Het museum komt naar u toe!

Dankzij Museum voor 1 Dag wordt de zorginstelling voor één dag omgetoverd tot museum met verschillende voorwerpen uit de Utrechtse musea.

Ruiken aan Sunlight zeepEen half uurtje voor Museum voor 1 Dag van start gaat, stroomt het Atrium van zorginstelling en ontmoeti ngscentrum Hart van Lombok vol ouderen. Niet alleen bewoners uit het wooncentrum komen naar het mobiele museum, maar ook ouderen uit de buurt. Acti viteitenbegeleidster Lillibeth Geurtsen loopt af en aan om ouderen op te halen en naar het museum te begeleiden. “Dit is een superacti viteit,” zegt ze. “Voor veel van onze bewoners is het te veel gedoe om naar een museum te gaan of ze zijn het van oudsher niet gewend. Bovendien zijn de voorwerpen die hier getoond worden heel herkenbaar. Ze roepen veel herinneringen op. De bewoners hoeven er niet van een afstandje naar te kijken, voorwerpen gaan van hand tot hand. De spulletjes zelf voelen, ruiken en proeven, maakt dat ze weer even thuis zijn.”

Van hand tot handDe oude speeldoos wordt aangezet. Een zacht geti ngel klinkt door de ruimte. Een van de bezoekers vertelt over de sensati e in haar ouderlijk huis toen haar vader thuiskwam met zo’n speeldoos. Het plaatje dat bij de speeldoos hoort, gaat van hand tot hand. Vervolgens doet een stuk Sunlight zeep de ronde, een stuk touw van de klok van de Domtoren, een bar zout, een reisaltaartje: alles roept herinneringen op. Een mevrouw geeft de bonnenboekjes uit de oorlog snel door terwijl ze de tranen uit haar ogen veegt. Ook moeilijke herinneringen horen erbij. Bij de ulevellen hoort een liedje dat vrijwel iedereen moeiteloos uit het geheugen opgraaft en samen zingt.

Gek op de Domtoren!De dames Landzaat en Brouwer, beiden 82 jaar, zitt en naast elkaar. Ze hebben elkaar net leren kennen en praten honderduit. Mevrouw Landzaat bezoekt Museum voor 1 Dag nu voor de tweede keer. “Vandaag is er een schilderij bij dat gemaakt is door aboriginals. Ik ben in

Australië geweest, dus ik herkende het direct. En die stapelpannetjes ken ik ook goed. Wij hadden een ouder echtpaar op de trap wonen, ik haalde met die pannetjes eten voor ze. Aardappelen in het ene pannetje, groente in het andere en vlees in de volgende. Heel handig.” Mevrouw Brouwer: “Dat touw uit de Domtoren vond ik erg interessant. Ik ben geïnteresseerd in de Domkerk en de geschiedenis. Dat komt omdat mijn zusje, die in Duitsland woont, gek is van de Domtoren. Hier in het gebouw hangen ook drie afb eeldingen, die ga ik haar de volgende keer dat ze hier is, laten zien.

En de Sunlight natuurlijk. Weet je wel hoe dat gebruikt werd? Een stuk in de zeep-klopper, water verwarmen op het vuur, dan met de zeepklopper in de teil en net zo lang kloppen tot er een heerlijk geurend sopje ontstond waar de kleding en de vaat in gedaan werd. Leuke spullen laten ze zien, de volgende keer ga ik weer.”

Tijdens ‘Vrijdag Museumdag’ kunnen bewoners van woon- en zorginstellingen

grati s en voor niets, geheel verzorgd een dagje naar een van de Utrechtse musea.

Maar er zijn ook bewoners voor wie het lasti g is om mee te gaan, bijvoorbeeld

vanwege een fysieke beperking. Kunt u niet mee? De Utrechtse musea hebben

een eenvoudige oplossing: het museum komt naar u toe!

MUSEUMKRANT VOORJAAR 2012

MUSEUMKRANT

Mevrouw Brouwer is geïnteresseerd in de geschiedenis van de Domkerk

De voorwerpen gaan van hand tot hand.

INHOUD

Centraal Museum – 2

Object uitgelicht – 2

Mee met Vrijdag Museumdag – 2

Toen en Nu: Het Vredenburg – 3

Gepassioneerde verzamelaars – 3

Deelnemende Musea Utrecht – 4

Colofon – 4

VOORJAAR 2012

DIT IS EEN UITGAVE VAN MUSEA UTRECHT – VRIJDAG MUSEUMDAG EN MUSEUM VOOR 1 DAGIN SAMENWERKING MET AXIONCONTINU

1

‘Leuke spullen laten

ze zien, de volgende

keer ga ik weer.’

Ook geur roept herinneringen op

AxionConti nu, wonen, zorg en welzijn

AxionConti nu heeft voor het vierde jaar succesvol een museumprogramma voor een grote groep ouderen gerealiseerd.Een mooi voorbeeld van goede samen-werking met Sti chti ng Utrechts Museum-kwarti er en de Van Baarensti chti ng.AxionConti nu organiseert dit voor haar eigen locati es en ook voor alle andere zorglocati es in de stad Utrecht.

De Van Baarensti chti ng wilde voor Utrechtse ouderen en musea inspirerende projecten realiseren. Projecten die alle bewoners in de Utrechtse verpleeg- en verzorgingshuizen in staat te stellen mee te doen. AxionConti nu, de grootste zorgaanbieder in Utrecht, heeft het voortouw genomen en heeft partner-organisati es uitgenodigd aan te sluiten bij het project.

‘Het is mooi iedere keer

weer de reacti es terug te

horen van onze bewoners

na een museumbezoek.

Hartverwarmend.’

René Leideritz, AxionConti nu

MUSEUMKRANT VOORJAAR 2012

Het Centraal Museum

Het Centraal Museum is inmiddels een van de meest veelzijdige musea in Nederland. Er is een uitgebreide collecti e oude en moderne kunst te zien maar ook Nijntje, punk, mode en ontwerpen van Gerrit Rietveld. Ook kunt u even terug in de ti jd dankzij de sti jlkamers uit verschillende periodes: zitkamers uit 1927 en 1955 bijvoorbeeld.

Van Nijntje tot punk...Sinds 2006 heeft Nijntje’s familie Pluis een eigen huis in Utrecht. Het Dick Bruna Huis ligt schuin tegenover het Centraal Museum. In het huis vindt u natuurlijk alle Nijntjeboeken in heel veel talen. Ook ander werk van de Utrechtse illustrator, grafi sch ontwerper en schrijver Dick Bruna is er te zien.

Een van de musea die op Vrijdag Museumdag door de bewoners van

zorginstellingen bezocht kan worden, is het Centraal Museum.

Het museumgebouw is meer dan 500 jaar oud en heeft een bewogen

geschiedenis. Oorspronkelijk was het Centraal Museum een klooster.

In 1674 raasde er een orkaan over Utrecht en stortt e een deel van de

Dom in. Twee weken na de ramp werd het oude klooster ingericht als

weeshuis. Tijdens de Frans-Nederlandse oorlog aan het einde van de

17e eeuw, werd het gebouw gebruikt als oefenterrein voor soldaten en als

stalling voor de paarden. In 1921 werd het gebouw als museum ingericht.

Van Nijntje tot Punk, van jong tot oud

Mee met Vrijdag Museumdag

Het is maar een korte rondleiding die de bewoners van Zuylenstede door het museum krijgen, maar voor de meeste bewoners is het ook een rondleiding door hun eigen verleden. Niet alleen omdat voorwerpen en afb eeldingen herkend worden, ook omdat ze zelf vroeger in de buurt of in het museum kwamen. “Mijn man was hier een paar dagen per week hulpsuppoost,” vertelt een mevrouw. “Ik ken het hier op mijn duimpje.Er is wel veel veranderd hoor, maar die oude muur buiten, die was er alti jd al. Die is van een oud klooster, toch?”

Poppenkast op het VredenburgEven later zit de groep, vooral de dames, gebiologeerd voor het poppenhuis uit 1670 en luistert aandachti g naar wat de gids vertelt. “Prachti g, hoe hebben ze het zo kunnen maken. Kijk eens wat een kleine vaasjes.” Ook een schilderij van het oude

Vredenburg heeft veel bekijks. “Voor de oorlog ging mijn moeder vaak naar de schouwburg, die stond daar,” wijst een mevrouw. “We hadden niet veel geld maar een plek op het schellinkie, dat ging meestal wel. Naast de schouwburg stond een poppenkast, daar gingen we vaak kijken. Zo zonde dat dat prachti ge plein zo stuk gemaakt wordt. Ik vind het helemaal niks wat ze nu aan het doen zijn. Het is geen plein meer.

Het ruikt hier nog hetzelfde!Als laatste wordt het Utrechtse schip uit het jaar 1000 bezocht. Het schip werd in 1930 aan de Van Hoornekade gevonden en is nu een van de paradepaardjes van het Centraal Museum. Het ligt in vol ornaat in de gewelven van het museum. “Het ruikt hier nog hetzelfde!” zeggen enkele bewoners als we de kelder binnenlopen. “Hoe hebben ze dat schip hier binnengekregen?” “Hoe is het zo mooi rond gemaakt?” “Waar werd het voor gebruikt?” De gids beantwoordt geduldig de vele vragen.

Terug bij de ingang koopt een mevrouw een kaart van het schilderij van het oude Vredenburg. “Voor thuis,” zegt ze. “Zodat ik niet vergeet hoe het was.”

Meer foto’s zien? Dat kan op internet. Ga naar www.hihgzone.nl/museumdag.

Vrijdag Museumdag. Een groepje bezoekers uit woonzorgcentrum

Zuylenstede staat in het Centraal Museum Utrecht voor een schilderij van

de Utrechtse schilder Hendrik Bloemaert. Het is een schilderij van de

Agnietenstraat in het jaar 1600. “Er is niets veranderd,” zegt een mevrouw

terwijl ze naar het schilderij tuurt. “Kijk,” wijst een andere bezoeker.

“Daar aan de overkant zat vroeger een weeshuis, dat is er nu niet meer.”

Uitleg over het Poppenhuis

Weet u het nog, de roerige jaren ’80? Werkloosheid, woningnood, de dreiging van de bom. Jongeren gekleed in leren jekkies en met imposante hanekammen op het hoofd namen het heft in eigen handen. Van overheid en politi ek hadden ze niets te verwachten vonden ze, je leven maak je zelf. Leegstaande panden werden gekraakt, alternati eve bedrijfj es gestart en muziek en kunst kregen een nieuwe impuls. De tentoonstelling God save the Queen doet de punkti jd herleven. De tentoonstelling is tot 10 juni te zien.

‘Naast de schouwburg stond

een poppenkast, daar gingen

we vaak kijken.’

Tot in de details worden de schilderijen bekeken

De Rietveldstoel

OBJECT UITGELICHT

En niet op de stoel kunnen

zitt en? ‘Zitt en is een werkwoord!’

vond Gerrit Rietveld.

‘Daar kun je toch niet in zitt en!’, was de reacti e toen Gerrit Rietveld de stoel rond 1920 presenteerde. Maar meubelmakerszoon Gerrit wilde lichte, ruimtelijke meubels maken die bovendien machinaal geproduceerd konden worden. Het ging hem vooral om het creëren van ruimte. Iets dat terug te zien is in de ontwerpen van zijn meubels maar ook in zijn huizen zoals het beroemde Rietveld huis dat zelfs op de Unesco werelderfgoed lijst staat.

Toen en Nu: het Vredenburg

In 1200 bouwden de Johanniters een klooster op het Vredenburg met St. Catharina als beschermheilige, daar komt de naam Catharijneconvent vandaan. In 1528 werd op het Vredenburg een kasteel gebouwd door Karel V, daarom moesten de kloosterlingen naar de Lange Nieuwstraat verhuizen. Nadat de Spanjaarden verjaagd waren, werd het kasteel weer gesloopt en ontstond het plein. Een plein dat zich in de 16e eeuw ontpopte als hart van de stad met kroegen, herbergen en later een stadsschouwburg. En uiteraard een schavot, het uitvoeren van de doodstraf was in die dagen een openbaar spektakel. De schouwburg verhuisde in de 20e eeuw naar het Lucasbolwerk, na de komst van de Jaarbeurs.

Klooster, burcht, markt, schavot, schouwburg...Het Vredenburg heeft door de geschiedenis plaats geboden aan heel veel verschillende voorzieningen. En het gaat maar door. Weer staan de hijskranen en bouwmachines op het Vredenburg. Dit keer om er winkels, woningen en een nieuw muziekpaleis neer te zett en. Over een paar jaar heeft het plein nogmaals een nieuw gezicht.

Het Vredenburg is een van de bekendste plekken in Utrecht. Het plein grenst

aan winkelcentrum Hoog Catharijne en het stati on en is voor veel bezoekers

de eerste kennismaking met Utrecht. Drie dagen per week is er markt op het

Vredenburg. Rondwandelend op het Vredenburg is er nog maar weinig dat er

op wijst dat dit een van de oudste pleinen van de stad is, mogelijk daterend

van voor de periode dat Utrecht stadsrechten kreeg in 1122.

MUSEUMKRANT VOORJAAR 2012

Het Vredenburg in 2012

De Van Baaren collecti e, Centraal Museum Utrecht

Gepassioneerde verzamelaars

De liefde voor de kunst kregen ze niet van huis uit mee. Vader stond in de gemeentelijke administrati e ingeschreven als bouwkundige en moeder als dienstbode. Na de dood van broer en zus werd hun woonhuis ingericht als het Van Baaren Museum. Uiteindelijk is de collecti e in 1980 als langdurig bruikleen in het Centraal Museum ondergebracht.

Broer en zus Van Baaren hadden een voor- keur voor fi gurati eve kunst die je met een gerust hart thuis kon ophangen. Niet al te

groot van formaat en netjes van onder-werp. De dieren en mensen op de schilderijen en de sculpturen zijn herkenbaar. Ze lijken regelrecht uit het leven van die ti jd geplukt, uit het leven van de gegoede burgerij welteverstaan.

Indrukwekkende collecti eDe collecti e van de Van Baarens is indruk-wekkend. In die ti jd kwam het vaak voor dat steden een bekende kunstverzamelaar hadden. Denk bijvoorbeeld aan het echtpaar Singer, naar wie het Singer museum in Laren genoemd is.

De Van Baaren collecti e is in het Centraal Museum te bekijken, een deel zelfs online! Tegenwoordig is er ook een Van Baaren Sti chti ng. De sti chti ng biedt ondersteuning op het gebied van ouderenzorg, kinder-opvang, gezondheidszorg, onderwijs, pastoraat en cultuur.

De Van Baaren Sti chti ng steunt Vrijdag Museumdag en Museum voor één Dag.

Josephina van Baaren (1890-1959) en haar broer

Lambertus (1888-1964) waren fanati eke Utrechtse

kunstverzamelaars. Tussen 1925 en 1964 verzamelden

ze 19de- en 20ste-eeuwse schilderijen, tekeningen,

beelden, Japanse prenten en zilver. Hun verzameling

groeide uit tot een kunstcollecti e van nati onale

betekenis. Ze waren beiden ongehuwd en zijn alti jd

in hun ouderlijk huis aan de Oudegracht 317

blijven wonen.

Vredenburg met Fruithal en Korenbeurs

Geparkeerde auto’s voor de Jaarbeurs op het Vredenburg in 1956‘Over een paar jaar heeft

het plein nogmaals een

nieuw gezicht.’

Image&copyrights Centraal Museum Utrecht/ Ernst Moritz 2011

MUSEUMKRANT VOORJAAR 2012

Musea Utrecht

De Museumkrant is een uitgave is van Musea Utrecht in samenwerking met AxionConti nu.Producti e Musea Utrecht | Ward RennenArtekino | Angela MandersTekst Horen, zien en schrijven | Connie FranssenVormgeving Lâle Ontwerpgroep | Roanne WoldendorpFotografi e Highzone Fotografi e | Paul Voorthuis

Met dank aan Het Utrechts Archief en de Van Baaren Sti chti ng.

AAMU-Museum voor hedendaagse Aboriginal kunstHet enige museum in Europa dat zich geheel richt op de hedendaagse Aboriginal kunst uit Australië.www.aamu.nl

GeldmuseumAlles dat u alti jd al wilde weten over

geld, vindt u in het Geldmuseum.geldmuseum.nl

Het Utrechts ArchiefHet Utrechts Archief beheert de rijkste collecti e archieven, prenten, kaarten, foto’s, fi lms en publicati es over de geschiedenis van stad en provincie Utrecht.www.hetutrechtsarchief.nl

Museum Speelklok Museum Speelklok vertelt klinkende verhalen over het eeuwenoude verlangen muziek te laten horen, door de zelf-spelende instrumenten op onvergetelijke wijze tot leven te laten komen.www.museumspeelklok.nl

Sonnenborgh – museum & sterrenwacht

Het heelal leert u kennen in sterrenwacht en museum de

Sonnenborghwww.sonnenborgh.nl

UniversiteitsmuseumHét wetenschapsmuseum van Midden-Nederland!www.universiteitsmuseum.nl

ONDERSTAANDE MUSEA PARTICIPEREN IN VRIJDAG MUSEUMDAG EN MUSEUM VOOR 1 DAG

Het SpoorwegmuseumAlles over treinen van vroeger en nu.www.spoorwegmuseum.nl

Museum CatharijneconventEeuwenoude en hedendaagse kunst toont het heden en verleden van het christendom in Nederland. www.catharijneconvent.nl

Domtoren Een kijkje in de rijke geschiedenis van de Domkerk en de Domtoren.www.domtoren.nl

COLOFON

DEELNEMENDE ORGANISATIES:

Centraal MuseumOude en moderne kunst, Dick Bruna

Huis, Rietveld Schröder huis, modecollecti e, collecti e Van Baaren.

www.centraalmuseum.nl