participation of network party in ...ethesis.kru.ac.th/files/v59_98/wichittraphon...

การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

PARTICIPATION OF NETWORK PARTY IN ADMINISTRATION OF NON-FORMAL AND INFORMAL EDUCATION IN KANCHANABURI’S THA MUANG DISTRICT

วจตราภรณ โตแกว

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

พ.ศ. 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

PARTICIPATION OF NETWORK PARTY IN ADMINISTRATION OF NON-FORMAL AND INFORMAL EDUCATION IN KANCHANABURI’S THA MUANG DISTRICT


การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

พ.ศ. 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

(1)

บทคดยอ

หวขอการคนควาอสระ การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

ผวจย นางสาววจตราภรณ โตแกว ปรญญา ครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา การบรหารการศกษา ปการศกษา 2558 อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.จมพจน วนชกล อาจารยทปรกษารวม ผชวยศาสตราจารย ดร.วชร ชชาต การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาและแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร กลมตวอยางทใชในการวจย คอ บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จ านวน 142 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา ชนด 5 ระดบ ซงมคาความเชอมนเทากบ 0.89 วเคราะหขอมลโดยใชสถต คอ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจย พบวา

1. การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวม มการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดานอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย คอ ดานการควบคม รองลงมา คอ ดานการจดองคกร ดานการประสานงาน ดานการวางแผน และดานการบงคบบญชา

2. แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน คอ เรองมการส ารวจความตองการของประชาชนในเรองขอมลผไมรหนงสอ ดานการจดองคกร คอ เรองมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขาย โดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานของส านกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ดานการบงคบบญชา คอ เรอง มความรบผดชอบตองานทผดพลาด ดานการประสานงาน คอ เรองทสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท และดานการควบคม คอ เรองมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตาม

ABSTRACT

Independent Study Title PARTICIPATION OF THE NETWORK PARTY IN ADMINISTRATION OF NON-FORMAL AND INFORMAL EDUCATION IN KANCHANABURI’S THA MUANG DISTRICT

Researcher Miss. Wichittraphon Tokaew Degree Master of Education Program Education administration Academic Year 2015 Advisor Asst. Prof. Chumpot Wanichagul, Ph.D. CO-Advisor Asst. Prof. Watcharee Choochart, D.Ed. The research aimed to study and find out guidelines of the network party participation in the administration of non-formal and informal education in Kanchanaburi’sThaMuang District. 142 subjects comprised the staff members of non-formal and informal education centers and those of the network party of the centers. The 5-level rating scale questionnaire with reliability of 0.98 was used to collect data which were analyzed in terms of percentage, mean, and standard deviation. The findings: 1. The level ofthe network party participation in the administration of non-formal and informal educationin the subject area was, overall and in separate aspects, found high as respectively shown: controlling, organization managing, collaborating, planning, and commanding. 2. The guidelines of the network party participation in the administration of non-formal and informal educationin the subject area were as follows: planning, surveying people’s need on the information of the unreadable; organization managing, participating in the administration as network party schools by using the basic education curricular issued by Office of Non-Formal and Informal Education; commanding, being responsible for mistaken task; collaborating, boosting activities building collaboration between the teachers in community learning centers and the local community; and controlling, taking part in approval and supervision reporting.

กตตกรรมประกาศ การคนควาอสระฉบบนส าเรจไดโดยไดรบความอนเคราะหอยางดยงจากรองศาสตราจารย ดร.จมพจน วนชกล อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.วชร ชชาต อาจารยทปรกษารวม ผชวยศาสตราจารยพงษศกด รวมชมรตน ทไดกรณาใหค าปรกษา แนะน า ตรวจแกไขขอบกพรอง และใหก าลงใจตลอดระยะเวลาทท าการศกษาวจยจนเสรจสมบรณ ผวจยขอกราบขอบพระคณดวยความซาบซงอยางยงไว ณ โอกาสน และขอกราบขอบพระคณ ดร.สรยงค ชวนขยน ประธานกรรมการสอบ และดร.ชวน ภารงกล กรรมการผทรงคณวฒ ทกรณาใหขอเสนอแนะเพมเตมจนท าใหการคนควาอสระมความถกตองสมบรณยงขน นอกจากนผวจยไดรบความกรณาจากผทรงคณวฒ ไดแก นายวรช รตนพนธ ผอ านวยการโรงเรยนวสทธรงษ นางวาสนา หลงสมบญ รองผอ านวยการโรงเรยนอนบาลวดไชยชมพลชนะสงคราม และนายประพฒน ใจชาญสขกจ ผอ านวยการโรงเรยนวดบานยาง ทไดกรณาตรวจสอบ เสนอแนะ และปรบปรงเครองมอวจย บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร และบคลากรภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ทกรณาอ านวยความสะดวก ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามทชวยเกบรวบรวมขอมลให ตลอดจนทกคนในครอบครวทใหก าลงใจ ชวยเหลอ สนบสนน อ านวยความสะดวกมาโดยตลอด จงขอขอบพระคณมา ณ ทนดวย ประโยชนทพงไดรบจากการคนควาอสระฉบบน ผวจยขอนอมร าลกถงพระคณของบรรพบรษ บรพาจารย และผมพระคณทกทานทไดอบรมสงสอนใหผวจยสามารถด ารงตนและมานะพยายามศกษา จนบรรลผลส าเรจดวยดเสมอมา


สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย บทคดยอภาษาองกฤษ กตตกรรมประกาศ สารบญ สารบญตาราง สารบญแผนภม สารบญรปภาพ

(3) (4) (5) (6) (9)

(10) (11)

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงคของการวจย กรอบแนวคดในการวจย ขอบเขตของการวจย นยามศพทเฉพาะ ประโยชนทไดรบจากการวจย

1 1 4 4 4 6 7

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ทฤษฎการบรหารจดการ

8 8 8

ความหมายการบรหารและการจดการ แนวคดทางการบรหาร ความหมายการบรหารการจดการศกษา

8 9

12 การมสวนรวมในการจดการศกษา 16 ความหมายการมสวนรวม

ลกษณะการมสวนรวม ประโยชนของการมสวนรวม ทฤษฎการมสวนรวม การมสวนรวมในการจดการศกษา แนวทางสงเสรมการมสวนรวมในการจดการศกษา

16 17 20 23 24 29

การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 38 การจดการศกษานอกระบบ

การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย มาตรฐานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

38 55 63

สารบญ

บทท หนา งานวจยทเกยวของ 64

งานวจยในประเทศ งานวจยตางประเทศ

64 68

สรปกรอบแนวคดในการวจย 71 3 วธด าเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย การสรางเครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล

72 72 73 74 75 75 76

4 ผลการวเคราะหขอมล 78 ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม 78 ตอนท 2 ผลการวเคราะหการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

80 ตอนท 3 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหาร

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

88 ตอนท 4 ผลการจดสนทนากลม แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการ

บรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

93 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

วตถประสงคของการวจย วธด าเนนการวจย สรปผลการวจย อภปรายผลการวจย ขอเสนอแนะ

95 95 95 97

101 106

เอกสารอางอง

107

สารบญ

บทท ภาคผนวก

หนา 112

ภาคผนวก ก ภาคผนวก ข ภาคผนวก ค ภาคผนวก ง ภาคผนวก จ

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลวจย รายนามผทรงคณวฒเขารวมสนทนากลม ภาพประกอบการสนทนากลม แบบสอบถามเพอการวจย

113 118 120 129 131

ประวตผวจย 141

สารบญตาราง

หนา ตารางท 3.1 จ านวนประชากร และกลมตวอยาง 73 4.1 แสดงจ านวนและคารอยละเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม 78 4.2 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวม

80 4.3 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน


ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร


ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา


ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน


ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม

86 4.8 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน


การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร


การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา


การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน


การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม

92

สารบญแผนภม แผนภมท

3.1

กรอบแนวคดในการวจย

หนา

71

สารบญรปภาพ ภาพท 1.1

ภาพประกอบการสนทนากลม

หนา

123

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา การศกษาเปนกระบวนการทมงพฒนาคนใหเปนมนษยทมคณภาพมความสามารถเตมศกยภาพ มการพฒนาทสมดลทงสตปญญา จตใจ รางกายและสงคม เพอเสรมสรางการพฒนาและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย การศกษาเปนกระบวนการถายทอดและเรยนรในการจะสรางสรรคและพฒนาคนทงในแงความร ความคด ตลอดจนคณธรรมและจรยธรรมเพอใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข สามารถตอบสนองทศทางในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาตได การศกษามความส าคญยงตอการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในยคโลกาภวตนทโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ประชาชนในชาตจ าเปนตองไดรบการศกษาอยางหลากหลายรปแบบเพอใหมการพฒนาทสมดล พรอมกบการเสรมสรางศกยภาพของคนทงในดานรางกาย จตใจและสตปญญา ใหมสขภาพแขงแรง มความรความสามารถและมทกษะในการประกอบอาชพ พรอมทงสามารถปรบตวใหทนตอกระแสการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจสงคมและการปกครอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ไดด าเนนการตอเนองจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ในดานแนวคดทยดคนเปนศนยกลางของการพฒนา ในทกมตอยางเปนสดสวนและใหความส าคญกบการพฒนาทสมดลทงดานตวตน สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในความรบผดชอบของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เปนการศกษาอกลกษณะหนงของการศกษาตลอดชวตทมบทบาทส าคญในการพฒนาประเทศและหากพจารณาใบแงของจ านวนประชากรกลมเปาหมายกสามารถกลาวไดวา เปนการศกษาทมบทบาทส าคญทสดในการพฒนาคณภาพประชากรและการพฒนาของประเทศ โดยเหตทประชากรกลมเปาหมายของการศกษานอกโรงเรยน คอ ประชากรกลมใหญของประเทศ ซงอยนอกระบบโรงเรยน ประชากรกลมนสวนใหญเปนประชากรวยแรงงาน ทมอายระหวาง 15-59 ป (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบท 2, 2554, หนา 25) การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในการรบร ความเขาใจและการยอมรบกนของผปฏบตงาน คอ การศกษาทจดในรปแบบของการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทมวตถประสงคเพอเตมเตมหรอชดเชยโอกาสทางการศกษาในระบบ รวมทง เชอมโยงสานตอโอกาสการเรยนรตลอดชวตกบประชาชนโดยจดกจกรรมการศกษา 4 ประเภท คอ การศกษาขนพนฐาน

http://www.omkoi-nfe.com/files/พรบ.การศกษาแหงชาต%20(ฉบบท%202)%202545.PDF

2

การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต การศกษาเพอพฒนาทกษะอาชพ การศกษาเพอสงเสรมการเรยนรตามอธยาศย ซงมความสอดคลองกบแนวนโยบายของรฐบาล ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศการบรหารการศกษาของชาต ปญหาและความตองการการพฒนาเฉพาะพนท ความเปลยนแปลงของสงคม รวมทงปญหาความตองการและความสนใจในการเรยนรของกลมเปาหมายทงระดบชมชน กลมบคคลและปจเจกบคคล (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบท 2, 2554, หนา 34) ในสวนของการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ไดจดการศกษาใหกบนกศกษาทกต าบลอยางทวถง โดยจดตงศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล (กศน.ต าบล) หรอศนยการเรยนชมชนต าบล (ศรช.) โดยจดการศกษาทเขาถงความตองการของประชาชนในพนทอยางแทจรงภายใตกรอบหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหมความยดหยน คลองตวตอบสนองความตองการการเรยนรใหสอดคลองกบสภาพชวต และความตองการของกลมเปาหมายประชากรวยแรงงาน นอกจากนยงจดใหมการจดการการศกษาใหสอดคลองกบสภาพการด ารงชวต เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของชมชน การจดการศกษาหลกสตรนไดมการปรบใหเขากบสภาพและความตองการของชมชน กลมเปาหมายของแตละทองถน โดยเนนการแสวงความรวมมอจากภาคเครอขายและการมสวนรวมของผสอน ผเรยนและชมชนนน ๆ นอกจากนการสงเสรมใหมการใชเทคโนโลย เทคนควธการเรยนการสอนทหลากหลายเหมาะสมกบสภาพผเรยน โดยมพนกงานราชการ ต าแหนงครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน ประจ าศนยการเรยนชมชน เพอปฏบตหนาทจดกระบวนการศกษาใหกบชมชนตลอดจนประสานงานหนวยงาน องคกร ชมชน สงเสรมและกระตนใหเกดการพฒนาในรปแบบตาง ๆ ตลอดจนดานการศกษาขนพนฐาน การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต การศกษาเพอพฒนาทกษะอาชพ การศกษาเพอสงเสรมการเรยนรตามอธยาศย น าไปสการพฒนาดานอน ๆ (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551ก, หนา 42) การจดการศกษาแกคนในชมชนจงตองเขาใจสภาพสงคม การเมอง เศรษฐกจ สงแวดลอมของหมบาน ลกษณะผน าทองถน ชาวบาน คานยม ความเชอ ศลปวฒนธรรมประเพณ ศาสนา ตลอดจนสภาพปญหาตาง ๆ เพอเปนขอมลในการวางแผนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหแกคนในชมชน การท าใหประชาชนในชมชนเกดการเรยนร เกดความตระหนกทจะรวมแกไขปญหาของชมชน ดานความรวมมอ รวมใจ เกดการเอออาทรตอกนและเกดความมนใจในการพงตนเอง อนจะสงผลใหเกดการพฒนาทยงยน และการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาชมชนและประเทศ การมความสามารถในการแสวงหาความรและขอมลขาวสารเพอพฒนาคณภาพชวตไดอยางเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ขณะทกระทรวงมหาดไทย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 มาตรา 29 ก าหนดใหสถานศกษารวมกบบคคล



3

ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญา และวทยากรตาง ๆ เพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการรวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณพฒนาระหวางชมชน ในขณะทส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552, หนา 13) ไดก าหนดกรอบแนวทางการปฏรปการศกษาและเรยนรอยางเปนระบบ โดยศกษาประเดนปญหาหลกในการศกษาและการเรยนรทโยงกน และเนนการปรบปรงแกไขอยางเปนระบบ มใชทเพยงจดใดจดหนงแยกจากกนตงแตการพฒนาคณภาพการศกษาและการเรยนร เพอพฒนาคนไทยยคใหม ปรบกระบวนทศนการเรยนร เพอใหผเรยนสามารถพฒนาคณลกษณะทพงประสงค พฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหสามารถเอออ านวยใหเกดการเรยนร โดยสรางครยคใหมทมความร ความสามารถ มใจรก มคณธรรม จรยธรรม เขามาเปนคร คณาจารยและปรบระบบบรหารจดการใหมประสทธภาพคลองตวเพมโอกาสทางการศกษาและสงเสรมการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา เพอพฒนาผเรยนเปนส าคญ ในการนศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ไดท างานรวมกบชมชนและภาคเครอขาย ซงในสวนของการสรางภาคเครอขาย มงเสรมสรางพลงภาคเครอขายการศกษา หวงใชเปนกลไกการประสานพลงขบเคลอนนโยบายการศกษาใหมความร และสมรรถนะในการสงเสรมสนบสนนความรวมมอในดานการจดการศกษาใหประชาชนสามารถทจะพงตนเองได สามารถเสรมสรางพลงภาคเครอขายทางการศกษาและเกดการผสานพลงขบเคลอนนโยบายดานการศกษาสประชาชน โดยเนนการใหแนวคดและแนวทางการพฒนาภาคเครอขายการศกษาตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง และไดจดใหมสวนรวมของภาคเครอขายการศกษาในการสรางการศกษาและควบคมการศกษา รวมถงการเขาถงหลกการประกนคณภาพการศกษาซงจะเกดแรงผลกดนใหเกดนโยบายการประสานงานประสานความรวมมอของภาคเครอขายการศกษาจากภาครฐ เอกชนและภาคประชาชน ใหมการท างานรวมกนมากขนกอเกดความเขมแขงบนพนฐานของการยอมรบ การเขาใจในประโยชนของการรวมมอปฏบตงาน ซงเครอขายมความสมพนธในการกระตนและประสานงานแหลงเรยนร แหลงความรตาง ๆ เขาดวยกนเพอรบและสงหรอถายทอดความรประเภทตาง ๆ ไปยงประชาชนกลมเปาหมายไดอยางตอเนอง โดยทภาคเครอขายมเปาหมายรวมมอกนพฒนาการศกษาของประชาชนใหดยงขน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551ข, หนา 39) จากความเปนมาและความส าคญของปญหาดงกลาว ผศกษาในฐานะทเปนบคลากร สงกด ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร มหนาทจด

4

และสงเสรมการบรหารการศกษานอกระบบทกรปแบบ จงมความสนใจทจะศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยจะน าผลการศกษามาใชเปนแนวทางในการวางแผนปรบปรงวธการ เพอใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน ผสอนและผทมสวนเกยวของทกฝาย และนอกจากนยงเปนการเกบรวบรวมขอมลทอาจเปนประโยชนกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงพฒนากระบวนการการท างานรวมกบภาคเครอขายตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

2. เพอศกษาแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร กรอบแนวคดในการวจย

การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยใชทฤษฎการบรหารจดการของฟาโยล (Fayol, 1949, p. 57) ประกอบดวย 5 ดาน คอ การวางแผน การจดองคกร การบงคบบญชา การประสานงาน และการควบคม

ส าหรบการมสวนรวม 5 ระดบ โดยประยกตจากแนวคดของอารนสไตน (Arnstein, 1995, p. 22) แบงการมสวนรวมของประชาชน เปนเกณฑในการจ าแนกระดบของการมสวนรวมแลว ก าหนดเปนระดบการมสวนรวม 5 ระดบ ดงน มสวนรวมนอยทสด รวมรบร รวมท า รวมคด และรวมตดสนใจ และรวมท ารวมคดและรวมตดสนใจ ขอบเขตของการวจย การศกษาวจยครงน วจยมงศกษาเรอง การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร มขอบเขตครอบคลม ประเดนตอไปน

1. ขอบเขตเนอหา การวจย เรอง การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร การมสวนรวมของบคลากรใน

5

ภาคเครอขายโดยใชทฤษฎการบรหารจดการของฟาโยล (Fayol , 1997, p. 57) ประกอบดวย คอการวางแผน การจดองคกร การบงคบบญชา การประสานงาน และการควบคม

ส าหรบการมสวนรวม 5 ระดบ โดยประยกตจากแนวคดของอารนสไตน (Arnstein, 1995, p. 22) แบงการมสวนรวมของประชาชนเปนเกณฑในการจ าแนกระดบของการมสวนรวมแลวก าหนดเปนระดบการมสวนรวม 5 ระดบ ดงน มสวนรวมนอยทสด มสวนรวมรบร มสวนรวมท า รวมคดและสวนรวมตดสนใจ และรวมท า รวมคดและรวมตดสนใจ

2. ประชากรและกลมตวอยาง ประกอบดวย 2.1 ประชากรทใชในการวจย ไดแก บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสข จ านวน 225 คน

2.2 กลมตวอยางทใชในงานวจยครงน ไดแก บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง การก าหนดขนาดของกลมตวอยางทระดบความเชอมน รอยละ 95 ของประชากร ซงไดจากการเปดตารางส าเรจรปของ เครจซและมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970, pp. 607-610) ไดกลมตวอยาง จ านวน 142 คน วธไดมาของกลมตวอยาง ใชวธการสมอยางงาย (simple random sampling) ของจ านวนบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3. ตวแปรทท าการวจย 3.1 ตวแปรตน คอ ประเภทของบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย ประกอบดวย 3.1.1 บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล 3.1.2 บคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยนดประจ าต าบล เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสข

3.2 ตวแปรตาม คอ การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

6

นยามศพทเฉพาะ

ผวจยไดก าหนดนยามศพทเฉพาะไวเพอใหเกดความเขาใจความหมายเฉพาะของค าทใชในการวจย ดงน

1. การมสวนรวม หมายถง การท างานรวมกนของบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงขององคกรเพอใหบรรลวตถประสงค

2. การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หมายถง ขอบขายกจกรรมทเกยวของกบการทางานรวมกนของภาคเครอขายไดแกการรวมก าหนดและจดกจกรรมกระบวนการเรยนรการยอมรบฟงความคดเหนซงกนและกนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในทประชมในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประกอบดวย 5 ดาน คอ 2.1 การวางแผน (planning) หมายถง ภาระหนาทของผบรหารทจะตองท าการคาดการณลวงหนาถงเหตการณตาง ๆ ทจะมผลกระทบตอธรกจ และก าหนดขนเปนแผนการปฏบตงานหรอวถทางทจะปฏบตเอาไว เพอส าหรบเปนแนวทางของการท างานในอนาคต 2.2 การจดองคการ (organizing) หมายถง ภาระหนาททผบรหารจ าตองจดให มโครงสรางของงานตาง ๆ และอ านาจหนาท ทงนเพอใหเครองจกร สงของและตวคน อยในสวนประกอบทเหมาะสม ในอนทจะชวยใหงานขององคการบรรลผลส าเรจได 2.3 การบงคบบญชาสงการ (commanding) หมายถง หนาทในการสงงานตาง ๆ ของผใตบงคบบญชา ซงกระท าใหส าเรจผลดวยด โดยทผบรหารจะตองกระท าตนเปนตวอยางทด จะตองเขาใจคนงานของตน 2.4 การประสานงาน (coordinating) หมายถง ภาระหนาททจะตองเชอมโยงงานของทกคนใหเขากนได และก ากบใหไปสจดมงหมายเดยวกน 2.5 การควบคม (controlling) หมายถง ภาระหนาทในการทจะตองก ากบใหสามารถประกนไดวากจกรรมตาง ๆ ทท าไปนนสามารถเขากนไดกบแผนทไดวางไวแลว 3. การบรหารการศกษา หมายถง การด าเนนงานอยางเปนระบบในการจดการเพอใหบรรลเปาหมายของหนวยงาน

4. บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร หมายถง ครศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล 5. บคลากรจากภาคเครอขาย หมายถง นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยนดประจ าต าบล เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสข 6. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล หมายถง หนวยจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสรางกระบวนการเรยนรในชมชน ใหบรการสอ สงเสรมการเรยนการสอน การจดการบรหารและการด าเนนงานของศนยการเรยนชมชน อย ในความรบผดชอบของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

7

ประโยชนทไดรบจากการวจย การวจยครงนกอใหเกดประโยชน ดงน

1. ไดทราบขอมลทเปนประโยชนกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร และเปนประโยชนตอการปรบปรงการท างานรวมกนของภาคเครอขายตอไป

2. สามารถน าขอมลทไดไปใชเปนแนวทางในการบรหารการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร เพอใหสอดคลองกบปญหาและความตองการของผเรยน ผสอนและผทมสวนเกยวของทกฝาย

8

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาวจยในครงนผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของอยางกวางขวาง เพอใหครอบคลมเนอหาประกอบการศกษา ดงตอไปน 1. ทฤษฎการบรหารจดการ 2. การมสวนรวมในการจดการศกษา 3. การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4. งานวจยทเกยวของ 5. สรปกรอบแนวคดในการวจย ทฤษฎการบรหารจดการ ความหมายการบรหารและการจดการ จากการสงเคราะหเอกสารและทฤษฎการบรหาร พบวา “การบรหาร (administration)” และการจดการ (management) มความหมายแตกตางกนแตเกยวของกนในการด าเนนงานการบรหารจะเนนเรองของการจดการทเกยวของกบนโยบายและการน านโยบายไปปฏบตซงมกจะใชกบการบรหารงานทกชนดทเกยวของกบภาครฐสวนค าวาการจดการมกจะใชในงานทเกยวของกบธรกจเอกชนซงทง 2 ค าตางมความหมายทเกยวของกบการด าเนนงานของผบรหารทงสนการศกษาในเรองนจงไดน าเสนอนยามค าวาการบรหารและการจดการควบคกนไปเพอแสดงใหเหนถงความสอดคลองเกยวของกน ดงน ไซมอน (Simon, 1994, p. 137) ไดกลาวถง ความหมายของการบรหารไววาการบรหารหมายถง “กจการทบคคลตงแตสองคนขนไปรวมมอกนด าเนนการใหบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง” ซงความหมายของการบรหารนยนมาจากการมองวาการบรหารเปนกจกรรมอยางหนงทมลกษณะส าคญคอเปนกจกรรมกลมไมใชของคนใดคนหนงสมาชกในกลมรวมมอกนท าอยางประสานสมพนธกนไมใชตางคนตางท าและเพอใหบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางทรวมกนของกลม (เปาหมายขององคการ ) และเปาหมายของสมาชกแตละบคคลซงไมจ าเปนตองเหมอนกน สมยศ นาวการ (2550, หนา 99) ไดกลาวถงการบรหารไววาการบรหาร คอ การท างานรวมกบบคคลเพอสรางบรรยากาศทสงเสรมการใชทรพยากรขององคการอยางมประสทธภาพการบรหารจะมประสทธภาพเมอการบรหารบรรลผลส าเรจตามทตองการการบรหารจะมประสทธภาพถาทรพยากรถกใชอยางประหยด จนทราน สงวนนาม (2551, หนา 56) ใหความหมายของการบรหารไววาเปนกระบวนการทางสงคม 3 ทาง คอ

9

1. ทางโครงสราง ไดแก ความสมพนธระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาตามล าดบขนของสายการบงคบบญชา 2. ทางหนาทไดแกขนตอนของหนวยงานทระบบทบาทหนาทความรบผดชอบและสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหการบรหารส าเรจตามเปาหมาย 3. ทางปฏบต ไดแก กระบวนการบรหารทบคคลและกลมบคคลตองรวมกนท าปฏกรยาซงกนและกน สนทร โคตรบรรเทา (2551, หนา 67) ไดสรปวา การบรหารหรอการจดการ หมายถงกระบวนการท างานกบคนและโดยคนเพอใหบรรลเปาหมายสงสดขององคการ จรส อตวทยาภรณ (2553, หนา 178) ไดสรปวาการบรหาร หมายถง การใชศาสตรและศลปของบคคลตงแต 2 คนขนไปรวมมอกนด าเนนกจกรรมหรองานใหบรรลวตถประสงคทวางไวรวมกนโดยอาศยกระบวนการและทรพยากรทางการบรหารเปนปจจยอยางประหยดและใหเกดประโยชนสงสด ปรฉตร สราช (2553, หนา 56) ไดสรปวา “การบรหาร”หรอ“การจดการ” เปนกระบวนการ ในการประสานการท างานอยางเปนระบบโดยผมสวนเกยวของตามกระบวนของการบรหาร คอ การวางแผน (planning) การด าเนนการ (doing) การประเมนผล หรอการตรวจสอบ (checking) และการปรบปรง (action) เพอใหบรรลตามจดมงหมายขององคการ จอมพงศ มงคลวนช (2554, หนา 38) ไดสรปวาการบรหาร หมายถง การด าเนนงานของกลมบคคลเพอใหบรรลวตถประสงคทวางไว จากแนวคดของนกการศกษา ผวจยสรปไดวา การบรหารมความหมายใกลเคยงกบการจดการซงในการศกษาครงน หมายถง การด าเนนงานอยางเปนระบบในการจดการเพอใหบรรลเปาหมายของหนวยงาน แนวคดทางการบรหาร นกทฤษฎไดน าเสนอทฤษฎการจดการตามหลกการบรหารเชอวาในการทจะท าใหการท างานขององคการบรรลเปาหมายจะตองมการก าหนดหนาทของคนทเปนผบรหารและหลกการบรหารงานเพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานนกทฤษฎทน าเสนอทฤษฎการบรหาร ประกอบดวย ฟาโยล (Fayol, 1997, p. 57) ชาวฝรงเศสไดเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบการบรหารแบบวทยาศาสตรโดย มเปาหมาย คอ ตองการเพมผลผลตในองคการใหสงขนซงสามารถใชไดกบการบรหารทกชนดไว 2 ประการ ดงน ประการแรก บทบาทหนาทของผบรหารเกยวกบการจดองคการหรอทนยมเรยกสน ๆ วาPOCCoC ซงเปนวถทางทจะใหผบรหารทกคนสามารถบรหารงานใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายไดประกอบดวย 1. การวางแผน (planning) หมายถง ภาระหนาทของผบรหารทจะตองท าการคาดการณลวงหนาถงเหตการณตาง ๆ ทจะมผลกระทบตอธรกจและก าหนดขนเปนแผนการปฏบตงานหรอวถทางทจะปฏบตเอาไวเพอส าหรบเปนแนวทางของการท างานในอนาคต

10

2. การจดองคการ (organizing) หมายถง ภาระหนาททผบรหารจ าตองจดใหมโครงสรางของงานตางๆและอ านาจหนาททงนเพอใหเครองจกรสงของและตวคนอยในสวนประกอบทเหมาะสมในอนทจะชวยใหงานขององคกรบรรลผลส าเรจได 3. การบงคบบญชาสงการ (commanding) หมายถง หนาทในการสงงานตาง ๆ ของผใต บงคบบญชาซงกระท าใหส าเรจผลดวยดโดยทผบรหารจะตองกระท าตนเปนตวอยางทดจะตองเขาใจคนงานของตน 4. การประสานงาน (coordinating) หมายถง ภาระหนาททจะตองเชอมโยงงานของทกคนใหเขากนไดและก ากบใหไปสจดหมายเดยวกน 5. การควบคม (controlling) หมายถง ภาระหนาทในการทจะตองก ากบใหสามารถประกอบกนไดวากจกรรมตางๆทท าไปนนสามารถเขากนไดกบแผนงานทไดวางไวแลวประการทสองหลกการบรหารทใชส าหรบเปนแนวทางปฏบตส าหรบผบรหารประกอบดวย 5.1 หลกเกยวกบอ านาจหนาทและความรบผดชอบ (authority and responsibility) คอ อ านาจหนาทและความรบผดชอบเปนสงทแยกจากกนมไดผซงมอ านาจหนาททจะออกค าสงไดนนตองมความรบผดชอบตอผลงานทตนท าไปนนดวย 5.2 หลกของการมผบงคบบญชาเพยงคนเดยว (unity of command) คอ ในการกระท าใดๆ คนงานควรไดรบค าสงจากผบงคบบญชาเพยงคนเดยวเทานนทงนเพอปองกนมใหเกดความสบสนในค าสงดวยการปฏบตตามหลกขอนยอมจะชวยใหสามารถขจดสาเหตแหงการเกดขอขดแยงระหวางแผนกงานและระหวางบคคลในองคการใหหมดไป 5.3 หลกของการมจดมงหมายรวมกน (unity of direction) กจกรรมของกลมทมเปาหมายอนเดยวกนควรจะตองด าเนนไปในทศทางเดยวกนและสอดคลองกนเปนไปตามแผนงานเพยงอนเดยวรวมกน 5.4 หลกของการธ ารงไวซงสายงาน (scalar chain) สายงาน อนนคอ สายการบงคบบญชาจากระดบสงมายงระดบต าสดดวยสายการบงคบบญชาดงกลาวจะอ านวยใหการบงคบบญชาเปนไปตามหลกของการมผบงคบบญชาเพยงคนเดยวและชวยใหเกดระเบยบในการสงทอดขาวสารขอมลระหวางกนอกดวย 5.5 หลกของการแบงงานกนท า (division of work) คอ การแบงแยกงานกนท าตามความถนดโดยไมค านงถงวาจะเปนงานดานบรหารหรอดานเทคนค 5.6 หลกของความมระเบยบวนย (discipline) โดยถอวาระเบยบวนยในการท างานนนเกดจากการปฏบตตามขอตกลงในการท างานทงนโดยมงทจะกอใหเกดการเคารพเช อฟงและท างานตามหนาทดวยความตงใจเรองดงกลาวนจะท าไดกโดยทผบงคบบญชาตองมความซอสตยสจรตและเปนตวอยางทดขอตกลงระหวางผบงคบบญชาและผอยใตบงคบบญชาจะตองเปนไปอยางยตธรรมมากทสดและจะตองยดถอเปนหลกปฏบตอยางคงเสนคงวา 5.7 หลกของการถอประโยชนสวนบคคลเปนรองประโยชนสวนรวม (subordination of individual to the general interest) หลกขอนระบวาสวนรวมยอมส าคญกวาสวนยอยตาง ๆเพอทจะใหส าเรจผลตามเปาหมายของกลม (องคการ) นนผลประโยชนสวนไดสวนเสยของกลมยอมตองส าคญเหนอสงอนใด

11

5.8 หลกของการก าหนดคาตอบแทน (remuneration) การใหและวธการจายผล ประโยชนตอบแทนควรทจะยตธรรมและใหความพอใจมากทสดแกทงฝายลกจางและนายจาง 5.9 หลกของการรวมอ านาจไวสวนกลาง (centralization) หมายถง วาในการบรหารจะมการรวมอ านาจไวทจดศนยกลางเพอใหควบคมสวนตาง ๆ ขององคการไวไดเสมอและการกระจายอ านาจจะมากนอยเพยงใดกยอมแลวแตกรณ 5.10 หลกของความเปนระเบยบเรยบรอย (order) ทกสงทกอยางไมวาสงของหรอคนตางตองมระเบยบและรวาตนอยในทใดของสวนรวมหลกน กคอ หลกมลฐานทใชในการจดสงของและตวคนในการจดองคการนนเอง 5.11 หลกของความเสมอภาค (equity) ผบรหารตองยดถอความเอออาร และความยตธรรมเปนหลกปฏบตตอผใตบงคบบญชาทงนเพอใหไดมาซงความจงรกภกดและการอทศตนเพองาน 5.12 หลกของความมเสถยรภาพของการวาจางท างาน (stability of tenure) กลาววามากยอมเปนสาเหตใหตองสนเปลองและเปนผลของการบรหารงานทไมมประสทธผล 5.13 หลกของความคดรเรม (initiative) เนองจากคนฉลาดยอมตองการทจะไดรบความพอใจจากการทตนไดท าอะไรดวยตนเอง ดงนน ผบงคบบญชาควรจะเปดโอกาสใหผนอยไดใชความคดรเรมของตนเอง 5.14 หลกของความสามคค (esprit de Corps) เนนถงความจ าเปนทคนตองท างานเปนกลมทเปนอนหนงอนเดยวกน (teamwork) และชใหเหนถงความส าคญของการตดตอสอสาร (communication) เพอใหไดมาซงกลมงานทดของ กลลคและเออรวค (Gulick & Urwick, 1937, p. 135) นกทฤษฎการบรหารองคการไดศกษาวเคราะหบทบาทหนาทของผบรหารโดยน าเอาแนวคดของฟาโยลมาประยกตใชไดสรปวาผบรหารมหนาททตองท าและรบผดชอบอย 7 ประการ คอ การวางแผนการจดองคการการบรหารบคคลการอ านวยการการประสานงานการเสนอรายงานและการบรหารงบประมาณหรอเรยกสน ๆ วา “POSDCoRB” ซงมรายละเอยด ดงน 1. การวางแผน (planning) คอ การก าหนดสงทจะท าในอนาคตวาจะท าอะไรบางท าอะไรกอนหลงรวมถงการก าหนดวธการและงบประมาณทจะท างานนน ๆ 2. การจดองคการ (organizing) คอ การจดระบบตาง ๆ ในองคการใหเหมาะสม เชนจดระบบโครงสรางของงานในองคการวาจะแบงงานกนอยางไรมกฝายอะไรบางหรอจดระบบการใชอ านาจในองคการกนอยางไรเหลานเปนตน 3. การบรหารงานบคคล (staffing) คอ การด าเนนงานตาง ๆ ทเกยวกบบคลากรนบตงแตการจดหาบคคลทมความรความสามารถและทกษะทเหมาะสมกบงานเขามาท างานการพฒนาบคลากรในระบบเพอเพมสมรรถภาพการท างานใหสงขนการดแลควบคมนเทศงานการจายคาตอบแทนรวมไปถงการพจารณาใหบคลากรออกจากระบบงานดวย 4. การอ านวยการ (directing) คอ การพจารณาเลอกตดสนใจเลอกวธการแนวทางทเหมาะสมในการด าเนนงานและสงการใหบคลากรปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ

12

5. การประสานงาน (coordinating) การด าเนนงานเพอใหบคลากรฝายตาง ๆ ไดปฏบตอยางประสานสอดคลองไมท างานซ าซอนกนหรอขดแยงกนทงนเพอใหงานด าเนนไปดวยความเรยบรอยและราบรน 6. การเสนอรายงาน (reporting) คอ การเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ โดยใหบคลากรผปฏบต งานเสนอรายงานความกาวหนาและอปสรรคในการท างานเปนระยะ ๆ เพอผบรหารจะไดทราบตลอดจนหาแนวทางชวยเหลอแกไขตอไป 7. การบรหารงบประมาณ (budgeting) คอ การจดการเกยวกบงบประมาณนบแตการจดท างบประมาณจดสรรงบประมาณตลอดจนควบคมงบประมาณเพอใหการใชงบประมาณเปนไปอยางรดกมประหยดและเกดประโยชนสงสด คนทซ และดอนเนลล (Koontz & Donnell, 2001, p. 51) นกวชาการบรหารในปจจบนใหความเหนวางานในหนาทผบรหาร ไดแก 1. งานการวางแผน (planning) ประกอบดวย การก าหนดเปาหมายและวตถประสงคขององคการและการปฏบตเพอบรรลผล 2. การจดองคการ (organizing) แผนงานจะด าเนนการไปไดดวยดกดวยการจดองคการทดซงประกอบไปดวย การน าปจจยทางการบรหารเชนคนเงนวสดอปกรณและวธการบรหารทจะท าใหเกดผลสมฤทธการจดองคการจงหมายถงการน าเอาทรพยากรการบรหารทกประเภทมาบรณาการเพอด าเนนการ 3. การจงใจ (motivating) จะชวยใหพนกงานท างานอยางมประสทธผลการจงใจในทนหมายถง การอ านวยการ (directing) การตดตอสอสาร (communicating) และการเปนผน าในการด าเนนการ (leading) 4. การควบคม (controlling) เปนการตดตามและประเมนผลเพอเปรยบเทยบผลการปฏบต งานกบแผนทไดก าหนดไววามความเบยงเบนไปจากความคาดหวงมากนอยเพยงใด จากแนวคดของนกการศกษา ผวจยสรปไดวา หลกการบรหารเปนการจดแบงหนาททผบรหารจะตองจดการเกยวกบบคคลทรพยากรอน ๆ อยางถกตองตามหลกการบรหารซงผบรหารการศกษาสามารถประยกตใชในการบรหารและแกไขปญหาโดยอาศยแนวคดหลกการบรหารมาเปนแนวทางในการด าเนนการไปสความส าเรจ ความหมายการบรหารการจดการศกษา นกการบรหารการศกษาตลอดจนนกวชาการบรหารการศกษาไดใหความหมายของการบรหารการศกษาไวหลายประการ ดงน ส านกงานปฏรปการศกษา (2547, หนา 78) ไดก าหนดภารกจของการบรหารและจดการศกษาในสถานศกษาโดยเฉพาะในดานการบรหารวชาการไว 8 ประการ คอ 1. การพฒนาหลกสตรสถานศกษา 2. การพฒนากระบวนการเรยนร 3. การวดผลประเมนผลและการเทยบโอนผลการเรยน

13

4. การประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา 5. การพฒนาและใชสอและเทคโนโลยเพอการศกษา

6. การพฒนาและสงเสรมใหมแหลงเรยนร 7. การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา 8. การสงเสรมชมชนใหมความเขมแขงทางวชาการ ซงขอบขายภารกจของงานบรหารการศกษาทง 8 ประการมหลกการ ดงน 1. ยดหลกใหสถานศกษาจดท าหลกสตรสถานศกษาใหเปนไปตามกรอบหลกสตรแกนกลางของการศกษาขนพนฐานและสอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของชมชน และสงคมอยางแทจรงโดยมครผบรหารผปกครองและชมชนมสวนรวมในการด าเนนงาน 2. ใหสถานศกษาจดกระบวนการเรยนรโดยถอวาผเรยนมความส าคญสงสด 3. ใหชมชนและสงคมมสวนรวมในการก าหนดหลกสตรกระบวนการเรยนรรวมทงเปนภาคเครอขายและแหลงการเรยนร 4. จดการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานสามารถตรวจสอบคณภาพได วโรจน สารรตนะ (2548, หนา 112) ไดสรปจากการสมภาษณผบรหารพบวามการก าหนดพนธกจหรอภารกจของโรงเรยนไว 2 รปแบบ คอ รปแบบท 1 ก าหนดตามกรอบใดกรอบหนงทชดเจนส าหรบสถานศกษาทเปดสอนระดบปฐมวย ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายก าหนดภารกจเปน 4 ดาน ตามกรอบของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ปรบปรงแกไข (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 คอ ดานวชาการ ดานบคลากร ดานงบประมาณ และดานการบรหารทวไป 1. ดานการบรหารวชาการ ประกอบดวย การพฒนาหลกสตรสถานศกษาการพฒนากระบวนการเรยนร การวดประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา การพฒนาสอนวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา การพฒนาแหลงเรยนรการนเทศการศกษาการสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน การสงเสรมสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกรหนวยงาน และสถาบนอนทจดการศกษา 2. ดานการบรหารงบประมาณ ประกอบดวย การจดท าและเสนอของบประมาณ การจดสรรงบประมาณ การตรวจสอบตดตามประเมนผล และรายงานผลการใชเงน และผลการด าเนนงานการระดมทรพยากรและการลงทน เพอการศกษาการบรหารการเงน การบรหารบญช การบรหารพสดและสนทรพย 3. ดานการบรหารงานบคคล ประกอบดวย การวางแผนอตราก าลง และก าหนดต าแหนงการสรรหา และการบรรจแตงตง การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการวนย และการรกษาวนยการออกจากราชการ 4. ดานการบรหารทวไป ประกอบดวย การด าเนนงานธรการ งานเลขานการ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน งานพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ การประสานและพฒนาเครอขายการศกษา การจดระบบบรหารและพฒนาองคกรงานเทคโนโลยสารสนเทศการ สงเสรมสนบสนนดานวชาการ งบประมาณบคลากร และบรหารทวไปการดแลอาคารสถานท และ

14

สภาพแวดลอม การจดท าส ามะโนผเรยน การรบนกเรยน การสงเสรม และประสานงานการศกษา ในระบบนอกระบบและตามอธยาศย การระดมทรพยากรเพอการศกษา งานสงเสรม งานกจการนกเรยนการประชาสมพนธงานการศกษา การสงเสรมสนบสนนและประสานงานการศกษา ของบคคลชมชนองคกรหนวยงานและสถาบนสงคมอนทจดการศกษางานประสานราชการกบเขตพนทการศกษา และหนวยงานอน การจดระบบการควบคมในหนวยงานงาน บรการสาธารณะ และงานทไมไดระบไวในหนวยงานอน รปแบบท 2 ก าหนดขนเองอยางเปนอสระ โดยค านงถงความสอดคลองกบวสยทศนของโรงเรยนเปนส าคญ ไมยดกรอบใดกรอบหนงตายตวจะท าใหโรงเรยนแตละแหงมภารกจแตกตางกนตามความคาดหวงในวสยทศนของแตละโรงเรยน หรอโรงเรยนอาจใชรปแบบผสมโดยใหมภารกจทง 4 ดาน ตามรปแบบท 1 และเพมภารกจอนทรเรมสรางสรรคเขาไปอก จนทราน สงวนนาม (2551, หนา 56) มความเหนวาภารกจทเกยวของกบการบรหารการศกษา โดยเฉพาะดานวชาการประกอบดวย กจกรรมดงตอไปน 1. หลกสตรและการบรหารหลกสตรซงประกอบดวยการศกษาสาระการเรยนรของหลกสตรและการจดระบบการพฒนากระบวนการเรยนรสอการเรยนรการวดและประเมนผลการเรยนร 2. การวจยในชนเรยน 3. การสอนซอมเสรม

4. การจดกจกรรมเสรมหลกสตร 5. การนเทศภายในสถานศกษา 6. การประกนคณภาพการศกษา เมตต เมตตการณจต (2553, หนา 98) กลาวสรปวา การบรหารการศกษา หมายถง กระบวน การพฒนาคนทงรางกายสตปญญาจตใจอารมณและสงคมเพอใหบคคลนนด ารงชวตอยรวมกบสงคมไดอยางมสนตสขและสามารถเกอหนนการพฒนาประเทศตามความเหมาะสมและศกยภาพของบคคลนน จอมพงศ มงคลวนช (2554, หนา 56) กลาววา ความหมายของการบรหารการศกษามกจะองอยกบความหมายของการบรหารทวไป เพราะการบรหารทวไปมอทธพลตอการบรหารการศกษามาโดยตลอด และเนองจากศาสตรการบรหารการศกษาพฒนาพรอม ๆ กบศาสตรการบรหารอน ๆดงนน นกการบรหารการศกษา ตลอดจนนกวชาการบรหารการศกษา จงไดรบเอาแนวคดหลกการและทฤษฎตาง ๆ ทางการบรหารการศกษามาใชความหมายของการบรหารการศกษา จากแนวคดของนกการศกษา ผวจยสรปไดวา การบรหารการศกษา หมายถง การด าเนนงานของกลมบคคลเพอพฒนาคนใหมความรความสามารถมคณธรรมจรยธรรมเจตคตทดเปนสมาชกทดมคณภาพและประสทธภาพของสงคม จอมพงศ มงคลวนช (2555, หนา 90) กลาวสรปวา ภารกจในการบรหารการศกษาหรองานบรหารการศกษาโดยทวไปจ าแนกออกเปน 5 ประเภท ดวยกน คอ 1. การบรหารงานวชาการเปนการด าเนนงานทเกยวกบการเรยนการสอนซงครอบคลมเกยวกบการน าหลกสตรไปใชการท าแผนการสอนการปรบปรงการเรยนการสอนการใชสอการสอนการประเมนผลการวดผลและการนเทศการสอนเปนตนการบรหารการศกษาเปนการด าเนนงานของ

15

กลมบคคลเพอพฒนาคนใหมคณภาพคนจะมคณภาพคอมความรความสามารถความคดและความเปนคนดไดจะตองมการเรยนการสอนหรอจะตองมการบรหารงานวชาการทมคณภาพนนเองการบรหารงานวชาการจงถอวาเปนหวใจของการบรหารการศกษาในสถานบนการศกษา 2. การบรหารงานธรการ เปนการด าเนนงานทเกยวกบการเงน วสดครภณฑ อาคารสถานทงานสารบรรณ และงานบรการตาง ๆ เปนตน ซงงานเหลานเปนงานทสนบสนนงานวชาการ อยางมากเชน งานวชาการ จะประสบความส าเรจไดตองมอาคารสถานท มหองเรยน มหองปฏบตการ มสอการสอนตาง ๆ มงานบรการใหความสะดวก ซงสงเหลานเปนบทบาทของการบรหารงานธรการ การบรหารงานธรการ จงมสวนชวยใหการพฒนาคนใหมคณภาพไดอยางมากเชนกน 3. การบรหารงานบคคล เปนการด าเนนงานทเกยวกบบคคล เรมตงแตการสรรหาบคคลมาท างาน หรอมาเปนครการจดบคคลเขาท างาน การธ ารงรกษาและการเสรมสรางเสรมก าลงใจ ในการท างานการพฒนาบคคลและการจดบคคลใหพนจากงาน เปนตน การบรหารงานบคคล เปนงานทมสวนในการพฒนาบคคลใหมคณภาพอยางมาก เชนกน เพราะในการสรรหาบคคลมาท างานถาสรรหาบคคลทมคณภาพ มาเปนครจดครเขาสอนตามความร ความสามารถ และความถนด มการพฒนาครใหเปนคนดยงขนไปยอมจะสอนนกเรยนใหมคณภาพยงขนถอวามสวนในการพฒนาคนใหมคณภาพนนเอง 4. การบรหารกจการนกเรยน เปนการด าเนนงานทเกยวกบนกเรยน เชน การปฐมนเทศนกเรยน การปกครองนกเรยน การจดบรการแนะแนว การบรการเกยวกบสขภาพนกเรยน การจดกจกรรมการกฬา และการบรการตาง ๆ เปนตน การบรหารกจการนกเรยน ถอวาเปนการพฒนาบคคลใหเปนคนด คนเกง และคนทสมบรณไดอยางมากเชนกน เชน การปกครองใหเดกมระเบยบวนย การจดกจกรรมกฬา กจกรรมทางศาสนา กจกรรมทางวชาการ การจดบรการแนะแนว เหลาน ลวนท าใหนกเรยนเปนคนด คนเกง และสมบรณยงขน 5. การบรหารงานดานความสมพนธกบชมชน เปนการบรหารงานทเกยวกบความสมพนธกบชมชน เชน การสอนใหนกเรยนน าความรทเรยนไปใชทบาน หรอทชมชนและเผยแพรแกคนรอบขางคนในชมชนดวยการชวยแกปญหาในชมชน เชน การใหนกเรยนเขาไปเรยนหรอฝกงานในชมชนการเชญผเชยวชาญในสาขาวชาตาง ๆ ในชมชนมาใหความรแกนกเรยน เปนตน การบรหารงานดานความสมพนธกบชมชนน จะชวยพฒนานกเรยนใหมคณภาพไดเชนกน เพราะการทนกเรยนน าความรไปใชทบานและชมชนจะมคณภาพดกวาการเรยนเพอรอยางเดยวการเชญผเชยวชาญสาขาวชาตาง ๆในชมชนมาใหความรแกนกเรยนหรอการใหนกเรยนเขาไปเรยนหรอฝกงานในชมชนยอมจะท าใหนกเรยนมความรและประสบการณกวางขวางยงขนแสดงวาการบรหารงานดานความสมพนธกบชมชนมสวนพฒนาคนใหมคณภาพดวยเชนกน จากทกลาวมาสรปไดวา ภารกจทางการบรหารการศกษา สามารถก าหนดไวเปนกรอบตายตวโดยยดกรอบใดกรอบหนง เชน ก าหนดตามกรอบของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต หรอก าหนดขนเองอยางอสระหรอผสมผสานโดยเพมแนวคดสรางสรรคจากกรอบทก าหนดไวตายตวขนอยกบวสยทศนทสถานศกษาตองการโดยสวนใหญไดก าหนดภารกจส าคญไวคอภารกจดานการบรหารวชาการ ซงประกอบดวย การพฒนาหลกสตรสถานศกษาการพฒนากระบวนการเรยนรการวดผล

16

ประเมนผลการประกนคณภาพการศกษาการพฒนาสอเทคโนโลยเพอการศกษาและแหลงเรยนรการวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาการสงเสรมชมชนดานวชาการและนเทศการศกษา การมสวนรวมในการจดการศกษา ความหมายการมสวนรวม การมสวนรวมไดมผใหความหมายของการมสวนรวมไวหลายทศนะ ดงน สมยศ นาวการ (2547, หนา 34) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา เปนกระบวนการทผอยใตบงคบบญชา มสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจอยางแขงขนของบคคล ใชความคดสรางสรรคและเชยวชาญของพวกเขาในการแกไขปญหาของการบรหารทส าคญ คอ อยบนพนฐานของแนวความคดของการแบงอ านาจหนาททถอวาผบรหารแบงอ านาจหนาทของพวกเขาใหกบผใตบงคบบญชาและประการสดทายตองใหผ ใตบงคบบญชามสวนเกยวของอยางแทจรงในกระบวนการตดสนใจทส าคญขององคการไมเพยงแตสมผสปญหาหรอแสดงความหวงใย ประพฒน กงวานพณชย (2550, หนา 67) ไดกลาวถง การมสวนรวมของประชาชนไววา การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขารวมเปนกรรมการของหนวยงาน หรอเขารวมในการด าเนนกจกรรมอยางใดอยางหนงของหนวยงาน หรอเขารวมแสดงความคดเหน เพอการด าเนนงานของหนวยงานทรบผดชอบในการจดการบรหารการศกษา รวมทงการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวมของกลม ลดาวลย ชมะศร (2550, หนา 34) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา การท างานรวมกน เพอใหบรรลวตถประสงคหรอกระบวนการท างานทบคคล หรอคณะบคคลปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงรวมกน ในองคการโดยรวมแสดงความคดเหนรวมรบผดชอบรวม ตดสนใจรวมแกปญหารวมสนบสนน และใหขอเสนอแนะในการบรหาร สเพชร สขเกษม (2550, หนา 81) ไดใหความหมายของการมสวนรวมในการบรหารการศกษาไววากระบวนการทสถานศกษาไดด าเนนการสงเสรมสนบสนนเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาเขามามสวนรวมในการศกษาโดยรวมรบผดชอบรวมรบผลประโยชนทเกดขนนนคอผเรยนใหเปนคนเกงและสามารถด ารงชวตไดอยางมความสข อมรพรรณ ประจนตวนชย (2550, หนา 25) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา การทบคคลตดสนใจอยางมเหตผล ในการมสวนรวมคด รวมวางแผน รวมตดสนใจ รวมปฏบตตลอดจนรวมตดตามและประเมนผล รวมทงรวมรบผดชอบในฐานะผมสวนไดสวนเสยในกจกรรม หรอกระบวนการอยางใดอยางหนง ของกลมคนหรอองคการทมความเกยวของกน ทางดานจตอารมณและสงคม เมตต เมตตการณจต (2553, หนา 71) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา การเปดโอกาสใหบคคลหรอกลมบคคลเขามามสวนรวมในกจกรรม ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมในลกษณะของการรบร รวมคด รวมท า รวมตดสนใจ รวมตดตาม ผลการเปดโอกาสใหเขารวมกจกรรมจะไดรบประโยชนในดานการน าเอาความรความสามารถ (talent) และทกษะ (skill) ของคนในองคกรหรอทองถนแลวแตกรณมาใชใหเกดประโยชนตอสงคมส านกงาน ก.พ.ร. (2552) ไดให

17

ความหมายของการมสวนรวมไววา กระบวนการทประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทกภาคสวน ไดมโอกาสเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ โดยน าความคดเหนและขอเสนอแนะของประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ ทกภาคสวนมาเปนองคประกอบในการแสวงหาทางเลอกตดสนใจ และก าหนดแนวทางหรอนโยบายสาธารณะทภาครฐจะด าเนนการทเหมาะสม และเปนทยอมรบรวมกน จอมพงศ มงคลวนช (2554, หนา 53) ไดกลาวถงการมสวนรวมไววา การเปดโอกาสใหบคลากรมความเชอมโยงใกลชดกบการด าเนนงาน เกดผลดตอการขบเคลอนองคการหรอเครอขายเพราะมผลในทางจตวทยา เปนอยางยงกลาวคอ ผทเขามามสวนรวมยอมเกดความภาคภมใจทไดเปนสวนหนงของการบรหาร ความคดเหนถกรบฟงและน าไปปฏบต เพอการพฒนาและทส าคญผมสวนรวมจะมความรสกเปนเจาของโครงการหรอองคการความรสกเปนเจาของจะเปนพลงในการขบเคลอนองคการและหนวยงานดทสด แวง (Whang, 1981, p. 114) ใหความหมายการมสวนรวมวา เปนการชใหเหนถงความสนใจของบคคล หรอกลมทตองการจะใหการสนบสนน ชวยเหลอดานแรงงาน หรอทรพยากรตอสถาบน เพราะเลงเหนวาการเขาไปมสวนรวมนนเกยวของกบชวตของพวกเขาดวยจากทกลาวมา จากแนวคดของนกการศกษา ผวจยสรปไดวา การมสวนรวมหมายถงการท างานรวมกนของบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงขององคกรเพอใหบรรลวตถประสงค ลกษณะการมสวนรวม การมสวนรวมของบคคลกลมบคคลในการกระท าใด ๆ สามารถท าไดหลายลกษณะหรอหลายรปแบบ ดงน โกวทย พวงงาม (2546, หนา 85) ไดเสนอวธการใหกลมองคกรในชมชนไดเขามามสวนรวมดงตอไปน 1. การรวมคด การรวมคดสรางวสยทศนขององคกรโดยรวมกนคดวา ภาพความส าเรจทควรจะเกดขนในอนาคต คออะไร โดยใชขอมลพนฐานขององคกรภายใตทศทางการพฒนาประเทศของโลกการจดใหมกจกรรมสรางวสยทศนจะชวยใหเกดการสรางจตส านกในการรวมกนปฏบตงานพฒนาจะท าใหคนเหนปญหา เหนความจ าเปนทตองแกปญหาและรวมกลมกน เพอแกปญหาเปรยบเสมอนการตงปณธานรวมกนวาเราตองการใหเกดอะไรขน และจะกาวไปสความฝนตามวสยทศนตองท าอะไรบางการรวมคดยทธศาสตรวาจะท าใหเกดการรวมกลมเพอสรางพลงความเขมแขงของคนในชมชน 2. การจดท าแผนรวมกนหลงจากไดคดวสยทศนและยทธศาสตรทก าหนดรวมกนไวแลวนนจะตองมการวางแผนการด าเนนงานรวมกนของคนในองคกรตาง ๆ ทรวมกลมกนขนในแผนการด าเนนงานนน อาจจะมโครงการหรอกจกรรมตาง ๆ ทตองด าเนนการเพอเปนการปญหา และเปนการพฒนา เพออนาคตการวางแผนจะชวยใหเกดระบบการจดการ เปนการกระจายอ านาจการตดสนใจของสมาชกในกลม ทไดแสดงความคดเหนรวมกนแตตนการปฏบตกจกรรมตามแผนจงจะเปนไปไดอยางด

18

3. รวมปฏบตเปนการรวมคนในกลมตาง ๆ ใหท างานรวมกนตามแผนทวางไวภายใตจตส านกทจะแกปญหาทเกดขนใหเปนไปตามภารกจทตกลงกนไว ในการปฏบตงานตองอาศยความรวมมอจากองคกรอนเพอรวมปฏบตกจกรรมนนใหประสบความส าเรจ 4. รวมตดตามผล ประเมนผลการตดตามผล ประเมนผลการด าเนนงาน ทกลมไดคดปฏบตรวมกนนน จะท าใหทราบความกาวหนาของการปฏบตงานทราบปญหาอปสรรค เพอมารวมกนคดหาทางแกปญหา ท าใหมความเขมแขงและปฏบตงานไดอยางตอเนอง อนจะสงผลใหเกดการพฒนาขององคกร 5. รวมรบประโยชนผลจากการททกคนทกองคกรไดรวมคด รวมวางแผน รวมปฏบตและเกดผลตามทตงจดประสงคและเปาหมายไวทกคน กจะไดรบประโยชนจากการปฏบตรวมกนและทกคนกตองรกษาประโยชนทไดนใหไดรบตลอดไป นรนทรชย พฒนพงศา (2547, หนา 14-15) ไดใหความหมาย ลกษณะการมสวนรวม คอ การทหนงฝายใดและทไมเคยไดรวมในกจกรรมตาง ๆ หรอเขารวมการตดสนใจหรอเคยเลกนอยไดเขารวมดวยมากขน เปนไปอยางมอสรภาพเสมอภาคมใชเพยงในสวนรวมอยางผวเผนแตเขารวมดวยแทจรงยงขน และการเขารวมนนตองเรมตงแตแรกจนถงขนสดทายของโครงการซงไดใหหลกการพนฐานของการมสวนรวมไว 8 ประการ ดงน 1. ตองคดวามนษยมความส าคญไมนอยไปกวาเทคโนโลยทจะนามาใช เพราะถามนษยไมมารวมคด รวมรบร รวมเขาใจ เพยงพอกอาจไมเกดประโยชนเทาทควรหรออาจใชเพอท าลาย เพอมนษยดวยกนเองและสงแวดลอมได 2. เชอวามนษยตางมความคดและมศกดศรเทาเทยมกน

3. เชอวาทกคนไมไดชวดมาตงแตเกดโดยเหตทเขายากจนอยนนมใชจากกรรมเกา 4. เชอวาชาวชมชนตาง ๆ มกมภมปญญาทสอดคลองกบวถชวตความเปนอยของตนในระดบหนงบางเรองทชาวชมชนยดถอจงตองคอย ๆ ใหปรบตวผสมผสานกบวทยาการภายนอก 5. เชอวาตนตางกบชาวบานอยไมนอยและชาวบานเองกแตกตางกนอยบาง 6. ตองคดวามนษยมความสามารถพฒนาชวตความเปนอยของตนใหดไดถาไดรบโอกาสทจะรวมคดรวมเขาใจและรวมจดการเทคโนโลยอยางเหมาะสม 7. อาจใชการมสวนรวมในหลายรปแบบ เชน รปแบบโดยตรงคอมสวนรวมโดยตวบคคลและแตละบคคลหรอประชาชนกอตงองคกรขนมามสวนรวมหรอใหมตวแทนมามสวนรวมโดยออมซงยอมขนอยกบบรบทของแตละพนท 8. การมสวนรวมยงมเพมขน เมอมสภาพทเหมาะสม คอ ประชาชนในทองถนมความรสกวาเขาไดควบคมโชคชะตาของตวเองมอสรภาพไดรบความเสมอภาค และไดรบความจรงใจใหมสวนรวมตองมความสามารถพอทจะมสวนรวมดวยไดมการสอสาร 2 ทาง เพอใหผมสวนรวมไดรบรขอมลอยางถกตองและสมบรณ ประชาชนเขามามสวนรวมรบทราบรวมคดมทศนคตทดตอเจาหนาทโครงการมากยงขน เมอเขามามสวนรวมแลวไมกระทบกระเทอนสถานภาพในหนาทการงานหรอทางสงคมใหลดนอยลงไมท าใหประชาชนเสยคาใชจายมากเกนกวาผลตอบแทนทเขาประเมนวาจะไดรบและตองมกลวธแลกเปลยนขาวสารระหวางโครงการและผมสวนไดเสยเปนอยางด

19

อทย บญประเสรฐ (2547, หนา 61) ไดกลาวถงขนตอนการมสวนรวมของผปกครองและประชาชนในการจดการศกษาซงม 4 ขนตอน ดงน 1. การมสวนรวมในการตดสนใจประการแรก ทจะตองท า คอ การก าหนดความตองการและการจดล าดบความส าคญตอจากนนเลอกนโยบายและประชากรทเกยวของกบการตดสนใจในชวงเรมตนการตดสนใจในชวงการด าเนนการตามแผนและการตดสนใจชวงการปฏบตตามแผน 2. การมสวนรวมในการด าเนนงานในสวนทเปนองคประกอบของการด าเนนงานโครงการนนๆและไดมาจากค าถามทวาใครจะท าประโยชนใหโครงการใดบางและจะท าประโยชนไดโดยวธใดเชนชวยเหลอดานทรพยากรการบรหารงานและการประสานงานและการขอความชวยเหลอ 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชนนอกจากความส าคญของประโยชนในเชงปรมาณและเชงคณภาพแลวยงตองพจารณาถงความกระจายผลประโยชนภายในกลมดวยผลประโยชนของโครงการนรวมทงผลประโยชนทางบวก 4. การมสวนรวมในการประเมนผลในการมสวนรวมในการประเมนผลนนสงส าคญทจะตองสงเกตคอความเหนชอบและความคาดหวงซงจะมอทธพลและสามารถแปรเปลยนพฤตกรรมของบคคลในกลมได วนทนา สมภกด (2552, หนา 112) ไดสรางกรอบพนฐานเพอการอธบายและการวเคราะหการมสวนรวมในแงของรปแบบการมสวนรวมแบงเปน 4 รปแบบ คอ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (decision Making) ซงอาจเปนการตดสนใจตงแตระยะเรมการตดสนใจในชวงของกจกรรมและการตดสนใจในการด าเนนกจกรรม 2. การมสวนรวมในการด าเนนกจการ (implementation) ซงอาจเปนในรปของการเขารวมโดยการใหมการสนบสนนทางดานทรพยากรการเขารวมในการบรหารและการรวมมอรวมทงการเขารวมในการรวมแรงรวมใจ 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (benefit) ซงอาจเปนผลประโยชนทางวตถทางสงคมหรอโดยสวนตว 4. การมสวนรวมในการประเมนผล (evaluation) ซงนบเปนการควบคมและการตรวจสอบการด าเนนกจกรรมทงหมดและเปนการแสดงถงการปรบตวในการมสวนรวมตอไปจากการสงเคราะห จรส อตวทยาภรณ (2553, หนา 44) ไดประมวลและสรปลกษณะของการมสวนรวมจากการศกษาแนวคดการมสวนรวม ดงน 1. การมสวนรวมในการรบร ปญหารวมรบทราบทมาของปญหาเสนอวธการสบคนหาขอมลเกยวกบปญหารวมกนคนหาสาเหตของปญหาและส ารวจความตองการของบคลากรในองคการ 2. การมสวนรวมในการวางแผน ด าเนนงานรวมล าดบความส าคญของปญหาก าหนดแผนงานและโครงการเพอแกปญหาจดท าแผนและโครงการศกษาความเปนไปไดของแผนและโครงการและทบทวนแผนและโครงการ 3. การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตรวมพฒนา โดยการออกแรงออกเงนงบประมาณสงของใหค าแนะน าใหความรรวมปองกนและแกไขปญหา 4. การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลรบทราบการแลวเสรจของโครงการและรวมประชาสมพนธเกยวกบโครงการ

20

5. การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปรบปรงปญหาเพอน ามาประยกตใชใหเกดประโยชนเมอประสบปญหาแนวเดยวกนในโอกาสตอไป ศรดา ศกดสนทรศร (2554, หนา 101) ไดศกษาแนวทางในการจดการศกษาแบบมสวนรวมของชมชนไดสรปลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษา ดงน 1. การมสวนรวมในการรบรปญหา เชนชวยเสนอปญหาส ารวจขอมลคนหาสาเหตของปญหาและส ารวจความตองการของชมชน 2. การมสวนรวมในการวางแผนด าเนนการ เชน รวมล าดบความส าคญของปญหาก าหนดแผน และโครงการเพอแกปญหาจดท าแผน และโครงการศกษาความเปนไปไดของแผนและโครงการและทบทวนแผนและโครงการ 3. การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตเชนรวมในการออกแรงออกเงนงบประมาณสงของใหค าแนะน าใหความรรวมปองกนและแกไขปญหา 4. การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลรบทราบการแลวเสรจของโครงการและรวมประชาสมพนธเกยวกบโครงการ จากแนวคดของนกการศกษา ผวจยสรปไดวา บรบทของการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดการมสวนรวม 5 ดาน ไดแก 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ หมายถง การมสวนรวมในการก าหนดความตองการและจดล าดบความส าคญซงแบงเปนการตดสนใจในชวงเรมตนการตดสนใจในชวงการวางแผนและการตดสนใจในชวงการด าเนนงานตามแผนทวางไว 2. การมสวนรวมในการวางแผน หมายถง การมสวนรวมในการคดวเคราะหจดล าดบความส าคญของปญหาก าหนดแผนงานและโครงการการจดท าแผนงานและโครงการศกษาความเปนไปไดของแผนงานและโครงการและทบทวนแผนงานและโครงการ 3. การมสวนรวมในการปฏบต หมายถง การมสวนรวมในจดการการมสวนรวมในการสนบสนนทางดานทรพยากรและการรวมมอรวมทงการเขารวมแรงรวมใจในการด าเนนการกจกรรมตาง ๆ เชน กจกรรมตามแผนปฏบตงานประจ าป การเขารวมประชม การระดมทรพยากรเพอการศกษา ใหค าแนะน า ใหความร เปนตน 4. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน หมายถง การมสวนรวมในการรบการแจกจายผลประโยชนทเกดจากการรวมกนปฏบตงานซงอาจเปนผลประโยชนทางวตถทางสงคมหรอโดยสวนตว 5. การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล หมายถง การมสวนรวมในการตรวจสอบตดตามและประเมนผลการด าเนนกจกรรมทไดด าเนนการหรอปฏบตไปแลวเพอหาขอสรป ประโยชนของการมสวนรวม ประโยชนของการมสวนรวม มนกวชาการหลายทานไดใหทศนะไว ดงน

21

สมยศ นาวการ (2545, หนา 72) กลาววา การบรหารแบบมสวนรวมสามารถเพมประสทธภาพการท างานและขวญก าลงใจดขนลดการขาดงานและลดความสญเสยตาง ๆ ไดซงเมอพจารณาเปนรายขอไดดงน 1. การยอมรบการเปลยนแปลงมมากขน 2. ความสมพนธระหวางผบงคบบญชาผใตบงคบบญชามความราบรนมากขน 3. ความผกพนของสมาชกตอองคกรมมากขนเนองจากพนกงานมสวนรวมในกระบวนการขององคกรทส าคญเชนการตดสนใจ 4. ความไววางใจฝายบรหารมมากขน 5. การบรหารผใตบงคบบญชามความงายมากขน 6. การตดสนใจในทางบรหารมคณภาพดยงขน 7. การตดตอสอสารจากเบองลางสเบองบนดขน 8. การสรางทมงานทมประสทธภาพท าไดงาย ไพรช อรรถกามานนท และมทนา โชควรวฒนกร (2547, หนา 93) กลาววาประโยชนทจะไดรบจากการมสวนรวมของทกฝายในการรวมกนจดการศกษาคอ 1. ชมชนมความภาคภมใจเปนเจาของสถานศกษา 2. ชมชนมโอกาสหาความรเพมเตมจากสถานศกษาและใชสถานศกษาเปนสถานท จดกจกรรมตางๆ 3. ชมชนใหการสนบสนนดานงบประมาณวสดอปกรณ

4. ชมชนชวยดแลความประพฤตและความปลอดภยของนกเรยน 5. สถานศกษาและชมชนรวมมอกนในการแกปญหารวมกนอยางเตมทเชนปญหายาเสพตดปญหาเดกหนเรยนเปนตน 6. ชวยลดความเขาใจผดหรอความขนมวอนเกดขนไดระหวางสถานศกษากบชมชน จรวยพร ธรณนทร (2551, หนา 65) ไดกลาวถงประโยชนของการท างานในรปของเครอขาย ดงน

1. ชวยใหองคกรตดสนใจไดเรว สามารถแกปญหาไดอยางรวดเรว ทามกลางความไมแนนอน และความสลบซบซอนของปญหา 2. ลดคาใชจายในการบรหารงานรวมทงคาใชจายของผใชบรการ 3. สามารถใหการบรการแกกลมเปาหมายไดตรงความตองการ 4. เปนการสรางทนทางสงคมใหแกหนวยงานและประเทศชาต 5. กอใหเกดแหลงขอมลเพมมากขน

6. เกดแหลงการแลกเปลยนเรยนรมากยงขน 7. ท าใหการท างานเกดความยดหยนโดยการอาศยความช านาญและประสบการณของ หลาย ๆ ฝาย 8. ท าใหไดรบองคความรทลกซงทเกดจากผเชยวชาญโดยตรง

22

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (2552, หนา 48) ไดก าหนดการปรบเปลยนการบรหารราชการของหนวยงานภาครฐทเปดโอกาสใหประชาชน เขามามสวนรวมในลกษณะของหนสวนการพฒนาจะกอใหเกดประโยชนตอหนวยงานภาครฐในหลายประการ ไดแก 1. การตดสนใจทมคณคาและความหมาย เพราะภาคประชาชนไดเขามามสวนรวมในการจดล าดบความส าคญของโครงการแผนงานการใชงบประมาณ 2. การใชทรพยากรอยางรอบคอบ เพราะภาคประชาชนเขามามสวนรวมในการตดตามและและประเมนผลการด าเนนงาน 3. ภาคประชาชนไดเขามามสวนเกยวของอยางสรางสรรค เพอหาทางแกไขปญหาสาธารณะตางๆ ท าใหแนวทางเหลานนไดรบการสนบสนนเมอน าไปปฏบตและท าใหภาครฐไมตองท างานในลกษณะโดดเดยวตอไป 4. การท างานในลกษณะหนสวนโดยภาครฐปรบเปลยนบทบาทเปนผประสานและอ านวยความสะดวกซงสอดคลองกบบทบาทภาครฐในการบรหารราชการยคใหมท าใหรฐสามารถลดขนาดลงและท างานไดอยางมประสทธภาพมากขนเพราะมหนสวนการพฒนามาชวยแบงเบาภาระดานคาใชจายบคลากรและงบประมาณ 5. ความสามารถในการใหบรการทดขน เพราะสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางทวถงมประสทธภาพและตรงจดขนเชนสาธารณสขการศกษา เปนตน 6. ความสมพนธระหวางภาครฐและประชาชนมความไววางใจเปนพนฐานอนเปนผลสบเนองจากการไดรวมคดรวมท าและรวมรบผลประโยชนรวมทงมการแลกเปลยนขอมลขาวสารและองคความรอยางเปดเผยระหวางกน เมตต เมตตการณจต (2553, หนา 67) กลาววา ผลดของการบรหารแบบมสวนรวม คอ

1. เปนการสรางสรรคใหมการระดมสรรพก าลงจากบคคลตาง ๆ เชน พลงความคดสตปญญาความรความสามารถประสบการณเปนตน 2. เปนการสรางบรรยากาศและพฒนาประชาธปไตยในการท างาน 3. ชวยลดความขดแยงระหวางผบรหารกบผปฏบตงานเพราะเกดความเขาใจซงกนและกนมสวนชวยใหประสานงานกนด 4. จะท าใหงานมประสทธภาพและคณภาพทดเพราะจะมความผดพลาดนอย 5. ผลงานทเกดขนจะกอใหเกดความภาคภมใจแกบคลากรทกคนเพราะทกคนมสวนรวมในความส าเรจของงาน 6. ชวยใหการท างานส าเรจลงไดในเวลาอนรวดเรวเพราะมการแบงหนาทกนท า 7. สรางความสมดลระหวางฝายบรหารกบฝายปฏบต ประยร อครบวร และคณะ (2553, หนา 78) กลาววา ส าเรจทเกดจากการมสวนรวมและการสรางเครอขายมดงน 1. เปนการยกระดบคณภาพของสถานศกษาสเปาหมายปฏรปการเรยนร 2. เปนการเชอมโยงบคลากรจากงานตาง ๆ เขาดวยกนทงวธการท างานประสบการณใหมโอกาสท างานรวมกนสงผลใหเกดความเขาใจกบผลงานทมประสทธภาพ 3. เปนการสรางความเชยวชาญโดยการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน

23

4. เปนการรวมทรพยากรเขาดวยกนเพอการบรรลผลซงไมประสบความส าเรจหากตางคนตางท า 5. เปนการแบงปนความคดและปญญารวมกนแกปญหาเพอประโยชนรวมกน 6. ลดระยะเวลาการท างานและการใชทรพยากรซ าซอนสามารถพฒนาไดกาวหนารวดเรวสงผลตอสงคมในวงทกวางขน จอมพงศ มงคลวนช (2554, หนา 82) กลาววาประโยชนของการมสวนรวม ดงน 1. ท าใหการบรหารหรอการพจารณาแนวทางในการแกปญหา มความหลากหลายเปนไปอยางถถวนรอบคอบ เพราะเปนการระดมแนวคดจากบคคลทมความหลากหลายทงความรอบรและประสบการณ 2. ท าใหมการถวงดลอ านาจซงกนและกน โดยมใหบคคลใดบคคลหนงมอ านาจมากเกนไปซงอาจน าไปสการใชอ านาจในทางทไมถกตองอนเกดผลเสยหายแกองคการได 3. เปนการขจดปญหามใหมการด าเนนนโยบายใด ๆ มผลตอกลมใดกลมหนงมากหรอนอยเกนไปซง จะกอใหเกดความยตธรรมในการด าเนนการตอทกฝายได 4. กอใหเกดการประสานงานทดท าใหการบรหารเปนไปอยางราบรนและมประสทธภาพ 5. การรวมตวกนของบคคลเปนเครอขายจะกอใหเกดพลงเขมแขงสามารถขบเคลอนกจกรรมใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายโดยทกคนมความรสกเปนเจาของ ทฤษฎการมสวนรวม มนกวชาการหลายทานไดใหทศนะตอทฤษฎการมสวนรวมไว ดงน ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมตามแนวคดของชญญา อภปาลกล (2547, หนา 101) แบงทฤษฎการมสวนรวมออกเปน 2 กลมใหญคอ 1. ทฤษฎความเปนผแทน (representaive) ทฤษฎนเนนความเปนผแทนผน าและถอวาการมสวนรวมในการเลอกตงและ/หรอถอดถอนผน าเปนเครองหมายของการทจะใหหลกประกนกบการบรหารงานทดอยางไรกตามทฤษฎนเนนเฉพาะการวางโครงสรางสถาบนเพอเปนเครองมอ ในการให ผตามเขามามสวนรวมเทานน 2. ทฤษฎประชาธปไตยแบบมสวนรวม (participatory democracy) ตามแนวคดของทฤษฎนการมสวนรวมมวตถประสงคไมเฉพาะแตการเขาไปพจารณาเลอกตงหรอถอดถอนผน าเทานนแตยงรวมไปถงการเขาไปมสวนรวมในทกขนตอนของการวางนโยบายยงกวานนทฤษฎนยงมองการมสวนรวมเปนการใหการศกษาและพฒนาการกระท าทางการเมองและสงคม นนกคอ การไมยอมใหสวนรวมนบวาเปนการคกคามเสรภาพของผตาม การมสวนรวมตามทศนะ ของ ชชาต พวงสมจตร (2547, หนา 95) คอ มองในลกษณะการมสวนรวมการมองในแงนจะแบงการมสวนรวมของประชาชนออกเปนระดบของการมสวนรวมจากนอยไปหามาก 7 ระดบ ดงน ระดบท 1 ถกบงคบใหรวมประชาชนทเขามารวมโครงการเพราะถกบงคบโดยไมมการหลกเลยง

24

ระดบท 2 ถกหลอกใหรวมลกษณะนประชาชนจะถกลอใจดวยผลประโยชนในรปแบบของคาจางแรงงานหรอความสะดวกสบายบางอยางแตเบองหลงจรง ๆ แลวเปนการหาเสยงของนกการเมองผหยบยนโครงการมาลอเทานน ระดบท 3 ถกชกชวนใหรวมการมสวนรวมลกษณะนสวนมากเปนโครงการททางราชการคดขนเองเรยบรอยแลวพยายามชกชวนประชาชนใหรวมมอทกรปแบบโดยอาศยระบบการโฆษณาประชาสมพนธผานสอมวลชนตาง ๆ วาเปนโครงการทดขอใหใหประชาชนใหความรวมมอ ระดบท 4 สมภาษณแลววางแผนใหลกษณะการมสวนรวมชนดนจะปรากฏวาปญหาความตองการและเสยงเรยกรองจากประชาชนจะไดรบการเอาใจใสขนบาง กลาวคอ ผทวางโครงการจะส ารวจปญหาความตองการดวยการเรยกประชมสอบถามสมภาษณแตการตดสนใจวาปญหาของชาวบานคออะไรควรแกไขดวยวธใดจะวางแผนอยางไรและจะปฏบตตามแผนอยางไรยงคงเปนเรองของทางราชการ ระดบท 5 มโอกาสเสนอความเหนประชาชนจะเรมเขาไปมสวนในการเสนอความเหนทเกยวของกบการวางโครงการและการด าเนนการตามโครงการแตการตดสนใจยงเปนของทางราชการ ระดบท 6 มโอกาสเสนอโครงการในระดบนทางราชการกบประชาชนจะมการปรกษาหารอกนอยางใกลชดประชาชนจะมโอกาสตดสนใจวาปญหาของตน คออะไร จะแกไขไดอยางไรวธใดทดทสดจนกระทงมสทธเสนอโครงการและรวมปฏบตดวย ระดบท 7 มโอกาสตดสนใจในระดบนประชาชนจะเปนหลกส าคญของการตดสนใจในทกเรองตงแตการวางแผนการปฏบตตามแผนและการประเมนผลโครงการ ยพาพร รปงาม (2548, หนา 6) ไดใหความหมายเกยวกบการมสวนรวม ไววาคอกระบวนการใหบคคลเขามามสวนเกยวของในการดาเนนงานพฒนารวมคดตดสนใจแกไขปญหาดวยตนเองเนนการมสวนรวมเกยวของอยางแขงขนของบคคลแกไขปญหารวมกบการใชวทยาการทเหมาะสมและสนบสนนตดตามการปฏบตงานขององคการและบคคลทเกยวของ อคน รพพฒน (2550, หนา 78) กลาววาการเกลยกลอม หมายถง การใชค าพดหรอการเขยนเพอมงใหเกดความเชอถอและการกระท าซงการเกลยกลอมมประโยชนในการแกไขปญหาความขดแยงในการปฏบตงานและถาจะใหเกดผลดผเกลยกลอมจะตองมศลปะในการสรางความสนใจในเรองทจะเกลยกลอม การมสวนรวมในการจดการศกษา การมสวนรวมในการจดการศกษาไดมนกวชาการไดใหทศนะไว ดงน ปรชญา เวสารชช (2547, หนา 78) ไดกลาวถงบทบาทการมสวนรวมในการจดการศกษาซงตองเปนไปอยางมคณภาพไดมาตรฐานของผปกครองครอบครวประชาชนและสถาบนสงคมไวหลายประการคอ 1. รวมตดสนใจเกยวกบการศกษาของบตรหลานตนเชนเลอกสถานศกษาใหบตรหลานรวมตดสนใจทศทางการศกษาของบตรหลาน

25

2. รวมแสดงความคดเหนเกยวกบหลกสตรพฒนาการของบตรหลานและการเรยนการสอนประจ าวน 3. รวมจดท าหลกสตรและตดตามผลการศกษา เชน รวมแสดงความคดเหนหรอเสนอแนะการจดท าหลกสตรทองถนตดตามการจดการเรยนการสอนของสถานศกษาและครใหขอคดเหนเกยวกบปญหาและใหขอแนะน าในการจดการศกษาของสถานศกษา 4. รวมในบรรยากาศการเรยนการสอนของสถานศกษาผปกครองอาจรวมในกจกรรมการเรยนการสอนหรอรวมกจกรรมอนทสถานศกษาจดซงหากสถานศกษามแนวทางสนบสนนทดกจะสงผลดตอการจดการศกษาของสถานศกษานนเอง ตวอยางเชน บรษทแหงหนงในประเทศสหรฐอเมรกายอมใหผปกครองไปเยยมและรบประทานอาหารรวมกบลกหลานของตนซงเรยนในโรงเรยนซงตงอยในอาณาบรเวณโรงงานปรากฏวามผลดหลายอยางเชนอตราการเขาเรยนของนกเรยนสงคะแนนการอานสงกวานกเรยนโรงเรยนอนและอตราการออกจากงานในโรงงานกนอยกวาทอนดวยนอกจากนครยงมความใกลชดกบผปกครองมากขนซงสงผลในการปรบปรงการเรยนรของนกเรยนโดยการมสวนรวมของผปกครอง 5. รวมสนบสนนกจการการศกษาโดยสนบสนนดานความคดการเปนผน าการเปนกรรมการการรวมประชมการใหค าปรกษาแนะน าการใหขอมลความคดเหนการปกปองดแลการสนบสนนทรพยากรการเงนวสดอปกรณการรวมด าเนนโครงการการเผยแพรประชาสมพนธเปนตนนอกจากนครอบครวชมชนและสถาบนสงคมอาจเปนผจดการศกษาเองไดดวยโดยจดการศกษาขนพนฐานและสามารถมการเทยบโอนผลการศกษาไดการจดการศกษาโดยครอบครวอาจเปนไปในรปศนยการเรยนครอบครวเดยวหรอกลมครอบครวกไดทงนเพอไมใหเกดความแปลกแยกออกจากระบบการเรยนในสถานศกษาปกตกจ าเปนตองมการจดทะเบยนหรอประสานกบสถานศกษาในระบบเพอประโยชนในการเทยบโอนผลการศกษาและเพอการสนบสนนจากรฐโดยมระบบการเยยมบานนเทศและการประกนคณภาพประกอบดวยในสวนนตองถอวาครอบครวและโรงเรยนมสวนเออตอกนโดยครเขารวมประเมนผเรยนของครอบครวใหค าปรกษาผปกครองในการสอนหรอใหการสนบสนนสอและอปกรณการสอนแกครอบครว ส านกงานปฏรปการศกษา (2547, หนา 72) ไดก าหนดถงการมสวนรวมในการจดการศกษาทประชาชนในชมชนสามารถเขามามสวนรวมในทกระดบทกประเภทดงน 1. การมสวนรวมในทางวชาการแนวการจดการศกษาในยคปฏรปยดหลกผเรยนเปนส าคญทสดเพอใหผเรยนเปนคนดมปญญามความสขมความเปนไทยและความเปนสากลการสรางผเรยนใหมคณลกษณะดงกลาวการท าไดโดยผานทางการพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนรซงทกฝายในสงคมมสวนรวมเปนส าคญในดานตาง ๆ ดงน 1.1 การมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรของสถานหลกสตรการศกษาขนพนฐานซงมทงระดบชาตและระดบสถานศกษาในระดบชาตรฐจดใหมหลกสตรแกนกลางซงใชรวมกนในสถานศกษาทกแหงขณะเดยวกนกเปดโอกาสใหสถานศกษาขนพนฐานในทองถนสามารถก าหนดสาระของหลกสตรในสวนท เกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคมภมปญญาทองถนคณลกษณะอน พงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครวชมชนสงคมและประเทศชาตการพฒนาหลกสตรสถานศกษาดงกลาวเปนไปตามแนวคดการใชชมชนเปนฐานเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรอย

26

ในชมชนเรยนรจากชมชนดวยประสบการณจรงในสถานการณจรงเรยนรจากภมปญญาทองถนผรผมประสบการณและสถานประกอบการในชมชนและใชขอมลสภาพชมชนเปนพนฐานในการจดการเรยนการสอนใหผเรยนมองเหนสภาพปญหาทแทจรงของชมชนตระหนกและรวมแกไขปญหาของชมชนผน าชมชนในฐานะทเปนผรจกทองถนของตนเปนอยางดทงดานมรดกทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถนทควรคาแกการอนรกษรปญหาและความตองการในการด ารงชวตทมลกษณะเฉพาะในชมชนจะเปนผทมสวนรวมไดอยางดยงในการพฒนาหลกสตรของสถานศกษาใหตรงกบสภาพปญหาและความตองการของทองถนนนโดยเฉพาะผน าชมชนทไดรบการสรรหาเขาเปนกรรมการของสถานศกษาหรอกรรมการศกษาศาสนาและวฒนธรรมเขตพนทการศกษาจะมหนาทโดยตรงในการพฒนาหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน 1.2 การมสวนรวมในการพฒนากระบวนการเรยนรการพฒนากระบวนการเรยนรใหมความหลากหลาย และศกษาไดอยางตอเนองจ าเปนจะตองมการจดหาพฒนาสอและกระบวนการ ตาง ๆ ทงนในหลกการชมชนสามารถเนนสอทมอยในทองถนใชแหลงเรยนรภมปญญาในชมชนและสรางเครอขายการเรยนรโดยใหชมชนเขาไปมสวนรวมกบสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรไดอยางนอย 2 ลกษณะ ดงน 1.2.1 การจดตงและพฒนาแหลงเรยนรโดยประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบพอแมผปกครองและบคคลในชมชนทกฝายเพอจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานทการจดตงแหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบในชมชนใหเพยงพอและมประสทธภาพแหลงเรยนร ดงกลาวไดแก หองสมดประชาชนพพธภณฑ หอศลปสวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตรอทยานวทยาศาสตร และเทคโนโลยศนยการกฬา และนนทนาการแหลงขอมล และแหลงเรยนรอน ๆ 1.2.2 การสงเสรมภมปญญาทองถนควบคกบวทยากรสากลในขณะทจ าเปนตองพฒนาผเรยนใหมความรในวทยาการสากลและใชสอเทคโนโลยททนสมยการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรยงควรเนนไปทการใชประโยชนจาก “ผร” ในทองถนโดยชมชนรวมมอกบหนวยงานทางการศกษาเพอระดมผรในชมชนใหมสวนรวมในการศกษาโดยรวมเปนวทยากรหรอรวมจดกจกรรมในสถานศกษาเพอจะไดน าประสบการณความรอบรความช านาญและภมปญญาทองถนของบคคลดงกลาวมาใชใหเกดประโยชนทางการศกษาและยกยองเชดชผทสงเสรมสนบสนนการจดการศกษารวมทงการสนบสนนใหสถานศกษารวมมอกบชมชนในการพฒนาสอการเรยนโดยใช ภมปญญาในชมชน 1.3 การมสวนรวมในการถายทอดความรเพอพฒนาชมชนในยคปฏรปการศกษาเปาหมายของการใหการศกษาจะไมจ ากดแตเฉพาะผเรยนหรอจ ากดแตภายในเขตโรงเรยนอกตอไปแตยงรวมไปถงการใหความรทกษะการสรางเจตคตและจตส านกรวมกนในการพฒนาทองถนของตนผน า ชมชนตองเปนผทรจกประสานเชอมโยงกบแหลงความรตาง ๆ รวมทงสถานศกษาโดยเฉพาะระดบอดมศกษาซงเปนผน าในการผลตและพฒนาวชาการเพอจะไดรวมกนสรางเครอขายของการเรยนรรวมกนเปนการรวมกนถายทอดความรเพอพฒนาชมชนโดยอาจขอความรวมมอในการแนะน าเทคโนโลยททนสมยเพอเพมผลผลตในชมชนขอวทยากรใหความรหรอขอความรวมมอใหสถานศกษาท าการคนควาวจยในหวขอทเปนปญหาของชมชนหรอเขาไปใหความรวมมอกบโครงการทสถานศกษาหรอหนวยงานอนจดขนเพอพฒนาความเปนอยทดของชมชน

27

1.4 การมสวนรวมในการสรางวฒนธรรมการเรยนรตลอดชวตเนองจากการศกษาตองเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวตคนในชมชนทกคนควรทจะมโอกาสไดเรยนร “ทกษะการด ารงชวต” ควบคไปกบ “ทกษะการเรยนร” เพอจะไดพฒนาตนเองและสงคมไดดวยเหตนการสรางวฒนธรรมการเรยนรตลอดชวตจงมความจ าเปนผน าชมชนตองมบทบาทในการสราง “เครอขายการเรยนรชมชน” หรอ “ศนยการเรยนรทองถน”ดวยการเชอมโยงและแลกเปลยนการเรยนรระหวางสถานศกษาทองถนชมชนและสงคมอน ๆ 2. การมสวนรวมทางการบรหารจากหลกการบรหารสถานศกษาทใชโรงเรยนเปนฐาน โดยเนนการมสวนรวมของชมชนการบรหารและการด าเนนงานในระดบทองถนไดก าหนดใหการปฏบตสนสดทสถานศกษาใหมากทสดโดยค านงถงความมอสระและคลองตวเปนส าคญและหากไมสามารถเสรจสนทสถานศกษาไดใหสนสดทเขตพนทการศกษาในดานการบรหารใหมการบรหารในรปคณะกรรมการโดยมผแทนจากทองถนเขารวมเปนกรรมการดวยผน าชมชนและประชาชนในทองถนจงสามารถเขาไปมสวนรวมโดยตรงโดยท าหนาทเปนกรรมการไดทงในระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษารวมทงเขาไปมสวนรวมทางอนไดดงน 2.1 การมสวนรวมในฐานะกรรมการพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนดเรองคณะกรรมการทมหนาทในการก ากบดแลสงเสรมสนบสนนการบรหารจดการศกษาโดยค านงถงการบรหารและการจดการอยางมประสทธภาพใหสะทอนความเปนทองถนทประชาชนมความคนเคยและผกพนอยแลวและประชาชนสามารถเขามามสวนรวมไดอยางเตมท ผน าชมชนสามารถเขาไปรวมเปนกรรมการไดทงในระดบเขตพนทการศกษาและระดบสถานศกษาซงภาระหนาทของคณะกรรมการทงสองระดบมอยางกวางขวางตงแตการก าหนดแผนนโยบายการด าเนนกจกรรมไปจนถงการตดตามตรวจสอบและประเมนผลกรรมการตองท าหนาททไดรบมอบหมายอย างเตมความสามารถรวมทงตองเปนผสะทอนปญหาและความตองการของทองถนตลอดจนประสานประโยชนใหการจดการศกษาสามารถพฒนาผเรยนใหมคณภาพไดมากทสด 2.2 การมสวนรวมในฐานะผตรวจสอบคณภาพการศกษาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ก าหนดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาโดยแบงเปนการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอกการประกนคณภาพภายในสถานศกษาเปนวธทท าใหการศกษามมาตรฐานและถอเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองด าเนนการอยางตอเนองโดยสถานศกษาจะตองจดท ารายงานประจ าปเสนอตอหนวยงานตนสงกดหนวยงานทเกยวของและจะตองเปดเผยรายงานประกนคณภาพภายในสถานศกษาประจ าปตอสาธารชนในการตรวจสอบคณภาพการศกษาสถานศกษาจะตองใหขอมลเพมเตมรวมทงเชญผปกครองและผทมสวนเกยวของกบสถานศกษารวมใหขอมลการจดการศกษาเพมเตมส าหรบการประเมนภายนอกและตดตามรายงานผลการประเมนคณภาพทงรายงานประจ าปของสถานศกษาและรายงานการตรวจสอบคณภาพทกหาปเจตนารมณของการก าหนดใหเปดเผยรายงานประจ าปของสถานศกษาและรายงานผลการประเมนคณภาพการศกษาตอสาธารณชนนนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบรก ากบดแลและหาแนวทางสนบสนนสงเสรมใหสถานศกษาแตละแหงในชมชนจดการศกษาอยางมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานการศกษาเพอเปนหลกประกนวาผเรยนซงเปนบตรหลานของสมาชกชมชนจะไดรบการศกษาทดทสดเทาทสถานศกษาพงท าได

28

2.3 การมสวนรวมในฐานะผสนบสนนการศกษาทางเลอกผน าชมชนมหนาทดแลใหสมาชกในชมชนทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานและใหความส าคญเปนพเศษแกคนพการผดอยโอกาสและผมความสามารถพเศษโดยทการจดการศกษาจะเปนในรปแบบการศกษาในระบบการศกษานอกระบบหรอการศกษาตามอธยาศยและอนญาตใหมการเทยบโอนระหวางกนไดขณะเดยวกนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กไดเปดโอกาสใหบคคลครอบครวองคกรชมชนองคกรเอกชน องคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการ และสถาบนสงคมอนมสทธจดการศกษาขนพนฐานในศนยการเรยน และไดรบสทธประโยชนบางประการจากรฐอาทการสนบสนนจากรฐในการพฒนาความรความสามารถของผรวมจดการศกษา ทางเลอกเงนอดหนนการลดหยอนหรอยกเวนภาษส าหรบคาใชจายทางการศกษาผน าชมชนจงมหนาทในการสนบสนนบคคลครอบครวหรองคกรในชมชนทตองการจดการศกษาทางเลอกตามหลกเกณฑทประกาศเปนกฎกระทรวงและกฎหมายทเกยวของตอไป 2.4 การมสวนรวมในฐานะผสรางแรงจงใจ เพอการศกษาการยกระดบการศกษา ขนพนฐานของคนไทยใหสงถงระดบมธยมปลายตามทคาดหวง จ าเปนอยางยงทจะตองมการเสรมแรงเพอใหผ อนทอยในวยเรยนเขารบการศกษาผน าชมชนตองท าหนาทเปนผใหขอมลใหค าแนะน าประสานงานกบหนวยงานเพอหาทางชวยเหลอเชนขอมลเกยวกบการสนบสนนผเรยนทมความตองการพเศษ คอ ผพการผดอยโอกาสและผมความสามารถพเศษโดยการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทางการศกษาพเศษนนนอกจากนผน าชมชนตองเปนผสงเสรมการศกษาตลอดชวตใหแกสมาชกชมชนดวย เชน การแนะน าแหลงเรยนรหรอกจกรรมตาง ๆ ทหนวยงาน/สถาบนทงภาครฐเอกชนจดขนอนจะเปนประโยชนส าหรบการเรยนรเพอพฒนาคณภาพชวตของบคคลและสงคมทองถนนน เปนตน 3. การมสวนรวมทางการเงนและการลงทนเพอการศกษาโดยผน าชมชนมสวนรวมดานตาง ๆดงน 3.1 เปนผรวมระดมทนเพอการศกษา การปฏรปการศกษา จ าเปนจะตองอาศยทรพยากรและสรรพก าลงทงปวงจากทองถนในสวนประชาคมกฎหมายก าหนดใหบคคลครอบครวชมชนองคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถนเอกชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอนระดบทรพยากรเพอการศกษาโดยเปนผจดและมสวนรวมในการจดการศกษาบรจาคทรพยสนและทรพยากรอน ๆ ใหแก สถานศกษาและมสวนรวมรบภาระคาใชจายทางการศกษาตามความเหมาะสมและความจ าเปน 3.2 เปนผรเรมและสนบสนนการจดตงกองทนเพอการศกษาของชมชน การจดการศกษาใหสมาชกชมชนทกคนไดรบสทธเสมอภาค และไดรบโอกาสศกษาตอตามก าลงความสามารถไดอยางสงสดจ าเปนตองใชคาใชจายมากปจจบนรฐไดใหการสนบสนนเปนพเศษดานการเงนและอปกรณส าหรบผเรยนทพการและไดจดตงกองทนส าหรบผดอยโอกาส เชน กองทนเงนใหกยมเพอการศกษาใหแกผเรยนทมาจากครอบครวทมรายไดนอยและกองทนเพอโครงการอาหารกลางวนในสถานศกษาและมแนวคดทจะจดสรรเงนอดหนนการศกษาแกผทรวมจดการศกษาทางเลอกแตอยางไรกดการขอความชวยเหลอจากรฐแตเพยงฝายเดยวยอไมเพยงพอในชมชนทมความพรอมระดบหนงอาจใชวธการตาง ๆ ในการระดมทนเพอสรางแรงจงใจใหเกดความรวมมอรวมใจจากชมชนสถานประกอบการและ

29

ภาคเอกชนโดยจดตง “กองทนเพอการศกษาของชมชน” ขนเองโดยมวตถประสงคทจะใหความชวยเหลอแกสมาชกชมชนดานการศกษาใหชดเจน 3.3 รวมตดตามการใชเงนและกองทนใหเกดประโยชนสงสดการรวมระดมทนใหสถานศกษาไดมเงนสนบสนนการด าเนนงานดานการศกษาเปนบทบาทส าคญหลงจากการรวมระดมทนผน าชมชนกสามารถมสวนรวมในการเสนอแนะและตดตามการใชจายเงนใหเปนไปอยางโปรงใสและเกดประโยชนสงสด สมาล สงขศร (2549, หนา 69) ไดกลาวถงการมสวนรวมในการจดการศกษานอกระบบวาประชาชนสามารถเขารวมไดทกขนตอนในหลายลกษณะ ดงน 1. รวมคดรวมวางแผนเปนลกษณะผแทนของประชาชนในชมชน เขามาเปนคณะกรรมการการศกษาในชมชนนน แลวรวมกนคดรวมกนวางแผนในการจดกจกรรมในชมชนวาจะจดกจกรรมประเภทใดจดอยางไร จงจะครอบคลมและสนองความตองการหรอประชาชนท ไมได เปนคณะกรรมการกควรไดรบการเปดโอกาสใหชวยเสนอแนะดวย 2. รวมเปนวทยากรหรอใหการสนบสนนเรองงบประมาณ สถานท วสดอปกรณ หรออน ๆเพราะประชาชนในชมชนอาจเปนผเชยวชาญในการประกอบอาชพหรอชางฝมอดานตาง ๆ สามารถถายทอดความรใหแกเพอนบานชมชนไดเปนอยางดแทนวทยากรทไกลตว 3. ชวยด าเนนการจดกจกรรม เชน อาจจะชวยวทยากรในการด าเนนการจดกจกรรม ชวยประชาสมพนธเชญชวนประชาชนในชมชนมารวมกจกรรม ชวยจดเตรยมสถานทวสดอปกรณตาง ๆตลอดจนชวยดแลบ ารงรกษาแหลงการเรยนรตาง ๆ เปนตน 4. ชวยด าเนนการจดกจกรรมในชมชนอยางตอเนอง โดยดแลและสานตอกจกรรมทหนวยงานตาง ๆ ไดรเรมไวในพนทซงเสรจสนไประยะหนงและออกจากพนทไปแลวประชาชนกจะตองชวยกนสานตอ เชน ทอานหนงสอประจ าหมบาน แหลงความรประจ าหมบาน หอกระจายขาย เปนตน โดยรวมกนเปนคณะกรรมการอาสาสมครหมนเวยนกนดแลหรอกจกรรมอบรมใหความรดาน ตาง ๆ คณะกรรมการอาจรวมกลมผสนใจและประสานเชญวทยากรมาใหความรจากทกลาวมา สรปไดวา บคคล กลมบคคล และหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนทรวมจดการศกษา ตามทกลาวมาขางตน ซงหมายถง ภาคเครอขายสามารถเขามามสวนรวมในการจดการศกษาในดานตาง ๆ ดงน คอ การก าหนดแผนงานนโยบาย การพฒนาหลกสตรสถานศกษา การจดและพฒนากระบวนการเรยนร การพฒนาสอและแหลงเรยนร การถายทอดความร การสรางวฒนธรรมการเรยนรตลอดชวต การบรหารจดการการตดตามตรวจสอบประเมนผล การศกษาการสนบสนนการศกษาทางเลอก การจดการศกษาเองการสรางแรงจงใจ เพอการศกษา และการระดมทนเพอการศกษา แนวทางสงเสรมการมสวนรวมในการจดการศกษา แนวทางสงเสรมการมสวนรวมในการจดการศกษาไดมนกวชาการไดใหทศนะไว ดงน สมาล สงขศร (2549, หนา 77) ไดกลาวถงแนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาดงน

30

1. การจดกจกรรมการศกษานอกระบบตองยดชมชนเปนตวตงเพราะชมชนแตละชมชนเปนทอยของกลมเปาหมายตองใหชมชนเกดความรสกวากจกรรมการศกษานอกระบบเปนของเขาตองใหเขารวาใครบางทมสวนรวมไดและจะมารวมไดอยางไรใหรบทบาทของเขา 2. ผสมควรจะมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบในชมชน ไดแก พอแมผปกครององคกรศาสนาสถานศกษาในชมชนสถานประกอบการแหลงการเรยนรหนวยงานตาง ๆ ทตงอยในทองถนภมปญญาทองถนและบคคลทชาวบานเคารพนบถอฯลฯ 3. ชมชนควรเขามามสวนรวมทกขนตอนตงแตการรวมคดรวมวเคราะหสภาพปญหารวมวางแผนรวมหาทนและทรพยากรตาง ๆ รวมจดกจกรรมรวมเปนวทยากรรวมตดตามประเมนผลและรวมรบผลทเกดจากกจกรรม 4. ควรสงเสรมใหประชาชนในชมชนทกคนมสวนรวมอยางทวถงไมวาจะเปนฝายผจดหรอเปนฝายผรบบรการมใชเปดโอกาสใหมสวนรวมไดเฉพาะคณะกรรมการหรอคนบางกลมทมโอกาสมากกวาเทานน 5. การทชมชนเขามามสวนรวมนนอาจจะเปนไปไดหลายลกษณะเชนรวมเปนกรรมการฝายตางๆหรอชวยงานในภาระหนาทตาง ๆ กนออกไป 6. ควรมการก าหนดบทบาทขององคกรหลก ๆ ในชมชนใหชดเจนเชนบานวดโรงเรยนฯลฯในการมสวนรวมจดการศกษานอกระบบหรอสงเสรมการศกษาตลอดชวตใหแกชมชน 7. ควรมนโยบายทชดเจนจรงจงหรอออกเปนกฎหมายเกยวกบการมสวนรวมของชมชนเพราะเปนเรองทจ าเปนมากและเพอทกฝายจะไดรวมมออยางจรงจง 8. ใหชมชนรวมด าเนนการจดกจกรรมการศกษานอกระบบทกขนตอนจนในทสดสามารถเปนผด าเนนการเองไดและด าเนนการอยางตอเนองแมหนวยงานจะออกจากพนทไปแลว 9. ประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจถงลกษณะการมสวนรวมและประโยชนทจะไดรบจากการมสวนรวมความจ าเปนทประชาชนตองเขาไปมสวนรวมตองสรางความตระหนกความเสยสละแกชมชน 10. องคการบรหารสวนต าบลควรเปนหลกส าหรบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสถานศกษาควรเปดกวางส าหรบประชาชนในชมชนควรใหประชาชนไดรวมใหขอคดความเหนใหขอเสนอแนะดวยวธการตาง ๆ เชน การจดโครงการเวทชาวบานเวทประชาคมอ าเภอขนทกอ าเภอตอไปจงจะขยายลงไปถงระดบต าบลเปนตน ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2551, หนา 82) ไดน าเสนอแนวทางการพฒนาศกยภาพการท างานรวมกบภาคเครอขายส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอขบเคลอนการศกษาอยางมประสทธภาพสรปไดดงน 1. ประชาสมพนธงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทกรปแบบเพอใหเครอขายเขาใจและมสวนรวมในการจดการศกษามากยงขน 2. พฒนาฐานขอมลของเครอขายใหครอบคลมกบภารกจงานโดยภาคเครอขายมสวนรวมในการใหขอมล 3. ส ารวจความพรอมความตองการของภาคเครอขายในการมสวนรวมสงเสรมการจดการเรยนรตลอดชวต

31

4. ใหความส าคญกบเครอขายก าหนดระดบความส าคญของภาคเครอขายเพอประเมนผลการสรางเครอขายการท างานของถานศกษา

5. สรางขวญก าลงใจใหกบภาคเครอขายโดยการใหเกยรตยกยองเชดชภาคเครอขายและก าหนดมาตรการจงใจเพอสรางขวญก าลงใจกบหนวยงานสถานศกษาทมการประสานและรวมมอกบเครอขายจดกจกรรมการศกษานอกโรงเรยน 6. พฒนาศกยภาพบคลากรของหนวยงานใหมทกษะในการท างานรวมกบภาคเครอขายสรางอดมการณการท างานใหกบครการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ซงตองมจตอาสาในการท างานรวมกบเครอขายโดยมบทบาทเปนผเชอมประสานงานในทกมตในเกดการพฒนาคณภาพชวตใหกบประชาชน 7. ก าหนดใหมกจกรรมสรางความสมพนธรวมกนกบภาคเครอขายและประสานงานกบเครอขายอยางตอเนอง 8. ก ากบตดตามประเมนผลมการถอดองคความรการสรางเครอขายการท างานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอสรางความรใหมในการพฒนางานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 9. มการจดท าแผนและก าหนดกจกรรมรวมกนพรอมทงมการจดท าบนทกขอตกลงรวมมอการท างานรวมกนและก าหนดเปาหมายการท างานใหชดเจนทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ 10. การพจารณาบคลากรเขาท างานในหนวยงานส านกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยควรก าหนดคณสมบตเฉพาะในดานการประสานเครอขายไวพจารณาดวย 11. ผบรหารและครการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตองรจกการบรณาการกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหสอดคลองกบภารกจของเครอขายเพมกจกรรมทท ารวมกบภาคเครอขายใหมากขนตองทนเหตการณรวากจกรรมใดทก าลงด าเนนการในชมชน 12. จดสรรงบประมาณ ใหกบครการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เปน คาเดนทางในการประสานงานจดกจกรรมรวมกบภาคเครอขาย 13. ผบรหารหรอขาราชการในสถานศกษาควรเปนพเลยงใหกบครในการสรางความเขาใจในการท างานรวมกบเครอขายในพนท 14. ผบรหารควรใหความส าคญในการจดกจกรรมรวมกบภาคเครอขายเพอสรางความสมพนธอยางกลยาณมตรรวมกบเครอขายอยางตอเนอง และสรางภาพลกษณทดใหกบองคกรคณะอนกรรมการคณะกรรมการนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองไดเสนอยทธศาสตรหรอแนวทางการสงเสรมการมสวนรวมทางการศกษาเพอเพมบทบาทของภาคสวนตาง ๆ ใหเขามามสวนรวมทางการศกษามากขน ดงน (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2554, หนา 107) 1. การสงเสรมการมสวนรวมของผเรยนผปกครองครอบครวชมชนองคกรชมชน มดงน 1.1 ใหความรแกพอแมผปกครองในการอบรมเลยงดทงในดานจตวทยาพฒนาการตามวยและอน ๆ รวมทงเปนตนแบบส าหรบผเรยนไดเรยนรตลอดชวต 1.2 สรางความตระหนกถงความส าคญของการศกษาและการเรยนรเพอใหรสกวาเปนหนาทเปน

32

1.3 มกลไกให เขามารวมก าหนดนโยบายการศกษาระดบชาตทองถนและระดบสถานศกษา 1.4 สงเสรมใหผเรยนรวมเปนสภานกเรยนสงเสรมใหผเรยนผปกครองครอบครวชมชนองคกรชมชนรวมเปนกรรมการสถาบนการศกษา 1.5 สงเสรมใหมกลไกรบฟงความคดเหนเสนอแนะทศทางการพฒนาการศกษาและตดตามตรวจสอบเชนการจดเวทสมชชาประชาชนจดรายการรบฟงความคดเหนทางสอมวลชนเปนตน 1.6 สงเสรมใหเปนวทยากรผสอนครอาสาคร อาจารยพเศษในสถาบนการศกษา 1.7 สงเสรมการจดการศกษาทางเลอกทตอบสนองตามความตองการเฉพาะของผเรยนรวมทงสนบสนนทรพยากรตามความจ าเปน 1.8 สงเสรมใหรวมระดมทรพยากรเพอการศกษาและรวมรบคาใชจายทางการศกษามากขนในระดบทสงกวาการศกษาขนพนฐาน 1.9 สงเสรมใหรวมกบสถานศกษาพฒนาหลกสตรทองถนเพอใหการศกษาเปนการเรยนรชวตรวมทงจดกจกรรมการเรยนรและแหลงเรยนรในชมชนเพอพฒนาผเรยนใหมประสบการณดานอาชพและความเปนอยทสอดคลองกบบรบททองถน 1.10 สงเสรมการพฒนาสอและแหลงเรยนรรวมทงการน าไปใชใหเกดประโยชนสงสด เชนอนเทอรเนตเทคโนโลยสารสนเทศอนในการเขาถงและการมสวนรวมในการศกษาและเรยนรของผเรยนและชมชนโดยรวมรวมทงการชวยในการจดการศกษาของสถานศกษาขนาดเลกในพนทหางไกล 2. การสงเสรมการมสวนรวมของภาคเอกชน ธรกจสถานประกอบการ มดงน 2.1 จดมาตรการดานภาษอากรและดานอน ๆ เพอสนบสนนการมสวนรวม 2.2 สงเสรมการจดการศกษารปแบบศนยการเรยนโดยสถานประกอบการ 2.3 สนบสนนบคลากรจากภาคเอกชน ธรกจและสถานประกอบการใหเปนคร อาจารยในสถานบนอาชวศกษาและอดมศกษา 2.4 สงเสรมใหรวมเปนกรรมการสถานศกษา สภาสถาบนอดมศกษาใหขอคดเหนและขอเสนอแนะเพอการพฒนาการศกษา สถาบนรวมทงระดมทรพยากรเพอการศกษาและรวมตดตามตรวจสอบ 2.5 สงเสรมใหเขารวมในการก าหนดนโยบายการศกษาทงระดบชาตและระดบทองถน 2.6 สงเสรมใหจดโครงการพฒนาการศกษาเปนสวนหนงของกจกรรมรบผดชอบตอสงคมใหมากขน 2.7 สงเสรมใหลงทนดานการศกษา และการเรยนรทงในรปแบบการจดตงสถาบนการศกษาการสนบสนนสงเสรมการศกษา และเรยนรในรปแบบหลากหลาย 3. การสงเสรมการมสวนรวมของสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา กรรมาธการสถาบนศาสนา สอมวลชน องคกรเอกชน สถาบนสงคมอน ๆ และหนวยงานอน ๆ ของรฐ ดงน 3.1 สงเสรมใหหนวยงานอน ๆ ของรฐจดการศกษาเฉพาะทางตามความตองการ และความช านาญโดยค านงถงนโยบายและมาตรฐานการศกษาของชาต 3.2 สงเสรมองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาและสถาบนสงคมอนในการจดการศกษาทางเลอกโดยค านงถงนโยบายและมาตรฐานการศกษาของชาต

33

3.3 สงเสรมใหสถาบนศาสนาองคกรการกศลอน ๆ รวมทงสมาคมมลนธหนวยงานสถาบนและองคกรอนๆ จดกจกรรมพฒนาใหผเรยนใฝด มคณธรรมพนฐาน มจตส านก และคานยมทพงประสงค 3.4 สนบสนนสมาชกสภาผแทนราษฎรสมาชกวฒสภากรรมาธการใหตระหนกและเหนความส าคญของการศกษาและการเรยนรรบฟงปญหาและขอเสนอแนะจากประชาชนและผลกดนสนโยบาย 3.5 สงเสรมสนบสนนใหสอมวลชลทกรปแบบผลตรายการใหเ ออตอการพฒนาการศกษา และการเรยนรพฒนาผเรยนครคณาจารยและประชาชนทวไป 3.6 สงเสรมสนบสนนใหสอมวลชนสรางความรวมมอกบทกภาคสวนเพอการมสวนรวมในการสอสารประชาสมพนธถายทอดประเดนส าคญ ๆ ทางการศกษา (key issue) และมแบบอยางทดสสาธารณะเพอใหเกดความตระหนกและเขามามสวนรวม 3.7 สงเสรมสอมวลชนหนวยงานภาครฐอนๆสถาบนศาสนาองคกรเอกชนและสถาบนสงคมอนรวมรณรงคสรางความตระหนกเผยแพรประชาสมพนธสรางความเขาใจใหทกภาพสวนเหนความส าคญและเขามารวมจดและสนบสนนการศกษาตลอดจนเผยแพรตนแบบเพอขยายผลอยางตอเนอง 3.8 สงเสรมสอมวลชนหนวยงานภาครฐอนๆสถานบนศาสนาองคกรเอกชนและสถาบนสงคมอนรวมบรจาคทรพยสนลงทนและระดมทรพยากรเพอการศกษาและเขารวมตดตามตรวจสอบและใหขอเสนอและการพฒนาการศกษา 3.9 สงเสรมใหหนวยงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสารสนเทศเขามารวมจดการศกษาและการเรยนรพฒนาความรความสามารถและทกษะดานวทยาศาสตรเทคโนโลยสารสนเทศแกผเรยนครคณาจารยบคลากรทางการศกษาและประชาชนทวไป 3.10 สงเสรมใหหนวยงานดานสงคมและสาธารณะสข รวมใหความรและพฒนาดานสขภาวะ พฒนาสงคมสวสดการสงคมสงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดกเยาวชนคนพการผดอยโอกาสและผสงอาย 3.11 สงเสรมใหหนวยงานดานการจางงานและอตสาหกรรม รวมมอกบหนวยผลตก าลงคน ใหขอมลการจางงานการวางงาน และความตองการแรงงานเพอวางแผนการผลตก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการทงเชงปรมาณและคณภาพ 3.12 จดตงกองทนเพอสนบสนนภาคประชาชนและทกภาคสวนรวมพฒนาผเรยนครคณาจารยบคลากรสถานศกษาและแหลงเรยนรการพฒนาระบบบรหารจดการใหมเพอเพมโอกาสพฒนาคณภาพและสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาคสวนตามเปาหมายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง 3.13 สงเสรมใหหนวยงานดานการเงนการคลงผอนคลายกฎระเบยบและมมาตรการจงใจเพอสงเสรมการมสวนรวมทางการศกษาจากทกภาคสวน 3.14 สงเสรมใหสอมวลชนองคกรเอกชนและสถาบนสงคมอนจดโครงการพฒนาการศกษาเปนสวนหนงของกจกรรมรบผดชอบตอสงคม

34

3.15 จดเวทแลกเปลยนเรยนรสมชชาการศกษาภาคประชาชนเพอสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนรวมทงนกการเมอง (สมาชกสภาผแทนราษฎรสมาชกวฒสภาฯ) รวมรบฟงปญหาใหขอเสนอแนะการพฒนานโยบายการศกษาทงในระดบชาตกลมจงหวดและจงหวด 3.16 สงเสรมความสมพนธระหวางประเทศใหมการแลกเปลยนเรยนรแบงปนความรประสบการณสรางเครอขายทมความเชอมโยงและมความรวมมอดานการศกษา 4. การสงเสรมและพฒนาบทบาทหนวยนโยบายการศกษามดงน 4.1 ปรบกระบวนทศนและลดบทบาทภาครฐในการจดการศกษาลดการแทรกแซงโดย ผก ากบนโยบายวางแผนก าหนดมาตรฐานนเทศก ากบตดตามและประเมนผลวจยและพฒนาตนแบบยกยองการปฏบตทดและสงเสรมใหทกภาคสวนทมสวนรวมน าไปด าเนนการขยายผลใหมากขน 4.2 มกลไกสงเสรมสนบสนนการมสวนรวมและสรางความเขมแขงของทกภาคสวนในสงคมใหเขามามสวนรวมก าหนดนโยบายและวางแผนการศกษาและการเรยนรรวมทงใหเขามามสวนรวมจดและสนบสนนการศกษาและการเรยนรทกระดบทงในระบบนอกระบบตามอธยาศยทงในระดบชาตและระดบทองถน 4.3 ใชกลไกทางการเงนและมาตรการทางภาษเพอสงเสรมและจงใจการมสวนรวมทางการศกษาการบรจาคทรพยสนและระดมทรพยากรเพอการศกษาเชนจดใหมคปองการศกษาเพอใหผเรยนไดมโอกาสเลอกสถานทเรยนตามความตองการ 4.4 ปรบปรงแกไขกฎระเบยบขอบงคบทเปนอปสรรคและยกรางกฎระเบยบขอบงคบใหเออตอการมสวนรวมทางการศกษาและการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล 4.5 ปรบ/พฒนาระบบโครงสรางการบรหารจดการใหยดหยนและสรางบรรยากาศสภาพแวดลอมใหเออตอการเขามามสวนรวมทางการศกษาของทกภาคสวนในสงคม เชน จดโรงเรยนพนธะสญญาทมอสระและความคลองตวในการบรหารจดการศกษา 4.6 รณรงคสรางความตระหนกเผยแพรประชาสมพนธ สรางความเขาใจใหทกภาคสวนเหนความส าคญของการศกษา ปรบเปลยนกระบวนทศนใหตระหนกวาเปนหนาทความรบผดชอบและเขามารวมจดและสนบสนนการศกษา 4.7 ก าหนดมาตรฐานหลกเกณฑแนวปฏบตเพอสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมเขามารวมทางการศกษาอยางมคณภาพและสอดคลองกบนโยบายของรฐ 4.8 เพมบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนใหเขามารวมจดและสนบสนนการศกษาใหมากขนในทกระดบ/ประเภทการศกษาอยางมคณภาพมาตรฐานและสอดคลองกบนโยบายการศกษาของชาตเชนการใหองคการปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมกบกระทรวงศกษาธการจดโครงการโรงเรยนดประจ าต าบล 4.9 สนบสนนดานเงนอดหนนและสทธประโยชนอน ทเปนประโยชนในการศกษาแกสถานศกษาเอกชนและการศกษาทจด โดยบคคลครอบครวองคกรชมชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอนตามความเหมาะสมและความจ าเปนรวมทงสงเสรมสนบสนนดานวชาการเพอใหมคณภาพมาตรฐาน

35

4.10 กระจายอ านาจสเขตพนทและสถานศกษาเพอใหเขามามสวนรวมในการบรหารและการจดการศกษามากขนทงในดานการบรหารวชาการบรหารงบประมาณบรหารงานบคคลและการบรหารทวไปโดยใหมความสอดคลองเชอมโยงกบนโยบายและแผนการศกษาของชาต 5. การสงเสรมการมสวนรวมและสรางความเขมแขงหนวยงานจดการศกษา ดงน 5.1 พฒนาและสรางความเขมแขงใหเขตพนทการศกษาและสถานศกษาตลอดจนพฒนาผบรหารทกระดบ/ประเภทใหมภาวะผน าเพอรองรบการกระจายอ านาจในการบรหารจดการมากขนทงดานบรหารวชาการงบประมาณบคลากรและการบรหารทวไป 5.2 พฒนาระบบการประเมนครคณาจารยผบรหารและบคลากรทาการศกษาใหเชอมโยงกบผลการพฒนาผเรยนเพอใหคณาจารยผบรหารและบคลากรทางการศกษารวมรบผดชอบผลการพฒนา 5.3 สงเสรมใหครคณาจารยและบคลากรทางการศกษารวมพฒนาสถาบนการศกษาปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอนประเมนผลและการบรหารจดการเพอพฒนาผเรยน 5.4 พฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางตอเนองตามความตองการทแตกตางกนของแตละกนและสอดคลองกบทศทางการพฒนาการศกษาและพฒนาประเทศ 5.5 พฒนาบทบาทกรรมการสถานศกษา/สภาสถาบนใหเขามามสวนรวมรบผดชอบและมจตส านกในความเปนเจาของมความตระหนกและภมใจในหนาทของตนรวมทงก าหนดนโยบายทศทางการพฒนาสถานศกษา/สถาบนตลอดจนการตดตามตรวจสอบและประเมนผล 5.6 สงเสรมความรวมมอเปนเครอขายและกลมเฉพาะดานระหวางหนวยจดการศกษากบหนวยงานอนทงภาครฐเอกชนประชาชนเพอพฒนาการศกษาชมชนโดยยดพนทเปนฐาน 5.7 ใหเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทกระดบ/ประเภทผบรหารครคณาจารยบคลากรทางการศกษาและกรรมการสถานศกษา/สภาสถาบนรวมขบเคลอนการน านโยบายและแผนระดบชาตสการปฏบตโดยเชอมโยงกบการพฒนาดานเศรษฐกจสงคมและการพฒนาดานอน ๆ 5.8 ใหเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทกระดบ/ประเภทผบรหารครคณาจารยบคลากรทางการศกษาและกรรมการสถานศกษา/สภาสถาบนรวมตดตามประเมนผลเพอพฒนาผเรยนรวมทงตรวจสอบและใหขอเสนอนโยบายการพฒนาการศกษา 6. การสงเสรมการท างานรวมกนระหวางรฐภาคเอกชนและภาคชมชน ดงน 6.1 ปรบประบวนทศนของทกภาคสวนทงนอกภาครฐและภาครฐใหเหนความส าคญของการศกษาวาเปนเรองของทกคนโดยกระทรวงศกษาธการไมจ าเปนตองเปนผด าเนนการเองทงหมดแตเนนยทธศาสตรและกลไกสงเสรมและจงใจใหทกภาคสวนเขามามสวนรวม 6.2 ใหมคณะกรรมการรวมภาครฐภาคเอกชน/ธรกจและสถานประกอบการเพอก าหนดทศทางความตองการและวางแผนผลตก าลงคนทงดานปรมาณและคณภาพ 6.3 สงเสรมใหมการบรหารจดการสถานศกษาในรปแบบโรงเรยนพนธะสญญารวมกนระหวางภาครฐเอกชนและภาคชมชน 6.4 สงเสรมการจดการเรยนการสอนรปแบบทวภาคสหกจศกษาการศกษาและเรยนรทบรณาการกบการท างานรวมกนสถานประกอบการเพอพฒนาผเรยนใหมความรและสามารถปฏบตได

36

6.5 สงเสรมใหภาคเอกชนเขามามบทบาทในการจดรวมจดและเปนหนสวนกบรฐในดานการศกษาและเรยนรในสดสวนทสงขนในทกระดบและประเภทอยางมคณภาพมาตรฐาน 6.6 สงเสรมสนบสนนภาคเอกชนรวมมอกบสถาบนอาชวศกษาและอดมศกษาในการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมเพอการพฒนาการศกษาและน าไปใชประโยชนเชงพาณชย 6.7 พฒนาบทบาทและสรางความเขมแขงของกรรมการสถานศกษา/สถาบนโดยเนนการมสวนรวมของภาครฐภาคเอกชนและชมชน 6.8 สงเสรมการจดการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยในรปแบบทหลากหลายตามความตองการของผเรยนฝกอบรมระยะสนแกผวางงานโดยเนนการด าเนนงานรวมกนทงภาครฐภาคเอกชนและภาคชมชน สรตน กอนนาค (2554, หนา 53) กลาวถงแนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดชยนาทวาแนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการบรหารสถานศกษาทส าคญมดงน 1. ดานการมสวนรวมก าหนดแผนนโยบายและยทธศาสตร 1.1 ควรคดเลอกผทรงคณวฒในชมชนเปนคณะกรรมการ 1.2 จดอบรมใหความรในบทบาทหนาทของคณะกรรมการ 1.3 จดใหมกจกรรมตามบทบาทหนาทและภารกจอยางตอเนอง 2. ดานการมสวนรวมเกยวกบหลกสตรสถานศกษา 2.1 ควรคดเลอกผทรงคณวฒในชมชนเปนคณะกรรมการ 2.2 ประชาสมพนธสรางความรความเขาใจใหกบคณะกรรมการ 2.3 เปดโอกาสใหชมชนไดมสวนรวมแสดงความคดเหน 3. ดานการมสวนรวมในการบรหารจดการศกษา 3.1 ควรประชาสมพนธสรางความรความเขาใจใหชมชนไดเหนความส าคญ 3.2 เปดโอกาสใหบคคลทมความพรอมในชมชนเขามามสวนรวมก าหนดแนวทางและวธการมสวนรวมของชมชน 3.3 ยกยองบคคลในชมชนทมสวนรวมในการจดการศกษา 4. ดานการมสวนรวมเสรมสรางความสมพนธกบชมชน 4.1 สถานศกษาควรจดสรรงบประมาณสนบสนน 4.2 สรางเครอขายประชาสมพนธในชมชน 4.3 ควรรวมกจกรรมกบชมชนอยางตอเนอง 4.4 แตงตงผรบผดชอบในการประสานงาน 5. ดานการมสวนรวมในการตดตามประเมนผล 5.1 ควรเลอกผทรงคณวฒในชมชนเปนคณะกรรมการนเทศ 5.2 อบรมใหความรเรองการตดตามและประเมนผลกบผมสวนเกยวของ 5.3 ท าความเขาใจและรวมกนวางแผนการนเทศกบชมชน 5.4 มเครองมอในการนเทศตดตามผล

37

5.5 สถานศกษามเวบไซตเพอใหชมชนสามารถตดตามและตรวจสอบการจดกจกรรมของสถานศกษาไดตลอดเวลา จากทกลาวมาสรปไดวาแนวทางสงเสรมการมสวนรวมของภาคเครอขายในการจดการศกษาหมายถงขอเสนอแนะการด าเนนงานการมสวนรวมทท าใหภาคเครอขายมสวนรวมในการจดการศกษามากขนซงผศกษาไดสรปประเดนส าคญเพอก าหนดแนวทางสงเสรมการมสวนรวมของภาคเคร อขายในการจดการศกษาทสอดคลองกบบรบททศกษา ดงน 1. ควรจดท าขอมลสารสนเทศของหนวยงานและภาคเครอขายใหเปนปจจบนครอบคลมทกภารกจเพอเปนขอมลในการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ 2. ควรประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจถงลกษณะการมสวนรวม และประโยชนทจะไดรบจากการมสวนรวม และสรางความตระหนกถงความส าคญของการศกษา และการเรยนรใหแก ประชาชนเพอใหรสกวาเปนหนาทเปนเจาของและภาคภมใจทไดเขามามสวนรวมอยางตอเนอง 3. ควรจดใหมการสรรหาบคคลรวมเปนคณะกรรมการหรอคณะท างานในการด าเนนงานดานตางๆอยางหลากหลายและควรมลกษณะมงมนทมเทและมความเตมใจในการรวมด าเนนงานไมควรสรรหาตามบทบาทหนาททบคคลนนไดรบจากชมชนเทานน 4. การจดกจกรรมการเรยนรตาง ๆ ใหกบประชาชนกลมเปาหมายควรเปนกจกรรมทมาจากความตองการของประชาชนในทองถนอยางแทจรง 5. ควรสงเสรมใหภาคเอกชนธรกจและสถานประกอบ การจดโครงการพฒนาการศกษาเปนสวนหนงของกจกรรมรบผดชอบตอสงคม 6. ควรสรางแรงจงใจและก าหนดสทธประโยชนของภาคเครอขายทรวมสงเสรมกจกรรม พงไดรบในฐานะหนสวนทางการศกษาเชนการไดรบเบยเลยงการศกษาดงานอยางเปนรปธรรม เปนตน 7. ควรกอตงสมชชาภาคเครอขายและยกยองเชดชเกยรตใหรางวลแกบคคลและองค กรทเปนตนแบบของการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 8. ควรใหความรและพฒนาศกยภาพบคลากรของภาคเครอขายอยางตอเนอง เพอขยายผลการสงเสรมกจกรรมการศกษาทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ 9. ควรก าหนดเปนนโยบายในการจดท าขอตกลงรวมกนทกภาคสวน หรอก าหนดบทบาทหนาทของภาคเครอขายใหชดเจน เพอแสดงความรบผดชอบในการจดการศกษาททกฝายจะตองรวมมอกนอยางจรงจง 10. ควรจดอบรมบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอใหมทกษะในการท างานรวมกบภาคเครอขายและมบคลกภาพทด 11. ควรหาแนวทางการด าเนนงานรวมกนระหวางศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ กบภาคเครอขายเพอน าเสนอผลงานแลกเปลยนเรยนรและสรางสรรคผลงาน เชนการถอดบทเรยนจดเวทเพอสรางองคความรใหม เปนตน 12. ควรมการจดกจกรรมพบปะสงสรรคทงเปนทางการและไมเปนทางการ ระหวางบคลากรของสถานศกษากบภาคเครอขาย เพอน าไปสความสมพนธความรวมมอทดและสามารถประสานประโยชน ใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคของหนวยงานอยางมประสทธภาพ

38

13. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอควรตระหนกและเหนความส าคญของการสรางเครอขายความรวมมอในการจดการศกษา 14. ควรนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานสงเสรมการมสวนรวมของภาคเครอขายทกกจกรรมอยางตอเนอง 15. ในการด าเนนงานจดการศกษาทก าหนดใหภาคเครอขายมสวนรวมควรมการก าหนดสดสวนของกลมภาคเครอขายใหกระจายในกลมตางๆอยางทวถง การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การจดการศกษานอกระบบ การศกษานอกระบบมผใหความหมายของการศกษานอกระบบไวหลายทศนะ ดงน อาชญญา รตนอบล (2547, หนา 79) ไดกลาววาการศกษานอกระบบโรงเรยน (non–formal education) เปนแนวทางหนงในการจดการศกษาซงเปดโอกาสใหกบผทไมไดเขารบการศกษาในระบบโรงเรยนตามปกตไดมโอกาสศกษาหาความรพฒนาตนเองใหสามารถด ารงตนอยในสงคมไดอยางมความสขเปนการจดการศกษาในลกษณะออนตวใหผเรยนมความสะดวกเลอกเรยนไดหลายวธจงกอใหเกดประโยชนตอตวผเรยนและสงคมเปนอยางยงการศกษานอกโรงเรยนมความหมายครอบคลมถงมวลประสบการณการเรยนรทกชนดทบคคลไดรบจากการเรยนรไมวาจะเปนการเรยนรตามธรรมชาตการเรยนรจากสงคมและการเรยนรท ไดรบจากโปรแกรมการศกษาทจดขนนอกเหนอไปจากการศกษาในโรงเรยนตามปกตเปนกจกรรมทจดขนเพอเปดโอกาสใหบคคลทมไดอยในระบบโรงเรยนปกตไดมโอกาสแสวงหาความรทกษะทศนคตเพอมงแกปญหาในชวตประจ าวนฝกฝนอาชพหรอการพฒนาความรเฉพาะเรองตามทตนสนใจพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ระบวาการศกษานอกระบบหมายถงการศกษาซงจดขนนอกระบบปกตทจดใหกบประชาชนทกเพศทกวยไมมการจ ากดพนฐานการศกษาอาชพประสบการณหรอความสนใจโดยมจดมงหมายทจะใหผเรยนไดรบความรในดานพนฐานแกการด ารงชวตความรทางดานทกษะการประกอบอาชพและความรดานอน ๆ เพอเปนพนฐานในการด ารงชวตการจดการศกษามความยดหยนในการก าหนดจดมงหมายรปแบบวธการจดการศกษาระยะเวลาของการศกษาการวดผลและประเมนผลซงเงอนไขการส าเรจการศกษาโดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของผเรยนแตละคน จราภรณ ศรค า (2548, หนา 83) ไดใหความหมายวา การศกษานอกระบบ (non-formal education) เปนการศกษาทมความยดหยนและหลากหลายรปแบบไมมขอจ ากดเรองอายและสถานทโดยมงหมายใหเปนการศกษาเพอพฒนาคณภาพมนษยมการก าหนดจดมงหมายหลกสตรวธการเรยนการสอนสอการวดผลและประเมนผลทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของกลมเปาหมายซงอาจแบงได 3 ประเภทใหญ ๆ คอ ประเภทความรพนฐานสายสามญ ประเภทความรและทกษะอาชพ และประเภทขอมลความรทวไป

39

จรวยพร ธรนนทร (2550, หนา 92) ไดใหความหมายไววา การศกษานอกระบบ คอกระบวนการจดการจดการพฒนาสมรรถนะของผเรยนทงทเปนทศนคตทกษะและความรซงท าไดยดหยนกวาการเรยนในระบบโรงเรยนทวไปสมรรถนะทเกดจากการศกษานอกระบบมตงแตทกษะในการเรยนรดวยตนเองการท างานเปนกลมการแกไขความขดแยงการแลกเปลยนวฒนธรรมการเปนผน าการแกปญหารวมกนการสรางความเชอมนความรบผดชอบและความมวนยการศกษานอกระบบยคใหมจงเนนการเรยนรและสมรรถนะ (learning and competency) พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 (กระทรวงศกษาธการ, 2551) ระบวาการศกษานอกระบบหมายถงกจกรรมการศกษาทมกลมเปาหมายผรบบรการและวตถประสงคของการเรยนรทชดเจนมรปแบบหลกสตรวธการจดและระยะเวลาเรยนหรอฝกอบรมทยดหยนและหลากหลายตามสภาพความตองการและศกยภาพในการเรยนรของกลมเปาหมายนนและวธการวดผลและประเมนผลการเรยนรทมมาตรฐานเพอรบคณวฒทางการศกษาหรอเพอจดระดบผลการเรยนร หนวยศกษานเทศกส านกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2551, หนา 85) ไดกลาววาการศกษานอกระบบเปนการศกษาทจดใหกบประชาชนทกเพศทกวยไมจ ากดพนฐานการศกษาอาชพประสบการณหรอความสนใจโดยมจดมงหมายทจะใหผเรยนไดรบความรดานพนฐานทกษะในการประกอบอาชพและทกษะทจ าเปนส าหรบความรดานอน ๆ เปนฐานในการด ารงชวตการศกษานอกระบบมความยดหยนในการก าหนดจดมงหมายรปแบบวธการจดการศกษาระยะเวลาของการศกษาการวดผลและประเมนผลซงเปนเงอนไขการส าเรจการศกษาโดยเนอหาและหลกสตร สมาล สงขศร และคณะ (2553, หนา 91) ไดกลาวถงการศกษานอกระบบวาการศกษานอกระบบหรอการศกษานอกโรงเรยน (non-formal education) หรอแตเดมเรยกวาการศกษาผใหญ(adult education) วาหมายถงประสบการณและกจกรรมทางการศกษาทกรปแบบทจดใหแกประชาชนทอยนอกระบบโรงเรยนทงหมดซงครอบคลมตงแตประชากรกอนวยเรยนประชากรทอยในวยเรยนแตพลาดโอกาสเขาศกษาในระดบตาง ๆ และประชากรทมอายพนวยเรยนในระบบโรงเรยนแลวประชากรวยแรงงานและวยอน ๆ โดยไมจ ากดวยเพศพนฐานการศกษาอาชพประสบการณความสนใจ ฯลฯ โดยมงหวงใหผเรยนไดรบความรทงดานความรทเปนพนฐานแกการด ารงชวตการอานการเขยนความรทางดานทกษะอาชพและขาวสารขอมลทเปนปจจบนในเรองตาง ๆ เพอเปนพนฐานในการด ารงชวตและปรบตวเขากบสภาพสงคมและสงแวดลอมอยางเหมาะสมการศกษาประเภทนมความยดหยนในเรองระบบระเบยบกฎเกณฑตาง ๆ ไมวาจะเปนดานอายของผเรยนระยะเวลาเรยนหลกสตรวธการเรยนการสอนการวดผลประเมนผลสถานทเรยนผเรยนสามารถเขาเรยนไดเมอมความพรอมหยดเรยนไดเมอมภาระความจ าเปนและกลบมาเรยนไดใหมไดเม อตองการเปนการศกษาทจดขนเพอตอบสนองความตองการของผเรยนและสอดคลองกบสภาพทองถนและสงคม จากทกลาวมาสรปไดวา การศกษานอกระบบ หมายถง การศกษาทมความยดหยนในการก าหนดจดมงหมายรปแบบวธการจดการศกษาระยะเวลาของการศกษาการวดและประเมนผลซ งเปนเงอนไขส าคญของการจดการศกษาโดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของแตละบคคลและแตละกลม หลกการจดการศกษานอกระบบหลกการจดการศกษานอกระบบยดหลกการและความ มงหมายตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตควบคกบหลกการการศกษานอกระบบหลกความเสมอ

40

ภาคการมสวนรวมในความรบผดชอบกระบวนการเรยนรความหลากหลายความยดหยนการ บรณาการการกระจายอ านาจเพอใหการศกษานอกระบบเกดประโยชนสงสดแกประชาชน (อญชล ธรรมะวธกล, 2551, หนา 46) ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน (2546, หนา 98) ไดก าหนดการจดกระบวนการเรยนรการศกษานอกระบบจงยดหลกการส าคญ 5 ประการ คอ หลกความเสมอภาคทางการศกษาหลกการพฒนาตนเองและการพงพาตนเองหลกการบรณาการการเรยนรและวถชวตหลกความสอดคลองกบความตองการของผเรยนและหลกการเรยนรรวมกนและการมสวนรวมของชมชน ดงน 1. หลกความเสมอภาคทางการศกษากลมเปาหมายของการศกษานอกระบบสวนมากเปน ผพลาดโอกาสและดอยโอกาสทางการศกษาซงอาจมความแตกตางทางดานสถานภาพในสงคมอาชพเศรษฐกจและขอจ ากดตาง ๆ ในการจดการศกษาและกระบวนการเรยนรการศกษานอกระบบตองไมมการเลอกปฏบตหากแตสรางความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษาและการเรยนรอยางเทาเทยมกน 2. หลกการพฒนาตนเองและการพงพาตนเองการจดการศกษานอกระบบจะตองจดการเรยนการสอนและกระบวนการเรยนรเพอใหผเรยนไดพฒนาศกยภาพของตนสามารถเรยนรเกดความส านกทพฒนาตนเองไดเปนคนคดเปนปรบตวเพอใหทนกบกระแสการเปลยนแปลงของสงคมโดยเรยนรอยตลอดเวลาเรยนดวยตนเองพงพาตนเองเพอใหสามารถด ารงชวตอยางเปนปกตสขทามกลางการเปลยนแปลงของสงคม

3. หลกการบรณาการการเรยนรกบวถชวตหลกการนอยบนพนฐานของการจดการเรยนรทสมพนธกบสภาพปญหาวถชวตสภาพแวดลอมและชมชนทองถนของผเรยนซงเปนหลกการทส าคญในการจดท าหลกสตรสถานศกษาสงดงกลาวสงผลโดยตรงตอการจดกระบวนการเรยนรการจดการเรยนรเปนลกษณะของการบรณาการสาระตาง ๆ และบรณาการวธการจดการเรยนการสอนเพอน าไปสการพฒนาคณภาพชวตของผเรยนอยางเปนองครวม 4. หลกความสอดคลองกบปญหาความตองการและความถนดของผเรยนหลกการนเปนการสงเสรมใหผเรยนรจกความตองการของตนเองสามารถจดการศกษาใหกบตนเองไดอยางเหมาะสมคร กศน. มบทบาทในการสงเสรมกระบวนการเรยนรดวยตนเองของผเรยนโดยใหผเรยนรวมก าหนดวตถประสงคสาระการเรยนรวธการเรยนและการประเมนผลการเรยนรของตนเองซงเปนกระบวนการการศกษานอกระบบทผเรยนเปนส าคญ 5. หลกการเรยนรรวมกนและการมสวนรวมของชมชนการเรยนรรวมกนในกลมผเรยนนบวาส าคญเปนการสงเสรมและสรางกลยาณมตรในกลมผเรยนกอใหเกดความรวมมอความผกพนเอออาทรชวยกนและกนปลกฝงวนยในตนเองฝกความรบผดชอบซงเปนสงทควรเกดขนส าหรบผเรยนทมวฒภาวะส าหรบการมสวนรวมของชมชนกนบวาเปนหลกการส าคญในการจดการศกษานอกระบบชมชนสามารถเขามารวมในการจดท าหลกสตรสถานศกษาจดสรรทรพยากรเปนแหลงเรยนรและสนบสนนในเรองอน ๆ เพอผลตผเรยนทเปนสมาชกทดของชมชนตอไป พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 8 และมาตรา 10 (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 87) ก าหนดไววาการจดการศกษาใหเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวตและใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษาเนนสทธและความเสมอภาค

41

สมาล สงขศร (2545, หนา 56) กลาววากลมเปาหมายของการศกษานอกระบบคอบคคลทกเพศทกวยทกสาขาอาชพทกพนทการศกษาทกสถานะทางเศรษฐกจและสงคมเพราะมงใหทกกลมไดรบการศกษาอยางตอเนองตลอดชวตซงจะพบวาเปนกลมทใหญมากและมความหลากหลายและแตกตางกนมากสามารถจดไดดงน 1. กลมเยาวชนทจบการศกษาภาคบงคบแลวไมไดศกษาตอตองเขาสตลาดแรงงานโดยมการศกษานอย 2. กลมแรงงานทมการศกษานอย 3. กลมเปาหมายเฉพาะเชนสตรผสงอาย 4. กลมคนพการเดกเรรอนผตองโทษและผดอยโอกาสในลกษณะอน 5. กลมพอแมผปกครองซงตองดแลบตรหลานกอนเขาสระบบการศกษา 6. กลมผน าชมชนกรรมการชมชนองคกรทองถนทจะมสวนในการจดการศกษาในชมชน หนวยศกษานเทศกส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2551, หนา 97) ไดกลาววา กลมเปาหมายการศกษานอกระบบสวนมากเปนเยาวชน และผใหญซงเปนผมวฒภาวะมประสบการณมความรบผดชอบในการประกอบอาชพดแลครอบครวและมขอจ ากดมากมายในการเรยนรซงลกษณะดงกลาวท าใหการจดกระบวนการเรยนรไมเหมอนกบเดกเพราะมอะไรทแตกตางกนหลายอยาง เชน ความคดอานประสบการณความพรอมการจดกจกรรมการเรยนการสอนจงจ าเปนตองใหสอดคลองกบความตองการและธรรมชาตของผเรยนสงเสรมใหผเรยนมสวนรวมน าความรและประสบการณทมอยมาแลกเปลยนเรยนรกน และสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง สมาล สงขศร และคณะ (2553, หนา 76) ไดสรปวากลมเปาหมายทจะไดรบการศกษานอกระบบโรงเรยนแบงไดเปน 2 กลมไดแก 1. ผทดอยโอกาสทางเศรษฐกจและสงคมไดแกเดกทถกใชแรงงานเดกในธรกจบรการทางเพศเดกเรรอนเดกทยากจนและไมมโอกาสศกษาตอซงเดกเหลานคอเดกในวยเรยนทออกกลางคนหรอไมมโอกาสศกษาตอกลมสตรในธรกจบรการทางเพศสตรทถกเลอกปฏบตกลมคนพการกลมผสงอายกลมคนยากจนในเมองและชนบทกลมผถกควบคมความประพฤตและผตองขงและกลมคนไทยตางวฒนธรรม 2. ผทตองการพฒนาศกยภาพของตนเองไดแกผใชแรงงานเกษตรกรผน าทองถนทหารกองประจ าการผปฏบตศาสนกจชาวไทยในตางประเทศและนกเรยนในระบบโรงเรยน จากทกลาวมาสรปไดวา กลมเปาหมายของการศกษานอกระบบ คอ ประชาชนทกเพศทกวยทกอาชพทกพนฐานการศกษา โดยเฉพาะผดอยโอกาสผทพลาดโอกาสทจะเขารบการศกษาในระบบโรงเรยนและผทตองการไดรบการศกษาตอเนองจากทพนวยเรยนมาแลวซงการทจะใหบคคลไดรบการศกษาตลอดชวตหรอทกชวงวยของชวตจ าเปนตองอาศยการศกษาในรปแบบอน ๆ นอกจากการศกษาในระบบเชนการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยมาเออประโยชนใหแกกลมเปาหมายเหลานไดศกษาหาความรอยางตอเนองตลอดชวต ประเภทกจกรรมการศกษานอกระบบ สมาล สงขศร (2545, หนา 61) ไดกลาววา ประเภทกจกรรมท การศกษานอกระบบจดบรการใหประชาชนอาจจะแบงไดเปน 3 กลมใหญ ๆ คอ

42

1. การใหความรทเปนพนฐานแกการด ารงชวตหรอวชาสามญซงจะครอบคลมความรและทกษะดานคณตศาสตรดานภาษาการตดตอสอสารวทยาศาสตรเทคโนโลยความรเกยวกบตนเองครอบครวชมชนประวตศาสตรไทยการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยสงคมโลกศาสนาศลปวฒนธรรมกฬาภมปญญาไทยทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม 2. การใหความรและทกษะในการประกอบอาชพเปนเนอหาความรเกยวกบอาชพดานตาง ๆทสอดคลองกบความตองการของทองถนสงคมและตลาดแรงงาน 3. ความรทว ๆ ไปเปนความรทจะชวยเสรมหรอพฒนาความเปนอย ใหดขนเชนการอยร วมกนกบผ อนการท างานรวมกนการพฒนาคณภาพช วตการพฒนาส งคมการอน รกษทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมขาวสารดานการประกอบอาชพเศรษฐกจการเมองสขภาพความเปนอยทเปนปจจบนอยเสมอ สมาล สงขศร (2554, หนา 84) ไดกลาวถงประเภทของกจกรรมการศกษานอกระบบในประเทศไทยวาสามารถจดแบงเปน 3 ประเภท ดงน 1. กจกรรมประเภทใหความรหรอการศกษาพนฐานเปนกจกรรมทจดเพอใหกลมเปาหมายมความรความสามารถในการอานเขยนมความรในการคดค านวณรเรองราวทจ าเปนและเกยวของกบสภาพความเปนอยในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมสงคมประเพณและวฒนธรรมอนเปนความรพนฐานในการด ารงชวตหรอพฒนาในระดบทสงขนไป ตวอยางเชน การจดการศกษาสายสามญเทยบเทาระดบประถมศกษามธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายซงมทงวธเรยนดวยตนเองทางไกลและระบบชนเรยน 2. กจกรรมประเภทใหความรและทกษะทางดานวชาชพเปนกจกรรมทจดใหความรใหการอบรมในวชาชพตาง ๆ ทเกยวของกบชวตประจ าวนเกยวกบอาชพในทองถน อาชพทเพมพนรายไดเพอใหกลมเปาหมายไดมความรมทกษะในวชาชพ เพอปรบปรงอาชพตนเองหรอสรางอาชพใหม เพอเพมพนรายได ตวอยางเชน ชางซอมวทยโทรทศนอาหารขนมการท าเครองจกสาน เปนตน ซงอาจจดกจกรรมไดในลกษณะการจดกลมสนใจการจดการศกษาตามหลกสตรวชาชพระยะสน 3. กจกรรมประเภทใหบรการขาวสารขอมล เปนกจกรรมทมวตถประสงค เพอใหกลมเปาหมายไดรบความรขาวสารตาง ๆ ททนตอเหตการณทเกยวของกบชวตประจ าวนเชนสขภาพอนามยสงแวดลอมเปนตนจดกจกรรมโดยเผยแพรผานสอความรตาง ๆ เชน หนงสอพมพหนงสอรายการวทยกระจายเสยง หรออาจจดกลมวทยากรใหความรในบางเรอง ตวอยาง การจดกจกรรมบรการ เชน หองสมดประชาชน การจดรายการวทยและโทรทศน หอกระจายขาว อทยานการศกษา เปนตน จากทกลาวมาสรปไดวา การจดกจกรรมการศกษานอกระบบเปนกจกรรมประเภทใหความรหรอการศกษาขนพนฐานกจกรรมประเภทการใหความรและทกษะทางดานวชาชพและกจกรรมประเภทใหบรการขาวสารขอมล รปแบบการจดกจกรรมการศกษานอกระบบ สมาล สงขศรและคณะ (2553, หนา 79) ไดเสนอรปแบบของกจกรรมการศกษานอกระบบทควรจดซงไดจากผลการวจยเพอพฒนารปแบบ/แนวทางการจดการศกษาเพอเพมโอกาสทางการศกษาใหกบประชากร กลมอาย 15-59 ป ทอยนอกระบบโรงเรยน ดงน

43

1. การจดศนยการเรยนรตลอดชวตในชมชน (lifelong learning center)เพอใหเปนแหลงกระตนสงเสรมใหประชาชนเกดการเรยนรอยางตอเนองจดโครงสรางสอโปรแกรมการเรยนรทมคณภาพสอดคลองกบความตองการและวถชวตของประชาชนเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรอนน าไปสการสรางสงคมฐานความรและการเรยนรตลอดชวต 2. สถานประกอบการจดการศกษาในโรงงานเทยบเทาการศกษาระดบตาง ๆ (equivalency programmer) เพอเพมโอกาสทางการศกษาโดยมกลมเปาหมายคอแรงงานทตองการศกษาตอเนองเพอเพมวฒการศกษาในระดบตาง ๆ โดยด าเนนการจดตงโรงเรยนและชนเรยนพเศษหรอหองเรยนในลกษณะอนๆทเพมพนความรวชาการควบคกบทกษะความสามารถในการท างาน 3. บรษทหรอหนวยงานจดตวเองใหเปนองคกรแหงการเรยนร (learning organization) เพอสรางความเขมแขงในการเรยนรการฝกอบรมโดยการออกแบบและสรางระบบการพฒนาบคลากรระบบสนบสนนเพอใหเกดการเรยนรเชนน าเทคโนโลยมาใชเพอสรางอออฟฟศ (e-office) อบสสเนส (e-business) การท าเวบไซด (website) การสรางบลอก (blog) รวมถงการตงชมรมตาง ๆ เพอใชเปนเวทแลกเปลยนเรยนรและเชอมโยงกบองคกรการศกษาภายนอกเพอยกระดบการเรยนรของสมาชกในองคกร 4. รฐรวมมอกบวสาหกจขนาดเลกและขนาดกลางเพอพฒนาคนงานโดยรฐรวมมอและสนบสนนในการสรางโครงสรางพนฐานเพอการอบรมหรอเปนเครอขายในการเพ มโอกาสทางการศกษาและการฝกอบรมพงเปาไปทศกยภาพของการจางงานและเนนวชาชพทขาดแคลน 5. การสรางระบบสะสมหนวยกต (credit bank system) โดยสถานบนตางๆเปดโอกาสใหสามารถมการสะสมหนวยกตทไดรบจากการเรยนรหรอการอบรมตาง ๆ หรอการรบรองความรประสบการณการลงทะเบยนเรยนบางเวลาเปดโอกาสใหมการโอนหนวยกตระหวางโรงเรยน /สถานศกษา/สถาบนการศกษาระดบตาง ๆ ทงในและนอกระบบ 6. การฝกอบรมในงาน (on the job training) เ พ อสร า งความ เข มแข ง ให ก บภาค อตสาหกรรมธรกจและการบรการโดยใหมการฝกอบรมภายใน (in-house training) รวมถงการสมมนาภายนอกเพอเพมพนการเรยนรความสามารถยกระดบการท างานทนตอการเปลยนแปลงของสงคม 7. องคกรสาธารณะจดการสอบเทยบสาขาวชาชพตาง ๆ เปนการสงเสรมองคกรสาธารณะองคกรวชาชพและองคกรทไมหวงก าไรใหท างานดานการศกษาการอบรมโดยจดโปรแกรมวชาชพวชาทวไปทครอบคลมทกษะตาง ๆ มการทดสอบเพอใหไดรบวฒบตรรวมทงใหมการน าความรและประสบการณในงานดานตาง ๆ มาเทยบโอนเปนหนวยกต หรอประกาศนยบตร 8. การจดชดการเรยน (learning package) ใหเรยนดวยตวเองเพอตอบสนองผทไมสามารถเขาชนเรยนปกตอนเนองมาจากขอจ ากดและปญหาทงทางดานสงคมวฒนธรรมความพการระยะทางหางไกลหรอตองท างานตลอดเวลาโดยหนวยงานการศกษานอกระบบจดท าชดการเรยน ประกอบดวยสอสงพมพและสอเสรมอน ๆ ใหสามารถเทยบเทาการศกษานอกระบบในระดบตาง ๆ คอระดบประถมศกษามธยมศกษาและระดบมธยมศกษาตอนปลาย

44

9. การศกษาทางไกลเตมรปส าหรบเยาวชนและผใหญทตองท างานโดยจดการศกษาทางไกลเตมรปในลกษณะการเรยนผานสอตาง ๆ ทงสอสงพมพทางอนเตอรเนตเคเบลทววทยฯ จดโปรแกรมการศกษาดานอาชพความรพเศษเฉพาะ 10. การกลบสการศกษาอกครง (reeducation) เปนการสงเสรมกระตนประชาชนบางกลมเชนคนงานทท างานบางเวลาคนหนมสาวทวางงานแมบานผสงอายหรอผทออกจากโรงเรยนกลางคนใหกลบสการศกษาอกครงโดยการสนบสนนการเรยนรอยางอสระการเขารบการอบรมหรอกจกรรมตาง ๆ การใชระบบ e-learning การใชเครอขายเพอการศกษาทไมตองเสยคาใชจายการชวยใหเขาถงสารสนเทศทางการศกษาคณภาพสงไดงายโดยผานระบบสอสารเครองคอมพวเตอร จากทกลาวมาสรปไดวารปแบบการจดกจกรรมการศกษานอกระบบสามารถจดไดหลากหลายรปแบบขนอยความพรอมและความตองการของกลมเปาหมาย การจดการศกษานอกระบบของสถานศกษาสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยการจดการศกษานอกระบบของสถานศกษาภายใตชอ “ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ” สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทวประเทศมลกษณะและรปแบบทหลากหลายดงน (หนวยศกษานเทศกส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551, หนา 90) 1. การจดการศกษาขนพนฐานเปนการจดการศกษาในรปแบบการศกษานอกระบบทงสายสามญและสายอาชพดงน 1.1 การศกษาสายสามญเปนการจดเพอขยายโอกาสทางการศกษาและสงเสรมใหประชาชนทพลาดโอกาสทางการศกษาหาความรดวยตนเองอยางกวางขวางและตอเนองเพอน าความรไปปรบปรงคณภาพชวตและความเปนอยทดขนหรอเพอเปนฐานในการศกษาตอในระดบทสงขนตอไปในปจจบนไดใชหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ซงประกาศใชเมอ 18 กนยายน 2551 หลกการหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ก าหนดหลกการไว ดงน เปนหลกสตรทมโครงสรางยดหยนดานสาระการเรยนรเวลาเรยนและการจดการเรยนรโดยเนนการบรณาการเนอหาใหสอดคลองกบวถชวตความแตกตางของบคคลชมชนและสงคม สงเสรมใหมการเทยบโอนผลการเรยนจากการศกษาในระบบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สงเสรมใหผเรยนไดพฒนาและเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตโดยตระหนกวาผเรยนมความส าคญสามารถพฒนาตนเองไดตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ และ สงเสรมใหภาคเครอขายมสวนรวมในการจดการศกษาจดหมายหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 มงพฒนาใหผเรยนมคณธรรมจรยธรรมมสตปญญามคณภาพชวตทดมศกยภาพในการประกอบอาชพและการเรยนรอยางตอเนองซงเปนคณลกษณะอนพงประสงคทตองการจงก าหนดจดหมาย ดงตอไปน 1. มคณธรรมจรยธรรมคานยมทดงามและสามารถอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข 2. มความรพนฐานส าหรบการด ารงชวตและการเรยนรอยางตอเนอง 3. มความสามารถในการประกอบสมมาอาชพใหสอดคลองกบความสนใจความถนดและตามทนความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจสงคมและการเมอง

45

4. มทกษะการด าเนนชวตทดและสามารถจดการกบชวตชมชนและสงคมไดอยางมความสขตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5. มความเขาใจประวตศาสตรชาตไทยภมใจในความเปนไทยโดยเฉพาะภาษาศลปวฒนธรรมประเพณกฬาภมปญญาไทยความเปนพลเมองดปฏบตตนตามหลกธรรมของศาสนายดมนในวถชวตและการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 6. มจตส านกในการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 7. เปนบคคลแหงการเรยนรมทกษะในการแสวงหาความรสามารถเขาถงแหลงเรยนรและบรณาการความรมาใชในการพฒนาตนเองครอบครวชมชนสงคมและประเทศชาต กลมเปาหมายกลมเปาหมายเปนประชาชนทวไปทไมไดอยในระบบโรงเรยนระดบการศกษาแบงระดบการศกษาออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย สาระการเรยนรสาระการเรยนร ประกอบดวย 5 สาระ ดงน 1. สาระทกษะการเรยนรเปนสาระเกยวกบการเรยนรดวยตนเองการใชแหลงเรยนรการจดการความรการคดเปนและการวจยอยางงาย 2. สาระความรพนฐานเปนสาระเกยวกบภาษาและการสอสารคณตศาสตรวทยาศาสตรและเทคโนโลย 3. สาระการประกอบอาชพเปนสาระเกยวกบการมองเหนชองทางและการตดสนใจประกอบอาชพทกษะในอาชพการจดการอาชพอยางมคณธรรมและการพฒนาอาชพใหมความมนคง 4. สาระทกษะการด าเนนชวตเปนสาระเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสขภาพอนามยและความปลอดภยในการด าเนนชวตศลปะและสนทรยภาพ 5. สาระการพฒนาสงคมเปนสาระเกยวกบภมศาสตรประวตศาสตรเศรษฐศาสตรการเมองการปกครองศาสนาวฒนธรรมประเพณหนาทพลเมองและการพฒนาตนเองครอบครวชมชนสงคม โครงสรางหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ประกอบดวย 5 สาระการเรยนรไดแกทกษะการเรยนรความรพนฐานการประกอบอาชพทกษะการด าเนนชวตและการพฒนาสงคมซงแตละสาระประกอบดวยรายวชาบงคบและรายวชาเลอกตามจ านวนหนวยกตทก าหนดไวในโครงสรางรายวชาบงคบทกรายวชาผเรยนตองลงทะเบยนเรยนตามทก าหนดสวนรายวชาเลอกสถานศกษาก าหนดไดตามความตองการโดยพฒนาหลกสตรขนเองหรอเลอกใชจากสถานศกษาอนหรอทสวนกลางก าหนดนอกจากนแตละระดบตองท ากจกรรมพฒนาคณภาพชวตไมนอยกวา 100 ชวโมง และตองท าโครงงานอยางนอย 3 หนวยกต กจกรรมพฒนาคณภาพชวต (กพช.) เปนกจกรรมการเรยนรทจดขนตามเงอนไขการจบหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 เพอใหผเรยนไดพฒนาตนเองครอบครวชมชนสงคมและก าหนดใหผเรยนทกระดบการศกษาตองเรยนรและปฏบตกจกรรมจ านวนไมนอยกวา 100 ชวโมง มาตรฐานการเรยนรหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ก าหนดมาตรฐานการเรยนรตามสาระการเรยนรทง 5 สาระทเปนขอก าหนดคณภาพของผเรยนดงน

46

1. มาตรฐานการเรยนรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานเปนมาตรฐานการเรยนรในแตละสาระการเรยนรเมอผเรยนเรยนจบ หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 2. มาตรฐานการเรยนรระดบเปนมาตรฐานการเรยนรในแตละสาระการเรยนรเมอผเรยนเรยนจบในแตละระดบตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 เวลาเรยนในแตละระดบใชเวลาเรยน 4 ภาคเรยนยกเวนกรณทมการเทยบโอนผลการเรยนทงนผเรยนตองลงทะเบยนเรยนในสถานศกษาอยางนอย 1 ภาคเรยนหนวยกตใชเวลาเรยน 40 ชวโมงมคาเทากบ 1 หนวยกต การจดหลกสตรหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ทสถานศกษาน าไปใชจดการเรยนรนนประกอบดวยสาระการเรยนร 5 สาระ คอ ทกษะการเรยนรความร พนฐาน การประกอบอาชพ ทกษะการด าเนนชวต และการพฒนาสงคม โดยโครงสรางหลกสตรไดก าหนดจ านวนหนวยกตในแตละระดบทงวชาบงคบและวชาเลอกซงผเรยนทกคนตองเรยนวชาบงคบตามทก าหนดส าหรบวชาเลอกใหผเรยนเลอกเรยนไดตามแผนการเรยนรเปนรายบคคลและ/หรอกลมโดยเลอกเรยนในสาระการเรยนรใดสาระการเรยนรหนงหรอหลายสาระการเรยนรใหครบจ านวนหนวยกต ตามโครงสรางหลกสตรในแตละระดบตามความตองการของผเรยน การจดการศกษาส าหรบกลมเปาหมายเฉพาะการจดการศกษาส าหรบกลมเปาหมายเฉพาะเชนผบกพรองในดานตาง ๆ ผมความสามารถพเศษการศกษาทางเลอกทจดโดยครอบครวและองคกรตางๆสถานศกษาสามารถปรบมาตรฐานการเรยนรในหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ไดตามความเหมาะสม วธการจดการเรยนรวธเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 จะมวธเดยวคอวธเรยนการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ทสามารถจดการเรยนรไดหลายรปแบบเชนการเรยนรแบบพบกลมการเรยนรดวยตนเองการเรยนรแบบทางไกลการเรยนรแบบชนเรยนและการเรยนรแบบอน ๆ ซงในแตละรายวชาผเรยนสามารถเลอกเรยนรปแบบใดรปแบบหนงหรอหลายรปแบบกไดแตตองขนอยกบความพรอมของสถานศกษาดวย 1. การศกษาสายอาชพเปนการจดการศกษาทมงใหผเรยนมอาชพหรอชองทางท ามาหากนคดเปนแกปญหาเปนมความรทกษะและเจตคตทดในการท างานเพอการประกอบอาชพอสระอาชพในตลาดแรงงานหรอเพอปรบปรงชวตความเปนอยของตนเองและชมชนรวมทงเพอเพมวฒทางการศกษาและการพฒนาตนเองเกยวกบหนาทการงานโดยมการจดหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพพทธศกราช 2545 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2546) คณสมบตของผทจะเรยน 1.1 จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการหรอเทยบเทา 1.2 เปนผทท างานในหนวยงานภาครฐและเอกชน 1.3 ไมเปนผทก าลงศกษาอยในโรงเรยน ทงน ผเรยนสามารถลงทะเบยนเรยนหมวดวชาเพมเตมตามความตองการในกลมหมวดวชาพนฐานและกลมวชาประสบการณโดยไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ทงสนทงคาสมครและคาลงทะเบยน

47

จะตองเรยนวชาใดบางทกคนตองเรยนรทงวชาสามญและวชาชพตามโครงสรางหลกสตรไมนอยกวา 102 หนวยกต ดงน 1. หมวดวชาสามญไมนอยกวา 26 หนวยกต 2. หมวดวชาชพไมนอยกวา 66 หนวยกต 3. โครงการ 4 หนวยกต 4. หมวดวชาเลอกเสรไมนอยกวา 10 หนวยกต 5. ฝกงาน (ไมนอยกวา 1 ภาคเรยน) 6. กจกรรมเสรมหลกสตรไมนอยกวา 200 ชวโมง วธเรยนมวธการเรยนหลากหลายทสถานศกษาและผเรยนจะมการตกลงรวมกนขนอยกบเวลาวางความสะดวกและความยากงายของเนอหาสาระทจะเรยนรซงผเรยนสามารถเลอกเรยนใหเหมาะสมกบสภาพของแตละพนทวธการเรยนเหลาน ไดแก เรยนรดวยตนเองจากสอสงพมพสออเลกทรอนกสผร/ผเชยวชาญเรยนในชนเรยนผเรยนกบครรวมกนวเคราะหเนอหาสาระทมความยากตองจดใหมการสอนเสรมจากผเชยวชาญในสถานประกอบการ/หนวยงานอน ๆ หรอสงไปเรยนยงสถานศกษาอนๆเรยนรจากการพบกลมโดยจดใหมการเรยนรรวมกนทงกลม เชน มการแสดงผลงานการแสดงความคดเหนการจบหลกสตรเรยนผานตามรายวชา และไดจ านวนหนวยกตครบตามโครงสรางหลกสตรไดคาระดบคะแนนเฉลยสะสมไมต ากวา 2.00 เขารวมกจกรรมและผานการประเมนทกภาคเรยน การวดผลและประเมนผลจดใหมการประเมนผลกอนเขาเรยนระหวางเรยนและปลายภาคเรยนทงทฤษฎปฏบตเจตคตและการฝกงานโดยประเมนเปนรายวชา และสอดคลองกบจดประสงค แตละวชาใหใชตวเลขแสดงคาระดบผลการเรยน ระยะเวลาในการเรยนตลอดหลกสตรใชเวลาเรยน 3 ปหากมการเทยบโอนความรและประสบการณกจะท าใหจบเรวขนทงนตองลงทะเบยนเรยนไมนอยกวา 1ภาคเรยน 2. การจดการศกษาตอเนองเปนการจดการศกษาใหแกประชาชนโดยการฝกอบรมและพฒนาอาชพตามความตองการของชมชนในรปแบบทหลากหลาย ดงน 2.1 การศกษาเพอพฒนาอาชพเปนการจดการศกษา ทเนนความรและทกษะอาชพในเชงเศรษฐกจ ใหสอดคลองกบสภาพของทองถนใหผเรยนมทกษะความช านาญเฉพาะ เรองสามารถเพมผลผลตหรอลดตนทนการผลตมความรทกษะใน การจดการบญช การตลาดสามารถประกอบอาชพสมยใหมเปนผประกอบการเองหรอรวมกลมกนประกอบอาชพ ประกอบดวย กจกรรมฝกทกษะพนฐานอาชพ จดกลมพฒนาอาชพ เชน กลมตดเยบเสอผา กลมแปรรปผลผลต วชาคอมพวเตอร วชานวดแผนไทย วชาพมพดด วชาการจดดอกไม ฯลฯ โดยจดสงเสรมและพฒนาการจดการศกษาอาชพเพอการพฒนาความรความสามารถและทกษะ ในการประกอบอาชพของบคคลและกลมบคคลเปนการแกปญหาการวางงาน และสงเสรมความเขมแขงใหกบเศรษฐกจชมชน การจดการศกษาเพอพฒนาอาชพม 4 ประเภท คอ 2.1. 1 การฝกทกษะอาชพ โดยจดการศกษาดานอาชพหลกสตรระยะสน เพอสนองความตองการของผเรยน ใหมความรและทกษะพนฐานอาชพ

48

2.1.2 การเขาสอาชพเปนการพฒนากลมเปาหมายใหสามารถคดวเคราะหแลกเปลยนเรยนรและพฒนาตนเองเพอเขาสอาชพ 2.1.3 กลมพฒนาอาชพเปนการสงเสรมความรและประสบการณแกกลมทมอาชพประเภทเดยวกนใหสามารถพฒนาปรมาณและคณภาพผลผลตเขาสการจ าหนายมรายไดยงขนเกดการแลกเปลยนเรยนรโดยกระบวนการกลม 2.1.4 การพฒนาดวยเทคโนโลยเปนการใหความรแกกลมเปาหมายเฉพาะทตองการน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาอาชพและศกยภาพแกตนเองและกลมการจดการศกษาอาชพ ทง 4 ประเภทเปนกจกรรมทมความสมพนธตอเนองทงการเรยนรและการประกอบอาชพมไดแยกจากกนโดยเดดขาด เชน เมอเรยนพฒนาอาชพอาจจะตองการความรทกษะอาชพบางอยางทเสรมใหอาชพทด าเนนการมคณคา 2.2 การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต เปนการจดการศกษาโดยเนนการกระตนใหเกดวธคดใหมความรสกเหนคณคาเกยรตศกดของตนเองซงมเนอหาของกจกรรมอยางตอเนองทกวน ไดแกครอบครวศกษาดนตรกฬาการปองกนยาเสพตดประชาธปไตยการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสขภาพอนามยคณธรรมจรยธรรมภมปญญาทองถนโบราณคด ฯลฯ ในรปแบบตาง ๆ เชนการเขาคาย การแขงขน การศกษาดงาน กลมเปาหมายเนนผสงอายและเยาวชน 2.3 การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน เปนการจดการศกษาเพอพฒนาความสามารถของประชาชน ในการแสวงหาความรสรางเสรมกระบวนการเรยนร เพอแกปญหาและพฒนาชมชนโดยใชหลกการจดการความรและการวจยชมชนบรณาการ อยในกระบวนการเรยนรเพอน าไปสการแกปญหาและพฒนาชมชนและสงคมโดยรวม 2.4 การสงเสรมการรหนงสอเปนกจกรรมทมงสงเสรมการเรยนรหนงสอใหกบประชาชนทไมรหนงสอหรอผทลมหนงสอใหสามารถอานออกเขยนไดม พนฐานความรทางคณตศาสตรวทยาศาสตรและเทคโนโลยสามารถน าความรไปใชในชวตประจ าวนโดยจดการศกษาใหสอดคลองกบสภาพและความตองการของผเรยนมครอาสาสมครพนทปกตรบผดชอบจดกลมผเรยนแบบตวตอตวเปนกลมหรอเปนชนเรยน สรปไดวา กจกรรมการศกษานอกระบบมวธการจดการเรยนรทหลากหลายไดแกการเรยนรดวยตนเองการเรยนรแบบพบกลมการเรยนรแบบทางไกลการเรยนรแบบชนเรยนการเรยนรตามอธยาศยการเรยนรจากการท าโครงงานและการเรยนรแบบอน ๆ ซงมเปาหมายส าคญ คอ สงเสรมการเรยนรตลอดชวตโดยยดหลกสนองความจ าเปนในการพฒนาคณภาพชวตทสอดคลองกบความตองการความสนใจโอกาสและวถชวตของกลมเปาหมาย การจดการศกษาตามอธยาศย ชยยศ อมสวรรณ และคณะ (2547, หนา 58) ใหนยามวาการศกษาตามอธยาศยเปนการจดสภาพแวดลอมสถานการณปจจยเกอหนนสอแหลงความรและบคคลเพอสงเสรมใหบคคลไดเรยนรตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสเพอพฒนาคณภาพชวตทงของตนเองครอบครวชมชนและสงคมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

49

ไดใหความหมายของการศกษาตามอธยาศยวาเปนการศกษาทใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสโดยศกษาจากบคคลประสบการณสงคมสภาพแวดลอมสอหรอแหลงความรอน ๆ (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 34) กรมการศกษานอกโรงเรยน (2549, หนา 47) ไดใหความหมายของการศกษาตามอธยาศยหมายถง การศกษาทเกดขนตามวถชวตทผเรยนเรยนรดวยตนเองตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสโดยศกษาจากประสบการณการท างานบคคลครอบครวสอมวลชนชมชนแหลงความรตาง ๆ เพอเพมพนความรทกษะความบนเทงและการพฒนาคณภาพชวตโดยมลกษณะทส าคญคอไมมหลกสตรไมม เวลาเรยนทแนนอนไมจ ากดอายไมมการลงทะเบยนไมมการสอบไมมการรบประกาศนยบตรมหรอไมมสถานศกษาทแนนอนเรยนทไหนกไดสามารถเรยนไดตลอดเวลาและเกดขนในทกชวงวยตลอดชวต พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 ไดใหความหมายของการศกษาตามอธยาศยวาเปนกจกรรมการเรยนรในวถชวตประจ าวนของบคคลซงบคคลสามารถเลอกทจะเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวตตามความสนใจความตองการโอกาสความพรอมและศกยภาพในการเรยนรของแตละบคคล(กระทรวงศกษาธการ, 2551) สมาล สงขศร และคณะ (2553, หนา 61) การศกษาตามอธยาศยหรอการศกษาทไมเปนทางการ (informal education) หมายถง รปแบบหนงของการศกษาทบคคลไดรบความรประสบการณไดเสรมสรางเจตคตคานยมและทกษะตางๆจากครอบครวสงคมสงแวดลอมและจากประสบการณในการด ารงชวตประจ าวนการไดรบความรอาจจะไดจากการพดคยสนทนาการสงเกตการเขารวมในกจกรรมการประกอบอาชพการงานโดยทกจกรรมเหลานอาจไมไดเกดขนหรอมการจดขนเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงทางการศกษาแตจดขนเพอวตถประสงคอนแตกลบท าใหบคคลไดรบความรโดยบงเอญหรออาจโดยไมตงใจ อดม เชยกวงศ (2554,หนา 80) ใหความหมายไววา การศกษาตามอธยาศย คอ กระบวนการทมนษยไดรบการถายทอดและสงสมความรทกษะเจตคตความคดจากประสบการณในชวตประจ าวนและสงแวดลอมตลอดชวตเปนการศกษาทไมมองคกรไมมระบบไมมจดมงหมายไมตงใจและเรองทไดรบการถายทอดกเปนเรองทเกยวกบวถชวตในสงคมตวอยางเชนการเรยนรในครอบครวในทท างานสถานททองเทยวการเรยนรจากแบบอยางและทศนคตในครอบครวหรอเพอนการเรยนรจากการอานสงพมพหนงสอพมพและจากการทองเทยวตลอดจนการเรยนรโดยฟงวทยดภาพยนตรและโทรทศนเปนตน คม (Coombs, 1985, p. 74) อธบายวา การศกษาตามอธยาศย หมายถง กระบวนการตลอดชวตททกคนไดรบและสะสมความรทกษะเจตคตการรแจงจากประสบการณประจ าวนการสมผสกบสงแวดลอมทงทบานทท างานทเลนจากตวอยางและเจตคตของสมาชกครอบครวเพอนจากการเดนทางการอานหนงสอพมพและหนงสออน ๆ หรอโดยการฟงวทยดภาพยนตรหรอโทรทศนตามปกตไมมการจดไมมระบบและบางครงไมไดตงใจแตมสวนเกยวของกบการเรยนรไปตลอดชวตของแตละบคคลแมแตผทศกษาในโรงเรยนมาแลว

50

อวาน (Evan, 1981, p. 66) ใหความหมายวาการศกษาตามอธยาศยหมายถงผลของการเรยนรอนเกดจากสถานการณทผเรยนหรอแหลงความรอยางใดอยางหนงมเจตจ านงเพอสงเสรมการเรยนรแตไมใชทงสองปจจยเกดตรงกน จากการศกษาเอกสารทเกยวของสรปไดวาการศกษาตามอธยาศยหมายถงการศกษาทใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสโดยศกษาจากบคคลประสบการณสงคมสภาพแวดลอมสอหรอแหลงความรอนๆเพอเพมพนความรทกษะและพฒนาคณภาพชวต คมกฤช จนทรขจร (2552, หนา 87) ไดกลาวถงหลกการจดการศกษาตามอธยาศยวาเปนการผสมผสานกบความเชอและปรชญาตาง ๆ ไดแก ปรชญาการศกษาตลอดชวต ปรชญาพพฒนาการนยม ปรชญาอตถภาวนยม ปรชญาหลงนวสมยนยม/หลงสมยใหม และปรชญาคดเปนโดยใหความส าคญกบปจเจกบคคลและความหลากหลายในกระบวนการวธการซงสามารถอธบายลกษณะและหลกของการจดการศกษาตามอธยาศยได ดงน 1. คอกระบวนการและวธการทหลากหลายทน าไปสการเรยนรโดยวธการทไมเปนทางการ 2. เปนการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรผเรยนก าหนดวธการเรยนรดวยตนเองเปนกระบวนการทเนนการถายทอดขาวสารขอมลความรทกษะเจตคตรอบ ๆ ตวของแตละบคคล 3. เปนการจดสภาพแวดลอมสถานการณปจจยเกอหนนสอแหลงเรยนรและบคคลเพอสงเสรมใหบคคลไดเรยนรตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสเพอพฒนาคณภาพชวต 4. เปนการศกษาทสอดคลองกบการด าเนนชวต 5. เปนลกษณะของการจดกจกรรมทเปดโอกาสใหบคคลเขารวมตามความสมครใจ 6. ไมจ าเปนตองมหลกสตรไมมเวลาเรยนทแนนอนไมจ ากดอายไมมการสอนมหรอไมมสถานทแนนอนเรยนทไหนกไดตามความตองการความจ าเปนและความพงพอใจ 7. เปนการจดกจกรรมทเปนกระบวนการเพอใหบคคลไดรบทงความรความเขาใจและเกดการเรยนรทจ าเปนตองมวตถประสงคทชดเจน 8. เนนผเรยนเปนส าคญในลกษณะทผเรยนเปนผแสวงหาความรและคนหาความหมายจากปจจยทเออตอการเรยนรตามอธยาศย 9. สามารถเรยนไดทกททกเวลาและทกสถานการณ 10. เปนรปแบบหนงในบรบทของการศกษาตลอดชวตทเชอวามนษยสามารถเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวต สรปไดวาหลกในการจดการศกษาตามอธยาศย คอ จดใหสอดคลองกบความสนใจและตองการของกลมเปาหมายทกพนท ทกเวลา ดวยวธการทหลากหลายเพอสงเสรมใหบคคลเรยนรตามความสนใจและศกยภาพ เปาหมายของการจดการศกษาตามอธยาศยพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 มาตรา 8 ไดก าหนดใหการด าเนนการจดการศกษานอกระบบเพอเปาหมายในเรองดงตอไปน (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 76) 1. ผเรยนไดรบความรและทกษะพนฐานในการแสวงหาความรทจะเออตอการเรยนรตลอดชวต

51

2. ผเรยนไดเรยนรสาระทสอดคลองกบความสนใจและความจ าเปนในการยกระดบคณภาพชวตทงในดานการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม 3. ผเรยนสามารถน าความรทไดรบไปใชประโยชนและเทยบโอนผลการเรยนกบการศกษาในระบบและการศกษานอกระบบสอดคลองกบหนวยศกษานเทศกส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ทกลาววาการจดการศกษาตามอธยาศยมเปาหมายเพอตอบสนองความตองการการเรยนรตามความสนใจความถนดและศกยภาพของแตละบคคลใหสามารถศกษาไดอยางตอเนองตลอดชวต องคประกอบของการศกษาตามอธยาศยมองคประกอบส าคญทสรปไดจากเอกสารและงานวจยทเกยวของดงน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย , 2551, หนา 72) 1. แนวคดและปรชญา: การศกษาตามอธยาศยเปนการศกษาทสงเสรมสนบสนนและใหโอกาสในการเรยนรในวถชวตของบคคลตงแตเกดจนตาย 2. ความมงหมาย: การศกษาตามอธยาศยมไดหลายเปาหมายและหลายวตถประสงคโดยเปาหมายหลกเพอสงเสรมพฒนาตนเองอยางตอเนองและเพอตอบสนองความพ งพอใจและนนทนาการของบคคลแตละคนมากกวาการเพมพนความรเชงวชาการ 3. หลกสตร: การศกษาตามอธยาศยไมมหลกสตรแตเปนลกษณะการเรยนรผานการจดกจกรรมสอและเพอสงเสรมการเรยนร 4. ผเรยน/ผรบบรการ: ผเรยนของการศกษาตามอธยาศย คอ บคคลทกคนซงมความหลากหลายครอบคลมทกเพศทกวยทกระดบการศกษาทกพนทโดยไมมการจ าแนกสถานภาพทางสงคม 5. ผสอน: ผเรยนของการศกษาตามอธยาศย คอ บคคลทกคนทมศกยภาพสงเสรมใหผเรยนอยากเรยนร 6. ความร: การศกษาตามอธยาศยท าใหเกดความรดวยการเรยนรตามความตองการและความสนใจของผเรยน 7. วธการเรยนร: การศกษาตามอธยาศยมวธการเรยนรทหลากหลายมหลายรปแบบไมมแบบแผนแนนอนไมมรปแบบแนนอน 8. ระยะเวลา: การศกษาตามอธยาศยสามารถเกดไดตลอดเวลาและตลอดชวตของผเรยน 9. วฒการศกษา: การศกษาตามอธยาศยไมมวฒบตรแตบางกจกรรมอาจมเกยรตบตรตามวถชวตของผเรยน 10. สอการเรยนร: ลกษณะสอการศกษาตามอธยาศยมความหลากหลายตามทผเรยนตองการ 11. การประเมนผล: การศกษาตามอธยาศยเปนการประเมนความกาวหนาของผเรยนดวยตวผเรยนเองจงไมมการประเมนผลทชดเจนแตบางกจกรรมมการประเมนผลเพอใหผลยอนกลบตอผรบบรการ ประเภทของกจกรรมการศกษาตามอธยาศย

52

1. การศกษาตามอธยาศยในวถชวตมลกษณะเปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาตแมมการจดกระท ากมใชเพอการศกษาโดยตรง ไดแก 1.1 ครอบครว 1.2 สภาพแวดลอมรอบ ๆ ตว 1.3 สงคมชมชน 1.4 สงแวดลอมทางธรรมชาต 2. การศกษาตามอธยาศยเพอพฒนาคณภาพชวตเปนการจดกระท าโดยองคการสถาบนเพอจดประสงคทางการศกษาทงโดยตรงและทางออม ไดแก 2.1 งานและโปรแกรมเพอการพฒนาคณภาพชวตในโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา 2.2 แหลงความรในชมชน เชน ศนยการเรยนรชมชน และภมปญญาทองถน 2.3 ศาสนสถานและแหลงศลปวฒนธรรม เชน วดโบสถ สเหรา อทยานประวตศาสตร หอศลป เปนตน 2.4 แหลงการเรยนรตลอดชวตเชนหองสมดพพธภณฑตาง ๆ เปนตน 2.5 สอมวลชนสอโทรคมนาคมสอสารสนเทศ 2.6 แหลงนนทนาการสนามเดกเลน สวนสาธารณะ สวนสมนไพรสวนผเสอ เปนตน 2.7 หนวยงานบรการของรฐ เชน กรมอนามยกรม ประชาสมพนธ กรมการพฒนาชมชนโรงพยาบาล เปนตน 2.8 องคกรเอกชน ซงจดสงเสรมและสนบสนนการพฒนาคณภาพชวตดานตาง ๆ 3. การศกษาตามอธยาศยตามธรรมชาตและสงคมเปนกจกรรมทครอบคลมการพฒนาชมชนทรพยากรธรรมชาตแบบยงยนอาจมการจดท ากจกรรมอน ๆ เสรม เชน ประชาธปไตยในรปแบบของเวทชาวบาน หรอการรณรงคทเกยวของกบชมชน ความเปนอยสทธเสรภาพพนฐานตาง ๆ เปนตน 4. การจดการศกษาตามอธยาศย โดยอาศยงานวฒนธรรมเนองจากกระบวนการเรยนรเกดจากการผสมผสานการละเลน การแสดงออก และการเลยนแบบทาตาง ๆ ซงสามารถถายทอด ทางศลปะ การแสดง และการศกษาปนความบนเทง รวมทงการแสดงแบบจ าลอง การแสดงละครใบ การแสดงหน เปนตน จากทกลาวมาสรปไดวา กจกรรมการศกษาตามอธยาศย มหลากหลายประเภททงการจดกระท าเพอมใชการศกษาโดยตรงและกระท าเพอการศกษาและเกดขนเองตามธรรมชาต รปแบบการจดการศกษาตามอธยาศยการจดการศกษาตามอธยาศย ไมมรปแบบการศกษาหรอการเรยนรทตายตว ไมมหลกสตรเปนตวก าหนดกรอบกจกรรม หรอขอบขายสาระการเรยนรการเรยนรขนอยกบความตองการและแรงจงใจใฝรของแตละบคคล อยางไรกดเราสามารถจดกจกรรม เพอเสรมใหเกดการเรยนรตามอธยาศยไดดงน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551ก, หนา 46) 1. จดกจกรรมในแหลงการเรยนรประเภทตาง ๆ เชน หองสมดประชาชนการเรยนร ดวยระบบคอมพวเตอรออนไลน พพธภณฑการจดกจกรรมการเรยนร จากภมปญญาชาวบาน การจดกลมเสวนา หรอการอภปราย กจกรรมทางศาสนา และวฒนธรรม กจกรรมสงเสรมการอาน การเผยแพรขาวสารขอมล และความรตาง ๆ ฯลฯ

53

2. สงเสรมสนบสนนและพฒนาการจดการศกษาตามอธยาศย ไดแก สนบสนนสอแกหนวยงานและแหลงความรตางๆ 3. สงเสรมใหหนวยงานเครอขายจดการศกษาตามอธยาศย เชน หองสมดในสถานทราชการสถานประกอบการ ฯลฯ 4. สงเสรมสนบสนนการพฒนากลมตาง ๆ ตามความตองการและความสนใจ เชน กลมดนตรกลมสงแวดลอมพฒนาชมชน ฯลฯ การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรตาง ๆ ไดแก การจดกรรมเพอสงเสรมการเรยนรการศกษาตามอธยาศย ตองมความหลากหลาย และตองค านงถงการมสวนรวมในการจดกจกรรมตาง ๆ ไดแก (คมกฤช จนทรขจร, 2552, หนา 98) 1. กจกรรมเรยนรจากกการสนทนา เชน กจกรรมในลกษณะน าเสนอเรองราวการบอกเลาประสบการณการสอสารในสถานการณตาง ๆ การประชาพจารณการแนะแนวการใหค าปรกษาแนะน าตาง ๆ เปนตน 2. กจกรรมการสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง เชน กจกรรมสงเสรมการอานบรการสบคนเพอสงเสรมการศกษาคนควาดวยตนเองการทดลองการฝกปฏบตการท าโครงงานการคนคดการประดษฐตาง ๆ เปนตน 3. กจกรรมสงเสรมการเรยนรจากกระบวนการกลม เชน กจกรรมกลมพฒนาชมชนรปแบบ ตางๆ เชน กลมออมทรพยกลมสหกรณกลมเดกและเยาชนกลมสตรผสงอายและกลมสนใจตาง ๆ เปนตน 4. กจกรรมเรยนรจากประสบการณ เชน กจกรรมการเรยนรจากประสบการณ พฒนาชมชนการเรยนรจากภมปญญาทองถน ๆ เปนตน 5. การจดกจกรรมแสดงเชนการจดกจกรรมการแสดงของละครตาง ๆ การเตนร า และการแสดงนาฏศลป การละเลนพนบาน การขบรอง การรองเพลง การประกวดวาดภาพ เปนตน 6. กจกรรมนนทนาการ เชน กจกรรมเพอสงเสรมการเลนตาง ๆ ตลอดจนกจกรรม เพอนนทนาการ และการบนเทงตาง ๆ เปนตน 7. กจกรรมการเรยนรจากสถานการณ เชน กจกรรมการเรยนรจากปรากฏการณธรรมขาตจากสถานการณทางสงคมเศรษฐกจการเมอง เปนตน 8. กจกรรมการเรยนรนอกสถานท เชน กจกรรมทศนศกษา การศกษาดงาน การเขาคาย เปนตน 9. กจกรรมอาสาสมคร เชน กจกรรมกลมอาสาสมคร และสมาคมตาง ๆ เปนตน การจดการศกษาตามอธยาศยของสถานศกษาสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยการจดการศกษาตามอธยาศยของสถานศกษาภายใตชอ “ศนยการศกษา นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ” สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทวประเทศมลกษณะและรปแบบทหลากหลาย ดงน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551ข, หนา 96)

54

1. กจกรรมสงเสรมการอาน 1.1 พฒนาระดบความสามารถในการอานของประชาชนทกกลมเปาหมายใหไดระดบอานคลองเขยนคลองและอานเชงคดวเคราะหพนฐาน 1.2 พฒนาคนไทยใหมนสยรกการอานใฝเรยนใฝรโดยปลกฝงและสรางเจตคตใหเหนคณคาและประโยชนของการอานประชาสมพนธสงเสรมใหทกคนมสวนรวมและก าหนดมาตรการจงใจเครอขายสงเสรมการอาน 1.3 สงเสรมใหมการสรางบรรยากาศและสงแวดลอมทเออตอการอานใหเกดขนในสงคมไทยโดยสนบสนนการพฒนาแหลงการอานใหเกดขนในสงคมไทยอยางกวางขวางและหลากหลายรวมทงมความพรอมในดานสออปกรณทสนบสนนการอานและการจดกจกรรมเพอสงเสรมการอานทหลากหลาย 1.4 สงเสรมและสนบสนนการสรางเครอขายสงเสรมการอานโดยจดใหมอาสาสมครสงเสรมการอานในทกต าบล 2. หองสมดประชาชนเปนศนยรวมวทยาการและบรการขอมลขาวสารความรตาง ๆ ส าหรบประชาชนทวไป และชมชนประกอบดวยหองสมดประชาชนประเภทตาง ๆ ไดแก หองสมดประชาชนจงหวดหองสมดประชาชนเฉลมราชกมารหองสมดประชาชนอ าเภอใหบรการสอพมพสอโสตทศนสออเลกทรอนกสสอทดลองสอสาธตและสออน ๆ ทเปนประโยชนตอประชาชน รวมทงการจดกจกรรมสงเสรมการเรยนร ของประชาชนในทองถนดวยรปแบบทหลากหลายทงภายในและภายนอกหองสมดเพอปลกฝงนสยรกการอาน และพฒนาศกยภาพการเรยนรดวยตนเองของประชาชน โดยแสวงหาภาคเครอขายเพอใหเกดการมสวนรวมในการสนบสนน 3. ศนยการเรยนชมชน (ศรช.) เปนศนยกลางการจดการศกษาเพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต ส าหรบประชาชนในชมชนเปนสถานทเสรมสรางโอกาสการเรยนร การแลกเปลยนประสบการณขาวสารขอมลวทยาการ และภมปญญาตาง ๆ ของชมชนเปนแหลงบรการชมชนในการจดกจกรรม ตาง ๆ ทสอดคลองกบความตองการของชมชนโดยเนนกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบวถชวตการเสรมสรางประชาธปไตยการสรางความเขมแขงเพอการพงพาตนเองของชมชนและสงคมแหงการเรยนรโดยมองคการบรหารสวนต าบลเปนผสงเสรมสนบสนนและก ากบดแลการด าเนนงานของศนยการเรยนชมชนในพนต าบลรบผดชอบ 4. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต าบล (การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต าบล) เปนหนวยจดกจกรรมการเรยนรการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยหรอหองเรยนของการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอโดยเนนการมสวนรวมในการจดการศกษาของชมชนมงสรางโอกาสและใหบรการการเรยนรอยางหลากหลายวธสนองความตองการและเสนอทางเลอกในการพฒนาตนเองอนจะน าไปสการพฒนาชวตของประชาชนตงอยในระดบต าบลมครการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต าบลซงเปนพนกงานราชการท าหนาทเปนหวหนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต าบลเปนกลไกหลกในการขบเคลอนและพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต าบลใหเปนแหลงเรยนรตลอดชวตของชมชนไดอยางทวถงและครอบคลมกลมเปาหมายในพนทโดยจดกจกจกรรม ดงน

55

4.1 สงเสรมและจดการศกษานอกระบบ ไดแก การศกษาขนพนฐานการศกษาตอเนองการศกษาเพอพฒนาอาชพ การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน และจดกระบวนการเรยนรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 4.2 สงเสรมการเรยนรตามอธยาศย 4.3 ด าเนนการศนยซอมสรางเพอชมชน 4.4 สงเสรมการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย 4.5 จดบรการศนยตวเขมเตมเตมความร 4.6 จดบรการการเรยนรโดยเครอขายอนเตอรเนต 4.7 จดกจกรรมสงเสรมการอาน 4.8 จดกจกรรมสงเสรมความเปนพลเมองดวยวถประชาธปไตย 4.9 สงเสรมการน าภมปญญาและวฒนธรรมทองถนมาใชในการจดกจกรรมการเรยนร 4.10 เปนศนยกลางเชอมโยงระหวางบานวดโรงเรยนและศาสนสถานอนในการจดกระบวนการเรยนรของชมชน 4.11 สงเสรมและสนบสนนโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร 4.12 สงเสรมการจดการศกษาตลอดชวตโดยจดใหมอาสาสมครการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4.13 กจกรรมอน ๆ ตามนโยบายรฐบาลและกระทรวงศกษาธการ จากทกลาวมาสรปไดวา การจดการศกษาตามอธยาศยไมมรปแบบตายตว สามารถจดไดหลายรปแบบ เชน กจกรรมการแสดงการสงเสรมการอานและการจดแสดงเปนตนและสามารถจดไดในสถานทตาง ๆ เชน หองสมดสถานทราชการสถานประกอบการและแหลงเรยนร เปนตน การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดก าหนดในสวนทเกยวกบการมสวนรวมในการจดการศกษาและการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไวในหลายมาตรา ดงน (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 119) มาตรา 8 การจดการศกษาใหยดหลก ดงน 1. เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน 2. ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา 3. การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง มาตรา 9 การจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษาใหยดหลก ดงน 1. มเอกภาพดานนโยบายและมความหลากหลายในการปฏบต 2. มการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษาสถานศกษาและองคกรปกครองสวนทองถน 3. มการก าหนดมาตรฐานการศกษาและการจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบและประเภทการศกษา

56

4. มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาและการพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง 5. ระดมทรพยากรจากแหลงตางๆมาใชในการจดการศกษา 6. การมสวนรวมของบคคลครอบครวชมชนองคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถนเอกชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอน มาตรา 12 นอกเหนอจากรฐเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนใหบคคลครอบครวองคกรชมชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอนมสทธในการจดการศกษาขนพนฐานทงนใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 15 การจดการศกษามสามรปแบบ คอ การศกษาในระบบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 1. การศกษาในระบบเปนการศกษาทก าหนดจดมงหมายวธการศกษาหลกสตรระยะเวลาของการศกษาการวดและประเมนผลซงเปนเงอนไขของการส าเรจการศกษาทแนนอน 2. การศกษานอกระบบเปนการศกษาทมความยดหยนในการก าหนดจดมงหมายรปแบบวธการจดการศกษาระยะเวลาของการศกษาการวดและประเมนผลซงเปนเงอนไขส าคญของการส าเรจการศกษาโดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของบคคลแตละกลม 3. การศกษาตามอธยาศยเปนการศกษาทใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองตามความสนใจศกยภาพความพรอมและโอกาสโดยศกษาจากบคคลประสบการณสงคมสภาพแวดลอมสอหรอแหลงความรอนๆสถานศกษาอาจจดการศกษาในรปแบบใดรปแบบหนงหรอทงสามรปแบบกไดใหม การเทยบโอนผลการเรยนทผเรยนสะสมไวในระหวางรปแบบเดยวกนหรอตางรปแบบไดไมวาจะเปนผลการเรยนจากสถานศกษาเดยวกนหรอไมกตามรวมทงจากการเรยนรนอกระบบตามอธยาศยการฝกอาชพหรอจากประสบการณการท างาน มาตรา 23 การจดการศกษาทงการศกษาในระบบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความส าคญทงความรคณธรรมกระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองตอไปน

1. ความรเรองเกยวกบตนเองและความสมพนธของตนเองกบสงคมไดแกครอบครวชมชนชาตและสงคมโลกรวมถงความรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2. ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมทงความรความเขาใจและ ประสบการณเรองการจดการการบ ารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยงยน 3. ความรเกยวกบศาสนาศลปวฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทย และการประยกตใช ภมปญญา 4. ความรและทกษะดานคณตศาสตรและดานภาษาเนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง 5. ความรและทกษะในการประกอบอาชพและการด ารงชวตอยางมความสข

57

มาตรา 24 เนนการจดกระบวนการเรยนรผเรยนเปนส าคญเนนกระบวนการคดการเรยนรจากประสบการณจรงและสงเสรมนสยใฝรใฝเรยนและรกการอาน มาตรา 29 ใหสถานศกษารวมกบบคคลครอบครวชมชนองคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถนเอกชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอนสงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชนเพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรมมการแสวงหาความรขอมลขาวสารและรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตาง ๆเพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการรวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน มาตรา 57 และ 58 ระบใหหนวยงานทางการศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษาโดยน าประสบการณความรอบรความช านาญและภมปญญาทองถนของบคคลและระดมทรพยากรดานงบประมาณการเงนและทรพยสนจากบคคลในชมชนและรฐทงนใหรฐและองคกรปกครองสวนทองถนสงเสรมและใหแรงจงใจในการระดมทรพยากรโดยการสนบสนนการอดหนนและใชมาตรการลดหยอนหรอยกเวนภาษตามความเหมาะสมและความจ าเปนทงนใหเปนไปตามทกฎหมายก าหนด (กระทรวงศกษาธการ, 2546) 1.2 พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 ประกาศใชเมอ 19 กมภาพนธ พ.ศ. 2551 เปนกฎหมายทออกตามพระราชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 เพอสงเสรมสนบสนนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยมรายละเอยด ดงน มาตรา 4 ไดก าหนดศพทส าคญทใชในการจดการศกษาของสถานศกษา ดงน “การศกษานอกระบบ” หมายความวา กจกรรมการศกษาทมกลมเปาหมายผรบบรการและวตถประสงคของการเรยนรทชดเจนมรปแบบหลกสตรวธการจดและระยะเวลาเรยนหรอฝกอบรมทยดหยนและหลากหลายตามสภาพความตองการและศกยภาพในการเรยนรของกลมเปาหมายนนและมวธการวดผลและประเมนผลการเรยนรทมมาตรฐานเพอรบคณวฒทางการศกษาหรอเพอจดระดบผลการเรยนร “การศกษาตามอธยาศย” หมายความวา กจกรรมการเรยนรในวถชวตประจ าวนของบคคลซงบคคลสามารถเลอกทจะเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวตตามความสนใจความตองการโอกาสความพรอมและศกยภาพในการเรยนรของแตละบคคล “สถานศกษา” หมายความวา สถานศกษาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย “ภาคเครอขาย” หมายความวา บคคลครอบครวชมชนองคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและองคกรอนรวมทงสถานศกษาอนทมไดสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทมสวนรวมหรอมวตถประสงคในการด าเนนงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

58

“คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการสงเสรมสนบสนน และประสานความรวมมอการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตามกฎหมายวาดวย ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ “ส านกงาน” หมายความวา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย มาตรา 5 และมาตรา 6 ใหบคคลไดรบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอยางทวถงและมคณภาพโดยใหยดหลก ดงน 1. ความเสมอภาคในการเขาถงและไดรบการศกษาอยางกวางขวางทวถงเปนธรรมและมคณภาพ 2. กระจายอ านาจแกสถานศกษาและใหภาคเครอขายมสวนรวมในการจดการเรยนร 3. การเขาถงแหลงการเรยนรทสอดคลองกบความสนใจและวถชวตของผ เรยนทกกลมเปาหมาย 4. การพฒนาแหลงการเรยนรใหมความหลากหลายทงสวนทเปนภมปญญาทองถนและสวนทน าเทคโนโลยมาใชเพอการศกษา 5. การจดกรอบหรอแนวทางการเรยนรทเปนคณประโยชนตอผเรยน มาตรา7การสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบใหด าเนนการเพอเปาหมายในเรองดงตอไปน

1. ประชาชนไดรบการศกษาอยางตอเนองเพอพฒนาศกยภาพก าลงคนและสงคมทใชความรและภมปญญาเปนฐานในการพฒนาทงดานเศรษฐกจสงคมสงแวดลอมความมนคงและคณภาพชวตทงนตามแนวทางการพฒนาประเทศ

2. ภาคเครอขายเกดแรงจงใจและมความพรอมในการมสวนรวมเพอจดกจกรรมการศกษา มาตรา 8 การสงเสรมและสนบสนนการศกษาตามอธยาศยใหด าเนนการเพอเปาหมายในเรองดงตอไปน

1. ผเรยนไดรบความรและทกษะพนฐานในการแสวงหาความรทจะเออตอการเรยนรตลอดชวต

2. ผเรยนไดเรยนรสาระทสอดคลองกบความสนใจและความจ าเปนในการยกระดบคณภาพชวตทงในดานการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม

3. ผเรยนสามารถน าความรทไดรบไปใชประโยชนและเทยบโอนผลการเรยนกบการศกษาในระบบและการศกษานอกระบบ

มาตรา 10 เพอประโยชนในการสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสวนราชการหนวยงานของรฐทเกยวของและภาคเครอขายอาจด าเนนการสงเสรมและสนบสนนในเรองดงตอไปน

1. สอและเทคโนโลยเพอการศกษาทจ าเปนส าหรบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยและการชวยเหลอดานการเงนเพอการจดการศกษานอกระบบ

2. การจดการศกษาการพฒนาวชาการและบคลากรการใชประโยชนจากทรพยากรเพอการศกษาและการยกยองประกาศเกยรตคณส าหรบผจดการเรยนรการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

59

3. สทธประโยชนตามความเหมาะสมใหแกผสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบ 4. การสรางและพฒนาแหลงการเรยนรทหลากหลายเพอใหผเรยนของการศกษาตาม

อธยาศยสามารถเขาถงไดตามความเหมาะสม 5. ทรพยากรอนทเกยวของกบการด าเนนการเพอใหบคคลและชมชนไดเรยนรตามความ

สนใจและความตองการทสอดคลองกบความจ าเปนในสงคมของการศกษาตามอธยาศยหลกเกณฑวธการและเงอนไขในการสงเสรมและสนบสนนตามวรรคหนงใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 11 เพอประโยชนในการจดและพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหสวนราชการและหนวยงานของรฐทเกยวของรวมมอกบภาคเครอขายเพอด าเนนการในเรองดงตอไปน 1. จดใหมโครงสรางพนฐานเพอการเรยนรเชนแหลงการเรยนรศนยการเรยนชมชนสอและเทคโนโลยทหลากหลายเพอใหผเรยนมโอกาสเขาถงการเรยนร 2. สงเสรมและสนบสนนการด าเนนงานของภาคเครอขายเพอใหเกดความรวมมอและการพฒนาอยางตอเนอง 3. สงเสรมและสนบสนนใหภาคเครอขายไดรบโอกาสในการจดสรรทรพยากรและเขาถงแหลงเงนทนเพอการด าเนนงาน มาตรา 12 เพอประโยชนในการด าเนนการตามพระราชบญญตนใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทดงตอไปน 1. ก าหนดนโยบายและแผนการสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทสอดคลองกบแผนการศกษาแหงชาตและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2. ก าหนดแนวทางการด าเนนงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 3. สงเสรมและสนบสนนการประสานงานระหวางสวนราชการรฐวสาหกจและภาคเอกชนทงในประเทศและตางประเทศเพอการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4. เสนอแนะตอรฐมนตรในการจดท าและการพฒนาระบบการเทยบโอนผลการเรยนจากการเรยนรในการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 5. ปฏบตงานอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการหรอตามทคณะรฐมนตรมอบหมาย มาตรา 13 ใหคณะกรรมการแตงตงคณะอนกรรมการขนคณะหนง เรยกวา “คณะอนกรรมการ ภาคเครอขาย” ทประกอบดวยภาคสวนตาง ๆ ของสงคมทเขามามสวนรวมในการสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจ านวนอนกรรมการคณสมบตหลกเกณฑวธการไดมาของประธานและอนกรรมการวาระการด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงรวมทงอ านาจหนาทของคณะอนกรรมการภาคเครอขายใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 14 ใหมส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยขนในส านกงานปลดกระทรวงกระทรวงศกษาธการเรยกโดยยอวา “ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย” โดยมเลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเรยกโดยยอวา “เลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

60

อธยาศย” ซงมฐานะเปนอธบดและเปนผบงคบบญชาขาราชการพนกงานและลกจางและรบผดชอบการด าเนนงานของส านกงานมอ านาจหนาทดงตอไปน 1. เปนหนวยงานกลางในการด าเนนการสงเสรมสนบสนน และประสานงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และรบผดชอบงานธรการของคณะกรรมการ 2. จดท าขอเสนอแนะนโยบายยทธศาสตรแผน และมาตรฐานการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยตอคณะกรรมการ 3. สงเสรมสนบสนนและด าเนนการพฒนาคณภาพทางวชาการ การวจยการพฒนาหลกสตรและนวตกรรมทางการศกษาบคลากร และระบบขอมลสารสนเทศทเกยวของกบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4. สงเสรมสนบสนนและด าเนนการเทยบโอนผลการเรยนการเทยบโอนความรและประสบการณและการเทยบระดบการศกษา 5. สงเสรมสนบสนนและประสานงานใหบคคลครอบครวชมชนองคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและองคกรอนรวมตวกนเปนภาคเครอขายเพอเสรมสรางความเขมแขงในการด าเนนงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 6. จดท าขอเสนอแนะเกยวกบการใชประโยชนเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสถานวทยโทรทศนเพอการศกษาวทยชมชนศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาหองสมดประชาชนพพธภณฑศนยการเรยนชมชนและแหลงการเรยนรอนเพอสงเสรมการเรยนรและการพฒนาคณภาพชวตอยางตอเนองของประชาชน 7. ด าเนนการเกยวกบการตดตามตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 8. ปฏบตงานอนใดตามพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนทบญญตใหเปนอ านาจหนาทของส านกงานหรอตามทรฐมนตรมอบหมาย มาตรา 15 ใหมคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดทกจงหวดดงตอไปน 1. ในกรงเทพมหานครใหมคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกรงเทพมหานครประกอบดวยผวาราชการกรงเทพมหานครเปนประธานกรรมการปลดกรงเทพมหานครเลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยผแทนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยผแทนกระทรวงมหาดไทยผแทนกระทรวงแรงงานผแทนกระทรวงสาธารณสขและผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตงจ านวนแปดคนเปนกรรมการซงในจ านวนนจะตองแตงตงจากผปฏบตงานในภาคเอกชนทเกยวของกบงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจ านวนไมนอยกวาหาคนและใหผอ านวยการส านกงานส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเปนกรรมการและเลขานการ 2. ในจงหวดอนใหมคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด ประกอบดวย ผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการ ปลดจงหวด เกษตรจงหวดสาธารณสขจงหวด แรงงานจงหวด พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด นายกองคการ

61

บรหารสวนจงหวด และผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตงจ านวนแปดคนเปนกรรมการซงในจ านวนนจะตองแตงตงจากผปฏบตงานในภาคเอกชนทเกยวของกบงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในพนทของจงหวดจ านวนไมนอยกวาหาคนและใหผอ านวยการส านกงานส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเปนกรรมการและเลขานการคณสมบตวาระการด ารงต าแหนงการพนจากต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒและการประชมของคณะกรรมการตามวรรคหนงใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 16 คณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยา ศยกรงเทพมหานคร และคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด มอ านาจหนาท ดงตอไปน 1. ใหค าปรกษาและรวมมอในการพฒนาการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกบภาคเครอขาย 2. สงเสรมและสนบสนนภาคเครอขายเพอจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหสอดคลองกบนโยบายและมาตรฐานทคณะกรรมการก าหนด 3. ตดตามการด าเนนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของสถานศกษาและหนวยงานทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหมคณภาพและมาตรฐานตามทก าหนดและสอดคลองกบทศทางการพฒนาของประเทศรวมทงความตองการเพอการพฒนาของทองถน 4. ปฏบตงานอนตามทคณะกรรมการมอบหมาย มาตรา 17 ใหมส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดทกจงหวดดงตอไปน 1. ในกรงเทพมหานครใหมส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกรงเทพมหานครเรยกโดยยอวา “ส านกงานส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย” เปนหนวยงานในสงกดของส านกงานและเปนหนวยงานการศกษาตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท าหนาทเปนหนวยงานธรการของคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกรงเทพมหานครและมอ านาจหนาทบรหารการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภายในกรงเทพมหานคร 2. ในจงหวดอนใหมส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเรยกโดยยอวา “ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด” เปนหนวยงานในสงกดของส านกงานและเปนหนวยงานการศกษาตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท าหนาทเปนหนวยงานธรการของคณะกรรมการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดและมอ านาจหนาทบรหารการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภายในจงหวดใหหนวยงานการศกษาตามวรรคหนงมผอ านวยการเปนผบงคบบญชาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกรงเทพมหานครหรอส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดแลวแตกรณรวมทงเปนผบงคบบญชาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสงกดสถานศกษาทอยในพนททรบผดชอบและมฐานะเปนผบรหาร

62

การศกษาตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาตลอดจนรบผดชอบในการปฏบตราชการของหนวยงานดงกลาว มาตรา 18 ใหสถานศกษาท าหนาทสงเสรมสนบสนนประสานงานและจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยรวมกบภาคเครอขาย มาตรา 21 ใหส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยนปรบเปลยนภารกจมาเปนส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยและใหผอ านวยการส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยนซ งด ารงต าแหนงอย ในวนท พระราชบญญตนประกาศในราชกจจานเบกษาปฏบตหนาทเลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจนกวาจะมการแตงตงเลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยขนใหมตามพระราชบญญตนทงนตองไมเกนหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบใหคณะกรรมการสงเสรมสนบสนนและประสานความรวมมอการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการซงด ารงต าแหนงอยในวนทพระราชบญญตนประกาศในราชกจจานเบกษาคงมฐานะเปนคณะกรรมการดงกลาวตอไปและปฏบตหนาทตามพระราชบญญตนจนกวาจะไดมการแตงตงคณะกรรมการดงกลาวขนใหมเพอด าเนนการตามพระราชบญญตน มาตรา 23 ใหรฐมนตรจดท าบญชรายชอสถานศกษาในสงกดส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยนส านกงานปลดกระทรวงกระทรวงศกษาธการทมความพรอมในการปฏบตภารกจของสถานศกษาตามทก าหนดในพระราชบญญตนและประกาศรายชอสถานศกษาดงกลาวในราชกจจานเบกษาภายในเกาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบใหถอวาสถานศกษาตามบญชรายชอทรฐมนตรประกาศก าหนดตามวรรคหนงเปนสถานศกษาตามพระราชบญญตน จากแนวคดการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทกลาวมาสรปไดวาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ก าหนดใหการจดการศกษาทงในระบบนอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ยดหลกการมสวนรวมของบคคลกลมบคคลและหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนเชนเดยวกบพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 ทก าหนดใหการจดการศกษายดหลกการมสวนรวมของ “ภาคเครอขาย” ซงหมายถง บคคลกลมบคคลและหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนทมไดสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทมบทบาทและมสวนรวมในการจดและสงเสรมกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยซงเพอใหสอดคลองกบบรบททศกษาผศกษาไดจดประเภทของภาคเครอขายออกเปน 8 ประเภท ประกอบดวย บคคล/ ภมปญญาทองถน องคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงาน/องคกรเอกชน ศาสนสถาน โรงเรยนสาธารณสข/โรงพยาบาล/สถานอนามยและหนวยงานราชการอน ๆ โดยมลกษณะการด าเนนงานในการจดการศกษา คอ สงเสรมและสนบสนนดานสอและเทคโนโลยเพอการศกษาดานเงนและทรพยากรอน ๆ ดานจดการศกษาพฒนาวชาการและบคลากรดานสงเสรมสทธแกผสงเสรมและสนบสนนการศกษาและดานการสรางและพฒนาแหลงเรยนร

63

มาตรฐานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

กระทรวงศกษาธการ (2553, หนา 112) ไดประกาศใชมาตรฐานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเมอวนท 31 มกราคม 2553 จ านวน 6 มาตรฐาน โดยมาตรฐานท 1-6 จ านวน 26 ตวบงช ก าหนดใหศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ซงเปนสถานศกษาในสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ใชเปนเปาหมายเชงคณภาพในการจดการศกษา และใชส าหรบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษามรายละเอยด ดงน มาตรฐานดานคณภาพผเรยน มาตรฐานท 1 คณภาพผเรยน/ผรบบรการ การศกษาขนพนฐาน ตวบงชท 1 ผเรยนมสขภาพกายและสขภาพจตทด ตวบงชท 2 ผเรยนมคณธรรม จรยธรรม และคณลกษณะ ทพงประสงค

ตวบงชท 3 ผเรยนมความใฝรและเรยนรอยางตอเนอง ตวบงชท 4 ผเรยน คดเปน/ท าเปน ตวบงชท 5 ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนการศกษาขนพนฐาน

การศกษาตอเนอง

ตวบงชท 6 ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนการศกษาตอเนอง ตวบงชท 7 ผเรยนมงานท าหรอมรายไดเสรม มทกษะในการท างาน สามารถท างานรวมกบผอนไดและมเจตคตทดตออาชพสจรต การศกษาตามอธยาศย ตวบงชท 8 ความพงพอใจตอการใหบรการการศกษาตามอธยาศย มาตรฐานดานการจดการศกษา มาตรฐานท 2 คณภาพการจดการศกษา/การใหบรการ ตวบงชท 1 คณภาพของหลกสตร ตวบงชท 2 คณภาพของคร/ผสอน ตวบงชท 3 คณภาพการจดการเรยนการสอนของคร และผสอนทเนนผเรยน/ผรบบรการเปนส าคญ ตวบงชท 4 คณภาพผสอน/วทยากรสอนการศกษาตอเนอง ตวบงชท 5 คณภาพสอทเออตอการเรยนรของผเรยน/ผรบบรการ ตวบงชท 6 คณภาพการจดการศกษาตามอธยาศย ตวบงชท 7 การสรางสงคมแหงการเรยนร มาตรฐานท 3 การบรหารการศกษา ตวบงชท 1 คณภาพของการบรหารสถานศกษา ตวบงชท 2 ระบบฐานขอมลเพอการบรหารจดการ

ตวบงชท 3 ผลการบรหารความเสยง ตวบงชท 4 ผลการปฏบตหนาทของผบรหารสถานศกษา

64

ตวบงชท 5 ผลการปฏบตตามบทบาทของคณะกรรมการสถานศกษา มาตรฐานท 4 การประกนคณภาพการศกษา ตวบงชท 1 การประกนคณภาพภายในสถานศกษา ตวบงชท 2 การประเมนคณภาพภายในโดยตนสงกด มาตรฐานดานอตลกษณของสถานศกษา มาตรฐานท 5 อตลกษณของสถานศกษา ตวบงชท 1 ผลการพฒนาใหบรรลเปาหมายตามปรชญา พนธกจ และวตถประสงค การจดตงสถานศกษา ตวบงชท 2 ผลการพฒนาตามจดเนนและจดเดนทสะทอนเอกลกษณของสถานศกษา มาตรฐานดานมาตรการสงเสรม มาตรฐานท 6 มาตรการสงเสรม ตวบงชท 1 ผลการสงเสรมพฒนาสถานศกษาเพอยกระดบมาตรฐาน รกษามาตรฐาน และพฒนาสความยงยน เพอใหสอดคลองกบนโยบายทางการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ตวบงชท 2 ผลทเกดจากการสงเสรมการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยในชมชน งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ งานวจยเรองน ผวจยไดศกษาคนควางานวจยตาง ๆ ทเกยวกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของผรนกวชาการ นกการศกษาในประเทศดงน วสนต ขอดศร (2547) ไดศกษาความตองการมสวนรวม จดการศกษาขององคการบรหารสวนทองถนกลมโรงเรยนดอยเหนออ าเภอดอยสะเกดจงหวดเชยงใหม พบวา เจาหนาทและสมาชกทเปนตวแทนของประชาชนในองคการบรหารสวนทองถนมสวนรวมก าหนดนโยบายใน การวางแผนจดการศกษาของโรงเรยน และรวมประชมจดท าแผนพฒนาประจ าปของโรงเรยน และรวมจดล าดบความส าคญของปญหาโรงเรยน เพอเปนแนวทางในการวางแผนและด าเนนการตามภารกจทวางไวใหทนการศกษาแกนกเรยนทยากจนสรางแหลงเรยนรในชมชนและในโรงเรยนใหนกเรยนรวมประสานงานระหวางโรงเรยนกบหนวยงานอนจดหาวสดอปกรณและส อจากแหลงภายนอกใหกบโรงเรยนรวมชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยนรวมเปนคณะท างานประเมนมาตรฐานของโรงเรยน นวลจนทร บวเพชร (2548) ไดศกษาการมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานของสถานประกอบการในจงหวดนนทบร พบวา สถานประกอบการสวนใหญไมเคยมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานส าหรบความคาดหวงทจะเขามามสวนรวมในอนาคตของกลมทไมเคยมสวนรวมนนพบวาสถานประกอบการสวนใหญมความคาดหวงทจะเขามามสวนรวมในดานงบประมาณมาก

65

ทสดรองลงมาคอดานวสดอปกรณเทคโนโลยสภาพการมสวนรวมทเปนจรง ในการจดการศกษาภาพรวมอยในระดบนอยเมอพจารณาเปนรายดานพบวาอยในระดบนอย 3 ดานระดบนอยทสด 1 ดานเรยงล าดบ ดงน ดานงบประมาณ ดานบคลากร ดานวสดอปกรณเทคโนโลย และดานการวางแผนบรหารจดการ สภาพการมสวนรวมทคาดหวงใน การจดการศกษาขนพนฐานภาพรวมอยในระดบนอยเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบนอยทกดานโดยเรยงล าดบ ไดดงน ดานบคลากร ดานงบประมาณ ดานวสดอปกรณเทคโนโลย และดานการวางแผน บรหารจดการสถานประกอบการ มสวนรวมตามสภาพทเปนจรง ในภาพรวมทกดานแตกตางกบการมสวนรวมทคาดหวงในอนาคตอยาง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 สถานประกอบการมสวนรวมตามสภาพทเปนจรง ในทกตวบงชของการมสวนรวมในทกดานแตกตางกบการมสวนรวมทคาดหวงในอนาคตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 สถานประกอบการทมประเภทธรกจแตกตางกนมสภาพการมสวนรวมทเปนจรงและทคาดหวงในการจดการศกษาขนพนฐานทงโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกนสถานประกอบการทมขนาดแตกตางกนมสภาพการมสวนรวมทเปนจรงในการจดการศกษาขนพนฐานทงโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกนและสถานประกอบการทมขนาดแตกตางกนมสภาพการมสวนรวมทคาดหวงในการจดการศกษาขนพนฐานทงโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกนยกเวนดานการวางแผนบรหารจดการทพบวาสถานประกอบการขนาดเลกมสภาพการมสวนรวมทคาดหวงมากกวาสถานประกอบการขนาดใหญอยางมนยส าคญทางสถต จราภรณ ศรค า (2548) ไดศกษาสภาพการมสวนรวมของผปกครองในการพฒนาการจดการศกษาของโรงเรยนวชรวทยระดบประถมศกษาจงหวดเชยงใหม พบวา สวนใหญจะมสวนรวมโดยการรบทราบขอมลตาง ๆ ของทางโรงเรยนผปกครองไมมสวนรวมเลยในเรองของการตรวจสอบตดตามประเมนผลการประชาสมพนธของโรงเรยนปญหาของผปกครองสวนใหญ คอ ไมมเวลาตองประกอบอาชพและโรงเรยนกไมเปดโอกาสใหมสวนรวม พชรนทร จแวน (2548) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานบอหลวง อ าเภอฮอด จงหวดเชยงใหม พบวา ชมชนมสวนรวมแสดงความคดเหนในการเสนอขอมลสภาพปจจบนของโรงเรยน วางแผนสงเสรมการจดกจกรรมพจารณาความเหมาะสม ของแผนกอนลงมอปฏบตชมชนมสวนรวมประสานงานในการพฒนาโรงเรยนชมชนมสวนรวมในชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยนระดมทนตาง ๆ เพอเปนคาใชจายในการพฒนาการศกษาของโรงเรยนและชมชนมสวนรวมแนะน าใหนกเรยนไปศกษาตอ ชเดช เฟองฟ (2549) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานแมแฮเหนอ อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม พบวา ชมชนมสวนรวมในการแนะน าดานการศกษาตอชมชนมสวนรวมเขาประชม เพอรบทราบการรายงานผลใชงบประมาณของโรงเรยนชมชนมสวนรวมในการสอดสองดแลใหคณะครและนกการภารโรง ไดปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพชมชนมสวนรวมชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยน คอ ปองกนแกไขปญหาดานยาเสพตดภายในโรงเรยนและปลกฝงใหนกเรยนเปนผทมระเบยบวนยคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงคตามทโรงเรยนก าหนด ณฐวฒ หลวงธจา (2549) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานโปงแดงอ าเภอทงหวชางจงหวดล าพน พบวา สวนใหญชมชนมสวนรวมน าเสนอความตองการของ

66

ชมชนในการจดการศกษามการน าเสนอภมปญญาทองถนมาใชในการจดการศกษาและน าเสนอปญหาของชมชนในการจดการศกษารบรปญหาของโรงเรยนในการจดการศกษาแตชมชนไมมสวนรวมก าหนดแผนพฒนาการจดการศกษาระยะ 5 ปของโรงเรยนรวมจดล าดบความส าคญของปญหาเพอน ามาวางแผนในการจดการศกษาชมชนสวนใหญมสวนรวมเสยสละเวลาใหกบโรงเรยนแตไมมสวนรวมในเรองการประสานงานกบองคกรอนนอกจากทองถนเพอใหสนบสนนการเรยนการสอนจดหาวสดอปกรณการเรยนรชมชนไมรบรปญหาความเคลอนไหวของโรงเรยนหรอปญหาของนกเรยนไมมการประสานงานระหวางชมชนกบโรงเรยนตางคนตางความคดขาดการประสานงานระหวางผน าชมชนกบครและหนวยงานอนแตชมชนสวนใหญมสวนรวมในการสละแรงกายในการพฒนาโรงเรยนแตไมมสวนรวมในเรองของการพจารณาคณสมบตของนกการภารโรงทเขามาท างานในโรงเรยนชมชนเปนตวแทนของโรงเรยนในการขอรบการสนบสนนดานงบประมาณเพอการจดการศกษาของโรงเรยนจากองคการบรหารสวนทองถนและบรจาควสดสออปกรณใหกบโรงเรยน วรยะ สเสงยม (2549) ศกษาการบรหารหลกสตรสถานศกษาขนพนฐานในโรงเรยนสงกด สงฆมณฑลราชบร ผลการวจยพบวา การบรหารหลกสตรสถานศกษาขนพนฐานอยในระดบมาก โดยเรยงคาเฉลยจากมากทสดไปหานอยทสด ไดแก ดานการเตรยมความพรอมและการจดท าสาระของหลกสตรสถานศกษา ดานนเทศ ก ากบตดตาม และประเมนผล ดานการด าเนนการใชหลกสตรและดานการวางแผนด าเนนการใชหลกสตรบคลากรทไดรบการอบรมและไมไดรบการอบรมเกยวกบการจดท าหลกสตรสถานศกษามความคดเหนเกยวกบการบรหารหลกสตรสถานศกษาขนพนฐานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 บคลากรทเปนผสอนกบผปกครองมความคดเหนดานการเตรยมความพรอมและการจดท าสาระของหลกสตรสถานศกษาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และแนวทางในการพฒนาการบรหารหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน พบวา ผบรหารควรพฒนาตนเอง โดยแสวงหาความรอยเสมอควรจดอบรมใหความรเรองหลกสตรแกบคลากรครและผปกครองอยางสม าเสมอ ควรจดใหมการวางแผนงานรวมกนมคณะกรรมการตดตามการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนทวางไวควรประชาสมพนธและเปดโอกาสใหผปกครองเขามามสวนรวมรวมทงสนบสนนมากขนและควรท าการพฒนาปรบปรงหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของชมชนและสงคม ฐตฌาภรณ พงศจนทร (2553) ไดศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม พบวา ดานการวางแผนสวนใหญไดมสวนรวมวางแผน เพอก าหนดปญหาดานการศกษาของชมชน ไดจดท าแผนใหสอดคลองกบสภาพปจจบนของชมชน ในการพฒนาการศกษาแตเกอบครงไมไดหาวธการด าเนนงานทางการศกษา และบางสวนไมไดก าหนดเปาหมายการวางแผนไมไดใหการสนบสนนวสดอปกรณทใชในการวางแผนส าหรบการประสานงานสวนใหญไดมสวนรวมชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชนสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนในพนทแตเกนครงทไมไดจดใหมผประสานงานท าหนาทแทนผบรหารสวนความรวมมอสวนใหญไดเขารวมกจกรรมการเรยนการสอนของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเชนกจกรรมพฒนาอาชพพฒนาทกษะชวตพฒนาสงคมและชมชนและมสวนรวมท าใหชมชนเกดการเรยนรแตเกนครงทไมไดตรวจสอบผลการใชจายงบประมาณประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

67

ตามอธยาศยอ าเภอนอกจากนในการท างานรวมกนสวนใหญรบผดชอบตอหนาทของตนรบผดชอบตองานสวนรวมเปดใจกวางยอมรบผรวมงานและใหก าลงใจเพอรวมงานเมอเกดความทอแทแตกมสวนนอยทไมไดเขารวมประชมในทกกจกรรมไมไดท ากจกรรมคลายเครยดเมอเกดความลาในการท างานในดานการประเมนผลสวนใหญไดรบความรวมมอจากชมชนรวมมอกบผประสานงานในการท างานประเมนผลการปฏบตงานตามแผน/โครงการและบางสวนไมไดรวมตดตามผลการวางแผนประเมนผลการประสานงานและประเมนผปฏบตงานเปนรายบคคล ธนดา สงหพนธ (2555) ไดศกษาการมสวนรวมของคณะผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในจงหวดสมทรปราการ พบวาคณะผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนมปรมาณการมสวนรวมในประเภทการระดมทรพยากรมากทสด รองลงมาคอ การประสานงานและประชาสมพนธและนอยทสด คอ ประเภทการก ากบตดตามประเมนผลคณะผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนมระดบการมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในภาพรวมและรายกจกรรมทกดานอยในระดบนอยคณะผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนท มเพศระดบการศกษาต าแหนงและระยะเวลาในการด ารงต าแหนงตางกนมระดบการมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยแตกตางกนแตเมอเปรยบเทยบรายค พบวา คณะผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนเพศหญง การศกษาระดบปรญญาตรต าแหนงผอ านวยการ/หวหนากองการศกษาและมระยะเวลาในการด ารงต าแหนงมากกวา 10 ป มคาเฉลยระดบการมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยโดยรวมสงสดสวนคณะผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนทมอายระดบชนเทศบาล-องคการบรหารสวนต าบลและรายไดเทศบาล-องคการบรหารสวนต าบลตางกนมระดบการมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไมตางกน สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคใต (2553) ไดวจยการศกษาและพฒนารปแบบการจดการศกษาตามอธยาศยภาคใต (ในโครงการวจยและพฒนาคณภาพการศกษาตามอธยาศย) พบวา ขอคดเหนและขอเสนอแนะในการจดการศกษาตามอธยาศยภาคใต รปแบบการจดการศกษาตามอธยาศย โดยรวมการจดการศกษาควรเนนดานทดลองการสาธตและการฝกปฏบตจรงรองลงมาการจดการศกษาตองเปนไปดวยความยดหยนสอดคลองกบความตองการและควรมกจกรรมใหมความหลากหลายทนตอเหตการณพรอมมสออเลกทรอนกสประกอบการจดกจกรรมรปแบบการจดบรการวชาการควรจดใหสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย รองลงมาคอ ผรบผดชอบตองมความรความเขาใจในวตถประสงคของเนอหาและควรมการบรการทางวชาการควรขยายระยะเวลาใหมากขน ศทน งามเขตต (2556) ไดสงเคราะหรายงานการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง พ.ศ. 2549-2553 ของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพภายนอก ในการประเมนคณภาพภายนอกรอบสองของการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดสรปขอเสนอแนะในการก าหนดนโยบายส าหรบการพฒนาสถานศกษาดงนดานแผนงานและโครงการควรพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถในการจดท าแผนพฒนาคณภาพการศกษาและแผนประจ าปและเปดโอกาสใหผเกยวของมสวนรวมดานการนเทศตดตามผลควรพฒนาระบบการนเทศตดตามผลการปฏบตงานเพอ

68

น าขอมลมาบรหารจดการอยางมประสทธภาพและมประสทธผลสถานศกษาควรมการประเมนผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาคณภาพอยางนอยปละ 1 ครง เพอน าผลการประเมนมาปรบปรงกลยทธการจดการศกษาและใชภาคเครอขายทหลากหลายเขามามสวนรวมในการประเมนและปรบปรงการด าเนนงานการศกษานอกระบบขนพนฐานพฒนาในดานตาง ๆ ดงน ดานหลกสตรสถานศกษาการจดการเรยนการสอน ทเนนผเรยนเปนส าคญ การวดผลประเมนผลสอการวจย และดานผเรยน ดานสมฤทธผลของการจดการศกษา ควรจดระบบตดตาผลผเรยนการศกษานอกระบบประเภทการศกษาตอเนองพฒนาในดานตาง ๆ ดงน ดานการจดท าหลกสตรพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบปรชญาวตถประสงคของสถานศกษาและความตองการของชมชนใหภาคเครอขายเขามามสวนรวมดานการจดกจกรรมอธยาศยทหลากหลายดานผรบบรการจดใหมการตดตามผลผรบบรการดานการบรหารสงเสรมสนบสนนพฒนาบคลากรสงเสรมใหสถานศกษาด าเนนงานใหเปนระบบ PDCA และดานประกนคณภาพใหพฒนาระบบและเครองมอประเมนระบบตรวจสอบและทบทวนและการจดท ารายงานทสอดคลองกบแผนปฏบตการ และเปาหมายของทกโครงการโดยภาคเครอขายมสวนรวม งานวจยตางประเทศ งานวจยเรองน ผวจยไดศกษาคนควางานวจยตาง ๆ ทเกยวกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของผรนกวชาการ นกการศกษาในตางประเทศดงน คาเมล (Kamel, 1991, p. 156) ไดท าการศกษานวตกรรมการเปลยนแปลงและวฒนธรรมถายโอนเทคโนโลยในเครอขายการศกษาตามอธยาศย ในโครงการของประเทศอยปต ผลการวจยพบวา องคประกอบส าคญของความเขมแขงของเครอขายชมชนในอยปต ไดแก การพฒนาสขภาพขององคกรอยางตอเนองและยงยน สวนปจจยทมอทธพลตอเครอขาย ไดแก การสอสารทมประสทธภาพ กลยทธ การถายโอนขอมล ยทธศาสตรการเรยนการสอน และการพฒนาบคลากร ไคลเนน (Kleinen, 1992, p. 86) ไดท าการศกษาการบรณาการยทธศาสตร ในการพฒนาการศกษาตามอธยาศย ในเครอขายชมชนประเทศในโลกทสาม ผลการวจยพบวา การวางโครงสรางองคกรมอทธพลตอเครอขายการเรยนรของการศกษาตามอธยาศย เทคโนโลย ปจจยดานสงอ านวยความสะดวก การสรางแนวคดใหมของผน า การพฒนาการสอสาร และการบรหารทมประสทธภาพเปนปจจยทสนบสนนเครอขายชมชนใหมความเขมแขง คาโรเดย (Karodia, 1994, p. 76) ไดท าการศกษาวธการบรหารจดการของหนวยงานการศกษาตามอธยาศย โดยศกษาหนวยงานการศกษาตามอธยาศย 97 หนวยงานในประเทศแอฟรกาใต ผลวจยพบวา วธการบรหารจดการในหนวยงานการศกษาตามอธยาศยในประเทศแอฟรกาใตประกอบดวย การบรหารงบประมาณและเงนทน การจดโครงสรางการบรหารขององคกร การบรหารชมชนทเขมแขง การบรหารบคคล การบรหารสมออาชพ การใชวจยเปนพนฐานในการท างาน การมงมนและการใชแรงจงใจ การพฒนาทกษะการมสวนรวมและการสงเสรมประชาธปไตย และการประเมนผลอยางตอเนอง

69

บเจล และคณะ (Bieget etal., 1995, p. 89) ไดท าการศกษาจดแขงของเครอขายทางสงคม และกลยทธของผจดการของศนยสขภาพทางอารมณในประเทศสหรฐอเมรกา ผลวจยพบวา ปจจยทสนบสนนจดแขงของเครอขายทางสงคม ไดแก การไดรบการสนบสนนดานนโยบายของรฐบาล ความฉลาดทางอารมณของผน า โดยเฉพาะผน าทมการบรหารจดการทดและมความร มทกษะในการบรหารจดการขอมลสารสนเทศ รวมถงโครงสรางและรปแบบขององคกร นอกจากนองคประกอบส าคญทเปนจดแขงของเครอขายทางสงคม ไดแก การสรางเครอขายใหม การรกษาจดแขงใหคงอยอยางยงยน การยกระดบและการพฒนาคณภาพของเครอขายทางสงคม เบรนท และจอฟเฟร (Brent & Geoffrey, 1996, p. 98) ไดท าการศกษาความสมพนธของเครอขายชมชนการศกษาตามอธยาศย การสนบสนนของสงคมการเพมพลงอ านาจใหบคลากร และการปรบปรงดานจตวทยาของผบรโภค โดยใชการวเคราะหเสนทาง ผลวจยพบวา การเพมพลงอ านาจใหบคลากรสงผลทางตรงตอการบรหารเครอขายของสงคม การสนบสนนของสงคมเปนตวแปรทามกลาง และสงผลตอการบรหารเครอขายของชมชน โดยสงผลทางบวก เพศสงผลทางลบตอการบรหารเครอขายของชมชน รวมทงสงผลตอการปรบปรงทางจตวทยา ผลงานวจยแสดงใหเหนถงความส าคญของการบรหารบคลากร การปรบปรงดานจตวทยาของผบรโภคมความส าคญตอการบรหารเครอขายของชมชนการศกษาตามอธยาศย ซดเนก (Zdenek, 1998, p. 65) ไดท าการศกษาความส าคญของศกยภาพองคกรและเครอขายสงคมในการพฒนาชมชนนวเจอรซและอนเดยนนา โดยศกษาองคประกอบของเครอขายทมความเขมแขงทงภายในและภายนอกขององคกร การศกษาใชวจยเชงคณภาพ โดยสมภาษณทมงานผน า คณะกรรมการและชมชนทใหการสนบสนนเครอขายชมชน รวมทงวเคราะหเอกสารจากรายงานจากการสงเกตในภาคสนามและน ามาวเคราะห โดยสรปภาพรวม ผลวจยพบวา ศกยภาพขององคกร ประกอบดวย โครงสรางขององคกร ผน า ศกยภาพของบคลากร ขอมลสารสนเทศ เทคโนโลยระบบการสอสาร และการปรบปรงการเปลยนแปลง ศกยภาพขององคกรพจารณาจากการพฒนาอยางตอเนองและการเจรญเตบโต ส าหรบการเจรญเตบโตพจารณาจากสถานภาพทางการเงน การขบ เคลอนชวตเชงสรางสรรค การขยายเครอขาย งานวจยระบจดแขงของเครอขายองคกรเกยวของกบความมนคงขององคกร ศกยภาพของบคลากรในองคกร พรกอย และโครเดอร (Peregoy & Kroder, 2000, p. 122) ไดท าการศกษาการพฒนา กลยทธส าหรบเครอขายดานการศกษาในมหาวทยาลยดลลส ประเทศสหรฐอเมรกา ผลวจยพบวา กลยทธในการพฒนาเครอขายดานการศกษามปจจยหลายประการทชวยท าใหเกดประสทธภาพและเครอขายเกดความเขมแขงคอ การเนนการมสวนรวม โดยเนนเปาหมายเปนส าคญ นอกจากนยงเกยวของกบโครงสรางการบรหารเครอขาย การใหสนบสนนดานปจจยสงอ านวยความสะดวกและอาคารสถานท การบรหารจดการททาทาย โดยเฉพาะจดแขงทเครอขายจะมองคประกอบส าคญ ไดแก ประสบการณของบคลากรในเครอขาย คณสมบตความเปนมออาชพของบคลากร ความเหมาะสมของแผนพฒนา ตลอดจนวธการทเขาถงนกศกษาใหมความสามารถในการเรยนร ปจจยทสง เสรมใหเครอขายประสบผลส าเรจและถอวาเปนจดแขง ไดแก เทคโนโลยและอนเทอรเนต สออปกรณ อาคารสถานทและหองปฏบต

70

วสซ และมลาบายด (Visser & Mirabile, 2004, p. 87) ไดท าการศกษาทศนคตตามบรบทของสงคม ผลกระทบตอองคประกอบเครอขายของชมชนการศกษาตามอธยาศย วธการศกษาใชการหาความสมพนธและการวจยเชงทดลอง ผลวจยพบวา ทศนคตตามบรบทของสงคมมความส าคญตอเครอขายการบรหารชมชน โดยเฉพาะทศนคตของคนในสงคมมความส าคญมาก ท าใหเครอขายของชมชนมความเขมแขงขน ดนเนลสน (Donneison, 2005, p. 67) ไดท าการศกษาพฒนาเครอขายทางสงคมและวเคราะหการสรางศกยภาพของเครอขายสงคมในอรโซนาและเมกซโก ผลวจยพบวา จดแขงของเครอขายทางสงคมจะเนนศกยภาพของเครอขาย โดยประกอบดวย การยกระดบการมสวนรวมของคนในสงคม การปรบปรงการบรหารงานและหนาทความรบผดชอบ นอกจากนยงเนนดานความเจรญเตบโตขององคกรดวย เชรสทาร และคณะ (Shrestha & etal., 2008, p. 72) ไดท าการศกษาเครอขายการเรยนร โดยการวเคราะหสถานการณการสรางชมชนในสงคมของการศกษาตามอธยาศย การศกษาใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research) โดยศกษาจากชมชนนวเซาท เวลสในประเทศออสเตรเลย ผลวจยพบวา ปจจยทสนบสนนเครอขายการเรยนรของการศกษาตามอธยาศย ไดแก การบรหารชมชนทเขมแขง โดยเฉพาะชมชนท ไดรบการพฒนาทกษะอยางตอเน องชมชนทมความศรทธาและมความเชอมน อกทงปจจยทมอทธพลไดแกการพฒนาศกยภาพของผน า นอกจากนชมชนยงมนโยบายการสรางเครอขายการเรยนรทชดเจน การเนนการมสวนรวม และการสรางแรงจงใจใหชมชนเรยนรตลอดชวต เปนปจจยส าคญในการเสรมสรางจดแขงของเครอขายการศกษาตามอธยาศย สรปกรอบแนวคดในการวจย

การมสวนรวมของบคลากรในภาคเครอขาย โดยใชทฤษฎการบรหารจดการของฟาโยล (Fayol, 1997, p. 57) ประกอบดวย 5 ดาน คอ การวางแผน การจดองคกร การบงคบบญชา การประสานงาน การควบคม

ส าหรบการมสวนรวม 5 ระดบ โดยประยกตจากแนวคดของอารนสไตน (Arnstein, 1995, p. 22) แบงการมสวนรวมของประชาชนเปนเกณฑในการจ าแนกระดบของการมสวนรวมแลวก าหนด เปนระดบการมสวนรวม 5 ระดบ ดงน มสวนรวมนอยทสด รวมรบร รวมท า รวมคดและรวมตดสนใจ และรวมท ารวมคดและรวมตดสนใจ ดงแผนภมท 2.1

71

แผนภมท 2.1 กรอบแนวคดในการวจย

ประเภทของบคลากร 1. บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 2. บคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย 1. การวางแผน 2. การจดองคกร 3. การบงคบบญชา 4. การประสานงาน 5. การควบคม การควบคม

72

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การวจยครงนมงศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร และเพอศกษาแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบรมแนวทางในการวจยตามขนตอน ดงน

1. ประชากร และกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การสรางเครองมอทใชในการวจย 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมล 6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล ประชากรและกลมตวอยาง

1. ประชากรทใชในการวจย คอ บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสข จ านวน 225 คน 2. กลมตวอยางทใชในงานวจยครงน ไดแก บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสขการก าหนดขนาดของกลมตวอยางทระดบความเชอมนรอยละ 95 ของประชากร ซงไดจากการเปดตารางส าเรจรปของ เครจซและมอรแกน (Krejcie& Morgan, 1970, pp. 607-610) ใชวธการสมอยางงาย (simple random sampling) ของจ านวนบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดกลมตวอยาง จ านวน 142 คน รายละเอยดปรากฏ ดงตารางท 3.1

73

ตารางท 3.1 จ านวนประชากร และกลมตวอยาง

บคลากร ประชากร (คน) กลมตวอยาง (คน)

ครศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย บคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

- บคคล/ภมปญญาทองถน - องคกรชมชน - องคกรปกครองสวนทองถน - หนวยงาน/องคกรเอกชน - ศาสนสถาน - โรงเรยน

- สาธารณสข/โรงพยาบาล/สถานอนามย

47

26 32 38 27 25 16 14

30

16 22 28 18 16 7 5

รวม 225 142

ทมา (ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร, 2557, หนา 21)

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถาม โดยแบงเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามแบบตรวจสอบรายการ (check list) เกยวกบสภาพผตอบแบบสอบถาม จ านวน 6 ขอ

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามแบบมาตรสวนประมาณคา(rating scale) ชนด 5 ระดบ จ านวน 48 ขอ เกยวกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ซงม 5 ดาน ดงน ดานการวางแผน จ านวน 10 ขอ

ดานจดองคกร จ านวน 8 ขอ

ดานการบงคบบญชา จ านวน 12 ขอ ดานการประสานงาน จ านวน 11 ขอ ดานการควบคม จ านวน 7 ขอ

ผวจยไดใชเกณฑวดระดบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) ของลเคอรท (Likert) ม 5 ระดบ ซงมความหมาย ดงน

74

ระดบ 5 หมายถง มสวนรวมมากทสด ไดแก มสวนรวมท า รวมคดและรวมตดสนใจ ระดบ 4 หมายถง มสวนรวมมาก ไดแก มสวนรวมคดและรวมตดสนใจ ระดบ 3 หมายถง มสวนรวมปานกลาง ไดแก การมสวนรวมท า ระดบ 2 หมายถง มสวนรวมนอย ไดแก มสวนรวมรบร ระดบ 1 หมายถง มสวนรวมนอยทสด ไดแก มสวนรวมนอยทสด

ตอนท 3 เปนแบบสอบถามแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร แบบปลายเปด แบบไมมโครงสราง จ านวน 5 ขอ ประกอบดวย การวางแผน การจดองคกร การบงคบบญชา การประสานงาน และการควบคม การสรางเครองมอทใชในการวจย ผวจยไดด าเนนการสรางเครองมอตามขนตอน ดงตอไปน 1. ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของกบการวจย 2. วเคราะหขอมลในการสรางเครองมอเกยวกบ ทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ม 3 ดาน คอ พฒนาระบบฐานขอมลเครอขายทกระดบ พฒนาบคลากรภาคเครอขายใหมศกยภาพ และใหหนวยงานและสถานศกษาประสานการท างานรวมกบภาคเครอขายเพอใหม 3. น าขอมลทไดจากการศกษาคนความาสรางเครองมอ สรางแบบสอบถามใหครอบคลมวตถประสงคของการวจยและตวแปรทกตวตามกรอบแนวคดและขอบเขตของการวจย จ านวน 1 ชด ประกอบดวย 3 ตอน 4. น าเครองมอทสรางขนเสนออาจารยทปรกษาการคนควาอสระเพอตรวจสอบ ความชดเจนของค าถาม เพอใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไขในขอบกพรอง 5. น าเครองมอทปรบปรงแกไขแลวใหผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความเทยงตรง (validity)เพอหาความสอดคลองในดานโครงสราง ความเทยงตรงในดานเนอหา ความเหมาะสม ความชดเจน และความถกตองของการใชภาษาแลวน ามาหาคาดชนความสอดคลองของเครองมอ (index of item objectives congruence: IOC) โดยพจารณาความเทยงตรงจากดชนความสอดคลอง คอ เกณฑคาดชนความสอดคลองมคาเทากบหรอมากกวา 0.5 ขนไปจงถอวาขอค าถามนนมความเทยงตรงตามเนอหา โดยพบวาไดคาดชนสอดคลองเทากบ 1 จ านวน 48 ขอ

6. น าเครองมอทไดปรบปรงจากค าแนะน าของผทรงคณวฒ และอาจารยทปรกษา แลวไปทดลองใช (tryout) กบบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสขทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน แลวน าขอมลมา

75

วเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม (reliability) วเคราะหหาคาสมประสทธแอลฟา (- coefficient) ของครอนบค (Cronbach) ไดเทากบ 0.89 7. น าผลทไดมาพจารณาปรบปรง ขอค าแนะน าจากอาจารยทปรกษาการคนควาอสระ และจดท าแบบสอบถามฉบบสมบรณ การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการรวบรวมขอมลตามล าดบ ดงน

1. น าหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล จากส านกงานบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบรถงผอ านวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร เพอใหผวจยไดเกบขอมล

2. ผวจยขอหนงสอขอความอนเคราะหจาก นายอ าเภอทามวง ถงบคลากรภาคเครอขาย ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง เพอขออนญาตเกบขอมลจากบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จ านวน 142 ชด โดยก าหนดเวลาในการตอบแบบสอบถาม และกลบคนใหผวจย ภายใน 7-15 วน โดยผวจยน าแบบสอบถามมาให และเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลส าหรบการวจยในครงน ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมล ดงตอไปน 1. น าแบบสอบถามทไดรบตอบคนจากบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง มาตรวจสอบความถกตอง และมความสมบรณในการตอบ

2. น าขอมลทไดจากแบบสอบถามทงหมดมาจดระเบยบขอมล ลงรหส และท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมส าเรจรปคอมพวเตอร 3. ว เคราะหขอมล เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถ (frequency) และหาคารอยละ (percentage) โดยจ าแนกตามเพศอาย ระดบการศกษาและอาชพ

4. วเคราะหการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร วเคราะหขอมลระดบปฏบต โดยน ามาหาคาเฉลย(mean หรอ x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation หรอ S.D.) จ าแนกเปนรายขอ รายดาน และรวมทกดาน โดยใชเกณฑการแปลความหมายของเบสต (Best,1986, p. 195) ดงน

คะแนนเฉลย ( x ) 4.51-5.00 หมายถง มสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อยในระดบมากทสด ไดแก มสวนรวมท า รวมคดและรวมตดสนใจ

76

คะแนนเฉลย ( x ) 3.51-4.50 หมายถง มสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อยในระดบมาก ไดแกมสวนรวมคดและรวมตดสนใจ

คะแนนเฉลย ( x ) 2.51-3.50 หมายถง มสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อยในระดบปานกลาง ไดแก การมสวนรวมท า

คะแนนเฉลย ( x ) 1.51-2.50 หมายถง มสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อยในระดบนอย ไดแก มสวนรวมรบร

คะแนนเฉลย ( x ) 1.00-1.50 หมายถง มสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อยในระดบนอยทสด ไดแก มสวนรวมนอยทสด

5. จดประชมสนทนากลม (focus groups discussion) จากผทรงคณวฒ จ านวน 7 คนเกยวกบแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

สถตทใชในการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการวจยไดใชสถตในการศกษา ดงน 1. สถตพนฐาน

1.1 คารอยละ 1.2 คาเฉลย 1.3 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. สถตทใชในการหาคณภาพของเครองมอทใชในการวจย 2.1 คาความเทยงตรงของเนอหา โดยค านวณคาดชนความสอดคลอง 2.2 คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ โดยค านวณคาสมประสทธแอลฟาของครอนบค

77

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเรอง การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร จ าแนกตามเพศ ระดบการศกษา และประสบการณการท างาน ซงการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลในการวจยครงน ผวจยขอน าเสนอล าดบดงน สญลกษณทใชในการการวเคราะหขอมล และผลการวเคราะหขอมล ดงรายละเอยดตอไปน สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล เพอความสะดวกและความเขาใจตรงกนในการน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดเสนอสญลกษณแทนคาสถตตาง ๆ ดงน X แทน คาเฉลยของกลมตวอยาง S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยาง การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลส าหรบการวจยเรอง การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลดงตอไปน

ตอนท 1 ว เคราะหขอมล เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถ (frequency) และหาคารอยละ (percentage) โดยจ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษาและอาชพ

ตอนท 2 วเคราะหการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร วเคราะหขอมลระดบปฏบต โดยน ามาหาคาเฉลย (mean หรอ x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation หรอ S.D.) จ าแนกเปนรายขอ รายดาน และรวมทกดาน

ตอนท 3 การวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยการวเคราะหจ านวน รอยละ และการวเคราะหเชงเนอหา

ตอนท 4 การประชมสนทนากลม แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยการวเคราะหเชงเนอหา

78

ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหขอมล ทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม โดยการแจกแจงความถ และหาคารอยละ ดงตารางท 4.1 ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและคารอยละเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ 1. เพศ ชาย หญง

89 53

62.68 37.32

รวม 142 100.00 2. อาย

นอยกวา 31 ป 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป 61 ปขนไป

19 42 29 39 13

13.38 29.58 20.42 27.46 9.16

รวม 142 100.00 3. วฒการศกษา

ประถมศกษาหรอเทยบเทา มธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา

-

15

-

10.56 มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา ปวช.หรอเทยบเทา ปวส./อนปรญญาหรอเทยบเทา ปรญญาตร ประกาศนยบตรบณฑต ปรญญาโท

40 16 13 52 - 6

28.17 11.27 9.15

36.62 -

4.23 รวม 142 100.00

4. อาชพ รบจาง คาขาย/ประกอบธรกจสวนตว เกษตรกรรม

13 21 15

9.15

14.79 10.56

79

ตารางท 4.1 (ตอ)

สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ ลกจางประจ า รบราชการ/รฐวสาหกจ ขาราชการการเมอง ขาราชการบ านาญ

15 68 10 -

10.57 47.89 7.04 -

รวม 142 100.00 5. ทานเปนภาคเครอขาย/ตวแทนภาคเครอขายทมาจาก

ครศนยการศกษานอกระบบ บคคล/ภมปญญาทองถน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงาน/องคกรเอกชน ศาสนสถาน โรงเรยน สาธารณสข/โรงพยาบาล/สถานอนามย

30 16 22 28 18 16 7 5

21.12 11.27 15.49 19.72 12.68 11.27 4.93 3.52

รวม 142 100.00 จากตารางท 4.1 พบวาสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 142 คน เปนเพศชายจ านวน 89 คน คดเปนรอยละ 62.68 เพศหญงจ านวน 53 คน คดเปนรอยละ 37.32 เมอพจารณาอาย พบวา อาย 31-40 ปมากทสด จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 29.58 รองลงมาคอ อาย 51-60 ป จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 27.46 มอาย 61 ปขนไปนอยทสด จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 29.15 สวนระดบการศกษา พบวา มระดบปรญญาตรมากทสด จ านวน 52 คน คดเปนรอยละ 36.62 รองลงมาระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 28.17 และปวส./อนปรญญาหรอเทยบเทามนอยทสด จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 9.15 สวนอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจมมากทสด จ านวน 68 คนคดเปนรอยละ 47.89 รองลงมา คอ อาชพคาขาย/ประกอบธรกจสวนตว จ านวน 21 คน คดเปนรอยละ 14.79 สวนอาชพขาราชการการเมองนอยทสด จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 7.04 สวนเปนภาคเครอขาย/ตวแทนภาคเครอขาย พบวา ครศนยการศกษานอกระบบ มากทสด จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 21.12 รองลงมาองคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 28 คน คดเปนรอยละ 19.72 และสวนสาธารณสข/โรงพยาบาล/สถานอนามย นอยทสด 5 คน คดเปนรอยละ 3.52

80

ตอนท 2 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร ผลการวเคราะหการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยการวเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ดงตารางท 4.2–4.14 ตารางท 4.2 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวม

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษา X S.D.

ระดบการมสวนรวม

1. ดานการวางแผน 4.29 0.29 มาก 2. ดานการจดองคกร 4.40 0.27 มาก 3. ดานการบงคบบญชา 4.20 0.27 มาก 4. ดานการประสานงาน 4.32 0.26 มาก 5. ดานการควบคม 4.43 0.29 มาก

รวมเฉลย 4.33 0.28 มาก

จากตารางท 4.2 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวม มการปฏบตอยในระดบมาก ( X =4.33) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ทกดานอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย คอ ดานการควบคม ( X =4.43) รองลงมา คอ ดานการจดองคกร (X =4.40) ดานการประสานงาน (X =4.32) ดานการวางแผน (X =4.29) และดานการบงคบบญชา (X =4.20)

81

ตารางท 4.3 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษา X S.D.


1. การมสวนรวมในการส ารวจขอมลสภาพปญหาความตองการดานการศกษาของประชาชนเชนการส ารวจขอมลประชากรวยแรงงานขอมลผไมรหนงสอเปนตน

4.26 0.80 มาก

2. การมสวนรวมในการคดวเคราะหปญหาความตองการดานการศกษาของประชาชนและก าหนดประเดนส าคญของการบรหารการศกษา

3.99 0.79 มาก

3. การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศนภารกจเปาหมายและสภาพความส าเรจของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.32 0.78 มาก

4. การมสวนรวมในการก าหนดวธการด าเนนงานใหบรรลเปาหมายและเปนรปธรรม

4.25 0.76 มาก

5. การมสวนรวมในการมอบหมายหนาทความรบผดชอบของบคลากรและผเกยวของ

4.24 0.91 มาก

6. การมสวนรวมในการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนนงานจดการศกษา

4.08 0.86 มาก

7. การมสวนรวมในการพจารณาใหความเหนชอบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.42 0.69 มาก

8. การมสวนรวมในการพจารณาใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

4.26 0.80 มาก

9. การมสวนรวมในการรบทราบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.50 0.63 มาก

10. การมสวนรวมในการรบทราบแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.55 0.57 มากทสด


82

จากตารางท 4.3 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก ( X =4.29) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการรบทราบแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ( X =4.55) ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ คอ เรองการมสวนรวมในการรบทราบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง (X =4.50) รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการพจารณาใหความเหนชอบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ( X =4.42) และเรองการมสวนรวมในการก าหนดวสยทศนภารกจเปาหมายและสภาพความส าเรจของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ( X =4.32) ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนนงานจดการศกษา (X =4.08) ตารางท 4.4 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการจดองคกร X S.D.


1. การมสวนรวมในการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขาวสารเชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษาการจดกจกรรมหองสมดเคลอนท เปนตน

4.77 0.42 มากทสด

2. การมสวนรวมในการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนรเชน ประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานท เพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชน จดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร เปนตน

4.56 0.50 มากทสด

3. การมสวนรวมในการสนบสนนหรอระดมงบประมาณและทรพยากรตาง ๆ ในการจดกจกรรมการเรยนร เชน บรจาคเงน สอวสดอปกรณ เทคโนโลยสารสนเทศ อาคารสถานทวทยากรแรงงานแหลงเรยนร

4.61 0.49 มากทสด

4. การมสวนรวมในการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร

4.27 0.45 มาก

83

ตารางท 4.4 (ตอ)

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการจดองคกร X S.D.


5. การมสวนรวมในการรบรขาวสารขอมลการจดกจกรรมการเรยนรเชนรวมเปนเกยรตในการปฐมนเทศนกศกษารวมพธเปดการฝกอบรมตางๆ รบทราบขาวการรบสมครเรยน เปนตน

4.36 0.73 มาก

6. การมสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนรหรอกจกรรมสงเสรมการอาน เชน รวมเปนพธกรวทยากรกรรมการตดสนกรรมการด าเนนงานตาง ๆ เปนตน

4.19 0.79 มาก

7. การมสวนรวมในการประเมนผลผเรยนและครผสอนเชนประเมนคณลกษณะพงประสงคของนกศกษาประเมนผลการปฏบตงานของครผสอน เปนตน

4.13 0.77 มาก

8. การมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. ก าหนดเชนโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตร กศน.เปนตน

4.33 0.73 มาก

รวมเฉลย 4.40 0.27 มาก จากตารางท 4.4 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก (X =4.40) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวม อยในระดบมากทสดเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขาวสารเชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษาการจดกจกรรมหองสมดเคลอนทเปนตน ( X =4.77) รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการสนบสนนหรอระดมงบประมาณและทรพยากรตาง ๆ ในการจดกจกรรมการเรยนร เชน บรจาคเงน สอวสดอปกรณ เทคโนโลยสารสนเทศ อาคารสถานท วทยากรแรงงานแหลงเรยนร (X =4.61) และเรองการมสวนรวมในการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนร เชน ประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากรเปนตน (X =4.56) ตามล าดบ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการรบรขาวสารขอมลการจดกจกรรมการเรยนรเชนรวมเปนเกยรตในการปฐมนเทศนกศกษารวมพธเปดการฝกอบรมตาง ๆ รบทราบขาวการรบสมครเรยนเปนตน ( X =4.36) รองลงมา คอ เรองการมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. ก าหนดเชนโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตร กศน. เปนตน

84

( X =4.33) และเรองการมสวนรวมในการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร (X =4.27) สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการประเมนผลผเรยนและครผสอน เชน ประเมนคณลกษณะพงประสงคของนกศกษาประเมนผลการปฏบตงานของครผสอน เปนตน (X =4.13) ตารางท 4.5 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการบงคบบญชา X S.D.


1. มวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน 4.58 0.51 มากทสด 2. มความคดสรางสรรคและมความเชอมนในตวเองสง 4.18 0.54 มาก 3. มการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนา 4.31 0.75 มาก 4. มความกลาในการตดสนใจและกลาแสดงความคดเหนเกยวกบ

งาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย 4.31 0.83 มาก

5. มความรบผดชอบตอการปฏบตงานทผดพลาดของผใตบงคบบญชา

4.18 0.90 มาก

6. มการใชค าพดเพอกระตนใหสมาชกเกดความกระตอรอรนในการท างาน

4.21 0.86 มาก

7. มการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง

4.29 0.75 มาก

8. มเหตผลและรบความเปนจรงไดเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ

3.92 0.72 มาก

9. ปฏบตตนเปนแบบอยางทดดานคณธรรมและจรยธรรม 4.04 0.91 มาก 10. มความซอสตยสจรตในบทบาทหนาทของผบรหารงาน กศน.

อ าเภอ 4.13 0.88 มาก

11. มการสรางขวญและก าลงใจในการท างานใหผใตบงคบบญชาอยางเหมาะสม

4.20 0.89 มาก

12. มความพรอมทางดานเศรษฐกจสวนตว 4.01 0.80 มาก รวมเฉลย 4.20 0.27 มาก

จากตารางท 4.5 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก ( X =4.20) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ( X =4.58) ส าหรบ ขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกล

85

เกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอนๆ (X =4.58) รองลงมาคอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนาและมความกลาในการตดสนใจและกลาแสดงความคดเหนเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย(X =4.31) และเรองมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง (X =4.29) ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมเหตผลและรบความเปนจรงไดเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ (X =3.92) ตารางท 4.6 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการประสานงาน X S.D.

ระดบการ มสวนรวม

1. ประสานงานภายในศนยกบการจดการเรยนในชมชน 4.26 0.75 มาก 2. ชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน 4.18 0.70 มาก 3. ประชาสมพนธใหความรเกยวกบงานของศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร

4.34 0.74 มาก

4. รบทราบถงความตองการทางการศกษาชมชน 4.13 0.82 มาก 5. ตดตอขอความชวยเหลอดานงบประมาณจากหนวยงาน

อน ๆ 4.15 0.84 มาก

6. ประสานงานการประชมกบผนาชมชน 4.23 0.74 มาก 7. สอดสองการปฏบตงานดานการศกษา 4.52 0.58 มากทสด 8. ใหค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน 4.23 0.54 มาก 9. ใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการท างาน 4.44 0.68 มาก 10. สนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนย

การเรยนชมชนกบชมชนพนท 4.37 0.69 มาก

11. การมสวนรวมในการเปนคณะท างานนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.65 0.61 มากทสด


จากตารางท 4.6 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก ( X =4.32) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการเปนคณะท างานนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

86

( X =4.65) รองลงมาคอ เรองการสอดสองการปฏบตงานดานการศกษา (X =4.52) ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการท างาน (X =4.44) รองลงมาคอ เรองตามล าดบสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท (X =4.37) และเรองประชาสมพนธใหความรเกยวกบงานของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ( X =4.34) ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ รบทราบถงความตองการทางการศกษาชมชน (X =4.13)

ตารางท 4.7 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการควบคม X S.D.

ระดบการ มสวนรวม

1. การมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.48 0.58 มาก

2. การมสวนรวมในการปฏบตการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอเชนการนเทศตดตามและประเมนผลการจดกจกรรมของกลมอาชพ เปนตน

4.37 0.78 มาก

3. การมสวนรวมในการเปนผประสานงานหรอผเตรยมการรบการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/ กจกรรมเชนเปนผใหขอมลตอบค าถามการเปนผน าชมกจกรรมการเปนผสาธตการท ากจกรรม เปนตน

4.53 0.58 มากทสด

4. การมสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.17 0.56 มาก

5. การมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง

4.40 0.71 มาก

6. การมสวนรวมในการเผยแพรผลการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

4.41 0.69 มาก

7. การมสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

4.68 0.55 มากทสด


87

จากตารางท 4.7 พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก ( X =4.43) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ( X =4.68) รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการเปนผประสานงานหรอผเตรยมการรบการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/ กจกรรมเชนเปนผใหขอมลตอบค าถามการเปนผน าชมกจกรรมการเปนผสาธตการท ากจกรรม เปนตน (X =4.53) ตามล าดบ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง (X =4.48) รองลงมา คอ เรองการมสวนรวมในการเผยแพรผลการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน /โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ (X =4.41) และเรองการมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง (X =4.40) ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง (X =4.17)

88

ตอนท 3 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยการวเคราะหจ านวน รอยละและการวเคราะหเชงเนอหา ดงตารางท 4.1 – 4.6

ตารางท 4.8 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษาดานการวางแผน

จ านวน (คน)

รอยละ

1. มการส ารวจความตองการของประชาชนในเรองขอมลผไมรหนงสอ

57 40.14

2. มการวเคราะหปญหาดานการศกษาของประชาชน 35 24.65 3. มการจดสรรงบประมาณดานการศกษา 22 15.49 4. มการจดการศกษาใหตรงตามความตองการของประชาชนในชมชน

28 19.72

รวม 142 100

จากตารางท 4.8 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการวางแผน เรยงตามล าดบรอยละ 3 ล าดบ คอ เรองมการส ารวจความตองการของประชาชนในเรองขอมลผไมรหนงสอ คดเปนรอยละ 40.14 รองลงมาคอ เรองมการวเคราะหปญหาดานการศกษาของประชาชน คดเปนรอยละ 24.65 และเรองมการจดการศกษาใหตรงตามความตองการของประชาชนในชมชน คดเปนรอยละ 19.72 ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการจดสรรงบประมาณดานการศกษา คดเปนรอยละ 15.49

89

ตารางท 4.9 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร

การมสวนรวมของภาคเครอขาย

ในการบรหารการศกษาดานการจดองคกร จ านวน (คน)

รอยละ

1. มการประชาสมพนธการจดกจกรรมตาง ๆ ของ กศน. ใหประชาชนทราบ

33 23.24

2. มการจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร เปนตน

29 20.42

3. มการการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนร

23 16.20

4. มสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน.

39 27.46

5. จดกจกรรมการเรยนร เชน ประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคล

18 12.68

รวม 142 100 จากตารางท 4.9 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหาร

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการจดองคกร เรยงตามล าดบรอยละ 3 ล าดบ คอ เรองมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. คดเปนรอยละ 27.46 รองลงมาคอ เรองมการประชาสมพนธการจดกจกรรมตาง ๆ ของ กศน. ใหประชาชนทราบ คดเปนรอยละ 23.24 และเรองการจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร เปนตน คดเปนรอยละ 20.42 ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการจดกจกรรมการเรยนร เชน ประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคล คดเปนรอยละ 12.68

90

ตารางท 4.10 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา


ในการบรหารการศกษาดานการบงคบบญชา จ านวน (คน)

รอยละ

1. มการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนา 33 23.24 2. มความกลาแสดงออก มการตดสนใจทเดดขาด 29 20.42 3. มความรบผดชอบตองานทผดพลาด 38 26.76 4. มการกระตนใหผปฏบตงานมความกระตอรอรนในการท างาน 27 19.02 5. มความเสมอภาคในการปฏบตงาน 15 10.56

รวม 142 100 จากตารางท 4.10 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหาร

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการบงคบบญชา เรยงตามล าดบรอยละ 3 ล าดบ คอ เรองมความรบผดชอบตองานทผดพลาด คดเปนรอยละ 26.76 รองลงมาคอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนา คดเปนรอยละ 23.24 และเรองมความกลาแสดงออก มการตดสนใจทเดดขาด คดเปนรอยละ 20.42 ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองมความเสมอภาคในการปฏบตงาน คดเปนรอยละ 12.68

91

ตารางท 4.11 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน


ในการบรหารการศกษาดานการประสานงาน จ านวน (คน)

รอยละ

1. ชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน 35 24.65 2. ตดตอขอความชวยเหลอดานงบประมาณจากหนวยงานอน ๆ 22 15.49 3. ประสานการท างานกบผน าชมชน 42 29.58 4. สนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท

43 30.28

รวม 142 100

จากตารางท 4.11 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ า เภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการประสานงาน เรยงตามล าดบรอยละ 3 ล าดบ คอ เรองมสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท คดเปนรอยละ 30.28 รองลงมาคอ เรองมประสานการท างานกบผน าชมชน คดเปนรอยละ 29.58 และเรองชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน คดเปนรอยละ 24.65 ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการตดตอขอความชวยเหลอดานงบประมาณจากหนวยงานอน ๆ คดเปนรอยละ 15.49

92

ตารางท 4.12 แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม


ในการบรหารการศกษาดานการควบคม จ านวน (คน)

รอยละ

1. มการการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผล 31 21.83 2. มสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตามและประเมนผล 40 28.17 3. มสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตาม

43 30.28

4. มสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ

28 19.72

รวม 142 100

จากตารางท 4.12 ผลการวเคราะหแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดานการควบคม เรยงตามล าดบรอยละ 3 ล าดบ คอ เรองมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตาม คดเปนรอยละ 30.28 รองลงมาคอ เรองมสวนรวมในการจดท ารายงานการ นเทศตดตามและประเมนผล คดเปนรอยละ 28.17 และเรองมการการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผล คดเปนรอยละ 21.83 ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตาม และประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ คดเปนรอยละ 19.72

93

ตอนท 4 การประชมสนทนากลม แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

ผลการจดสนทนากลม แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยการจดสนทนากลม สรปไดดงน 1. ดานการวางแผน 1.1 ควรมการวเคราะหปญหาความตองการดานการศกษาของประชาชนและก าหนดประเดนส าคญของการบรหารการศกษา 1.2 ควรมการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนนงานจดการศกษา 1.3 ควรมการท าแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 1.4 ควรมการท าแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอรวมกบชมชน 2. ดานการจดองคกร 2.1 ควรมการประชาสมพนธ การจดกจกรรมการเรยนร ใหขอมลขาวสาร เชนประชาสมพนธ การรบสมครนกศกษา 2.2 ครควรมการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนรเชนประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร 2.3 ควรมการจดกจกรรมการเรยนรหรอกจกรรมสงเสรมการอานเชนรวมเปนพธกรวทยากรกรรมการตดสนกรรมการด าเนนงานตางๆเปนตน 2.4 ควรมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขาย โดยใชหลกสตรการศกษา ขนพนฐานทส านกงาน กศน. ก าหนด เชน โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตร กศน. 2.5 ควรมการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร 3. การบงคบบญชา 3.1 ควรมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ 3.2 ควรมการวางแผนการปฏบตงานลวงหนา โดยมการวางแผน 3.3 ผมอ านาจควรมความรบผดชอบตอการปฏบตงานทผดพลาดของผใตบงคบบญชา 3.4 ควรมการพดทกระตนใหสมาชกเกดความกระตอรอรนในการท างาน 3.5 ควรมมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง 3.6 ควรมการปฏบตตนเปนแบบอยางทดดานคณธรรมและจรยธรรม

94

4. การประสานงาน 4.1 ควรมประสานงานภายในศนยกบการจดการเรยนในชมชน 4.2 ควรมประชาสมพนธ ใหความรเกยวกบงาน ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร 4.3 ควรมประสานงานการประชมกบผน าชมชน 4.4 ควรมใหค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน 4.5 ควรมการสนบสนนกจกรรม เพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท 4.6 ควรมใหค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน 5. การควบคม 5.1 ควรมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน โครงการ กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 5.2 ควรมสวนรวมในการปฏบตการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ เชน การนเทศตดตามและประเมนผลการจดกจกรรมของกลมอาชพ 5.3 ควรมสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ทามวง 5.4 ควรมในการเผยแพรผลการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงานโครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

95

บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ การวจยเรองการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร 5 ดาน ตามทฤษฎการบรหารจดการของ ฟาโยล เปนกรอบแนวคดในการวจย โดยมสาระส าคญตามล าดบดงน วตถประสงคของการวจย วธการด าเนนการวจย สรปผลการวจย อภปรายผลการวจยและขอเสนอแนะ วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

2. เพอศกษาแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร วธด าเนนการวจย การศกษาวจยครงนมวธด าเนนการวจย ดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง

1.1 ประชากรทใชในการวจย คอ บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสข จ านวน 225 คน 1.2 กลมตวอยางทใชในงานวจยครงน ไดแก บคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจ าต าบล และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ปลดองคการบรหารสวนต าบล ผอ านวยการโรงพยาบาลสขภาพต าบล ผอ านวยการโรงเรยน เกษตรอ าเภอ ก านน ผใหญบานและ อาสาสมครสาธารณสขการก าหนดขนาดของกลมตวอยางทระดบความเชอมนรอยละ 95 ของประชากร ซงไดจากการเปดตารางส าเรจรปของ เครจซและมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970, pp. 607-610) ใชวธการสมอยางงาย (simple random sampling) ของจ านวนบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดกลมตวอยาง จ านวน 142 คน

96

2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถาม โดยแบงเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามแบบตรวจสอบรายการ (check list) เกยวกบสภาพผตอบแบบสอบถาม จ านวน 6 ขอ

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามแบบมาตรสวนประมาณคา (rating scale) ชนด 5 ระดบ จ านวน 48 ขอ เกยวกบการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

ตอนท 3 เปนแบบสอบถามแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร แบบปลายเปด แบบไมมโครงสราง จ านวน 5 ขอ ประกอบดวย การวางแผน การจดองคกร การบงคบบญชา การประสานงาน และการควบคม

3. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการรวบรวมขอมลตามล าดบดงน 3.1 น าหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากส านกงานบณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบรถงผอ านวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดกาญจนบรเพอใหผวจยไดเกบขอมล

3.2 ผวจยขอหนงสอขอความอนเคราะหจากนายอ าเภอทามวงถงบคลากรภาคเครอขาย ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง เพอขออนญาตเกบขอมลจากบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จ านวน 142 ชด โดยก าหนดเวลาในการตอบแบบสอบถาม และกลบคนใหผวจย ภายใน 7-15 วน โดยผวจยน า แบบสอบถามมาให และเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง 4. การวเคราะหขอมล

ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมล ดงตอไปน 4.1 น าแบบสอบถามทไดรบตอบคนจากบคลากรของศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และบคลากรจากภาคเครอขายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง มาตรวจสอบความถกตอง และมความสมบรณในการตอบ

4.2 น าขอมลทไดจากแบบสอบถามทงหมดมาจดระเบยบขอมล ลงรหส และท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมส าเรจรปคอมพวเตอร 4.3 ว เคราะหขอมล เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถ (frequency) และหาคารอยละ (percentage) โดยจ าแนกตามเพศอาย ระดบการศกษาและอาชพ

4.4 วเคราะหการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบรวเคราะหขอมลระดบปฏบต โดยน ามาหาคาเฉลย (mean หรอ x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation หรอ S.D.) จ าแนกเปนรายขอ รายดาน และรวมทกดาน

97

4.5 จดประชมสนทนากลม (focus groups discussion) จากผทรงคณวฒ จ านวน 7 คนเกยวกบแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร สรปผลการวจย ในการศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร สรปผลการวจย ดงน 1. สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ผตอบแบบสอบถาม สวนมากเปนเพศชาย รองลงมาเปนเพศหญง เมอพจารณาอาย พบวา สวนมากอาย 31-40 ป รองลงมาอาย 51-60 ป สวนระดบการศกษา ระดบปรญญาตรมากทสด รองลงมา คอ ระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา และปวส./อนปรญญาหรอเทยบเทามนอยทสด สวนอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจมมากทสด รองลงมาคออาชพอาชพคาขาย/ประกอบธรกจสวนตว และอาชพขาราชการการเมองนอยทสด และส าหรบสวนเปนภาคเครอขาย/ตวแทนภาคเครอขายทมาจากพบวา ครศนยการศกษานอกระบบมากทสด รองลงมาองคกรปกครองสวนทองถน และสาธารณสข/โรงพยาบาล/สถานอนามย นอยทสด 2. การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร โดยภาพรวม มการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ทกดานอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย คอ ดานการควบคม รองลงมาคอ ดานการจดองคกร ดานการประสานงาน ดานการวางแผน และดานการบงคบบญชา เมอพจารณาเปนรายขอของแตละดาน สรปไดดงน 2.1 ดานการวางแผน โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการรบทราบแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ คอ เรองการมสวนรวมในการรบทราบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการพจารณาใหความเหนชอบแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง และเรองการมสวนรวมในการก าหนดวสยทศนภารกจเปาหมายและสภาพความส าเรจของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ทามวง ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนนงานจดการศกษา 2.2 ดานการจดองคกร โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปน รายขอ พบวา การมสวนรวม อยในระดบมากทสดเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขาวสารเชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษาการจดกจกรรมหองสมดเคลอนท เปนตน รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการสนบสนนหรอระดมงบประมาณและทรพยากรตาง ๆ ในการจดกจกรรมการเรยนร เชน บรจาคเงน

98

สอวสดอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศ อาคารสถานท วทยากร แรงงาน แหลงเรยนร และเรองการมสวนรวมในการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนรเชนประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากรเปนตน ตามล าดบ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการรบรขาวสารขอมลการจดกจกรรมการเรยนร เชน รวมเปนเกยรตในการปฐมนเทศนกศกษารวมพธเปดการฝกอบรมตาง ๆ รบทราบขาวการรบสมครเรยนเปนตน รองลงมา คอ เรองการมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. ก าหนดเชนโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตร กศน. เปนตน และเรองการมสวนรวมในการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการประเมนผลผเรยนและครผสอนเชนประเมนคณลกษณะพงประสงคของนกศกษาประเมนผลการปฏบตงานของครผสอน เปนตน 2.3 ดานการบงคบบญชา โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ รองลงมาคอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนาและมความกลาในการตดสนใจและกลาแสดงความคดเหนเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมายและเรองมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมเหตผลและรบความเปนจรงไดเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ 2.4 ดานการประสานงาน โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการเปนคณะท างานนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง รองลงมาคอ เรองการสอดสองการปฏบตงานดานการศกษา ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการท างาน รองลงมาคอ เรองตามล าดบสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท และเรองประชาสมพนธใหความรเกยวกบงานของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ รบทราบถงความตองการทางการศกษาชมชน 2.5 ดานการควบคม โดยภาพรวมมสวนรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการเปนผประสานงานหรอ ผเตรยมการรบการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรม เชนเปนผใหขอมลตอบค าถามการเปนผน าชมกจกรรมการเปนผสาธตการท ากจกรรม เปนตน ตามล าดบ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอเรองการมสวนรวมในการ

99

วางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง รองลงมา คอ เรองการมสวนรวมในการเผยแพรผลการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ และเรองการมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ เรองการมสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 3. แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร สรปผลการวจยไดดงน

3.1 ดานการวางแผน มแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขาย โดยเรยงตามล าดบ 3 ล าดบ คอ เรองมการส ารวจความตองการของประชาชนในเรองขอมลผไมรหนงสอ รองลงมาคอ เรองมการวเคราะหปญหาดานการศกษาของประชาชน และเรองมการจดการศกษาใหตรงตามความตองการของประชาชนในชมชน ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการจดสรรงบประมาณดานการศกษา

3.2 ดานการจดองคกร มแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขาย โดยเรยงตามล าดบ 3 ล าดบ คอ เรองมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. รองลงมาคอ เรองมการประชาสมพนธการจดกจกรรมตาง ๆ ของ กศน. ใหประชาชนทราบ และเรองการจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร เปนตน ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอเรองการจดกจกรรมการเรยนรเชนประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคล

3.3 ดานการบงคบบญชา มแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขาย โดยเรยงตาม ล าดบ 3 ล าดบ คอ เรองมความรบผดชอบตองานทผดพลาด รองลงมาคอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนา และเรองมความกลาแสดงออก มการตดสนใจทเดดขาด ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองมความเสมอภาคในการปฏบตงาน

3.4 ดานการประสานงาน มแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขาย โดยเรยงตาม ล าดบ 3 ล าดบ คอ เรองมสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท รองลงมาคอ เรองมประสานการท างานกบผน าชมชน และเรองชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการตดตอขอความชวยเหลอดานงบประมาณจากหนวยงานอน ๆ

3.5 ดานการควบคม มแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขาย โดยเรยงตามล าดบ 3 ล าดบ คอ เรองมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตาม รองลงมาคอ เรองมสวนรวมในการจดท ารายงานการ นเทศตดตามและประเมนผล และเรองมการการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผล ตามล าดบ สวนขอทมรอยละนอยทสด คอ เรองการ

100

สวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ

4. ผลการสนทนากลมแนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดงน 4.1 ดานการวางแผน 4.1.1 ควรมการวเคราะหปญหาความตองการดานการศกษาของประชาชนและก าหนดประเดนส าคญของการบรหารการศกษา 4.1.2 ควรมการจดสรรงบประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนนงานจดการศกษา 4.1.3 ควรมการท าแผนบรหารการศกษาของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 4.1.4 ควรมการท าแผนปฏบตการประจ าปของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอรวมกบชมชน 4.2 ดานการจดองคกร 4.2.1 ควรมการการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขาวสาร เชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษา 4.2.2 ครควรมการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนรเชนประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากร 4.2.3 ควรมการจดกจกรรมการเรยนรหรอกจกรรมสงเสรมการอาน เชน รวมเปนพธกร วทยากร กรรมการตดสน กรรมการด าเนนงานตาง ๆ เปนตน 4.2.4 ควรมสวนรวมในการเปนสถานศกษาภาคเครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านกงาน กศน. ก าหนดเชนโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตร กศน. 4.2.5 ควรมการบรหารบคลากรใหมความรความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร 4.3. การบงคบบญชา 4.3.1 ควรมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ 4.3.2 ควรมการวางแผนการปฏบตงานลวงหนา โดยมการวางแผน 4.3.3 ผมอ านาจควรมความรบผดชอบตอการปฏบตงานทผดพลาดของผใตบงคบบญชา 4.3.4 ควรมการพดทกระตนใหสมาชกเกดความกระตอรอรนในการท างาน 4.3.5 ควรมมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง 4.3.6 ควรมการปฏบตตนเปนแบบอยางทดดานคณธรรมและจรยธรรม 4.4 การประสานงาน 4.4.1 ควรมประสานงานภายในศนยกบการจดการเรยนในชมชน 4.4.2 ควรมประชาสมพนธใหความรเกยวกบงานของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร

101

4.4.3 ควรมประสานงานการประชมกบผน าชมชน 4.4.4 ควรมใหค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน 4.4.5 ควรมการสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท 4.4.6 ควรมใหค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน 4.5 การควบคม 4.5.1 ควรมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน โครงการ กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 4.5.2 ควรมสวนรวมในการปฏบตการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ เชนการนเทศตดตามและประเมนผลการจดกจกรรมของกลมอาชพ 4.5.3 ควรมสวนรวมในการจดท ารายงานการนเทศตดตาม และประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง 4.5.4 ควรมในการเผยแพรผลการนเทศตดตาม และประเมนผลการด าเนนงาน ตามแผนงานโครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ อภปรายผลการวจย ผลจากการศกษา เรองการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร สามารถอภปรายผล ไดดงน 1. การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก ทงนเนองมาจากภาคเครอขายมสวนรวมในการวางแผน ก าหนดนโยบายในการบรหารจดการศกษาของโรงเรยน ซงสอดคลองกบงานวจยของวสนต ขอดศร (2547) ศกษา เรอง ความตองการมสวนรวมจดการศกษาขององคการบรหารสวนทองถน กลมโรงเรยนดอยเหนอ อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม พบวา เจาหนาทและสมาชกทเปนตวแทนประชาชนในองคการบรหารสวนทองถน มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการศกษา ในภาพรวมอยในระดบมากเชนกนเมอพจารณาการมสวนรวมของภาคเครอขาย 5 ดาน สามารถอภปรายผลเปนรายดานไดดงน 1.1 ดานการวางแผน การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ รองลงมา คอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนาและมความกลาในการตดสนใจและกลาแสดงความ

102

คดเหนเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมายและเรองมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง ตามล าดบ ทงนเนองมาจากภาระหนาทของผบรหารทจะตองก าหนดแผนการปฏบตงานหรอวถทางทจะปฏบตเอาไวเพอส าหรบเปนแนวทางของการท างานในอนาคต ไดมการวางแผนจดการศกษาใหสอดคลองกบสภาพปจจบน และตอบสนองตอชมชน ซงสอดคลองกบงานวจยของฐตฌาภรณ พงศจนทร (2553) ไดศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม พบวา ดานการวางแผนสวนใหญไดมสวนรวมวางแผนเพอก าหนดปญหาดานการศกษาของชมชนไดจดท าแผนใหสอดคลองกบสภาพปจจบนของชมชนในการพฒนาการศกษา อยในระดบมากเชนกน 1.2 ดานการจดองคกร การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวาการมสวนรวม อยในระดบมากทสดเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองการมสวนรวมในการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขาวสาร เชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษาการจดกจกรรมหองสมดเคลอนทเปนตน รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการสนบสนนหรอระดมงบประมาณและทรพยากรตาง ๆ ในการจดกจกรรมการเรยนร เชน บรจาคเงน สอวสดอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศ อาคารสถานท วทยากร แรงงาน แหลงเรยนร และเรองการมสวนรวมในการประสานงานการจดกจกรรมการเรยนรเชนประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคลหนวยงานในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทองถนมาเปนวทยากรเปนตน ตามล าดบ ทงนเนองมาจาก การจดระบบตาง ๆในองคการใหเหมาะสมเชนจดระบบโครงสรางของงานในองคการวาจะแบงงานกนอยางไรมกฝายอะไรบางหรอจดระบบการใชอ านาจ ซงสอดคลองกบงานวจยของ วสนต ขอดศร (2547) ไดศกษาความตองการมสวนรวมจดการศกษาขององคการบรหารสวนทองถนกลมโรงเรยนดอยเหนอ อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม พบวา เจาหนาทและสมาชกทเปนตวแทนของประชาชนในองคการบรหารสวนทองถนมสวนรวมจดการศกษาของโรงเรยนและรวมประชมจดล าดบความส าคญของปญหาโรงเรยนเพอเปนแนวทางในการวางแผนและด าเนนการตามภารกจทวางไว ใหทนการศกษาแกนกเรยนทยากจนสรางแหลงเรยนรในชมชนและในโรงเรยนใหนกเรยนรวมประสานงานระหวางโรงเรยนกบหนวยงานอนจดหาวสดอปกรณและสอจากแหลงภายนอกใหกบโรงเรยนร วมชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยนรวมเปนคณะท างานประเมนมาตรฐานของโรงเรยน อยในระดบมากเชนกน 1.3 ดานการบงคบบญชา การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยใน ระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ คอ เรองมวสยทศนทดและกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ รองลงมาคอ เรองมการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนาและมความกลาในการตดสนใจและกลาแสดงความคดเหนเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย และเรองมการใชมตเสยงสวนมากในการบรหารงานของศนย กศน.อ าเภอทามวง ตามล าดบ ทงน

103

เนองมาจากการด าเนนงานตางๆทเกยวกบบคลากรนบตงแตการจดหาบคคลทมความรความสามารถและทกษะทเหมาะสมกบงานเขามาท างานการพฒนาบคลากรในระบบเพอเพมสมรรถภาพการท างานใหสงขนการดแลควบคมนเทศงานการจายคาตอบแทนรวมไปถงการพจารณาใหบคลากรออกจากระบบงานดวยการด าเนนงานตางๆท เกยวกบบคลากรนบต งแตการจดหาบคคลทมความรความสามารถและทกษะทเหมาะสมกบงานเขามาท างานการพฒนาบคลากรในระบบเพอเพมสมรรถภาพการท างานใหสงขนการดแลควบคมนเทศงานการจายคาตอบแทนรวมไปถงการพจารณาใหบคลากรออกจากระบบงานดวย ซงสอดคลองกบงานวจยของ ดนเนลสน (Donneison, 2005, p. 67) ไดท าการศกษาพฒนาเครอขายทางสงคมและวเคราะหการสรางศกยภาพของเครอขายสงคมในอรโซนาและเมกซโก ผลวจยพบวา จดแขงของเครอขายทางสงคมจะเนนศกยภาพของเครอขาย โดยประกอบดวยการยกระดบการมสวนรวมของคนในสงคม การปรบปรงการบรหารงานและหนาทความรบผดชอบ นอกจากนยงเนนดานความเจรญเตบโตขององคกรดวย อยในระดบมากเชนกน 1.4 ดานการประสานงาน การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการเปนคณะท างานนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง รองลงมาคอ เรองการสอดสองการปฏบตงานดานการศกษา ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ คอ เรองใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการท างาน รองลงมาคอ เรองตามล าดบสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท และเรองประชาสมพนธใหความรเกยวกบงานของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ทงนเนองมาจาก องคกรไดรบการประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆ กบชมชนในพนทในการเขารวมกจกรรมการเรยนการสอนของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ซงสอดคลองกบงานวจยของ พชรนทร จแวน (2548) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานบอหลวง อ าเภอฮอด จงหวดเชยงใหม พบวา ชมชนมสวนรวมแสดงความคดเหนในการเสนอขอมลสภาพปจจบนของโรงเรยนวางแผนสงเสรมการจดกจกรรมพจารณาความเหมาะสมของแผนกอนลงมอปฏบตชมชนมสวนรวมประสานงานในการพฒนาโรงเรยนชมชนมสวนรวมในชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยนระดมทนตาง ๆ เพอเปนคาใชจายในการพฒนาการศกษาของโรงเรยนและชมชนมสวนรวมแนะน าใหนกเรยนไปศกษาตอ อยในระดบมากเชนกน 1.5 ดานการควบคม การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การมสวนรวมอยในระดบมากทสด คอ เรองการมสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ รองลงมาคอ เรองการมสวนรวมในการเปนผประสานงานหรอผเตรยมการรบการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการ กจกรรม เชน เปนผใหขอมลตอบค าถามการเปนผน าชมกจกรรมการเปนผสาธตการท ากจกรรม เปนตน ตามล าดบ ส าหรบขอทมสวนรวมอยในระดบมากเรยงตามล าดบคาเฉลย 3 ล าดบ

104

คอเรองการมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน โครงการกจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง รองลงมา คอ เรองการมสวนรวมในการเผยแพรผลการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ และเรองการมสวนรวมในการรบทราบและพจารณาใหความเหนชอบรายงานการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ/กจกรรมของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง ตามล าดบ ทงนเนองมาจากผบงคบบญชาตองก ากบการท างานของผใตบงคบบญชาเพอใหงานตาง ๆ เปนไปตามแผนงานทวางไว ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชเดช เฟองฟ (2549) ไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานแมแฮเหนออ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม พบวา ชมชนมสวนรวมในการสอดสองดแลใหคณะครและนกการภารโรงไดปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพ ชมชนมสวนรวมชวยเหลอดานแรงงานในการพฒนาโรงเรยนคอปองกนแกไขปญหาดานยาเสพตดภายในโรงเรยนและปลกฝงใหนกเรยนเปนผทมระเบยบวนยคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงคตามทโรงเรยนก าหนด อยในระดบมากเชนกน

2. แนวทางการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงจงหวดกาญจนบร อภปรายผลการวจย ดงน

2.1 ดานการวางแผน มการส ารวจความตองการของประชาชนในเรองขอมลผไมรหนงสอและควรมการวเคราะหปญหาความตองการดานการศกษาของประชาชนและก าหนดประเดนส าคญของการบรหารการศกษา ทงนเพราะมการก าหนดแนวทาง ในการท างาน การแบงหนาทรบผดชอบดานการศกษาในชมชน หาวธการด าเนนงานทางการ ศกษา ก าหนดปญหาดานการศกษาชมชน วเคราะหปญหาของชมชนในการพฒนา วเคราะห ความตองการดานการเรยนการสอนของศนย การเรยนชมชน สนบสนนวสดอปกรณทใช ในการ วางแผน หาขอมลเพอใช ประกอบการวางแผน จดท าหลกสตรระหวางทองถนกบสถานศกษา และการให ขอเสนอแนะในการท างานครงตอไป ซงสอดคลองกบทฤษฎของคนทซ และดอนเนลล (Koontz & Donnell, 2001, p. 51) ทกลาววา การวางแผน เปนสงส าคญทตอง ประกอบดวย การก าหนดเปาหมาย และวตถประสงคขององคการ และการปฏบตเพอบรรลผล

2.2 ดานการจดองคกร การจดระบบความสมพนธระหวางสวนงานตาง ๆ และบคคลในองคการ โดยก าหนดภารกจ อ านาจหนาทและความรบผดชอบใหชดแจง เพอใหการด าเนนงานตามภารกจขององคการบรรลวตถประสงคและเปาหมายอยางมประสทธภาพ ทงน เพราะการจดองคการกเพอใหโครงสรางของกลมคน และกลมต าแหนงงานตาง ๆ ทจะไปรองรบกบแผนงานทก าหนดไว และเปนโครงสรางทจดขน เพอประสานใหทกฝายเขาใจไดด ชวยลดความซ าซอน ผบรหารจงจ าเปนตองจดองคการใหมลกษณะทสมดล เพอประโยชนขององคการ ซงสอดคลองกบทฤษฎของประกอบดวย ฟาโยล (Fayol, 1997, p. 57) ใหความเหนวา การจดองคการ เปนภาระหนาททผบรหารจ าตองจดใหมโครงสรางของงานตาง ๆ และอ านาจหนาททงนเพอใหเครองจกรสงของและตวคนอยในสวนประกอบทเหมาะสมในอนทจะชวยใหงานขององคกรบรรลผลส าเรจได

105

2.3 ดานการบงคบบญชา มการบรหารงานโดยวางแผนงาน กศน.อ าเภอลวงหนาและควรมวสยทศนทด และกวางไกลเกยวกบงาน กศน.อ าเภอ และงานอน ๆ ทงนเพราะการบงคบบญชาเปนอ านาจและหนาททผทจะเปนผบงคบบญชามอ านาจอยตามทกฎหมายไดมอบมาให มทงคณและโทษตอผทอยใตบงคบบญชามกฎหมายรองรบอยางชดเจน ผบงคบจงตองมหลกการในการบงคบบญชาหรอหลกในการปกครอง สวนใครจะยดอะไรเปนหลกนน ยอมเปนหลกทดเปนไปในเชงบวกไมเชนนนบรรดาผปกครองหรอผบงคบบญชาคงไมเจรญเปนใหญเปนโตมความกาวหนา เวนเสยแตสวนนอยทหลงผดเหลงอ านาจ หรอใชอ านาจไปในทางทผดเปนเหตใหความเจรญกาวหนาของตนเองตองดบวบลงในเวลาอนไมสมควร ซงสอดคลองกบทฤษฎของกลลคและเออรวค (Gulick & Urwick, 1937, p. 135) ใหความเหนวา การบงคบบญชา ตองมการด าเนนงานตาง ๆ ทเกยวกบบคลากรนบ ตงแตการจดหาบคคลทมความรความสามารถและทกษะทเหมาะสมกบงานเขามาท างานการพฒนาบคลากรในระบบเพอเพมสมรรถภาพการท างานใหสงขนการดแลควบคมนเทศงานการจายคาตอบแทนรวมไปถงการพจารณาใหบคลากรออกจากระบบงานดวย 2.4 ดานการประสานงาน ชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน และควรมประสานงานการประชมกบผน าชมชน ทงนเพราะจดใหผประสานงานท า หนาทแทนผบรหาร ประสานงานภายในศนย กบการเรยนชมชน ประชาสมพนธ ใหความร เกยวกบงานของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ตดตอขอความ ชวยเหลอหนวยงานอน ดานงบประมาณ ประสานงานการประชมกบผน าชมชน สอดสองการปฏบตงานดานการศกษาให ค าปรกษาเพอลดความขดแยงระหวางหนวยงาน และให ค าแนะน า ทเปนประโยชน ตอการท างานซงสอดคลองกบทฤษฎของ ฐตฌาภรณ พงศจนทร (2552) ใหความเหนวา การประสานงาน สวนใหญ ไดมสวนรวมชวยเหลอประสานงานระหวางหนวยงานกบชมชน สนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางหนวยงานกบชมชนสนบสนนกจกรรมเพอสราง ความรวมมอระหวางครศนยการ เรยนชมชนกบชมชนในพนทแตเกนครงทไมไดจดให มผประสานงานท าหนาทแทนผ บรหาร และ ณฐวฒ หลวงธจา ( 2549) ใหความเหนวา ชมชนสวนใหญ ไมมสวนรวมในการประสานกบ องคกรอนนอกจากทองถน เพอใหการสนบสนนการเรยน การสอนจดหาวสด อปกรณการ เรยนร ขาดการประสานงานระหวางชมชนกบครและหนวยงานอน

2.5 ดานการควบคม มการการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผล และควรมสวนรวมในการวางแผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผนงาน โครงการ กจกรรมและก าหนดแนวทางจดท าเครองมอนเทศของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวงทงนเพราะกระบวนการวดและแกไขการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาและ เปนเครองมอส าคญในการก าหนดแผน และการประเมนแผนเพอใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว ซงสอดคลองกบทฤษฎของ คนทซ และดอนเนลล (Koontz & Donnell, 2001, p. 51) ใหความเหนวา การควบคม เปนการตดตาม และประเมนผลเพอเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบแผนทไดก าหนดไววามความเบยงเบนไปจากความคาดหวงมากนอยเพยงใด

106

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจย การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ดงน 1. ขอเสนอแนะจากผลการวจยได ดงน 1.1 ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยควรมการจดการศกษาใหตรงตามความตองการของประชาชนในชมชน 1.2 ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยควรจดกจกรรมการเรยนร เชน ประสานความรวมมอระหวางสถานศกษากบบคคล 1.3 ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยควรสนบสนนกจกรรมเพอสรางความรวมมอระหวางครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท 1.4 ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยควรมสวนรวมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนวทางในการบรหารการด าเนนงานดานตาง ๆ

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 ควรศกษาเรองการมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการจดการศกษาดานวชาการของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 2.2. ควรศกษาเรองการมสวนรวมการบรหารงานวชาการทมประสทธผล ของศนยการ ศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 2.3. ควรศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวมของภาคเครอขาย ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

107

เอกสารอางอง

กรมการศกษานอกโรงเรยน. (2544). การศกษาตามอธยาศยแนวความคดและประสบการณ. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

กระทรวงศกษาธการ. (2542). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2554. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

. (2546). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542. กรงเทพฯ: องคการรบสง สนคาและพสดภณฑ. . (2553). พระราชบญญตสงเสรมการศกษาระบบและการศกษาตามอธยาศย

พ.ศ. 2551. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. โกวทย พวงงาม. (2546). การปกครองทองถนไทย. กรงเทพฯ: วญญชน. คมกฤช จนทรขจร. (2552). การจดการศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต. รวมบทความการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยป 2552. กรงเทพฯ: หนวย ศกษานเทศกส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. จรวยพร ธรณนทร. (2550). เอกสารการประชม ชดท 2 แนวโนมการศกษานอกระบบและ การศกษาตามอธยาศยยคใหม. กรงเทพฯ: ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ การศกษาตามอธยาศย. จรส อตวทยาภรณ. (2553). หลกการและทฤษฎทางการบรหาร (พมพครงท 3). สงขลา: สาขาวชา การบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ. จอมพงศ มงคลวนช. (2554). การศกษาสการพฒนาทยงยน: การบรหารองคการและบคลากร

ทางการศกษา. กรงเทพฯ: สถาบนเทคโนโลยสยาม. จนทราน สงวนนาม. (2551). ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา (พมพครงท 2).

กรงเทพฯ: บคพอยท. จราภรณ ศรค า. (2548). การมสวนรวมของผปกครองในการพฒนาการจดการศกษากอนของ

โรงเรยนวชรวทยระดบประถมศกษาจงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระศกษา ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชยยศ อมสวรรณ. (2544). การศกษาตามอธยาศย. กรงเทพฯ: ศนยการศกษาตามอธยาศย. ชยยศ อมสวรรณ, วศนศลตระกล, และอมรา ปฐภญโญบรณ. (2544). การศกษาตามอธยาศย:

จากแนวคดการเรยนรตลอดชวตสแนวปฏบต. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมการศกษาตามอธยาศยกรมการศกษานอกโรงเรยน.

ชชาต พวงสมจตร. (2546) ประมวลสาระชดวชา ประสบการณวชาชพประกาศนยบตร บณฑต ทางการบรหารการศกษา. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ชเดช เฟองฟ. (2549). การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานแมแฮเหนอ อ าเภอแมแจมจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

108

ฐตฌาภรณ พงศจนทร. (2552). การมสวนรวมของภาคเครอขายในการพฒนาการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอาเภอพราวจงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑตบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ณฐวฒ หลวงธจา. (2549). การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานโปงแดง อ าเภอทงหวชางจงหวดล าพน. การคนควาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธนดา สงหพนธ. (2555). การบรหารจดการเชงปฏรป: ทฤษฎวจยและปฏบตทางการศกษา. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ.

นรนทรชย พฒนาพงศา. (2547). การมสวนรวมหลกการพนฐานเทคนคและกรณตวอยาง. เชยงใหม: คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ปรชญา เวสารชช. (2545). ชดฝกอบรมผน าชมชน: ประมวลสาระ. กรงเทพฯ: ส านกงานปฏรป การศกษา.

ประพฒน กงวานพณชย. (2550). สภาพและปญหาการมสวนรวมในการจดการศกษาของ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานอ าเภอบอทอง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา ชลบร เขต 2. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษามหาวทยาลยบรพา.

พชรนทร จแวน. (2549). การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของโรงเรยนบานบอหลวง อ าเภอฮอดจงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหาร การศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ไพรช อรรถกามานนท, และมทนาโชคสมควรวฒนกร. (2545). ชดฝกอบรมผบรหาร: ประมวล สาระ. กรงเทพฯ: ส านกงานปฏรปการศกษา.

เมตต เมตตการณจต. (2553). การบรหารจดการศกษาแบบมสวนรวม: ประชาชนองคกรปกครอง สวนทองถนและราชการ (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: บคพอยท.

ลดาวลย มชะศร. (2550). การมสวนรวมการบรหารการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษา ขนพนฐานโรงเรยนในอ าเภอเมอง สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1. รายงานการศกษาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษามหาวทยาลยขอนแกน.

วสนต ขอดศร. (2547). ความตองการมสวนรวมจดการศกษาขององคการบรหารสวนทองถน กลมโรงเรยนดอยเหนอ อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

วรยะ สเสงยม. (2549). การบรหารหลกสตรสถานศกษาขนพนฐานในโรงเรยน สงกดสงฆมณฑล ราชบร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

สมยศ นาวการ. (2545). การบรหารแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: บรรณกจ.

109

. (2550). การบรหาร: การบรหารโดยวตถประสงค (MBO) การตดสนใจของผบรหาร การบรหารแบบมสวนรวม: QC. กรงเทพฯ: บรรณกจ 1991.

ส านกงานปฏรปการศกษา. (2545). ชดฝกอบรมผน าชมชน.กรงเทพฯ: แอลทเพรส. . (2547). แนวทางการบรหารและการจดการศกษาในเขตพนทการศกษาและสถานศกษา.

กรงเทพฯ: พมพด. ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2551ก). กาวยางตอไปของกศน.

กรงเทพฯ: ชมพรพรนทแอนดดไซน. . (2551ข). แนวทางการดาเนนการจดการศกษานอกโรงเรยน. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย.

. (2551ค). หลกสตรการศกษานอกระบบ: ระดบการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพฯ: ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ.

ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. (2546). แผนยทธศาสตรปฏรปการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยเพอการเรยนรตลอดชวต. กรงเทพฯ: รงสการพมพ.

. (2550ก). ทศทางการจดการศกษา กศน.ยคใหม. นครสวรรค: รมปงการพมพ. . (2550ข). ยทธศาสตรและจดเนนการดาเนนงาน. กรงเทพฯ: รงสการพมพ. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง.

กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค สเพชร สขเกษม. (2550). ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตอการมสวนรวม

ในการจดการศกษาของสถานศกษาอ าเภอเขาสวนกวาง ส านกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 4. การศกษาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน.

สมาล สงขศร. (2545). รายงานการจดการศกษานอกระบบเพอการศกษาตลอดชวตตามแนว พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: พมพดการพมพ.

สมาล สงขศร, และคณะ. (2553). รายงานการวจยเพอพฒนารปแบบ/แนวทางการจดการศกษา เพอเพมโอกาสทางการศกษาใหกบประชากรกลม อาย 15-59 ปทอยนอกระบบโรงเรยน. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

สรตน กอนนาค. (2554). แนวทางสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดชยนาท. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค.

หนวยศกษานเทศกส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2551). คมภร กศน. กรงเทพฯ: เอน.เอ.รตนะเทรดดง.

อคน รพพฒน. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษาโรงเรยนเทศบาลสบบงต าบลสบบง อ าเภอภซาง จงหวดพะเยา. การศกษาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยพะเยา.

110

อมรพรรณ ประจนตวนชย. (2550). ปจจยดานสภาพแวดลอมในการท างานและปจจยสวนบคคลท

สงผลตอการมสวนรวมในการประกนคณภาพการศกษาของบคลากรในมหาวทยาลยธรรมศาสตร. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถตทางการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อญชล ธรรมะวธกล. (2551). หลกการ ของการจดการศกษานอกระบบและปรชญาการศกษาท เกยวกบการศกษานอกระบบ. กรงเทพฯ: ส านกงานปฏรปการศกษา.

อาชญญา รตนอบล. (2542). เงอนไขการเรยนรของผใหญและแนวทางการสอนผใหญ. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

อดม เชยกวงศ. (2544). แนวทางการบรหารและการจดการ: การศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย. กรงเทพฯ: บรรณกจ.

Arnstein, S. R. (1995). Ladder of participation. Journal of American Institute of Planners, 35.

Biegel, D. E., etal. (1994). Strengthening social Networks : Intervention strategies for mental health case managers. Health & Social Work, 19(3), 2, 8.

Brent, C. H., & Geoffrey, N. (1996). Social networks, social support, personal empowerment, and the adaptation of psychiatric consumers/survivors: Path analytic models. Social Science & Medicine, 43(12), 1743-54.

Coombs, P. (1985). The world crisis in education: The view from the eighties. Oxford: Oxford University Press.

Donnelson, A. J. (2005). Social networks poverty and development: an analysis of capacity building in arizona and new mexicocolonias: Arizone: The University of Arizona.

Evan, D. R. (1981). The planning of nonformal education. Paris: UNESCO International Institute for Educational Planning.

Gulick, L., & Urwick, L. (1937). Papers on the sciences of administration. New York: Institute of Public Administration, Columbia University.

Fayol, H. (1949). General and industrial management.London: Sir Isaac Pitman & Sons. Kamel, L. (1991). Management imperatives in nonformal education. University of

Pretoria (South Africa). Karodia, Y. M. (1993). Management imperatives in nonformal education. Retrieved

July 13, 2008, from request.umi.com Kleinen, E. C. (1992). The integration of strategies for non-formaileducation and

development in third world communities. Retrieved July 13, 2014 Peregoy, R., & Kroder, S. (2000). Developing strategies for networked. Education,

28(1).

111

Shrestha, M., etal. (2008). Knowledge networking: A dilemma in building social capital through nonformal education. Adult Education Quarterly. 58(2), 129-150.

Visser, S., & Mirabile, R. (2008) Attitudes in the socialcontext. The impact of social network composition on individual-level attitude stregth, 87(6), 779-95. Retrieved August 22, 2008.

Wang, I. (1981). Management of rural in Korea: The saemau lundong. Seoul: National University.

Zdenek, R. (1998). Leadership Is not enough: The importance of organization capacity and social networks in community development. California: University of Southern California.

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ภาคผนวก ข

หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลวจย

ภาคผนวก ค

รายนามผทรงคณวฒเขารวมสนทนากลม

ภาคผนวก ง

ภาพประกอบการสนทนากลม

ภาคผนวก จ

แบบสอบถามเพอการวจย

แบบสอบถามเพอการวจย เรองการมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ………………………………………………………………

ค าชแจง 1. แบบสอบถามฉบบนส าหรบภาคเครอขายในอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 2. แบบสอบถามนจดท าขนโดยมงตถประส คเพอศกษาการมสงนรงมขอ ภาคเครอขายใน

การบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 3. ขอคงามกรณาตอขอมลทตอบในแบบสอบถามทกขอตามคงามคดเหนขอ ทานตามสภาพ

คงามเปนจร ค าตอบขอ ทานจะไมมผลกระทบใด ๆ กบ านขอ ทาน แตผลทไดจากการงจยคร นจะเปนประโยชนอยา ย ตอการบรหารการมสงนรงมขอ ภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร

4. แบบสอบถามฉบบนม 3 ตอนคอ ตอนท 1 ขอมลทงไปเกยงกบสถานภาพสงนตงขอ ผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ขอมลเกยงกบการมสงนรงมขอ ภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร ตอนท 3 ขอมลเกยงกบแนงทา การมสงนรงมขอ ภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร แบบปลายเปด แบบไมมโคร สรา จ านงน 5 ขอ ประกอบดงย การงา แผน การจดอ คกร การบ คบบญชา การประสาน าน และการคงบคม

ผงจยหง เปนอยา ย งาจะไดรบคงามอนเคราะหจากทาน จ ขอขอบคณมาในโอกาสนดงย

นา สางงจตราภรณ โตแกง นกศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขางชาการบรหารการศกษา

มหางทยาลยราชภฏกาญจนบร

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจ โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความใหตรงกบความเปนจรงเกยวกบตวทาน ขอท สถานภาพสวนตว ส าหรบผวจย

1 เพศ ( ) 1. ชาย ( ) 2. หญ

1

2 อาย ( ) 1. นอยกงา 31 ป ( ) 4. 51-60 ป

( ) 2. 31-40 ป ( ) 5. 61 ปขนไป ( ) 3. 41-50 ป

2

3 งฒการศกษา ( ) 1. ประถมศกษาหรอเทยบเทา ( ) 6. ปรญญาตร ( ) 2. มธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา ( ) 7. ประกาศนยบตรบณฑต ( ) 3. มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา ( ) 8. ปรญญาโท ( ) 4. ปงช.หรอเทยบเทา ( ) 9. อน ๆ (ระบ).............. ( ) 5. ปงส./อนปรญญาหรอเทยบเทา

3

4 อาชพ ( ) 1. รบจา ( ) 5. รบราชการ/รฐงสาหกจ ( ) 2. คาขาย/ประกอบธรกจสงนตง ( ) 6. ขาราชการการเมอ ( ) 3. เกษตรกรรม ( ) 7. ขาราชการบ านาญ ( ) 4. ลกจา ประจ า ( ) 8. อน ๆ (ระบ)......................

4

5 ทานเปนภาคเครอขาย/ตงแทนภาคเครอขายทมาจาก ( ) 1. ครศนยการเรยนชมชน ( ) 6. ศาสนสถาน ( ) 2. บคคล/ภมปญญาทอ ถน ( ) 7. โร เรยน ( ) 3. อ คกรชมชน ( ) 8. สาธารณสข/โร พยาบาล/ ( ) 4. อ คกรปกครอ สงนทอ ถน สถานอนามย ( ) 5. หนงย าน/อ คกรเอกชน

5

ตอนท 2 การมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศยอ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ค าชแจง โปรดเขยนเครอ หมายล ในชอ ทตร กบการมสงนรงมขอ ทานมากทสดโดย ก าหนดระดบการมสงนรงมด น ระดบ 5 หมายถ มสงนรงมมากทสดไดแกมสงนรงมท า รงมคดและรงมตดสนใจ ระดบ 4 หมายถ มสงนรงมมากไดแกมสงนรงมคดและรงมตดสนใจ ระดบ 3 หมายถ มสงนรงมปานกลา ไดแกการมสงนรงมท า ระดบ 2 หมายถ มสงนรงมนอยไดแกมสงนรงมรบร ระดบ 1 หมายถ มสงนรงมนอยทสดไดแกมสงนรงมนอยทสด

การมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการบรหารการศกษา

ระดบการมสวนรวม ส าหรบ ผวจย มากทสด

(5) มาก (4)

ปานกลาง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

ดานการวางแผน 1. การมสงนรงมในการส ารงจขอมลสภาพปญหา

คงามตอ การดานการศกษาขอ ประชาชนเชนการส ารงจขอมลประชากรงยแร านขอมลผไมรหน สอเปนตน

A1

2. การมสงนรงมในการคดงเคราะหปญหาคงามตอ การดานการศกษาขอ ประชาชนและก าหนดประเดนส าคญขอ การบรหารการศกษา

A2

3. การมสงนรงมในการก าหนดงสยทศนภารกจเปาหมายและสภาพคงามส าเรจขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศยอ าเภอทามง

A3

4. การมสงนรงมในการก าหนดงธการด าเนน านใหบรรลเปาหมายและเปนรปธรรม

A4

5. การมสงนรงมในการมอบหมายหนาทคงามรบผดชอบขอ บคลากรและผเกยงขอ

A5

6. การมสงนรงมในการจดสรร บประมาณและทรพยากรทใชในการด าเนน านจดการศกษา

A6

7. การมสงนรงมในการพจารณาใหคงามเหนชอบแผนบรหารการศกษาขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

A7



(5) มาก (4)


นอย (2)


8. การมสงนรงมในการพจารณาใหคงามเหนชอบแผนปฏบตการประจ าปขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

A8 9. การมสงนรงมในการรบทราบแผนบรหาร

การศกษาขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

A9 10. การมสงนรงมในการรบทราบแผนปฏบตการ

ประจ าปขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

A10 การจดองคกร

11. การมสงนรงมในการประชาสมพนธการจดกจกรรมการเรยนรใหขอมลขางสารเชนประชาสมพนธการรบสมครนกศกษาการจดกจกรรมหอ สมดเคลอนทเปนตน

B1 12. การมสงนรงมในการประสาน านการจด

กจกรรมการเรยนรเชนประสานคงามรงมมอระหงา สถานศกษากบบคคลหนงย านในชมชนในการจดหาสถานทเพอจดกจกรรมการเรยนรในชมชนจดหาภมปญญาทอ ถนมาเปนงทยากรเปนตน

B2

13. การมสงนรงมในการสนบสนนหรอระดม บประมาณและทรพยากรตา ๆ ในการจดกจกรรมการเรยนรเชนบรจาคเ นสองสดอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศอาคารสถานทงทยากรแร านแหล เรยนร

B3 14. การมสงนรงมในการบรหารบคลากรใหมคงามร

คงามสามารถในการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารหลกสตร

B4 15. การมสงนรงมในการรบรขางสารขอมลการจด

กจกรรมการเรยนรเชนรงมเปนเกยรตในการปฐมนเทศนกศกษารงมพธเปดการฝกอบรม ตา ๆ รบทราบขางการรบสมครเรยน เปนตน

B5



(5) มาก (4)


นอย (2)


16. การมสงนรงมในการจดกจกรรมการเรยนรหรอกจกรรมส เสรมการอานเชนรงมเปนพธกรงทยากรกรรมการตดสนกรรมการด าเนน าน ตา ๆ เปนตน

B6 17. การมสงนรงมในการประเมนผลผเรยนและ

ครผสอนเชนประเมนคณลกษณะพ ประส คขอ นกศกษาประเมนผลการปฏบต านขอ ครผสอน เปนตน

B7 18. การมสงนรงมในการเปนสถานศกษาภาค

เครอขายโดยใชหลกสตรการศกษาขนพนฐานทส านก าน กศน. ก าหนดเชน โร เรยนในส กดส านก านเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาจดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตรกศน.เปนตน

B8 การบงคบบญชา

19. มงสยทศนทดและกงา ไกลเกยงกบ าน กศน.อ าเภอ และ านอน ๆ

C1

20. มคงามคดสรา สรรคและมคงามเชอมนในตงเอ ส C2 21. มการบรหาร านโดยงา แผน าน กศน.อ าเภอ

ลง หนา

C3 22. มคงามกลาในการตดสนใจและกลาแสด คงาม

คดเหนเกยงกบ าน กศน.อ าเภอ และ านอน ๆ ทไดรบมอบหมาย

C4 23. มคงามรบผดชอบตอการปฏบต านทผดพลาด

ขอ ผใตบ คบบญชา

C5 24. มการใชค าพดเพอกระตนใหสมาชกเกดคงาม

กระตอรอรนในการท า าน

C6 25. มการใชมตเสย สงนมากในการบรหาร านขอ

ศนย กศน.อ าเภอทามง

C7 26. มเหตผลและรบคงามเปนจร ไดเกยงกบ าน

กศน.อ าเภอ และ านอน ๆ

C8 27. ปฏบตตนเปนแบบอยา ทดดานคณธรรมและ

จรยธรรม

C9



(5) มาก (4)


นอย (2)


28. มคงามซอสตยสจรตในบทบาทหนาทขอ ผบรหาร าน กศน.อ าเภอ

C10

29. มการสรา ขงญและก าล ใจในการท า านใหผใตบ คบบญชาอยา เหมาะสม

C11

30. มคงามพรอมทา ดานเศรษฐกจสงนตง C12 การประสานงาน

31. ประสาน านภายในศนยกบการจดการเรยนในชมชน

D1

32. ชงยเหลอประสาน านระหงา หนงย าน กบชมชน

D2

33. ประชาสมพนธใหคงามรเกยงกบ านขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร

D3 34. รบทราบถ คงามตอ การทา การศกษาชมชน D4 35. ตดตอขอคงามชงยเหลอดาน บประมาณจาก

หนงย านอน

D5 36. ประสาน านการประชมกบผน าชมชน D6 37. สอดสอ การปฏบต านดานการศกษา D7 38. ใหค าปรกษาเพอลดคงามขดแย ระหงา

หนงย าน

D8 39. ใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการท า าน D9 40. สนบสนนกจกรรมเพอสรา คงามรงมมอระหงา

ครศนยการเรยนชมชนกบชมชนพนท

D10 41. การมสงนรงมในการเปนคณะท า านนเทศตดตาม

และประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การ/กจกรรมขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

D11 การควบคม

42. การมสงนรงมในการงา แผนการนเทศตดตามและประเมนผลตามแผน าน/โคร การ/กจกรรมและก าหนดแนงทา จดท าเครอ มอนเทศขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

E1



(5) มาก (4)


นอย (2)


43. การมสงนรงมในการปฏบตการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การ/กจกรรมขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอเชนการนเทศตดตามและประเมนผลการจดกจกรรมขอ กลมอาชพเปนตน

E2 44. การมสงนรงมในการเปนผประสาน านหรอ

ผเตรยมการรบการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การ/ กจกรรมเชนเปนผใหขอมลตอบค าถามการเปนผน าชมกจกรรมการเปนผสาธตการท ากจกรรมเปนตน

E3 45. การมสงนรงมในการจดท าราย านการนเทศ

ตดตามและประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การ/กจกรรมขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ ทามง

E4 46. การมสงนรงมในการรบทราบและพจารณาให

คงามเหนชอบราย านการนเทศตดตามและประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การกจกรรมขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง

E5 47. การมสงนรงมในการเผยแพรผลการนเทศตดตาม

และประเมนผลการด าเนน านตามแผน าน/โคร การ/กจกรรมขอ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

E6

48. การมสงนรงมในการน าผลการนเทศตดตามและประเมนไปใชเปนแนงทา ในการบรหารการด าเนน านดานตา ๆขอ ศนยการศกษานอก ระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอ

E7

ตอนท 3 แนงทา การมสงนรงมขอ ภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร ค าชแจง โปรดเสนอแนงทา ในการมสงนรงมขอ ภาคเครอขายในการบรหารการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย แนวทางการมสวนรวมการวางแผน

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. แนวทางการมสวนรวมการจดองคกร

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. แนวทางการมสวนรวมการบงคบบญชา

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. แนวทางการมสวนรวมการประสานงาน

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

แนวทางการมสวนรวมการควบคม

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพเครองมอ 1. ชอ-นามสกล นายงรช รตนพนธ ต าแหน ปจจบน ผอ านงยการโร เรยนงสทธร ษ งฒการศกษา ครศาสตรมหาบณฑต (ค.ม.) สาขา งชา บรหารการศกษา สถาบน จฬาล กรณมหางทยาลย สถานทท า าน โร เรยนงสทธร ษ อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 2. ชอ-นามสกล นายประพฒน ใจชาญสขกจ ต าแหน ปจจบน ผอ านงยการโร เรยนงดบานยา งฒการศกษา ครศาสตรมหาบณฑต (ค.ม.) สาขา งชา การบรหารการศกษา สถาบน มหางทยาลยราชภฏกาญจนบร สถานทท า าน โร เรยนงดบานยา อ.เมอ กาญจนบร จ หงดกาญจนบร 3. ชอ-นามสกล นา งาสนา หล สมบญ ต าแหน ปจจบน รอ ผอ านงยการโร เรยนอนบาลงดไชยชมพลชนะส คราม งฒการศกษา ครศาสตรมหาบณฑต (ค.ม.) สาขา งชา การบรหารการศกษา สถาบน มหางทยาลยราชภฏกาญจนบร สถานทท า าน โร เรยนอนบาลงดไชยชมพลชนะส คราม อ.เมอ กาญจนบร จ หงดกาญจนบร

รายนามผทรงคณวฒเขารวมสนทนากลม

1. นายกตตเมศร งโรภาสเรอ ต าแหน ปลดอ คการบรหารสงนต าบลท ทอ ต าบลท ทอ อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 2. นา เกศร ทศนครอ สนธ ต าแหน นกงชาการส เสรมการเกษตรช านาญการ ต าบลทามง อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 3. นายเกษม คนเคย ต าแหน ผอ านงยการโร เรยนงดกรา ทอ ราษฎรบรณะ ต าบลท ทอ อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 4. นายพรพนธ งระสนทร ต าแหน ก านนต าบลท ทอ ต าบลท ทอ อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร

. 5. นายสายญ นา แยม ต าแหน ผใหญบาน หม 2 บานหงยนาคราช ต าบลท ทอ อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 6. นา สางชยะงด อนสมภกษร ต าแหน ศกษานเทศก ส านก าน กศน.จ หงดกาญจนบร ต าบลทามง อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร 7. นา สางอมพร สรพรหม ต าแหน คร กศน.ต าบลทามง ต าบลทามง อ าเภอทามง จ หงดกาญจนบร

ภาคผนวก

141

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล วน เดอน ปเกด สถานทเกด ทอย ต าแหนงหนาทการงาน ประวตการศกษา

พ.ศ. 2534 พ.ศ. 2537 พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2544 พ.ศ. 2546 พ.ศ. 2558

นางสาววจตราภรณ โตแกว วนท 11 กมภาพนธ พทธศกราช 2522 อ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร บานเลขท 30/20 หม 1 ต าบลทาลอ อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร 71110 โทร. 081-3781015 คร กศน.ต าบล ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อ าเภอทามวง ต าบลทาลอ อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ประถมศกษาปท 6 โรงเรยนวดไชยชมพลชนะสงคราม จงหวดกาญจนบร มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนกาญจนานเคราะห จงหวดกาญจนบร มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนกาญจนานเคราะห จงหวดกาญจนบร ศลปศาสตรบณฑต (ศศ.บ.) วชาเอกนเทศศาสตร สถาบนราชภฏกาญจนบร ประกาศนยบตรวชาชพคร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ครศาสตรมหาบณฑต (ค.ม.) สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

participation of network party in ...ethesis.kru.ac.th/files/v59_98/wichittraphon...

Documents