele-bekleri çok uzun mesafeli göç döngüsünü tamamlaya-madan ölür, ancak doğan yavrular döngüyü devam et-tirir. Bazıları 5000–6000 metre yükseğe, Himalayalara kadar çıkabilir bazıları ise, 1 gün kelebekleri, sadece 1 gün yaşar.

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangi-sine başvurulmuştur?

A) Açıklamaya

B) Tanık göstermeye

C) Karşılaştırmaya

D) Benzetmeye

E) Somutlaştırmaya

7. Kitap, tarih boyunca hem kutsal sayılmıştır hem tehlikeli. Çünkü kitap, hem açıklar hem gizler. Bu ikili yapısı yü-zünden de bazı kitaplar yanlış anlaşılmış, bu yanlış an-lama trajik olaylara yol açmıştır. Goethe’nin bunalımlı bir aşk öyküsünü anlattığı Genç Werther’in Acıları adlı yapı-tının kahramanı, romanın sonunda intihar eder. Roman öylesine bir etki yaratmıştır ki bazı okurlar da öykünün kahramanı gibi ölümü seçmiştir.

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangi-sine başvurulmuştur?

A) Örneklemeye

B) Karşılaştırmaya

C) Tanımlamaya

D) Tanık göstermeye

E) Betimlemeye

8. Fıkra; gazete ve dergilerin belli sütunlarında yayımlanan, konusunu güncel, siyasi, toplumsal, kültürel olaylardan ve durumlardan seçen, bunları kanıtlama kaygısı güt-meden işleyen, kısa oylumlu, yoğun anlatımlı bir yazı tü-rüdür. Güncel bir olayın kişisel görüşe bağlanarak canlı ve çarpıcı bir dille anlatılmasını gerektirir. Anlatım ve dil ustalığının yanı sıra zengin bir bilgi ve kültür birikimi ister.

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır?

A) Tanık gösterme

B) Tanımlama

C) Karşılaştırma

D) Örnekleme

E) Benzetme

Test–1


11

1.Ünite Paragraf

Anlatım Bilgileri1. Demir tekerleklerin sesi, unutulmuş bir ninniydi. Loş kori-

dorda kimseler yoktu. Bütün yolcular uyumuş olmalıydı. Kapısı aralık duran bir kompartımana girip sonsuz rüya-larca uyudum. Uyandığımda, içimde öyküler uçuşuyor-du. Nerede olduğumu anlayamadım önce. Sanki her za-man bu trende uyanırmışım gibi telaşsız ve huzurlu, ağır ağır kalkıp pencereye yürüdüm. Geceydi, kapkaranlıktı, ıpıssızdı ama korkmuyordum. Bir şarkının uzayıp giden son nağmesi gibi yavaşlayarak durdu tren.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) İkileme

B) Nitelik bildiren sözcük

C) Pekiştirme

D) Benzetme

E) Bitmemiş cümle

2. Kemal Bilbaşar’ın romanı Denizin Çağırışı, birinci tekil kişi ağzından anlatılmaktadır ve anlatıcı, kişiler arasında yer aldığı ve olaylar düzeyinde başlıca bir işlev üstlendiği için romana, benöyküsel anlatıma sahiptir dememizde bir sakınca yoktur. Anayurt Oteli ise dışöyküsel bir anla-tıcı tarafından sunulur ve anlatıcı, öyküde kişi olarak yer almadığı için romanın elöyküsel olduğu söylenebilir.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Karşılaştırma yapılmıştır.

B) Neden belirten cümleler kullanılmıştır.

C) Tanık göstermeye başvurulmuştur.

D) Açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur.

E) Tahmin içeren cümlelere yer verilmiştir.

3. Akdeniz, Toroslar, o keskin tuz kokusu, Çukurova ve et gibi killi toprak... Bataklıklar, pis bataklıklar... Kapkaranlık ormanlar, Anavarza, Değirmenoluk suyu... Sonra tarla-lar; yumuşak, can vermeye ant içmiş topraklar... Sıcacık, davetkâr, hevesli topraklar, bataklıklarda can veren top-raklar... Kafanı kaldırsan tepesi karlı Torosları görürsün ama güneş hep alnını delen bir sıcakla kavurur tenini. Her şey doğanın iş birliğiyle edebiyata akmış ve betimle-me Yaşar Kemal’le anlam kazanmış.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Kişileştirme

B) İkileme

C) Pekiştirme

D) Deyim

E) Farklı duyulara seslenen ayrıntılar

4. Vaktiyle Osmanlı hükümdarlarından biri maiyetiyle ava çıkmış. Vakit ilerlemiş, gök kararmış ve şiddetli mi şiddet-li bir yağmur bastırmış, bu yüzden hünkar ve adamları en yakın kulübeye sığınmışlar. Fakir oduncu onları buyur et-miş. Hünkâr ve yanındakiler kendilerini açık etmemişler ama uyanık oduncu durumu anlamış. Ocağa koca koca odunlar atıp kulübeyi ısıtmış. Hâlinden memnun hünkâr, doğrusu şu ateş bin altın eder, diye söylenmiş. Ertesi gün yola çıkarken hünkâr, oduncuya borcunu sormuş. Odun-cu, bin altın istemiş. Yanındakiler çok öfkelenip adamı azarlamış ama hünkâr, “Ateş iyiydi, şimdi hakkını verin oduncuya.” demiş.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Öyküleyici anlatım yeğlenmiştir.

B) Nitel anlamlı sözcüklerden yararlanılmıştır.

C) Birinci kişili anlatıma başvurulmuştur.

D) Neden–sonuç içeren cümle kullanılmıştır.

E) İkilemeler kullanılmıştır.

Test–2


Paragraf

Paragrafta Konu ve Ana Düşünce

31

3.Ünite

Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

ÇÖZÜM : Tümevarım yöntemiyle oluşturulmuş bu paragrafta mesaj yani ana düşünce kesin yargı da bildirdiği için son cümlede gizlenmiştir. Vurgulanmak istenen: Öykücü, insanı ve onun yaşadığı çevreyi anlatırken nesnel olmalıdır.

(bilim adamı gibi)

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

ÇÖZÜM : Paragrafı, bütünüyle ele aldığımızda, insanın bakış açısını belirleyen, eğilimlerine yön veren temel unsurun yakın çevresi olduğu belirtilmektedir. Sanatla iç içe yaşayan bir ailenin ferdi olan yazar da yaşama bir ressamın, yazarın gözüyle bakmaktadır.

Asıl anlatılmak istenen: İnsanın yetişmesinde, yakın çevre önemli bir etkendir.


Paragraf


32

3.Ünite

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine varılabilir?

ÇÖZÜM : “... Bizim için çok güzel bir gündü fakat oğlu o okulda öğrenci olan bir veliden şu sözleri duyana kadar: “Etkinliğe

bayılmış, o kadar ki akşam eve, ‘Anne, büyüyünce define avcısı olacağım.’ diye geldi.” sözlerinden “Yararlı olma

amacıyla girişilen işte bazen istenmeyen bir sonuç elde edilebilir.” yargısına ulaşılabilir.


33

3.Ünite


Paragraf

1. Bilgisayarlarla 1970’lerden beri ilgilenen biri olarak, tek-nolojideki gelişmelerin edebiyatın yararına olduğunu düşünmekteyim. Basılı kitapların yeri ayrı ama önemli e–kitaplar da yayımlanıyor. Son olarak Bir Deliler Evinin Yalan Yanlış Anlatılan Kısa Tarihi adlı romandan bir bö-lümü önce İnternet ortamında okudum, sonrasında kitabı aldım. İnternet’in “hayalet gemi”sinden birçok önemli ya-zar öykünün ana karasına çıkmıştır.

Bu parçaya göre edebiyat dünyasında İnternet’in hangi yönüne vurgu yapılmıştır?

A) Kişiyi basılı yayından uzaklaştırmasına

B) Kâğıt israfını engelliyor oluşuna

C) Bilinmeyen pek çok yazarı tanınır kıldığına

D) Kişisel görüşleri kolayca paylaşma imkânı sağladığına

E) Birçok önemli yazarın edebiyatta sonunu getirdiğine

2. Günümüz çocuğu artık annesinin, babasının, öğretmen-lerinin ve ders kitaplarının gölgesi altında yaşamıyor. Bil-mek sadece büyüklerin tekelinde değil. Dijital ebeveynle-ri sayesinde çocuklar da büyüklerinki kadar zengin bilgi sofralarına sahipler. Çocuklara nasihat ederken yüzle-rinde küçük bir solucan gibi dolaşan aşağılayıcı ifadenin farkında mısınız? Bu onları eski usullerle yetiştiremeye-ceğimiz anlamına geliyor. İtirazsız kabulü beklenen bilgi akışı, günümüzde cüzzam hastalığına tutulmuş bir insan gibi çirkinleşti. Bir zamanlar bu insanın güzel yüzü olma-sı, şimdi çirkin olduğu gerçeğini değiştiremez.

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Çocuğun ilgi ve beklentilerine göre bir plan yapmak her zaman olumlu sonuç doğurur.

B) Hiç kimsenin hoşlanmadığı gibi çocuklar da öğütten hoşlanmazlar.

C) Anne ve babaların en büyük hatası çocukları bir kalı-ba sokma istekleridir.

D) Çocuk yetiştirirken anne ve baba kendi yaşantısını göz önüne almak yerine çocuğun yaşadığı dönemi dikkate almalıdır.

E) Çocukları aşağılamak, onlara çirkin sözler söylemek, kendilerini önemsiz hissetmelerine yol açacağından öz güvenlerini sarsar.

3. Sanatta katı ayrımlar yapanlardan değilim. Sanattan beklediğim tek ilke vardır: Sanat eserinin “yaşanmış” şeyleri anlatması. Bir konu, yaşanmışlığı oranında önem kazanır bence. “Yaşanmış” derken yazılanların ille de ya-zarın başından geçmiş olması gerekmez ama yazdıkları başından geçmişçesine inandırıcı olmalı.

Bu parçadan aşağıdaki sonuçların hangisine ulaşıla-bilir?

A) İnandırıcı olmak koşuluyla sanat eserleri, yaşanma-mış konuları da anlatabilir.

B) Sanat eserlerini sınıflandırmak, türlere ayırmak doğ-ru değildir.

C) Her sanat eseri sadece yaşanmış şeyleri anlatmalıdır.

D) Başınızdan geçebilecek olayları anlatan yapıtlar bizi daha çok etkiler.

E) Sanatçıdan, yaşamadığını yazması beklenmemelidir.

4. Fındık kadar bir fil dişi parçasını, iki üç yıl özene bezene işleyip duran Çinliler tanıyordum. Bir Çinli, bir sürü min-nacık bıçak ve eğe yardımıyla şekilsiz bir parçadan bir gemi oyuyordu. Cinliğin ve sabrın mucizesi işte burada. Geminin bütün donanımı, yelkeni, gerekli tayfası vardı. Hatta her bir tayfanın boyu haşhaş tanesi kadardı, ha-latlar da o kadar inceydi ki gölgeleri bile yoktu. Ki bence bütün bunlar gereksizdi. Bu gemiyle en ufak bir gezinti yapılamayacağını söylemeye bile gerek yok. Geminin kendisi o kadar kırılgan ve dayanıksızdı ki avuç içiyle bir kere bastırmak Çinlinin işini kolayca yok ediyodu. İşte in-sanların yalanları da bana fındık kadar olan Çin gemisini hatırlatıyor. Resmen sabır ve kurnazlık yığını fakat bütün bunlar bir amacı olmayan, hiçbir sonuç getirmeyen şey-ler ve tek, basit bir dokunuşla yok oluveriyor.

Bu parçadan hareketle yalanla ilgili olarak aşağıdaki-lerin hangisine ulaşılabilir?

A) Acemice söylenen yalanlar, çok kolay fark edilir.

B) Çok büyük uğraşlarla ortaya konmasına karşın yara-ra dönük ve kalıcı değildir.

C) İnsanın göz bebeklerinden ve jestlerinden anlaşılabi-len bir yapısı vardır.

D) İnsanı insandan uzaklaştırır, birbirine düşman eder.

E) Edebiyatımızda en çok işlenen temalardan biridir.

Test–9


34

3.Ünite


Paragraf

5. Türkiye’de çağa ayak uydurma sorunu hep tartışılır. Çağa ayak uyduralım ama kendimiz kalarak, benliğimizi yitirmeden. Bunu söylemek kolay, uygulamak zahmetli-dir. Ya çağa ayak uyduracak, gelişerek yaşamınızı sür-düreceksiniz ya da tarihe gömüleceksiniz. Tarihte bunca toplumun adı sanı unutuldu. Neden? Değişmemekten, değişememekten.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kültürel gelişimi zayıf toplumlar, çağın gerisinde kalır.

B) Devamlılığını sürdürmek isteyen toplumlar, ulusal benliklerini yitirmeden çağın değişimine ayak uydur-malıdır.

C) Çağdaş olabilme problemi birçok ülke gibi Türki-ye’nin de gündemindedir.

D) Her toplum tarihsel örneklerden yararlanmayı bilme-lidir.

E) Her toplum, zamanın yıpratıcı etkisiyle yok olur.

6. Yapılan bir araştırmaya göre, Somali Çölü’nün karanlık derin mağaralarında yaşayan kaya balıklarının bir günü yaklaşık 47 saat. Çoğu canlının biyolojik saati yani sir-kadiyen ritmi, yaklaşık 24 saat ve ışık–karanlık döngüsü tarafından belirleniyor. Somali Çölü altındaki mağaralar-da izole bir yaşam süren balıklar yaklaşık 2 milyon yıl boyunca evrim geçirdi. Bu sürede zifirî karanlık yer altı mağara sisteminde gözleri ve renkleri kayboldu. Balığın yaşam ritmi, gece ve gündüz yokluğunda derin bir deği-şim geçirdi. Ancak gözleri olmayan hayvanların ışığı baş-ka duyularıyla algılayacağı tahmin ediliyordu. Bu balıkla zebra balıklarının ışığa tepkisini karşılaştıran bilim in-sanları derin mağaradakilerin dış ışık değişikliklerine bir yanıt veremediğini tespit etti. Karanlıkta geçen iki milyon yıldan sonra, bu balıkların kendi vücut saatlerini kalıcı olarak değiştirdiğini gösteriyor.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ula-şılabilir?

A) Bilimsel bir araştırma çok yoğun bir çalışma gerektir-mektedir.

B) İnsanın sirkandiyen ritmi sanılanın aksine 47 saattir.

C) Birçok hayvanın karanlık ortamda yaşamak için nasıl evrim geçirdikleri hâlâ merak konusudur.

D) Bir hayvanın yaşadığı ortamın fiziksel koşulları ona farklı bir özellik kazandırabilir.

E) Bilimsel anlamda bir uzvun görevini başka bir uzvun yerine getirmesi mümkün değildir.

7. Çevirmenlik, bilinen bir iştir. Güçlükleri olduğu doğrudur. Ama eninde sonunda yaptığımız iş, bir dilde yazılan ya da söyleneni bir başka dile aktarmaktır. Benimki ise bam-başka bir olaydı. Aynı dili konuşan insanların söyledik-lerini gene aynı dile çevirmek. Bana öyle geliyordu ki, evde büyüklerle küçüklerin, okulda öğretmenle öğrenci-lerin sokakta köylülerle kentlilerin, ülkede yönetenle yö-netilenlerin birbirlerini anlamaları için birinin çıkıp bir tür “çeviri” yapması gerekiyordu maalesef.

Bu sözleri söyleyen yazar aşağıdakilerin hangisin-den yakınmaktadır?

A) Çeviri sözcüğünün yanlış anlamda kullanılmasından

B) İnsanların birbirini anlayamayıp başka birinin aracılı-ğına ihtiyaç duymasından

C) Çevirmenlerin çeviri yapacaklara dile hâkim olmadan çeviri yapmalarından

D) İki kişi konuşurken üçüncü bir kişinin araya girmesin-den

E) Çevirmenliğin sadece bir dilden başka bir dile akta-rım olduğunun düşünülmesinden

8. Gerçek yaşamda olaylar iyi bitmeyebilir. Çünkü gerçeğin sevilmek, beğenilmek, umudu dürtmek, bizi ikna etmek veya daha çok izlenmek ya da okunmak gibi bir derdi yoktur. Gerçek tasasızdır. Aklına geldiği gibi devam eder inişe. Gerçeğin umut vermek diye bir görevi de yoktur. Biz o yüzden yazarız, film çekeriz, şiir yazarız, resim ya-parız. Dünyanın gerçekliğine insanın kendi gerçekliğini katabilmek, toplam gerçekte insan aklının, insan ruhu-nun yaratabileceği güzelliklerle umuda, iyiye, doğruya yer açabilmek için.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Sonu güzel olan hikâyelerin okunması gerektiği

B) Gerçek yaşamda kötü biten olayların kişinin yaşam sevincini yok ettiği

C) Sanatsal ürünün insanın gerçek yaşama kattığı gü-zelliklerle ortaya çıktığı

D) Filmlerde izlenen yaşamların gerçekle hiçbir bağı ol-madığı

E) Kişinin kendini anlatabilmek için seçtiği en etkili yolun sanat olduğu

Test–9


Paragraf


49

3.Ünite

1. Bir yazar herhangi bir olayı anlatmak istese bize sadece gerçeği mi aktarır? Hayır, o olay karşısında duyduklarını, düşündüklerini de anlatır. Ya da doğrudan doğruya anlat-masa da öyle bir şey yapar ki o duygular, o düşünceler bizde oluşur. Böylece yazar kendi iç gerçeğini ortaya koy-muş olur. Bir sanat yapıtını başarılı kılan özellik işte budur.

Parçaya göre, bir sanat yapıtını başarılı kılan özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalnız gerçeği anlatıyor olması

B) Yazarın düşüncelerini okura direkt aktarması

C) Yazarın hislerini okura duyumsatması

D) Seçilen konunun dille etkili hâle getirilmesi

E) Anlatılanların okurun duygu dünyasını zenginleştir-mesi

2. “İnsan, kendini yalnızca insanda tanır.” der Goethe. Bu söz, bana yazarın romanda oluşturduğu karakterleri anımsatır. Yazar; karakteri oluşturur, konuşturur. Yazan da okuyan da kendini bulur. Karakter, yazardan bağım-sız hareket eder. Bu yüzden roman, okuyucuya kendini tanıma, içselleştirme olanağı verir. Bu sebeple kimi in-sanlar için romanın ayrı bir yeri vardır. Öyle roman ka-rakterleri vadır ki yazarlardan bile ünlüdür: Don Kişot, Oblomov, Raskolnikov... Dostoyevski’nin yeri ayrı olsa da Raskolnikov önemlidir bizim için. Aynı şekilde Mar-tin Eden, Zeze ... Sadece insan karakterler değil; Küçük Kara Balık, Martı da bizim için değerlidir. Kendimizden izler buluruz onlarda, kendimizi arar, zenginleştirir, ço-ğaltırız.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Romanın konusundan çok, dilinin önemli olduğu

B) Okurun kahramanlarla kendini özdeşleştirip geliştire-bileceği

C) Okurun romandan beklentisinin ne olduğu

D) Romanı roman yapanın salt karakterler olduğu

E) Okunan kitaptaki kahraman isimlerinin akılda kalma-sının önemi

3. Köşe yazarlığında kısa yazmaktan yanayım. Uzun yazı-lar “makale”dir. Köşe yazısında konular derinliğe işlen-mez, dokunup geçilir ama bam teline dokunur gibi. Az sözle çok şey anlatmak! Öyküde de, romanda da kısa yazmanın yararına inanırım. Beş romanım da yüz yüz elli sayfa ancak tutar. Neden öyle? Benim tembelliğimden mi? Belki. Ama daha çok ele alınan konunun yoğunluğu-dur önemli olan. Konu vardır beş yüz sayfayı gerektirir, konu vardır elli–yüz sayfada kendini durdurur, kendini anlatır.

Bu parçada aşağıdaki sonuçlardan hangisine varıla-bilir?

A) Kısa yazmayı benimseyen yazar kalıcı olur.

B) Uzun romanlar daha ilgi çekicidir.

C) Köşe yazısı makaleden daha etkileyici bir türdür.

D) Bazı tembel yazarlar kısa yazmayı yeğler.

E) Bir yazının kısa ya da uzun olmasını konu belirler.

4. Okumayan bir insan, sadece tek bir yaşam sürmüştür. Oysa ben Napolyon’un, Sezar’ın, Platon’un yaşamlarıy-la kendi yaşamımı zenginleştirdim. Bu nedenle, gençleri kitap okumaları konusunda her zaman yüreklendiriyor, yönlendiriyorum; onlara bazı romanlar salık veriyorum. Biliyorum ki bu, tek boyutlu kişilikten kurtulmanın en etkili yoludur.

Bu parçada yazar, okumanın hangi yönü üzerinde durmaktadır?

A) Farklı dünyaları tanıyarak bakış açısı kazandırması

B) Kendimizi ifade ederken akıcılığı sağlaması

C) Tanımadığımız yazarların biyografilerini öğretmesi

D) Hangi kitapları önereceğimiz konusunda bilgi sahibi yapması

E) Başka hayatlarla kendi hayatımızı kıyaslayabilme şansı vermesi

Test–17


Paragraf


50

3.Ünite

5. NASA’da çalışan bilim insanları, depremi önceden tah-min etmeye yönelik çalışmalarında bir devrimin eşiğinde olduklarını açıkladılar. Araştırmacılar, atmosferin sınırla-rında elektrik sinyallerindeki düzensizliklerle yerin altın-da gerçekleşmek üzere olan depremler arasında yakın bir ilişki olduğunu belirtti. 12 Mayıs’ta Çin’de meydana gelen yıkıcı depremin öncesinde, elektrik sinyallerinde bu ilişkiyi destekleyen tam da böyle bir düzensizlik tespit edildi. NASA’daki araştırmacılar uzay tabanlı erken uyarı sistemi araştırmaları için İngiltere’deki uzmanlarla birlikte bir ekip oluşturdu. Belli başlı depremlerle deprem öncesi sinyallerin arasında net bir bağın olduğunu ortaya kondu.

Parçada sözü edilen araştırmanın amacı aşağıdakile-rin hangisidir?

A) Deprem ile elektrik kesintisi arasındaki ilişkiyi anla-mak

B) Depremin şiddetini azaltmak

C) Depremi önceden kestirebilmek

D) Depremde kriz yönetimini sağlamak

E) Deprem anında yapılacaklara dikkat çekmek

6. Bazı insanlar hayvanları öldürmenin bir spor hatta sanat olduğunu düşünürler. Oysa öldürmekle sanat ve spor kavramlarını bir arada kullanmak bile sakıncalıdır. Ço-cuklarımıza ilk öğretmemiz gereken doğru, bütün canlıla-rın yaşama hakkına sahip olduğu gerçeğidir. Çünkü hay-vanların ölümü karşısında kayıtsız kalmayı başaranlar, insanların ölümüne de kayıtsız kalmayı başarıyorlar!

Bu parçada vurgulanan düşünce nedir?

A) Bir canlının ölümüne tepki göstermemek insanı ölüm konusunda duyarsızlaştırır.

B) Avlanmak spor değildir, bir canlının yaşama hakkı elinden alınamaz.

C) Sanat ve sporun içinde bir canlıya zarar vermek yer almaz.

D) Hayvanların öldürülmesine sessiz kalanlar gün gelir bunun hesabını verirler.

E) Çocukların öğrenim hayatı içinde yaşama dönük bil-gilere daha çok yer verilmelidir.

7. Hindistan’da renklerin ustası anlamına gelen Ranga Guru adı verilen çok ünlü bir ressam varmış. Onun ye-tiştirdiği bir insan olan Raciçi eğitimini tamamlamış ve ustasından bunu değerlendirmesini istemiş. Ustası “Sen artık bir ressamsın Raciçi, senin resmini artık halk de-ğerlendirecek. Resmini, halkın çok kalabalık olduğu bir yere as ve yanına bir kırmızı kalem bırak. Halktan beğen-medikleri yanlara o kalemle çarpı koymalarını söyleyen bir not bırak.” demiş. Raciçi denileni yapmış, ertesi gün tabloyu almaya gittiğinde tablo kıpkırmızıymış, her yanı kırmızı çarpılarla kaplıymış. Usta bu sefer Raciçi’den resmi yeniden yapmasını yanına da fırça ve yağlı boya-lar bırakmasını istemiş. Resmin yanına da insanlardan beğenmedikleri yerleri düzeltmesini rica eden bir yazı bırakmasını söylemiş. Raciçi resmi meydana götürmüş. Birkaç gün sonra gittiğinde tabloya ve resimlere hiç do-kunulmadığını görmüş, koşarak ustasına gitmiş. Ustası “İlk seferde insanlara fırsat verildiğinde ne kadar acıma-sız eleştiri yaptıklarını gördün. İkinci seferde onlardan hatayı düzeltmelerini, yapıcı olmalarını istedin ama hiç kimse yanaşmadı çünkü yapıcı olmak kolay değildir, eği-tim gerektirir. Hiç kimse bilmediği bir konuyu düzeltmeye kalkmadı.” demiş.

Bu öykücükte vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bir meslekte usta olmak, çok çalışmayı gerektirir.

B) Ustaların izinden gitmek bizi her zaman başarılı kılar.

C) Emeğinin karşılığını ne yaptığından haberi olmayan insanlardan alamazsın.

D) Eğitimini tamamlamadan usta olmak kalıcılığı zedeler.

E) Başkalarının düşüncesine göre hareket etmek bizi mutsuz kılar.

Test–17


Paragraf

71

5.Ünite

Cümledeki ve Parçadaki Boşluğu Tamamlama

PARAGRAFIN BAŞLANGIÇ (GİRİŞ) CÜMLESİ

Giriş (başlangıç) cümlesi genellikle paragrafın konusunun söylendiği yerdir.

Giriş cümlesini bulabilmek için sonrasında verilenlerden yararlanılır.

Kendinden önce bir cümle olduğu hissi uyandırmaz.

Bağlaç ya da bağlayıcı ögeler (çünkü, ama, oysa, hâlbuki, ancak, ... de / da ...) girişte bulunmaz.

Sınavlardabubilgiaşağıdakisorukalıplarıylayoklanmaktadır:

Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir – olamaz?

Bu parçayı aşağıdaki cümlelerden hangisiyle başlatmak uygun olur?

Düşüncenin akışına göre, bu parçanın ilk cümlesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir – getirilemez?


Paragraf

72

5.Ünite


Yazar,yapıtlarındayansıttıklarıyla tekvedeğişmezbiranlamdünyasıyaratmışolmaz.Çünküyazarınelindençıktığıandametinbağımsızlaşır,artıkoyazaraaitdeğildir.Okurlarındır,eleştirmenlerindir.Onlar.....Bakışaçılarıçoğaldıkçametindeçoğalır,gelişir.Kuşkusuz,sanatyapıtınınentemelniteliğidebudur.

A) yazarın anlattıklarıyla, okuru yönlendirmedeki başarısını belirlemek isterler

B) metni çoğunlukla yazarın oluşturduğundan farklı biçimde algılarlar ve âdeta yeniden üretirler

C) sanatçının yazın estetiği konusunda söylediklerini ne kadar uygulayabildiğini anlamaya çalışır

D) metnin içeriğinin tutarlı saptamalardan oluşup oluşmadığına bakarlar

E) sanatçının kendi yapıtıyla ilgili açıklamalarından çok, kendilerinin ondan ne kadar etkilendiklerine önem verirler

ÇÖZÜM : Parçada geçen “Yazar, yapıtlarında yansıttıklarıyla tek ve değişmez bir anlam dünyası yaratmış olmaz. Çünkü

yazarın elinden çıktığı anda metin bağımsızlaşır, artık o yazara ait değildir. Okurlarındır, eleştirmenlerindir.” söz-

leri parçada boş bırakılan yere B seçeneğinde verilen “Onlar metni çoğunlukla yazarın oluşturduğundan farklı biçimde algılarlar ve âdeta yeniden üretirler” sözlerinin getirilmesini gerekli kılar.

Cevap : B

En yükseğe erişmek için en aşağıdan başlayın.

PARAGRAFIN SONUNA GETİRİLEBİLECEK–GETİRİLMEYECEK CÜMLE

Paragrafın sonuna getirilebilecek cümle genellikle paragraftaki düşünceyi özetleyen, bu nedenle de anlam yükü fazla olan cümlelerdir.

Dil, anlatım yönünden kendinden öncesine bağlıdır.

Kendinden sonra bir cümle olduğu hissi uyandırmaz.

Paragrafın konusuna, konuya bakış açısına, dil, anlatım ve mantığa uygun olmayan cümleler paragrafın sonuna getirilemez.


Paragraf

73

5.Ünite

Cümledeki ve Parçadaki Boşluğu TamamlamaSınavlardabubilgiaşağıdakisorukalıplarıylayoklanmaktadır:

Düşüncenin akışına göre, bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur – uygun olmaz?

Bu parçanın son cümlesinin aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanması uygun olur – uygun olmaz?

Bu parça düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülebilir – sürdürülemez?

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur – uygun olmaz?

A) günümüzün birçok sorununa değiniyor

B) gelecek kuşaklara örnek olabilecek nitelikte

C) geçmiş yüzyılın değerlendirmesini içeriyor

D) yaratıcısının, yaratma gücünü kanıtlıyor

E) akıcı, anlaşılır bir dile sahip

Cevap : E


Paragraf

81

5.Ünite


1–8.sorulardacümleveyaparçadakiboşluğuanlambakımındanenuygunbiçimdetamamlayanseçeneğibulunuz.

1. Türkedebiyatı,kahramanlarıbolbiredebiyattır.Ede-biyatla ilgilenen yazarların çoğu da kahraman ya-ratmayıseverler.Budurumadoğalbirsonuçolarakbakmak mümkün aslında. Anlatılsa roman olacakhayatlarla dolu bir toplumda, “gerçek” roman kah-ramanlarına verilen değerin cazibesi, yazarlar içinkarşıkonulmazolabilirkuşkusuz.Yadaovazgeçil-meziçselleştirmeeğilimiilekendinianlatmadürtüsübirleşince, okurlardan “bu romanda kendimi buldum” yada“Bu romandaki adam / kadın aynı ben!”repliklerisavrulurhavayaveyazarlardaamaçlarınaulaşmışoluryani----.

A) çok samimi bir dil kullanılmış olur

B) yazar okuru kendine bağlamış olur

C) eserler böylelikle sıradanlaşmış olur

D) konu sıkıntısı çekmemiş olurlar

E) insanı anlatarak insana ulaşmış olurlar

2. ----.Kaplumbağalargibisoğukkanlıhayvanlartav-şanlargibisıcakkanlıhayvanlardandahauzunyaşı-yor.Büyükhayvanlarınmetabolizmalarıdahayavaşolduğu içinküçükhayvanlardandahauzunömürlüoluyor. İnsanlardabüyüklüklerivemetabolikhızla-rınagöreyaşamalarıgerekendendörtkatdahauzunyaşıyor.

A) Yaşlanma tayin edilmiş bir süreç değil, oldukça es-nektir

B) Sanayileşmiş ülkelerde maksimum yaşam süresi her 10 yılda 2 yıl uzamaktadır

C) Laboratuvar çalışmalarına göre yaşlanma yavaşlatı-labiliyor

D) Canlıların metabolizma hızları ve büyüklükleri ömür-lerini de belirliyor

E) Uzun yaşamın sırrı hala çözülemediyse de araştır-malar sürdürülüyor

3. Yakup Kadri’nin neredeyse bütün romanlarında,Türktoplumununözellikleüstkesimlerinin,“modern-leşmeyi”Batı’nıntüketimanlayışını----veBatılıya-şamtarzını----gibielealdıklarıbunundayanlışbirmodernizmalgısıolduğuyönündebirdeğerlendirmegörülmektedir.

A) sevmek – almak

B) anlamamak – değiştirmek

C) taklit etmek – benimsemek

D) yok saymak – kabullenmek

E) kanıksamak – yadsımak

4. Kurgusallığın,yazanınveokuyanınzihnindeözgünbirgerçeklikhâlinedönüşmekteolduğuoan,anlatıkişilerinin cana büründüğü, dil bulduğu, bedenlen-diği ve artık yaşamayabaşladığı andır. - - - -Oysanekiloalmıştırnedeboyuuzamıştır.Yalnızcaoku-radoğrubakmayabaşlamıştır.Okurbenolduğumagörebanadoğru,bendeniçeri,yaşayaraksürdüğümgerçekliğedoğru.Oyalnızcabakmaklayetinmemek-te benden farklı olarak baktığımı görebilmektedir.Baktığım zamangörebilmeyi banaoöğretebilir an-cak.

A) Zihnime yerleştikten sonra davranışı, tutumu benden bağımsızdır.

B) Yaşamaya başladıktan sonra anlatı kişisi var olduğu kitap sayfalarına sığmaz olur.

C) Okur olduğunuz her seferinde anlatı kişisi ile yaşa-dıklarınız farklıdır.

D) Anlatı kişisinin bendeki yaşamı ne seçimime ne de beklentime uygundur.

E) Okurken kendinizden kattıklarınız anlatı kişisini gör-me biçiminizi etkiler.

Test–28


Paragraf

82

5.Ünite

Cümledeki ve Parçadaki Boşluğu Tamamlama5. ----Tıpkızamanmakinesininiçinedalıvermişgibi

kahramanın yanında bitirmek... Soluk aldığını bileduyurmadan,olanları sessizce izlemeyekoyuluver-mek,herşeyingözlerininönündeolupbitmesi,nedehoş!Bu,romanınkonukseverliğideğildenedir?

A) Romanın konusunun gerçek hayattan alınmış olması çok hoş!

B) Romanı okumadan önce o kitapla ilgili geniş bir araş-tırma yapmak gerekir.

C) Roman okumanın güzelliklerinden biri, olay örgüsü-nün içine hemen dâhil oluvermektir.

D) Kahramanları tanımanın yolu onları iyice analiz et-mektir.

E) Romanın başarısı, roman bittiğinde okura kattıkları-dır.

6. “.” Tutunamayanlar’labaşladımokumayaOğuzAtay’ı.Çok iyi hatırlıyorum, benim için yıllarcabirmeseleolduTutunamayanlar.Elimeilkaldığımda16yaşım-daydım ve o dönemde çok kitap okuyordum. SaitFaik’ehayranolduğumyıllardıbunlar.DerkenOğuzAtay’a geldi sıra. Atay’ın kült olmaya başladığı yıl-lardı,1980’lerinsonu,90’larınilkyıllarıydı.Hiçunu-tamıyorum, kitaba başladım yaklaşık 150 sayfasınıokudumvebıraktım.Çünküçokiyihatırlıyorum“.” Benbukitabıokursamintiharederim.“”dedim.Kitabıoku-maktan bilinçli olarak vazgeçtim. Üniversite ikincisınıfta,22yaşında,kitabıtekrarelimealdımveyinedevamedemeyerekaynınedenleokumayıbıraktım.Benim Tutunamayanlar’ı okumam 30’lu yaşlarımınbaşıdır.OğuzAtay’ındiğerkitaplarınıokumamarağ-menbukitaplailgiliböylebirmücadelemoldu.Haki-katen----

A) bazı kitapların, bazı yaşları beklediğine, beklemesi gerektiğine inanıyorum.

B) yazarın anlatımı beğenmediğimi anımsıyorum.

C) neden böyle davrandığımı hiç hatırlamıyorum.

D) onun dünyasına adım atmak okuyucuyu hiç bekle-mediği bir zaman algısına taşıyor.

E) şimdi dönüp bakınca kitabın bana hiçbir şey katma-dığının farkındayım.

7. Hiçbir davranış tek başına ele alındığında anormaldeğildir. - - - - Çünkü kişiyi normal ya da anormalolarakniteleyen,onunsosyalçevresidir.Çoğunluk-la toplumun kabul edebileceği olumlu davranışlarıyapan insan “normal” çevreninbeklentilerineuygunolmayandavranışlardabulunaninsan“anormal”dir.

A) Çevrenin beklentilerine uygun davranmayan insanlar toplum tarafından dışlanır.

B) Toplum kurallarına uygun davranmak sağlıklı ilişkiler kurmamızı sağlar.

C) Normallik ve anormallik belli bir sosyal ortam içinde anlam kazanır.

D) Tüm davranışları bir bütün halinde ele almak şarttır.

E) Sosyal çevresinde sevilen bir insan toplumda saygın bir yer edinir.

8. Sanatın, insanlarınaklınıveyüreğinietkilemegücüvardır.Bugücüinsanlığınyararınakullanansanatçı,gerçeksanatçıdır.Çünkü,sanatındasanatçınındagörevi----.

A) herkeste farklı duygular uyandırmaktır

B) gerçekleri kişisel görüşüyle yansıtmaktır

C) insan ruhundaki dengesizliği ortaya çıkarmaktır

D) yaşamın olumsuz yönlerini olumluya çevirmektir

E) insanları duygusal ve düşünsel yönden geliştirmektir

Test–28


Paragraf

83

5.Ünite


1–8.sorulardacümleveyaparçadakiboşluğuanlambakımındanenuygunbiçimdetamamlayanseçeneğibulunuz.

1. Medeniyet, insanın - - - - çeşitli yönleriyle taklit et-mesi vebunugeliştirmesi sonucuortayaçıkmıştır.Tohumunbüyümesigözlenerektarım,doğalbarınmakoşullarıtaklitedilerek----ortayaçıkmıştır.

A) doğayı – inşaat

B) hayvanları – makineler

C) iklimleri – robotlar

D) birbirini – evler

E) gökyüzünü – mağaralar

2. Sporseverler tarafından ilgiyle takip edilen hattagençamatörsporcularınkendilerineörnekaldığıbir-çok profesyonel sporcunun doping numunelerininpozitifçıkması,sporcamiasını----osporcularıse-venvesayaninsanlarında----nedenoldu.

A) üzerken – mutlu olmasına

B) mutlu ederken – sevinmesine

C) yorarken – şaşırmasına

D) şok ederken – hayal kırıklığı yaşamasına

E) sevindirirken – onlara olan hayranlıklarının artmasına

3. Lazer, günümüzden yaklaşık 50 yıl - - - - GordonGouldtarafındanbulunarakbilimdünyasınınhizme-tinesunuldu.Bubuluşundayandığıbilimseltemelinayrıntıları yayımlandı. - - - - lazerler olağanüstü birgeçmişesahipaygıtlardır.

A) kadar önce – Bu yönüyle

B) kadar sonra – Burdan bakınca

C) öncesine kadar – Durum böyle olunca

D) geçtikten sonra – Bu nedenle

E) geriye gittiğimizde – Bunun sonucunda

4. Bilgisayardahergün----karakterlerinyanısıraba-zendeözelkarakterlere----duyarsınız.

A) işlediğiniz – sempati

B) kullandığınız – ihtiyaç

C) yaptığınız – gereksinim

D) yazdığınız – sevgi

E) gördüğünüz – antipati

Test–29


Paragraf

Düşüncenin Akışını Bozan Cümle

90

6.Ünite

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

ÇÖZÜM : Paragrafın konusu “köfte” dir. Parçada değişen şey konu değil, bakış açısıdır. Paragrafta, “köftenin yapımında kullanılan malzemeler” hakkında bilgi verilmiş. II. cümlede “Her kültürün kendine has köfte hazırlama tarzı vardır.” denerek farklı bir bakış açısından söz edilmiş. Bu nedenle II. cümle düşüncenin akışını bozmaktadır.

Cevap : B

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?


ÇÖZÜM : Parçanın I., II., III. ve V. cümlelerinde Ahmet Haşim’in “seyahat” konusundaki görüşleri anlatılmış. IV. cümlede ise Ahmet Haşim’in bir eseri tanıtılmış. IV. cümle “seyahat” ile ilgili olmadığı için konu dışıdır.

Parçadaki “kaçış” sözcüğü köprü görevindedir.

Cevap : D


91

6.Ünite

Test–32

Paragraf

1 – 8. sorularda numaralanmış cümlelerden hangisi-nin düşüncenin akışını bozduğu bulunuz.

1. (I) Sıcak magmanın yeryüzüne çıktığı her yerde ya-nardağlar meydana gelir. (II) Bir yanardağ patlama-sında kül bulutları uçakların güvenliğini tehdit eder ve iklimi olumsuz yönde etkileyebilir. (III) Sıcak ka-yaçlar buza rastlayıp buzu erittiğinde çamur heye-lanları oluşur. (IV) Volkan bacasından kayaç püskü-rür, lav akıntıları yollarına çıkan her şeyi ezer geçer. (V) Gaz ve kayaç partiküllerinden oluşan piroklastik akıntılar canlılara hiç şans tanımaz.


2. (I) Sanat yapıtları, insanın maddi ve manevi birçok ihtiyacını karşılar. (II) Bunların bir bölümü göze, bir bölümü de kulağa seslenir. (III) Güzel sanatlar mal-zemesine göre, ait olduğu kültür ve medeniyete göre çeşitli biçimlerde tasnif edilebilir. (IV) Bu sanat dalla-rından şiir, edebiyat, müzik kulağa; resim, fotoğraf, mimari, heykel de göze hitap etmektedir. (V) Bunlar arasında tiyatro, opera, bale, sinema da hem kulağa hem göze hitap eder.


3. (I) Güneş–Dil Teorisi, 1935-1936 yılları arasında Türk dil uzmanları tarafından ortaya atılmıştır. (II) Türk di-linin eskiliği ve başka dillere kaynaklık ettiği varsayı-mına dayanır. (III) Dillerin ortaya çıkışıyla ilgili birçok farklı görüş daha vardır. (IV) Güneş-Dil Teorisi’ne göre dilin doğuşunda ilk etken güneştir. (V) Bu da güneşin insan varlığı üzerindeki ana işleviyle ilgilidir, çünkü dış alan denilen evrende insanoğlu, güneşi her şeyin üstünde tutmaktadır.


4. (I) Bir tür uyarlama olan The Lion King-Aslan Kral Shakespeare’in ünlü eseri Hamlet’ten esinlenerek yazılmış bir öyküdür. (II) 1994 yapımı film, küçük-bü-yük herkesin sevgisini kazanmıştır. (III) Öyküde, Hamlet’in başına gelenler Simba’nın da başına gel-miştir. (IV) Onun da babası Hamlet’inki gibi amcası tarafından öldürülmüştür ve aynı Hamlet’teki gibi boşalan tahta amcası oturmuştur. (V) Zamanı gelin-ce Simba da Hamlet gibi krallığın tacı için mücadele eder.




Paragraf

92

6.Ünite

Test–325. (I) Ürdün’ün güneyinde İÖ 2 bin 400-2 bin 200 yılla-

rına tarihlenen İlk Tunç Çağı’nın en büyük maden atölyesi bulundu. (II) Ülkemizde bu atölyenin büyük-lüğüne benzer bir Erken Tunç Çağı maden atölyesi de Niğde’nin güneydoğusundaki Göltepe-Kestel’dir. (III) Burası Ürdün Ölüdenizi’nin 50 metre güneyinde Faynan bölgesinde yer alıyor. (IV) Atölyenin İÖ 2 bin 700’deki depremde çöktüğü belirlendi. (V) Kazı ala-nında bakır külçesi imalatı için hazırlanmış yüzlerce dökme kil kabının yanı sıra binlerce taş çekiç, örs, maden egritme kabı ve metal nesne bulundu.


6. (I) Bir Elazığ türküsü, “Harput’un yokuşuna ...” diye başlar. (II) Nitekim, Harput Kalesi çevresindeki uçu-rumlar da akla önce bunu getirir. (III) Anadolu’nun en görkemli sıra dağlarının eteğinde, Keban ve Karakaya Baraj Gölleri ile Hazar Gölü’nün çevrelediği Elazığ’ın tarihi MÖ 2 binli yıllara dek uzanıyor. (IV) Derin uçu-rumlarla çevrili Harput Kalesi günümüzden tam 4 bin yıl önce inşa edilmiş. (V) Deyim yerinde ise Elazığ’ın çekirdeğini de Harput Kalesi ve çevresi oluşturuyor.


7. (I) Türkiye’de iyi gelir sağlayan meyve türlerinden birisi elmadır. (II) Üretimi oldukça iyi düzenlenmiş bulunan yerlerde dönümde ortalama 1500-2000 kg meyve elde edilebilmekte. (III) Bakım şartlarının iyi olduğu durumlarda bu miktar 3000 kg’a yükselmek-tedir. (IV) Elmada meyve verme yaşı ağacın çeşidine göre değişir. (V) Bu miktarlar göz önünde bulundu-rulduğunda Türkiye, dünyada en fazla elma üretenler arasında yer almaktadır.


8. (I) Rize’nin Pazar ilçesine bağlı Tütüncüler köyü yıl-lardır heyelan tehdidiyle yaşıyor. (II) On yıldır mey-dana gelen heyelanlar yüzünden köy halkı sürekli toprak kaybediyor. (III) Heyelan, yağışın bol olduğu dönemlerde toprağın suya doygunluğunun artması-dır. (IV) Ana kayanın tektonizma sonucu iyice hırpa-lanıp ufalandığı köy, uzmanların oturulamaz raporu vermelerine rağmen hâlâ yerinde. (V) Devletin köy halkına taşınmaları için sunduğu olanaklar son dere-ce sınırlı olduğundan köylüler bir yere gidemiyor.




Paragraf

93

6.Ünite

Düşüncenin Akışını Bozan Cümle Test–33

1 – 8. sorularda numaralanmış cümlelerden hangisinin düşüncenin akışını bozduğunu bulunuz.

1. (I) Marco Polo, Cuzzalo Savaşı’nda Cenevizlilere esir düşer. (II) Esaret hayatı boyunca arkadaşına yolcu-luk anılarını yazar. (III) Çeşitli halkların toplumsal ha-yatlarını anlatan bu kitap, coğrafi bilgilerin yanı sıra etnolojik bir değer taşır. (IV) II Milione adıyla birçok kez yayımlanan eser Uzakdoğu ve Afrika’nın Avru-pa’da tanınmasına katkıda bulunur. (V) 1295’te Vene-dik’e dönen Marco Polo, yeniden ticarete atılır.


2. (I) Andersen’i diğer yazarlardan farklı kılan birçok özelliği vardır. (II) Bunlardan biri, etrafımızdaki sı-radan nesneleri kişileştirip birer masal kişisine dö-nüştürmesidir. (III) Örneğin “kurşun asker” savaştan savaşa sürüklenirken, gözüpekliğinden, iyimserli-ğinden hiçbir şey kaybetmez. (IV) Bazı öykülerinde masa ya da çömlek konuşur. (V) Andersen’in Eski Ev ve Kapıcının Oğlu gibi kişileri gerçekçi olan masalları da vardır.


3. (I) Anadolu’da yemekten sonra aileler, akrabalar, dost-lar bir evde kadınlı erkekli toplanırlardı. (II) Bu top-lantıya her aile kahve sepetini alarak giderdi. (III) Eve varıldığında tandır çevresinde bir daire oluşturulur, kapaklı sepetler açılır, ortadaki tandır ateşine cezveler sürülürdü. (IV) Akşam yemeğinden sonra gidilen “tandır kahvesi” toplantıları günümüzde kimi yörelerde devam ediyor. (V) Tandırda pişirilen kahveler içilir, sohbetler edilirdi.


4. (I) Hindistan’da ortaya çıkan kast sistemi, toplumda değişmeyen eşitsizlikler yaratmıştır. (II) Kast, kapalı bir toplum tabakalaşma sistemi demektir. (III) Ayrıca çeşitli soy kümeleri arasındaki zıtlıkları körükleyerek mevcut durumu içinden çıkılmaz bir hâle sokmuştur. (IV) Bu nedenle özellikle kentsel alanlarda vazgeçil-miş bir sistemdir. (V) Ancak tarım kesimindeki mil-yonlarca insanın hâlen yaşamını etkilemektedir.



Paragraf

Cümle Oluşturma

111

9.Ünite

CÜMLE OLUŞTURMA Bu soru kalıbında dağınık olarak verilen sözlerden anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulması istenir. DGS ve ALES’te

son yıllarda hiç değişmeyen bir soru kalıbıdır. Ancak YGS ya da KPSS’de pek sorulmayan bir kalıptır. Yine de parag-raf oluşturma soruları öncesi pratik yapma açısından önemlidir.

Soru kökünde “yukarıdaki sözler kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandığında...” dendiği için önce kurallı cümlenin ne olduğunu açıklayalım: Yüklemi sonda olan cümledir. Yüklem; cümlede yargıyı, iletiyi taşıyan sözcük ya da söz grubudur. Yüklem isim de olabilir, eylem de.

Soruyu çözebilmek için ilk iş yüklem bulunur ve kurallı bir cümle oluşturmak için sona atılır. Diğer ögelerin kesin bir dizilişi yoktur.

Soruda verilen sözler, incelendiğinde verilen sözlerin anlamca, mantıkça hangi sıralamayı izlemesi gerektiği özellikle varsa tamlamalar aracılığıyla sezilir.

I. lisanüstü çalışmalar yapabilmeleri için burs verildi

II. yüzü aşkın yetenekli genç sanatçıya

III. dünyaca tanınmış eğitim kurumlarında

IV. ülkemizin önemli bestecileri ve icracıları olan

V. bugün büyük çoğunluğu

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluşturacakbiçimdesıralandığındahangisibaştandördüncü

olur?


ÇÖZÜM : I numaralı söz yüklem niteliği göstermektedir. Yüklemi sona çekerek cümleyi kuralım:

V. Bugün büyük çoğunluğu / IV. ülkemizin önemli bestecileri ve icracıları olan / II. yüzü aşkın yetenekli genç sa-natçıya / III. dünyaca tanınmış eğitim kurumlarında / I. lisanüstü çalışmalar yapabilmeleri için burs verildi.

Soruda baştan dördüncü söz istenmektedir.

Cevap : C


Paragraf

Cümle Oluşturma

112

9.Ünite

I. halde dolaşıyor ve

II. ekosistemdeki her canlıyı

III. şu an atmosferde serbest

IV. radyoaktif parçacıklar

V. uzun vadede öldürücü etkisi kesin olan

VI. tehdit ediyor

Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?


NOT : ÖSYM son dönemde bu tip soruları 6’lı yapıp genelde 6’ya yüklemi koymakta ve seçeneklerde VI olmamaktadır.

ÇÖZÜM : VI numaralı söz yüklem niteliği taşımaktadır. Yüklemi sona çekerek cümleyi kuralım:

V. Uzun vadede öldürücü etkisi kesin olan / IV. radyoaktif parçacıklar / III. şu an atmosferde serbest / I. halde dolaşıyor ve / II. ekosistemdeki her canlıyı / VI. tehdit ediyor

Soruda baştan üçüncü söz istenmektedir.

Cevap : C


Paragraf

Cümle Oluşturma

113

9.Ünite

Test–411. I. sadece kurumlar ve ritüelleriyle

II. insanların tarih içinde yaşadığı

III. sıradan insanın günlük

IV. var olan devletleri değil,

V. önemli kırılma ve kopuşlar

VI. hayatını da etkiler

Yukarıdakisözler,anlamlıvekurallıbircümleoluş-turacakbiçimdesıralandığındahangisibaştanikinci olur?


2. I. girmek zorunda kaldığı I. Dünya

II. yok olma tehlikesiyle karşı karşıya

III. yirminci yüzyılın başlarında

IV. Savaşı’nın en destansı cephesi

V. olan Osmanlı Devleti’nin

VI. Çanakkale Cephesi’dir

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluştu-racakbiçimdesıralandığındahangisibaştanüçüncü olur?


3. I. özellikle gençlerimizin yaşadığı

II. olan Eğer, toplumumuzun son yıllarda

III. bir bakışla yaklaşıyor

IV. Alper Akçam’ın son romanı

V. ekonomik ve siyasal çalkantılarına

VI. sorunlara toplumcu ve eleştirel

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluştu-racakbiçimdesıralandığındahangisibaştandördün-cüolur?

A) I B) II C) IV D) V E) VI

4. I. okurken öylesine kendinden geçer ki acaba

II. fırıncı çıraklığı yaptığı yıllarda

III. havaya kaldırıp bakar ancak beyaz kâğıt

IV. içinde büyülü bir şey mi var diye kağıdı

V. Maksim Gorki, Tolstoy’un bir hikâyesini

VI. üzerinde siyah harflerden başka bir şey göremez

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluştu-racakbiçimdesıralandığındahangisibaştanbeşinci olur?



Paragraf

Cümle Oluşturma

114

9.Ünite

Test–415. I. akla gelen temsilcisi olan yazar

II. çözümlemelerini derinlemesine

III. romanlarındaki toplum içindeki

IV. Türk edebiyatında muhafazakârlığın ilk

V. manayı yitirmiş kahramanlarının psikolojik

VI. aktarabilmesiyle ünlüdür

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluştu-racakbiçimdesıralandığındahangisibaştanbeşinci olur?


6. I. Türk Kızılayı olarak

II. idealist doktor tarafından

III. Yardım Cemiyeti, bugün

IV. 1868 yılında bir grup

V. kurulan Hasta Askerlere

VI. çalışmalarına devam ediyor

Yukarıdakisözleranlamlıvekurallıbircümleoluştu-racakbiçimdesıralandığındahangisibaştandördün-cüolur?


7. I. matematik formülü yardımıyla yaprağın

II. inceleyerek damar uzunluğu hakkında

III. fosillere bakıp ana damarların yapısını

IV. gerçek büyüklüğünü hesaplayabiliyor

V. yaprak parçalarını barındıran

VI. fikir sahibi olan uzmanlar, bir


A) I B) II C) III D) V E) VI

8. I. dünyanın uzunca bir süredir

II. yanı sıra bu teknolojileri

III. vermek için kullanabilmek

IV. bilgi teknolojilerini bilmenin

V. daha kaliteli bir eğitim

VI. kafa yorduğu bir konudur




Paragraf

160

12.Ünite

Parçaya Dayalı Sorular

PARÇAYA DAYALI SORULARBu tip sorularda sözün anlamı, cümlenin anlamı, anlatım biçimleri, düşünceyi geliştirme yolları da paragraf sorusu başlığı altında karşımıza çıkmaktadır.Bu tip soruları çözmeye başlamadan önce soru köklerini incelemek bize zaman kazandıracaktır. En azından parçayı okurken bazı soruları direkt yanıtlayabilir ya da anahtar sözcükleri çizerek soruya döndüğümüzde oralardan yararlanabiliriz.

1. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

Cevap : C

2. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi vardır?

A) I B) III C) IV D) V E) VI

Cevap : B

3. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi Karyalıların özelliklerinden biri değildir?

A) Sanata düşkün

B) Adaletli

C) Barışçıl

D) Üretken

E) Doğruluktan ayrılmayan

Cevap : A


Paragraf

161

12.Ünite

Test–56

1 ve 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

İdrisî İslam dünyasında yetişen önemli coğrafyacılardan biridir. Coğrafya ve kartografya konularında kaleme aldığı önemli yapıtlarıyla hem İslam dünyasının bilgi birikimini zen-ginleştirmiş hem de Müslüman bilginlerin elde ettiği coğrafi bilgilerin Batı’ya aktarılmasında etkin rol oynamıştır. Coğraf-ya alanındaki büyüklüğüne karşın, klasik biyografi kitapların-da yaşamı hakkında bilgi verilmemesi dikkat çekicidir. Yalnız çağdaşı İbn Bişrûn ve Safedî, İdrisî’den söz etmiştir. Az sa-yıdaki kaynaklardan edinilen sınırlı bilgilere göre 1100 yılın-da Sebet’te doğmuş, öğrenimini Kordoba’da tamamlamış, İspanya ve Kuzey Afrika’da çıktığı uzun seyahatlerden son-ra 1145’te Sicilya’daki Norman Kralı II. Royer’in hizmetine girmiş ve yaşımının geri kalanını onun sarayında geçirmiş. Eskiden yapılmış Dünya haritalarını yeterli bulmayan kral, İdrisî’den yeni bilgiler ışığında gelişmiş bir harita yapmasını istemiş. İdrisi, gümüşten bir yer küresi yapmış ve krala ithaf ettiği Kitab el–Ruceî (Roger’in kitabı) adlı meşhur yapıtını tamamlamış.

1. Bu parçada, İdrisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Harita bilgisi ile ilgili eserleri olduğuna

B) İslam dünyasında pek sevilmediğine

C) Yazarların hayatını anlatan kitapların çoğunda yer almadığına

D) Xll. yüzyılda doğduğuna

E) Coğrafya alanında çalışmaları olduğuna

2. Parçaya göre, Norman Kralı II. Roger İdrisî’den yeni bir harita yapmasını neden istemiştir?

A) Ticareti daha da geliştirmek için

B) Başka krallıklara büyüklüğünü ispatlamak için

C) Diğer haritalardaki yanlışlıkları düzeltmek için

D) Eski haritaları yeterli bulmadığı için

E) Yeni keşiflere yelken açmayı düşündüğü için


Tazmanya canavarı, Avustralya’nın Tazmanya bölgesinde yaşayan, siyah kürklü, keseli bir hayvandır. Kangurunun uzaktan akrabası olmasına rağmen görüntüsü vahşi bir kö-peğe benzer. Tazmanya canavarının en belirgin özelliği, teh-like anında ya da sinirlendiklerinde kötü bir koku salmaları ve garip sesler çıkartmalarıdır. Saldırgan tavırlarından dolayı Avustralya’ya yerleşen Avrupalılar tarafından canavar ismi verilmiştir. Tazmanya canavarları, geceleri avlanırken gün-düzleri küçük mağaralarda ya da kovuklarda dinlenir. Bugün sayıları oldukça azalmıştır.

3. Parçaya göre, Tazmanya canavarına bu isim neden verilmiştir?

A) Saldırgan tavır sergilemelerinden

B) Sinirlendiklerinde garip sesler çıkarmalarından

C) Saldıkları kötü koku yüzünden

D) Görüntülerinin ürkütücü olmasından

E) Geceleri avlandıklarından

4. Bu parçada Tazmanya canavarı ile ilgili olarak hangi-sine değinilmiştir?

A) Küçük olduklarına

B) Günümüzde yok olduklarına

C) Böceklerle beslendiklerine

D) Ömürlerinin uzun olduğuna

E) Geceleri avlandıklarına

Parçaya Dayalı Sorular


Paragraf

198

Karma Testler-74

13.Ünite

1. I. Anadolu Selçuklu uygarlığından pek çok anıtsal eser günümüze kadar geldi.

II. Selçuklular döneminde Anadolu’nun birçok kentinde yeni imar faaliyetlerinde bulunuldu.

III. Bu yapı türleri içinde kervansaraylar kendilerine has plan ve kuruluş özellikleri ile dikkat çekiyor.

IV. Bu faaliyetler başlangıçta savunma ve kentsel an-lamda devletin güvenliğinin sağlanmasına yönelikti, zaman içinde sürekli olarak artan ve değişen yeni yapı türleri ile çeşitlendi.

V. Gerek sayı bakımından çoklukları gerekse Anadolu Selçuklularının hâkim oldukları bütün topraklarda inşa edilmeleri onların özel bir yapı türü olmasını sağladı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bü-tün oluşturması için hangilerinin birbiriyle yer değiş-tirmesi gerekir?

A) l ve V B) ll ve lll C) ll ve lV

D) lll ve lV E) lV ve V

2. Okul fobisi, anne ve babanın aşırı korumacı davranması, çocuğun onlara bağlı hatta bağımlı kalmasını istemesi ve aile bireylerinin birbirlerine aşırı bağlı olması durumun-da ortaya çıkar. Çocuğun ailesiyle bir arada değilken bir şey olacağı kaygısı yaşaması, aile içi sorunlar, boşanma, anne ya da babanın başka biriyle evlenmesi de söz ko-nusu olduğunda okul fobisi ortaya çıkabilir.

Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir?

A) Okul fobisi nedir?

B) Okul fobisinin belirtileri nelerdir?

C) Çocuklarda okul fobisi hangi yaşlarda gözlemlenir?

D) Okul fobisi hangi durumlarda ortaya çıkar?

E) Okul fobisi yaşayan çocukların ortak özellikleri ne lerdir?


İzmir’in Ödenmiş ilçesine bağlı olan Birgi, günümüzden 5 bin yıl öncesine uzanan, kesintisiz bir tarihe sahiptir. Lidya, Pers, Bergama Krallığı, Roma ve Bizans egemen-liğinde kalmış; sırasıyla Diodhieron, Pyrgion ve Chris-topolis olarak anılmıştır. 1308’de Aydınoğulları Beyliği ile başlayan Türk egemenliğinde oluşan Selçuklu ve Osmanlı uygarlığı, Birgi’nin tarihsel kimliğini oluşturan mimarlık mirasını yoğun olarak taşır. Denizden yüksek-liği ortalama 315 m’dir. Birgi, İzmir’e 120 km, Ödemiş’e 9 km, Salihli’ye 51 km ve Tire’ye 44 km’dir. Birgi’de Akde-niz iklimi egemen olup yazları sıcak ve kurak; kışları ılık ve yağışlı geçer. Bölgede kiraz, zeytin, kestane ve elma yetiştirilir.

3. Parçaya göre , Birgi’nin

I. Pers

II. Bizans

III. Urartu

IV. Aydınoğulları

Bur parçaya göre, Birgi'nin yukarıdaki numaralanmış kültürlerden hangilerinin egemenliğinde kaldığı söy-lenemez?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve III

E) II ve IV

4. Bu parçada ‘‘Birgi’’ ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Çevresindeki il ve ilçelere uzaklığına

B) Farklı adlarla anıldığına

C) Birden çok medeniyete ev sahipliği yaptığına

D) Geçmişinin milattan öncesine dayandığına

E) Kış mevsiminde yüksek yerlerine kar yağdığına


Paragraf

199

13.Ünite

5. ― ― ― ―. Bu cüreti, anlaşılır olsa da imkânsız buluyo-rum. İnsanın yaşı ilerledikçe hesap çıkarma arzusu güç-leniyor. Ölüm yaklaşmaktadır, hayat akıp gidiyor. Hayat akıp giderken insan istiyor ki onu bir biçime soksun, bi-çime sokarken de bozuyor. İşte böylece hayat öyküsü dediğimiz maalesef çoğu zaman safça inandığımız sahte dökümler, bazen de büyük eserler ortaya çıkıyor, dünya edebiyatı kanıtlamıştır bunu.

Bu parçanın başına, düşüncenin akışına göre aşağı-dakilerden hangisi getirilebilir?

A) Sık sık birileri çıkıp kendi hayatını yazmayı denemiştir

B) Ben hayatımı anlatmayı gereksiz buluyorum

C) Nitelikli eserlerin ortaya çıkması büyük uğraşlar ge-rektirir

D) Bazıları kalıcı bir eser yaratmanın dili doğru kullan-makla mümkün olacağını savunuyor

E) Ölümün yaklaşması acı verir insana

6. Vücut dilimiz kişiliğimiz hakkında bazı ipuçları taşır. Kol-larını bağlayarak oturan insanlar iletişime kapalı yani ― ― ― ―, ellerini masanın altında tutan kişilerin öz güveni düşüktür yani ― ― ― ―, elini yumruk şeklinde tutan in-sanlar kendini zayıf hisseder ama ― ― ― ―

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla düşünce-nin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmeli-dir?

A) konuşmayı severler- güven problemleri vardır-âciz-dir.

B) sabit fikirlidir- kendilerine güvenmezler- güçlü görün-meye çalışır.

C) hoşsohbettir- girişkendir - güçlüdürler.

D) sabit fikirlidir- kimseye güvenmezler - bunu hissettir-mezler.

E) ketumdur- güven problemleri vardır- kırılgan bir yapı-ya sahiptir.

7. I. Sonra Jules Verne girdi hayatıma, her romanından ayrı ayrı etkilendim.

II. Herkesin çocukluğunda kendiyle özdeşleştirdiği ve çok sevdiği bir edebiyat kahramanı mutlaka vardır.

III. Kendimi onun kahramanlarının yerine koydum; de-nizlerin 20 bin fersah altında gezindim, arkadaşlarım-la birlikte ıssız adaya düşüp iki yıl orada mücadele ettim.

IV. Benim çocukluk kahramanım, yüz sene boyunca uyuyup prensin öpücüğüyle uyanan ve mutluluğu bu-lan ‘‘Uyuyan Güzel’’di.

V. Kimi okuduğu hikayedeki çocuk kahramanı kimi de uzak diyarların güzel prensesi ya da kahraman pren-si olmak ister.

Yukarıdaki cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi son cümle olur?


8. Anomi, toplumun bireyle olan sosyal bağının kapsamı-dır. Kuralların geçerliliğinin ve yaptırım gücünün orta-dan kalkması, toplumsal değer ve normlar hiyerarşisinin bozulmasıdır. Mevcut kuralların geçerliliğini yitirdiği ve herkes tarafından uyulacak yeni kuralların henüz yara-tılmadığı bir toplumda, bireyin toplumsal bütünden ayrıl-masıdır. Değerler kargaşasının topluma egemen olduğu, kargaşanın kural olduğu oluşumun adıdır. Hangi norma uyacağını bilmeyen bireylerin bir aradalıklarını giderek imkânsızlaştıran bir toplumsal düzensizlik ortamıdır.

Bu parçada üzerinde durulan aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Anomiye neden olan unsurdur

B) Toplumsal yapı ile kültürel yapı arasındaki uyuşmazlık

C) Anominin tarihsel süreçteki etkilerinin farklılaşması

D) Anomi teriminin anlamı ve kullanım alanı

E) Anominin nasıl giderileceğine dair çözüm önerileri

Karma Testler-74


paragraf nedİr?liderplus.com.tr/yayin/ornekdokuman/2019-2020/... · 2019-08-20 · gemi oyuyordu....

Documents