parcijala 1-skraĆeno

8/18/2019 PARCIJALA 1-SKRAĆENO

1/13

Uvod u fiziologiju

- Prvi pravi eksperiment u fiziologiji biljaka izveden je od strane Batist Van Helmonta koji jenapravio čuveni eksperiment sa grančicom vrbe koju je stavio u kontrolisane uslove zalivanja i prihrane.

- Malpigi je dokazao da je list glavni organ- Engleski istraživač Halez 17! godine konstatovao je da je biljkama potreban CO2 - Josefa Prislija 17!". eksperimentu sa mišem- Jan Ingenhaus 177! biljke pri sintezi organske materije zahtjevaju potrošnju CO2.

- Treova „humusna teorija biljka kako bi preživjela mora uzimati organske sadržaje iz zemlje.-#lajden i #van naglasili totipotentnost !svemogu"nost$ biljne %elije.- 1!& hipoteza Haberlendta- biljke mogu"e uzgajati u sterilnim uslovima i reprodukovati od

%elijskog nivoa kompleksnog organizma u klonskim serijama predstavlja prete#u moderne fiziologije. - Murašige i Skup 1!' godine izbalansirali su harnjivu podlogu na kojoj su uspijeli u sterilnim

uslovima uzgojiti %elije parenhima srčike duhana do nivoa cvijetenja i zametanja sjemena.

-$etode za odkri"e fizioloških funk%ija( 1. metod ultromikropiranje- promjene rasta i razvi%a).metod elektroforezije- pokretljivosti odre*enih sadržaja na

električnom polju)+.metod sekvenciranja- raspodijele aminokiselina u

bjelančevinama, nukleotida u nukleinskim kiselinama)".stereoelektronski metod- otkriva najsuptilniji morfoloki

sadržaji, čija je ornamentika posljedica biohemijskih fiziolokih sadržaja). Spektrometrijski metod- kavlitet i kvantitet brojnih

sadržaja)'. Tenzitometrijski metod - optičku gustinu.

- /snovni problem fiziologije biljaka je fenomen &ivota i bavi se bavi se njegovom automno%u,autoregulacijom i autoprodukcijom.

- 0ompletan život biljaka na emlji kroz evoluciju odvija se po pri%ipu ''probe i greške.

- (ivi sistemi biljaka predstavljaju otvorene sisteme koji korespoden%iju uspostavljaju sa okolnimprostorom po prin%ipu)

*. negativne povratne sprege + razni nivoi metaboli#kih funk%ija i kontrola!enzimska,hormonalna, i kontrola vode i mineralnih materija$)

2. pozitivne povratne sprege + ne odklanja grešku ve" je umno&ava! kancer2tumor ikalusno tkivo$.

- 3resudni faktor održanja biljke su procesi autoregula%ije po sistemu negatine poratne sprege.

- Povratna sprega čini osnovni put samoregulacije za sve bioloke i biohemijske procese živih sistema biljaka.

- Pod sistemom podrazumijevamo kompleks najrazličitijih sadržaja me*usobno objediujenih u jednucijelinu 2najprostiji je hemijski sistem vode$.

- a održanjem sopstvenog dinamičkog stanja 2bioloke ure*enosti $ biljke zahtjevaju permanentnidotok energije 2 influks $.

- ,T/P01 /držanje visokog stepena ure*enosti bijnog sistema.

- olest i starost biljaka smanjuje nivo energetskog metabolizma i približava se krajnjoj granici životau kojoj gubitak energije biva označen pojmom ,T3OP01.- utoreplika%ija !samoregula%ija4- prilago*avanje, je posebno obilježje živih sistema.

Mirnes Krbezlija 2010. 1


2/13

-4iljni sistemi se ponaaju kao kibernetski 2kontrola i sistem upravljanja$-/mogu%ilo im održanje krozevoluciju.- 5O$,O6T7- najpovoljnije stanje biljke.-ivo homeostaze predstavlja genetičku specifičnost koja se ozbalansirala u srezi genetičke ifre iekoloke nie.

- 3rva saznanja o procesu fotosinteze i dugo vremena nakon toga označavaju ovaj proces C3O$89T01O$, jer su se znale ulazne komponente i krajnji sadržaji.

- /držanje životnog sistema funkcionalnim u osnovi leži na energiji 5unca koja nastaje kao svijetlosnibljesak ili kompleksna transfoffi1acija četiri atoma vodonika u atome helijuma.- 4iljke koriste negdje oko : proizvedene energije iskorištavaju za odr&anje vlastite ure;enostisistema. 2kinetička ene. 6 potencijalnu ene.$

- $etabolizam le&i u osnovi pro%esa)

*. anabolizam ! asimila%ije i sinteze42. katabolizam ! desimila%ije i razgradnje 4

- 6ve &ive "elije biljaka pa i &ivotinja karakteriše funkcionalana osobenost 2razgradnje glukoze kroz procese glikolize u odsustvu kiseonika i cilju deponovanja energije u makroenergetskim spojevima$,visok stepen iskoritenosti energije, ekonomičnost u troenju gradivnih materija.

- $akroenergetski spojevi( 83, 9:3, ;o2$ 2ko enzim $.

- =. utoreproduktivni sistem.

- $etode koritene u procesu raskrinkavanja sadržaja "elije na submikroskopskom nivou)

biohemije( fiziologije( genetike( biofizike( molekularne biologije sa postup*imaultramikrotromije( ultrazu+ne analize( elektrofonetske, analize( spekrometrije( aminoanalizatirskihmetoda( denzitometrije( spektrof#uometrija( histo*itoradiografija( imuno*itohemija( metode

funk*ioniranja i metode kulture I VI.!/,

- ? prin%ip ? ekonomi#nosti koji u osnovi sadrži da se životni oblici biljaka obično pojavljuju unajmanjoj mogu%oj zapremini sa maksimumom biohemijskih sadržaja.

-utotrofija!samosinteza4-heterotrofi.-@irusi > acelularni- bez%elijski oblici.

- 6trukturna kontrola metabolizrna biljaka bazira se na strogim specifičim sadržajima membrana.

Mirnes Krbezlija 2010.


3/13

- Polaze"i od evolu%ionoorganiza%ijskog tipa &ivota razlikujemo dva osnevna tipa "elija)

*. proto%ita ! prokariotski 4 tip ) bakterije i modrozelene alge. 9ije dovoljno izražena podijeljenost %elijskog organizma, ?edro je u direktnoj sponi sa nuk1eoplazmom, @enetička ifrasadržana je u jednom hromozmu, 9jihova citoplazma nema odlike strujanja i ima samo mali brojcitoplazamtskih uklopina.

2. eu%ita ! eukariotski4 tip) potpuno razvijn membranski sistem regulacija, ?edro sadrži visokuspecifičnu membranu, u njemu se nalaze najmanje dva hromozoma koji su izgra*eni od :90 i rustona.

3ored jedra citoplazma sadrži( mitohomdrije, plastide, goldžijev kompleks, endoplazmatični retiklllumitd.. ;itoplazma je jako pokretljiva i

karakterie je strujanje.

- $e;u tipovima "elija najrasprostranjenije su parenhimske koje u ukupnoj gradivnojkoponenti organizam čine AB &ivog sadr&aja i nose glavne funkcije života parenhima, foto sinteze2 hlorenhim $, zatim nose odlike energetskih sadržaja, javljaju se kao glavne %elije za izlučivanje tetnihsadržaja organizma. ?avljaju se kao glavne %elije za magacioniranje, prozračivanje organizma itd .. 9suštini parenhimske "elije su spe%ijalizirane za odre*ene funkcije ali su slabo izdeferen%irane i čestomogu mjenjati &ivotnu funk%iju. 5 obzirom da imaju živi sadržaj zadržavaju mogu%nost diobe, DB zapremine parenhimske "elije zauzima vakuola.

One zauzimaju primarnu koru stabla, korijena, asimilacione organe, plod, sjeme a neki tipvi

parenhimskih %eljia izgra*uju i provodne elemente. 9e samo da je to najrasprostranjeniji tip %elija u biljnom organizmu ve% je i glavni nosila% &ivotnih funk%ija biljnog organizma

- (iva "elija eukariota mora posjedovati plazmatičnu membranu čiji je najmanji dijametar 77 Am2 nanometara $. U %eliji mora postojati najmanje *BB enzima kao i sadržaji na koje %e ti enzimidijelovati.- ajmanja mogu"a "elija trebala bi da ima prečnik u posjeku '&7Am. Elektronskim mikroskopomotkrivena je najmanja mogu"a "elija #iji je dijametar BE2 mikrometra.

ajmanja "elija koja mo&e da vrši fotosinteti#ku aktivnost je "elija zelenih algi.0od alge 0aulerpa jedna "elija mo&e biti duga do FB %m. 0od nekih plodova 2 limun, narandža,

mandarina $ kompletan plod sadrži od + do 1 %elija.

- Tako se u jedru nalaze najve"i dio G8 ili nasljedne materije.

- Hotosinteti#ki pigment ! =)hlorofil i 4) karoteini i ksantofil) fikobilini $ nalaze se vezani natilakoidni sistem hloroplasta.

- Pigment anto%ijan smjeten je u %elijskoj vakuoli, enzimski respiratorni lana% 8; ciklusasmjeten je na membranama mitohondrija, pro%esi β oksida%ije masnih kiselina vezani su nacitoplazmu i glioksizome itd ..

- 9 8alvinovom %iklusu odre;eni broj reak%ija odvija se tilakoidima 2svijetlosna l faza fotosinetze4dok se tamna faza prenosi na stromu hloroplasta.

-9 pro%esu fotorespira%ije kooperišu i sura*uju + citoplazmatske uklopine 2 plastidi, mitohondrije iglioksizomi $.

- (ivi protoplatst je sa obje strane 2 %eljiske vakuole i %eiljskog zida $ ograicen membranom. 5poljanji,gu%i dio plazme prema %elijskom zidu +ini-plazmolema, dok unutranji dodirni sloj protoplazme premavakuoli izgra*uje tonoplast.

- Unutar živog dijela citoplazme sve %itoplazmatske uklpoine posjeduju membrane.

- 5amo jedan mali zapreminski dio citoplazme čini citosol, te#na frak%ija %itoplazme.-/verton + tvora% lipidne teorije.

Mirnes Krbezlija 2010. +


4/13

- 0anijeli i Harej 1!+ godine. /va dva autora su bili ujedno i tvor%i prvog modela strukturneorganiza%ije membrana.

- Bobertson je pored pora uočio da se na povrini membrana kod biljaka kao zatitni slojevi javljajuslo&eni še"eri ili mukopolisaharidi.

-6inger i ikolsonE i doli do jedinog važe%eg modela u biologiji koji je nazvan mozai#ni model!f*uidni model4 plazmati#ne membrane!


5/13

- 0ntegralni proteini se dijele na)

1. transmembranske ) odlikuje izdanje hidrofilnih krajeva izvan osnovnog sadržajamembrane prema citosolu ili sredinji dio koji se probio. 5redinji dio transmembranskih proteina tekose može izdovjiti iz membrane bez totalnog poreme%enja strukture.

. proteine sa ekspozicijom prema ekstracelulamom prostoru+. proteine sa ekspozicijom prema citosolu

- Površinskiasocirani! proteini " spadaju predhodni ., i +.,, - su pli%e uklopine u lipidnom kompleksu

ili se hidrostatskim silama drže na povrini istog.

-biološka membrana - dinamička struktura te se stalno troi i reparira.

- Jradivne komponente &ive membrane 2 proteini, lipidi i karbohidrati $ se transportnim putevima prenose i repariraju u membrane. U ovoj strukturi proteinske komponente permanentno se kre"u!bo#no difunduju$ ubrzavaju%i tako promet kroz membranu.

- 9gljikohidrati( masa u membrani je *-2 C. 9e javljaju se u čistim formama ve% u oblicimaglikoproteinaE glikolipida itd.

Jlikolipidi nalaze se na povrini membrane prema ekstra%elularnom prostoru. /vo je slučaj

kod plazmamembrane.


6/13

- Bazlika koncentracijskog i električnog gradijenta formira tzv. ,lektronski i hemijski poten%ijalmembraneE to ubrzava ili usporava kretanje kroz membranu ili zaustavlja. ato je %itoplazmatskapovršina negativna u odnosu na vanjski dio sadržaja i zato se kroz biomolekule kao rezultatpoten%ijala lake prenose katjoni od anjona.

- 0z prav%a "elije prema vani i u pravcu unutranjosti %elije kretanje se odvija )

*. obi#nom difuzijom ) obezbije*eni su prolazi kroz membranu i to kroz njegov lipidni kompleksmaterija topivih u mastima. /stali tipovi materija slučajno se kre%u uz pomo% intenzivnih materija.Gifuzija kretanje molekula obi#no je usmjereno iz mjesta ve"e kon%entra%ije prema manjoj.E3orastom difuzije veoma lako kroz membranu difunduju azot i kiseonik zato što su lako topivi umastima i to im je molekulska masa niska, te voda.2. pasivnim transportom ! olakšanom difuzijom 4) za materije topive u vodi čija koncentracija sa

jedne i druge strane žive membrane je značajna. Materije se transportu ju na bazi nosa+a, osa#i suspe%ijalizirane bjelan#evine koje su distribuirane na membrani u vidu kanali"a ili molekulanosa#a. 8ransport olakanom difuzijom odvija se putem transpotra lipida a u transportu se naj#eš"eprenose še"eri, aminokiseline, nukleotidi, anorganski ion 9a, ;a, 0 i druge materije sličnog sastava.=. aktivnim transportom ) /vaj transport se odnosi na kretanje materije kroz membranu nasuprot

gradijentu kon%entra%ije. Gz tog razloga 1elija za oaj tip transpotra koristi aktivnu energiju %TP-a,0ao primjer ovakvog transporta su 9a i 0 gdje u %eliji uvijek ve%a koncentracija kalija a van%elija natrija. Proteinski kanali izgra;eni su od jedne ili dvije vrste transmembranskih molekllla

bjelančevina. /vi kanali su otvoreni i sa jedne i sa druge strane graničnog sloja membrane. :i proteinske membrane koga oblažu lipidne materije je hidrofiGni sadržaj. ato se kroz ove kanale kre"umaterije rastvorljive u vodi.

- Osnova transportnih sistema je razlika gradijenta koncentracije.

- Proteinski kanali javljaju se kroz dva oblika)*. akveusni ! vodeni4) 2roz njih voda prolazi normalno ( selektivni i stano otvoreni na

vanjskom dijelu granične membrane. 9isu dovoljno selektivni na membrani mitohondrija, hloroplastadok su daleko selektivniji na plazmamembrani gdje se pora kanala otvara na bazi električnog impulsa.

Protok materija kroz ove kanale je uvijek pasivan,2. ionski kanali) su se specijalizirali samo za prolaz iona ! ionske pumpe 4. poznato

tipova ionskih kanala. 9a spoljnomom dijelu membrane ovi kanali imaju mali otvor koji je nekadveličine atoma. 8u se nalazi selektivni ionski fi*terE koji proputa ione koje prepoznaje.-Goni koji prolaze kroz ove kanale su 8alijum hloridE koji prodiru do 1&& puta brže nego kroz vodene

pore. Otvaraju se povremeno i kratko na elektri#ne ili mehani#ke impulse.

Proteinski nosa#i ! prenose čas sa jedne a čas sa druge strane$- U koliko se kroz ovaj tip prenosa prenosi samo jedna tvar onda se sistem prenosa naziva

90PO3T! glukoze, sintropom glukoze i ioni 9a pri čemu za trasport iona se koriti energija glukoze$

-0ada se u istom smjeru vri prenos dva različtia tipa molekula tip prenosa se naziva 60$PO3T.-8re%i tip prenosa nazvan je 0PO3T!koristi energiju TP-a4, odnosi se na prenos dva tipa

supstanci odnosi se na različitim smjerovima 2vanjski i unutranji$ membrane. U ovom tipu prenosa jenatrijum kalij pumpa koja predstavlja jedan od bitnih transport procesa u %eliji , i njenim radomobezbje*uje se niska koncentracija 9a u %eliji, a visoka u okruženju, te visoka koncentracija 0 u %eliji.ekad potroši *L= vlastitog metaboli#kog poten%ijala energije.

Mirnes Krbezlija 2010. '


7/13

- 0onofili !jonofili4- 9eki mikroorganizmi izlučuju polipeptidne molekule hidrofobnih svojstavakoje mogu da unite druge miroorganizme. /vaj tip je nezvan ionofoliski ! jonofolski 4 jer krozmembranu mogu da ostvare nekontrolisan prolaza oder;enih iona. . kultura in vitro>

- merikanac 5koog i Bus


8/13

- 7eatin- Gzolovan iz klica kukuruza.- uksin !otkrioHenkt4- kretanja prema svijetlosti koja je vezana zahormon i otkriven iz mokra%e.- Citokinin- 2otkrio 5koog 1!". u kokosovom mlijeku$ pomaže procese dijeljenja %elija$.-8inetin- otkrio 5koog 1! iz sperme ribe.

- Pomat 2@elba$ > je hibrid krompira i paradajiza.- Pri uslovima visoke kon%entra%ije aukisna i niskog sadr&aja %itokinina iz kalusnog tkiva

prorasta korijen.- @isoke doze %itokinina i mala doza auksina usmjeravaju razvoj izdanka.

@OG,0 3,(0$ 0/18

- :rvo ima mali pro%enat vode negdje oko FBE dok se kod biljaka najve%i procenat vode nalazi u listui sočnom korijenu negdje oko DB do DDE a u savremenog čovjeka mozak ima negdje oko !!Dvode.negdje oko K kopna su umski ekosistemi. - 9egdje oko =N milijardi tona organske materije se proizvede godišnje u šumskim ekosistemima ,a od toga najvie celuloze. /ko 1= miliona hektara ume se godinje posiječe u svijetu, a od toga poglavi stanovnoka otpada ' hektara..

- 9a =B BBB hektara šume godinje se proizvede negdje oko **2=NB tona O2 godišnje, a dnevno+" kilograma /ksigena. * hektar bukove šume kad se sa njim pravilno gospodari ima oko FBBstabala, a svako od tih stabala potroi u toku " sata FB litara vode. U toku vegetacione sezone kojatraje oko *A2 dana kada se sabere broj stabala i pomnoži sa *A2 dana to je otprilike negdje oko MEFmiliona litara vode 2to jest vrati u atmosferu$.

egdje oko 2L= ukupnih padavina šuma vrati u atmoseru.

- 4ukova uma- temperatura ljeti '-= o;.

-Gspod & mm taloga godinje nema ume.- 9ajve%i dio vode koju prime biljke i koji se nadje u bilj%i !DA4 pripada slobodnoj vodi.

- vodu sa aspekta fiziologije karakteriše( providnost, kapilarnost, dipolni karakter, toplotni kapacitet,kohezione osobine.

- 6lobodna voda predstavlja onu vodu koja se nala u biljnom organizmu, a koja je sačuvala svaobilježja vode iz spoljanje sredine 5amo oko D2praktikum "-7D$ od ukupno primljene vodezadržava se u biljci kao vezana voda !ili hidroskopska vlaga4.- 5igroskopska vlaga-voda u pojedinim biljnim dijelovima, koja je mehanički vezana za supstancu iisparava na 1&-1+&o;.

- Otprilike da bi se sintetisao * gram suhe organske materije kroz biljku protče oko FBB litara vode.-5va voda sa planete zemlje kroz proces fotosinteze pro*e za nekih 2 miliona godina i pri tom bivarazlučena 2fotolizirana$, a kao rezultat tog procesa nastao je sav kisik u zemlinoj atmosferi.- akon tetrahedralnog stanja kristalne reetke2stanje leda$, pri otapanju iz leda elementi kristalnereetke se zadržavaju do =BoC.

ubrenje-3rocesi primanja, transporta i odavanja vode obuhvataju pojam vodnog bilansa biljaka. 8i

procesi sadr&ani su u zakonitostima bubrenja, protoka mase, osmotskog potencijala, potencijalaturbora...

- 6uho sjeme vuče strahovitim silama vodu iz okolnog prostora tako da nekada razvije silu usisavanja ido -2BB ba !bara4

Mirnes Krbezlija 2010. =


9/13

- 6ila usisavanja- razlika vrijednosti osmotskog potencijala i turgora 25L/-8$.

- ubrenje je fizičkohemijski proces koji predstavlja reverzibilno pove%anje zapremine tijela uslijed primanja vode a taj proces se bazira na razmicanju micela tilakoida plazme i ostalih materija kojeizgra*uju biljku kao to je celuloza.

- Ograni"eno bubrenje ispoljava %elijski zid, hijaloplazma, krob i celuloza. U procesu apsorpcijemolekule vode osloba*aju kineti#ku energijuE te tijelo koje bubri ima ve%u temperaturu, a to se

direktno dovodi u vezu sa optimalnim uslovima rada enzima. ubrenjem se posti&e rastresitosttilakoloida plazme. Pro%esom bubrenja korijenske dla#i%e primaju vodu.

- 'ifuzija pripada osnovnim fizičkim procesima, koji se baziraju ne termičkoj energiji molekula, koji sekre%u pravolinijski, sudaraju i nakon toga prave razmijetaj u rastvorima. bog trenja, proces difuzije jespor, ali se ista na malim prostorima odigrava efektno i brzo.

- (smotski potencijal, koji predstavlja presudan determinator pre&ivljavanja biljaka u ekstremnim,sunim, zaplanjenim i ostalim stresnim stanjima. @enetički je izbalansiran u odre*enom dijafazonu!nizak OP u prolje"e i jesen a maksimum zimi4E i javlja se kao parametar.

- O6$OT680 POT,C01/ 1,) pritisak molekula i jona rastvorene supstance na zid.

- Osmoza- pojava prolaska rastvarača kroz polupropusnu membranu iz pravca rastvora sa nižomkoncentracijom u pravcu rastvora sa viom koncetracijom.- Pro%es osmoze zavisi od temperature i razlikama u koncentracijama rastvora.

-0zotoni#an rastvor > kuglica miruje u vodi-5ipertoni#an rastvor-kuglica ide ka povrini-5ipotoni#an rastvor > kuglica pada ka dnu.

- 5vako stanje odstupanja sadržaja vode od punog zasi%enja u biljci nazivamo parametrom vodni ili vodeni deficit 2deficit difuznog pritiska vode GGP@$. - 5ve one gubitke vode koje biljka ostvaruje procesom transpiracije a da ne do*e do ote%enja tkiva za

primanje i odavanje vode nazivamo kriti&nim ili su$letalnim deficitom. /vakvo stanje se u fiziologijičesto naziva i privremenim uvenu"em biljke.

- a razliku od privremenog uvenu%a biljke nerijetko padaju u trajno uvenu"e- smrtni ili letalnidefi%it + to je stanje kada biljka vie ne može usvojiti vodu jer su joj zbog dugog nedostatka vodeodmrle funkcije i tkiva za primanje i odavanje vode.

- Gefi%it stoga predstavlja eko-fiziološki parametar koji se jako razlikuje čak i unutar jednogteistog roda.

Tako rod Quer%us obrazuju slijede"e vrijednosti kriti#nog ili subletalnog defi%ita)

1. Muercus prinus-1,'D)=. Muercus mariuandica ,&"D)

Primanje vode u biljne organe- :rve%e najvie vode usvaja putem simbiotskih organizama2eptotrofnom i endotrofnommikorizom$.

- 4iljka troi u toku 2M sata,kada je proces transpiracije pojačan vjetrom i smanjenjem vlage

vazduha, kre%e od =B do =BB litara.

Mirnes Krbezlija 2010. !


10/13

- ajve"i dio vode korijenomse prima na bazi razlika osmotskih poten%ijala zemljinograstvora i unutranjeg sadržaja %elijskog soka. 8ako korijenske dlačice pored procesa inhibicije ili

bubrenja vodu primaju tako da ona zbog ve%eg vodnog potencijala zemljinog rastvora prosto ukliza ukorijensku dlakicu. 8o je proces u kome se ne troši energija usvajanja vode. 5toga samo u ekstremnosunim uslovima biljke troše energiju TP-a na usvajanje vode

- = različita puta kretanja vode kroz korijenske dla#i%e do centralnih provodnih sudova ksilema(*. Od "elije do "elije!najsporiji4>

2. 8roz intel%elulare !me;u"elijske prostore4- 0T,3C,/9/30>=. kroz intermi%elarne prostore "elijskih zidova !najbr&i4 + 0T,3$0C,/30

- 8ehnologija 3/FGBC9E 3BGCB9E i zalijevanja biljaka- zasniva se na aktivnom usvajanju vode putem lista.

- 0ako god se kretala voda od korijenske dlačice i tačaka usvajanja do endodermisa ona na istom bivazaustavljena i dalje mo&e u"i samo kroz "elije propusni%e.

- 8oliko "e se vode usvojiti zavisi od tipa lista, debljine kutikule, 3C vrijednosti i položaja lista.

-@oda u list ulazi kroz ektodezme, a to su vertikalni otvori na %elijama, zatvara%icama %elija, stome.,ktodezme se nalaze i pri bazi dlake na epidermi.-a vodu je propusna i kutikula ali samo u jako hidratisanom ili napetom stanju. 0ada su u kutikuliEkoja je izgra;ena od hidroksi-masnih kiselina zbog visoke turgidnosti, repi%i hidroksi-masnih kiselinarazmaknuti za provod vode, to je obi%no vezano za mla*e listove.

- :rve%e putem lista zadovolji do =B vode.

- a pro%es usvajanja vode putem lista kao i putem korijena djeluje #itav niz razli#itihekoloških parametara, kao to je permeabilitet ili propustljivost korijena ili lista, zatim veličinakorijena i veličina lista, temperatura zemljita i vazduha...

- :ali %e korijen usvojiti vodu zavisi i od P5 vrijednosti, odnosno veličine apsorpcionog kompleksa,koji je genetički determiniran odre*enim dijafazonom 23C je na primer do ',$.- Pro%esom transpira%ije sva stanja fizioloke sue imaju za posljedicu smanjenja produk%ijeorganske materije !rasta i razvi"a4E jer se dio energija 83-a proizveden fotosintezom koristi zausvajanje vode.- 9 "elijama korijena odvija se %ijanovodoni#no disanje i gdje dolazi do zakieljavanja plazme kojama za posljedicu umiranje fizioloki najaktivnijih %elija za usvajanje vode.

- 3roces u kome se voda usvaja uz potronju energije 83-a naziva se aktivno usvajanje. 8o su periodivisokih sua. Hoda iz zemljita često ne može biti usvojena zbog nedostatka kisika.

- 3ojava zakieljavanja korijena ili umiranja "elija koja se naziva i aphoptoza kod drve%a se deavanaj%eče u prolje%e za vrijeme dužih poplava.

Mirnes Krbezlija 2010. 1&


11/13

Transport vode kroz biljku6TO$T3 T36P03C01

1,G00C 7 0T,70T,T 70$68, T36P03C01,) mg g-* h-* ili mg dm-2 h-*

- 9 epidermalnim "elijama jedine "elije koje u sebi imaju hloroplast odnosno zelene plastide su"elije zatvara"i%e stoma. 8o je neophodno da bi se stomin aparat mogao otvarati i zatvarati.

- 5idrostati#ki poten%ijal je potencijal vode koja vri razmicanje živog dijela protoplasta i vri pritisak na %eliski zid. 0ada sve stomine otvore odnosno upljine na jednom listu saberemo one iznose od *-=ukupne površine lista.

- ,vapora%ija je isparenje vode sa čistofizičkih povrina. a proces evaporacije i transpiracije je bitan rubni efekat.

- 6tome na listu su me;usobno jednako udaljene.

Teorija , !hormon stresa4- abs%itinska kiselina- se uključuje u ljetnom periodu kada u podlozi je hidropoten%ijal najmanji. /na se kaohormon u slučaju sue može stvoriti u "elijama korijena ili se stvori u hloroplastima "elija

zatvara#i%a stome.

- Jim se stvori ulazi u %elije zatvara%ice stome i čim u*e istog momenta izba%uje jone kalijuma !imajunajmanji mogu%i prečnik d nemetala, a največi vodeni omota% oko sebe) kalijum diže hidrostatički

potencijal, daje taj napon, djeluje terminalno i stoma se otvara $.

- ba spaava biljku kad nema dovoljno vode u podlozi, stvara se u "elijama zatvara#i%amastoma!hloroplastima4.

- 9a vrhovima listova imaju vodene stome ili 5idatode iz kojih voda kapa i tako biljka odaje vodu ute#noj frak%i i takvo odavanje može biti guta%ija 2da voda kapa u kapima$ ili ako povrijedimo list

mehanički onda to može biti suzenje!pla#4.

- Pritisak &ivih parenhimskih "elija korijena može da tjera vodu u visinu od do *2 metara. 0odlijana je taj potencijal najve%i do 1m, a kod drve%a je oko 7m. dalje se uključuje vodni poten%ijalvazduhaE i voda %e isparavati ako je vazduh suhlji i ima manje vodene pare u sebi to jest ima niži vodni

potencijal.

- Transpira%iono-koheziona teorija dvomotornog mehanizma transpira%ije.Gzme*u vodnog potencijala vazduha i potencijala parenhimskih %elija voda se nalazi umikrokapilarima. U tim elementima vodu dr&i koheziona sila i zato se zove transpira%iono-koheziona teorija.

-iljke se rashla;uju transpira%ijom na sljede"i na#in.- Pri 2BBC latentna toplota vode je 2MF21Lgr 2*ula po gramu$ materije. a obrazovanje mola organskematerije !C52O4 troši MNA 81 energije, odnosno 1",' 0? po gramu.8o znači da se za proizvodnju *grama organske materije utroši FD litara vode. a biljke ;" fotosinteze koje su puno produktivnijeod ;+ tipa biljaka one upola manje troe energije sunca i upola manje troe energiju sunca.

- atvaranjem stoma vjetačkim putem kada se transpiracija podpuno zaustavi list podižetemperaturu za MEF-FEF puta

5a druge strane smanjivanjem transpiracije u zatvorenim sistemima zasadničke proizvodnjemogu%e je podi%i bio-produktivnost biljaka.- Transpira%ija je pro%es odavanja vode u vidu vodene pare sa živih povrina biljke 2vjetački sesmanjje do '&D -" mjeseca$.



12/13

- Preko kutikule voda se odaje u vidu vodene pare samo kada je kutikula jako napunjenavodenom parom odnosno kada ima visok hidrostati#ki poten%ijal.

- :okaz da je samo list sa visokim hidropotencijalom sposoban da vri transpiraciju putemkutikule je mrtav list koji to ne može.

H8TO30 T36P03C01,

- 6astoje se od spoljašnjih i unutrašnjih faktora .

*. /d unutrašnjih faktora bitni su( starost biljke i listova, topografski položaj lista i zdravstvenostanje lista.

2./d spoljašnjih faktora najbitni su( svijetlost, koncentracija ;/, osmotski potencijalzemljinog rastvora, imperatura zemljita i zraka, vjetar i mineralna ishrana.

- Pored lisne kutikule voda se u vidu vodene pare može odavati preko stablaE pupoljaka iplodovaE i preko mlade perodezme 2zeleno stablo$, koja je negdje od *EM-2EM grama po de%imetrukvadratnom površine na dan.

- $ladi pupovi mogu vriti transpiraciju koja je jako umanjena u odnosu na list ali ipak činiznačajan efekat gubitka vode!NEM-*BE24mgLdm2 na dan. U periodu kad listopadne vrste odba%e listovedio odre*en za opadanje listova odaje od NB-*NB mgL%m2 na dan. 5ve su to značajni gubitci vode odstrane jednog biljnog sistema.

- o voda se mo&e u biljnom organu na"i kao egzogena ili sa vana usvojena, ili se pak stvoritiili sintetisati u biljnom organizmu.

- /vaj drugi tip vode koji se sintetie u samoj biljci naziva se endogena ili metaboli#ka voda./na može da nastane različitim fiziolokim procesima. ?edan od tih procesa je monoenzimski puttransformacije primarne kiseline ;"C/ u ;"C"/" N C/ uz pomo% enzima komarat dehidrataze.

- :rugi put prispije%a metaboličke vode je polienzimski gdje u jednom dijelu ovog procesa zavrijeme disanja i respiracije prvo dolazi do spajanja vode a zatim jo jednom obnavljanja vode.

-,GOJ, @OG 9 69RT00 6T1, P3OC,60$ O860GC01, O3J68,$T,301,)

- Hrlo čest način sinteze vode u biljki je uz pomo" anaerobnih dehidrogenaza !enzima4 kojioduzimaju atom vodonika od supstrata. /duzeti vodonik se predaje kiseoniku pri čemu se obrazujevodonik ceoksid C/ a nakon toga se isti katalizom razlaže na vodu i druge sadržaje.

-astanak biosintetske ili metaboli#ke vode !kaktusi4) u procesu sinteze amonijaka, vodika, alfa-keto

glukozne kiseline, glutaminske kiseline nastaje glutaminska kiselina N C/ .- 8aktusi, agale, tropske njiice te druge vrste koje zahvaljujuči procesu sinteze endogene vodemogu živjeti u ekosistemima u kojima vie godina nepadne ni jedna kapljica vode.

-$etaboli#ka voda sadrži brojne ljekovite materije u sebi te su u posljednje vrijeme nalestrahovitu primjenu u medicini.

- rzina kretanja vode kroz biljku zavisi od ekolokog tipa, tipa stominog aparata teekogenetičke pripadnosti biljne vrste.

9ormalno da je protok vode kroz ksilem ovisan od usisne povrine odnosno broja i veličinestominih otvora.

8od biljaka koje posijeduju traheje i traheide brzina protoka je ogromna za razliku od četinarakoji imaju samo traheide, gdje je brzina protoka vrlo mala.



13/13

parcijala 1-skraĆeno

Documents