pdf-gainazal-perdoiak.pdf

7/21/2019 PDF-Gainazal-perdoiak.pdf

1/33


2/33

Proiektuaren bultzatzaileak

Laguntzaileak

Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA


3/33

Egilea(k): Arrasateko Eskola Politeknikoa

Zuzenketak: ELHUYAR Hizkuntz zerbitzuak

Maketa: Itziar Etxabe

Azalaren diseinua: Naiara Beasain


4/33

MARRAZKETA

TEKNIKOA

VIII. UNITATE DIDAKTIKOA

GAINAZALPERDOIAK

Irakaskuntza Ertainak

ARRASATEKO ESKOLA POLITEKNIKOA


5/33

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia:1990-VIII-1

ELHUYAR FUNDAZIOA. Asteasuain poligonoa, 14. Txikierdi auzoa. 20170 USURBIL

ARRASATEKO ESKOLA POLITEKNIKOA. ARRASATE ELKAR, S.A. Esterlines, 10. DONOSTIA


6/33


7/33


8/33

GAINAZALPERDOIAK 1

1. UNITATEAREN HELBURUA

Eraikuntza mekanikoan zimurtasun edo gainazalirregulartasunen erabilpenak duen

garrantzia eta eragina ezagutzea.

2. IDEIA OROKORRAK

Pieza baten gainazalakabera bera lortzeko erabili den eraikuntza-prozesuaren mende

egongo da.

Gainazalirregulartasuna

Azal baten profila oso konplexua da. Erremintak, harri urratzaileak edo harriak lapeaketanutzitako irregulartasun mikrogeometrikoetatik harineurri luzeagoko irregulartasun zakarragoe-taraino (makrogeometrikotaraino) izatera hel daitezke, beti ere gainazalaren geometrikotasun

ezosoarekiko zerikusi handikoak direlarik eta bereziki eta funtsean makina eta erremintarenbibrazioei (dardarei) zor zaielarik (uhindura edo bibrazioa).

Bi mota horietako gainazalirregulartasunen mugaketamarra garbirik ezartzea ezinezkoada. Esan daitekeen guztia hauxe da: alegia, uhindura edo bibrazioa halabeharrezko ezaugarriadela eta nahi den bezala ezin berrizta daitekeela. Berez zimurtasun deiturikoa beti ere, eta

zenbait mugen barnean, berriztagarria da eta hain zuzen ere halabeharrez, erremintaren izakera

eta osakuntzaren baitakoa nahiz laneko baldintzen baitakoa (ebaketaabiadura, aitzinapena,ebaketasakonerarena) izaten da. Bestalde, berriz, uhindura makinaren akatsen bati dagokio,hala nola makinaren egitura behar baino zimurragoa izateari, adibidez, masa biragarrienorekatzeakatsei, makinaren zolak transmititutako bibrazioei (dardarei), etab.i.

2.1. Gainazalmotak

Pieza batean berau osatzen duten gainazal ezberdinek akabera ezberdinak izan ditzakete.Hau guztia, gainazal bakoitzak multzo barnean bete beharreko funtzioaren garrantzia ezberdinaizatean datza eta, beraz, gainazal bakoitzaren akaberakalitatea alda daiteke.

2.1. irudian aurkezten den multzo mekanikoan, 1 pieza osatzen duten gainazal ezberdinakaztertuz, bakoitzak multzo barnean bete behar duen eginkizunaren arabera lehen sailkpaena

ezar dezakegu:

Gainazal funtzionalak

Euskarrigainazalak

Gainazal askeak


9/33

2 MARRAZKETA TEKNIKOA

2.1. irudia. Multzo mekanikoa

2.1.1. Gainazal funtzionalak(2.2. irud.)

Multzoa osatzen duten beste zenbait piezaren gainazalekin doituta joan behar dutengainazalak eta mekanismoaren funtzionamenduan zeregin handia dutenak dira gainazalfuntzionalak.

2.1.2. Euskarrigainazalak(2.2. irud.)

Piezaren mekanizazioa burutzeko erreferentzia edo euskarritzat erabiltzeko helburuarekinlantzen diren gainazalei euskarrigainazal deritzegu.

2.1.3. Gainazal askeak(2.2. irud.)

Piezaren ingurunea osatzen duten gainazalei, gainazal aske deritzegu.


10/33

GAINAZALPERDOIAK 3

2.2. irudia. Gainazalmotak.

Gainazalmota akaberaren kalitatearekin erlazionatuko duen bigarren sailkapena ereegin dezakegu.

Gainazal funtzionalak Akabera oneko gainazalak

Euskarrigainazalak Arbastaketagainazalak

Gainazal askeak Mekanizatu gabeko gainazalak

Aurrerago agertuko den bezala 1 piezaren planoan, gainazalmota bakoitzari dagokionakabaketamaila adierazten duten zeinu ezberdinak agertzen dira; zeinuen arabera eraikuntz

prozedura hautatu beharko bait da.

2.2. Gainazalirregulartasunak

Gainazal baten profilak geometria-motako (formaakatsa) irregulartasun makrogeometriko(uhindura) eta mikrogeometrikotik (zimurtasuna) egiturazko irregulartasuneraino (kristalsarea)eduki ditzake.

Egiturazko irregulartasunak alde batera utziz, gainazalirregulartasunen sailkpaena honelaegin daiteke:


11/33


FORMAAKATSA(Errore geo-metrikoa)

Zuzentasuna Biribiltasuna Paralelotasuna Etab.

Irregulartasunperiodikoa

Irregulartasunperiodikoa

Irregulartasunez periodikoa

UHINDURA(Akats makro-geometrikoa)

ZIMURTASUNA(Akats mikrogeo-metrikoa)

PROFIL ERREALA (P)

Profil erreala (P), forma, uhindura eta zimurtasunirregulartasunen batura da.Irregulartasun hauek ondoren aipatzen diren arrazoi hauengatik sor daitezke:

1. koadroa.

ZERGATIA

Pieza edo erremintaren deformazioa, ebaketaindarragatik pieza lotzeangehiegi estutzeagatik, eta abarren eraginez.

Maiztasun txikiko bibrazioak; adibidez, gidetako lasaierak makinetansorturiko bibrazioak.

Material heterogenoa, ildaskak, ildoak, etab.

Egoera txarreko edo gaizki zorrozturiko erremintak, maiztasun handikobibrazioak (piezan, erremintan), aitzinapen desegokia.

Lehen aipaturiko zenbait arrazoiren batura.

IRREGULARTASUNA

Formaakatsa

Uhindura (W)

Zimurtasuna (R)

PROFIL ERREALA (P)

GAINAZALIRREGULARTASUNAK


12/33

GAINAZALPERDOIAK 5

3. GAINAZALAKABERAREN EGIAZTAPENA

Gainazalirregulartasunaren sailkapenera berriro ere itzuliz, hiru parametro hauek kontuan

izanik beste desberdintasun bat ezar dezakegu:

Profilneurria edo uhinluzera ()

Uhinaltuera ()

Erasoangelua ()

2. koadroan irregulartasun-motak dagozkien parametroekin irudikatuz agertzen dira.

2. koadroa

GAINAZALPROFILA IRREGULARTASUNAK

FORMAAKATSA

UHINDURA

ZIMURTASUNA

FORMAAKATSAUHINDURA

ZIMURTASUNA

PROFIL IDEALA

PROFIL ERREALA


13/33


Profilak aztertuz, gainazalegituraren itxura, bereziki () uhinluzeraren aldaketari eta,beraz, () erasoangeluari dagokiola ondoriozta daiteke.

3.1. Zimurtasuna. Uhindura. Formaakatsa

3.1.1. Zimurtasuna

Gainazala mekanizaziomotaren arabera sorturikoa izanik, (3) uhinluzera txikiko irregu-

lartasunei zimurtasun deritzegu. Irregulartasun hauek, erremintak gainazalean zehar bere

luzetarako aitzinapenean sorturiko marra bakanek edo erremintaseinaleek osatzen dituzte.Beraz, zimurtasuna eraikuntza-prozesuarekin estu erlazionaturik dago. Horregatik, prozesu bataedo bestea lortu beharreko gainazalkalitatearen arabera hautatuko da.

Mekanizazioaren noranzko gainazalaren luzetarako ebakiduraren zimurtasunprofil han-diagotua (anpliatua), gailur eta sakansail bezala aurkezten da; batzuetan nahasmahasbatean banaturik eta besteetan uniformetasun handiago edo txikiagoa txandakatuz (3.1. irudia),

gainazala landutako mekanizaziomotaren arabera. Milimetroaren milarenaren tamainakozimurtasunak direnez, nahiz eta akabaketa artezketa arruntez egina izan, mikra (m) (1m = 0,001mm) onartu da neurriunitaterako sistema gisa. Herri anglosaxoietan (" = 0,025 ).

Prozesua

Torneaketa fina

Artezketa arrunta

Leunketa (harriz)

Lapeaketa

Superakabaketa

Razimurtasuna mtan

4

2

0,3

0,1

0,02

3.1. irudia. Irregulartasunprofilak. Gainazalaren benetako profila.

3.1.2. Uhindura

Zimurtasuna baino handiagoak diren (2) uhinluzerazko irregulartasunei uhindura deritzogu.

3.2. irudian adierazten den bezala, zimurtasuna uhindurari gainjarri egiten zaio.


14/33

GAINAZALPERDOIAK 7

3.2. irudia. Zimurtasuna eta uhindura.

3.1.3. Formaakatsa

Irregulartasunmota hau, gidak dituzten makinetako akats zinematikoengatik, erreminta

kokatzean egindako akatsengatik eta mekanizazioprozesuan erreminta edo piezamakurtzeagatik agertzen da.

Irregulartasun honek, aurreko gaian ikusi dugunez, (l1) uhinluzera handia du. Hau dela eta,

gainzalakaberaren neurketan ez da kontuan izaten.

Normalean profil errealaren gainazalak, 3.3. irudian aurkezten den bezala, formaakats,uhindura eta zimurtasunen nahastea aurkezten du.

3.3. irudia. Formaakatsa, uhindura eta zimurtasuna.

3.2. Egiaztapensistemak

Gainazal baten profil ideala lerro zuzen edo kurbatu batez marrazturik agertzen da, bainapraktikan berau lortzea ezinezkoa gertatzen da. Beraz pieza baten profil errealak aurretikaipaturiko formaakats, uhindura eta zimurtasunaren konbinazioa erakutsiko du.

Gainazalakaberaren egiaztatzeko, zenbait prozedura ezberdin erabiltzen dira. Hauetarikobatzuk ondokoak dira:

Begizko edo ukipenezko prozedura

Anplifikazio elektronikozko prozedura Prozedura optikoak: Ebaketa optikoa

Mikroskopio interferentziala


15/33


Gainazalakaberaren egiaztatzeko beharbeharrezkoa da piezaren profil errealaezagutzea, eta hau, nolabaiteko hurbilketarekin bakarrik jakin dezakegu, neurgailuen doitasun

-mailaren mende dagoelako.

Ondoren, anplifikazio elektronikozko prozedura duten makinen funtzionamenduaeskematikoki azalduko da.

Zimurtasunildoak detektatzen dituen (2) haztagailuaren desplazamenduak haril elektro-magnetiko baten bitartez korronte elektrikoa sorrarazten du. Korronte elektriko honen magnitudea

haztagailuaren puntaren desplazamenduarekiko proportzionala da eta sorturiko korronte hau(10) anplifikadorean anplifikatuta agertuko da. Emaitzak (12) koadrante graduatu bateanzuzenean irakurriz lortzen dira edo paper berezi batean erregistratuz.

1. Irristailua 7. Neurketamahaia2. Haztagailua 8. Neurtu beharreko pieza3. Besoa 9. Haztagailuaren luzera4. Profilaren norabidea 10. Anplifikadorea5. Neurketaburua 11. Kalkulagailua6. Erregistratzailea 12. Koadrante graduatua

(zuzeneko irakurketa)

3.4. irudia. Anplifikazio elektronikozko aparatua.

3.2.1. Definizioak ISO arauen arabera

Profil teknikoa: Gailurretik gailurrera lerro bat marratzen bada, formaakatsak bakarriksalatzen dituen profil teknikoa lortuko da (3.5. irudia).


16/33

GAINAZALPERDOIAK 9

3.5. irudia. Gainazalaren profil erreala. Akats makro eta mikrogeometrikoen marrazkia.

Profil idealaren eta profil teknikoaren artean elkarzut neurtututako distantzia maximoakhonako hau adierazten du:

Gainazalaren formaakatsa

eta gailurrik altuen eta sakanik sakonenaren artekoak berriz:

zimurtasuna

Bi balio hauen baturak, gainzalaren guztizko akatsa adierazten du.

Ondoren, formaakatsak (3.6. irudia) eta zimurtasuna (3.7. irudia) neurtzeko prozesuaadierazten da.

3.6. irudia. Formaakatsaren neurketa.


17/33


3.7. irudia. Zimurtasunaren neurketa.

Benetako profila formaakatsetatik kentzen bada, hots, benetako profilak teknikoarekikodituen desbiderapenak azkeneko honekiko zut neurturik diagrama cartesiar batera eramatenbadira, zimurtasunprofila lortzen da (3.8. irudia).

3.8. irudia. Zimurtasunaren irudia.

3.3. Zimurtasunprofilari dagozkion elementuak

Zimurtasunaren profilean ondoko elementu hauek bereiz ditzakegu:

Batez besteko lerroa

Erreferentzia-luzera

Ra, zimurtasunaren batezbesteko aritmetikoa

Zimurtasunmaila

L, neurketaluzera


18/33

GAINAZALPERDOIAK 11

3.3.1. Profileko batez besteko lerroa

Neurketako luzera guztian profilaren norabide orokorrarekiko lerro paraleloa da. Bere eta

benetako profilaren bi aldeetara kokaturiko azalaren baturak berdinak dira.

3.9. irudia. Batez besteko lerroa.

Matematikoki ondoko erlazio hau bete behar da:

y = batez besteko lerroarekiko benetako profilaren altueraeta x = batez besteko lerroan neurtutako distantzia izanik.

3.3.2. Erreferentzia-luzera (Lm)

Zimurtasunaneurtzeko hautaturiko gainazalebakiduraren luzera da, beste zenbaitirregulartasunmota kontuan izan gabe.

Batez besteko profilen irregulartasuna kontuan izanik, aztertu behar dugun luzera, L1, L

2, L

3,

etab. zatitan banatzen da, errealitatetik hurbilago egongo den batez besteko lerroaren balorazioalortzeko.


19/33


3.10. irudia. Batez besteko lerroa.

3.3.3. Rabatez besteko zimurtasun aritmetikoa

Batez besteko lerroarekiko profilaren altuerak dituen balio absolutuen batez bestekobalioa da. (3.11. irudia)

3.11. irudia. (Ra) Batez besteko zimurtasuna.

Matematikoki ondorengo adierazpenaz ematen da:

3.3.4. Zimurtasunmaila

Gainazaleko puntuetan lortutako zimurtasunaren baliorik handiena (edo balio maximoa)da. Balio arautuak I. taulan agertzen dira.

Gainazal batek zimurutasunmaila jakin bat izan behar duela erabakitzen denean, edozein

puntutako zimurtasunaren neurriak ere erabakitako Rabaino handiagoa ez duela izan behar

ulertu behar da. Balio maximo eta minimoaren arteko zimurtasuna erabaki behar denean, balio

hauetarako ere aurreko koadroan onartutakoak erabiltzea gomendatzen da.


20/33

GAINAZALPERDOIAK 13

I. taula. Razimurtasunaren balioen sail gomendatua eta batua.

Ra() R

a()

Sail gomendatua Sail batua Sail gomendatua Sail batua

0,008 1,25 0,010 1,6 1,6 0,012 2

0,025 0,025 2,5 0,032 3,2 3,2 0,040 4

0,050 0,050 5 0,063 6,3 6,3

0,080 80,100 0,100 10 0,125 12,5 12,5 0,16 160,20 0,20 20

0,25 25 0,32 320,40 0,40 40 0,50 50 0,63 63

0,80 0,80 80 1,0 100

3.3.5. Neurketaluzera

Gainazal baten zimurtasuna neurtzean, azken ondorioetan zerikusi handia du L luzerahautatzeak. Adibidez, neurketa L

1luzerara mugatzen bada (3.12. irudia), zimurtasunaren guztizko

altueraren balioa H1da eta honek lehen ezaugarria besterik ez du adierazten, irregulartasunen

multzoa kontuan hartzen ez denez. L2luzera handiena aztertzen bada berriz, H

2zimurtasunak

formari ez dagozkion beste irregulartasun batzuk ere beregan ditu. Gainazaleko baliomultzobatera heltzeko, beharrezkoa da L

3luzera hartzea, H

3balioak adierazten duenez.

3.12. irudia. Neurketaluzerak zimurtasunaren balioarekiko duen zerikusia.


21/33


Beraz, aztertutako luzera aldatuta, zimurtasunbalio desberdinak lortzen dira. Horregatikkomenigarria izaten da bi parametroak elkartzea. (II. taula).

II. taula

L neurketaluzera minimoa

(mmtan)Sail gomendatua Sail batua

0,080 0,32 0,25 0,25

0,32 3,2 0,8 0,83,2 12,5 2,5 2,5

8 2,5

3.4. Gainazalakaberaren egiaztapenean erabilitako beste zenbait parametro

ISOk onartutako Raparametroaz gain, ondorengo hauek ere erabiltzen dira zenbait araudi

nazionaletan:

R altuera.Gailur nagusien altueren batezbesteko aritmetikoa da, sakan nagusiekiko

neurturik. H parametroari dagokio (Schamaltz).

Rmax

altuera maximoa. Batez besteko lerroarekiko paralelo izanik, gailurrik altuen eta

sakanik sakonenetik iragaten diren bi lerroen arteko distantzia da. H1parametroari dagokio.

Rpbatez besteko altuera. Gailur nagusiek batez besteko lerroarekiko dituzten distantzien

batezbesteko aritmetikoa da (3.13. irudia).

Rvbatez besteko sakonera. Sakan nagusiek batez besteko lerroarekiko dituzten distantzien

batezbesteko arimetikoa da (3.13. irudia).

3.13. irudia. Rpbatez besteko altuera eta R

vbatez besteko sakonera.


22/33

GAINAZALPERDOIAK 15

Gainazala oro har ez da guztiz eta osoki definituta geratzen altuera bakarrrik kontsideraturik.

Izan ere, profilaren formak zerikusi handia izan baitezake gainazalaren ezaugarri funtzionaletan.

Adibidez, bi gainazalen artean (3.14. irudia), bata Ta4m zimurtasunduna eta bestea R

a5m

duena harturik, lehenak 12mko sakon berezia badu eta bigarrena berriz erregularragoa bada,doikuntza biragarrirako lehena da komenigarriena, gainazal sostengatzaile handiagoa duenez.

Baina gomazko edo material plastikozko eraztun torikoaren gidadoikuntzarako, bigarrenakomenigarriagoa da. Zimurtasun bakar bat nahikoa da eraztunari heldu eta j lasaierara sarraztekoeta hor ijetzi eta hestuturik eraztuna hondatu egingo du.

3.14. irudia. Profilformaren zerikusia aplikazioaren arabera.

Profil baten forma, gainazalaren formafaktore deituaz komeni den eran defini daiteke.

Araudi nazional batzuetan bi formafaktore kontsideratzen dira:

kpformafaktorea edo betetzemaila, R

vbatez besteko sakonera eta R zimurtasunaren

altuera izanik:

kyformafaktorea edo hustegradua, R

pbatez besteko altuera eta R zimurtasunaltuera

izanik:

Beraz, kpunitatearen inguruko balioa duten gertatzen diren gainazalek, higadura-erresistentzia

handia dute, eta bestalde, erresistentzia hori eskasa da kvunitatearen ingurukoa dutenentzat.

Nolanahi ere:

kp+ k

v= 1


23/33


Gainazalaren formafaktore eta kalitatefuntzionalaren arteko erlazioa, 3.15 a) eta 3.15 b)irudietako r zimurtasungradu berdineko bi gainazalen bi mugaprofiletan adierazitakoa da.

3.15. irudia. Formafaktorean profilaren formak duen zerikusia eta kurba sostengatzailea.

3.16. irudia. Zenbait formafaktoretako profilak eta dagozkien kurba sostengatzaileak.


24/33

GAINAZALPERDOIAK 17

Lehen profilean honakoa ikus daiteke: alegia, oineko lerro zuzenean profilak duen Rabatez

besteko altuera, R formafaktorea 1 ingurukoa duten altuera maximoaren berdintsua dela.

Bigarren profilean, formafaktorea ia zero da. Bi gainazal hauen portaera funtzionala osodesberdina da, noski. 3.15.a) irudian adierazitako profilak duen gainazala ia perfektutzat hardaiteke. Beraz, higaduraerresistentziari buruzko ondorioetan oso ezaugarri onak ditu.

3.15.b) irudiaren kasuan, gainazala oso txarra dela kontsideratu behar da. Izan ere, dituenezaugarriak diren bezalakoak izanik, higadura bortitza izango du, teorikoki perfektu ez dengainazaldoikuntzak direnean ere barne.

Formagraduaren esanahia argitzeko, komenigarria iruditu zaigu formafaktorea besteprofilezaugarri bati elkarturik berregitea, eta errazagoa izan dadin, aldizkako motakora eta osoibilbide sinplera jo dugu (3.16. irudia.).

3.5. Rabatez besteko zimurtasunaren perdoiak

Planoetan agertzen diren Razimurtasunaren balioak mugatzeko, baliosail bat gomendatzen

da. Sail hau segida geometriko arrunt bati jarraitzen zaio, non maila bakoitzak aurrekoarenbalioa halako bi baitu. Maila bakoitzari N letra egokitzen zaio, hala nola, N

1, N

2, N

3, etab. Horrela

zimurtasunaren balioak idaztean Ratan eman beharrik ez dago.

Sistema honek Nndagokion balioak % 25etik % 50eraino barneraturiko perdoia izatearenabantaila du, eta perdoitarte hau gainazalzimurtasunaren balioen zehaztapen guztietaraegokiro moldatzen da.

III. taula

Ra() N N % + 50

% 25 0,125

0,025 N1 0,02 0,040,05 N2

0,04 0,08

0,1 N3

0,08 0,150,2 N

40,15 0,3

0,4 N5

0,3 0,60,8 N

60,6 1,2

1,6 N7

1,2 2,43,2 N

82,4 4,8

6,3 N9

4,8 9,6

12,5 N10

9,6 18,7525 N

1118,75 37,5

50 N12 37,5 75


25/33


3.5.1. Gainazalakabera eta perdoi dimentsionalaren arteko erlazioa

Gainazalakabera eta perdoi dimentsionalaren artean ez dago elkarrekiko mendekotasun

esturik; kontuzko akabera beharrezko izan baitaiteke dimentsioeskakizun handirik gabe.

Halabaina, doitasunezko perdoia ez daiteke lor gainazalkalitate handiz ez bada, eta hauperdoia errespetatzeko erabilitako mekanizazioprozesuari adina, eskakizun funtzionalek

akabera ona eskatzen duten perdoi estuei dagokie.

Beraz, zimurtasunaren eta perdoiaren arteko erlazioa, interesgarria da mekanizazioarenondorio praktikoetarako; orientabiderako bestetarako ez bada ere (IV. taula).

IV. taula. Dimentsio-perdoiak zimurtasunarekiko duen erlazioa.

ISA Perdoiak

Gainazalak IT 6 IT 7 IT 8 IT 9 IT 10 IT 11 IT12 IT 13 IT 14

Ra2) zimurtasuna

3 0,2 0,3 0,5 0,8 1,2 2 3 5 8

Gainazal zilin- >3tik 18raino 0,3 0,5 0,8 1,2 2 3 5 8 12

drikoen dia- >18tik 80raino 0,5 0,8 1,2 2 3 5 8 12 20

metroa >80tik 250eraino 0,8 1,2 2 3 5 8 12 20 30

>250 1,2 2 3 5 8 12 20 30 50

Gainazal lauak 3) 1,2 2 3 5 8 12 20 30 50

3.5.2. Gainazalakaberaren eta fabrikazioprozesuaren arteko erlazioa

Zimurtasunmaila jakin bat lortzeko, hainbat mekanizazioprozesu daude.

Prozesu bat ala beste hautatzea, V. taula, fabrikaziokota eta produkziomota kontuanhartuta egin behar da: produkzio handi, ertain eta txikiekiko zimurtasunbalio berbera lorbaitaiteke txirbilharroketarik gabeko prozeduraren bat onartuz ere (leunketa, trefilaketa, irarketa,galdaketa, etab.) eta gogoan eduki, alegia, pieza jakin batek ez duela beti zimurtasun berdina

zertan izanik; eginkizun berbera badu ere, zimurtasunaren balioa aplikazio zehatzaren baitanbaitago. Adibidez, bi eztandamotore ezagunen pistoiardatzetan, batak 0,04ko zimurtasuna

du eta besteak 0,01 Rakoa eta hori motorgintzako diferentzia orokor batzuk direla bide, hala

nola kojinetearen materialmota, presio unitario, karga lineal, koipeztapenkantitate,funtzionamendutenperatura, etab. direla bide.

Materialei dagokienez, zerikusi garrantzitsua dute akabera ona lortzeko ahalmenen kalku-luetan ere. Adibidez, aluminioan eta bere aleazioetan 0,4raino lortzen da; letoian 0,3raino;

altzairu gozo eta burdinurtuan 1,25 raino eta altzairu gogorretan 0,025Raraino.


26/33

GAINAZALPERDOIAK 19

V. taula. Razimurtasunaltueren eremuak, fabrikazioprozesuaren arabera.


27/33


V. taula (Jarraipena). Razimurtasunaltueren eremuak, fabrikazioprozesuaren arabera.

4. ZIMURTASUNA ADIERAZTEKO ISOK ONARTURIK DITUEN SINBOLOAK

* Oinarrizko ikurra

Kontuan hartu beharreko gainazala ordezkatzen duenlerroarekiko 60-ra inklinaturiko bi marra desberdinezosaturik dago.

Txirbilharroketazko mekanizazioa eskatzen denean,marra horizontal bat eransten zaio oinarrizko ikurrari, 4.2.irudian adierazten den bezala.

Txirbilharroketa onartzen ez denean, zirkulu bat eranstenzaio oinarrizkoikurrari, 4.3. irudian adierazten den be-

zala.

Gainazalakaberaren ezaugarri bereziak adieraztea be-harrezkoa denean, oinarrizko ikurraren marra luzeenabeste marra horizontzal batekin osatzen da, 4.4. irudianadierazten den bezala.

Zimurtasunzeinua, piezaren gainazala ordezkatzen duenmarran adierazi behar da, edo bestela, aipatu ikur horrekeragina duen gainazalaren lerro laguntzaileetan edoerreferentzia-marretan (4.12. irudia).

4.1. irudia. Oinarrizko ikurra.

4.2. irudia. Txirbilharroketarekin.

4.3. irudia. Txirbilharroketarik gabe.

4.4. irudia. Ezaugarri bereziak adie-razteko.


28/33

GAINAZALPERDOIAK 21

a)

b)

c)

4.5. irudia.

4.6. irudia.

4.7. irudia.

4.8. irudia.

4.1. Gainazalen ezaugarrien adierazpena ikurren bidez

4.1.1. Razimurtasunaren adierazpenak

4.1.2. Gainazalakaberaren ezaugarri berezien adierazpena

Gainazalakabera jakin bat lortzeko eraikuntza-prozesu partikularra eskatzen denean, prozesuhori ikurraren marra horizontalean argi adierazi behar da, 4.7. irudian adierazten den bezala.

Zimurtasunaren irizpidea definitzen duen balioa (edo balioak),ikurren gainean adierazi behar da (edo dira), 4.5. irudianadierazten den bezala.

a) Zimurtasuna edozein fabrikazioprozesuri jarraituz lor dai-

teke.

b) Zimurtasuna txirbilharroketazko fabrikazioprozesu baten

bidez lortu behar da.

c) Zimurtasuna txirbilharroketarik gabeko fabrikazio-prozesuari

jarraituz lortu behar da.

Zimurtasun maximo eta minimo onargarriak adierazi behardirenean, 4.6. irudian agertzen den eran adierazi behar dira,maximoa minimoaren goialdean kokatuta.


29/33


Tratamendu edo gainazalestaldura adierazteabeharrezkoa denean, 4.8. irudian adierazten den bezalaezartzen da.

Neurketaluzera minimoa adieraztea beharrezkoa denean(II. taula) 4.9. irudian adierazten den eran ezartzen da.

Mekanizaziorako soberazko balioa adierazi behar denean,4.10. irudian adierazten den bezala ikurraren ezkerreanidazten da. Balio hau milimetrotan eman behar da.

4.9. irudia.

4.10. irudia.

Orientazio Interpretazioazeinuak

Ikurra ezartzen den bistarenproiekzioplanoarekiko paraleloak

Ikurra ezartzen den bistarenproiekzioplanoarekiko elkarzuta

Ikurra ezartzen den bistarenproiekzioplanoarekiko bi norabide

zeiharretan gurutzatuak

Norabide askotakoa

Ikurra ezartzen den gainazalarenzentroarekiko zirkularra gutxigorabehera

Ikurra ezartzen den gainazalaren

zentroarekiko erradiala gutxigorabehera

X

M

C

R

4.1.3. Ildoen norabidea adierazteko ikurrak

Zenbait piezatan, mekanizazioa edo zimurtasunildoen noranzkoa garrantzi handikoa izatenda. Adibidez, diesel motorretan atorraren ildoak gurutzatuak izatea komeni da. Horrela, pistoiareneraztun eta atorraren arteko labainketa hobea izaten da. VI. taulan dagozkien ikurrak aurkezten dira.

VI. taula. Zimurtasunaren adierazpen grafikoa eta bere norabidea adierazteko zeinuak.


30/33

GAINAZALPERDOIAK 23

Ildasken norabidearen izendapena zimurtasunikurraren ondoan, 4.11. irudian adieraztenden bezala burutzen da.

4.11. irudia.

4.12. Irudian aplikazio-adibidea ikus daiteke.

4.12. irudia.


31/33


5. GALDEERANTZUNAK

5.1. Aipa itzazu dauden gainazalmotak eta beren ezaugarriak.

5.2. Gainazal batek izan ditzakeen irregulartasunmotak eta nola sortzen diren aipatu.

5.3. Zein parametrok definitzen dute irregulartasuna?

5.4. ISO arauaren arabera definitu: Profil teorikoa Batez besteko lerroa

5.5. Razimurtasunaren definizioa, ISO arauen arabera.


32/33

GAINAZALPERDOIAK 25

5.6. Zer adierazten du zimurtasun-mailak?

5.7. Adieraz ezazu ondoko prozesu hauek erabiliz lor daitezkeen zimurtasunbalioak: Torneaketaz Madrinaketaz Zulaketaz Fresaketaz Mortaiaketaz Artezketaz

5.8. Adieraz itzazu ondoko irudian eskatzen diren zimurtasunak:A: Txirbilharroketaz

lorturikoa (Ra= 3,2)

B: Ez da txirbilharroketarik

onartzen.C: Gainazal zementatua eta

zimurtasuna (Ra

= 0,8)


33/33

pdf-gainazal-perdoiak.pdf

Documents