PATOLOŠKA ANATOMIJA SA HISTOLOGIJOM

12.4.2014.

*REGENERACIJA I REPARACIJA*

REGENERACIJA je proces obnavljanja oštećenog i izumrlog tkiva novostvorenim tkivom koje se razlikuje od prvobitnog.

Proliferativna sposobnost tkiva:- promijenjiva (labilna) tkiva- stabilna tkiva- trajna tkiva

REPARACIJA je proces zamjene oštećenog tkiva novostvorenim tkivom (vezivno tkivo, cikatrizacija), koje nema sličnosti sa prvobitnim tkivom.

Reparacija ili regeneracija zavise od opštih i lokalnih faktora.OPŠTI: životna dob, dijabetes, hormonalni poremećaj i prehrana (*nedostatak vitamina C)LOKALNI: - strana tijela prisutna u oštećenju (usporavaju), - lokalizacija, - približavanje rubova rane (šivanje, stavljanje kopči), - lokalna vaskularizacija

*PATOLOGIJA TUMORA*

TUMOR je lokalno, atipično, autonomno, neprestano, nesvrsihodno bujanje tkiva koje traje u svom ponašanju i po prestanku uzroka koji ga je izazvao.

Morfološke karakteristike tumora:- ćelije benignog tumora (tkivna atipija-ćelije su dobro diferencirane)- ćelije malignog tumora (ćelijska atipija-na sliči na ćeliju od koje je tumor nastao)

Evolucija tumora:

- prekancerozna lezija (krvnične iritacije)- carcinom in situ- mikroskopski invazivni tumor- makroskopski invazivni tumor- regionalne metastaze- udaljene i generalizovane metastaze

NEOPLASTIČNA PRETVORBA (pretvaranje normalne ćelije u tumorsku) PODRAZUMIJEVA:

- promjenu ćelijske membrane i ćelijskih antigena- promjene biohemijskih osobina (hiperinzulinom)- ubrzana snaga rasta- kariotipske promjene (promjene u genetskom sadržaju)- i sve ostale osobine koje omogućuju tumoru neprekidan rast, širenje (metastaziranje) i

ubijanje pacijenta

GRAĐA TUMORA:

- parenhim tumora- stroma tumora (dolaze krvni sudovi →angiogeneza)

Makroskopski izgled tumora:

- oblik tumora (polip, papilom, adenom...)- veličina tumora (od mikroskopskih do ogromnih)- konzistencija tumora (zavisi od međ. odnosa parenhima i strome; tvrd/mekan; scirozni

tumori→više strome, solidni tumori→više parenhima)- boja tumora- cirkulatorne promijene- nekroza tumora- degenerativne promijene

Način rasta tumora:

- ekspanzivni rast (benigni tumori)- infiltrativno-destruktivni rast (maligni tumori)

Putevi metastaziranja:

- limfogeni put- hematogeni put- limfohematogeni put- kanalikularni put- prenošenje s površine organa na serozne opne- prenošenje kontaktom površina- jatrogeno (implantaciono) prenošenje

Dijagnoza tumora:

- biopsija (inciziona biopsija, aspiraciona biopsija, biopsija ex tempore)- citodijagnostika

KLASIFIKACIJA TUMORA

BENIGNI TUMORI:

Mezenhimalno tkivo: fibrom, keloid, neurofibromatoza)Masno tkivo: limfom, limfoblastom, ksantomHrskavično tkivo: hondromSluzno tkivo: miksomKoštano tkivo: osteom, osteohondromMišično tkivo: miom, leomiom, rabdomiom, mioblastomKrvni sudovi: hemangiom, limfangiom, hemengioendoteliom, glomus tumor

MALIGNI TUMORI:

Mezenhimalno tkivo: fibrosarkomMasno tkivo: liposarkomHrskavično tkivo: hondrosarkomSluzno tkivo: mikrosarkomKoštano tkivo: osteosarkomMišićno tkivo: leomiosarkom, rabdomiosarkomKrvni sudovi: hemangiosarkom

BENIGNI TUMORI EPITELA: - papilom- polip- adenom- fibroadenom- citadenom

MALIGNI TUMORI EPITELA: - planocelularni karcinom- bazocelularni karcinom

BENIGNI TUMORI PIGMENTNOG TKIVA:- nervus

MALIGNI TUMORI PIGMENTNOG TKIVA:- melanom

*TALOŽENJE SOLI (KALCIFIKACIJA) I STVARANJE KONKREMENATA*

KALCIFIKACIJA je taloženje soli raznih minerala u vitalnim i mrtvim tkivima (kalcijum, željezo, magnezijum-soli)

1. Metastatska kalcifikacija (tireoze, Addisonova...)2. Distrofična kalcifikacija (taloženje soli u mrtva tkiva – tromboza)3. Idiopatska kalcifikacija (GIHT)

CALCULOSIS (KALKULOZA) – stvaranje kamenaca u žljezdama, njihovim izvodnim kanalima i šupljim organimaUROLITIASIS – u urinarnomCHOLELITIASIS – u žučnim kanalima

*TRANSPLANTACIJA*

TRANSPLANTACIJA je presađivanje ćelija tkiva, dijelova organa i organa sa jednog dijela tijela na drugo (ALOTRANSPLANTACIJA), sa jednog čovjeka na drugog (HOMOTRANSPLANTACIJA), sa životinjske vrste na čovjeka (HETEROTRANSPLANTACIJA).

USPJEH transplantacije zavisi od:

- revaskularizacije transplantata (uspostavljanje krvotoka)- tkivna indukcija (utjecaj okolnih tkiva na transplantirani organ)- metabolično-plastično stanje transplantata (uspostavlja li se metabolizam i umnožava li se)- tkivna podudarnost

PATOLOGIJA KARDIOVASKULARNOG SISTEMA

DEKOMPENZACIJA SRCA

je posljedica više oboljenja, a karakteriše je progresivno zatajivanje srca (nesposobnost srca da održi akekvatan udarni volumen)

Insuficijencija LIJEVE strane srca

- koronarna bolest- hipertenzija- bolesti aortalnih i mitralnih zalistaka

DEKOMPENZACIJA SRCA je najčešće posljedica oslabljenje konraktilne sposobnosti miokarda ili povećanog otpora koje se nameće srcu.

Simptomi:

PLUĆA:- dispnea - ortopnea (pacijent ne može biti u ležećem položaju)- paroksizmalna noćna dispnea

MOZAK: - poremećaj koncentracije, razdražljivost, psihički nemir- stupor, koma (u težim stanjima)

BUBREG:- prerenalna azotemija (porast razine uree i keratina u krvi)

Insuficijencija DESNE strane srca:

- svi uzroci insuficijencije lijeve strane srca - infarkt desne strane srca

JETRA: - hepatomegalija, kardijalna ciroza

SLEZENA: - splenomegalija, ascites, anasark (generalizovani edemi cijelig tijela)

MOZAK I BUBREZI:- identično kao kod lijeve stane

*PLUĆNO SRCE (Cor pulmonalis)*

COR PULMONALIS je hipertrofija desne strane srca sa insuficijencijom srca ili bez nje, koja nastaje zbog hipertenzije u plućima, koja se razvija zbog primarne bolesti plućnog parenhima ili njenih krvnih sudova.

- AKUTNO PLUĆNO SRCE- HRONIČNO PLUĆNO SRCE

*ENDOKARDITIS

ENDOKARDITIS je upala endokarda i srčanih valvula

Podjela ENDOKARDITISA:

- infektivni endokarditis- nebakterijski trombični e.- reumatski e.- endokarditis u lupus erimatodesu- endokarditis u reumatoidnom artritisu

INFEKTIVNI endokarditis karakteriše invazija (naseljavanje) infektivnog agensa na srčane zaliske (infektivne vegetacije):1. SUBAKUTNI2. AKUTNI

*MIOKARDITIS*

Podjela miokarditisa:

- infektivni m. (svaki infektivni agens: virusi, bct, paraziti)- autoimuni m. (reakcija antigen-antitijelo)- miokarditis izazvan hemijskim supstancama

SIMPTOMI: febrilno stanje, dilitacija srca, nagli razvoj insuficijencije srca i srčanih ušća, smrt.

*PERIKARDITIS*

-serozni perikarditis-serofibrozni p.-fibrozni p.-hemoragični p.

Perikarditis uvijek prati infarkt miokarda i uremija (insuficijencija bubrega)

KRONIČNI PERIKARDITIS

1. konstriktivni perikarditis2. adhezivni perikarditis

HEMATOPERIKARDIUM – prisustvo krvi u perikardijumu → dovodi do rupture srca i rupture aneurizme

*KARDIOMIOPATIJE*

- dilitaciona k. – prošireno srce- hipertrofična k. – zadebljanja srčane pregrade- restriktivna k. – prošireni miokardijum

KARDIOMIOPATIJE su bolesti miokardijuma, najčešće nepoznate etiologije, koje vremenom dovode do dekompenzacije srca koja je rezistentna (otporna) na terapiju

*OBOLJENJA KORONARNIH KRVNIH SUDOVA I ISHEMIJSKA BOLEST SRCA*

Uzroci koronarne bolesti srca:- ateroskleroza- tromboza koronarnih krvnih sudova- koronarna skleroza sa kalcifikacijom- upalni procesi koronarnih krvnih sudova

ISHEMIJSKA BOLEST SRCA predstavlja sva akutna, subakutna i hronična oštećenja miokarda koja su posljedica smanjene opskrbe kisikom što je uzrokovano bolesnim zbivanjima u sistemu koronarnih krvnih sudova.

Razlikujemo 3 oblika ishemijske bolesti srca:

1. ANGINA PECTORIS2. ATEROSKLEROTSKA BOLEST SRCA3. INFARKT MIOKARDA4. NAGLA SRČANA SMRT

ANGINA PECTORIS – iznenadni, paroksizmalni napadi boli perikordijalne lokalizacije uzrokovane ishemijom miokarda koja graniči sa infarktom miokarda

3 oblika angine pectoris:1. Stabilna angina2. Princ metalova angina (napadi u miru, ničim izazvani)3. Nestabilna angina (ničim izazvana, dugi napadi)

ATEROSKLEROTSKA BOLEST SRCA – uzrokuje atrofiju pojedinih miofibrila pa s vremenom uzrokuje dilitaciju srca.

*INFARKT MIOKARDA*

I.M. je ograničena ishemijska nekroza miokarda uzrokovana naglim prekidom koronarne cirkulacije

FAKTORI RIZIKA: pušenje, hipertenzija, hipotenzija, šećerna bolest, hrana bogata masnoćama, visoke koncentracije kolesterola u krvi (LDL), gojaznost, osobe iznad 65 godina starosti, nasljedni faktor.

KLINIČKA PREZENTACIJA BOLESNIKA S AKUTNOM ISHEMIJOM MIOKARDA

Dijagnoze akutnog infarkta miokarda srva zasniva se na tri osnovna parametra:

1. Klinička slika s tipičnim grudnim bolovima2. Elektrokardiografske promjene3. Biohumoralni znaci nekrote miokarda

KOMPLIKACIJE:

-ARITMIJE SRCA – nepravilan rad srca; u akutnom infarktu javlja se u 80-90% slučajeva. Ekstrasistole/asistolija; srčani šok(kardiogeni šok)-POPUŠTANJE SRCA – (ruptura srca)- PLUĆNA EMBOLIJA

NAGLA (IZNENADNA) SRČANA SMRT – je srčana smrt koja je nastupila unutar 24 sata od pojave srčanog oboljenja

*HIPERTENZIVNA BOLEST SRCA*

- otežano proticanje krvi kroz arteriju, hipertrofija srca

SIMPTOMI hipertenzije: glavobolja, nesigurnost u hodu, poremečaj ravnoteže, oštećenje vida

*UROĐENE SRČANE MANE*

- defekt pretkomorne pregrade- defekt komorne pregrade- perzistiranje arterijskog kanala- stenoza otvora plućne arterije- tetralogija Fallot

*TUMORI SRCA*

Benigni tumori: Maligni tumori:- miksom - fibrosarkom- rabdomiom - miksosarkom

- rabdomiosarkom- angiosarkom

*REUMATSKA BOLEST SRCA*

R.B.S. je imunoposredovana bolest koja je posljedica preležanog streptokoknog pharingitisa (beta-hemolitički streptokok grupe A)

Simptomi:

- POLIARTRITIS – upala više zglobova- POTKOŽNI ČVORIĆI – ERITEMA MARGINATUM- NEKONTROLIRANI POKRETI DONJIH I GORNJIH EKSTREMITETA- KARDITIS

Terapija:

Bris grla →antibiotska terapija

PATOLOGIJA KRVNIH SUDOVA

*ATEROSKLEROZA*

ATEROSKLEROZA je skupina procesa kojima je zajedničko zadebljanje i gubitak elastičnosti zida arterija

Ateroskleroza podrazumijeva 3 sljedeća oblika:

1. ATEROSKLEROZA (zadebljanje intime-ateromi)2. ARTERIOSKLEROZA (karakteriše je kalcifikcija zidova arterija)3. ARTERILOSKLEROZA (odlikuje fibromuskularno i endotelno zadebljanje zida arterije)

ATEROSKLEROZA-NAJVAŽNIJI RIZIKO FAKTORI:

- pretilost- fizička neaktivnost- stres- postmenopauzani pad estrogena- veliki unos ugljikohidrata (rafinirani)- preobilan unos masne hrane- hiperlipidemija i hiperholesterolemija- dijabetes

Komplikacije ateroskleroze:

- tromboza- kalcifikacija- krvarenje u ateromu- ruptura intime- aneurizma

PREVENCIJA ateroskleroze

PRIMARNA:- izbjegavanje riziko faktora-statini

SEKUNDARNA:-aspirin, statini, beta blokatori-hirurgija

*ANEURIZMA*

ANEURIZMA je lokalno abnormalno proširenje bilo kojeg krvnog suda

urođene/stečene

Uzroci stečene:- ateroskleroza- sifilis- infekcije (mikotične aneurizme)

*ARTERITIS*

ARETERITIS je heterogena skupina oboljenja koju karakteriše upalna destrukcija zida krvnog suda

Etiologija:

- infekcija krvnih sudova- imunološka oštećenja krv. sudova

PODJELA arteritisa:

- infektivni- sifilistični- poliarteritis- Wegnerova granulomatoza- trombangitis obliterans

*VARICES* (proširene vene)

THROMBOPHLEBITIS

T. je upala zida vena

Faktori koji dovode do thrombophlebitisa:

- dugotrajno postoperativno ležanje- operativni zahvati na donjim ekstremitetima- trudnoća- neoplazme

Homerov znak (stopalo prema unutra/bol u listu?→upala dubokih vena)

UPALA LIMFNIH SUDOVA-(lymfangitis)

TUMORI KRVNIH SUDOVA

*HEMANGIOM*

SPIDER-NEVUS- kod muškaraca, ciroza jetre, tumor nekog unutarnjeg organa

*LYMPHANGIOM*

GLOMANGIOM (Glomus-tumor) – lokalizovani ispod nokta, vel. 2-3 cm

Maligni: - angiosarkom- kaposijev sarkom

PATOLOGIJA KRVI

*ANEMIJA*

Uzroci anemije:

1. povećan broj eritrocita- anemije usljed hemoragije

2. hemolitičke anemije- intracelularni uzroci (hereditarna sferocitoza, anemija srpastih stanica, talasemija)-ekstracelularni uzroci (eritroblastosis fetalis, autoimune hemolitičke anemije)- kombinovani uzroci (favizam)

3. smanjeno stvaranje eritrocita- anemije uzrokovane nedostacima ishrane (perniciozna anemija, anemija zbog nedostatka folne kiseline i željeza)-supresija koštane srži- aplastična anemija

ANEMIJA predstavlja smanjeni kapacitet krvi za prijenos kisika tj. smanjenje ukupne mase eritrocita što podrazumijeva i smanjenje koncentracije hemoglobina i vrijednost hematokrita

HEREDITARNA SFEROCITOZA →eritrocit postaje okrugao

ANEMIJA SRPASTIH ERITROCITA – stvara se hemoglobin S; eritrociti poprimaju srpasti oblik pa uzrokuju sljepljivanje eritrocita i tromboze

ERITROBLASTOSIS FETALIS – imunoposredovana bolest koja je poljedica inkompatibilnosti krvnih grupa majke i ploda

Do nedostatka željeza može dovesti neunošenje željeza ishranom, povećana potreba za željezom (trudnice-laktacija), povećan gubitak željeza (krvarenje)

PERNICIOZNA ANEMIJA –nedostatak vitamina B12

APLASTIČNA ANEMIJA- anemija zbog smanjenog stvaranja eritrocitauzroci: mijelotoksin (hemijska jedinjenja koja oštećuju koštanu srž, leukemije, metastaze u kostima, oboljenja jetre i endokrinog sistema, zračenje, HIV

AGRANULOCITOZA – smanjeno stvaranje leukocitaTROMBOCITOPENIJA – smanjeno stvaranje trombocitaPANCITOPENIJA – agranulocitoza i trombocitopenija zajedno

*POLICITEMIJA VERA*

POLICITEMIJA je porast koncentracije eritrocita iznad normalne razine- relativna p. (eritricitoza)- apsolutna p. (neoplazme-tumor crvene krvne loze)

POREMEĆAJ BIJELE KRVNE LOZE

*LIMFOM*

LIMFOMI su skupina neoplastičnih poremećaja limfnih čvorova koji nastaju iz različitih tipova ćelija limfnog tkiva (limfocita, histiocita, retikularnih matičnih ćelija)- uvećane limfne žljezde (najčešće na vratu, preponama ili zoni pazuha), -gubitak težine, neobjašnjiv umor, povišena tjelesna temperatura- prekomnjerno znojenje (posebno noću)- kašalj, crvenilo i svrab kože- opstrukcija gornje šuplje vene, što rezultira oticanjem glave i vrata- anemija

LIMFOMI NISKOG STEPENA MALIGNOSTI- folikularni limfom i mali limfocitni limfom

LIMFOMI VISOKOG STEPENA MALIGNOSTI-difuzni i anaplastični B-velikostanični limfom, Burkittov limfom te limfoblastični limfom

*HODGKIN´S LIMFOM*

- bolest se najčešće manifestira povečanjem čvora ili skupine čvorova (tvrdi, bezbolni) na vratu 70%, u pazuhu 20% i na preponi oko 10%.- medijastinalni limfni čvorovi zahvaćeni su kod oko 60% bolesnika (simptomi dugotrajni, suh i neproduktivan kašalj koji se postepeno pogoršava)- kad abdominalne lokalizacije vodeći simptom je nejasna bol u abdomenu, povremena opstipacija,

dijareja uz „opšte simptome“ mršavljenja, noćno znojenje, povišena tjelesna temperatura, svrbež kože

Dio bolesnika (40%) ima „opšte simptome“:

- povišenje temp.- noćno znojenje- svrbež kože- mršavljenje

*LEUKEMIJA*

LEUKEMIJU karakteriše pojava velikog broja krvnih zrnaca, više ili manje zrelih, u koštanoj srži i perifernoj krvi

Podjela leukemije:

- AKUTNA LEUKEMIJA- HRONIČNA LEUKEMIJA

- LIMFOCITNA L.- MIJELOIDNA L.

- LEUKEMIČNA- ALUKEMIČNA

ZNACI AKUTNE LEUKEMIJE

-pacijenti se javljaju u prva dva mjeseca od početka bolesti- bolovi u kostima- anemija- sklonost krvarenju (zbog trombocitopenije)- mučnina, povraćanje, glavobolja- svrab kože- splenomegalija i hepatomegalija (uvećanje slezene i jetre)

1. AKUTNA LIMFOCITNA LEUKEMIJA- prosječna dob 4.god./ 80% u dječjoj dobi

2. AKUTNA MIJELOCITNA LEUKEMIJA- između 15. i 40. god.; remisija u 20-30% (jedina uspješna terapija transplantacija koštane srži)

SIMPTOMI HRONIČNE LEUKEMIJE

- gubitak težine i apetita- anemija- limfoadenopatija- hepatomegalija i splenomegalija

1. HRONIČNA MIJELOCITNA LEUKEMIJA- prosjek javljanja 25-60 god.

2. HRONIČNA LIMFOCITNA LEUKEMIJA-prosjek javljanja 60 god.

HEMORAGIČNA DIJATEZA je stanje koje karakteriše povećana sklonost krvarenju, a uzrokovano je: - pojačana fragilnost (krhkost) krvnih sudova- smanjen broj i poremećena funkcija trombocita- poremećaj hemostaze

HEMOFILIJA A (nedostatak faktora A)HEMOFILIJA B (nedostatak faktora B)HIPOPROTROMBOMIJENIJA (nedostatak faktora 2,5,7 i 10)

*DISEMINOVANA INTRAVASKULARNA KOAGULOPATIJA (DIK)*

DIK je trombohemoragijska bolest koja je posljedica nekog drugog oboljenja

Uzroci DIK-a:

- komplikacija trudnoće (preko 50%)- neoplazme (preko 30%)- opsežne traume tijela