pengkajian-depresi-revisi

7/23/2019 Pengkajian-Depresi-revisi

http://slidepdf.com/reader/full/pengkajian-depresi-revisi 1/48

ASUHAN KEPERAWATAN LANSIA

DENGAN DEMENSIA

LAPORAN KOMUNITAS-2 GERONTIK

Dosen Pembimbing : Ns. Lui Me!e"m"# S.Ke$

Disusun O%e& : Ke%om$o! II

Musi So'i"(i G)*))+,), Ing P"(ii G)*))+,)/

Hi0""( Se$(i"0 G)*))+,)) 1ueen E%s" o3i(" G)*))+,)4

Wi0" Ri3"ni G)*))+,)2 5u6u$ P"0i%" G)*))+,)7

M"ini G)*))+,)+ Mi(&" Ri"ni G)*))+,)8

S&e%mi" Mi(i"ni G)*))+,)9

PROGRAM STUDI ILMU KEPERAWATAN

AKULTAS KEDOKTERAN DAN ILMU KESEHATAN

UNI;ERSITAS <AM*I 2,)/



DAFTAR PUSTAKA

BAB I............................................................................................................4

PENDAHULUAN............................................................................................41.1.Latar Belakang.................................................................................4

1.2.Perumusan Masalah.........................................................................4

1.3.Tujuan..............................................................................................

BAB II TIN!AUAN PU"TA#A...........................................................................$

2.1.#%nse& Lans'a..................................................................................$

2.1.1 De(n's'..........................................................................................$

2.1.2 Peru)ahan * &eru)ahan +ang Terja,' Pa,a Lans'a........................$2.1.3 !en's Pela-anan #esehatan Pa,a Lans'a......................................

2.2.#%nse& De&res'..............................................................................1/

2.2.1.De(n's'........................................................................................1/

2.2.2.Et'%l%g'........................................................................................12

2.2.3.Pat%(s'%l%g'................................................................................13

2.2.4.0am)aran #l'n'k.........................................................................13

2.2..akt%r es'k% untuk Perkem)angan Terja,'n-a De&res' &a,a

Lanjut Us'a...........................................................................................1

2.2.$.T'ngkatan De&res' &a,a Lans'a...................................................1$

2.2..Dam&ak De&res' Pa,a Lans'a.....................................................1

2.2.."kala Pengukuran De&res' Pa,a Lanjut Us'a...............................1

2.2..Penatalaksanaan De&res' Pa,a us'a Lanjut................................1

BAB III A"UHAN #EPEA5ATAN.................................................................23

3.1Pengkaj'an......................................................................................23

3.1.1.Pengum&ulan Data.....................................................................23

3.1.2.Anal'sa Data................................................................................4/

3.2D'agn%s's........................................................................................41

3.2.1.D'agn%sa #e&era6atan...............................................................41

3.2.2.Pr'%r'tas #e&era6atan.................................................................42

3.3.Peren7anaan..................................................................................43

3.4.Im&lementas'.................................................................................4$

3.E8aluas'..........................................................................................4



BAB I9 PENUTUP........................................................................................4

4.1 #es'm&ulan....................................................................................4

DATA

PU"TA#A........................................................................................................

......4



BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang

Og"nis"si Kese&"("n Duni" =WHO> (e%"& mengi0en(i'i!"si %"nsi" seb"g"i

!e%om$o! m"s""!"( "ng mu0"& (ese"ng !emun0u"n 'isi! 0"n men("%. Di%i&"(

0"i $es$e!(i' !e$e""("n 0i!"("!"n "0" em$"( bes" $en0ei(""n gei"(i! "i(u

immobi%is"si# !e(i0"!s("bi%"n# in!on(inensi"# 0"n g"nggu"n in(e%e!(u"%. Si'"( umum

0"i em$"( bes" (esebu( "0"%"& mem$un"i m"s"%"& "ng !om$%e!s# (i0"! "0"

$engob"("n "ng se0e&"n"# &"n6un" !em"n0ii"n# 0"n membu(u&!"n b"n(u"n

o"ng %"in "ng be!"i("n e"( 0eng"n !e$e""("n =Is""6# )?8)>.

P"0" %"n@u( usi" =%"nsi"> "ng !u"ng mem$esi"$!"n 0ii 0"%"m

meng&"0"$i !em"(i"n se(" $eub"&"n 'isi!# $si!o%ogis# 0"n sosi"% seb"g"i "!ib"(

m"s" (u"n"# s"ng"( mung!in (imbu% g"nggu"n @i" "i(u 0e$esi. H"% ini bis"

0i!"en"!"n !u"ngn" $em"&"m"n "g"m" 0"%"m !e&i0u$"n.

G"nggu"n 0e$esi' meu$"!"n su"s"n" "%"m $e"s""n "ng u("m" b"gi

o"ng usi" %"n@u( 0eng"n $en"!i( 'isi! !oni! 0"n !eus"!"n 'ungsi !ogni(i' "ng

0iseb"b!"n o%e& "0"n" $en0ei(""n# 0is"bi%i("s# $e&"(i"n !e%u"g" "ng !u"ng

se(" be("mb"& buu!n" $en"!i( 'isi! "ng b"n"! 0i"%"min".

Se%"in i(u $oses-$oses se&ubung"n 0eng"n !e(u""n 0"n $en"!i( 'isi!

"ng 0i"%"min" "!"n mem$eng"u&i @"%u 'on(os(i"("%# "mg0"%" se("&$o6"m$us# 0"n mening!"(!"n !een("n"n un(u! (e@"0in" g"nggu"n 0e$esi'.

*egi(u $u%" '"!(o &ee0i(e bis" @ug" be$e"n seb"gi"n. A0"n" musib"& "ng

besi'"( $si!ososi"% se$e(i !emis!in"n# iso%"si sosi"%# 0"n %"in-%"in "!"n

mengun0"ng un(u! su"(u $eub"&"n 'isio%ogis "ng se%"n@u(n" "!"n

mening!"(!"n !een("n"n un(u! meng"%"mi 0e$esi "("u un(u! men6e(us!"n

!on0isi 0e$esi $"0" o"ng usi" %"n@u( "ng en("n "!"n &"% (esebu(.

1.2 Perumusan Masalah



)> A$" "ng 0im"!su0 0eng"n De$esi

2> A$" s"@" e(io%ogi 0"i De$esi

+> *"g"im"n" $"(o'isio%ogi De$esi

9> A$" s"@" g"mb""n !%ini! 0"i De$esi

/> A$" s"@" '"6(o esi!o un(u! $e!emb"ng"n (e@"0in" 0e$esi $"0" L"nsi"

4> A$" (ing!"("n De$esi 7> A$" s"@" 0"m$"! 0"i De$esi

8> S!"%" $engu!u"n 0e$esi

?> *"g"im"n" M"n"@emen Te"$i "("u $en"("%"!s"n""n "ng 0"$"( 0i%"!u!"n

$"0" L"nsi" 0eng"n De$esi

1.3 Tujuan

)> Menge("&ui "$" "ng 0im"!su0 0eng"n De$esi

2> Menge("&ui "$" s"@" e(io%ogi 0"i De$esi

+> Mem"&"mi b"g"im"n" $"(o'isio%ogi De$esi

9> Menge("&ui "$" s"@" g"mb""n !%ini! 0"i De$esi

/> Mem"&"mi "$" s"@" '"6(o esi!o un(u! $e!emb"ng"n (e@"0in" 0e$esi $"0" L"nsi"

4> Menge("&ui "$" (ing!"("n De$esi

7> Mem"&"mi "$" s"@" 0"m$"! 0"i De$esi

8> Mem"&"mi S!"%" $engu!u"n 0e$esi

?> Mem"&"mi b"g"im"n" M"n"@emen Te"$i "("u $en"("%"!s"n""n "ng 0"$"( 0i%"!u!"n

$"0" L"nsi" 0eng"n De$esi

BAB II

TINJAUAN PUSTAKA



2.1. #%nse& Lans'a

2.1.1 De(n's'

Kebe"0""n usi" %"n@u( 0i("n0"i 0eng"n umu &""$"n &i0u$ "ng sem"!in

mening!"( 0"i ("&un !e ("&un# &"% (esebu( membu(u&!"n u$"" $eme%i&"""n se("

$ening!"("n !ese&"("n 0"%"m "ng!" men6"$"i m"s" (u" "ng se&"(# b"&"gi"# be0""

gun"# 0"n $o0u!(i' =P"s"% )? UU No. 2+ T"&un )??2 (en("ng !ese&"("n> =M""m

0!!# 2,,8:+)>. Usi" %"n@u( 0"$"( 0i!"("!"n usi" em"s !"en" (i0"! semu" o"ng 0"$"(

men6"$"i usi" (esebu(# m"!" o"ng beusi" %"n@u( meme%u!"n (in0"!"n !e$e""("n#

b"i! "ng besi'"( $omo(i' m"u$un $e3en(i'# "g" i" 0"$"( meni!m"(i m"s" usi"

em"s se(" men@"0i usi" %"n@u( "ng begun" 0"n b"&"gi" =M""m 0!!# 2,,8:+2>.

WHO =)???> menggo%ong!"n %"n@u( usi" be0"s"!"n usi" !ono%ogisB bio%ogismen@"0i 9 !e%om$o! "i(u :

). usi" $e(eng"&"n =mi00%e "ge> "n("" usi" 9/ s"m$"i /?

2. %"n@u( usi" =e%0e%> beusi" "n("" 4, 0"n 79 ("&un

+. %"n@u( usi" (u" =o%0> 7/ C ?, ("&un

9. usi" s"ng"( (u" =;e o%0> 0i "("s ?, ("&un.

Menuu( Un0"ng-Un0"ng No. 9 T"&un )?4/ P"s"% ) seseo"ng 0"$"(

0in"("!"n seb"g"i seo"ng @om$o "("u %"n@u( usi" se(e%"& bes"ng!u("n men6"$"i

umu // ("&un# (i0"! mem$un"i "("u (i0"! be0"" men6"i n"'!"& sen0ii un(u!

!e$e%u"n &i0u$n" se&"i-&"i 0"n meneim" n"'!"& 0"i o"ng %"in. Un0"ng-Un0"ng

No. )+ T"&un )??8 (en("ng !ese@"&(e""n %"nsi" b"&" %"nsi" "0"%"& seseo"ng "ng

men6"$"i usi" 4, ("&un !e"("s.

2.1.2 Peru)ahan * &eru)ahan +ang Terja,' Pa,a Lans'a

Sem"!in be("mb"&n" umu m"nusi"# (e@"0i $oses $enu""n se6"" 0egene"(i'

"ng "!"n be0"m$"! $"0" $eub"&"n-$eub"&"n $"0" 0ii m"nusi"# (i0"! &"n"

$eub"&"n 'isi!# (e("$i @ug" !ogni(i'# $e"s""n# sosi"% 0"n seu"% =Ai"&# 2,))>.

• Peub"&"n isi!

". Sis(em In0"

- Sis(em $en0eng""n: Pebi"!usis =g"nggu"n $"0" $en0eng""n> o%e&

!"en" &i%"ngn" !em"m$u"n =0""> $en0eng""n $"0" (e%ing" 0"%"m#

(eu("m" (e&"0"$ buni su"" "("u n"0"-n"0" "ng (inggi# su"" "ng

(i0"! @e%"s# su%i( 0imenge(i !"("-!"("# /,F (e@"0i $"0" usi" 0i"("s 4,

("&un.



- Sis(em In(egumen: P"0" %"nsi" !u%i( meng"%"mi "(o$i# !en0u# (i0"!

e%"s(is !eing 0"n be!eu(. Ku%i( "!"n !e!u"ng"n 6"i"n se&ingg"

men@"0i (i$is 0"n bebe6"!. Ke!eing"n !u%i( 0iseb"b!"n "(o$i g%"n0u%"

seb"se" 0"n g%"n0u%" su0oi(e"# (imbu% $igmen be"n" 6o!%"( $"0" !u%i(

0i!en"% 0eng"n %i3e s$o(.

b. Sis(em Mus!u%os!e%e("%

- Peub"&"n sis(em mus!u%os!e%e("% $"0" %"nsi" "n("" %"in seb"g"i bei!u(:

<"ing"n $eng&ubung =!o%"gen 0"n e%"s(in>. Ko%"gen seb"g"i $en0u!ung

u("m" !u%i(# (en0on# (u%"ng# !"(i%"go 0"n @"ing"n $engi!"( meng"%"mi

$eub"&"n men@"0i ben("ng"n "ng (i0"! (e"(u.

- K"(i%"go: @"ing"n !"(i%"go $"0" $esen0i"n %un"! 0"n meng"%"mi

g"nu%"si 0"n "!&in" $emu!""n sen0i men@"0i "("# !emu0i"n

!em"m$u"n !"(i%"go un(u! egene"si be!u"ng 0"n 0egene"si "ng

(e@"0i 6en0eung !e""& $ogesi'# !onse!uensin" !"(i%"go $"0"

$esen0i""n men@"0i en("n (e&"0"$ gese!"n.

- Tu%"ng: be!u"ngn" !e$"0"("n (u"%ng se(e%"& 0i obse'"si "0"%"& b"gi"n

0"i $enu""n 'isio%ogi "!"n meng"!ib"(!"n os(eo$oosis %ebi& %"n@u(

meng"!ib"(!"n nei# 0e'omi("s 0"n '"!(u.

- O(o(: $eub"&"n s(u!(u o(o( $"0" $enu""n s"ng"( be'"i"si# $enuun"n

@um%"& 0"n u!u"n se"bu( o(o(# $ening!"("n @"ing"n $eng&ubung 0"n

@"ing"n %em"! $"0" o(o( meng"!ib"(!"n e'e! neg"(i'.

- Sen0i $"0" %"nsi"# @"ing"n i!"( se!i(" sen0i se$e(i (en0on# %ig"men( 0"n

'"si" meng"%"mi $enu""n e%"s(isi("s.

6. Sis(em !"0io3"s!u%eM"ss" @"n(ung be("mb"&# 3e(i!e% !ii meng"%"mi

&i$e(o$i 0"n !em"m$u"n $eeg"ng"n @"n(ung be!u"ng !"en" $eub"&"n

$"0" @"ing"n i!"( 0"n $enum$u!"n %i$o'usin 0"n !%"si'i!"si S" nu0e 0"n

@"ing"n !on0u!si beub"& men@"0i @"ing"n i!"(.

0. Sis(em es$i"siP"0" $enu""n (e@"0i $eub"&"n @"ing"n i!"( $"u# !"$"si("s

(o("% $"u (e("$# (e("$i 3o%ume 6"0"ng"n $"u be("mb"& un(u!

mengom$ens"si !en"i!"n u"ng ugi $"u# u0"" "ng meng"%i !e $"u

be!u"ng. Peub"&"n $"0" o(o(# !"(i%"go 0"n sen0i (o"! meng"!ib"(!"n

ge"!"n $en"$"s"n (eg"nggu 0"n !em"m$u"n $eeg"ng"n (o"!s be!u"ng.

e. Sis(em Pen6en""n 0"n Me("bo%isme

Peub"&"n "ng (e@"0i $"0" sis(em $en6en""n# se$e(i $enuun"n $o0u!si

seb"g"i !emun0u"n 'ungsi "ng n"(" :

- Ke&i%"ng"n gigi#

- In0" $enge6"$ menuun#- R"s" %"$" menuun =sensi(i'i("s %"$" menuun>#



- Li3e =&"(i> m"!in menge6i% 0"n menuunn" (em$"( $enim$"n"n#

be!u"ngn" "%i"n 0""&

'. Sis(em $e!emi&"n

P"0" sis(em $e!emi&"n (e@"0i $eub"&"n "ng signi'i!"n. *"n"! 'ungsi

"ng meng"%"mi !emun0u"n# 6on(o&n" %"@u 'i%("si# e!s!esi# 0"n e"bso$si

o%e& gin@"%.

g. Sis(em s""'

Sis(em susun"n s""' meng"%"mi $eub"&"n "n"(omi 0"n "(o$i "ng $ogesi'

$"0" se"bu( s""' %"nsi". L"nsi" meng"%"mi $enuun"n !oo0in"si 0"n

!em"m$u"n 0"%"m me%"!u!"n "!(i'i("s se&"i-&"i.

&. Sis(em e$o0u!si

Peub"&"n sis(em e$o0u!si %"nsi" 0i("n0"i 0eng"n men6iu(n" o3" 0"n

u(eus. Te@"0i "(o$i $"u0"". P"0" %"!i-%"!i (es(is m"si& 0"$"( mem$o0u!si

s$em"(oo"# mes!i$un "0"n" $enuun"n se6"" be"ngsu-"ngsu.



2.1.3 !en's Pela-anan #esehatan Pa,a Lans'a

<enis $e%""n"n !ese&"("n (e&"0"$ %"nsi" me%i$u(i %im" u$"" !ese&"("n "i(u:

$ening!"("n =$omo(i'># $en6eg"&"n =$e3en(i'># 0i"gnosis 0ini 0"n $engob"("n#

$emb"("s"n !e6"6"("n 0"n $emu%i&"n.

a. Pomosi =Pomo(i'>

U$"" $omo(i' meu$"!"n (in0"!"n se6"" %"ngsung 0"n (i0"!

%"ngsung un(u! mening!"(!"n 0e"@"( !ese&"("n 0"n men6eg"& $en"!i(.

U$"" $omo(i' @ug" meu$"!"n $oses "03o!"si !ese&"("n un(u!

mening!"(!"n 0u!ung"n !%ien# (en"g" $o3esion"% 0"n m"s""!"( (e&"0"$

$"!(i! !ese&"("n "ng $osi(i' men@"0i nom"-nom" sosi"%. U$"" $omo(i' 0i

%"!u!"n un(u! memb"n(u og"n-og"n mengub"& g"" &i0u$ mee!" 0"n

bege"! !e ""& !e"0""n !ese&"("n "ng o$(im"% se(" men0u!ung

$embe0"""n seseo"ng un(u! membu"( $i%i&"n "ng se&"( (en("ng $ei%"!u

&i0u$ mee!".

U$"" $e%in0ung"n !ese&"("n b"gi %"nsi" "0"%"& seb"g"i bei!u(:

- Mengu"ngi 6e0e"# 0i %"!u!"n 0eng"n (u@u"n mengu"ngi !e@"0i"n

@"(u&# mengu"ngi b"&"" !eb"!""n 0"%"m um"&# mening!"(!"n

$enggun""n "%"( $eng"m"n 0"n mengu"ngi !e@"0i"n !e"6un"n

m"!"n"n "("u "( !imi".

- Mening!"(!"n !e"m"n"n 0i (em$"( !e@" "ng be(u@u"n un(u!

mengu"ngi (e$"$" 0eng"n b"&"n-b"&"n !imi" 0"n mening!"(!"n

$engun""n sis(em !e"m"n"n !e@".

- Mening!"(!"n $e%in0ung"n 0"i !u"%i("s u0"" "ng buu!# be(u@u"n

un(u! mengu"ngi $engun""n sem$o("n b"&"n-b"&"n !imi"#

mengu"ngi "0i"si 0i um"&# mening!"(!"n $engo%"&"n um"& ("ngg"

(e&"0"$ b"&"n beb"&""# se(" mengu"ngi !on("min"si m"!"n"n 0"n

ob"(-ob"("n.

- Mening!"(!"n $e&"(i"n (e&"0"$ !ebu(u&"n gigi 0"n mu(u "ng

be(u@u"n un(u! mengu"ngi !"ies gigi se(" meme%i&"" !ebesi&"n

gigi 0"n mu%u(.



). Pen6eg"&"n =Pe3en(i'>

D"%"m men6"!u$ $en6eg"&"n $ime# se!un0e 0"n (esie.

- Me%"!u!"n $en6eg"&"n $ime# me%i$u(i $en6eg"&"n $"0" %"nsi" se&"(#

(e0"$"( '"!(o isi!o# (i0"! "0" $en"!i(# 0"n $omosi !ese&"("n. <enis

$e%""n"n $en6eg"&"n $ime "0"%"&: $og"m imunis"si# !onse%ing#

be&en(i meo!o! 0"n minum be"%!o&o%# 0u!ung"n nu(isi# !e"m"n"n

0i 0"%"m 0"n se!i(" um"&# m"n"@emen s(es# $enggun""n me0i!"si

"ng (e$"(.

- Me%"!u!"n $en6eg"&"n se!un0e# me%i$u(i $emei!s""n (e&"0"$

$en0ei(" ("n$" ge@"%" 0"i ""% $en"!i( &ingg" (e@"0i ge@"%" $en"!i(

be%um ("m$"! se6"" !%inis 0"n mengin0"$ '"!(o isi!o.<enis $e%""n

$en6eg"&"n se!un0e "n("" %"in "0"%"& seb"g"i bei!u(: !on(o%

&i$e(ensi# 0e(e!si 0"n $engob"("n !"ng!e# s6eening: $emei!s""n

e!("%# $"$sme"# gigi mu%u( 0"n %"in-%"in.

- Me%"!u!"n $en6eg"&"n (esie# 0i%"!u!"n sebe%um (e0"$"( ge@"%"

$en"!i( 0"n 6"6"(# me6eg"& 6"6"( be("mb"& 0"n !e(eg"n(ung"n# se("

$e""("n 0eng"n $e""("n 0i um"& s"!i(# e&"bi%is"si $"sien ""(

@"%"n 0"n $e""("n @"ng!" $"n@"ng.

2.2. Konse$ De$esi

2.2.1.De(n's'

De$esi meu$"!"n su"(u g"nggu"n moo0. Moo0 "0"%"& su"s"n" $e"s""n

"ng mees"$ 0"n mene("$ "ng 0i"%"mi se6"" in(en"% 0"n "ng mem$eng"u&i

$ei%"!u seseo"ng 0"n $ese$sin" (e&"0"$ 0uni" =S"0o6! S"0o6!# 2,,7>.

De$esi "0"%"& g"nggu"n "%"m $e"s""n =moo0> "ng 0i("n0"i 0eng"n

!emuung"n 0"n !ese0i&"n "ng men0"%"m 0"n be!e%"n@u("n se&ingg" &i%"ngn"

!eg"i"&"n &i0u$# (i0"! meng"%"mi g"nggu"n 0"%"m meni%"i e"%i("s =Re"%i( Tes(ing

Abi%i(# m"si& b"i!># !e$ib"0i"n (e("$ u(u& "("u (i0"! meng"%"mi !ee("!"n

!e$ib"0i"n =S$%i((ing o' $eson"%i(># $i%"!u 0"$"( (eg"nggu (e("$i 0"%"m b"("s-

b"("s nom"% =H""i D"0"ng# 2,,)>.



De$esi "0"%"& su"(u @enis !e"0""n $e"s""n "("u emosi 0eng"n !om$onen

$si!o%ogis se$e(i "s" se0i&# sus"&# me"s" (i0"! begun"# g"g"%# $u(us "s" 0"n

$enes"%"n "("u beben(u! $en"i!"n 0ii# !ege%is"&"n "("u "gi("si =W"&u%ingsi& 0"n

Su!"m(o# 2,,9>.

De$esi "0"%"& su"(u ben(u! g"nggu"n su"s"n" &"(i "ng mem$eng"u&i

!e$ib"0i"n seseo"ng. De$esi @ug" meu$"!"n $e"s""n sinonim 0eng"n $e"s""n

se0i&# muung# !es"%# (i0"! b"&"gi" 0"n men0ei(". In0i3i0u umumn" menggun"!"n

is(i%"& 0e$esi un(u! meu@u! $"0" !e"0""n "("u su"s"n" "ng me%ib"(!"n !ese0i&"n#

"s" !es"%# (i0"! mem$un"i &"g" 0ii# 0"n (i0"! be(en"g". =Su"n(&" 5&"n0"#

2,,2:8>.



2.2.2.Et'%l%g'

E(io%ogi 0i"@u!"n $"" "&%i mengen"i 0e$esi $"0" usi" %"n@u( =D"m$ing# 2,,+>

"0"%"&:

". Po%i'"m"siTe0"$"( bebe"$" go%ong"n ob"( "ng 0"$"( menimbu%!"n 0e$esi# "n("" %"in:

"n"%ge(i!"# ob"( "n(i-in'%"m"si nons(eoi0# "n(i&i$e(ensi# "n(i$si!o(i!#

"n(i!"n!e# "nsio%i(i!"# 0"n %"in-%"in.

b. Kon0isi me0is umum

*ebe"$" !on0isi me0is umum "ng be&ubung"n 0eng"n 0e$esi "0"%"&

g"nggu"n en0o!in# neo$%"sm"# g"nggu"n neuo%ogis# 0"n %"in- %"in.

6. Teoi neuobio%ogi

P"" "&%i se$"!"( b"&" '"!(o gene(i! be$e"n $"0" 0e$esi %"nsi". P"0"

bebe"$" $ene%i(i"n @ug" 0i(emu!"n "0"n" $eub"&"n neuo("nsmi(e $"0"

0e$esi %"nsi"# se$e(i menuunn" !onsen("si seo(onin# noe$ine'in#

0o$"min# "se(i%!o%in# se(" mening!"(n" !onsen("si mono"min o!si0"se o("!

"!ib"( $oses $enu""n. A(o'i o("! @ug" 0i$e!i"!"n be$e"n $"0" 0e$esi

%"nsi".

0. Teoi $si!o0in"mi!

E%"bo"si eu0 $"0" (eoi K"% Ab"&"m (en("ng $oses be!"bung

meng&"si%!"n $en0"$"( b"&" &i%"ngn" ob@e! 6in(" 0iin(o@e!si!"n !e 0"%"m

in0i3i0u (esebu( se&ingg" men"(u "("u meu$"!"n b"gi"n 0"i in0i3i0u i(u.

Kem""&"n (e&"0"$ ob@e! "ng &i%"ng (esebu( 0i(u@u!"n !e$"0" 0ii sen0ii.

A!ib"(n" (e@"0i $e"s""n bes"%"& "("u men"%"&!"n 0ii sen0ii# me"s" 0ii

(i0"! begun"# 0"n seb"g"in".

e. Teoi !ogni(i' 0"n $ei%"!u

Konse$ Se%igm"n (en("ng %e"ne0 &e%$%essness men"("!"n b"&" (e0"$"(

&ubung"n "n("" !e&i%"ng"n "ng (i0"! 0"$"( 0i&in0"i "!ib"( $oses $enu""n

se$e(i !e"0""n (ubu&# 'ungsi se!su"%# 0"n seb"g"in" 0eng"n sens"si $"ssi3e

&e%$%essness $"0" $"sien usi" %"n@u(. S"%"& s"(u (eoi $si!o%ogis (en("ng

(e@"0in" g"nggu"n 0e$esi' "0"%"& (e@"0in" 0is(osi !ogni(i'. D"%"m &"% ini

be!"i("n 0eng"n b"g"im"n" in(e$e("si seseo"ng (e&"0"$ $eis(i"-$eis(i"

!e&i0u$"n "ng 0i"%"min".

'. Teoi $si!oe0u!"(i'



H"%-&"% "ng 0i$e%"@"i "("u 0i"m"(i in0i3i0u $"0" o"ng (u" usi" %"n@u(

mis"%n" !e(i0"!be0"""n mee!"# $engiso%"si"n o%e& !e%u"g"# (i"0"n" s"n"!

s"u0"" "("u$un $eub"&"n-$eub"&"n 'isi! "ng 0i"!ib"(!"n o%e& $oses

$enu""n 0"$"( memi6u (e@"0in" 0e$esi $"0" usi" %"n@u(.

g. Du!ung"n sosi"% "ng buu! 0"n !egi"("n e%igius "ng !u"ng 0i&ubung!"n

0eng"n (e@"0in" 0e$esi $"0" %"nsi". Su"(u $ene%i(i"n !omuni("s 0i Hong!ong

menun@u!!"n &ubung"n "n("" 0u!ung"n sosi"% "ng buu! 0eng"n 0e$esi.

Kegi"("n e%igius 0i&ubung!"n 0eng"n 0e$esi "ng %ebi& en0"& $"0" %"nsi" 0i

Eo$". Re%igious 6o$ingJ be&ubung"n 0eng"n !ese&"("n emosion"% 0"n 'isi!

"ng %ebi& b"i!. Re%igious 6o$ingJ be&ubung"n 0eng"n be!u"ngn" ge@"%"-

ge@"%" 0e$esi' (e(en(u# "i(u !e&i%"ng"n !e(e("i!"n# $e"s""n (i0"! begun"# $en"i!"n 0ii 0"i in(e"!si sosi"%# !e&i%"ng"n &""$"n# 0"n ge@"%"-ge@"%"

!ogni(i' %"in $"0" 0e$esi.

2.2.3.Pat%(s'%l%g'

S(u!(u neo6o(i6"% 0os"% meng"%"mi &i$ome("bo%is 0"n s(u!(u %imbi6 3en("%

meng"%"mi &i$eme("bo%is se%"m" 0"%"m !e"0""n g"nggu"n 0e$esi'. Se%"in i(u @"%u

'on(o-s(i"("% $"0" o("! meme0i"si "n(isi$"si "ng meng""& !e "'e! ="%"m $e"s""n>

"ng $osi(i'# 0"n "bnom"%i("sn" bis" meng&"si%!"n s"(u !e(i0"!s"nggu$"n un(u!

men0oong "n(isi$"si "ng m"n" ini "!"n mem$e0is$osisi!"n !e"0""n 0e$esi'.

Te@"0in" !eus"!"n $"0" si!ui( 'on(o-obi("% 0"$"( menimbu%!"n ii("bi%i("s#

0"n $engu"ng"n sensi(i'i("s $"0" is""(-is""( sosi"%. *egi(u $u%" !eus"!"n 6ingu%"("

"n(eio 0"$"( meneb"b!"n "$"(is 0"n menuunn" inisi"(i'. Keus"!"n si!ui(

0oso%"(e"% 0"$"( meneb"b!"n !esu%i("n 0"%"m meub"& (em$"(# 0"%"m be%"@" 0"n

gene"si 0"'(" !"(". Abnom"%i("s $ei%"!u-$ei%"!u ini meneu$"i ge@"%"-ge@"%" $"0"

g"nggu"n 0e$esi'. *egi(u $u%" &i$o"!(i3i("s !o(e!s $e'on(o0oso%"(e"% 0"n gus

"ngu%"is (e%"& 0i&ubung!"n $u%" 0eng"n g"nggu"n $si!omo(o 0"n g"nggu"n 0e$esi'.

2.2.4.0am)aran #l'n'kIn0i3i0u 0eng"n 0e$esi @ug" &"us meng"%"mi $"%ing se0i!i( em$"( ge@"%"

("mb"&"n "ng 0i("i! 0"i su"(u 0"'(" "ng me%i$u(i $eub"&"n-$eub"&"n 0"%"m n"'su

m"!"n "("u be"( b"0"n# (i0u# 0"n "!(i3i("s $si!omo(oi! enegi "ng be!u"ng

$e"s""n (i0"! be&"g" "("u bes"%"& !esu%i("n 0"%"m be$i!i# be!onsen("si# "("u

membu"( !e$u(us"n "("u $emi!i"n-$emi!i"n beu%"ng (en("ng !em"(i"n "("u



$emi!i"n# en6"n"-en6"n"# "("u us"&" un(u! bunu& 0ii =Amei6"n Ps6&i"(i6

Asso6i"(ion>.

D"%"m G"%%o Gon"%es =2,,)> 0isebu(!"n ge@"%"-ge@"%" 0e$esi %"in $"0" %"n@u( usi":

- Ke6em"s"n 0"n !e!&""(i"n

- Ke$u(us"s"n 0"n !e"0""n (i0"! be0""

- M"s"%"&-m"s"%"& som"(i! "ng (i0"! 0"$"( 0i@e%"s!"n

- Ii("bi%i("s

- Ke$"(u&"n "ng en0"& (e&"0"$ (e"$i me0is "("u 0ie(

- Psi!osis

M"ni'es("si 0e$esi $"0" %"nsi" bebe0" 0eng"n 0e$esi $"0" $"sien "ng %ebi&

mu0". Ge@"%"-ge@"%" 0e$esi seing beb"u 0eng"n !e%u&"n som"(i!. Ke%u&"n som"(i!

6en0eung %ebi& 0omin"n 0ib"n0ing!"n 0eng"n moo0 0e$esi. Ge@"%" 'isi! "ng 0"$"(

mene("i 0e$esi 0"$"( bem"6"m-m"6"m se$e(i s"!i( !e$"%"# be0eb"-0eb"# s"!i(

$ingg"ng# g"nggu"n g"s(oin(es(in"% 0"n seb"g"in".

Se0"ng!"n menuu( Geg Wi%!inson# ("n0" 0"n ge@"%" 0e$esi (eb"gi "("s:

). Su"s"n" H"(i

". Se0i&

b. Ke6e"6. Muung

0. Pu(us As"

e. R"s" 6em"s 0"n (eg"ng

'. Men"ngis

g. Peub"&"n su"s"n" &"(i

&. Mu0"& (esinggung

2. isi!

". Me"s" !on0isi menuun# %e%"&

b. Peg"%-$eg"%

6. S"!i(

0. Ke&i%"ng"n n"'su m"!"ne. Ke&i%"ng"n be"( b"0"n

'. G"nggu"n (i0u

g. Ti0"! bis" bes"n("i

&. *e0eb"-0eb" 0"n be!eing"(

i. Agi("si

@. Kons(i$"si.



2.2..akt%r es'k% untuk Perkem)angan Terja,'n-a De&res' &a,a LanjutUs'a

H"%-&"% bei!u( ini &"us 0i$e(imb"ng!"n un(u! 0i!"i(!"n 0eng"n $e!emb"ng"n

(e@"0in" su"(u g"nggu"n 0e$esi' 0"n 0"$"( 0i$"!"i seb"g"i s"(u 6"" $engen"%"n 0"n

men("ge(!"n !e%om$o! isi!o (inggi# "i(u:

- Pen"!i( 'isi!# (eu("m" "ng menimbu%!"n "s" s"!i( "("u !e(i0"!s"nggu$"n#

!on0isi !ese&"("n menuun 0"n (ubu& %em"&

- Me"s" !ese$i"n# "("u "nggo(" !e%u"g" (e%"%u sibu!# $e&"u%"n !u"ng 0"n

e!e"si (eb"("s

- A0" 0u!" 6i(" s""( ini# "("u $eis(i" !e&i0u$"n buu! "ng %"in.

- G"nggu"n $en0eng""n.

- A0"n" i""( !e%u"g" 0eng"n g"nggu"n 0e$esi'.

- Demen(i" 0ini.

- Peng&"si%"n menuun

- A0" $enggun""n ob"(-ob"( (e(en(u se$e(i: s(eoi0# m"o ("nsui%ie# 0"n %"in-

%"in.

Se%"in i(u# 0"i $ene%i(i"n "ng (e%"& 0i%"!u!"n 0i0"$"(i b"&": $eneb"b "ng

$"%ing seing (e@"0in" !em"(i"n $"0" $"sien g"nggu"n 0e$esi' usi" %"n@u( "0"%"& o%e&

!"en" !on0isi !"0io3"s!u%" "ng bis" beu$": s(o!e# mo6"0 in'"6(# 0"n seb"g"in".

Kemu0i"n !"n!e meu$"!"n $eneb"b !e0u" "ng $"%ing seing seb"g"i $eneb"b

!em"(i"n $"0" $en0ei(" g"nggu"n 0e$esi' $"0" usi" %"n@u(.

"!(o %"in "ng membei!"n !on(ibusi (imbu%n" 0e$esi (esebu( be0"s"!"n

&"si% "ng!e( 0"n obse3"si "0"%"& s("(egi 6o$ing $"0" %"nsi" i(u sen0ii "ng !u"ng

b"i!. S("(egi 6o$ing "0"%"& su"(u ben(u! us"&" "ng 0i%"!u!"n seseo"ng un(u!

mengu"ngi "("u meng&i%"ng!"n (e!"n"n-(e!"n"n $si!o%ogis "("u s(es 0eng"n (u@u"n

un(u! mene%es"i!"n m"s"%"& "("u (ug"s.

2.2.$.T'ngkatan De&res' &a,a Lans'a

Menuu( De$!es RI ("&un 2,,) (ing!"("n 0e$esi "i(u:

). De$esi ing"n

Su"s"n" $e"s""n "ng 0e$esi'# Ke&i%"ng"n min"(# !esen"ng"n 0"n mu0"&

%e%"&# !onsen("si 0"n $e&"(i"n !u"ng# &"g" 0ii 0"n !e$e6"""n 0ii

!u"ng# $e"s""n s"%"& 0"n (i0"! begun"# $"n0"ng"n m"s" 0e$"n "ng su"m#

g"g"s"n 0"n $ebu"("n "ng memb"&""!"n 0ii# (i0"! (eg"nggu 0"n n"'su

m"!"n !u"ng.



2. De$esi Se0"ng

Kesu%i("n n"(" mengi!u(i !egi"("n sosi"%# $e!e@""n 0"n uus"n um"& ("ngg"

+. De$esi be"( ("n$" ge@"%" m"ni!

*i"s"n" Ge%is"&# !e&i%"ng"n &"g" 0ii 0"n $e"s""n (i0"! begun"# !eingin"n

bunu& 0ii

G"nggu"n 0e$esi 0ibe0"!"n 0"%"m 0e$esi ing"n# se0"ng 0"n be"( sesu"i

0eng"n b"n"! 0"n be"(n" ge@"%" se(" 0"m$"!n" (e&"0"$ 'ungsi !e&i0u$"n

seseo"ng. Menuu( I5D ),# $"0" g"nggu"n 0e$esi "0" + ge@"%" u("m" "i(u:

). Moo0 (e0e$esi =su"s"n" $e"s""n &"(i muungBse0i&>#

2. Hi%"ng min"( "("u g"i"&#

+. Hi%"ng (en"g" 0"n mu0"& %e%"&# "ng 0ise("i 0eng"n ge@"%" %"in se$e(i:

- Konsen("si menuun#- H"g" 0ii menuun#

- Pe"s""n bes"%"&#

- Pesimis mem"n0"ng m"s" 0e$"n#

- I0e bunu& 0ii "("u men"!i(i 0ii sen0ii#

- Po%" (i0u beub"&#

- N"'su m"!"n menuun.

T"be% 2.)Pe0om"n *e"( Ring"nn" De$esi

De$esi Ge@"%"

U("m"

Ge@"%" %"in ungsi Ke(e"ng"n

Ring"n 2 2 *"i! Dis(ess

Se0"ng 2 + "("u 9 Teg"nggu *e%"ngsung minim"% 2

minggu

*e"( + 9 Teg"nggu

be"(

In(ensi("s ge@"%" s"ng"(

be"(

Sumbe: *"gi"n I%mu Pen"!i( D"%"m KUI# 2,,,



2.2..Dam&ak De&res' Pa,a Lans'a

P"0" usi" %"n@u( 0e$esi "ng be0ii sen0ii m"u$un "ng bes"m""n 0eng"n

$en"!i( %"in &en0"!n" 0i("ng"ni 0eng"n sunggu&-sunggu& !"en" bi%" (i0"! 0iob"(i

0"$"( mem$ebuu! $e@"%"n"n $en"!i( 0"n mem$ebuu! $ognosis.

P"0" 0e$esi 0"$"( 0i@um$"i &"%-&"% se$e(i 0ib""& ini :

- De$esi 0"$"( mening!"(!"n "ng!" !em"(i"n $"0" $"sien 0eng"n

$en"!i( !"0io3"s!u%e.

- P"0" 0e$esi (imbu% !e(i0"!seimb"ng"n &omon"% "ng 0"$"(

mem$ebuu! $en"!i( !"0io3"s!u%". =Mis"%: $ening!"("n &omon

"0eno!o(i!o(o$in "!"n mening!"(!"n !"0" !o(iso%>.

- Me("bo%isme seo(onin "ng (eg"nggu $"0" 0e$esi "!"n menimbu%!"n

e'e! (ombogenesis.

- Peub"&"n su"s"n" &"(i =moo0> be&ubung"n 0eng"n g"nggu"n es$ons

imuni("s (em"su! $eub"&"n 'ungsi %im'osi( 0"n $enuun"n @um%"&

%im'osi(.

- P"0" 0e$esi be"( (e0"$"( $enuun"n "!(i3i("s se% n"(u"% !i%%e.

- P"sien 0e$esi menun@u!!"n !e$"(u&"n "ng buu! $"0" $og"m

$engob"("n m"u$un e&"bi%i("si.

De$esi $"0" %"nsi" "ng (i0"! 0i("ng"ni 0"$"( be%"ngsung be("&un-("&un 0"n0i&ubung!"n 0eng"n !u"%i("s &i0u$ "ng @e%e!# !esu%i("n 0"%"m 'ungsi sosi"% 0"n 'isi!#

!e$"(u&"n "ng @e%e! (e&"0"$ (e"$i# 0"n mening!"(n" mobi0i("s 0"n mo("%i("s

"!ib"( bunu& 0ii 0"n $eneb"b %"inn". *ebe"$" $ene%i(i"n menun@u!!"n b"&"

0e$esi $"0" %"nsi" meneb"b!"n $ening!"("n $enggun""n um"& s"!i( 0"n ou($"(ien(

me0i6"% se3i6es.



2.2.."kala Pengukuran De&res' Pa,a Lanjut Us'a

De$esi 0"$"( mem$eng"u&i $ei%"!u 0"n "!(i3i("s seseo"ng (e&"0"$

%ing!ung"nn". Ge@"%" 0e$esi $"0" %"nsi" 0iu!u menuu( (ing!"("n sesu"i 0eng"n

ge@"%" "ng (em"ni'es("si. <i!" 0i6uig"i (e@"0i 0e$esi# &"us 0i%"!u!"n $eng!"@i"n

0eng"n "%"( $eng!"@i"n "ng (es("n0"is"si 0"n 0"$"( 0i$e6""i se(" 3"%i0 0"n

mem"ng 0i"n6"ng un(u! 0iu@i!"n !e$"0" %"nsi". S"%"& s"(u "ng $"%ing mu0"&

0igun"!"n un(u! 0iin(e$es("si!"n 0ibeb"g"i (em$"(# b"i! o%e& $ene%i(i m"u$un

$"!(isi !%inis "0"%"& Gei"(i6 De$ession S6"%e =GDS>.

A%"( ini 0i$e!en"%!"n o%e& es"3"ge $"0" ("&un )?8+ 0eng"n in0i!"si u("m"

$"0" %"n@u( usi"# 0"n memi%i!i !eunggu%"n mu0"& 0igun"!"n 0"n (i0"! meme%u!"n

!e(e"m$i%"n !&usus 0"i $enggun". Ins(umen( GDS ini memi%i!i sensi(i3i("s 89 F 0"n

s$e6i'i6i( ?/ F. Tes e%i"bi%i("s "%"( ini 6oe%"(es signi'i6"n(% o' ,#8/ =*uns# )???>.

A%"( ini (e0ii 0"i +, $oin $e("n""n 0ibu"( seb"g"i "%"( $en"$is"n 0e$esi $"0"

%"nsi". GDS menggun"!"n 'om"( %"$o"n se0e&"n" "ng 0iisi sen0ii 0eng"n

men@""b "J "("u (i0"!J se(i"$ $e("n""n# "ng mem%u!"n "!(u se!i(" /-),

meni( un(u! mene%es"i!"nn".

GDS meu$"!"n "%"( $si!omo(oi! 0"n (i0"! men6"!u$ &"%-&"% som"(i! "ng

(i0"! be&ubung"n 0eng"n $engu!u"n moo0 %"inn". S!o ,-), menun@u!!"n (i0"!

"0" 0e$esi# ni%"i ))-2, menun@u!!"n 0e$esi ing"n 0"n s!o 2)-+, (em"su! 0e$esi

se0"ngBbe"( "ng membu(u&!"n u@u!"n gun" men0"$"(!"n e3"%u"si $si!i"(i!

(e&"0"$ 0e$esi se6"" %ebi& in6i# !"en" GDS &"n" meu$"!"n "%"( $en"$is"n.

2.2..Penatalaksanaan De&res' Pa,a us'a Lanjut). Te"$i 'isi!

". Ob"(

Se6"" umum# semu" ob"( "n(i0e$es"n s"m" e'e!(i3i("sn". Pemi%i&"n

@enis "n(i0e$es"n 0i(en(u!"n o%e& $eng"%"m"n !%ini!us 0"n $engen"%"n

(e&"0"$ beb"g"i @enis "n(i0e$es"n. *i"s"n" $engob"("n 0imu%"i 0eng"n

0osis se$"u& 0osis 0e"s"# %"%u 0in"i!!"n $e%"&"n-%"&"n s"m$"i "0"

$eb"i!"n ge@"%".

b. Te"$i E%e!(o!on3u%si' =E5T>



Un(u! $"sien 0e$esi "ng (i0"! bis" m"!"n 0"n minum# beni"( bunu& 0ii

"("u e("0"si &eb"( m"!" E5T meu$"!"n $i%i&"n (e"$i "ng e'e!(i' 0"n

"m"n. E5T 0ibei!"n )- 2 !"%i seminggu $"0" $"sien ""( ngin"$#

uni%"(e"% un(u! mengu"ngi 6on'usionBmemo $ob%em. Te"$i E5T

0ibei!"n s"m$"i "0" $eb"i!"n moo0 =se!i(" / - ), !"%i># 0i%"n@u(!"n

0eng"n "n(i 0e$es"n un(u! men6eg"& !e!"mbu&"n.

2. Te"$i Psi!o%ogi!

". Psi!o(e"$i

Psi!o(e"$i in0i3i0u"% m"u$un !e%om$o! $"%ing e'e!(i' @i!" 0i%"!u!"n

bes"m"-s"m" 0eng"n $embei"n "n(i0e$es"n. *"i! $en0e!"("n

$si!o0in"mi! m"u$un !ogni(i' be&"3io s"m" !ebe&"si%"nn". Mes!i$un

me!"nisme $si!o(e"$i (i0"! se$enu&n" 0imenge(i# n"mun !e6o6o!"n

"n("" $"sien 0"n (e"$is 0"%"m $oses (e"$eu(i! "!"n mee0"!"n ge@"%"

0"n membu"( $"sien %ebi& n"m"n# %ebi& m"m$u meng"("si $eso"%"nn"

se(" %ebi& $e6"" 0ii.

b. Te"$i !ogni(i'

Te"$i !ogni(i' - $ei%"!u be(u@u"n mengub"& $o%" $i!i $"sien "ng se%"%u

neg"(i' =$ese$si 0ii# m"s" 0e$"n# 0uni"# 0ii ("! begun"# ("! m"m$u 0"n

seb"g"in"> !e ""& $o%" $i!i "ng ne("% "("u $osi(i'. Ten"(" $"sien usi"

%"n@u( 0eng"n 0e$esi 0"$"( meneim" me(o0e ini mes!i$un $en@e%"s"n

&"us 0ibei!"n se6"" sing!"( 0"n (e'o!us. Me%"%ui %"(i&"n-%"(i&"n# (ug"s-

(ug"s 0"n "!(i3i("s (e(en(u (e"$i !ogni(i' be(u@u"n meub"& $ei%"!u 0"n

$o%" $i!i.

6. Te"$i !e%u"g"

Pob%em !e%u"g" 0"$"( be$e"n 0"%"m $e!emb"ng"n $en"!i( 0e$esi#

se&ingg" 0u!ung"n (e&"0"$ !e%u"g" $"sien s"ng"( $en(ing. Poses

$enu""n mengub"& 0in"mi!" !e%u"g"# "0" $eub"&"n $osisi 0"i 0omin"n

men@"0i 0e$en0en $"0" o"ng usi" %"n@u(. Tu@u"n (e"$i (e&"0"$ !e%u"g" $"sien "ng 0e$esi "0"%"& un(u! mee0"!"n $e"s""n 'us("si 0"n $u(us

"s"# mengub"& 0"n mem$eb"i!i si!"$Bs(u!(u 0"%"m !e%u"g" "ng

meng&"mb"( $oses $enembu&"n $"sien.

0. Pen"ng"n"n Ansie("s =Re%"!s"si>

Te!ni! "ng umum 0i$egun"!"n "0"%"& $og"m e%"!s"si $ogesi' b"i!

se6"" %"ngsung 0eng"n ins(u!(u =$si!o%og "("u (e"$is o!u$"sion"%> "("u

me%"%ui ("$e e6o0e. Te!ni! ini 0"$"( 0i%"!u!"n 0"%"m $"!(e! umum



se&"i-&"i. Un(u! mengu"s"i (e!ni! ini 0i$e%u!"n !usus sing!"( (e"$i

e%"!s"si.

Pen"ng"n"n 0e$esi 0"$"( 0i%"!u!"n $"0" %"nsi" i(u sen0ii# !e%u"g" %"nsi" 0"n

m"s""!"(# "i(u:

). Dii Sen0ii =L"nsi">- *e'i!i $osi(i'

- Tebu!" bi%" "0" m"s"%"&

- Meneim" !on0ii "$" "0"n"

- I!u( Kegi"("n $eng"@i"n

- Ti0u "ng 6u!u$

- O%"&"g" (e"(u

- O$(imis

- R"@in beib"0"&

- L"(i&"n e%"!s"si

- I!u( be"!(i3i("s 0"n be!e@" sesu"i !em"m$u"n

2. Ke%u"g"- Du!ung %"nsi" (e("$ be!omuni!"si

- A@"! %"nsi" be0is!u"si se(i"$ minggu se!"%i

- Men0eng"!"n !e%u"&"n %"nsi"

- *ei!"n b"n(u"n e!onomi

- Du!ung !egi"("n %"nsi"

- I!u( se(" "n"! 0"n 6u6u me""( %"nsi"

- Membei!"n !esem$"("n %"nsi" be"!(i3i("s sesu"i 0eng"n

!em"m$u"n

+. M"s""!"(

- Se0i"!"n s""n" $osbin0u un(u! $e%""n"n !ese&"("n %"nsi"- Si"$!"n (em$"( 0"n "!(u %"(i&"n "!(i3i("s %"nsi"

- Su$$o( gou$.



BAB III

ASUHAN KEPERAWATAN

3.1 Pengkaj'anPeng!"@i"n $e("m" 0i%"!s"n"!"n $"0" se%"s" ("ngg"% )+ No3embe 2,)/ $"0"

$u!u% )+.,, WI* s"m$"i 0eng"n se%es"i $u!u% 0eng"n )+.,, WI*.

Peng!"@i"n !e0u" $"0" &"i @um"( )7 No3embe 2,)/ $u!u% )+.+, WI*

s"m$"i $u!u% )/.,, WI*. D"n $e(emu"n !e(ig" $"0" &"i s"b(u 2, No3embe 2,)/

$u!u% )).,, WI* s"m$"i $u!u% )2.,, WI*.

3.1.1.Pengum&ulan DataA. D"(" *iog"'i K%ien

• N"m" : N. D

• <enis !e%"min : Peem$u"n

• Umu : 8, ("&un

• Ag"m" : Is%"m

• S("(us $e!"in"n : <"n0" 0eng"n en"m o"ng "n"!

• Pen0i0i!"n (e"!&i : Ti0"! se!o%"&

• Pe!e@""n (e"!&i : Ibu Rum"& T"ngg"

• A%"m"( um"& : <%.D.Si"bess no.)9 A. Lg. Kese&"("n ) R(:

,? Ke%: *u%u"n Ken"%i Ke6: Te%"n"i$u" Ko(" <"mbi

• Su!u b"ngs" : <"mbi

• O"ng "ng 0e!"( 0i&ubungi : An"! !e(ig" !%ien

• Hubung"n 0eng"n !%ien : An"! !"n0ung !%ien

*. Ri""( Ke%u"g"



: (ingg"% seum"& : %"!i-%"!i

: !%ien

: meningg"% : $eem$u"n

). P"s"ng"n : su"mi !%ien ben"m" Tn. N meningg"% + ("&un "ng %"%u $"0"

usi" 8+ ("&un "ng be!e@" seb"g"i $e!e@" b"gi"n %"$"ng"n 0i Pe("min".

S""( 0i("n" "$" $eneb"b !em"(i"n su"min"# N. D meng"("!"n

su"min" meng"%"mi ses"! n"$"s sebe%um meningg"% 0"n &"n" 0i""(

0ium"& sebe%umn".2. An"! : K%ien memi%i!i 4 o"ng "n"!# "n"! $e("m" 0"n !e0u" (ingg"% 0i

<"mbi. An"! !e(ig" !%ien (ingg"% (e$"( 0isebe%"& um"& !%ien# se0"ng!"n

"n"! !eem$"( 0"n "n"! !een"m 0i%u" !o(". An"! !e%im" !%ien meningg"%

$"0" usi" +/ ("&un 0iseb"b!"n $en0""&"n !"en" !egugu"n.

5. Ke%u&"n U("m" 0"n Pen"!i( "ng 0i0ei("

N.D memi%i!i m"s"%"& 0eng"n (e!"n"n 0""& n"# $"0" s""( 0i$ei!s"

(e!"n"n 0""& N.D )4,B7, 0"n (e!"n"n N"0i )2,Bi. A!"n (e("$i N.D

men"0"i 0eng"n $en"!i( &i$e(ensi "ng 0i0ei("n"# se&ingg" N.D mu%"i

mngon(o% $o%" m"!"n n" 0"n meng!onsumsi ob"(-ob"("n &i$e(ensi "i(u

"m$%o0i$in. M"s"%"& !ese&"("n %"in n" "ng 0i"s"!"n N.D "0"%"& ses"!

n"'"s s""( m"%"m &"i 0"n i(u be%"ngsung se(i"$ m"%"m# 0eng"n 0u"si ),-

)/meni( 0"n 0i "s"!"n bi"s"n" s""( m"u (i0u# "!"n (e("$i "0"!"%" n" s""(

si"ng &"i N.D @ug" me"s"!"n ses"! n"'"s. N.D @ug" mem$un"i m"s"%"&

0eng"n sis(em $en6en""n n"# N.D men0ei(" m"g&# @"0i s""( m"g& "ng



0i0ei("n" mu%"i !um"(# N.D "!"n me"s"!"n mu"% 0"n s"!i( $"0" b"gi"n

$eu( n"

D. Ri""( Pe!e@""n

Pe!e@""n N. D s""( ini &"n" 0ium"&. N.D memenu&i !ebu(u&"n e!onomi

n" 0eng"n &"si% g"@i $ensiun"n "%m"&um su"mi n"# bi"s"n" g"@i $ensiun"n

sum"in" sebes" R$.79,.,,,#,,. S""( m"si& N. D be!e@" seb"g"i $e!e@"

se"bu("n# 0"n se(e%"&n" N. D men@"0i ibu um"& ("ngg" se(e%"&

$ee!onomi"n !e%u"n" s("bi%.

E. Ti$e Ke%u"g"

Ke%u"g" N.D meu$"!"n (i$e !e%u"g" 0eng"n %"nsi". *i"s"n" $"0" (i$e

!e%u"g" ini # "0" bebe"$" (ug"s $e!emb"ng"n !e%u"g"#"n("" %"in : !e%u"g"

&"us bis" mem$e("&"n!"n sus"s"n" um"& "ng menen"ng!"n# m"m$u

be"0"$("si 0eng"n $eub"&"n !e&i%"ng"n $"s"ng"n# (em"n# !e!u"("n 'isi!#

0"n $en0"$"("n# !e%u"g" m"m$u mem$e("&"n!"n !e"!"b"n#

mem$e("&"n!"n &ubung"n 0eng"n "n"! 0"n so6i"% m"s""!"(# m"m$u

menging"( m"s" %"m$"u# 0"n m"m$u meneim" !em"(i"n $"s"ng"n# !""n#

0"n mem$esi"$!"n !em"(i"n. A!"n (e("$i $"0" !e%u"g" N.D "0" bebe"$"

(ug"s $e!emb"ng"n !e%u"g" "ng (i0"! (e6"$"i# se$e(i !e%u"g" N.D (i0"!

m"m$u mem$e("&"n!"n !e"!"b"n 0eng"n "n"! 0"n so6i"% m"s""!"(. N.D

(ingg"% sen0ii"n 0ium"& n"# "!"n (e("$i um"& N.D be0"m$ing"n 0eng"n

um"& "n"! !e + n" 0"n be"0" 0i 0"%"m ) $"g". Se0"ng!"n "n"! n" "ng

%"in be"0" @"u& 0eng"n N.D. N.D s"ng"( be&""$ bis" seing be!um$u%

0eng"n "n"!-"n"! # 6u6u# 0"n 6i6i( n".

. Su!u *"ngs"

N.D memi%i!i su!u b"ngs" <"mbi. Se&"i-&"i N.D menggun"!"n b"&"s"

<"mbi 0"%"m me%"!u!"n !omuni!"si.Di %ing!ung"n se!i(" um"& N.D "("-

"(" memi%i!i su!u b"ngs" "ng s"m" 0eng"n N.D# se&ingg" (i0"! "0"

$ebe0""n "ng men6o%o! 0"%"m mee!" me%"!u!"n in(e"!si ses"m". A!"n

(e("$i &ubung"n in(e"!si "ng (e@"%in "n("" N.D 0"n %ing!ung"n se!i("n"

se0i!i( (e&"mb"(.N.D meng"("!"n b"&" i" (i0"! $en"& me%"!u!"n

in(e"!si 0eng"n %ing!ung"n 0ise!i("n"#0i!"en"!"n um"& N.D "ng

memi%i!i $"g" "ng memb"("si um"& n" 0eng"n um"& (e("ngg"

0ise!i("n"# se&ingg" $"" (e("ngg" seg"n un(u! be!un@ung !eum"&n".

Ti0"! "0" !ebi"s""n !&usus 0"%"m meng"("si m"s"%"& !ese&"("n# @i!" N.D

s"!i( 0em"m# "n"! n" "!"n mem"nggi% $e""( un(u! 0"("ng !eum"& 0"n



menge6e! !ese&"("n N.D#"!"n (e("$i @i!" N.D s"!i( be"( se$e(i 0i"e#

m"g&# ses"! n"'"s# "n"! N.D "!"n memb"" N.D !eum"& s"!i(.

G. Ag"m"

Se%uu& "nggo(" !e%u"g" N.D meng"nu( "g"m" is%"m. N.D se%"%u

me%"!s"n"!"n s&"%"( %im" "!(u# "%"u$un N.D su0"& (i0"! bis" be0ii

0"%"m "!(u "ng %"m"# N.D so%"( 0eng"n $osisi 0u0u! 0"n !%ien @ug" se%"%u

me%"!u!"n 0i!i @i!" !%ien me"s" !ese$i"n 0"n b"n"! $i!i"n. N.D (i0"!

$en"& mengi!u(i "!(i'i("s !e"g"m""n 0ise!i(" um"& n". N.D meng"("!"n

@i!" i" su0"& (i0"! m"m$u %"gi un(u! be@"%"n @"u&# @"0i (i0"! bis" mengi!u(i

!egi"("n 0i%u" um"&.

H. S("(us Sosi"% E!onomi

N.D 0"&u%u (i0"! mem$un"i $e!e@""n (e("$# &"n" meneim" boong"nmembu"( "%"(-"%"( $"bo("n um"& # @u"%"n !ue 0"n %"inn" un(u! men6u!u$i

se!o%"& "n"!-"n"!n". Se!""ng N.D su0"& (i0"! 0"$"( be!e@" %"gi !"en"

!on0isi 'isi! 0"n !ese&"("n !%ien "ng menuun. Semu" !ebu(u&"n &i0u$ !%ien

be"s"% 0"i $ensiun"n $e("min" su"min". K%ien @ug" !"0"ng-!"0"ng

men0"$"( ("mb"&"n m"su!"n 0"i "n"! !e 2 0"n !e + n". U"ng $ensiun 0"i

"%m"&um su"min" !is""n 7,,.,,, 0igun"!"n un(u! memenu&i !ebu(u&"n

n" sen0ii. Se$e(i membe%i s"u"n 0"n membe%i m"!"n"n se&"i-&"i n".

Te!"0"ng @ug" N.D membei!"n u"ng !e$"0" "n"! $e("m"n"# !"en"

"n"! $e("m" 0"i N.D memi%i!i !e(eb"("s"n 0"%"m memenu&i !ebu(u&"n

e!onomin". A!"n (e("$i !ebu(u&"n !%ien semu" (e("$ (e6u!u$i.

I. Mobi%i("s Geog"'is Ke%u"g"

N. D 0u%u (ingg"% 0i !e%u"&"n $"si $u(i&. Te("$i se@"! ), ("&un "ng %"%u#

!"en" '"!(o !ese&"("n N. D 0"n "%m"&um su"min" $in0"& 0"n (ingg"%

be0e!"("n 0eng"n "n"! !e(ig"n".

<. Ri""( Ling!ung"n Hi0u$

- K%ien (ingg"% 0ium"& "ng (e%e("! 0is"(u $e!""ng"n 0eng"n "n"!

!e(ig"n" se@"! ), ("&un "ng %"%u. N. D (ingg"% sen0ii"n 0ium"&n".

Ling!ung"n um"& N. D 6u!u$ besi&. Te%e("! 0u" $in(u "i(u s"(u $in(u

0i0e$"n 0"n s"(un" %"gi (e%e("! 0ibe%"!"ng "ng (e&ubung 0eng"n

$e!""ng"n be%"!"ng um"&. N"mun $in(u be%"!"ng s"ng"( @""ng

0igun"!"n 0"n 0ibu!". Pin(u be%"!"ng bi"s"n" &"n" 0ibu!" @i!" "n"!-

"n"! 0"i N. D 0"("ng s"@". Pe(u!""n u0"" 0"n m"su!n" sin"

m"("&"i !e0"%"m um"& 6u!u$ b"i!# n"mun $"0" b"gi"n 0"$u (e%i&"(

6u!u$ ge%"$ !u"ngn" $ene"ng"n 0"i sin" m"("&"i "ng m"su!



!e0"%"m u"ng"n 0"n 3en(i%"si "ng se0i!i( se(" @""ngn" $in(u be%"!"ng

un(u! 0ibu!". P"0" s""( $eng!"@i"n 0"$"( 0i%i&"( b"&" @en0e%" um"&

@""ng se!"%i 0ibu!" 0"n &"n" $in(u 0e$"n "ng se%"%u 0ibu!". Rum"&

0"i N. D meme%i!i (ing!"( !en"m"n"n 0"n $i3"si b"i!. N. D memi%i!i

!em"m$u"n @"%"n "ng menuun @"0i bi"s"n" !%ien "!"n be@"%"n 0eng"n

memeg"ng (embo! 0"n (e!"0"ng menggun"!"n "%"( b"n(u @"%"n em$"(

!"!i.

- L"n("i (e"s um"& 0"n b"gi"n 0"%"m um"& semen "ng 0ingin# n"mun

$"0" u"ng b"gi"n 0"%"m um"& %"n("i 0i"%"si 0eng"n !"$e(.

- Kebu(u&"n "i besi& !%ien# !e%u"g" menggun"!"n PDAM. Un(u!

$engo%"&"n s"m$"&# s"m$"& b"s"& 0"n s"m$"& !eing 0ig"bung 0"n

0ibu"ng 0i $embu"ng"n s"m$"& "ng (e%e("! se!i(" 2,, me(e 0"ium"&. Un(u! membu"ng s"m$"& ini# N. D 0ib"n(u o%e& !e%u"g".

K. Ri""( Re!e"si

Kegi"("n N.D se&"i-&"i 0"%"m mengisi "!(u %u"ng n" "0"%"& menon(on

T; 0"n bei0!i. N.D @""ng se!"%i !e%u" um"&# !"en" N.D se%"%u

me"s" !"!i n" su0"& (i0"! bis" be@"%"n 0ng"n nom"% %"gi. Te!"0"ng

!e%u"g" N.D be!um$u% bes"m" s""( %eb""n i0u% 'i(i# 0"n N.D i!u( $egi

!eum"& !e%ug" n" "ng %"in. S""( &"i-&"i bi"s" N.D &"n" be0i"m 0ii

0ium"& 0"n (e!"0"ng s""( %ibu "n"!-"n"!#6u6u 0"n 6i6i( N.D 0"("ng

!eum"& un(u! men@engu! N.D. Se%"in i(u N. D @ug" (e!"0"ng mengin"$

0is"%"& s"(u um"& "n"!n" "ng @ug" (ingg"% 0i 0"e"& <"mbi. Se%"in i(u

"n"!-"n"! 0"i N. D "ng "0" 0i <"mbi @ug" u(in mengun@ungi N. D.

L. Sis(em Pen0u!ung

An"! 0"n 6u6u 0"i N. D s"ng"( mem$e&"(i!"n !on0isi !ese&"("n 0"i N.

D. <i!" !%ien menge%u& s"!i( "("u s""( N. D su%i( m"!"n# m"!" !e%u"g" N.

D "!"n memb"" N. D !e um"& s"!i( 0eng"n menggun"!"n "nsu"si!ese&"("n 0"i $ensiun"n 0"i "%m"&um su"min".

M. Des!i$si Ke!&usus"n

). *io%ogis

− Po%" m"!"n : Po%" m"!"n !%ien )-2 se&"i# K%ien bi"s"n"

s""$"n 0eng"n meminum susu# %"%u b"u m"!"n $"0" si"ng &"i.

− Po%" minum : K%ien minum "i $u(i& @i!" !%ien me"s" &"us.

K"0"ng meminum susu s""( $"gi 0"n s""( (i0"! n"'su m"!"n.

− Po%" (i0u



N. (i0u se!i(" $u!u% 22.,, ib 0"n b"ngun $"0" $u!u% ,/.,,-

,/.+, ib. P"0" si"ng &"i !%ien (i0u $"0" $u!u% )2.+, WI*

se(e%"& se%es"i me%"!s"n"!"n s&"%"( u&u.

− Po%" e%imin"si =*A*# *AK>

K%ien meng"("!"n *A* (e"(u#K%ien @ug" seing *AK !"en" !%ien @ug" meng"!u b"n"! minum

"i $u(i&# !e !"m" $un !%ien @ug" memb"" "i minum.

− Kebesi&"n 0ii :

K%ien m"n0i 2 !"%i se&"i $"0" $"gi 0"n soe &"i# !%ien @ug"

menggoso! gigi $"0" se(i"$ m"n0i 0"n se%"%u mengg"n(i $"!"i"n.

2. Psi!o%ogis

K%ien mneg"("!"n b"&" !%ien (i0"! $en"& !e%u" um"& un(u!

be!um$u% 0eng"n $"" (e("ngg" "ng "0" 0ise!i(". H"% i(u @ug" 0i0u!ung

0eng"n !e"0""n m"s""!"( se!i(" um"& 0"i N. D @""ng s"%ing

be&ubung"n !"en" !esibu!"n m"sing-m"sing. N. D me"s" (i0"! en"!

@i!" &"us 0"("ng mengun@ungi (e("ngg"-(e("ngg"n" !"en" s(u!(u

m"s""!"( "ng @""ng be!omuni!"si s"(u s"m" %"in.

K%ien meng"!u su0"& $u"s 0eng"n &i0u$n" se!""ng !"en" me%i&"(

&i0u$ "n"!-"n"!n" "ng semu"n" (e%"& &i0u$ 0eng"n se@"&(e". N"mun

!%ien @ug" meng"!u se%"%u me"s" !ese$i"n. K%ien memi%i!i !eingin"n

"g" semu" "n"!-"n"!n" semu"n" be!um$u% 0i @"mbi un(u! menem"nin"# ("$i !eingin"n ini (e&"%"ng 0eng"n (i0"! mung!inn"

"n"!n" $in0"& !"en" "n"! !eem$"( 0"n !e%im"n" su0"& memi%!i

$e!e@""n m"sing-m"sing 0i%u" !o(" 0"n 6u6un" su0"& (e%"n@u

(e0"'(" 0i se!o%"&n". N. D be!eingin"n "g" "n"! !eem$"( 0"n "n"!

!e%im"n" bese(" 6u6u-6u6n" un(u! $in0"& !eum"&n". N. D me"s"

(i0"! !ese$i"n @i!" semu" "nggo(" !e%u"g"n" be!um$u%# n"mun &"% i(u

&"n" (ee"%is"si!"n &"n" s""( &"i %ibu "("u $"0" &"i "".

N. D @ug" meng"!u seing 0i"@"! un(u! i!u( &i0u$ bes"m" 0eng"n "n"!

!eem$"( "("u "n"! !e%im"n"# n"mun N. D me"s" (i0"! en"! 0eng"n

"n"! !e(ig"n" "ng se%"m" ini me""(n" se(" "n"!-"n"!n" "ng %"in

@ug" me%""ng N. D un(u! i!u( $in0"& 0eng"n "n"!n" "ng be"0"

0i%u" !o(".

Se@"! ), ("&un (e"!&i N. D (e%"& $in0"& 0i um"& "ng m"si& 0"%"m

s"(u $e!""ng"n 0eng"n "n"! !e(ig"n". D"n s""( 0i("n" !en"$" N. D

(i0"! (ingg"% bes"m" 0"%"m s"(u um"& 0eng"n "n"!n" N. D meng"!u(i0"! ingin %ebi& mee$o(!"n "n"!-"n"!n". Se%"in i(u N. D meng"("!"n



(i0"! "0" be0"n" 0i" (ingg"% sen0ii"n 0eng"n (ingg"% bes"m" "n"!n".

H"% ini 0i!"en"!"n N. D "!"n (e("$ me"s" !ese$i"n !"en" s""( si"ng

&"i "n"! 0"n men"n(un" be!e@" se(" 6u6un" "ng be!u%i"&.

S""( me"s" !ese$i"n N. D bi"s"n" memin(" 6u6u 0"i "n"! !e(ig"n"

un(u! menem"nin" un(u! se!e0" 0u0u! bes"m" "("u$un un(u! (i0u

bes"m" 0eng"n 0iin" @i!" me"s" !ese$i"n $"0" m"%"m &"i. N. D @ug"

meng"("!"n 6u6un" seing !"%i meng"@"! N. D un(u! m"!"n bes"m"

"("u @ug" mem"s"!!"n m"!"n"n "ng ingin 0iingin!"n o%e& N. D. H"% i(u

!"en" !ebi"s""n N. D "ng (i0"! m"!"n &"n" !"en" (i0"! n"'su

m"!"n 0"n $en"!i( m"g&n" "ng seing !"mbu&.

S""( Peng!"@i"n N. D meng"("!"n b"&" 0i" s"ng"( mein0u!"n "n"!n"

s"mbi% men"ngis. N. Me"s" b"&"gi" @i!" semu" !e%u"g"n" be!um$u%.H"% i(u @ug" mem$eng"u&i 0"%"m $o%" m"!"n 0"i N. D sen0ii. K%ien

men6ei("!"n s""( 2 bu%"n %"%u "n"!n" 0"("ng# n"'su m"!"nn" b"i!

n"mun s""( "n"!n" !emb"%i !e%u" !o(" n"'su m"!"nn" menuun

!emb"%i s"m$"i m"su! um"& s"!i( se!i(" ) bu%"n "ng %"%u.

+. Sosi"%

• ungsi "'e!(i'

Ke%u"g" N. D s"ng"( &"monis# u!un 0"n (en("m. A$"bi%" "0"

!e%u"g" "ng s"!i( 0"n (e(im$" musib"&# semu" !e%u"g" i!u(

me"s"!"n !ese0i&"n "$"bi%" N. D s"!i( !e%u"g" s"%ing be0is!usi

un(u! meng"mbi% !e$u(us"n "ng "!"n 0i"mbi%.

• Du!ung"n !e%u"g"

D"%"m !e%u"g" N. "n"! !e(ig" !%ien se(" men"n(un" bes"m"

0eng"n 6u6u !%ien s"ng"( es$on @i!" !%ien menge%u& me"s" "0" "ng

"ne& $"0" (ubu&n". 5u6u-6u6u !%ien "ng be"0" 0i <"mbi

membei!"n $e&"(i"n "ng membu"( !%ien me"s" be("& be"0"

0ium"&.Se%"in i(u "n"!-"n"! !%ien $e("m" 0"n !e0u" @ug" seing

mengun@ungi !%ien 0i se%" "!(u %u"ng.

• Hubung"n "n(" $eng&uni

D"%"m be&ubung"n "n(" "nggo(" !e%u"g"# semu" "nggo(" !e%u"g"

bein(e"!si 0eng"n b"i!. Te!"0"ng m"%"m 6u6u !%ien "!"n menem"ni

!%ien (i0u# se0"ng!"n $"0" si"ng &"i "n"! !e(ig" "ng menem"nin".

• Hubung"n 0eng"n o"ng %"in

Hubung"n N. D 0eng"n "nggo(" m"s""!"( !u"ng (e@"%in &ubung"n

!omuni!"si "ng b"i!# 0i!"en"!"n &"n" "0" bebe"$" um"& "ng



be"0" 0i 0e!"( %ing!ung"n N.D# 0"n (e("ngg" 0ise!i(" um"& N.D

@ug" !u"ng bein(e"!si 0eng"n %ing!ung"n 0ise!i("# !"en" mee!"

mem$un"i !esibu!"n m"sing-m"sing.

ungsi $e""("n !e%u"g"

". Ke%u"g" m"m$u mengen"% m"s"%"& !ese&"("nKe%u"g" !%ien (e%"& menge("&ui m"s"%"& !ese&"("n "ng

0imi%i!i o%e& N. D. Se(i"$ seminggu minggu se!"%i !e%u"g"

0"i N. D memb"" !%ien un(u! 6&e6! !ese&"("n# se(i"$ !%ien

menge%u& (en("ng !ese&"("nn" !e%u"g" @ug" 0eng"n sig"$

"!"n memb"" !%ien !e um"& s"!i(. S""( 0i("n" i""(

!ese&"("n 0"i N. D# !e%u"g" meng"("!"n b"&" N. D

memi%i!i i""( &i$e(ensi# m"g&# 0"n ses"! n"'"s.

b. Ke%u"g" m"m$u meng"mbi% !e$u(us"n un(u! me%"!u!"n

(in0"!"n

Ke%u"g" N. D m"m$u meng"mbi% !e$u(us"n (e&"0"$

(in0"!"n !ese&"("n "ng $e%u @i!" me"s" (i0"! n"m"n.

Se$e(i N. D @i!" me"s" 0ii n" meng"%"mi m"s"%"&

!ese&"("n se$e(i mu"%# !embung# s"!i( $eu( 0"n ses"! n"'"s#

"n"! N.D sege" memb"" N.D !e um"& s"!i( un(u!

men0"$"(!"n $en"ng"n"n me0is. N.D me%"!u!"n $emei!s""n

se6"" beu%"ng !e um"& s"!i( se%"m" seminggu se!"%i un(u!

mengon(o% b"g"im"n" !on0isi $en"!i(n".

6. Ke%u"g" m"m$u me%"!u!"n $e""("n (e&"0"$ "nggo("

!e%u"g" "ng s"!i(

Ke%u"g" 0"$"( me""( "nggo(" !e%u"g" "ng s"!i( 0ium"&

@i!" &"n" 0em"m bi"s" "("u (i0"! en"! b"0"n se$e(i

menggun"!"n !om$es s""( 0em"m 0"n b"n"! minum "i

$u(i& &"ng"(. N"mun @i!" N. D su0"& menge%u& mu"% "("umun("& !e%u"g" !%ien "!"n meu@u! !%ien !e um"& s"!i(

0eng"n menggun"!"n @"min"n !ese&"("n "ng 0imi%i!i !%ien

0"i $ensiun"n su"min".

0. Ke%u"g" m"m$u men6i$("!"n %ing!ung"n "ng 0"$"(

mening!"(!"n !ese&"("n

Ling!ung"n um"& !%ien besi&. Mes!i 0eng"n semen# !e%u"g"

0"$"( memo0i'i!"si "g" (i0"! 0ingin 0"n %i6in "i(u 0eng"n

menggun"!"n !"$e( "ng 0i%e("!!"n 0i u"ng ("mu se(" 0i

!"m" !%ien



e. Ke%u"g" m"m$u mem"n'""(!"n '"si%i("s !ese&"("n "ng

(e0"$"( 0i%ing!ung"n se(em$"(.

Un(u! $em"n'""("n $e%""n"n !ese&"("n se(em$"(# !e%u"g"

!%ien su0"& mem"n'""(!"nn" 0eng"n b"i!. <i!" N. D

menge%u& mu"%# mu"n("& se(" ge@"%"-ge@"%" "ng %"in# !e%u"g"

N. D "!"n memb"" !%ien !e um"& s"!i(. Un(u!

$em"n'""("n @"min"n !ese&"("n# N. D mem"n'""( @"min"n

!ese&"("n 0"i $eus"&""n (em"$"( 0im"n" su"min" 0u%u

be!e@". D"n un(u! menguus $oses "0minis("si N. D

0ib"n(u o%e& "n"! !%ien "ng !e(ig".

9. S$i(u"%BKu%(u"%

• Pe%"!s"n""n ib"0"&

K%ien se%"%u me%"!s"n"!"n s&"%"( "@ib %im" "!(u. K%ien (i0"!

me%"!s"n"!"n s&"%"( 0i m"s@i0 "("u mus&o%"& !"en" !%ien su0"& (i0"!

m"m$u %"gi un(u! be@"%"n 0eng"n @""! "ng 6u!u$ @"u&. Un(u! s&"%"(

sen0ii N. D (i0"! %"gi m"m$u be0ii# @"0i N. D &"n" s&"%"( 0eng"n

$osisi 0u0u!.

• Ke"!in"n (en("ng !ese&"("n

K%ien meng"("!"n b"&" !ese&"("n i(u s"ng"( $en(ing 0"n s"ng"(

m"&"% se&ingg" &"us 0i@"g" 0eng"n b"i!./. A!(i'i("s !%ien se&"i-&"i

Se&"i-&"i !%ien &"n" be"0" 0ium"&. Se(e%"& !%ien b"ngun (i0u# !%ien

0u0u! se@en"! un(u! menom"%!"n 'ungsi (ubu&n" 0i (em$"( (i0u b"u

!emu0i"n me%"!s"n"!"n ib"0"& s&"%"( subu& 0i um"&. Sese!"%i !%ien @ug"

i!u( memb"n(u $e!e@""n 0"$u sebis"n"# mis"%n" memb"n(u "n"!n"

un(u! meni"$!"n b"&"n m"s"!"n. Te!"0"ng K%ien @ug" (i0"! m"u un(u!

0im"s"!"n m"!"n"n o%e& "n"!# @"0i !%ien (e!"0"ng mem"s"! sen0ii

0ium"&n". K%ien be$i!i 0"i$"0" (i0"! "0" "!(i'i("s# %ebi& b"i!

memb"n(u "$" "ng bis" 0i !e@"!"n se$e(i membesi&!"n um"&n"

0eng"n se"0"n". S""( si"ng &"i "!(u !%ien %ebi& b"n"! 0i&"bis!"n

un(u! (i0u si"ng "("u se!e0" memb"ing!"n b"0"n s"@". <i!" !%ien

me"s" bos"n# !%ien menon(on (3 "("u mengis(i"&"("n (ubu&n" 0eng"n

&"n" (i0u-(i0u"n s"@" "("u be0i!i. S""( is(i"&"( m"%"m# "!(u (i0u

(i0"! (e"(u bi"s"n" "n("" $u!u% 22.,, WI* s"m$"i 2+.,, WI* 0"n

(eb"ngun $"0" $u!u% ,/.,, WI* s"m$"i ,4.,, WI*



K%ien se%"%u me%"!u!"n semu" !ebu(u&"nn" se6"" m"n0ii ("n$" m"u

mee$o(!"n 0"n me%ib"(!"n "nggo(" !e%u"g" "ng %"in.

N. S("(us Kese&"("n

). M"s"%"& !ese&"("n "ng $en"& 0i"%"mi 0"n 0i"s"!"n s""( ini

N.D memi%i!i m"s"%"& 0eng"n (e!"n"n 0""& n"# $"0" s""( 0i$ei!s"

(e!"n"n 0""& N.D )4,B7, 0"n (e!"n"n N"0i )2,Bi. A!"n (e("$i N.D

men"0"i 0eng"n $en"!i( &i$e(ensi "ng 0i0ei("n"# se&ingg"

N.D mu%"i mngon(o% $o%" m"!"n n" 0"n meng!onsumsi ob"(-

ob"("n &i$e(ensi "i(u "m$%o0i$in. M"s"%"& !ese&"("n %"in n" "ng

0i"s"!"n N.D "0"%"& ses"! n"'"s s""( m"%"m &"i 0"n i(u be%"ngsung

se(i"$ m"%"m# 0eng"n 0u"si ),-)/meni( 0"n 0i "s"!"n bi"s"n" s""(

m"u (i0u# "!"n (e("$i "0"!"%" n" s""( si"ng &"i N.D @ug" me"s"!"n

ses"! n"'"s. N.D @ug" mem$un"i m"s"%"& 0eng"n sis(em $en6en""n

n"# N.D men0ei(" m"g&# @"0i s""( m"g& "ng 0i0ei("n" mu%"i

!um"(# N.D "!"n me"s"!"n mu"% 0"n s"!i( $"0" b"gi"n $eu( n"

2. M"s"%"& !ese&"("n !e%u"g"B!e(uun"n

Ti0"! (e0"$"( m"s"%"& !e%u"g"B!e(uun"n "ng be"(i se$e(i

$en"!i( !e(uun"n.

O. Ri""( Ke%u"g" Sebe%umn"

P"0" ""% n" N.D 0"n su"min" meni!"& !"en" 0i@o0o&!"n. K"!"! 0"i

N.D be!e@" 0i s"%"& s"%"& s"(u $eus"&""n $e("min" "ng "0" 0ib"@ub"ng.

A%m"&um Su"mi 0"i N.D @ug" be!e@" 0i(em$"( "ng s"m" # 0"n

meu$"!"n (em"n 0"i !"!"! N.D. 0"n "!&in" mee!" 0i @o0o&!"n# N.D

$un (i0"! !ebe"("n 0"n meneim" $e@o0o&"n i(u. P"0" s""( i(u usi" N.D

!i"-!i" )4 ("&un.

P. ADL =A6(i3i( D"i% Li3ing>

). In0e KAT

A M"n0ii 0"%"m m"!"n# !on(inensi" =*A*# *AK># menggun"!"n $"!"i"n# $egi !e

(oi%e(# be$in0"& !e!"m" m"n0i

* M"n0ii semu"n" !e6u"%i s"%"& s"(u 0"i 'ungsi 0i"("s

5 M"n0ii !e6u"%i m"n0i 0"n s"%"& s"(u 0"i 'ungsi 0i"("s

D M"n0ii !e6u"%i m"n0i# be$"!"i"n 0"n s"%"& s"(u 0"i 'ungsi 0i"("s

M"n0ii !e6u"%i m"n0i# be$"!"i"n# !e (oi%e( 0"n s"%"& s"(u 0"i 'ungsi 0i"("s

M"n0ii !e6u"%i m"n0i# be$"!"i"n# !e (oi%e(# be$in0"& 0"n s"%"& s"(u 0"i 'ungsi

0i"("s

G Ke(eg"n(ung"n un(u! semu" 'ungsi 0i"("s

H L"in-%"inKe(e"ng"n : A



*e0"s"!"n in0e KAT# $emenu&"n !ebu(u&"n "!(i3i("s &"i"n !%ien =ADL>

0ibei!"n ni%"i A# !"en" be0"s"!"n $eng!"@i"n "ng 0i%"!u!"n o%e& m"&"si" !%ien

m"m$u memenu&i !ebu(u&"n m"!"n# !on(inensi" =*A*# *AK># menggun"!"n

$"!"i"n# $egi !e (oi%e(# be$in0"& !e!"m" m"n0i se6"" m"n0ii.

Kebu(u&"n is(i"&"( 0"n (i0u !%ien b"i! 0"n (i0"! "0" g"nggu"n. Deng"n

'e!uesi 4 @"m 0"%"m se&"i.

2. Mo0i'i!"si 0" *"(&e% In0e

No Ki(ei" Deng"n b"n(u"n M"n0i

i

Ni%"i !%ien Ke(e"ng"n

). M"!"n

/ ), ),

e!uensi : +

se&"i

<um%"& : se0i!i(

<enis : N"si

2. Minum

/ ), ),

e!uensi : seing

<um%"& :

<enis : "i $u(i&

+. *e$in0"& 0"i

!usi o0"

!e(em$"( (i0u

0"n seb"%i!n"

/-), )/ ),

9. Peson"% (oi%e(

=6u6i mu!"#

menisi "mbu(#

menggoso! gigi>

/ ), ),

/. Ke%u" m"su!

(oi%e( =men6u6i

$"!"i"n# mene!"(ubu&# meni"m>

/ ), ),

4. M"n0i/ ), ),

e!uensi : 2

se&"i

7. <"%"n

0i$emu!""n

0"("

, / /

8. N"i! (uun ("ngg" / ), /

?. Mengen"!"n

$"!"i"n / ), ),



),. Kon(o% boe%

=*A*>/ ), ),

e!uensi : 2 &"i

se!"%i

Konsis(ensi: en6e

=-> # !e"s =->

)). Kon(o% b%"00e

=*AK>

/ ), ),

e!uensi : 9-/

se&"i

W"n" : bening

men0omin"si 0"i

!uning

)2. O%"&"g"B%"(i&"n/ ), /

e!uensi : -

<enis :-

)+. Re!e"siB$em"n'"

"("n "!(u %u"ng/ ), /

e!uensi :

<enis :

1. Tin@"u"n Sis(em Og"n

Ke"0""n umum : !%ien ("m$"! besi& 0"n "$i.

Ting!"( Kes"0""n : 5om$os men(is

Su&u : +4#/, 5

N"0i : 7, Bmeni(

Te!"n"n 0""& : )4,B?, mmHg

Pen"'"s"n : 2, Bmeni(Tingggi b"0"n : )9+ 6m

*e"( b"0"n : +8 !g

Ke$"%" :

Ke$"%" !%ien (e%i&"( sime(is !"n"n 0"n !ii. R"mbu( !%ien be"n" $u(i&

0"n 0ii!"(.

Sis(em $ese$si sensoi :

Ins$e!si : Diu@ung m"(" !%ien (e%i&"( be"i# &i0ung !%ien besi& 0"n

mu%u( !%ien (e0"$"( 2 bu"& gigi "ng (e%i&"( 0"i %u" 0eng"n !e"0""n

"g"! be"n" &i("m be6"m$u !uning. Mu!os" bibi %emb"b# s(om"(i(is

=-># !"ies =>. Te%ing" !%ien besi&. K%ien $en"& men@"%"ni o$e"si

!"(""! $"0" m"(" !"n"n $"0" ("&un 2,)2.

Sis(em !"0io3"s!u%"

). Ins$e!si D"0" sime(is

2. P"%$"si Ti0"! 0i!"@i

+. Pe!usi Ti0"! 0i!"@i

9. Aus!u%("si Su"" @"n(ung !%ien nom"%BR(&me

Sis(em $en"'"s"n



). Ins$e!si *en(u! 0"0" sime(is#

2. P"%$"si Ti0"! 0i!"@i

+. Pe!usi Ti0"! 0i!"@i

9. Aus!u%("si *uni 3esi!u%"

Sis(em in(egumenIns$e!si : (e!s(u !u%i( (e%i&"( !en0u# !ei$u( (e@"0i $ening!"("n

$igmen 0"n (i0"! (e0"$"( 0e!ubi(us. Ku!u besi&# %esi =->.

P"%$"si : Tugo !u%i( + 0e(i!# 5RT nom"% 2 0e(i!# (e0"$"( ben@o%"n

$"0" b"gi"n b"&u be%"!"ng !ii b""& !u%i( "ng (e"b" %embu( 0"n (i0"!

bege"!.

Sis(em $e!emi&"n

K%ien meng"("!"n b"&" 'e!uensi !en6ing bis" men6"$"i 9-/ !"%i se&"i.

Ti0"! "0" !e%u&"n $"0" $e!emi&"n !%ien.

Sis(em mus!u%os!e%e("%

K%ien meng"%"mi os(eo$oosis "ng 0i("n0"i 0eng"n ben(u! (ubu& !%ien

"ng bung!u!. K%ien menge%u& seing nei %u(u( "ng men@"%" !e

(ung!"i b""& $"0" $"gi &"i 0"n @i!" !%ien me"s" !e%e%"&"n. Se%"in i(u

!%ien menge%u& su%i( un(u! be0ii 0"%"m "!(u "ng %"m" 0"n @i!"

be@"%"n !%ien "!"n meno$"ng (ubu& !%ien 0eng"n 6"" be$eg"n"g"n

0eng"n 0in0ing. <i!" !%ien "!"n me%"!u!"n $e@"%"n"n "("u !e%u" um"&

un(u! $egi !e um"& s"!i( "("u be!un@ung !e um"& "n"!n"# !%ien "!"nmenggun"!"n !usi o0".

Sis(em imuni("s

K%ien meng"("!"n (i0"! $en"& 0iimunis"si !"en" $"0" "!(u i(u

$e%""n"n !ese&"("n be%um se$e(i se$e(i s""( ini.

Sis(em g"s(oin(es(in"%

Un(u! !ebu(u&"n nu(isi !%ien su0"& 6u!u$ b"i! 0eng"n !e"si m"!"n"n

"ng bem"6"m se(" bu"&. N"mun N.D "ng !u"ng b"i!# "i(u su%i(

m"!"n# 0"n se%"%u me"s" (i0"! n"'su m"!"n. H"% ini meneb"b!"n

$enuun"n be"( b"0"n 0"i 9+ !g men@"0i +8 !g 0"n !e"0""n 'isi! (ubu&

N.D (e%i&"( !uus# "!ib"( 0"i !ebi"s""n buu! n" ini N.D men0ei("

$en"!i( m"g&. N. D meme%i!i $"n"("ng"n 0"%"m m"!"n"n# N. D &"us

meng&in0"i m"!"n"n-m"!"n"n "ng besi'"( "s"m !"en" m"g& "ng

0i0ei(" !%ien.

Sis(em e$o0u!si



K%ien mem$un"i en"m o"ng "n"! $eem$u"n 0"i &"si% $eni!"&"nn".

K%ien 0"&u%u (i0"! mem"!"i K* 0"n i""( meno$"use s""( mem"su!i

usi" se!i(" /, ("&un.

Sis(em $es""'"nS("(us men("% !%ien b"i! 0eng"n emosi "ng 6u!u$ s("bi%. N"mun !%ien

memi%i!i !e6en0eung"n men"ngis un(u! me%"m$i"s!"n $e"s""nn"

(eu("m" !e(i!" !%ien 0"%"m !e"0""n se0i&. Res$on !%ien (e&"0"$

$embi6"""n b"i! 0eng"n !em"m$u"n bi6"" nom"% 0"n "g"! se0i!i(

%"mb"(. *"&"s" "ng 0igun"!"n "0"%"& b"&"s" in0onesi". In(e$es("si

!%ien (e&"0"$ %""n bi6"" 6u!u$ b"i!. K%ien m"m$u me%i&"( 0"i @""!

0e!"( (e("$i su0"& !"bu @i!" ob@e! "g"! @"u& se!i(" 2#/ me(e.

Kem"m$u"n $en0eng""n !%ien 6u!u$ b"gus !"en" (i0"! $e%u !e"s

0"%"m bebi6"" "g" !%ien men0eng".

R. S("(us Kogni(i'BA'e!(i'BSosi"%

). Peni%"i"n s("(us 0e$esi 0eng"n Peni%"i"n In3en("is De$esi *e6!

In3en("is De$esi *e6!

S!o Ni%"i U"i"n

A. Kese$i"n

+ S"" s"ng"( se0i& "("u (i0"! b"&"gi" 0im"n" s"" ("! 0"$"( meng&"0"$in"2 S"" g"%"u "("u se0i& se$"n@"ng "!(u 0"n s"" (i0"! 0"$"( !e%u" 0"in"

) S"" me"s" se0i& "("u g"%"u

, S"" (i0"! me"s" se0i&

*. Pesimisme

+ S"" me"s" b"&" m"s" 0e$"n s"" si"-si" 0"n sesu"(u (i0"! 0"$"( memb"i!

2 S"" me"s" (i0"! mem$un"i "$"-"$" un(u! m"s" 0e$"n

) S"" me"s" be!e6i% &"(i mengen"% m"s" 0e$"n

, S"" (i"! begi(u $esimis "("u !e6i% &"(i (en("ng m"s" 0e$"n

5. R"s" !eg"g"%"n+ S"" mes" s"" ben"-ben" g"g"% seb"g"gi seso"ng =o"ng(u"# su"mi# is(i>

2 Se$e(i me%i&"( !e be%"!"ng &i0u$ s""# semu" "ng 0"$"( s"" %i&"( "0"%"&

!eg"g"%"n

) S"" me"s" s"" (e%"& g"g"% me%ebi&i o"ng $"0" umumn"

, S"" (i"! me"s" g"g"%

D. Ke(i0"!$u"s"n

+ S"" (i0"! $u"s 0eng"n seg"%"n"

2 S"" (i"! %"gi men0"$"(!"n !e$u"s"n 0"i "$"$un) S"" (i0"! menu!"i 6"" "ng s"" gun"!"n



, S"" (i0"! me"s" (i0"! $u"s

E. R"s" *es"%"&

+ S"" me"s" seo%"&-o%"& s"" s"ng"( buu! "("u (i0"! be&"g"

2 S"" mes" s"ng"( bes"%"&) S"" mes" bu! "("u (i0"! be&"g" seb"g"i b"gi"n 0"i "!(u "ng b"i!

, S"" (i"! me"s" ben"-ben" bes"%"&

. Ti0"! Menu!"i Dii Sen0ii

+ S"" ben6i 0ii s"" sen0ii

2 S"" mu!" 0eng"n 0ii s"" sen0ii

) S"" (i0"! su!" 0eng"n 0ii s"" sen0ii

, S"" (i0"! me"s" !e6e" 0eng"n 0ii sen0ii

G. Memb"&""!"n Dii Sen0ii

+ S"" "!"n membunu& 0ii s"" sen0ii @i!" s"" mem$un"i !esem$"("n

2 S"" mem$un"i en6"n" $"s(i (en("ng (u@u"n bunu& 0ii

) S"" me"s" %ebi& b"i! m"(i

, S"" (i0"! mem$un"i $i!i"n-$i!i"n mengen"i memb"&""!"n 0ii sen0ii

H. Men"i! Dii 0"i Ling!ung"n Sosi"%

+ S"" (e%"& !e&i%"ng"n semu" min"( s"" $"0" o"ng %"in 0"n (i0"! $e0u%i $"0"

mee!" semu"n"

2 S"" (e%"& !e&i%"ng"n semu" min(" s"" $"0" o"ng %"in 0"n mem$un"ise0i!i(

$e"s""n $"0" mee!"

) S"" !u"ng bemin"( $"0" o"ng %"in 0"i$"0" sebe%umn"

, S"" (i0"! !e&i%"ng"n min"( $"0" o"ng %"in

I. Ke"gu-"gu"n

+ S"" (i0"! 0"$"( membu"( !e$u(us"n s"m" se!"%i

2 S"" mem$un"i b"n"! !esu%i("n 0"%"m membu"( !e$u(us"n

) S"" beus"&" meng"mbi% !e$u(us"n, S"" membu"( !e$u(us"n "ng b"i!

<. Peub"&"n G"mb""n Dii

+ S"" me"s" b"&" s"" @e%e! "("u ("m"$"! men@i@i!"n

2 S"" me"s" b"&" "0" $eub"&"n-$eub"&"n "ng $em"nen 0"%"m $en"m$i"n

s"" 0"n ini membu"( s"" ("! men"i!

) S"" !&""(i b"&" s"" ("m$"! (u" "("u (i0"! men"i%

, S"" (i0"! me"s" b"&" s"" ("m"$"! %ebi& buu! 0"i$"0" sebe%umn"

K. Kesu%i("n Ke@"+ S"" (i0"! me%"!u!"n $e!e@""n s"m" se!"%i



2 S"" (e%"& men0oong 0ii s"" sen0ii 0eng"n !e"s un(u! me%"!u!"n sesu"(u

) Ini meme%u!"n u$"" ("mb"&"n un(u! memu%"i me%"!u!"n sesu"(u

, S"" 0"$"( be!e@" !i"-!i" seb"i! sebe%umn"

L. Ke%e(i&"n

+ S"" me"s" s"ng"( %e%"& un(u! me%"!u!"n sesu"(u2 S"" %e%"& un(u! me%"!u!"n sesu"(u

) S"" %e%"& %ebi& 0"i "ng bi"s"n"

, S"" (i0"! %ebi& %e%"& 0"i bi"s"n"

M. Anoe!si"

+ S"" (i0"! %"gi mem$un"i n"'su m"!"n s"m" se!"%i

2 N"'su m"!"n s"" s"ng"( buu! se!""ng

) N"'su m"!"n s"" (i0"! seb"i! sebe%umn", N"'su m"!"n s"" (i0"! %ebi& buu! 0"i "ng bi"sn""

<um%"& )2

Ke(e"ng"n P"0" $eni%"i"n be0"s"!"n $eni%"i"n in3en("is 0e$esi be6! 0i0"$"(!"n 0"i

&"si% $eng!"@i"n 0i0"$"(!"n ni%"i 0e$esi )2 "ng men"n0"!"n (e@"0in" 0e$esi

(ing!"( se0"ng.

3.1.2.Anal'sa Data

No D"(" E(io%ogi M"s"%"&

).

Ds :

− K%ien meng"("!"n seing

me"s" !ese$i"n s""( !%ien

(i0"! memi%i!i !egi"("n 0"n

su"s"n" um"& "ng se$i

!"en" "n"! 0"n 6u6u !%ien

be!e@"

− K%ien meng"("!"n memi%i!i

!eingin"n "g" semu" "n"!-

"n"!n" semu"n" be!um$u%

0i @"mbi un(u! menem"nin"#

("$i !eingin"n ini (e&"%"ng

De$i3"si !"(e(i! =(i0"!

"0" (em"n bi6"">

Kese$i"n



0eng"n (i0"! mung!inn"

"n"!n" $in0"& !"en" "n"!

!eem$"( 0"n !e%im"n" su0"&

memi%!i $e!e@""n m"sing-

m"sing 0i%u" !o(" 0"n 6u6un"

su0"& (e%"n@u (e0"'(" 0i

se!o%"&n".

Do :

− P"0" $eni%"i"n In3en("is

De$esi *e6! 0i0"$"(!"n s6oe

(o("% )2 "ng men"n0"!"n

(e@"0in" 0e$esi (ing!"(

se0"ng.

2. Ds :

− K%ien meng"("!"n b"&" !%ien

meng"%"mi $enuun"n be"(

b"0"n se@"! m"su! um"& s"!i(

"!ib"( m"g& "ng 0i0ei("

!%ien.

− K%ien meng"("!"n b"&" !%ien

men0ei(" $en"!i( m"g&.

Do :

− *e"( *"0"n !%ien + bu%"n "ng

%"%u sebe%um m"su! um"&

s"!i( se!i(" 9+ !g# n"mun

se!""ng men@"0i +8 !g

−

Hi%"ngn" N"'su

m"!"n

Ke(i0"!seimb"ng"

n nu(isi !u"ng

0"i !ebu(u&"n

(ubu&.

+. Ds :

− K%ien meng"("!"n $"n0"ng"nn"

su0"& "g"! !"bu.

− K%ien meng"("!"n b"&" !%ien bis"

be@"%"n 0eng"n 6"" be$eg"ng"n

$"0" 0in0ing

− Ke%u"g" !%ien meng"("!"n b"&"

umu !%ien su0"& 78 ("&un.− Ke%u"g" !%ien meng"("!"n b"&"

Ke(eb"("s"n

$eng%i&"("n 0"n

g"nggu"n

mus!u%os!e%e("%

H"mb"("n be@"%"n



!%ien su0"& $en"& o$e"si !"(""!

sebe%"& !"n"n $"0" ("&un 2,)2

Do :

− *en(u! (ubu& 0"n be@"%"n !%ien

bung!u!# 6"" be@"%"n seimb"ng

("$i "gu-"gu 0"n $e%"n.

− K%ien m"m$u me%i&"( @e%"s 0"%"m

@""! ) me(e 0"n !"bu $"0" @""!

/ me(e.

3.2 D'agn%s's

3.2.1.D'agn%sa #e&era6atan". Ke(i0"!simb"ng"n nu(isi !u"ng 0"i !ebu(u&"n (ubu& be&ubung"n

0eng"n &i%"ngn" n"'su m"!"n

b. Resi!o Kese$i"n be&ubung"n 0eng"n 0e$i3"si !"(e(i! =(i0"! "0" (em"n

bi6"">

6. H"mb"("n be@"%"n be&ubung"n 0eng"n !e(eb"("s"n $eng%i&"("n 0"n

g"nggu"n mus!u%os!e%e("% "ng 0i("n0"i 0eng"n :

3.2.2.Pr'%r'tas #e&era6atana. Resi!o Kese$i"n be&ubung"n 0eng"n 0e$i3"si !"(e(i! !"en" (i0"! "0"

(em"n bi6"".

b. Ke(i0"!simb"ng"n nu(isi !u"ng 0"i !ebu(u&"n (ubu& be&ubung"n

0eng"n &i%"ngn" n"'su m"!"n

7. H"mb"("n be@"%"n be&ubung"n 0eng"n !e(eb"("s"n $eng%i&"("n 0"n

g"nggu"n mus!u%os!e%e("%



3.3 Peren7anaan

No

.Di"gnos" Tu@u"n In(e3ensi

). Resi!o Kese$i"n

be&ubung"n 0eng"n

0e$i3"si !"(e(i! =(i0"!

"0" (em"n bi6"">.

Se(e%"& 0i %"!u!"n $e(emu"n se%"m" + &"i

$"0" se(i"$ $e(emu"nn" 2 )/ meni(

!%ien (i0"! meng"%"mi !e$""&"n !ese$i"n

0eng"n !i(ei" &"si%:

− !%ien 0"$"( mem$e%i&"(!"n

!e(e%ib"("n sosi"% 0eng"n bein(e"!si

0eng"n (em"n 0e!"(# (e("ngg"# "("u

"nggo(" !e%u"g"

− !%ien m"m$u menggun"!"n "!(u

!esen0ii"nn" 0eng"n 6"" $osi(i' bi%"

sosi"%isi (i0"! memung!in!"n.

− I0en(i'i!"si $e"s""n $ib"0i "ng 0i(imbu%!"n o%e& $"sien "ng

0"$"( mengg"nggu e'e!(i3i("s in(e"!si (e"$eu(i!

− Dis!usi!"n !e"&"si""n in'om"si bes"m"

− *"n(u $"sien un(u! mengen"%i $e"s""n "ng meng&"mb"(

!em"m$u"n un(u! bein(e"!si 0eng"n o"ng %"in =m""&# 6em"s#

se0i& "("u $emusu&"n>

− *ei!"n su$$o( !e$"0" $"sien un(u! m"u bein(e"!si 0eng"n o"ng

%"in 0eng"n 6"" "ng $osi(i'

− *"n(u mening!"(!"n !es"0""n $"sien mengen"i !e!u"("n 0"n

!e(eb"("s"n 0"%"m be!omuni!"si 0eng"n o"ng %"in

− "si%i("si $"sien menggun"!"n "%"( !e(eb"("s"n mo(oi! mis"%n"

!usi o0" "("u "%"( b"n(u be@"%"n %"inn".

− Doong !%ien un(u! mengub"& su"s"n" %ing!ung"n mis"%n" 0eng"n

$egi !e%u" un(u! be@"%"n-@"%"n

− "si%i("si $"sien un(u! menusun en6"n" "!(i3i("s un(u! &"i-&"i

se%"n@u(n"

− K"@i !e%ebi&"n 0"n !e!u"ng"n $"sien 0"%"m bein(e"!si

2. Ke(i0"!seimb"ng"n

nu(isi !u"ng 0"i

!ebu(u&"n (ubu&

be&ubung"n 0eng"n

Se(e%"& 0i%"!u!"n $e(emu"n se%"m" 9 &"i

$"0" se(i"$ $e(emu"nn" 2 )/ meni(#

!ebu(u&n nu(isi !%ien (e$enu&i 0eng"n

!i(ei" &"si% :

− K"@i '"!(o-'"!(o "ng mem$eng"u&i !e&i%"ng"n se%e" m"!"n !%ien

− K"@i $enge("&u"n !%ien (en("ng $en(ingn" nu(isi b"gi (ubu&

− *ei $en@e%"s"n (en("ng $en(ingn" nu(isi "ng "0e!u"( b"gi (ubu&

(eu("m" $"0" %"nsi" un(u! mening!"(!"n $em"&"m"n (en("ng nu(isi



&i%"ng n"'su m"!"n − N"'su m"!"n !%ien mening!"( $osi

"ng 0ise0i"!"n o%e& !e%u"g" !%ien

&"bis !%ien m"!"n + !"%i 0eng"n !"%oi

"ng 6u!u$

− An@u!"n !%ien m"!"n se0i!i( se0i!i( ("$i seing un(u! mening!"(!"n

"su$"n m"!"n"n

− An@u!"n !%ien membi"s"!"n m"!"n $"gi !"en" $o%" "ng b"i!

mening!"(!"n "su$"n m"!"n"n 0is"m$ing meng&in0"i !e!osong"n

%"mbung

− *ei @"0"% m"!"n !e$"0" !%ien un(u! menging"(!"n !%ien "!(u

un(u! m"!"n

− Ke@"s"m" 0eng"n !e%u"g" !%ien un(u! menu !%ien %"nsi" "ng

"0e!u"( un(u! u$"" $eb"i!"n menu "g" mening!"(!"n n"'su

m"!"n

+. H"mb"("n be@"%"n

be&ubung"n 0eng"n

!e(eb"("s"n

$eng%i&"("n 0"n

g"nggu"n

mus!u%os!e%e("%

Se(e%"& 0i%"!u!"n + !un@ung"n $"0" se(i"$

$e(emu"n" se%"m" 2 9/ meni( m"!"

!%ien 0"$"( menun@u!!"n $eb"i!"n 0"%"m

be@"%"n 0eng"n !i(ei" &"si% :

− K%ien (i0"! menge%u& 0"%"m be@"%"n.

− Ke%u"g" mengen"%i $o(ensi"%

0i%ing!ung"n 0"n mengi0en(i'i!"!si

("&"$-("&"$ un(u! mem$eb"i!in"

− Pomosi me!"ni!" (ubu& (en(u!"n !omi(men $"sien un(u! be%"@"

0"n menggun"!"n $os(u (ubu& "ng ben"

− An@u!"n $"sien (en("ng !ebu(u&"n $os(u (ubu& "ng ben" un(u!

men6eg"& !e%e%"&"n# !e(eg"ng"n# "("u 6e0e"

− Ten(u!"n !es"0""n $"sien mengen"i !e%"in"n o(o( 0"n 0"m$"!

$o(ensi"% 0"i $os(u (ubu& 0"n @"ing"n o(o(

− Meng"@"!"n !%ien (en("ng ROM "!(i' 0"n $"si' sesu"i !em"m$u"n

!%ien un(u! men@"g" mobi%i("s 'isi!n"

−

Menge3"%u"si !emb"%i !ebu(u&"n un(u! "%"(-"%"( b"n(u se6"" be!"%" be!e@" s"m" 0eng"n "&%i (e"$i 'isi!# (e"$i o!u$"si# "("u

(e"$is $en"'"s"n

− Mem$e!u"( ins(u!si "ng 0ibei!"n !e$"0" $"sien (en("ng 6""

"ng (e$"( un(u! me%"!u!"n %"(i&"n un(u! meminim"%!"n 6e0e" 0"n

mem"!sim"%!"n e'e!(i3i("s



− Hi%"ng!"n sumbe b"&"" %ing!ung"n !%ien 0eng"n g"nggu"n

!ogni(i'# g"nggu"n $ese$si "0"%"& ""% (e@"0i ("um" "!ib"( (i0"!

be("nggung @""b (e&"0"$ !ebu(u&"n !e"m"n"n 0"s".



3.4 Im&lementas'

T"ngg"%B"!(u Im$%emen("si E3"%u"si

2, No3embe

2,)/

)).,, WI* C

)2.,, WI*

1. Membei!"n $enge("&u"n (en("ng

nu(isi "ng b"i!

a. Membei in'om"si (en("ng

$en(ingn" nu(isi b"gi (ubu&

). Meng"n@u!"n !%ien un(u! m"!"n

se0i!i( ("$i seing.

7. Meng"n@u!"n !%ien un(u!

membi"s"!"n 0ii un(u! m"!"n $"gi,. Membu"( @"0"% "!(u m"!"n

2. Meng"@"!"n !%ien ge"!"n R"nge O'

Mo(ion =ROM>3. Me%"!u!"n $engu!u"n (e!"n"n 0""&

0"n $engu!u"n (inggi b"0"n4. Men0oong !%ien un(u! mengu)ah

suasana l'ngkungan m'saln-a

,engan &erg' keluar untuk

)erjalan:jalan

. Memo(i3"si !%ien un(u! m"u

membi6""!"n semu" m"s"%"& "ng

0i"s"!"n o%e& !%ien !e$"0" "nggo("

!e%u"g" "g" !e%u"g" !%ien 0"$"(

mem$e(imb"ng!"n 0"n memi!i!"n

so%usi 0"i m"s"%"& "ng 0i&"0"$i o%e&

!%ien 0"n !%ien (i0"! me"s" !ese$i"n

1. Penge("&u"n !%ien (en("ng

nu(isi "ng b"i!:

a. K%ien men0eng" 0eng"n

b"i! $en@e%"s"n "ng

0is"m$"i!"n.). K%ien m"m$u

mengu%"ngi $enge("&u"n

(en("ng $en(ingn"

nu(isi b"gi (ubu&.

2. K%ien bese0i" mengi!u(i

ins(u!si "ng 0ibei!"n 0"n

m"m$u mengi!u(i ge"!"n

"ng 0i"@"!"n.

3. K%ien s"ng"( sen"ng

0i$ei!s" (e!"n"n 0""& 0"n

(inggi b"0"n !%ien.

4. K%ien men0eng"!"n 0"n

"n(usi"s un(u!

mee"%is"si!"nn".

. K%ien men0eng"!"n 0"n

be!eingin"n un(u!

men"m$"i!"n !e$"0"

"nggo(" !e%u"g" (en("ng

m"s"%"& 0"n &""$"n !%ien

"ng be%um (e6"$"i.



3. E8aluas'

No Di"gnos" !e$e""("n E3"%u"si

). Ke(i0"!seimb"ng"n nu(isi

!u"ng 0"i !ebu(u&"n (ubu&

be&ubung"n 0eng"n &i%"ng

n"'su m"!"n

S : K%ien men"g"("!"n "!"n men6ob" mem"(u&i

@"0"% m"!"n "ng (e%"& 0ibu"( "%"u$un !%ien

(i0"! me"s" %"$" O : !%ien m"m$u mengu%"ngi bebe"$" m"(ei "ng

0is"m$"i!"n mengen"i nu(isi "ng 0i$e%u!"n o%e&

(ubu& se$e(i $en(ingn" mengonsumsi m"!"n"n

A : m"s"%"& (e"("si seb"gi"nP : in(e3ensi 0i&en(i!"n

2. Resi!o Kese$i"n be&ubung"n

0eng"n 0e$i3"si !"(e(i! =(i0"!

"0" (em"n bi6"">.

S : K%ien men0eng"!"n 0"n be!eingin"n un(u!

men"m$"i!"n !e$"0" "nggo(" !e%u"g" (en("ng

m"s"%"& 0"n &""$"n !%ien "ng be%um (e6"$"i.

O : K%ien m"m$u mengu%"ngi bebe"$" &"% (en("ng

$en(ingn" men@"%in &ubung"n 0eng"n o"ng %"in

A : M"s"%"& (e"("si seb"gi"nP : In(e3ensi 0i&en(i!"n

+. H"mb"("n be@"%"n be&ubung"n

0eng"n !e(eb"("s"n $eng%i&"("n

0"n g"nggu"n mus!u%os!e%e("%

S : K%ien meng"("!"n (e"s" se0i!i( en"!"n se(e%"&

0i"@"!"n (e!ni! ROM

O :K%ien ("m$"! "n(usi"s 0"n m"u be!o0in"si

0eng"n b"i! s""( 0i"@"!"nA : M"s"%"& (e"("si

P : In(e3ensi 0i&en(i!"n



BAB IV

PENUTUP

4.1 #es'm&ulan

*"b ini memu"( (en("ng !esim$u%"n # 0isini "!"n 0isim$u%!"n &"%-&"% "ng (e%"&

0iu"i!"n $"0" b"b-b"b sebe%umn"

). Se(e%"& 0i%"!u!"n $eng!"@i"n 0i0"$"(!"n 0"(" beu$" si%si%"& !e%u"g"# "!(i3i("s !e%u"g"#

!ebi"s""n !e%u"g" &ingg" m"s"%"& !ese&"("n "ng 0i"%"mi %"nsi" 0"n !e%u"g". D"("

menun@u!!"n b"&" N. D memi%i!i m"s"%"& 0"%"m be@"%"n 0"n 0e$esi (ing!"( se0"ng

se(" m"s"%"& 0"%"m $emenu&"n nu(isi "ng !u"ng 0"i !ebu(u&"n (ubu& "ng

0iseb"b!"n n"'su m"!"n "ng menuun.

2. D"i $eng!"@i"n "ng 0i%"!u!"n $"0" !%ien# "i(u 0eng"n me(o0e Peni%"i"n In3en("sis

De$esi *e6! "ng 0igun"!"n un(u! menge("&ui (ing!"("n 0e$esi 0i0"$"(!"n &"si%

b"&" !%ien meng"%"mi 0e$esi 0e"@"( se0"ng.

+. Ke%u"g" su0"& 6u!u$ m"m$u mengen"% se%uu&n" / 'ungsi !e%u"g". Ke%u"g" m"m$u

me""( %"nsi" (e("$i !u"ng mengen"% m"s"%"& "ng 0i"%"mi %"nsi" n"mun !e%"ug"

!%ien m"m$u un(u! meng"mbi% !e$u(us"n un(u! (in0"!"n 0"n !e%u"g" @ug" 0"$"(

mem"n'""(!"n '"si%i("s !ese&"("n 0eng"n se%"%u memei!s""n !ese&"("n se(i"$ bebe"$"

minggu se!"%i 0i um"& s"!i( se(" $em"n'""("n "nsu"nsi !ese&"("n "ng 0imi%!i !%ien.

Ke%u"g" 0"$"( memo0i'i!"si %ing!ung"n 0eng"n !on0isi um"& "ng besi& 0"n "$i.



DAFTAR PUSTAKA

Agoes# A"# 0!!. 2,),. Penyakit di Usia Tua. <"!"(": EG5.

*unne Su00"(&. 2,,2. Buku Ajar Keperawatan Medikal-Bedah, Vol. 3.

<"!"(": EG5.

5"$eni(o# L. 2,,,. Dianosa Keperawatan Aplikasi Pada Praktek Klinis. E0isi

!e-4. <"!"(" : EG5

Lee6!eno((e# Anne(e G%es%e. )??7. Penkajian !erontoloi, "disi ke-#. <"!"(" :

EG5

Nugo&o# W"&@u0i. 2,,8. Keperawatan !erontik $ !eriatrik, "d. 3. <"!"(":

EG5.



LAMPIRAN FOTO PELAKSANAAN

Peng!"@i"n $e("m" s""( ""% !un@ung"n Menem$e%!"n @"0"% m"!"n

Pemei!s""n

TT;



Meng"@"!"n ROM sesu"i !em"m$u"n nene! Nene! men"ngis !e(i!" (in"!"n"

so"% "n"!n"

pengkajian-depresi-revisi

Documents