PENGURANGAN KEHILANGAN LEPAS TUAI PADI MAMPU MENINGKATKAN BEKALAN BERAS DAN PADI NEGARA

Azman H., Mohd Taufik A., Asnawi S., Yahya S., Wahid S., Hanisa H. dan Rosnani H.

PENDAHULUAN 1. Populasi penduduk dunia termasuk Malaysia semakin

meningkat setiap tahun dan ini menyumbang kepada

peningkatan keperluan bekalan makanan.

2. Laporan daripada Jabatan Perangkaan Malaysia, 2017

• Penduduk Malaysia dianggarkan 32 juta orang

KEHILANGAN LEPAS TUAI

Kecukupan bekalan makanan negara boleh dijamin dengan :

•Pertambahan pengeluaran makanan

•Pengurangan kehilangan lepas tuai

•Kecekapan pengedaran makanan

Pengurangan kehilangan lepas tuai (KLT) tanaman makanan

adalah faktor kritikal bagi memastikan :

• Bekalan makanan mencukupi

• Keselamatan makanan terjamin

• Pengurangan kadar import

1)

2)

• Memandangkan kehilangan lepas tuai padi negara adalah

tinggi : 28.5% (1985)

KEHILANGAN LEPAS TUAI

Perkara 1985

• Pengeluaran padi (Juta tan metrik) 1.95

• Harga padi (RM/tan metrik) 496.00

• Kehilangan padi (Ribu tan metrik) 555.75

• Nilai kehilangan (RM juta) 276.00

• Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani telah

memberi mandat kepada MARDI untuk menjalankan kajian

verifikasi kehilangan lepas tuai padi pada 2015-2016 dan

mengenal pasti kaedah-kaedah yang boleh mengurangkan

kehilangan ini.

BASELINE (1985)

28.5%

VERIFIKASI KEHILANGAN LEPAS TUAI PADI

PEMBANGUNAN PROSEDUR OPERASI STANDARD (SOP)

RUMUSAN

K A J I A N

K E H I L A N G A N L E P A S T U A I

• Kehilangan lepas tuai pertanian adalah kehilangan yang

berlaku terhadap hasil pertanian bermula dari proses penuaian

sehinggalah ia sampai dan dapat digunakan oleh pengguna.

• Kehilangan lepas tuai padi berlaku disebabkan oleh tumpahan,

hilang, pemprosesan yang tidak sempurna, beras rosak seperti

hancur, patah, bau yang tidak enak, berubah warna dan diserang

serangga (bubuk) semasa penyimpanan.

KEHILANGAN LEPAS TUAI

• Kuantitatif: kurang hasil (tan/ha), kurang berat,

kurang perolehan jumlah beras.

• Kualitatif: rosak, tidak sesuai untuk dimakan/dijual,

warna beras bertukar, bau dan rasa tidak menepati

kehendak pengguna, peratus beras patah tinggi,

kebersihan, sisa racun, kandungan logam berat dll.

KEHILANGAN LEPAS TUAI

• MARDI telah menjalankan kajian kehilangan lepas tuai padi

bagi menilai dan mengenalpasti faktor-faktor yang boleh

menyebabkan berlakunya kehilangan lepas tuai di Malaysia.

• Fokus kajian penuaian & pengangkutan ialah di kawasan

jelapang seperti :-

1. MADA - Kedah

2. KETARA - Terengganu

3. KADA - Kelantan

• Kajian bagi rantaian pengeringan, pengilangan dan

penyimpanan dilaksanakan dikilang beras BERNAS (KBB) :

1. Yan - Kedah

2. Besut - Terengganu

3. Pasir Puteh - Kelantan

KAJIAN KEHILANGAN LEPAS TUAI

KEHILANGAN SEMASA

AKTIVITI PENUAIAN

1) Kehilangan lepas tuai semasa penuaian berlaku disebabkan

oleh prestasi dan keadaan jentuai yang digunakan semasa

proses penuaian dimana menyumbang kepada :

• Padi tumpah semasa proses penuaian

• Pemotongan padi yang tidak sempurna

2) Dua jenis jentuai yang biasa digunakan di MALAYSIA iaitu:-

• aliran tangen

• aliran paksi

(Membandingkan kehilangan lepas tuai disebabkan oleh

jentuai aliran tangen dengan jentuai aliran paksi)

KEHILANGAN LEPAS TUAI

(PENUAIAN)

POTENSI KEHILANGAN DI JENTUAI

Kehilangan di meja pemotong

Kehilangan di bahagian pemprosesan jentuai

2) Penilaian kehilangan lepas tuai disebabkan oleh

jentuai di beberapa kawasan jelapang :

PELAKSANAAN KAJIAN

Crop Cutting Test(CCT) 1m x 1m quadrat

diambil

Peleraian menggunakan mesin

dilakukan

Jentuai beroperasi di kawasan bertanda (15m

x 4.3m)

Padi yang dituai di tangki

ditimbang

Jerami Padi dikutip di belakang jentuai

CCT (50 cm x 50 cm) di kawasan bawah meja

pemotong jentuai diambil

Ditimbang dan diasingkan 1/3

Peleraian manual

dilakukan

PELAKSANAAN KAJIAN

KEHILANGAN SEMASA

AKTIVITI PENGANGKUTAN

1) Kehilangan lepas tuai semasa pengangkutan :

•Jumlah padi tumpah/hilang bermula dari padi dipindah ke

dalam lori di sawah sehingga padi dibawa dan diterima di

kilang pemprosesan.

2) Punca berlakunya kehilangan lepas tuai semasa pengangkutan :

• Kaedah pengendalian yang tidak sempurna serta keadaan lori

yang tidak sesuai semasa membawa padi.

3) Kehilangan berlaku di setiap rantaian berikut:

a) Semasa pemindahan dari jentuai ke lori

b) Pengangkutan padi dari sawah ke PPK

c) Pengurusan dan pengendalian padi di PPK

d) Pengangkutan padi dari PPK ke kilang pemprosesan

KEHILANGAN LEPAS TUAI

(PENGANGKUTAN)

a) Keadaan lori yang biasa digunakan untuk membawa padi dari sawah ke PPK.

PELAKSANAAN KAJIAN 1) Verifikasi kehilangan lepas tuai padi bermula semasa pemindahan padi dari

jentuai ke lori sehingga padi dibawa dan diterima di kilang pemprosesan.

b) Pembentangan kanvas di bawah lori bagi menilai kehilangan lepas

tuai padi semasa pemindahan padi dari Jentuai ke Lori

PELAKSANAAN KAJIAN

c) Pemindahan padi dari jentuai ke lori

PELAKSANAAN KAJIAN

d) Padi tumpah semasa pemindahan dari Jentuai ke lori

PELAKSANAAN KAJIAN

e) Keadaan lori yang membawa muatan padi dari sawah ke PPK

PELAKSANAAN KAJIAN

f) Pengangkutan padi melalui jalan sawah ke pusat pengumpulan

PELAKSANAAN KAJIAN

PELAKSANAAN KAJIAN g) Pemantauan dan pemerhatian terhadap faktor berlaku kehilangan padi di PPK

h) Penimbangan lori di jambatan timbang Kilang Pemprosesan

PELAKSANAAN KAJIAN

& TIDAK BERTUTUP

KEHILANGAN SEMASA

AKTIVITI PENGERINGAN

Proses pengeringan padi merupakan antara proses yang penting

dalam penghasilan beras.

Kehilangan semasa pengeringan berlaku bermula daripada proses

pengumpulan padi basah yang dilonggokkan sebelum dikeringkan.

Antara faktor berlakunya kehilangan lepas tuai di rantaian

pengeringan adalah :

a) Kelewatan proses pengeringan setelah padi dituai

b) Penggunaan jentera penolak semasa aktiviti memasukkan

padi ke dalam alat pengering (IBD)

c) Penggunaan suhu yang tinggi semasa proses pengeringan

d) Padi tumpah atau hilang semasa proses pemindahan padi

ke alat pengering dan pemindahan padi keluar dari alat

pengering

KEHILANGAN LEPAS TUAI

(PENGERINGAN)

PELAKSANAAN KAJIAN 1) Verifikasi kehilangan lepas tuai padi semasa proses pengeringan

adalah melalui:

• Pengenalpastian pengurangan kandungan lembapan (mc)

semasa proses pengeringan.

• Pengenalpastian suhu persekitaran dan lapisan permukaan di

dalam alat pengering IBD (Temperature & RH).

• Pengenalpastian parameter, spesifikasi dan dimensi alat

pengering dan alat berkaitan semasa pemindahan masuk dan

keluar padi dari alat pengering IBD.

• Pengenalpastian ketebalan longgokan padi di dalam alat

pengering IBD.

• Pengenalpastian purata ketumpatan padi (sebelum, semasa

dan selepas pengeringan).

• Pengenalpastian peratus bendasing (sebelum, semasa dan

selepas pengeringan).

• Pengenalpastian hasil pengilangan , beras hancur dan kepala

beras hasil daripada penggunaan alat pengering.

PELAKSANAAN KAJIAN Longgokan padi lembab sebelum di pindah masuk ke dalam

proses pra- pembersihan dan alat pengering

Sampel padi yang diambil dari setiap alat pengering IBD untuk

dianalisa

PELAKSANAAN KAJIAN

Alat pembakar (‘Cyclonic husk furnace’) untuk bekalan

haba kepada alat pengering

PELAKSANAAN KAJIAN

PELAKSANAAN KAJIAN

Alat Pengering padi (IBD)

KEHILANGAN SEMASA

AKTIVITI PENGILANGAN

KEHILANGAN LEPAS TUAI

(PENGILANGAN) 1) Faktor berlakunya kehilangan lepas tuai padi semasa pengilangan

boleh terbahagi kepada dua :

a) Pengendalian atau pengurusan

b) Prestasi kecekapan teknologi

2) Kehilangan yang berlaku disebabkan oleh pengendalian atau

pengurusan :

• Tumpahan padi akibat kecuaian pekerja dan pengurusan kerja

yang kurang cekap semasa proses pengilangan

3) Kehilangan yang berlaku disebabkan oleh prestasi kecekapan

teknologi pemprosesan :

• Kehilangan merangkumi sepanjang rantaian pemprosesan

bermula daripada proses membuang sekam, membuang bran

(dedak) , penggredan padi dan juga kecekapan tali sawat atau

takung pembawa semasa aktiviti pemindahan pada setiap proses

PENGILANGAN

i) Kehilangan semasa membuang sekam : Prestasi mesin pengasing

sekam dan padi iaitu peratus pengasingan sekam dan padi yang

diasingkan.

ii) Kehilangan semasa proses membuang bran : Prestasi kecekapan mesin

membuang bran bagi penghasilan beras putih

iii) Kehilangan semasa penggredan padi : Bergantung kepada kecekapan

prestasi teknologi membuang bran.

iv) Kehilangan di tali sawat atau takung pembawa : Padi tumpah semasa

proses pemindahan padi dari satu proses ke proses yang seterusnya.

PENGILANGAN

PELAKSANAAN KAJIAN

PELAKSANAAN KAJIAN

KEHILANGAN SEMASA

AKTIVITI PENYIMPANAN

KEHILANGAN LEPAS TUAI

(PENYIMPANAN)

• Kajian KLT semasa penyimpanan dilaksanakan dengan menilai

mutu beras yang diperolehi berdasarkan amalan yang dijalankan

di kilang komersial dan dinilai di peringkat makmal sebagai

pemprosesan secara terkawal.

• Kaedah penyimpanan kawalan secara hermetik (kedap udara)

digunakan berbanding dengan kaedah jumbo oleh pengilang

beras komersial bagi mengenalpasti kehilangan sebenar.

• Kehilangan lepas tuai semasa penyimpanan diukur berdasarkan

peratus mutu hasil beras, fizikal dan jumlah serangga.

PELAKSANAAN KAJIAN

a) Pelabelan hermetik beg

PELAKSANAAN KAJIAN

b) Pengisian beras ke dalam hermetik beg

c) Pengambilan sampel untuk analisa

PELAKSANAAN KAJIAN

PELAKSANAAN KAJIAN

d) Penyimpanan hermetik beg (kawalan) dan jumbo bag (amalan kilang)

KAEDAH STANDARAD

PENGURANGAN

KEHILANGAN LEPAS TUAI

PEMBANGUNAN SOP

KEPUTUSAN

• Pengurangan kehilangan lepas tuai padi mampu

meningkatkan bekalan makanan negara.

• Kehilangan padi yang dapat diselamatkan pada tahun

2016 berbanding 2015 ialah 54,000 tan metrik (RM65 juta).

• Jumlah ini pada hakikatnya telah dapat membekalkan

makanan kepada 687,000 orang penduduk negara ini

dalam masa setahun, iaitu dengan mengambil kira

penggunaan 78.6 kg beras seorang untuk setahun.

KESIMPULAN

• Teknologi + Pengetahuan Teknikal mampu

mengurangkan kehilangan lepas tuai padi.

• Pengurangan kehilangan lepas tuai padi

memberi impak yang besar kepada peningkatan

bekalan beras negara & meningkatkan

pendapatan petani/pengusaha

PENGHARGAAN • Kerjasama baik agensi-agensi di bawah MoA dan Kilang Beras

BERNAS (KBB) sepanjang kajian ini dilaksanakan:

Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani (MoA)

Lembaga Kemajuan Pertanian Muda (MADA), Kedah

Kawasan Pembangunan Pertanian Bersepadu Terengganu

Utara (IADA KETARA), Terengganu

Lembaga Kemajuan Pertanian Kemubu (KADA), Kelantan

• Kilang beras BERNAS (KBB) :

KBB Yan, Kedah

KBB Bukit Kenak, Besut, Terengganu

KBB, Pasir Puteh, Kelantan

SEKIAN TERIMA KASIH