per nje administrim me te mire te tatimeve
TRANSCRIPT
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
1/51
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
2/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
2
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
3/51
Pr nj Administrim m t mir t Tatimeve Faqe
Hyrje. 11. Kapitulli I Mbledhja e t Ardhurave7
1.1. Struktura e mbledhjes s t ardhurave7
1.2. Organigrama e DPT...81.2 Raporti I Menaxhimit I FMN.10
2. Kapitulli II Evazioni Tatimor..132.1. sht evazioni tatimor13
2.1.1 Ndryshimi midis evazionit dhe shmangies..142.1.2. Drejtoria e Investigimit dhe pjest prbrse t saj14
3. Kapitulli III Legjislacioni Tatimor163.1. Legjislacioni I dublikuar dhe me kontradikta.16
3.1.1. Problemet q sjell dublikimi..173.2. TVSH-Biznes I Vogel dhe I Mesem...18
3.2.1. Sistemi actual I TVSH...19
3.2.2. Ndarja midis biznesit t madhe dhe atij t vogl...213.2.3. Sistemi I kasave rregjistruese25
4. Kapitulli IV Personeli I Administrats Tatimore254.1. Personeli.27
5. Kapitulli V Teknologjia e Informacionit..295.1. Vshtirsit e prdorimit t SIT.29
6. Kapitulli VI Korrupsioni....306.1. Sektori I Investigimit t Brendshm..306.2. Drejtoria e Kontrollit t Brendshm..31
7. Kapitulli VII Shrbimi dhe Edukimi I Tatimpaguesve..327.1. Problemet e biznesit prball administrates..33
7.1.1. Prdorimi I faqes elektronike...337.1.2. Kuptimi I legjislacionit....347.1.3. Prshtatja me teknologjin...35
7.2. Shrbimi tatimpaguesve367.2.1. Kapacitetet administrative te proesit..36
7.3. Edukimi I tatimpaguesve...397.3.1. Karta e tatimpaguesve..417.3.2. sht OMBUDSMAN437.3.3. sht E-government...43
Konkluzione...45
Bibliografia..48
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
4/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
N kt bot asgj nuk sht e sigurt, prve vdekjes dhe taksave.
Benjamin Franklin
Hyrje
Pse kemi tatime?
Prgjigja e thjesht,derisa dikush t dali me ndonj ide m t mir,sht q tatimet jan mjeti i
vetm praktik i krijimit t t ardhurave pr t financuar shpenzimet e Qeveris n mallra dhe
shrbime q ne t gjith krkojm. Megjithat t vendossh nj sistem efient dhe t ndershm
tatimor sht shum larg t qnit e thjesht,veanrisht pr vende si i yni q duan t integrohen
n ekonomin botrore. Sistemi ideal do t ishte ai q do t mblidhte t ardhurat q duhen pa
dekurajuar biznesin dhe pa devijuar shum nga sistemet tatimore t vendeve t tjera. Dizenjimi i
nj sistemi t till tatimor ka qn dhe do t jet gjithnj subjekt i nj debati t konsiderueshm.
E thn m thjesht,shumica e individve do t donin t shihnin uljen e taksave e tatimeve.
Kjo shtje sht sa e rndsishme aq dhe e vshtir. Rndsia e tyre sht e lidhur me faktin q
sa m efiente dhe efikase t jet administrata tatimore aq m shum t ardhura e me kosto m tult mblidhen duke i siguruar qytetarve m shum mallra e shrbime publike t vna n
dispozicion t tyre nga shteti. Vshtirsia sht e lidhur me faktin q administrata tatimore sht
e re,punonjsit e saj jan t pakualifikuar pr t absorbuar proedurat e reja,t paqndrueshm
dhe shpesh t korruptuar,evazioni sht gjithmon nj hap para,IT nuk mbshtet si duhet
administrimin,dhe shrbimi ndaj tatimpaguesve nuk sht ai i krkuari.
far sht sistemi tatimor?
Sistemi tatimor mund t krahasohet me nj veshje q ka nj model t caktuar,por q duhet t jet
e qepur sipas trupit t atij q e vesh. Pra,sistemi tatimor sht rezultat i nj shtreszimi t
prvitshm q vjen si pasoj e evoluimit t kushteve politike,ekonomike e sociale q sjellin
mnjanimin e procedurave t vjetra nprmjet futjes s metodave t reja ose prmirsimit t atyre
4
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
5/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
ekzistuese. Mund t themi q nuk ekziston nj sistemi optimal tatimor pr t gjitha vendet dhe t
gjitha koht,sepse sistemi tatimor duhet ti prshtatet kushteve ekonomike dhe mjedisit n t cilin
operon duke synuar arritjen e objektivave kryesore t tij.
Pak njerz jan t shqetsuar rreth faktit se sa mir administrohet sistemi tatimor-deri n astinq ato kan t bjn me kt sistem.
Llojet kryesore t tatimeve dhe taksave.
Tatimet dhe taksat ndahen n qndrore(nacionale) dhe vendore.
Tatime dhe taksa nacionale jan:
a- Tatim mbi Vlern e Shtuar,
b- Tatim mbi t Ardhurat,
c- Akcizat,
d- Taksat Kombtare,
e- T ardhurat nga Lojrat e Fatit.
Tatime dhe Taksat Vendore jan:
a- Taksa lokale mbi Tatimpaguesit e Vegjl,
b. Taksat dhe Tarifat Vendore.
Historik i shkurtr i sistemit tatimor n Shqipri.
Sistemi Tatimor modern i ka fillimet e tij n vitet e para t shekullit t kaluar,pra pas viteve 90.
Por,historikisht,fillimet njihen shum m hert,q n epokn e hert parailire. Pra q n fillimet e
civilizimit njerzor dhe t lindjes s prons private.
E gjith kjo periudh mund t ndahet n disa etapa,si m posht:
a- Etapa e I,q i ka fillimet nga shekulli i XVII e deri n krijimin e shtetit shqiptar.
5
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
6/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
N kt periudh kan ekzistuar tatime t tilla si:tatime mbi prdorim e toks bujqsore,tatim
mbi t ardhurat personale,pijet alkoolike,kafen etj. N fillim,tatimi mbi t ardhurat personale
ishte i njjt pr t gjith. Por m von duke par q t ardhurat ndryshonin,u be nj ndarje e t
ardhurave n klasa. Gjithashtu gjat ksaj periudhe u krijua dhe projektligji i par pr tatimfitimin.
b- Etapa e II,prfshin periudhn 1928-1938,prkon me krijimin e Mbretris Shqiptare.
Gjat ksaj etape sistemi fiskal ndahej n tre grupe t mdha:tatimet direkte,tatimet e trthorta
dhe taksat shtetrore.
c- Etapa e III,i prket periudhs 1944-1990. sht etapa e mos ekzistencs s nj sistemi tatimor
t njohur ligjrisht. N kt periudh shteti komunist shpalli mos ekzistencn e prons private
apo e tregtis s lir dhe gjithcka ishte e shtetit. Duhet thn q gjat ksaj epoke u zbatua n
mnyr t cunguar sistemi tatimor,por nuk u zhduk plotsisht. Ndrmarrjet
shtetrore,kooperativat bujqsore si dhe qytetart e derdhnin pjesn m t madhe t t ardhurave
t tyre nga puna ose nga paga n buxhetin e shtetit.
d- Etapa e IV,prfshin fillimin e viteve 90 dhe vitet pasardhse.
Tanim ekziston nj form e institucionalizuar e sistemit tatimor. Ai pson ndryshime t
vazhdueshme duke shkuar drejt nj sistemi bashkohor e t modernizuar.
Prmbajtja
Kjo tem synon t paraqes nj analiz dhe disa mundsi pr prmirsimin e administrimit e
mbledhjes s tatimeve,nprmjet implementimit dhe prmirsimit t proedurave t duhura
tatimore dhe menaxhimit m t mir t organeve tatimore.
Nga analiza t ndryshme q i bhen sistemit tatimor shqiptar ekzistojn disa pyetje q krkojn
prgjigje si:
1. A manaxhohet sa dhe si duhet administrata tatimore?
2. A zbatohet drejt parimi Pr nj shoqri ku t gjith paguajn detyrimet e tyre?
6
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
7/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
3. A sht i aft personeli i administrats ti shrbej asaj dhe tatimpaguesve?
4. A sht teknologjia e informacionit n shrbim t administrimit?
5. A sht administrata tatimore n shrbim t tatimpaguesve?
N vijim synohet ti jepet prgjigje pyetjeve t ngritura m sipr,nprmjet trajtimit t disa
shtjeve problematike si:
1. Si manaxhohet Drejtoria e Prgjithshme e Tatimeve dhe Degt e saj
Nse do t pyesnit Drejtorin e Prgjithshm ose drejtuesit e tjer t degve se sa t ardhura u
mblodhn sot,do t mund t merrnit nj prgjigje ekzakte n shifra. Por nse do t pyesnit se sa
biznese t reja u regjistruan sot,sa tatimpagues nga ato t regjistruarit kan paguar dhe sa jo,farkan zbuluar kontrollet tatimore,cilat jan skemat e evazionit,sa inspektor t korruptuar jan
dedektuar,sa nga tatimpaguesit jan ndihmuar t paguajn detyrimin e duhur,sa buletin
shpjegues jan shkruar,ju nuk do t mund t merrnit prgjigje t sakt. Prcaktimi i treguesve t
till dhe orientimi drejt manaxhimit mbi kto tregues do t ndryshonte konceptin e drejtimit dhe
do siguronte q secili sht n vendin e tij dhe po kryen funksionet,t cilat ojn automatikisht n
grumbullime m t mdha t ardhurash.
2. Evazioni sht grryes i bazs tatimore dhe pr pasoj dhe i t ardhurave. shtja eevazionit sht n thelb nj problem ligjor me aspekte ekonomike. Ky problem sht mjaft
shqetsues n Shqipri. Sa m i madh evazioni aq m shum duhet t ngrihen prqindjet e
tatimeve,q t kompensohen t ardhurat q duhen mbledhur. Tatimpaguesit e ndershm pr
pasoj duhet t paguajn prqindje m t larta tatimore. Ka gjithmon kosto dhe prfitime q
shoqrojn evazionin. Prfitimet pr tatimpaguesit jan m pak tatime t paguara ndrsa kostot
jan t lidhura me penalitetet. Prandaj pr t ulur evazionin propozohet rritja e probabilitetit pr
ta zbuluar dhe nga ana tjetr rritja e penaliteteve ndaj tatimpaguesve q jan zbuluar. Prania e tre
komponentve si:Hetimi,Informacioni dhe Njsia e Ekonomis Informale(si propozon dhe nj
raport i BE pr organet tatimore), kompleton aktivitetet e masave shtrnguese duke u plotsuar
kjo dhe me rishikimin e neneve t Kodit t Proedurave Penale pr shkeljet n fushn e
7
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
8/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
tatimeve(aktualisht jan vetm tre nene t prgjithshme dhe me kushtin e marrjes s masave
administrative).
3.Legjislacioni sht nj nga fushat e debatuara
Sistemi i tanishm ligjor tatimor prmban kontradikta,mosprputhje dhe hapsira brenda vetes
dhe prkundrejt ligjeve t tjera q nevojiten t adresohen. Mungesa e qartsis i krijon
mundsin inspektorve tatimore q t interpretojn ligjin sipas dshirs,duke i hapur rrugn
korrupsionit t mundshm dhe nga ana tjetr bhet penges serioze pr investitort dhe
tatimpaguesit e tjer. Ky material propozon rishikimin e legjislacionit ekzistues pr t
identifikuar kontradiktat dhe parregullsit dhe harmonizimin e legjislacionit me ligjet e tjera t
shtetit dhe t EU. N nj nndarje t veant sht trajtuar problemi i Biznesit t Vogl,i cili
meriton nj vmendje t veant n trajtimet tatimore q lidhen me veansit q karakterizon
bizneset e ktyre prmasave.
4.Suksesi i Drejtoris s Prgjithshme t Tatimeve (DPT) n prmbushjen e detyrs s saj
ndaj shtetit,e cila konsiston n mbledhjen e tatimeve pr t cilat tatimpaguesit detyrohen ti
paguajn n baz t ligjit,sht n varsi t aftsive,ekspertizs dhe motivimit t personelit
t saj pr t kryer nj pun efektive
N mnyr q t arrihet ky objektiv,sht e nevojshme q DPT t punsoj njerzit m tprshtatshm pr detyrat e saj dhe ti siguroj atyre trajnimin e nevojshm. Sidoqoft,m tepr se
kjo,ato do t duhet t stimulohen dhe t motivohen duke ju krijuar kushte t drejta dhe t
barabarta punsimi,ku secilit ti llogariten qart veprimet dhe arritjet e tij. Atyre q realizojn
mir detyrat,duhet tu njihet kjo gj dhe t shprblehen n mnyrn e duhur. Ngjashmrisht,pritet
q ato q nuk do t`i realizojn detyrat me efektivitet dhe do t jen t korruptuar do t trajtohen
n prputhje. Pr t arritur kt duhet t vihen n pun sisteme t qarta dhe t rregullta q
kuptohen dhe pranohen prgjithsisht si t drejta dhe t arsyeshme dhe q zbatohen dhe
vrojtohen n mnyr t vazhdueshme.
5.Teknologjia e Informacionit(TI) duhet t jet ndihmsja m besnike e administrats
tatimore
8
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
9/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Nprmjet ktij funksioni bhet e mundur arritja e nj kontrolli plotsisht t integruar t
tatimpaguesve dhe pagesave e deklarimeve q ato bjn pr t gjitha tatimet q menaxhohen nga
DPT-ja. Ky sht funksioni q duhet t ndjek krkesat e stafit teknik t administrats tatimore
pr manaxhim dhe t`i prgjigjet me raporte t detajuara pr far ndodh me tatimpaguesit dhepagesat e tyre.
TI dhe pse sht mbshtetur me nj projekt t financuar nga Komisioni Evropian(CARDS)
duhet ti prgjigjet akoma m mir zhvillimeve t krkuara. M e mira do t ishte dhnia e
funksioneve t IT nj kompanie private pr manaxhim(Itali),si dhe domosdoshmrin e lidhjes
on-line t zyrave tatimore.
6.Korrupsioni sht nj krcnim serioz pr t gjitha regjimet politike
Ato q thuhen kundr korrupsionit duhen shoqruar me reforma t dukshme strukturore. Hetimi i
inspektorvedhe proedurave korruptive mund t bhet nprmjet nj njsie t veant q do t
mbulonte t gjitha funksionet posht Drejtorit t Prgjithshm. M pas konkluzionet mund t
publikohen.
7.Shrbimi dhe edukimi i tatimpaguesve konsiderohet si nj nga elsat e rndsishm t
suksesit n fushn e mbledhjes s tatimeve
Kto funksione duhet t`i paraprin dhe t`i prgjigjen shqetsimeve t tatimpaguesve n mnyr
q t minimizojn keqkuptimin ndrmjet tatimpaguesit dhe organeve tatimore,t inkurajojn
prmbushjen vullnetare t detyrimeve tatimore,dhe t maksimizojn efiencn e t ardhurave. E
rndsishme sht funksionimi i drejt i forumit kshillimor (Komiteti Konsultativ) t
tatimpaguesve t mdhenj,n mnyr q kta tatimpagues t kuptojn se si administrohen
tatimet. Githashtu do t ishte e rndsishme t hartohej n nj dokument m vete Karts s t
Drejtave t Tatimpaguesve (t mdhenj dhe t vegjl).
Po kaq i rndsishm n kt fush do t ishte funksionimi si duhet i institucionit t
Ombudsman pr tatimpaguesit,si nj arbitr ndrmjet Drejtoris s Tatimeve dhe
tatimpaguesve.
9
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
10/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Shrbimet elektronike qeveritare ose si quhen tashm E-Government do ishin nj mnyr e
shpejt dhe e sakt komunikimi ndrmjet publikut dhe institucioneve shtetrore,duke ndihmuar
kshtu tatimpaguesit t shrbeheshin m shpejt dhe m mir. Dhe organet shtetrore t
lehtsoheshin nga bara e teprt administrative pr tu fokusuar n pun m cilsore si kontrolli itatimpaguesve etj.
Kapitulli I. Mbledhja e t Ardhurave
1.1. Struktura e t ardhurave
Struktura e t ardhurave tatimore e Shqipris sht e till q tre tatime madhore sigurojn
afrsisht 65% t t ardhurave tatimore totale pr Pushtetin Qndror.
Po t shikojm statistikat:T regjistruar n TVSH pr 2009 jan afrsisht 17 000 nga kto
deklarojn vetm 83% (dmth 27% t tjer nuk deklarojn fare). Nga deklaruesit vetm 23%
paguajn,ndrsa 56% jan deklarata me tepric kreditore dhe 21% jan pa aktivitet.
N 2010 raporti ndryshon pak por megjthat numri i tatimpaguesve t mdhenj(mbi 5) sht m
i ult sesa numri i tatimpaguesve t biznesit t vogl(nn 5 mil). Totali sht afrsisht 70 000,ngat cilt afrsisht 36 000 n biznes t madh. Kjo tregon pr nj baz t ngushtuar t
tatimpaguesve t TVSH,q do t thot q ato q paguajn TVSH kontribuojn n prfitimet e
atyre q nuk paguajn. Nga ana tjetr,dim q TVSH sht nj tatim mbi konsumin dmth q
tatimpaguesit e vrtet jan konsumatort. Ndrsa ato t regjistruar n TVSH vetm mbledhin
TVSH nga konsumatort dhe e derdhin at n shtet.
(n 2009)Nse vetm 20% e atyre t regjistruar n TVSH paguajn kjo nuk do t thot q
konsumatort nuk kan paguar TVSH n blerjen e mallrave dhe shrbimeve,por do t thot q
kjo TVSH sht paguar si pjes e mimit t blerjes por nuk sht derdhur n shtet nga t
regjistruarit n TVSH por ka shkuar n xhepat e tyre. T rezultosh me tepric kreditore do t
thot t shessh m lir se blen dhe kjo mund t ndodh vetm n fillimet e para t aktivitetit ose
10
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
11/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
n fillim t investimeve dhe smund t jet veori e prgjithshme pr 56% t tatimpaguesve,aq
m shum po t shikohet se kto shifra qndrojn t tilla q nga ditt e para t funksionimit t
TVSH.
Nj pyetje q lind normalisht do t ishte:Cili ka qn reagimi i Drejtoris s Tatimeve? Ajo sht
prgjegjse pr administrimin e ktij tatimi,q siguron shumicn e t ardhurave tatimore dhe me
t cilin lidhet direkt dhe Tatimi mbi Fitimin. M sipr sht analizuar rasti i TVSH-s,por
prgjigja nuk do kishte ndryshuar edhe sikur t ishin marr tregues t tjer t administrimit t
tatimeve. Historia e menaxhimit t DPT flet q menaxhimi bhet prkundrejt planit t t
ardhurave dhe jo kundrejt treguesve t tjer domethns si:numri i t regjistruarve, numri i atyre
q paguajn etj. Prdorimi ekskluziv i targeteve t t ardhurave si indikator i performancs s
DPT prmban rrezikun e fshehjes s dobsive n zona shum t rndsishme t operacioneve tDPT,q nse prmirsohen mund t ojn n nj performanc shum m t lart t t gjitha t
ardhurave tatimore. Pra,pr DPT e rndsishme sht se sa t ardhura mbledh nga TVSH-ja,sa
nga TF-ja,sa nga TAP-i dhe sa nga Sigurimet Shoqrore,n mnyr t till q totali i tyre t
prputhet me planin e krkuar nga Ministria e Financave. Por kjo mnyr nuk sht e sakt dhe e
drejt,sepse jan treguesit e tjer t prmendur m lart q kan lidhje t drejtprdrejt me
mnyrn e organizimit t DPT-s q do t na onin n rezultate shum her m t mira.
1.2. Organigrama e Drejtoris s Prgjithshme t Tatimeve
11
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
12/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
12
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
13/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Me kt mnyr menaxhimi n qoft se nj segment i DPT-s nuk do t funksionte si duhet,kjo
do t pasqyrohej direkt n mos realizimin e planit t t ardhurave. Pr tju shmangur problemeve
t tilla zakonisht manaxhohet me shifrn totale t t ardhurave,q sht n rritje. Por pyetja
qndron:a sht kjo shifr ajo q duhet t ishte apo mund t ishte edhe m e madhe nse dopunohej m mir n t gjitha funksionet dhe do kontrolloheshin performancat e do funksioni n
baz t disa treguesve pr tu arritur n form objektivash?
N qershor t 2005 FMN rekomandoi prgatitjen e nj raporti menaxhimi sipas treguesve
sasior t performancs pr operacionet kye t administrimit q krkonte prcaktimin e
treguesve pr secilin funksion.
1.3. Raportit t Manaxhimit t sygjeruar nga FMN.
Raport i Menaxhimit
Mbledhja e t ardhurave Deklarimi
Viti n vazhdim/viti paraardhs/(mujore dhe
vjetore )
1. sasia e mbledhur sipas tipit t tatimit
2. sasia e mbledhur n total3. ndryshimet n prqindje
Viti n vazhdim/viti paraardhs/(mujore dhe
vjetore)
1. nr i deklarimeve t marra pr do tip
tatimi
2. nr I mosdeklaruesve sipas llojit ttatimit
3. prqindja e mosdeklaruesve pr llojetatimi
4. ndryshimet n prqindje
Kontrolli Rimbursimi i TVSH
Viti n vazhdim/viti paraardhs/(mujore dhe Viti n vazhdim/viti paraardhs/(mujore dhe
13
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
14/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
vjetore)
1. nr i kontrolleve pr do segmenttatimpaguesish(t mdhenj/mesatar/t
vegjl)
2. nr i kontrolleve q prfundojne me
rivlersim pr segmente tatimpaguesish
3. t ardhura shtes pr do segment
4. inputi i burimeve njerzore-muajinspektor- pr do segment
tatimpaguesish.
5. vlera e t ardhurave t identifikuara-
pr muaj inspektor pr do segment
6. ndryshimet n prqindje
vjetore)
1. nr i rimbursimeve t krkuara
2. vlera e krkesave t marra
3. nr i krkesave t aprovuara
4. vlera e rimbursimeve t aprovuara
5. nr i krkesave t refuzuara
6. vlera e rimbursimeve t refuzuara
7. vlera e rimbursimeve t paguara ose tkredituara
8. nr i krkesave t pazgjidhura>30 dit
9. vlera e krkesave t pazgjidhura>30
dit
10. ndryshimet n prqindje
Apelimet Mbledhja me Forc
1. Viti n vazhdim/viti paraardhs/
(mujore dhe2. vjetore)
3. nr i krkesave t apelimeve t marra
4. nr i apelimeve t finalizuara
5. nr i apelimeve t refuzuara
6. sasia e korrektuar (t ardhurat)
7. sasit e korrektuara(penalitetet )
8. ndryshimet n prqindje
1. Viti n vazhdim/viti paraardhs/(mujore
dhe2. vjetore)
3. vlera e tatimeve t papaguara sipasllojit
4. nr i tatipaguesve me borxhe
5. nr i letrave kujtes t lshuara
6. nr i urdhrave t lshuara pr bllokimin
e llogarive
7. nr i urdhrave t sekuestrove tlshuara
14
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
15/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
8. vlera e tatimeve t paguara si
rezulton nga mbledhja me forc
9. ndryshimet n prqindje
E rndsishme pr DPT sht q t krijoj nj kultur manaxhimi me tregues performance pr t
gjitha nivelet. N kt mnyr duhet t zhvillohen mjetet e brjes s raporteve pr prgatitjen e
informacionit t krkuar pr manaxhert. I nevojshm sht edhe prkufizimi i tipeve t
prshtatshme t treguesve q DPT do t prdor pr t monitoruar performancn e administrats
tatimore. Kta tregues t performancs do t ndihmojn administratn tatimore t prkufizoj
dhe t masi kryerjet e funksioneve prkundrejt objektivave. Me vendosjen e
objektivave,administrata tatimore do prcaktoj mnyrn pr t matur progresin prkundrejt
atyre objektivave. Treguesit e performancs do t ishin matsit e suksesit. Ato do t reflektonin
objektivat e administrats tatimore dhe do t jen sasiore(t matshm).
Vshtirsia qndron n prcaktimin e ktyre treguesve. Duhet pasur parasysh fakti q kur ka
shum faktor q duhet t maten,sht e nevojshme t zgjidhen disa nga treguesit m kritik. Kta
tregues do t masin performancn n zona q mund t prmirsohen n mnyr q administrata
tatimore t arrij qllimin e saj.
Kur t vlersohet performanca,DPT do t vlersoj si t rndsishm krahasimin e treguesve
individuale t Degve t Tatimeve dhe prdorimin e rezultatit t ktij krahasimi pr t vendosur
standarte pr performancn,me qllim q t inkurajoj konkurencn dhe t prcaktoj nevojat pr
burime njerzore ndrmjet degve t tatimeve.
N konkluzion do mund t menaxhohej m mir administrimi sikur :
1. T manaxhohet me tregues sasior performance dhe IT t prodhoj t dhna e raporte sipaskrkess s prdoruesve. M pas mund t vendosen objektiva sasiore pr do tregues dhe
pr do deg tatimesh.
2. sht e domosdoshme t reduktohet niveli i mosdeklaruesve t TVSH.
15
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
16/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
3. E nj rndsie t veant sht rritja e numrit t paguesve t TVSH.
4. Gjithashtu t rritet dhe numri i t rregjistruarve n TVSH.
5. Nj prmirsim tjetr i rndsishm do ishte edhe rritja e shums s borxheve tmbledhura n vit.
Secili nga kta tregues m vete i prmirsuar do t onte n rritjen e shums totale t t
ardhurave tatimore. Faktor i cili ndikon pozitivisht n buxhetin e shtetit.
Kapitulli II. Evazioni Tatimor
2.1. sht evazioni
Fakti q 23% e tatimpaguesve t regjistruar n TVSH paguajn dhe kontribuojn n 100% t t
ardhurave t TVSH t mbledhur,dhe brenda tyre 5-10% paguajn 70-80% t TVSH s mbledhur
dhe pjesa tjetr jan me tepric kreditore,tregon pr prani t evazionit n rradht e tatimpaguesve
t mdhenj. Nga ana tjetr fakti q 51 000 tatimpagues t vegjl japin vetm 3 miliard lek
gjithashtu fakton pranin e evazionit. Ka nj sr biznesesh q nndeklarojn xhiron dhe pr kt
fakt jan t regjistruar n Biznes t Vogl,ndrkoh q duhet t ishin n Biznes t Madh osepaguajn pak TVSH dhe Tatim Fitim.
Ka raste q tatimpaguesit regjistrohen n TVSH dhe qndrojn aty pr pak koh, krkojn dhe
marrin rimbursim dhe pastaj nuk deklarojn m (kjo mund t jet dhe arsyeja kryesore e shifrs
prej 27% t mos deklaruesve t TVSH si m lart prmendur). Ekonomia shum e madhe
informale e Shqipris dhe nj kultur e fort e paras n dor (cash) kontribuojn m tej pr
nivele t ulta t zbatimit tatimor nga tatimpaguesi dhe evazion t prhapur gjrsisht.
2.1.1. Ndryshimi midis Evazionit dhe Shmangies Tatimore
sht rasti ktu t bjm dhe dallimin ndrmjet evazionit tatimor dhe shmangieve tatimore. E
para,sht mospajtim me detyrimet tatimore nprmjet mospagimit t tyre. Ndrkoh q e
16
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
17/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
dyta,sht nj prirje pr t shfrytzuar boshllqet e ligjit pr t paguar m pak tatime. Evazioni
tatimor sht jo ligjor ndrkoh q shmangiet nuk jan t tilla edhe pse jan humbje pr
shoqrin.
2.1.2. Drejtoria e Investigimit dhe pjest prbrse t saj
Investigimi n prgjithsi sht nj hap pas skemave t evazionit. Si analizohet dhe n raportin
e CAM-A t Qershorit 2005 Kapacitetet e Drejtoris s Tatimeve n zbatimin e ligjit/masat
shtrnguese,investigimi identifikohet me kryqzimin e faturave tatimore t TVSH t bra
nprmjet nj programi t thjesht nga nj njsi e vendosur pran zyrave t Tatimpaguesve t
Mdhenj dhe n mnyr manuale nga degt e tatimeve q bjn kryqezimin e t dhnave t
dogans,dhe s fundi dhe nga investigimi i mimeve nprmjet nj njsie n DPT. Prgjithsisht
ky proes konsumon koh pr t arritur n mbledhjen e nj sasie t vogl parash. T dhnat e
marra jan pas n koh dhe nga ana tjetr proesi shoqrohet me shpenzime administrative nga
DPT(prodhohen fatura t TVSH n mnyr t prqndruar nga DPT,q i detyron tatimpaguesit ti
blej) si dhe me barr administrative pr tatimpaguesit (i krkohet t deklarojn elektronikisht
librat e shitjes dhe blerjes do muaj me an t adress elektronike t vn n dispozicion,e cila n
t shumtn e rasteve shfaq probleme,si dhe sigurisht t blejn faturat e librat edhe nse prdorin
sistem elektronik t mbajtjes s llogarive).
Ajo q mund t ndryshonte situatn mund t ishte sygjerimi q Drejtoria e Investigimit t
Tatimpaguesve t ristrukturohet n mnyr t till q t`i prgjigjet m shpejt rrezikut t krimit
tatimor. Nse do t zbulohet nj mashtrim i br ose potencial duhet t ekzistoj nj sistem n
kt drejtori pr raportimin e rasteve. Duhet pra t regjistrohen,investigohen dhe raportohen
rastet e evazionit tatimor. Aktivitetet e ksaj Drejtorie nuk do ishin t prmbledhura n caktimin
e mimeve t referencs si jan sot,por mund t grupohen sipas funksioneve t prgjithshme
administrative t masave shtrnguese q funksionojn t tilla n shumicn e vendeve t tjera. T
grupuara sipas funksioneve do t mund t ishin:
Hetimi- q prgjithsisht ka detyrn e grumbullimit dhe prpunimit t informacionit pr rastet e
mashtrimeve tatimore dhe prcjelljen e tyre pran Prokuroris. Ai duhet t jet prgjegjs pr t
17
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
18/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
gjitha aspektet e zbulimit t nj rasti mashtrimi,i cili prmban:mbledhjen e
provave,dshmive,ekzaminimin e dokumentave,llogaritjen e tatimit t papaguar dhe raportimin e
tyre n Prokurori.
T dhnat Informative/Informacioni- ky sektor duhet t kultivoj,t mbledh dhe t marr
informacion nga nj seri burimesh rreth mospajtimit me tatimet dhe pastaj t regjistroj dhe
analizoj informacionin dhe tja referoj instancave t duhura pr veprim.
Njsia e Ekonomis Informale- duhet t fokusohet n identifikimin,regjistrimin dhe raportimin
e atyre individve ose bizneseve q kan zgjedhur t mos informojn autoritetet tatimore rreth
aktiviteteve t tyre(parukiere shtpi m shtpi,elektriist, hidraulik etj).
Pr t luftuar shmangiet duhet t mbushen boshllqet ligjore dhe eleminohen kontradiktat (sishpjegojm m posht). Ndrsa pr t siguruar pajtimin me sistemin tatimor sht i nevojshm
vendosja e nj mekanizmi administrativ i mbledhjes s tatimeve dhe i zbatimit t penaliteteve
prkundrejt atyre q shkelin rregullat. Kjo mund t prfshinte punsimin e personelit t duhur e
t kualifikuar pr hetimin e ktyre shtjeve,ngritjen e zyrave,pajisja e tyre me mjetet e
nevojshme etj. Nga ana tjetr kjo krkon dhe vendosjen e penaliteteve t qarta e n prputhje me
fajin,i cili grupohet n adminsitrative dhe penale.
Disa sygjerime q mund t bnim n kt pik do te ishin:
1. Drejtoria e Investigimit,e cila prfshin aktivitetet e masave shtrnguese si- Hetimin,T
Dhnat Informative dhe Njsin e Ekonomis Informale,t ristrukturohet. Ktu do t
ndikonte edhe rekrutimi i nj personeli t specializuar,dokumentimi i proedurave n
manuale pune dhe trajnimi i punonjsve.
2. E nevojshme sht edhe ridraftimi i Kodi-t Penal pr t pasqyruar dhe zhvillimet n
fushn e mashtrimeve tatimore. Por kjo sht nj detyr q i takon Ministris s
Drejtsis n bashkpunim me Ministrin e Financave.
3. E mira do t ishte t krkohej dhe bashkpunimi me projektet e EU n Shqipri dhe/ose
me firma kshilluese shqiptare n kt fush. Mirpo ky funksion sht sa i rndsishm
18
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
19/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
aq edhe i vshtir,dhe gjithashtu mungon trsisht tradita n kt fush tatimore(duke
pasur parasysh se kapacitetet e brendshme t organeve tatimore deri tani kan qn
plotsisht t pasuksesshm).
Pr bashkpunime t DPT me firma kshilluese mund t shikohet dhe t ndiqet modeli i
administrats tatimore angleze. Ku,shrbime t specializuara dhe q krkojn dedikim burimesh
njerzore ja besojn kt shoqrive t mdha kshilluese si PWC etj,kuptohet kundrejt
proedurave t rregullta tenderuese etj. Ky model nuk vlen vetm pr kt shtje por dhe pr t
tjera t rndsishme si analiza e barrs admnistrative dhe ulja e kostos s saj etj. Pas ksaj
qndron arsyetimi q stafi i administratave tatimore sht i angazhuar n plotsimin e detyrave t
prditshme,ndrsa reforma sht nj angazhim i madh q i pengon njerzit q t realizojn
detyrat e dits t domosdoshme pr t mbledhur t ardhurat.
Kapitulli III. Legjislacioni Tatimor
3.1. Legjislacioni i dublikuar dhe me kontradikta
Si dim Tatimet prcaktohen me ligje t veanta dhe administrimi i proedurave t tyre
prcaktohet n Ligjin pr Proedurat Tatimore. Ministri i Financave miraton Udhzime t ligjeve
bazuar n kompetencat q i japin kto ligje. Megjithse t titulluara Udhzime si Udhzimet e
tatimeve t ndryshme dhe ai i Procedurave,t dy aktet i shrbejn t njjtit qllim. Atij t
prcaktimit t t drejtave dhe prgjegjsive t mtejshme te tatimpaguesve. Drejtori i
Prgjithshm i Tatimeve (DP) boton m pas rregulla administrative q kan forcn e ligjit pr aq
koh sa nuk bien n kundrshtim me ligjin, n baz t kompetencave q i jep Ligji pr
Proedurat Tatimore. Sidoqoft,nuk mbahet asnj regjistr qndror i rregullave q nxjerr dhe
ndodh q t nxirren interpretime t ndryshme pr t njjtn shtje.
3.1.1. Problemet q sjell dublikimi i ligjeve
Po t analizohen me hollsi ligjet,sot vrehen kontradikta dhe boshllqe brendaprbrenda tyre
dhe n raport me ligjet e tjera si Kodi Penal,Ligji i QKR,ai i Antikonkurencs etj. Kto
19
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
20/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
kontradikta krijojn nj penges t paimagjinueshme pr bizneset,ndihmojn korrupsionin nga
ana e tatimeve,krijojn konflikte t gjata e t pazgjidhshme mes tatimpaguesve dhe administrats
dhe trembin do investitor serioz.
Mungojn komentart e ligjeve,n t cilt prgjithsisht analizohen rastet tipike si dhe
interpretohet hollsisht ligji. Kjo i l shteg interpretimeve t ndryshme nga t gjitha ant,e
shoqruar dhe me mungesn e profesionalizmit t inspektorve dhe organeve t apelit
administrativ dhe gjyqsor,dmton interesat e tatimpaguesve dhe disa her dhe t shtetit.
Drejtoria e Tatimeve nuk ka kapacitete pr t shkruar komentar t ligjeve dhe kjo sht vrtet
pun e madhe q nuk e kan mar prsipr as asistentt e huaj(sepse duhet njohur n detaje
legjislacioni dhe praktikat) dhe kjo duhet konsideruar si nj vshtirsi plus.
Prve ktyre,nj ndr qllimet kryesore t politiks shqiptare sht hyrja n Bashkimin
Evropian (BE). Realizimi i ktij qllimi krkon adoptimin e disa ligjeve dhe proedurave t BE
si paraqitet m me hollsi n direktivat prkatse dhe n komunikatat e BE pr tatimet.
Nj ndr detyrat kryesore q duhet t realizohet n t ardhmen do t ishte: Analizimi i t gjitha
ligjeve q lidhen me tatimet. N kt mnyr do t identifikoheshin dublikimet dhe
kontradiktat,q mund t shfaqnin ato. Kjo analiz do t bhej duke pasur parasysh edhe t gjitha
detyrimet e Shqipris,q rrjedhin nga Marrveshja e Stabilizim Asociimit si dhe duke u bazuar
n planin Kombtar pr Prafrimin e Legjislacionit ton me at t BE. Rezultat i ktij shqyrtimi
do t jet nj list konfliktesh dhe shtjesh q krkojn sqarim,dhe propozime pr prmirsime
t legjislacionit.
Disa detyra t tjera t s ardhmes q do te listonim jan:
1. Rishqyrtimi i ndrveprimit midis legjislacionit tatimor dhe legjislacioneve t tjera
prkatse n Shqipri. Psh: Ligji i TVSH dhe ai i Tatimit mbi t Ardhurat e Rregullort
dhe Udhzimet t rishqyrtohen n raport me njra-tjetrn dhe me tr kuadrin ligjor t
Shqipris. Gjithashtu edhe t riprpilohen pr t eleminuar anomalit dhe dobsit.
20
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
21/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
2. Regullat administrative q nxirren nga Drejtori i Prgjithshm t prmblidhen n nj
regjistr qndror. M pas ato t botohen n form Buletini do tre muaj dhe ti
shprndahen tatimpaguesve.
3. Rishikimi i ligjeve t bhet n bashkpunim t ngusht me asistencn e EU.
3.2. TVSH Biznesi i Vogl dhe i Mesm
Kjo nndarje e shtjes s legjislacionit sht br pr t analizuar disa pyetje si:
Pse nj pjes e Biznesit t Vogl sht nj kategori q nuk futet n skemn e TVSH?
A shoqrohet kjo me diskriminimin e nj pjese t tatimpaguesve t TVSH( bhet fjal pr ata q
jan n kufirin e xhiros) ?
Bizneset e Vogla jan nj pjes e rndsishme pr sistemin tatimor. Ato formojn nj grup t
madh n rrjetin e tatimeve. N t njtn koh ato jan edhe kontribuesit m t mdhenj n
ekonomin informale. Kudo ky grup prbn nj segment t biznesit q zhvillohet shum shpejt.
Pr sa i prket pajtimit me tatimet,nga nj krah nj numr i madh i bizneseve t vogla dhe t
mesme regjistrohen n tatime dhe nga ana tjetr kostoja e lart,proedurat e vshtira t
formalizimit ose kursimi q ato kan nga mospagimi i tatimeve,i bn t operojn n informalitet.
N rastin e tatimpaguesve t mdhenj rreziku kryesor pr sistemin tatimor sht ai I strategjis s
shmangies nga tatimet. Kjo lidhet me mundsit e tyre financiare pr t paguar kshilltar etj.
Ndrsa bizneset e vogla jan m t prirur pr tu angazhuar n evazion. Dhe kt e bjn
sepse:ose operojn komplet jasht rrjetit tatimor ose fshehin t ardhurat e tatueshme.
Kjo e gjitha dmton shoqrin n trsi dhe veanrisht at pjes t tatimpaguesve q pajtohet
me rregullat. Prandaj krkohen rregulla t qarta ligjore dhe administrative pr t disiplinuar
biznesin e vogl. Sistemi tatimor i rnduar me krkesa sht konsideruar n t gjitha vendet si
shkaku kryesor i mospajtimit t biznesit t vogl me rregullat tatimore. Prandaj ndihet gjithmonnevoja pr t eleminuar pengesat.
3.2.1. Sistemi aktual i TVSH
21
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
22/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
TVSH shqiptare si pjesa drrmuese e sistemeve n bot bazohet n parimin e destinacionit. Kjo
do t thot q TVSH llogaritet dhe paguhet mbi furnizimet e tatueshme t mallrave dhe
shrbimeve t kryera nga persona t tatueshm brenda territorit t Shqipris,dhe mbi t gjitha
nga importet e bra, ndrsa eksportet jan t tatuara me 0 %. Kjo e fundit bhet pr t shmangurtatimin e dyfisht t t njjtit mall ose shrbim.
Prsa i prket administrimit,qeveria propozoi dhe mori miratimin e Kuvendit pr uljen e pragut
t TVSH-s q nga 1 janari i ktij viti,me argumentimin se n kt mnyr do t humbasin m
pak taksa dhe do t arktohen m shum t ardhura pr buxhetin e shtetit. Sipas ligjit t ri,nga 1
janari,t gjitha subjektet q qarkullojn mbi 5 milion lek xhiro n vit,do t paguajn TVSH. N
2001,ky prag ka qn 8 milion lek,dhe u vendos i till me rekomandimin e FMN-s (para ksaj
date kufiri ka qn 5 milion).
Duhet t theksojm ktu se,kufiri q ndan biznesin e vogl nga ai I madh sht 8 milion lek.
Kufiri prej 5 milion,q u vendos nga qeveria n kt fillim vit,sht pr ndarjen midis atyre q
do paguajn TVSH dhe atyre q nuk do paguajn. Ishin pikrisht prfaqsuesit e biznesit t
madh,ata q propozuan zyrtarisht krkesn q t gjitha bizneset pa prjashtim,t cilat ushtrojn
aktivitet prodhues ose tregtar,ti nnshtrohen skems s TVSH. Kjo krkes e tyre u parashtrua
n forumin mbi tatim-taksat t Dhoms Shqiptaro-Amerikano t Tregtis. Nga ana tjetr,vendimi
I qeveris pr t ulur pragun e TVSH-s nga 8 milon lek n 5 milion lek xhiro n vit kishteardhur q m prpara,si pasoj e lobingut t bizneseve t mdha t shitjes me pakic. Ky vendim
I marr s fundmi po has kundrshtime t shumta. Nj pjes pohojn se me kt skem t re do t
falimentojn shum biznese,ndrsa t ardhurat e buxhetit vendor do t paksohen pr shkak se
TVSH arktohet pr llogari t buxhetit qndror. Eksperiencat n shum vende t ndryshme t
bots kan treguar q vendosja e nj kufiri t ult mund t kompromentoj n mnyr
domethnse prakticitetin e TVSH. Kjo,s bashku me shkalln e dukshme t koncentrimit t
numrit t vogl t tatimpaguesve t TVSH ndaj totalit,dhe t kapaciteteve t limituara
administrative,t on drejt nj kufiri t lart t qarkullimit.
Sot biznesi I vogl paguan tatim t thjeshtuar mbi xhiron,nj taks q prcaktohet nga
administrata tatimore n baz t llojit t veprimtaris. Paguan TVSH(mbi 5 milion),Sigurime
22
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
23/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Shoqrore e Shndetsore pr vete dhe t punsuarit,TAP pr t punsuarit dhe 10% t tatimit
mbi t ardhurat personale,q n fakt nga mnyra e llogaritjes sht Tatim Fitim. Kshtu biznesi i
vogl paguan pr qndrort dhe lokalet dhe mund t kontrollohet nga t dy organet. Vartsia nga
dy organe dhe mundsisa e dopio kontrollit rrit barrn administrative.
Biznesi i madh,prodhues apo importues,paguan TVSH pr shitjet e veta. Ndrsa hallkat e
ndrmjetme paguajn TVSH mbi diferencn mes mimit t blerjes dhe atij t shitjes s mallit apo
shrbimit. Por gjat viteve t fundit,gjithnj e m shum kompani t mdha kan hyr n tregun e
shitjes me pakic,duke hapur rrjete supermarketesh apo rrjete dyqanesh. Kto subjekte paguajn
TVSH pr xhiron totale. Kjo kategori biznesesh beson se konkurrohet pa t drejt nga dyqanet e
vogla,t cilat e kan m t leht t fshehin nivelin real t shitjeve dhe sugjeron q tatimi i
thjeshtuar mbi xhiron thjesht t eliminohet. N tregun e shitjeve t veshjeve pr shembull, njnumr i konsiderueshm tregtarsh importojn mallra q i deklarojn pr konsum personal dhe i
shesin n treg prmes liencs s biznesit t vogl. Por ndrsa pretendimi i konkurrencs s
pandershme ndoshta mund t jet i drejt,rritja e numrit t subjekteve paguese t TVSH-s duket
se sjell shtimin e nj hallke burokratike pr bizneset e vogla q mund ti falimentoj
ato,pavarsisht nse paguajn shum apo pak taksa. Vendosja e kass tatimore,mbajtja e nj
bilanci t rregullt dhe detyrimi pr t dorzuar bilanc tatimor t firmosur nga nj kontabilist i
autorizuar, mbart nj kosto financiare q mund t krijoj probleme t mdha pr shum biznese
t vogla.
Me nj vendim t Kshillit t Ministrave n listn e subjekteve private q duhet t paguajn
TVSH kan hyr edhe t gjitha profesionet e lira,t cilat m prpara nuk prekeshin nga kjo
skem. Kufiri minimal I regjistrimit pr TVSH I ktyre subjekteve sht n masn 2 milion lek
n vit. Subjekti mund t dal nga kjo skem vetm nse bn rregjistrim prfundimtar. Pjes e
ksaj skeme jan tatimpaguesit q ofrojn shrbime n veprimtari t ndryshme si: avokat, noter,
mjek i specializuar, farmacist, infermier, mami, veteriner, arkitekt, inxhinier, stomatolog, mjek-
laborant, projektues, ekonomist, agronom, ekspert kontabl i regjistruar, kontabilist i miratuar.
Si tham dhe m lart,qnia n TVSH dhe krkesat pr bilanc shoqrohen me nevojn pr nj
person (ekonomist) dhe n kushtet kur nj person fizik prgjithsisht sht nj i vetm ose me
23
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
24/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
pjestar t papaguar t familjes kjo krkes dmth t rrisi kostot ose n t kundrt duhet ti bj
vet dhe kjo dmth q biznesi i vogl t harxhoj kohn n dipozicion t biznesit pr t ndjekur
zyrat dhe gjrat pr t cilat nuk sht kompetent dhe pr pasoj do ulet xhiro dhe mund t bhen
dhe gabime t cilat me nj fjal mund ti quajm kosto shtes.
3.2.2. Arsyet pse duhet t ket nj kufi q ndan Biznesin e Madh nga ai I Vogli jan t
mposhtmet:
1. Arsye q kan t bjn me administrimin e TVSH.
Arsyeja q prgjithsisht ekziston nj kufi i lart qndron n shkalln e shprndarjes s
kompanive,e cila sht e till q relativisht nj numr i vogl i shoqrive jep nj pjes t madhe
t t ardhurave t TVSH. Ky tipar universal ka pasoja t konsiderueshme pr ndrlidhjen meskufirit dhe bazs s tatueshme. Nse nuk do t kishte kosto t administrimit t TVSH(pr
administratn tatimore) dhe do t kishte pajtim t plot me detyrimet tatimore( nga
tatimpaguesit),kufiri m i mir do t ishte 0. Kjo do t kishte maksimizuar t ardhurat,dhe
ndrkoh minimizuar shtrembrimet e konkurencs ndrmjet shoqrive t madhsive t
ndryshme. Por mbledhja e TVSH ka kosto dhe shkalla e pajtimit me tatimet sht shum e
ult,kshtu q bhet domosdoshmri eksistenca e kufirit,si nj krkes q mund t sjell uljen e
nj sasie t ardhurash por q kursen n drejtim t kostos.
E gjith teoria e msiprme sht prdorur nga Departamenti i shtjeve Fiskale t FMN n
raportin e shtatorit 2000 ku sht ln rekomandimi I ngritjes s kufirit nga 5 n 8 milion lek.
Po t shikojm edhe sot tek ne t dhnat flasin pr t njjtn situat. Tatimpaguesit t cilt
realizojn nj qarkullim vjetor m t madh se 8 milion lek n vit t regjistruar n organet
tatimore jan afrsisht 15 200. Nga kto deklarojn 7998 q prbjn 70% t totalit,dhe nga kto
totalin e t ardhurave t TVSH e japin 2993 tatimpagues,pjesa tjetr rezultojn me tepric
kreditore ose n periudha t veanta me munges aktiviteti.
24
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
25/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Ndrsa afr 60 000 tatimpagues jan t vegjl dhe t mesm. Por si e prmendm edhe m lart
nj pjes e ktyre tatimpaguesve me xhiro mbi 5 milion lek,paguajn TVSH edhe pse
qndrojn n biznes t vogl. N kt mnyr rriten t ardhurat e shtetit.
Aktualisht afrsisht 400 inspektor kontrollojn rreth 10 000 tatimpagues. Sikur t duhej t
kontrolloheshin afrsisht 60 000 tatimpagues do t kishim nj numr t 6 fishuar t
tatimpaguesve,kshtu do t duhej t 6 fishonim numrin e inspektorve dhe kjo do t onte n
2400 inspektor,ndrkoh q i gjith stafi i tatimeve numron rreth 1200. Duhet t mbajm
parasysh q pr TVSH ,rregulli thot q do tatimpagues t kontrollohet do vit,sepse TVSH ka
t bj me shitjet dhe nuk sht tatim historik si Tatim Fitimi. Nga ana tjetr numri i bizneseve
shtohet do vit dhe progresivisht do t duhej t shtoheshin edhe inspektort. Por inspektort
kushtojn,po kshtu kushtet e tyre t akomodimit etj. Nga ana tjetr TVSH sht tatimvetdeklarativ dhe efektiviteti i mbledhjes barazohet me efektivitetin e kontrollit. Pamundsia e
kontrollit rrezikon t ardhurat,sidomos po t kemi parasysh shkalln e ult t pranimit t tatimeve
nga bizneset shqiptare si dhe shkalln e ult t edukimit fiskal t bizneseve t vogla. N Angli,
Franc dhe pothuajse n t gjitha vendet e Komunitetit Europian ekziston nj kufi regjistrimi n
TVSH dhe arsyeja sht eleminimi i problemeve me kontrollin. N Franc kufiri i regjistrimit ka
qn n1997 70 000 Fr n 1998 ishte 100 000 Fr dhe n 1999 u b 500 000 Fr pr furnizimet e
mallrave dhe 175 000 Fr pr furnizimet e shrbimeve. Pra duket qart tendenca n rritje e kufirit
e justifikuar me pamundsin e kontrolleve dhe kostos s lart administrative.
Pr sa i prket deformimeve,si fillim mund t themi se ligji i TVSH lejon regjistrimin vullnetar
pr t gjith ato raste kur bizneset e vogla kan lidhje me ato t regjistruara n TVSH,q do t
thot q po t regjistrohesh ke t drejtn e kreditimit . Shtrirja dhe natyra e deformimeve varen
shum nga fakti se si tatohen ato q jan posht kufirit t TVSH. sht zgjedhur s fundmi t
tatohet fitimi i ktyre tatimpaguesve dhe ka edhe nj taks fikse q sht ajo lokale e Biznesit t
Vogl. Kjo sht br me arsyetimin q,sa m e lir t jet kostoja e mbledhjes s ktyre
tatimeve alternative t Biznesit t Madh dhe sa m e lart totali i tatimeve q kjo kategori
paguan,aq m i lart duhet t jet kufiri i TVSH. Vendosja e dy tipeve t tatimeve pr ato q jan
25
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
26/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
posht kufirit rrit prgjithsisht pranimin e TVSH pr ato q jan mbi kufirin e TVSH,sepse i
tregon atyre t regjistruar n TVSH q barra tatimore sht njsoj.
2Arsye q kan t bjn me administrimin e Takss Lokale t Biznesit t Vogl.
Duhet marr n konsiderat q tatimpaguesit aktual t takss mbi Biznesin e Vogl prfaqsojn
organizime shum t thjeshta t bizneseve. Kjo do t thot q mundsit e tyre financiare ose
kapacitetet e tyre teknike nuk mund t lejojn pranimin e nj tatimi vetvlersues si sht
TVSH. Duke qn vetvlersues tatimpaguesi detyrohet t lshoj fatura tatimore,t plotsoj
vet librat e shitjes dhe t blerjes,t plotsoj dhe dorzoj n bank deklaratat e pagimit dhe t
deklarimit t TVSH. Pr tatimpaguesit e vegjl,kjo do t ishte shum e vshtir pr tu realizuar.
Madje n disa raste mund t rezultonte dhe e pamundur. do gabim ose mosbrje sht kosto pr
administratn tatimore.
Duke marr n konsiderat t msiprmet,administrata tatimore e kshilluar nga PWC n
bashkpunim edhe me Institutin Urban Amerikan,ka implementuar Taksn Lokale mbi Biznesin
e Vogl dhe Tatimin e Fitimit. T dyja kto s bashku i korespondojn TVSH dhe Tatim Fitimit
t paguar nga tatimpaguesit e mdhenj,por sigurisht me prqindje dhe proedura t reduktuara,q
marrin n konsiderat kushtet ekonomike dhe edukimin fiskal t tatimpaguesve t vegjl. Nse
do t paguajn edhe TVSH,ather problemi sht nse kjo do t zvendsoj Taksn Lokale t
Biznesit t Vogl. Nse ndodh kshtu,ather duhet thn q TVSH sht gjithmon tatim
qndror dhe smund t paguhet n bashki apo komuna.
sht e nevojshme q tatimpaguesit t kontrollohen m mir,q ato q kan realisht qarkullim
mbi 5 milion lek t jen n TVSH. Fakti q biznesi i vogl sht n vartsi t bashkis dhe
DPT( pr tatim fitimin dhe sigurimet shoqrore) prbn problem. Bashkia ka interes t kundrt
nga ai i tatimeve. Ajo do ti mbaj subjektet pr vete dhe mund t mos jet e interesuar q t
kontrolloj subjektet q jan afr kufirit ose mbi kufi. Administrimi i t gjitha subjekteve t
biznesit t vogl ndeshet me probleme t shumta. Pushteti lokal,ka filluar t ngrej nj sistem t
tr tatimor t mbledhjes s tatimeve duke prfshir:funksionin e vlersimit,masave shtrnguese,
menaxhimin e borxhit,informacionin dhe kontrollin,kur aktualisht ekzistonte nj mekanizm i
26
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
27/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
plot i mbledhjes s tatimeve n DPT. Kjo mund t konsiderohet si nj nivel jo i nevojshm
dublikimi dhe kostoje. Numri total i subjekteve t regjistruara pr tatimet n biznes t madh sht
shum her m i ult sesa numri i subjekteve n biznes t vogl. Nse administrata tatimore
kishte t gjith infrastrukturn e prmendur m lart dhe sja dilte dot,si mundet pushteti lokal pakt infrastruktur t administroj t gjith tatimpaguesit e vegjl. Meq dhe kontrollli i Takss
s Biznesit t Vogl sht i pushtetit lokal ka nj mosinkurajim t dukshm n raportimin n
DPT t atyre tatimpaguesve,t cilt e tejkalojn kufirin e qarkullimit pr regjistrimin n TVSH.
Kjo zvoglon bazn tatimore t pushtetit qndror dhe si rrjedhim mbledhjen e t ardhurave
tatimore nga pushteti qndror. Fakti q me ligj t biznesit t vogl edhe administrata kontrollon
pr kufirin,rrit ndjeshm koston e dy administratave dhe nga ana tjetr barrn administrative t
tatimpaguesve. Dhe nse kontrollohen kshtu vetm sa rriten kostot e administrimit q
financohen nga tatimpaguesit,pavarsisht nse jan t vegjl,t mdhenj apo individ. Tatimet e
biznesit t vogl nuk administrohen n asnj vend t bots nga pushteti lokal. Edhe nse
bhet,ndodh sepse pushteti lokal mund t jet m afr gjeografikisht. Shpenzimet administrative
t pushtetit lokal pr t krijuar nj rrjet zyrash t aft pr t administruar kt numr t madh,jan
rritur. Kshtuq efektiviteti i administrimit nga lokalt mbetet pr tu par. Gjithashtu pr tu
theksuar mbetet dhe mosinkurajimi i DPT pr t njoftuar pushtetin lokal pr tatimpaguesit q
bien nn kufirin e rregjistrimit t TVSH.
Sot bizneset e vogla jan subjekt i Tatimit mbi Fitimin dhe sigurisht i Sigurimeve Shoqrore dhe
Shndetsore. N kt mnyr,tatimpaguesit i nnshtrohen dy niveleve t kontrollit dhe masave
shtrnguese,nj pr Taksn Lokale dhe nj pr TVSH. Kjo normalisht q do t oj drejt
kontrollit t dyfisht dhe rritjes s kostos administrative pr bizneset.
3.2.3 Sistemi i Kasave Rregjistruese
Pr t zbuluar xhiron e vrtet me sa m pak shpenzime administrative sht implementuar
prdorimi i Kasave Regjistruese. Sistemi i Kasave Rregjistruese sht nj inovacion teknologjik
q rregjistron dhe printon informacion pr blersit,shitsit dhe autoritetin e tatimeve,dhe kur
sht e nevojshme edhe pr autoritete t tjera. Kasat Rregjistruese mund t shndrrohen
lehtsisht n Pika aktive komunikimi me Serverin Qndror t DPT, ku makina e pajisur me nj
27
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
28/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
printer fiskal dhe kujtes elektronike fiskale, mund t lidhet n koh reale me qndrn e
autoritetit t tatimeve nprmjet rrjetit cellular - general packet radio service (GPRS). Nj sistem
pr rregjistrimin e shitjeve do t prfshij makinn rregjistruese,nj GRPS terminal,nj lidhje me
GRPS/GSM mobile netork,dhe nj server n Drejtorin e Prgjithshme t Tatimeve.
Realizimi i nj mbledhje efektive dhe t drejt t t ardhurave fiskale pr vendin ton,krkon
prfshirjen e sistemeve t teknologjis s informacionit,t cilat t jen t thjeshta n prdorim pr
prdoruesin fundor dhe lehtsisht t kontollueshm nga autoritetet e interesuara.
Funksionet e Sistemit t Rregjistrimit t Shitjeve jan:
-rregjistron shitjet n vendin e shtitjes,
-prodhon dokumenta fiskale pr tu dorzuar tek klienti,
-ruan t dhnat pr nj periudh t caktuar n prputhje me krkesat e akteve ligjore apo
udhzimet,
-transferon informacion n Serverin e Drejtoris s Prgjithshme t Tatimeve pr prdorim t
mtejshm,
-terminali GPRS lexon raportet n makin,pregatit nj informacion prfundimtar sipas formatit t
prcaktuar m par,dhe e nis kt informacion pr n serverin qndror me proesim t
mtejshm.
Duhet t kemi parasysh q Kasat jan vetm pr shitjet me pakic te konsumatori.
Problemet q ndesh prdorimi i Kasave.
Si do inovacion teknologjik q kur infiltrohet pr her t par ndesh probleme,edhe futja e
kasave n vendin ton do t krijonte t till. Sipas Ministris s Financave q prej nj muaji sht
ndaluar proesi i instalimit t kasave fiskale. Tatimet kan konfirmuar faktin se jan kryer
investigime n terren,nga ku sht msuar se disa shoqri kasash kan vijuar shitjen e pajisjeve
kundr prcaktimeve t VKM,ndrsa jan konstatuar raste t rnda t shkeljes s sistemit fiskal.
28
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
29/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Pr kt arsye,bizneset jan gjobitur sepse kan bler pajisje q nuk u prputhen standarteve.
Subjektet vazhdojn t jen t painformuar sesi do t proedojn,derisa t zgjidhet konflikti
midis qeveris dhe kompanive. Pr m tepr q ka mjaft subjekte t rinj q vijojn t blejn
pajisje fiskale t kompanive t paautorizuara. Pas konstatimit n terren t shkeljes s proeduraven instalimin e kasave,qeveria ndryshoi VKM. Tashm kompanit e autorizuara duhet t bjn
nga e para instalimet e reja dhe memorizimin e pajisjes me fondet e veta. N t kundrt,e merr
prsipr Ministria t bj rimbursimin,kurse shoqria q kundrshton nuk ka m t drejt t shes
kasa fiskale.
Disa rekomandime q do t mund t jepnim n kt pik t fundit do t ishin:
1. Zgjerimi i bazs s tatimpaguesve,nprmjet:
Prmirsimit t proedurave t regjistrimit,rritjes s efektivitetit t puns s policis
tatimore,rritjes s bashkpunimit ndrmjet institucioneve t shtetit( DPT me QKR pr regjistrin
tregtar t regjistrimeve,me doganat,me thesarin,me organet e pushtetit lokal pr biznesin e
vogl), shkruarjes s manualeve t puns pr sektort e regjistrimit,fushatat publicitare etj. Kto
jan dhe disa nga mjetet t cilat mund t prdoren n luftn kundr ekonomis
informale(personave e paregjistruar). Gjithashtu baza tatimore mund t zgjerohet edhe me
individt.
2. Ulja e shkalls tatimore t TVSH si n vendet e EU,mund t shrbente si nj mnyr pr
rritjen e pagess s TVSH nga rradht e atyre q jan t rregjistruar ose q duhet t
rregjistrohen.
3. Shum e nevojshme do t ishte dhe prmirsimi i sistemit t kasave rregjistruese.
Zgjidhja e problemit q ekziston n kt hallk t sistemit do t shtonte nivelin e t
ardhurave t mbledhura nga administrata tatimore.
4. Mbledhja e Tatim Fitimit pr biznesin e vogl do t ishte e mira t bhej nga pushteti
lokal,me kushtin q lekt e mbledhura nga ky tatim ti kalojn pushtetit qndror.
Pra,pushteti lokal t shrbej si agjent tatimor pr DPT lidhur me kt tatim.
29
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
30/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Kapitulli IV. Personeli i Administrats Tatimore
4.1. Personeli
Sot totali i stafit t administrats tatimore sht rreth 1 400. Megjithat kapaciteti menaxhues
kufizohet rnd pr shkak t mungess s aftesive,qndrueshmris n detyr, proedurave jo t
mira t vlersimit,t karriers,t pranimit dhe largimit nga puna dhe t shprblimit. Njerz n t
cilt shteti ka investuar n trainime jan larguar n mnyr t menjhershme dhe jan
zvendsuar me t rinj pa formimin minimal t duhur n fushn e tatimeve. Prve ksaj ekziston
nj munges e konsiderueshme e delegimit t kompetencave ndaj Drejtoris s Personelit. N
shum shtje ato kryejn rolin e nj zyre mbshtetse ndaj Zyrs s Drejtorit t Prgjithshm, i
cili me sa duket,ndrmerr t gjith vendimet lidhur me personelin.
Disa prmiresime t nevojshme,q mund t ndryshonin situatn,jan:
1. Mund ti delegoheshin m tepr kompetenca Drejtoris s Personelit nga Drejtoria e
Prgjithshme. Me prjashtim t rasteve kur ekziston nj rol specifikuar apo nj
prgjegjsi e tij n nj sistem t veant.
2. Drejtoria e Personelit dhe Drejtoria e Administrats Publike mund t marrin n
konsiderat krijimin e nj database (baz t dhnash) t informatizuar pr personelin. Kjo
gj do t ofronte me lehtsi t dhna dhe informacionin statistikor organeve t tjera
drejtuese.
3. Si pjes e ristrukturimit t Drejtoris s Personelit sht e nevojshme t merret parasysh
trajnimi teknik i personelit pr t punuar n administrat. Ofrimi i trajnimit pr drejtuesit
dhe familjarizimi i personelit n dispozitat e Ligjit pr Shrbimin Civil,do t ishin t
rndsishme pr prmirsimin e situats.
4. Nj nxits pr nj pun t mir do ishte dhe krijimi i kushteve t mira akomoduese. Pr
kt arsye do t ishte e nevojshme t kryhej nj analiz pr t plotsuar nevojat dhe
30
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
31/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
prioritetet. M pas t jet e sigurt q kto nevoja do plotsohen n mnyr t duhur nga
fondet q jan n dispozicion dhe nga t tjera q do mund ti krkoheshin qeveris ose t
merreshin me kredi.
5. Ajo pik e cila mund ta motivonte edhe m shum personelin sht rrtija e pags. Prandaj
duhet patur kujdes n hartimin e proedurave t ngritjes n prgjegjsi dhe transferimeve
t punonjsve.
6. Pik kye do ishte dhe pjesmarrja n programin Fiskalis t BE dhe n trajnime
kombtare.
Programi Fiskalis i Komisionit Europian sht nj program aktiv i Komunitetit Europian i
hartuar pr t prmirsuar operimin e sistemit t tatimeve indirekte n tregun e brendshm nga icili mund t prfitojm.
Pjesmarrja n programin Fiskalis do t:
1) krijonte mundsin inspektorve t arrinin nj standart t lart t t kuptuarit t ligjit t
Komunitetit.
2) t prmirsimit t proedurave administrative.
3) t krijimit t nj bashkpunimi efient dhe efektiv me Shtetet Antare dhe me Komisionin.
Programi fiskalis jep gjithashtu mundsin t krijoj nj bashkpunim m intensiv ndrmjet
vendeve antare dhe atyre kandidate me qllim luftimin e mashtrimit tatimor .
Kapitulli V. Teknologjia e Informacionit
Ky komponent synon t rris mbshtetjen e efiencen e mbledhjes dhe prdorimit t
informacionit tatimor,realizimin e analizave t riskut dhe vrojtimin e efektshmris s kontrollit
tatimor nga DPT.
31
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
32/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Pr kt arsye BE ka dhn asistenc n krijimin e Sistemit t Integruar Tatimor (SIT). SIT-i bn
t mundur q n mnyr automatike DPT t analizoj dhe prdor deklarimet dhe pagesat e
tatimpaguesve,t shqyrtoj t dhnat e kontrollit,si dhe t shqyrtoj funksione t tjera.
5.1. Vshtirsit e prdorimit t SIT
Por SIT po rezulton disi i komplikuar pr prdoruesit dhe numri e shpejtsia e raporteve q ai
gjeneron dhe q prdoren sht i vogl. Kjo do t thot q t mos kesh t dhna t sakta
statistikore dhe n kohn e duhur pr t ndrhyr. Kjo pr pasoj sjell mos menaxhimin efikas
dhe humbjen e t ardhurave. Sot statistikat e DPT nxirren n mnyr manuale,rrethet e
informatizuara mezi i nxjerrin t dhnat,me gabime ose si nxjerrin fare. Tani SIT gjendet n gati
12 deg tatimore qe kontribuojn n m shum se 80 % t t ardhurave tatimore t mbledhura.
Megjithse kto deg jan t komjuterizuara,nuk jan t lidhura n rrjet me njra tjetrn dhe me
DPT. N qoft se do t kishim kt lidhje,kjo do t rrist cilsin e prgjithshme t administrimit
t tatimeve,do t ndihmonte n vrojtimin e efektshmris duke e br m efient proesin e
marrjes s vendimeve. DPT nuk sht on line me institucione t tilla si Thesari,Doganat,Bankat
etj pr t marr shpejt informacionet q i duhen.
Prmirsimet e krkuara mund t prfshijn :
1. Zhvillimin e nj rrjeti t besueshm t TI midis DPT dhe 12 degve t saj tatimore.
2. Adoptimi i nj sistemi t ri dhe m modern TI (afatgjat).
3. T bhet e mundur q t kryhen edhe pagesat n mnyr elektronike. Deri tani sht br
i mundur vetm deklarimi elektronik i detyrimeve t ndryshme tatimore.
4. Dhnia e funksioneve t TI nj kompanie private,e cila sht e specializuar n kt fush.
Kjo ndodh n shumicn e vendeve t zhvilluara sot.
Kapitulli VI. Korrupsioni Tatimor
32
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
33/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
N prgjithsi mund t identifikohen disa forca drejtuese t korrupsionit n vendet q ndeshen
me shtjet e korrupsionit. Kto prfshijn:ligje tatimore t paqarta ose jo t plota q shpesh
krkojn interpretim;gjoba t rnda,t pavend dhe/ose t tepruara; prqindje t larta
tatimore,munges e standartizimeve t proeseve thelbsore;kontakte t shumta ndrmjettatimpaguesve dhe stafit t administrats tatimore;munges e nj sistemi kombtar t
kompjuterizuar;munges e kontrollit t brendshm dhe njsive antikorrupsion;munges e
punonjsve me aftsi profesionale;pages e ulet e punonjsve tatimor;munges e metodave
moderne t menaxhimit;munges e edukimit t tatimpaguesit dhe proedura ligjore t paqarta,t
rnduara dhe t gjata q zvoglojn besimin e tatimpaguesit n drejtsin e sistemit.
Me prjashtim t prqindjeve t larta tatimore,faktort e tjer t lartprmendur q rrisin
korrupsionin jan t pranishm n sistemin tatimor shqiptar.
6.1. Sektori i Investigimit t Brendshm
Duke e konsideruar shum t rndsishme luftn kundr korrupsionit brenda administrats
tatimore sht shum e nevojshme q t funksionoj nj sistem i brendshm i investigimit t
rasteve korruptive. Kt Drejtoria e Tatimeve mund ta bj nprmjet nj sektori t mirfillt
Investigimi t Brendshm,i cili t investigoj aktivitetet korruptive t personelit t DPT. Prve
ksaj mund t studioj metodat e anti-korrupsionit t kryera n vende t tjera,jo vetm n lidhje
me inspektort tatimor por n luftn e prgjithshme kundr aktiviteteve korruptive. Antarsia
n organizata t tilla si Transparency International do t ndihmonte n fitimin e ktyre njohurive.
Ky sektor gjithashtu m pas mund t informoj t gjith personelin e DPT pr rastet e
investiguara,n mnyr q kto raste t mos prsriten n t ardhmen. Qllimi kryesor i
implementimit t ktij funksioni sht parandalimi dhe eleminimi i rasteve korruptive.
6.2. Drejtoria e Kontrollit t Brendshm
Drejtuesit kan nevoj t din nse jan duke menaxhuar si duhet riskun (rezikun) e
dshtimit,dhe me po aq rndsi,rezikun e mundsis pr t humbur. Kontrolli i Brendshm sht
prcaktuar si:nj funksion i pavarur vlersimi brenda nj organizate pr t analizuar dhe
vlersuar aktivitetet e saj si nj shrbim pr organizatn.
33
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
34/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
T gjith aktivitetet e DPT prmbajn n vetvete marrjen prsipr t risqeve,dhe pjes thelbsore
e nj menaxhimi t mir sht ti kuptosh kto risqe dhe ti kontrollosh ato n kontekstin e
arritjes s objektivave t DPT.
Sidoqoft,drejtuesit q jan prgjegjs pr operimin e kontrolleve t brendshme dhe
menaxhimin e riskut nuk mund t ken nj panoram t plot objektive pr realizimin e detyrave
nga ana e tyre. Vlera e vrtet e nj funksioni t pavarur t Kontrollit t Brendshm sht
sigurimi i Drejtuesve t Lart t DPT me shkalln e nevojshme t objektivizmit n vlersmin e
riskut dhe efektivitetit t politikave dhe proedurave t prdorura pr ti menaxhuar ato.
Nj funksion Kontrolli i Brendshm i mbshtetur mir dhe efektiv,ofron sigurin q DPT duhet
t revizionoj n mnyr t pavarur sistemet e saj t kontrollit. Kjo shrben si katalizator pr
realizimin m t mir t detyrave. Ajo ka nj ndikim shum t madh dobiprurs. Pr kt
arsye,sht e rndsishme q Drejtuesit e lart t DPT t kuptojn dobit e nj Kontrolli t mir
t Brendshm dhe t din si t nxjerrin vlern maksimale nga Drejtoria e Kontrollit t
Brendshm q kan.
Kontrolli i Brendshm nuk mund t ofroj garanci kundrejt gabimeve materiale, humbjeve ose
mashtrimit;ai mund t siguroj vetm nj siguri t mjaftueshme. Ky sht konteksti n t cilin
operon Kontrolli i Brendshm.
DPT pr t ulur nivelin e korrupsionit mund t marr disa masa si:
1- E domosdoshme do t ishte ndarja e rolit dhe e prgjegjsive t anti-korrupsionit nga roli
dhe prgjegjsit e Kontrollit t Brendshm.
2- Q inspektort e ktij sektori t mund t kryenin si duhet punn e tyre,ata e kan t
nevojshme t marrin trajnim t specializuar. Gjithashtu dhe t njihen me metodologjit
apo operacionet e reja t anti-korrupsionit.
Kapitulli VII. Shrbimi dhe Edukimi i Tatimpaguesve
34
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
35/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Ky kapitull analizon disa nga problemet e marrdhnieve biznes tatimpagues,nn
kndvshtrimin administrat publike - financues,dhe si duhen edukuar kto financues n mnyr
q t pajtohen me detyrimet por dhe t njohin t drejtat q kan.
Prmirsimi i marrdhenieve t shtetit me biznesin sht gjithmon nj prioritet. Kjo po bhet
nj sfid m e madhe e organeve tatimore dhe po identifikohet nga biznesi si nj zon kye
sidomos prsa i prket barrs administrative.
Marrdhniet me Publikun jan nj funksion i cili i paraprin dhe i prgjigjet shqetsimeve t
tatimpaguesve n mnyr q t minimizoj keqkuptimin e tatimpaguesit dhe publikut,pr t
inkurajuar m pas prmbushjen vullnetare t detyrimeve tatimore,dhe pr t maksimizuar
mbledhjen e t ardhurave.
Por,far ndodh? Bizneset dhe qytetart harxhojn koh dhe i dedikojn burime aktiviteteve t
tilla si:plotsimit t formularve,raportimit t t dhnave rreth biznesit,njoftimit t
ndryshimeve,angazhimit me inspektort e disa institucioneve shtetrore (kontrolle nga : zyra e
puns, task force, bashkia, zjarrfiksja,inspektoriati i puns) etj. Kjo mund t jet kosto jo vetm
pr sa i prket kohs dhe parave t shpenzuara pr t plotsuar dokumenta,por edhe sepse mund
t dmtoj produktivitetin dhe sjelljen e t rejave n biznes. Ndrkoh q ky i fundit i dedikohet
dhnies s sqarimeve dhe angazhimit fizik me prfaqsuesit e autoriteteve shtetrore.
Kjo mund t jet veanrisht e rndsishme pr bizneset e vogla dhe mund t dekurajoj njerzit
q duan t fillojn nj biznes t vogl.
7.1. Problemet e biznesit prball administrats tatimore
Tatimpaguesi n prgjithsi nuk trajtohet si klient- insiativa e Clintonit duke mos u shrbyer
si dhe sa duhet.
Ai (tatimpaguesi) nuk po ndihmohet shum q t menaxhoj problemet tatimore n nj mnyr
q i prshtatet atij,duke mar n konsiderat dhe shkalln e ult t pranimit vullnetar t tatimeve
dhe moshn e re t sistemit tatimor (starton n vitet 90,por elementt e sistemit t vrtet
modern tatimor jan instaluar n vitet 95 me implementimin e TVSH). Tatimpaguesit kan
35
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
36/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
mundsi t prdorin faqen elektronike t tatimeve. N faqen elektronike tatimpaguesit mund t
gjejn legjislacionin tatimor dhe nprmjet saj duhet t bjn deklarimin elektronik t tatimeve.
7.1.1. Prdorimi i faqes elektronike
Jo t gjith tatimpaguesit kan shrbim interneti n bizneset e tyre.
Jan rreth 70 mij tatimpagues t rregjistruar,nga t cilt 70% jan me xhiro nn 8 milion,ose
si kualifikohen ndryshe Biznes i Vogl. N kt kategori q prbn shumicn e tatimpaguesve
pjesa m e madhe nuk kan shrbim interneti t instaluar n biznesin e tyre.
Kjo munges vjen pr shkak :
t kulturs elektronike, mundsive t kufizuara financiare.
Prve aksesit n rrjetin e internetit,tatimpaguesit e vegjl ose shumica,kan probleme me
kuptimin e legjislacionit dhe frekuencn e ndryshimeve t tij.
Ndrkoh pr t plotsuar formulart dhe pr ti deklaruar n rrug elektronike,n prgjithsi
biznesmenve t vegjl ju duhet asistenc. Kt asistenc e sigurojn:ose nprmjet internet
cafe-ve,ose duke e bler shrbimin e individve q kryejn kt biznes,ose duke ju drejtuar
zyrave t shrbimit t tatimpaguesve. Por kjo e fundit krkon koh.
7.1.2. Kuptimi i legjislacionit
Tatimpaguesit nuk trainohen n mnyr frekuente pr ndryshimet tatimore. Kjo sht nj mnyr
direkte pr t kuptuar ligjet dhe pastaj pr ti zbatuar. Pr t njohur dhe zbatuar ligjet ato duhet ti
drejtohen njerzve t specializuar,shrbimi i t cilve kushton. Problemi m i madh sigurisht q
sht pr t vegjlit dhe t mesmit.
T gjitha kto mund t rrisin kostot administrative.
Administrata publike dhe veanrisht ajo tatimore duhet t prmirsoj marrdhniet me
biznesin dhe ktu sigurisht bhet fjal dhe pr barrat administrative.
36
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
37/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
N prpjekje pr t reduktuar barrn administrative ka hyr n fuqi nj ligj i ri pr reformn n
regjistrimin e biznesit nga Parlamenti n 3 Maj 2007. Ligji 9723 "Pr Qendrn Kombtare t
Regjistrimit" themelon Qendrn Kombtare t Regjistrimit (QKR) si nj institucion t ri publik
n nivel qndror. Kjo reform sht nj hap domethns pr prmirsimin e klims s biznesit nShqipri. Proes m i thjesht,m i shpejt dhe me m pak shpenzime pr regjistrimin e bizneseve
t reja,I cili presupozon regjistrimin n gjykat,n tatime dhe sigurime n t njjtin vend.
Prpjekje tjetr ka qn dhe pagesa e sigurimeve shoqrore dhe tatimit mbi t ardhurat personale
n nj dit,ose pagimi I detyrimeve t Biznesit t Vogl njher n tre muaj.
7.1.3. Prshtatja me teknologjin
Deklarimi i tatimeve on line sht nj tjetr arritje. Megjithat tatimpaguesve ju duhet m shumkoh pr tju prshtatur teknologjis.
Nga ana tjetr deklarimi on line sht nj proes q krkon prdorimin e mjeteve elektronike dhe
e rrjeteve t internetit t cilsis s lart,n mnyr q ky proes t bhet shpejt dhe me cilsi.
Meq kto kushtojn tatimpaguesit mundohen t prdorin sisteme m pak t kushtueshme
financiarisht,por q krkojn m shum mund n prdorim.
S fundmi,organet tatimore krkojn dhe librat e shitjes dhe blerjes s TVSH t deklaruara on
line.
N pamje t par ky duket proes I thjesht,por ka pasur probleme:
1. librat deklarohen dy jav para dats s deklarimit t TVSH. Kjo mosprputhje n koh
sjell konfuzion te tatimpaguesi,I cili mund t mos arrij t mbledhi t gjith faturat n
datn 5. M pas pr t riparuar kt I duhet t krkoj nj rivlersim tatimor,proes ky q
krkon koh.
2. meq fluksi I drgimit t librave sht I madh,n shum raste tatimpaguesve ju bllokohetdrgimi dhe pr kt shkak mund t gjobiten.
Duke par problemet ekzistuese do ishte mir q tatimpaguesit t:
37
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
38/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
jepnin informacionin e krkuar nga organet shtetrore vetm nj her (psh informacioni q
jepet te tatimet t mund t shfrytzohet dhe nga inspektoriati I puns ose nga sigurimet shoqrore
etj).
t harxhonin m pak koh lidhur me inspektimet q i bhen.
t kishin nj pik kontakti t vetm me DPT (sot Biznesi I Vogl shkon n bashki,zyr
pune,tatime,qkr,etj).
t prfitonin nga nj mbshtetje e qart me objektiv (edukim dhe guid n do koh q atyre i
nevojitet ).
7.2. Shrbimi
sht shrbimi ndaj tatimpaguesve?
Shrbimi ndaj tatimpaguesit sht dhnia e informacionit nga administrata tatimore personave
q e krkojn,si dhe ather kur u nevojitet dhe n ambjente q inkurajojn pjesmarrje t
dyanshme dhe ruajn fshehtsin.
Nj pjes thelbsore e ofrimit t shrbimit t mir ndaj tatimpaguesve sht dhe vnia n
dispozicion e akomodimit. Nse punojn nj grup inspektorsh n nj ambient t ngusht,ato
tatimpagues q krkojn shpjegime t cilat i konsiderojn private,do trhiqen nga krkesa pr
ndihm ose pr shpjegime. Shum tatimpagues nuk i drejtohen shrbimit t tatimpaguesve sepse
mendojn q nuk ka intimitetin e informacionit (t dhn ose t marr ) q ato krkojn.
7.2.1. Kapacitetet administrative t proesit
Ofrimi i shrbimeve dhe i ndihms pr tatimpaguesit nga organet tatimore duhet konsideruar si
nj pjes e rndsishme e sistemit tatimor. Nse tatimpaguesit nuk informohen pr krkesat e
ligjeve tatimore dhe proedurat q duhet t ndjekin,sht e qart q ato nuk mund t pajtohen me
detyrimet e tyre. Mos-ofrimi i nj shrbimi efektiv ndaj tatimpaguesve kontribuon drejtprdrejt
n humbjet n t ardhura dhe rrit nevojn pr kontroll tatimor dhe masa shtrnguese,q
prkthehen si shpenzime t rritura administrative.
38
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
39/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Ekziston nevoja e nj fushate pr edukimin e tatimpaguesve dhe jo vetm tek kshilltart por
gjithashtu dhe tek tatimpaguesit e zakonshm apo dhe jo-tatimpaguesit. Ktu duhen trainuar
edhe ata q duan t hapin biznes t ri dhe q duan t njihen paraprakisht me legjislacionin,dhe
rregullat tatimore.
Pikpamjet e shprehura,shqetsimet e tatimpaguesve dhe aspiratat m t larta t brezave t
ardhshm tek sa shohin zhvillimin e shrbimit ndaj klientit n drejtime t tjera,jan disa nga
arsyet se prse shrbimi ndaj tatimpaguesve duhet t jet nj prparsi.
far nevojitet pr nj program efektiv t shrbimit ndaj tatimpaguesve?
1. Klient apo tatimpagues?
Pjesa m e madhe e klientve t Drejtoris s Tatimeve jan tatimpaguesit,por jo
domosdoshmrisht t gjith. sht e dshirueshme q personave t cilt jan aktualisht t
prfshir,ose mund t prfshihen ndonjher n t ardhmen duhet t trajtohen,si klient.
Shprehjet klient dhe shrbim klienti mund t adoptohen dhe prdoren pr tiu referuar
publikut t gjer,qoft tatimpagues ose jo.
Prdorimi i fjals tatimpagues jep prshtypjen e prjashtimit t disa njerzve. Pr m tepr,
prdorimi i klienti sht m miqsor.
2. Ambjentet pr intervistimin e tatimpaguesve kur jan t pajisura mir sigurojn nj shrbim t
mir dhe efektiv ndaj tatimpaguesve/klientve. Nj shrbim efektiv pr tatimpaguesit do t
ofrohej n mnyrn m t mir nse pr trajtimin e pyetjeve dhe pr pritjen e intervistimin e
tatimpaguesve,do t viheshin n dispozicion ambjente t posame.
3. Futja e nj game t gjer fletpalosjesh informative dhe prditsimi i atyre ekzistuesve sht
nj mnyr e mir dhe efikase pr t arritur tatimpaguesin.
4. Ofrimi i shrbimit do t krkonte inspektor tepr t motivuar dhe t trajnuar mir. Ky proes
sht i vshtir pr organet tatimore sepse n kushtet e burimeve t kufizuara njerzore,Drejtoria
39
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
40/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
e Tatimeve mund t jet para zgjedhjes:inspektort m t kualifikuar n drejtorin e ligjeve,n
apel apo te shrbimi?
Prandaj n shum vende t bots,shrbimi i tatimpaguesve i prgjigjet pyetjeve t thjeshta dhe
pastaj i drejton pyetjet m profesionale n sektort prkats,dmth shrben si filter.
5. Informacioni q ofron Drejtoria e Tatimeve duhet ti vihet n dispozicion qoft qytetarit
tatimpagues ashtu edhe atij jo-tatimpagues (psh rasti i individve q duhet t krkojn kuponin
tatimor n do blerje,duke kontribuar kshtu n deklarimin e t ardhurave t shitsit).
Kjo do t prbj pjes t ndjesis s zhvillimit pr nj prgjegjsi t prbashkt shoqrore nga
Drejtoria e Tatimeve.
6. Prdorimi i mjeteve t TV,radios dhe shtypit pr t komunikuar ndryshimet n sistemin
tatimor. Kshtu bhet e mundur q t arrij informacioni I duhur tek tatimpaguesi,dhe jo
tatimpaguesi tek informacioni.
6.1 N t ardhmen mund t prdoren dhe kanale dhe shrbime t reja dhe m moderne
komunikimi t tilla si:pajisje mobile dhe TV digitale lidhur me shrbimet elektronike n
prgjithsi,dhe n veanti pr deklaratat tatimore. Sigurisht q kjo krkon zhvillimin e Prototype-
ve t caktuara dhe testimin e tyre tek prdoruesi. Nse kto do t jen t suksesshme Deklaratat
Tatimore mund t futen n kanalet e TV digitale dhe t telefonave mobile (ky model prdoret
gjersisht n Norvegji dhe Suedi).
7. Buletint informativ.
Tatimpaguesit krkojn m shum informacion lidhur me interpretimet ligjore t rasteve t tyre
konkrete veanrisht pr shtjet e TVSH e Tatim Fitimit,si dhe pr rezultatet e vendimeve t
apelit administrativ dhe atij gjyqsor.
Kjo mund t rregullohet meprdorimin e nj buletini tatimor tremujor falas pr t dhn
informacionin q mungon,si dhe duke dhn udhzime,dhe interpretimet e Drejtoris pr pyetje
40
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
41/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
t ngritura nga zbatuesit e ligjit. Futja e nj letrgazete mund ishte dhe kjo nje zgjidhje. Kto dy
botime mund t nxirren n faqen elektronike t tatimeve.
8. Personeli.
Inspektort duhet t ken njohuri,t jen t vet-motivuar dhe komunikues t mir dmth t
demonstrojn t gjith shenjat e nj personeli t cilesise s lart.
Ndonjher tatimpaguesit mund t jen t zemruar ose t brengosur. Aftsit pr shrbimin ndaj
klientit duhet t prballojn t gjith llojet e situatave.
9. Kshillimi.
Kshillimi mbetet nj pjes jetike e shrbimit ndaj klientve. Drejtoria e Tatimeve mund tzhvilloj nj mekanizmin pr matjen e nivelit t plqimit pr shrbimin q ofron. Ky faktor,s
bashku me dhnien e informacionit prmirson transparencn dhe ndihmon n prgjegjsin e
prbashkt shoqrore t Drejtoris s Tatimeve prkundrejt tatimpaguesve .
Pr t ndihmuar n kt proesmund t kryhet nj anketim i vazhdueshm itatimpaguesve.
Disa aspekte specifike t shrbimit ndaj tatimpaguesve jan:
1. Prakticiteti,q prfshin: Informacion n media pr tatimpaguesit lidhur me ligjet dhe rregulloret, shnimet n
form udhzuesi pr aktivitete tregtare specifike dhe udhzime t prgjithshme.
Proeset e kshillimit t tatimpaguesve sipas aktiviteteve tregtare.
Ndrgjegjsimin e prgjithshm t konsumatorit.
Masa pr marrjen dhe prgjigjen n koh t pyetjeve telefonike,elektronike apo t
shkruara.
2. Reagimin,q prfshin: Prgjigje ndaj pyetjeve telefonike,elektronike e t shkruara,prfshi edhe ankesat.
41
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
42/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
7.3. Edukimi i tatimpaguesve
sht Edukimi I Tatimpaguesve?
Ofrimi i informacionit dhe t marrurit me edukimin e tatimpaguesve jan t lidhura ngusht. Igjith informacioni mund t shihet si pasurim i edukimit t tyre. Ndrgjegjsimi i tatimpaguesve
sht pjes e edukimit t tyre.
N kt kontekst,edukimi ka t bj me ofrimin e njohurive t reja,aty ku nuk ekzistonin m
par. Informacioni ka t bj m shum me prpunimin e njohurive q tashm ekzistojn. N
kontekstin e edukimit ndaj tatimpaguesve kundrejt informimit t tyre,tatimet duhet t jen
iniciativ-marrse,duke synuar t ofrojn udhzime pr tatimpaguesit potencial ose t rinjt
nprmjet nj programi edukimi.
Udhzimet q mund t ofroheshin jan:
1. Mund te aplikohet ideja e Pakets s Msuesit,qe prdoret n universitete, kolegje dhe
shkolla t vendeve t ndryshme t bots.
Qllim i saj sht pr t prgatitur studentt e vitit t fundit pavarsisht nga niveli i tyre arsimor
dhe mosha prpara se t dalin n nj bot t madhe dhe t merren me punsimin. Pr shum,kjo
do t jet hera e par q ata prballen me pagimin e mundshm t tatimit nga fitimet e tyre.
Paketa duhet t prmbaj :
kopje t fletpalosjeve me tatimin e nj individi.
formulart q ka t ngjar t marr nj punonjs i ri.
shnime udhzuese pr msuesin,ndoshta duke prfshir nj broshur pr historin
tatimore n Shqipri.
2. Nj drejtim tjetr pr tu marr n konsiderat sht nevoja e tregtarve,si pr ato qe janaktualisht n biznesin e vogl ashtu edhe pr t gjithe ato q do t regjistrohen pr her t par n
TVSH.
42
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
43/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
N kt rast,mund t prdorej nj Paket pr fillestart n TVSH.
3. Me paketn e tret mund t prfshiheshin ato t cilt fillojn nj aktivitet ekonomik.
Nevojat e ktyre personave do t plotsoheshin me Paketn pr t rinjt n biznes,e cilaprfshin problemet q hasen me pundhnsit e rinj.
4. Ofrimi i edukimit duke mbajtur seminare pr grupe t ndryshme njerzish mund t jet i
dobishm. Grupe t tilla mund t prfshijn:grupet e biznesit,pensionistt,unionet tregtare,vrtet
cilindo grup personash,apo komunitete biznesi q kan interesa ose probleme t veanta.
Q tatimpaguesit t njihen me t drejtat e detyrimet e tyre mund t hartohet nj dokument iveant i quajtur Karta e Tatimpaguesit(Taxpayer Chart),mbi bazn e parimeve ndrkombtare.
Sot n Ligjin e Proedurave Tatimore ka nj kapitull q flet pr t drejtat e detyrimet e
tatimpaguesve,por kjo kart mund t dilte m vete si funksionon n vendet e tjera t Europes,
Kanada apo Amerik.
7.3.1. Karta e Tatimpaguesve
Karta e t Drejtave t Tatimpaguesit ndrtohet mbi bashkimin e vlerave t profesionalizmit
respektit,integritetit dhe bashkpunimit. Ajo prshkruan trajtimin q tatimpaguesit I takon gjat
marrdhnieve me Drejtorin e Prgjithshme. Karta e t Drejtave t Tatimpaguesit prcakton
gjithashtu zotimin e DPT prkundrejt Biznesit t Vogl pr t siguruar q ndrveprimi I tyre me
DPT t bhet n mnyrn m efiente dhe efektive t mundshme.
Mund t adoptohej karta kanadeze me parimet e prgjithshme si m posht:
1.Ju keni t drejt t paguani as m shum dhe as m pak se krkohet me ligj dhe t merrni do
privilegj q ju takon.
2. Ju keni t drejtn e shrbimit.
3.Ju keni t drejtn pr privaci dhe konfidencialitet.
43
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
44/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
4. Ju keni t drejtn e nj rishqyrtimi formal dhe t nj apelimi pasues.
5. Ju keni t drejtn t trajtoheni profesionalisht,ndershmrisht dhe n mnyr t sjellshme.
6. Ju keni t drejtn e nj informacioni t plot, t qart, preiz dhe n kohn e duhur .
7. Ju keni t drejtn q ligji t ju zbatohet gjithmon.
8. Ju keni t drejt t ankoheni me shkrim rreth shrbimit t DPT dhe t merrni sqarimet e
duhura nga DPT pas shqyrtimit t situats.
9. Ju keni t drejt q administrata tatimore t konsideroj koston e pajtimit tuaj me detyrimet
gjat kohs q administrohen tatimet.
10. Ju keni t drejt t prisni nga DPT t jet e besueshme.
11. Ju keni t drejtn t liroheni nga penalitetet dhe interesat,t vendosura sipas legjislacionit,
n raste t jashtezakonshme (katastrofe etj).
12.Ju keni t1 drejt1 t1 prisni nga DPT q ajo t publikoj standartet e shrbimit t saj dhe
prgatis raporte vjetore.
13. Ju keni t drejtn q t paralajmeroheni n nj koh t arsyeshme rreth skemave tatimore t
reja ose t diskutueshme.
15. Ju keni t drejt t prfaqsoheni nga nj person I zgjedhur nga ju.
Zotimi prkundrejt tatimpaguesve t vegjl
1. DPT zotohet t administroj sistemin tatimor n nj mnyr t till q t minimizoj kostot e
pajtimit pr biznesin e vogl.
2. DPT zotohet t punoj pr t prmirsuar shrbimet,minimizuar koston dhe reduktuar barrn
e pajtimit me detyrimet.
44
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
45/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
3.DPT zotohet t jap shrbime q plotsojn nevojat e tatimpaguesve.
4. DPT zotohet q t kryej veprimtari m t gjer/t veant,q ndihmojn bizneset q t
pajtohen me legjislacionin q ajo administron.
5. DPT zotohet t shpjegoj se si ajo bn biznes me bizneset e vogla.
7.3.2. sht OMBUDSMAN?
Nj organ tjetr q instalohet me qllim q t mbahet ekuilibri i nevojshmndrmjet organeve
tatimore dhe tatimpaguesit sht dhe OMBUDSMAN i Tatimpaguesve.
Ombudsman i tatimpaguesve sht avokat pr tatimpaguesit.
Misioni i zyrs s Ombudsman sht t nxis besimin dhe integritetin n administrimin e ligjeve
tatimore nprmjet sigurimit t nj prkushtimi rigoroz prkundrejt Karts s t Drejtave t
Tatimpaguesve.
Kur krijohet nj problem ndrmjet nj qytetari dhe organeve tatimore,Ombudsmani i
tatimpaguesve mund t krkoj zgjidhjen e problemit,dhe t siguroj q ai do ta shqyrtoj at n
mnyrn m profesionale,t ndershme dhe t paanshme.
Funksionet e Ombudsman jan:
t ndihmoj tatimpaguesit n zgjidhjen e problemeve brenda organeve tatimore (DPT).
t identifikoj ato sektor,ku tatimpaguesit hasin probleme me organet tatimore.
t mund t propozoj ndryshime n praktikat administrative t DPT,pr t zbutur
problemet e gjetura.
7.3.3. far sht e-government?
45
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
46/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
E-government sht nj mnyr pr qeverit pr t prdorur teknologjit e reja pr t`i dhn
njerzve m shum akses t prshtatshm ndaj informacioneve dhe shrbimeve t qeveris,pr t
prmirsuar cilsin e shrbimeve dhe pr t`i dhn m shum mundsi pr t`u prfshir n
proeset dhe institucionet demokratike. E-government paraqet nj oportunitet shum t madh prt lvizur prpara me shrbime t qeveris me cilsi m t lart,me nj kosto-efektive dhe nj
marrdhnie m t mir me qeverit e vendeve t tjera.
Ekzistojn disa prpjekje dhe shembuj t mir e-government n Shqipri si e ardhmja e
regjistrimit t bizneseve on line (n internet),ose mundsia pr t marr statistika dhe
informacione rreth Shqipris.
Zhvillimi i e-government mund t prmirsonte marrdhniet shtet-individ si dhe aftsin e
njerzve pr t marr pjes n demokraci.
Si do t prmirsoj e-government cilsin e qeverisjes dhe pjesmarrjen e njerzve n t?
Njerzit do t mund t merrnin m shum shrbime sepse organizmat e ndryshm qeveritare do
t ishin t aft t komunikonin m efektivisht me njri tjetrin.
Per shembull: si rezultat I nj aksidenti nj qytetari mund ti duhet t komunikoj me disa
organizma qeveritareSpitali publik,ISSH,ISKSH,pr ti treguar rrethanat e tij personale si dhe
nevojat secilit institucion. Nse t tre institucionet e msiprme do t kishin mundsi t
kmbenin informacionet dhe t integronin shrbimet e tyre,personi do t kalonte nprmjet ktij
proesi nj her n vend t tre herve.
Njerzit do t merrnin shrbime m t mira nprmjet organizmave (institucioneve) shtetrore.
Pr shembull,n vend q t rrinin me or n radh pr t regjistruar makinn, pronari i makins
mund ta bnte kt nga shtpia e tij n do or dhe dit t javs. Ky do t ishte nj perfitim i
veant pr ato njerz q nuk jetojn n qndr t qyteteve dhe q punojn paradite. Kjo do tprmirsonte fleksibilitetin,shpejtsin dhe aksesin n shrbimet qeveritare dhe ka dhe nj
prfitim tjetr potencial- uljen e kostos s qeverisjes.
46
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
47/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Njerzit do t mund t jen m t informuar sepse ato mund t marrin informacione t
prditsuara dhe t gjithanshme rreth ligjeve,rregulloreve,politikave dhe shrbimeve t
qevris.
Konkluzione.
Vitet e fundit sistemi tatimor karakterizohet me reforma t shumta dhe t konsiderueshme si n
vendet e zhvilluara,vendet n zhvillim edhe n vendet n tranzicion,ku bn pjes edhe Shqipria.
Ndryshimet q ka br ky sistem q n fillimet e viteve 90 e deri m sot jan t rndsishme,por
kan shfaqur dhe problemet e tyre. Dim q buxheti i shtetit financohet n pjesn m t madhe t
tij nga t ardhurat q ai siguron nga tatimet dhe taksat. Prandaj sht tepr e domosdoshme q ky
sistem t funksionoj sa m mir.
Kemi parasysh se misioni i do sistemi tatimor n bot sht maksimizimi i t ardhurave me
kosto sa m t ult,duke i shrbyer sa m mir tatimpaguesve e duke ulur barrat administrative.
Pra nga njra an sht shteti q krkon t vjel sa m shum t ardhura,nprmjet vendosjes s
normave t larta tatimore. Nga ana tjetr jan tatimpaguesit q krkojn norma sa m t ulta
tatimore. T dyja kto jan an t s njjts monedh,prandaj nuk mund t krijojm nj sistem
perfekt tatimor. Ky nuk ekziston. Por mund t prmirsojm sistemin ton duke e afruar at sa
m shum me sistemet e vendeve t tjera t zhvilluara t bots.
Rekomandimet do t ishin t nevojshme n disa fusha q prekin drejtprsdrejti sistemin tatimor.
Kto jan:
1- Fusha e Mbledhjes s t Ardhurave. Kjo sht nj ndr hallkat m t rndsishme
t sistemit. Rekomandimet e nevojshme n t do t ishin: ulja e numrit t
mosdeklaruesve,rritja e numrit t paguesve apo rritja e shums s borxheve t
mbledhura n vit. Sa m shum t prmirsohen treguesit sasior t
performancs,aq m shum do t rriteshin t ardhurat tatimore.
2- Fusha e Evazionit Tatimor. Ai sht ndr problemet mjaft shqetsuese pr
sistemin tatimor. E domosdoshme do t ishte ristrukturimi i Drejtoris s
47
-
7/28/2019 Per Nje Administrim Me Te Mire Te Tatimeve
48/51
Pr nj administrim m t mir t Tatimeve
Investigimit s bashku me aktivitetet e masave shtrnguese q ajo prfshin.
Gjithashtu dhe ridraftimi i Kodit Penal,duke pasqyruar n kt mnyr zhvillimet
q ndodhin n sfern e mashtrimeve tatimore.
3- Fusha e Legjislacionit. Kjo sht ndr fushat m t debatuara sot,jo vetm pr
sistemin tatimor por edhe pr sistemet e tjera. sht nj ndr hallkat e sistemit q
ka nevoj pr prmirsime t dukshme. E nevojshme do