TELEVİZYONUN ÇOCUK VE GENÇLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

• Çocuklar ortalama olarak günde 3-4 saat TV

izlemektedir.

• TV izlemek, 6-17 yaşları arasındaki çocuk ve gençlerin

okul dışındaki birinci etkinlikleridir.

• Çocuklar yılda, yaklaşık olarak 900 saati okulda, 1500

saati ise TV karşısında geçirmektedir.

• İlköğretim çağını tamamlamış bir çocuk yaklaşık olarak

100.000 kadar şiddet sahnesi ve 8000 ölüm ya da

öldürülme sahnesi izlemiş olmaktadır.

• Ülkemizde yaklaşık 5 çocuktan birinin odasında TV

bulunmakta ya da çocuklar TV’nin bulunduğu odada

yatmaktadır.

TV Çocuklar üzerinde olumsuz etkilere sahip

olabilir:• Çocukları pasif öğreniciler haline getirebilir

• Kalıpyargıları öğretebilir

• Saldırgan ve şiddet kullanan modeller sunabilir

• Dünyanın gerçek olmayan temsilini sunar

• Çocukların şişmanlığına katkıda bulunur

• TV çocuklar üzerinde olumlu etkilere de sahip

olabilir:• Güdüleyici eğitim programları sunabilir

• Uzak yerleri ve dünya hakkında bilgilerini artırır

Televizyon çocuklar üzerinde ne

kadar ve ne yolla etkilidir?• TV izleme süresi ve nasıl izlendiği

Sıkı izleyici X hafif izleyici

Diğer bilgi kaynakları az X çok

Gerçek X gerçek değil

• TV izlemedeki amaç

Bilgi edinme amaçlı X keyif, vakit

geçirme vb.

• TV programının özellikleri (hayali X

dokümanter)

Çizgi film

Animasyon

Kurgusal yapımlar

Haber programları

Çocuk ve Gençler Üzerinde Olası zararlı

Etkiye Sahip İçerik Alanları1. Şiddet ve korku

2. Kaba konuşma, küfür ve olumsuz

örnek oluşturabilecek davranışlar

3. Cinsellik

ŞiddetÇocukların medyada izledikleri şiddet arttıkça çocuklar;

• başkalarına karşı daha fazla saldırgan davranış

sergilemekte

• daha fazla düşmanlık duyguları beslemekte

• daha korkulu ve daha güvensiz olmakta

• başkalarının çektiği acı ve eziyete karşı

duyarsızlaşmakta

• gittikçe şiddeti daha arzular hale gelmekte

• kaygı ve uyku bozuklukları

göstermektedirler.

Korkutucu İçerik• Ayrılık kaygısına yol açmakta

• Uykudaki kâbusları ve diğer korkuları

arttırmakta

• Dünyanın tehlikeli ve korkunç bir yer olduğu

inancını geliştirmekte

• Korku duyan çocuğun kaygısını artırmakta ve

onu daha kolay incinebilir hale getirmektedir.

CinsellikNasıl sunulduğuna bağlı olarak değişmekle birlikte TV’deki cinsellik;

• şiddetle birlikte yer aldığında küçük çocukların cinselliği yanlış

yorumlamalarına yol açabilmekte,

• çocukların izledikleri yetişkin cinsel davranışlarından huzursuzluk

duymalarına ve utanmalarına yol açmakta,

• gençler için bilgi kaynağı olmakta ve davranışı sergileyenler de rol

modeli olarak kabul edilmekte,

• eğer sorumlulukları riskleri ve olumsuz sonuçları olmayan bir

davranış biçiminde sunuluyorsa, gençlerin cinsellikle ilgili doğru

olmayan tutumlar geliştirmelerine yol açmaktadır.

Olumsuz Örnek Oluşturabilecek

DavranışlarÇocukların televizyon programlarında izledikleri her türlü

ayırımcılık, alkol, sigara ve madde kullanımı, suç davranışları,

kaba, bayağı ve küfürlü konuşmalar;

• özellikle çocuk ve gençlerin önem verdikleri ve beğendikleri

karakterler tarafından sergileniyorsa taklit edilme

artmaktadır.

• Gençler karakterle özdeşim kurduklarında bu davranışları

sergileyen karakter gibi davranmaktadır.

• Gençlerin kimlik oluşumunu olumsuz yönde etkilemektedir.

• Bütün çocuklar televizyondan aynı

şekilde mi etkilenmektedir?•Çocuğun gelişimsel özellikleri ve cinsiyeti

•Ailesel özellikler ve sosyoekonomik çevre

•Çocuğun mizaç özellikleri

Yaş KategorileriÇocuk ve gençlerin zihinsel, duygusal ve

sosyal gelişim düzeylerine göre

belirlenen yaş grupları;

•7 yaş ve altı

•7-13 yaş

•13-18 yaş

7 Yaşın Altındakiler• Hayal ile gerçeği ayırt edemediği için korku ve şiddet öğeleri

içeren

animasyonlar

• Cansız nesnelere insan özellikleri yüklediği için endişe ve korku

yaratan hayali kahramanların yer aldığı yapımlar

• Kendi yetenek ve kapasitesini abarttığı, gerçekçi olarak

değerlendiremediği ve çizgi film kahramanlarını da gerçek sandığı için

saldırgan davranışlar içeren yapımlar

• Algısal olarak belirgin özelliklere örneğin hızlı, renkli ve yüksek sesli

görüntü akışına daha kolay ilgi gösterdikleri için fantastik yaratıkların

ani değişim ya da dönüşümlerini içeren korkutucu yapımlar

• Dikkati çabuk dağıldığı ve hızla akan görüntülerdeki bilgiyi tam olarak

anlamadıkları için çok kısa süreli şiddet ya da korku içeren yapımlar

• Davranışın altındaki niyeti değil, sonucu kavradıkları için amacı iyi

olarak sunulan saldırgan davranışlar

7-13 Yaş• Kişiliğe yönelik kaygılar ve sosyal korkular, nesnel korkuların

yerini aldığı

için kendi yaşadığı ortamlara ve kendi ya da ailesine ve akranlarına

benzer kişilerin başına gelen kötü şeyleri içeren yapımlar

• Başka grupları kendini ait hissettiği grubun değerleriyle ve bakış açısıyla

değerlendirdiği için değerlerine, inanç ve tutumlarına olumsuz etkisi

olabilecek yapımlar

• Gerçek olaylar ile kurgulanmış olaylarda yer alan gerçekliği ayırt etmekte

zorlanabileceği için gerçeklik etkisini arttıran her türlü efektin yer

aldığı yapımlar

• Somut olayları anlar, soyut fikirleri anlamakta güçlük çeker; ince alay,

eleştiri ve aşağılamaları tam olarak anlamadığı için bu tür yapımlar

• Otoriteyi koşulsuz kabul ettiği ve davranışlarını sorgulamadığı için otorite

adına yapılan şiddet içerikli davranışların yer aldığı yapımlar

13-18 Yaş• Kendi yaşıtlarından gelen iletiler daha etkilidir; yaşıtı olumsuz

karakterlerden çok daha fazla etkileneceği için bu tür yapımlar

• Cinsel, politik, etnik ve dini alanlarda çeşitli denemelerle bir kimlik

oluşturmaya çalışıldığı için olumsuz rol modelleri içeren yapımlar

• Cinsellik ve cinsel davranışlar ilginin arttığı ve kız-erkek ilişkilerinde

medyayı bilgi kaynağı olarak kullanıldığı için cinsellik, sonuçları ve ilgili

riskler konusunda gerçekçi olmayan ve uyarıcı gösterimler içeren yapımlar

ve bayağı cinsel konuşmalar

• Kuralları ve sınırları zorlamanın denendiği, riskli davranışlara girişilebildiği ve

kendine bir şey olmayacağı inancı taşındığı için şiddet ve korku öğeleri

yoğun yapımlardan düşündüklerinden daha fazla etkilenebilecekleri için bu

tür yapımlar

• Oyuncularla güçlü bir şekilde özdeşim kurulduğu, onların niteliklerinin

yüceleştilerek taklit edildiği için ayrımcılık ile alkol sigara ve madde

kullanımı ve kaba konuşma sergileyen karakterlerin yer aldığı yapımlar

TV’nin Dolaylı Etkileri• TV ve okul başarısı:

– TV izleme süresi arttıkça okul başarısı azalıyor

– Sıkı izleyiciler (günde 5-6 saaten fazla), okuma, yazılı ifade ve matematikte

dahaz TV izleyen cocukalara göre daha başarısız (ödevlere ayrılan süreye ya

da cinsiyete göre değişmiyor).

– Alt SED’de günde 3 saate kadar izleme başarıyı arttırıyor.

– TV izleme süresinin yanı sıra içeriğin de etkili olduğu ve çocuklarıyla eğlence

programlarını izleyen anne babaların bilgi edinmek için onları daha çok

okumaya yönelttikleri görülmüş.

• TV izleme ve şişmanlık:

– Hareketsizlik ve TV karşısında atıştırma şişmanlık ve ilgili pek çok sağlık

sorununa yol açmaktadır

– Günde 4 saatten fazla TV izleyen ve odasında TV bulunan çocuklarda

obezitenin görülme sıklığı daha yüksek

– Çok fazla TV izleyen okulöncesindeki kızlarda kalça kemiği yoğunluğunun

düşük olduğu, 8-12 yaşlarındakilerin ise metabolizma hızlarının daha düşük

olduğu bulunmuş.

Televizyonun çocuklar üzerindeki etkisini

daha olumlu yönde geliştirebilmek için

neler yapılabilir?

•Medya okuryazarlığı eğitimi

•İçerik türleri hakkında bilgilenme ve kendi izleme

programını yaratarak TV izlemeye daha az zaman ayırma

•Eleştirel TV izleme becerileri edinme,

•Kim hazırlamış? Ne için? Ne amaçla, Bundan kimin kazancı

var? Kim kaybediyor? Verileni sosyal politik ve ekonomik

yönleriyle değerlendirebilme.

•Sınıflandırma sistemleri

•Teknolojik yardımlar (elektronik kilitler, çip sistemi)

• Anne babaların kullanabilecekleri

stratejiler

– Çocuğu izleme, sınırlama

– Kendi değerlerini, tercihlerini ve

görüşlerini ortaya koyarak program

üzerinde çocukla konuşma

• Yayıncıların ve devletin (RTÜK)

sorumluluğu