PENCEMARAN RADIOAKTIF, KESAN KESIHATAN &

PENGURUSANNYA

Haliza Abdul Rahman, PhD

PENGENALAN

Bahan radioaktif dikelaskan sebagai sisa yang bermudarat kerana boleh mendatangkan kemudaratan kpd manusia & persekitaran.

Justeru, sisa radioaktif memerlukan satu kaedah khas untuk mengolah & melupuskannya bagi mengelakkan risiko terhadap kesihatan manusia & kesan buruk terhadap persekitaran.

PERKATAAN radioaktif (nuklear) dianggap sebagai ungkapan yang mempunyai pantang larang tersendiri. Ini kerana penggunaannya sering kali dikaitkan dengan petanda buruk. Tidak kira sama ada pembangunan nuklear untuk tenaga atau senjata, persepsi yang pasti timbul ialah "penggunaan nuklear satu malapetaka".

Kes Bhopal, India, Chernobyl, Rusia & Hiroshima-Nagasaki

Malaysia have some experience dealing with radioactive material. In Perak we have a site where we had buried by-products of tin mining (amang) which had been processed to become radioactive and which was used to colour television. We had poured tons of cement on the buried material. More than one square mile of the burial site is barred to humans. The site is still radioactive and dangerous.

KEGUNAAN BAHAN RADIOAKTIF

Penggunaan radioisotop secara meluas dlm bidang penyelidikan, perubatan, industri dan ketenteraan.

SUMBER RADIOAKTIF Terdapat bbrp punca sisa radioaktif:

- kitar bahan api nuklear- pembuatan & penggunaan bahan radiofarmaseutikal- penyelidikan & penggunaan bioperubatan-penggunaan perindustrian- pembakaran arang batu, perlombongan kuprum & perlombongan fosfat membebaskan isotop uranium & thorium ke dalam persekitaran.- pengujian nuklear

Pesuruhjaya Pengawalan Nuklear (NRC) AS telah mengkelaskan sisa radioaktif kpd kategori brkt:* Sisa Aras Tinggi (HLW). HLW merangkumi 2 kategori: bahanapi nuklear terpakai drpd reaktor nuklear & sisa pepejal & cecair drpd pemprosesan semula bahan api terpakai.* Amang dari Perlombongan & Pengilangan Uranium. Batu terhancur & kuras drpd perlombongan uranium & operasi perkilangan.

* Sisa Transuranik (TRU). Sisa radioaktif yang bukan HLW ttp mengandungi lebih drpd 100 nanocurie per gram elemen yang lebih berat dari uranium (elemen yang mempunyai nombor atom melebihi 92). Kebanyakan sisa TRU di USA adalah keluaran dr pemprosesan semula kelengkapan ketenteraan.* Bahan Produk Sampingan. Semua bahan radioaktif, kecuali nuklid mudah belah, yang dihasilkan sbg sisa semasa pengeluaran @ pembikinan plutonium.

* Sisa Aras-Rendah (LLW). LLW merangkumi semua yang tidak termasuk di dalam salah satu dr 4 kategori di atas.

PERGERAKAN DALAM PERSEKITARAN

Radionuklid adalah bahan pencemar persekitaran krn gabungan sifat2 berikut:- separuh hayat- tabiat & sifat kimia: isotop radioaktif mempunyai tabiat kimia & biokimia sptmana isotop stabil (tak radioaktif) elemen yg sama- kelimpahan

Dgn itu sisa radioaktif boleh mencemarkan udara, air & tanah. Pencemaran ini boleh mengancam kesihatan awam.

Keradiaoaktifan bawaan udara mungkin disedut @ terkumpul ke atas bahan bekalan air @ tanah rantaian makanan & dgn itu meninggalkan kesan ke atas kesihatan awam.

Pengangkutan air berlaku apabila radionuklid pada tanah permukaan @ subpermukaan terhakis @ terkuras ke dalam alur air @ apabila berlakunya kejatuhan dari atmosfera. Sisa radioaktif dipindahkan drpd keadaan pepejal & cecair kpd bekalan air dlm tanah @ air permukaan di mana radionuklid boleh memasuki rantaian makanan manusia @ air minuman.

Isotop radioaktif jg bergerak dr tanah ke rantaian makanan manusia. Mekanisme ambil naik tumbuhan tidak berupaya menapis elemen radioaktif: dgn itu tumbuhan biasanya mengumpulkan himpunan radionuklid di dalam strukturnya sekiranya radionuklid tdpt dlm air: fosforus, nitrogen & elemen surih yg diperlukan utk tumbesaran tumbuhan.

Hujan & angin jg bertindak mengendapkan bahan berbahaya pada akar & daun pokok yg kemudiannya disalurkan kpd apa jua yg makan tumbuhan ini. Lembu yg makan jagung tercemar cthnya boleh menyalurkan keradioaktifan kpd peminum susu.

KESAN-KESAN KESIHATAN

Kesan kesihatan sesuatu dos sinaran bergantung kepada beberapa faktor, termasuk- mangnitud dos yang diserap- jenis sinaran- kuasa penusukan sinaran- kepekaan sel & organ penerima- kadar dos yang dikenakan- kadaran sel, organ & tubuh manusia yg terdedah

Apabila partikel alfa & beta dan sinaran gamma menembusi sel hidup, @ bahan lain, ia memindahkan tenaganya melalui satu siri perlanggaran dengan atom @ nukleus bahan penerima.

Banyak molekul menjadi rosak dalam proses ini, apabila ikatan kimia dipecahkan dan elektron hilang (pengionan).

Lebih tinggi pengionan diamati, maka lebih tinggi keamatan kerosakan biologi ke atas sel.

Kesan biologi dari penembusan ini boleh dikelaskan sebagai somatik dan genetik.

Kesan somatik adalah impak kepada individu yang terdedah secara langsung kepada sinaran & merangkumi kerosakan kepada sistem peredaran, karsinogenesis, penyusutan fungsi organ & kematian sel.

Kesan genetik berlaku kerana sinaran mengion merosakkan bahan genetik sel dan boleh menyebabkan pemecahan kromosom. Kesan genetik tidak kelihatan kepada individu yang menerima sinaran, tetapi dipindahkan kepada anak dan keturunannya.

Penyakit sinaran (gangguan sistem peredaran, loya, kehilangan rambut) & kematian adalah kesan somatik akut yang berlaku selepas dedahan yang tinggi spt drpd bom nuklear @ terapi sinaran yang intensif.

Setakat ini, tdk ada kematian akibat sinaran drpd kemalangan loji penjana elektrik, w/pun kemungkinan berlaku kemalangan mungkin ada.

Bagi manusia, adalah dianggarkan satu dos sinaran gamma sebanyak 400 hingga 500 rad yang dikenakan ke bahagian utama badan dalam masa yang singkat akan mengakibatkan kematian dalam masa beberapa bulan. Kebanyakan mamalia menunjukkan darjah kepekaan yang sama kepada LD50 (dos maut yang mengakibatkan 50% kematian dalam masa 30 hari).

Dos yg lebih rendah ttp melebihi 100 rad, akan menyebabkan muntah2, diarea & loya kpd manusia; keguguran rambut biasanya boleh dilihat dalam tempoh 2 minggu selepas seseorang terdedah kpd 300 rad @ lebih.

Kecuali berlakunya perang nuklear, hanya LET (kadar pemindahan tenaga linear) rendah perlu diberi perhatian sbg bahan pencemar.

Untuk melindungi kesihatan, tumpuan harus diberi kepada faktor2 dalam pengawalannya: magnitud dos teramal, jenis sinaran yg wujud yg boleh mendatangkan kesan kpd kesihatan awam dlm sesuatu kawasan & kadar dos yg dikeluarkan.

Ini bermakna dedahan radioaktif yang tidak diperlukan mesti diminimumkan.

STRATEGI PENGURUSANNYA

Objektif utama ialah utk menghalang kemasukan bahan radioaktif ke dalam atmosfera semasa hayat hidup berkesan (lebih kurang 20 separuh-hayat) bahan.

Kawalan ke atas kemungkinan impak langsung ke atas persekitaran manusia adalah perlu ttp tdk memadai krn radionuklid boleh dipancarkan melalui air, udara & jg laluan tanah selama beberapa tahun, & dlm sesetengah kes selama beberapa generasi.

1. Sisa Radioaktif Aras-Tinggi - Pilihan berikut boleh dipertimbangkan untuk

pelupusan jangka panjang HLW:a) pelupusan tanah *penanaman dalam lubag yg sgt dalam*penanaman di pulau tdk boleh diakses* pelupusan geologi dalam (terlombong)* suntikan cecair ke dalam batuan geologi* peleburan batuan

b) pelupusan sub-dasar lautc) pelupusan dalam kepingan ais kutubd) pelupusan dalam angkasae) transmutasi ke dalam nuklid hayat-pendek

@ nuklid stabil

2. Sisa Radioaktif Aras-Rendah LLW komersil adalah tanggungjawab sektor

persendirian. selama ini LLW dilupuskan tanpa sebarang

rawatan, ditanam dalam lubang cetek (parit sedalam 60 kaki dgn luas 25 ribu kaki persegi.

Teknik baru yg dgunakan utk pelupusan LLW termasuk pembungkusan, pemadatan & penunuan.

Kawalan Melalui PerundanganE.g; Akta Bahan-bahan radioaktif (Akta 17) 1964 & Akta Pelesenan Tenaga Atom (Akta 304) 1984

KESIMPULAN

Penyakit berkaitan radiaoktif spt kanser, pemendekan hayat @ kematian terus boleh berlaku akibat berbagai dedahan kepada bahan radioaktif.

Justeru, sisa radioaktif mesti dikendalikan dengan teliti melebihi ketelitian yang diberikan kepada sisa berbahaya lain.

Namun, w/pun semua industri nuklear dihentikan sisanya masih lagi wujud.