ความรเบองตนเกยวกบการประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถน

1. ความหมายของผลตภณฑจากวสดทองถนผลตภณฑ หมายถง สงทมนษยคนควา ออกแบบ ประดษฐขน เพอ

ชวยอำานวยความสะดวกสบายในการดำารงชวต วสดทองถน หมายถง วสดทมอยในทองถน ซงสามารถนำามาผลต

หรอประดษฐเปนสงของตาง ๆ ทนำาไปใชประโยชนได (นตยา เวยสวรรณ และเพญพกตร ลมสมพนธ. 2541 : 1)

ในดานทเกยวกบชวตประจำาวนของมนษย คอชนในทองถนสวนใหญไดใชสอยผลตภณฑททำาขน เพออำานวยความสะดวกสบายในชวตประจำาวน เชน การนำาดนเหนยวมาทำาเปนผลตภณฑป นหมอดนสำาหรบหงขาว และป นชามดน สำาหรบใสอาหาร ซงถอวาเปนประดษฐกรรมชนแรกของมนษยทสรางขนเพอการดำารงชวตทด ควบคมากบววฒนาการดานอนของมนษย จลจกร โนพนธ และอดมศกด พลอยบตร. (2537 : 2)

การนำาวสดจากทองถนมาประดษฐหรอทำาเปนผลตภณฑตาง ๆ มจดมงหมายหลายประการ โดยจำาแนกเปนขอ ๆ ได ดงน

1.1 ทำาเปนเครองมอเครองใช การทำาผลตภณฑจากวสดทองถนนน แตดงเดมจะเกดขนควบคกบการดำารงชวตของชาวบาน สวนใหญเปนการผลตเพอใชสอยตามความจำาเปนของการดำารงชวต รปทรงของผลตภณฑขนอยกบการนำาไปใชประโยชน เชน การสานกระบงไวใสขาว การสานกระจาดสำาหรบใสผลไม หรอทำาเปนเครองมอในการประกอบอาชพ เชน ทำาลอบ ทำาไซไวดกปลา ทำากกระตกไวใชทอผาตาง ๆ เปนตน

1.2 ทำาเปนงานอดเรก เมอวางเวนจากการทำางานใหคนมเวลาวางทจะประดษฐสงตาง ๆ ขนมา โดยเลอกเอาวสดในทองถนทสามารถหาไดงายมาทำาผลตภณฑตาง ๆ เพอทำาเปนงานอดเรก เปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน และเปนการผอนคลายความเครยด

1.3 เพอเปนการเสรมรายไดในครอบครว อาชพหลกของคนไทยสวนใหญ ไดแก เกษตรกรซงจะตองทำาเปนชวงเลา เชน การทำานา ดงนนเมอวางเวนจากการประกอบอาชพหลกจงมการนำาวสดในทองถนมาประดษฐเปนผลตภณฑเพอจำาหนายเปนการเสรมรายไดใหแกครอบครว

1.4 ทำาเปนอาชพหลก แตแรกการประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถนกเพอใชในครวเรอน และทำาเปนอาชพเสรมบางยามวางเวนจากการทำาอาชพหลก แตเมอผลตภณฑจากวสดทองถนไดกลายมาเปนทนยมของคนทวไป และสามารถทำารายไดใหมากกวาการประกอบอาชพหลก อกทงตนทนในการผลตตำา ทำาใหหลายครอบครวหนมาประกอบอาชพนแทน และมการทำาเปนอตสาหกรรมในครอบครวเพอสงออกจำาหนายอยางจรงจง เชน โครงการศลปาชพบางไทรไดสงเสรมใหคนทำางานหตถกรรมเพอประกอบเปนอาชพหลก

ภาพท 1 แสดงลกษณะผลตภณฑชนดตาง ๆ ททำาจากวสดทองถน

ทมา : สบคนจาก http://www.maehongson.go.th [1 มถนายน 2552]

2. ชนดของวสดทองถนหลกในการออกแบบผลตภณฑวสดทองถนใหมความสวยงามนนม

หลกสำาคญอยทความคดสรางสรรคในการออกแบบและการเลอกใชวสดทองถนทสามารถนำามาประดษฐของใชตาง ๆ นนมอยมากมายหลายชนด เราจงควรรจกลกษณะชนดและคณสมบตตาง ๆ ของวสดแตละชนดกอน

เพอจะไดนำาวสดมาใชไดเหมาะสมกบงาน ชนดของวสดทองถนทควรรจกมดงน

2.1 ไมไผไมไผเปนไมยนตนจดอยในตระกลหญาชนดใบเดยวลกษณะใบเรยว

แหลมลำาตนมลกษณะเปนปลองสลบกบขอไมไผชอบขนในเขตอบอน อากาศรอน และฝนตกชก เชนประเทศไทย พมา อนโดนเซย เปนตน ไมไผเปนพชทเจรญเตบโตเรว ชอบขนในดนโปรงรวนดนทราย หรอดนทนำาสามารถไหลถายเทไดสะดวก อากาศไมหนาวจดเกนไป การแพรพนธทำาได 2 วธ คอ การแพรพนธดวยเมลด และการแพรพนทางหนอ

ภาพท 2 แสดงกระเปาจากไมไผทมา : สบคนจาก http://www.osotho.com/th/content/indexdetail.php [3 มถนายน 2552]

ไมไผสามารถนำามาใชประโยชนไดหลายอยาง เชน หนอไมไผนำามาทำาอาหาร ลำาตนไผสามารถนำามาทำาผลตภณฑตาง ๆ ไดเชน นำามาสานเปนภาชนะใสของจำาพวกกระบง กระจาด ตะกรา ชะลอม เขง ฯลฯ หรอนำามาทำาเครองเรอน เชน ชดเกาอไมไผ เปนตน

2.2 หวายหวายเปนไมเลอยจำาพวกตระกลปาลมมลกษณะลำาตนกลมยาวและโต

เสมอกนตงแตโคนจนถงปลาย ไสตน กาบหมคลายตนหมาก ทกาบและกานใบมหนาม ผวเกลยงเหนยวเปนมน ใบคลายใบจาก มหนามตามรบใบ หวายเจรญงอกงามขนเองตาม

ธรรมชาต มมากในภมประเทศทเปนปาเขา ดงดบ นำาตก ชอบขนในบรเวณพนทเปนดนรวนชมชน ไมชอบดนทราย หรอดนทมกรวดหน

หวายมอยตามปาทวไปในเขตรอนของทวปเอเชย เชน ประเทศไทย ศรลงกา ฟลปปนส เปนตน ในประเทศไทยไมมการปลกหวาย แตหวายจะขนอยเองตามธรรมชาต มมากทางภาคใตในแถบจงหวดชมพร ตรง พงงา สราษฏธาน นครศรธรรมราช และทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอมมากตามปาในจงหวดอบลราชธาน

หวายเปนวสดทองถนอกชนดหนงทสามารถนำามาใชประโยชนได สวนมากเราใชหวายทำาเปนเครองจกสานประกอบเครองจกสานไมไผ แตกมการนำาหวายมาทำาเครองจกสานโดยตรงหลายอยาง เชน ตะกรา กระเปา ฝาช ถาดผลไม เกาอ เปนตน

ภาพท 3 แสดงเกาอทำาจากหวาย

ทมา : สบคนจาก http://www.praphansarn.com/new/forum_post.asp [4

มถนายน 2552]2.3 มะพราว

มะพราวเปนไมยนตนในตระกลปาลม ลกษณะของใบเปนใบเลยงเดยวเรยงตดกนเปนแถวอยสองขางของทางมะพราว มลำาตนเปนรปทรงกระบอก สวนโคนตนจะใหญกวาตอนปลายชอบขนในดนรวนหรอดนรวนปนทราย อากาศอบอนหรอคอนขางรอน และมปรมาณนำาฝนมากเพยงพอหรอรมฝงทะเลทนำาทะเลเขาถง เชน ประเทศไทย มาเลเซย อนเดย ละตามหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก

ในประเทศไทยนนมะพราวเปนพชเศรษฐกจอยางหนงของไทยมการปลกมากในภาคกลาง และภาคใต โดยเฉพาะจงหวดตามชายทะเล เชน ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎธาน นครศรธรรมราช เปนตน มะพราวเปนพชทมความสำาคญอยางยงในการดำารงชวต เนองจากเปนพชทเราไมตองดแลรกษามาก แตสามารถนำามาใชประโยชนไดอยางคมคา กลาวคอ นอกจากใชบรโภคแลว สวนตาง ๆ ของมะพราวยงสามารถนำามาประดษฐของใชทมประโยชนได เชน รากใชสานตะกรา ลำาตนนำามาใชในการกอสราง ใบนำามาสานเปนภาชนะใสของหรอทำาของเลน เปนตน

ภาพท 4 แสดงโคมไฟจากกะลามะพราว

ทมา : สบคนจาก http://www.info.pattaya.go.th/km/sociawelfare/Doclib7.

aspx [5 มถนายน 2552]

2.4 ไมเนอออนไมเนอออน คอ ไมทมเนอไมสออนหรอสซด มนำาหนกเบา มความ

แขงแรงนอย และมความทนทานนอย ไมคอยทนตอสภาพดนฟาอากาศ หรอการกดแทะของแมลง เชน ปลวก มอด เหมาะสำาหรบนำามาใชงานชวคราวหรองานในรม ไมเนอออน ไดแก ไมฉำาฉา ไมยาง ไมกระบาก ไมสก เปนตน บางชนดพบไดปาดบชนบรเวณทวเขาในภาคเหนอ คาบสมทรภาคใต ทวเขาทาง ดานตะวนตก และทวเขาดานตะวนออกของอาวไทย เชน ไมยาง ไมกระบาก บางชนดพบในปาเบญจพรรณทมลกษณะเปนปาโปรง เชน ไมสก เปนตน ไมเนอออนเปนไมทหาไดงาย และมราคาไมแพง

ไมเนอออนสามารถนำามาแกะสลกเปนรปสตวตาง ๆ ทำาเปนภาพประดบฝาผนงหรอนำามาทำาเครองเรอน เชน โตะ เกาอ ชนวางของ เปนตน

ภาพท 5 แสดงเกาอไมเนอออน

ทมา : สบคนจาก http://www.dhas.com/main/product/product/detailhead.

html [5 มถนายน 2552]

2.5 ยานลเภายานลเภาเปนพชประเภทเถาวลย มลกษณะเปนเถา ลำาตนจะโต

ประมาณกานไมขดหรอหลอดกาแฟ เมอโตเตมทจะยาวประมาณ 2 วา ใบของยานลเภาจะเปนใบเลก ๆ และหยกงอชอบขนอยตามชายปาละเมาะ และจะเลอยเกยวพนอยกบตนไมอน ๆ แตจะขนเกาะอยเหนอตนไมอนจงทำาใหมองเหนไดงายยานลเภามมากในแถบจงหวดภาคใตของไทยโดยเฉพาะทจงหวดนครศรธรรมราช

คณสมบตพเศษของยานลเภา คอ มลำาตนเหนยวทนทาน จงเหมาะทจะนำามาสานเปนภาชนะเครองใชตาง ๆ เชน เชยนหมาก พาน กลองยาเสน กลองใสของ กระเปาถอ เปนตน หรอนำามาใชผกรดสงของกได

ภาพท 6 แสดงกลองหมากพระราชทาน รชกาลท 5ทมา : สบคนจาก http://www.mnh.si.edu/treasures/thaiversion/005.htm [5 มถนายน 2552]

2.6 ใบลานลานเปนพชใบเลยงเดยวในตระกลปาลมชนดหนง มลกษณะคลาย

ตนตาล จดเปนไม ยนตนขนาดกลาง ลำาตนตรงและแขง สงประมาณ 10 เมตร มใบออกรอบลำาตนเปนชน ๆ ยาวประมาณ 2 - 3 เมตร ใบมลกษณะคลายพด พบไดทวไปทางภาคกลาง และภาคใตทางแถบชายฝงดานตะวนออก เชน นครศรธรรมราช สงขลา พทลง เปนตน เรานยมนำาใบลานมาสานเปนหมวกงอบ หรอนำามาสานเปนของเลนใหเดก เชน การสานเปนรปสตวตาง ๆ

ภาพท 7 แสดงหมวกจากใบลาน

ทมา : สบคนจาก http://www.elibrary.sacict.net/th/products/detail.php [5

มถนายน 2552]

2.7 ผกตบชวาผกตบชวาจดเปนพชนำาประเภทใบเลยงเดยวลอยนำาเจรญงอกงาม

โดยไมตองอาศย

รากยดเกาะ มชอเรยกในแตละทองถนไมเหมอนกน เชน ผกปอด สวะ ผกโรค ผกตบชวา ผกยะวา ผกอโยก เปนตน ซงประเทศไทยมผกตบชวามาตงแตสมยรชกาลท 5 โดยเจานายในสมยนนไดตามเสดจไปประเทศอนโดนเชย พ.ศ. 2444 ไดเหนผกชนดนออกดอกสมวงสวยงามอยทวไปจงไดนำาเอาพนธผกตบชวามายงประเทศไทยเพยงเลกนอย ใสอางดนเลยงไวหนาวงสระประทมจนกระทงออกดอกสวยงามและเพมจำานวนมากขนจนลนกระถางประกอบดวยในชวงนนเกดนำาทวมวงสระประทมทำาใหผกตบชวาลองลอยกระจดกระจายออกไปตามทตาง ๆ ผลตภณฑหลก ผลตภณฑทตลาดมความตองการมาก จดเปนผลตภณฑหลกในการผลตของผผลต  เชน กระเปา ตะกรา เป ในรปแบบตาง ๆ

ผลตภณฑรอง ผลตภณฑอน ๆ ทตลาดมความตองการรองลงไป คอ กรอบรป หมวก รองเทา  ของชำารวย และโคมไฟ เปนตน

ภาพท 8 แสดงตะกราจากผกตบชวา

ทมา : สบคนจาก http://www.phrae.ru.ac.th/index.php [5 มถนายน 2552]

2.8 เปลอกขาวโพดขาวโพด มชอวทยาศาสตรวา ซเมส (Zea mays) เปนพชตระกล

เดยวกบหญามลำาตนสง โดยเฉลย 2.2 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางของ

ลำาตน 0.5-2.0 นว ถนกำาเนดกคอ ไดมการขดพบซงขาวโพดและซากของตนขาวโพดทใกลแมนำาในนวเมกซโก (แถบอเมรกาใต) และปจจบนนยมปลกแพรหลายในแถบอเมรกา แคนาดา ฯลฯ สามารถปลกไดในสภาพทภมอากาศแตกตางกนมาก ๆ เปนแหลงอาหารทสำาคญของสตว เพราะสามารถนำามาเลยงสตวไดทงตน ใบ และเมลด

นอกจากน เปลอกขาวโพด สามารถนำาไปประดษฐเปนผลตภณฑอน ๆไดอกมากมาย เชน ตกตา กระเปา ครอบกลองกระดาษทชช พด ดอกไมจนทน กระทง เปนตน

ภาพท 9 แสดงกระทงจากเปลอกขาวโพดทมา : สบคนจาก http://www.oknation.net/blog/2007.htm [6

มถนายน 2552]2.9 เกลดปลา

เกลดปลาทกชนดมคณสมบตในการดดสและกลน จงสามารถนำามายอมสและอบกลนหอมได เกลดปลาทเหมาะสำาหรบทำาสงประดษฐตาง ๆ ควรเปนเกลดปลาทมพนผวสาก ลกษณะของเกลดปลาทมผวสาก ขอบเกลดบางใส มสนเปนแกนหนา พนผวเกลดมลกษณะสากมอเมอสมผส เนองจากมหนามเลก ๆ โดยเฉพาะบรเวณแกนกลางของเกลด หนามทผวเกลดชวยใหเกลดดดซมสและกลนไดดตดทนนาน สวนสนทเปนแกนหนา ชวยใหเกลดปลามคณสมบตในการคงรปทรงเกลดปลาทอยในกลมน และมปรมาณมากพอทจะนำามาทำาในเชงการคา ไดแก เกลด ปลากระพง ปลาครดคราด ปลากระบอก เปนตน

นอกจากนเกลดปลายงสามารถนำามาทำางานประดษฐประเภทตาง ๆ ได เชน เครองประดบดอกไม ของชำารวย เปนตน

    ภาพท 10 แสดงดอกไมเกลดปลาประดบกลองทชช

ทมา : สบคนจาก http://www.rattaphoom.go.th/modules/otop/index.php

[6 มถนายน 2552]

2.10 ตะโกไมยนตนขนาดกลาง สงประมาณ 15 เมตร เปลอกตนสดำาแตกเปน

สะเกด หนาใบเปนใบเดยวเรยงสลบกนรปไขกบหรอรปปอม ๆ กวาง 2.5-7 ซม. ยาว 3 - 12 ซม. โคนใบสอบเปนรปลม ปลายใบโคงมน ปาน เวาเขาใบเกลยงดานลาง เมอใยยงออนอยมขนบาง เสนใบม 6 - 8 ค เหนไดชดทางดานลาง เสนกลางใบสแดงเรอ ๆ เมอใบแหง ดอก ดอกเพศผและดอกเพศเมยอยคนละตน ดอกเพศผออกเปนชอเลก ๆ ตามงามใบ ชอหนง ๆ มประมาณ 3 ดอก มขนนม กลบรองกลบดอกและกลบดอกม 4 กลบ กลบดอกยาว 8 - 12  มม. เชอมตดกนเหนรปเหยอกนำาหรอรปปอม ๆ ปลายแยกเปนแฉกเลก ๆ สวนดอกเพศเมยออกดอกเดยวตามงามใบ กลบรองดอก และกลบดอกเหมอนดอกเพศผแตใหญกวาผล มลกษณะกลม เสนผาศนยกลาง 1.52.5  ซม. เมอผลออนมขนสนำาตาลแดง ขนรวงงาย โคนและปลายผลมกบม

ใบตะโกสามารถนำามาทำาเปนใบบางเพอประดษฐดอกไม เปนเครองประดบ หรอเปนโคมไฟ เปนตน

ภาพท 11 แสดงดอกไมประดษฐจากใบตะโก

ทมา : สบคนจาก http://www.takesa1.go.th/ydbwtk/ebook/index.html [7

มถนายน 2552]

3. คณคาของผลตภณฑจากวสดทองถนผลตภณฑจากวสดทองถนถอไดวาเปนสงทมคณคาตอการดำารง

ชวตของคนมานานแลว โดยการเลอกสรรวสดพนบานทมอยแลวตามธรรมชาตมาประดษฐเปนสงของตาง ๆ โดย มงประโยชนในดานการใชสอยเปนหลกนอกจากนนบางแหงยงใหความสำาคญในดานความสวยงามดวย จนทำาใหผลตภณฑบางอยางกลายเปนงานศลปหตถกรรมทมคณคา เชน กระเปาถอทสานดวยยานลเภา ชดฝาชทสานดวยหวาย เสอทสานดวยกระจด เปนตน

จดมงหมายของการทำาผลตภณฑจากวสดทองถน ประเมนคณคาได 2 ประเภท คอ

3.1 คณคาทางดานประโยชนในการใชสอย ไดแก การใชวสดทองถนมาประดษฐเปนเครองมอหรอภาชนะตาง ๆ เพอใชในชวตประจำาวน เชน มการสานกระบงไวใสขาว มการสานกระจาดไวใสผลไม หรอมการทำาลอบไวจบปลา เปนตน หรอการประดษฐสงตาง ๆ เพอใชในการประกอบพธกรรมตาง ๆในทางศาสนา หรอประเพณ เชน การสานเสอลำาเจยกเพอใชในประเพณการแตงงานทางภาคใต

ภาพท 12 แสดงกระบงททำาขนเพอใชประโยชนในครวเรอน

ทมา : ศนยสงเสรมศลปาชพระหวางประเทศ (องคการมหาชน).(2551)

3.2 คณคาทางดานความงดงามทางศลปะ คณคาทางดานนเกดจากการประดษฐลวดลายตาง ๆ ทมความสวยงามละเอยดและประณตบนผลตภณฑ ซงขนอยกบความสามารถของผประดษฐในแตละทองถน ทำาใหผลตภณฑนนกลายเปนงานศลปหตถกรรมทมคา เชน กระเปายานลเภา ชดฝาชหวาย เปนตน

ภาพท 13 แสดงกระเปายานลเภา

ทมา : อสท.(2549). เกบกระจดมาสานงานหตถกรรมหลากหลาย (ออนไลน).

สบคนจาก : http://www.osotho.com/th./content/indexdetail.php [ 2

มถนายน 2552 ]

ความสำาคญและประโยชนของงานประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถนงานประดษฐผลตภณฑมความสำาคญและประโยชน ดงน1. การใชสอย งานประดษฐทสรางขนทกชนสวน มจดมงหมายท

สำาคญ คอการนำาไปใชประโยชนดานตาง ๆ2. การใชเวลาวางใหเกดประโยชน การใชเวลาวางในการทำางาน

ประดษฐจะทำาใหเกดนสยรกการทำางาน ขยน อดทน และมองเหนคณคาของงาน

3. สงเสรมความคดสรางสรรค การทำางานประดษฐอยางสมำาเสมอจะทำาใหเกดความคดในการพฒนา ปรบปรงและดดแปลงชนงาน ทำาใหไดชนงานทมความแปลกใหม และประณตทเกดจากความชำานาญ

4. เกดความภาคภมใจในตนเอง เมอประดษฐผลงานไดสำาเรจ และนำาไปใชไดตามวตถประสงค

5. เพมรายไดใหแกตนเองและครอบครว การประดษฐผลตภณฑทประณต สวยงามมความแปลกใหม เปนทชนชมและสนใจแกผพบเหน สามารถเพมรายไดใหกบตนเองและครอบครวหลกการสรางสรรคงานประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถน

การสรางสรรคงานประดษฐใหประสบความสำาเรจไดนน ผประดษฐจะตองมนสยรกการทำางาน ขยน อดทน และมองเหนคณคาของงานประดษฐ โดยยดหลกการดงน

1. หมนศกษา คนควา หาความร และเรยนรจากแหลงเรยนร การจะสรางสรรคงานประดษฐใหสวยงามแปลกใหมจะตองหมนศกษา คนควา เชน ศกษาจากนวตกรรมทผเขยนสรางขนเปนพนฐาน และศกษาจากวารสาร นตยสารประเภทงานฝมอหรองานประดษฐ และแหลงเรยนรอน ๆ เพอนำามาเปนแนวทางในการพฒนาใหเกดความคดสรางสรรคและประดษฐผลตภณฑทแปลกใหม

2. หมนพฒนาทกษะฝมอ การทำางานประดษฐดวยความมงมน หมนฝกฝนฝมอและประสบการณในการทำางาน จะทำาใหเกดความชำานาญ เมอประดษฐชนงานออกมากจะไดชนงานทมคณภาพและสวยงามประณต และเปนทสนใจแกผพบเหน

ปจจบนผลตภณฑจากวสดทองถนเปนสนคาทเปนทนยมทงของชาวไทย และชาวตางประเทศไมวาจะเปนของใชหรอของทระลก ทมรปรางลกษณะแตกตางกนออกไป ผลตภณฑบางชนดแสดงถงเอกลกษณของชนในชาต บางชนดกเนนในเรองการออกแบบรปทรงใหสวยงามและเหมาะสมกบประโยชนในการใชสอย ทงนมหลกสำาคญอยทความคดสรางสรรคในการออกแบบและการเลอกใชวสดใหเหมาะสม

ความรเกยวกบเครองมอทใชในงานประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถน

ในการประดษฐผลตภณฑจากวสดทองถนขนมานน ผลตภณฑทผลตออกมาจะมคณภาพดหรอไมเพยงใด และจะใชระยะเวลาในการประดษฐชนงานสนยาวเทาไร ขนอยกบเครองมอทใชเปนสงสำาคญ เครองมอแตละประเภท มลกษณะการใชงานไมเหมอนกน ดงนนการเลอกใชเครองมอจงจำาเปนตองเลอกใชใหเหมาะสมกบประเภทของงาน คณภาพและประหยดเวลาใน การผลตชนงาน เครองมอแตละชนดทเราควรรจก มดงน

1. เลอย

เลอยเปนเครองมอทใชสำาหรบตดวสดตาง ๆ สำาหรบผลตผลตภณฑจากวสดทองถน เลอยมหลายชนด ดงน

1.1 เลอยลนดา เปนเลอยทใชตดไมและใชโกรกไม มขนาดตาง ๆ กน การเลอกใชตองใหเหมาะสมกบชนดของงาน เชน ใชเลอยลนดาทมฟนละเอยด ตดลำาไผ ขอ ตา และตอเหงาไม เปนตน

ภาพท 14 แสดงเลอยลนดา

1.2 เลอยอกหรอเลอยโครง ลกษณะรปรางของเลอยมโครงเปนไมเนอแขงมมอจบดานขาง และหวทายของใบเลอยจะมทจบใบเลอย ฟนของเลอยอกจะเปนฟนละเอยด เหมาะแกการตดลำาไผ ปลอง ขอ ตา และตอเงาไม

ภาพท 15 แสดงเลอยอกหรอเลอยโครง1.3 เลอยลอ ลกษณะฟนเลอยจะมความถมาก มดามกลม

เหมาะสำาหรบการจบเลอยลอนเหมาะสำาหรบใชกบงานเฟอรนเจอรทว ๆ ไป มประโยชนใชตดเขาปากไม

ภาพท 16 แสดงเลอยลอ

1.4 เลอยฉล เปนเลอยทมสนเหลกเปนรปโคง มดามถอเปนไม ใชตดไมไผทผาเหลาเกลาเสยนเรยบรอยแลว หรอใชเลอยตดสงเลก ๆ นอย ๆ เชน ตดกงไมไผ หวาย เปนตน

ภาพท 17 แสดงเลอยฉล

2. สวาน สวานเปนเครองมอประเภทเจาะใชสำาหรบงานเจาะรวสดเพอผลตชน

งาน สวานมหลายชนด การเลอกใชสวานจงควรพจารณาใหเหมาะสมกบชนงานแตละประเภท สวานทจำาเปนสำาหรบงานผลตภณฑจากวสดทองถน มดงน

2.1 สวานขอเสอ เปนสวานทใชกบงานไมไดสะดวกโดยไมจำาเปนตองใชกบไฟฟา สามารถเปลยนดอกสวานไดหลายขนาดตามความตองการ

ภาพท 18 แสดงสวานขอเสอ2.2 สวานมอ ใชสำาหรบเจาะรนำากอนทจะตอกตะปเขาเนอไม

เหมาะสำาหรบงานเลก ๆ

ภาพท 19 แสดงสวานมอ

3. มด มดเปนเครองมอทใชตดหรอผาไม มดทนยมใชกนม 2 ชนด ดงน3.1 มดผา ใชสำาหรบผาไม ม 2 แบบ คอ

1) มดโตหวมน ใชตดไมไผ หวาย เปนทอน ๆ ผาเปนชน มดโตหวมนนเปนมดแบบไทย

ภาพท 20 แสดงมดโตหวมน

2) มดปลายตด เปนมดแบบญปน ใชผา เหลา ขดเกลาเสยน และจกตอก

ภาพท 21 แสดงมดปลายตด

3.2 มดตอก ใชสำาหรบจกตอกใหเปนเสน แตงเนอไม ขดเกลาเสยน มกมรปเรยวแหลม ปลายและดามงอน ตวมดจะสนกวาเดม เพอใหเหมาะแกการใชงาน มนำาหนกเบาทำาใหใชงานไดสะดวก

ภาพท 22 แสดงมดตอกนอกจากน อาจจะมมดบางเลกหรอมดเจยนหมากไวสำาหรบชวยงาน

เลก ๆ นอย ๆ เชน ผาหวาย เจยนแตงวสดตาง ๆ มบางนเปนมดทหาไดงายและมราคาถก

4. คม

คมทใชกบงานผลตภณฑจากวสดทองถน ม 2 ชนด ดงน4.1 คมไม เปนเครองมออกชนดหนง ทำาดวยไมเนอแขง ใช

สำาหรบหนบ หรอจบชนงาน

ภาพท 23 แสดงคมไม

4.2 คมเหลก เปนคมปากยาว มรองฟนละเอยดเหมาะสำาหรบการคบดงปลายหวายทผกพน หรอเสนตอกทสนดงดวยมอไมถนด

ภาพท 24 แสดงคมเหลก

5. กรรไกร กรรไกรใชสำาหรบตดเศษหวายหรอเสนตอกในสวนทไมตองการทง

ไป กรรไกรทใชนจะมปลายงอนเชนเดยวกบกรรไกรตดโคงทใชตดโลหะ ระหวางขากรรไกรมแหนบสปรง เมอปลดขอเกยวจะทำาใหขากรรไกรถางอยเสมอ ทำาใหบบจบขยบมอไดสะดวก

ภาพท 25 แสดงกรรไกร6. เหลกหมาด

เหลกหมาดเปนเหลกปลายแหลมใชสำาหรบเจาะ งด แงะ มทงเหลกหมาดปลายแหลม และเลกหมาดปลายแบน ซงเหลกหมาดทง 2 ชนดน เราสามารถทำาใชเองได โดยใชเหลกกานรมซงเอามาจากรมทชำารด นำามา

ตดใหยาวประมาณ 5.5 นว แลวฝงลงไปในดามไมประมาณ 1.5 นว จากนนนำามาฝนกบหนใหแหลมหรอจะทบปลายใหแบน แตงปลายใหคลายปลายลกศรหรอ ใบหอก เหลกหมาดนใชเจาะรหรอเจาะเบกนำาชองเพอรอยหวายสำาหรบผกขอบปากงาน

ภาพท 26 แสดงเหลกหมาด

7. คราดเลยด คราดเลยดเปนอปกรณทใชในการแตงเสนหวายใหมขนาดเสนเทา ๆ

กน ทำาดวยแผนสงกะส นำามาเจาะรขนาดตาง ๆ กน โดยเรยงลำาดบจากรใหญและเลกลงตามลำาดบ ซงมทงรกลมและรแบน

ภาพท 27 แสดงคราดเลยด8. คอน

คอนใชสำาหรบตอกชนงานใหยดตดกน ตอนทใชในงานผลตภณฑจากวสดทองถนมกใชคอนทมขนาดเลก

ภาพท 28 แสดงคอน9. ไมสำาหรบกรดใบลาน

ไมสำาหรบกรดใบลานมลกษณะคลายดามแปรง มตะปตอกเปนระยะหางเทา ๆ กน และใหปลายตะปโผลขน ใชสำาหรบหวกรดใบลาน หรอกาบกลวยเพอใหเสนงานทจะใชสานถกมขนาดเทากนทกเสน

ภาพท 29 แสดงไมสำาหรบกรดใบลาน

10. แทนหนทำาดวยไม แทนหนทำาดวยไม ซงทำาเปนรปตาง ๆ เชน รปกระเปา รปตะกรา

เพอใชเปนโครงของการถกสานชนงาน เปนตน

ภาพท 30 แสดงแทนหนทำาดวยไม

11. การใชและการบำารงรกษาเครองมอเครองใชการเกบรกษาเครองมอเปนสงจำาเปนทเราควรฝกใหเปนนสย หลง

จากการปฏบตงานเสรจแลว ควรเกบเครองมอใหเรยบรอย เพราะการเกบรกษาเครองมอใหถกวธจะเปนการชวยถนอมรกษาเครองมอใหใชงานไดนาน ไมชำารดหรอเสยหายงาย และสามารถหยบใชไดสะดวกเมอตองการใชงาน การจดเกบเครองมอมหลายวธ อาจจะเกบไวบนชน ในต หรอแขวนไวกบผนง โดยแยกเกบเปนประเภทการใชงาน การจดเกบแตละวธตอง

คำานงถงประโยชน ความเหมาะสม ความปลอดภย และสามารถหยบใชไดสะดวก ซงควรปฏบตดงน

1. ใชเครองมอใหถกประเภท ถกหนาทและวธการใช2. ควรใชเครองมออยางระมดระวงเพอไมใหเครองมอเกดการ

ชำารดเสยหาย3. เมอปฏบตงานเสรจแลวตองเชด ถ ทำาความสะอาดเครองมอทก

ครง ถาเปนเครองมอททำาดวยโลหะใหหยอดดวยนำามนเพอปองกนสนม 4. เกบเขาทใหเรยบรอย