perberjet organike(kimi)
TRANSCRIPT
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
1/12
PerberjetorganikeAleksanderPulla
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
2/12
Proteinat
Proteinatjanlndorganike,janmakromolekulatcilatkryesishtprbhenngaelementetekarbonit,hidrogjenit,oksigjenit,azotisidherrallheredheprejsulfurit.Proteinatjanbazakryesoretqelizave.Atojovetmqijapinqelizavenjstruktur,porjanedhemakinamolekulare,kubjntransportiminematerieve,pompojnjonet,ikatalizojnreaksionetkimikesidheinjohinmaterietsinjalizues.
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
3/12
Proteinatnetrupinenjeriut
Nevojatditorevarenngapesha:llogaritet0.8-0.9grpr1kilogramtpeshsndit,mendryshimenbaztrndsissaktivitetitmuskulor.Prbodybuildingnevojatjanmesatarisht1.5-2grprkilogram,ndit:
PeshajuajProteinagjatdits(faktori1.8g/kg/dit
45kg81grndit 50kg90grndit
55kg99grndit
60kg108grndit
65kg117grndit
70kg126grndit 75kg135grndit
80kg144grndit
85kg153grndit
90kg162grndit
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
4/12
Yndyrnat(lipidet)
Lipidet(lipos-gr-yndyr)nprgjithsi
prkufizohensiyndyrratpatretshmenuj,por
tretenntretstjerorganikp.sh.tretst
lipidevejanacetoniosebenzeni.Nnatyr
ndodhenedhesimolekulattillasi
vajra,kolesterole,
sterole,vitamina(A,D,EdheK),monogliceride,
digliceride,fosfolipide,etj.Funksionetkryesorebiologjiketlipidevejan:depozitimiienergjis,
veprojnsikomponentstrukturornmembrann
qelizore,dhesimolekulasinjalizuese.
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
5/12
Ndarjaelipideve
Lipidetjannjgrupkomponimeshqkanshumfunksione
biologjike,ttillasikomponentestrukturorenmembrann
qelizore,deponimineburimevetenergjisetj.Lipidenprgjithsijanhidropfobikapoamfifiliketvoglaqkanorigjin
trsishtosepjesrishtngadylloje
substancashbiokimike:ketonetdhegrupetizofrene.Dukemarr
parasyshkt,lipidetndahenn:
alkineyndyrore
glicerolipide
glicerofosfolipide
sfingolipide
saharolipide
poliketone(ketonetprbra)
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
6/12
Acidetyndyrore
Acidet e larta yndyrorejanshumt
rndsishmprjete.Atojanprbrste
yndyrave,rrshiravenatyroredhedyllit.
Prfitohenmehidrolizeteyndyrave.Prejtyrete
rndsishmejanacidetelartayndyrorete
ngopurasijanacidipalmitikdhjeacidistearik.
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
7/12
Vitaminat Vitamina(lat.vita=jet)jansubstancaorganike
tcilatjantprhapuratebimt,shtaztdhe
mikroorganizmatndrsanjeriuimerrnprmjetushqimit.Vitaminatkanrndsisepseruajn
dhemirmbajnmetabolizmineorganizmit.
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
8/12
Emrtimi
Emrtohensipasshkronjsspartemritlatinose
zbuluesitp.sh.:VitaminaA(Retinoli,Akseroftoli.)Prarsye
seprejnjvitaminejanzbuluaredhennvitaminaosebrendanjvitaminejanzbuluarvitaminattjerakaedhe
emrtimemenumrap.sh.:vitaminaB1,VitaminaB2,etj.
Formula strukturale e retinolit - Vitamina A
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
9/12
Aminoacidet
Aminoacidetjannjsithemeloretmolekulaveproteinike.N
ndrtiminemolekulaveproteinikemarrinpjes20llojet
aminoacideve.Tgjithaaminoacidetqmarrinpjesnndrimin
memolekulsproteinikejantformsL.Aminoacidetjanprbrjeorganikemepeshtvoglmolekulare,
tcilatnmolekulnetyrekanspakunjgrupkarboksil(-
COOH)dhenjgrupamin(-NH2).Prandaj,mundtthuhetsekto
janacideorganike,nmolekulnetcilavegjendenspakunj
grupamin.TgjithaaminoacidetprmbajnC,H,O,dheN,prve
ktyreelementevekimikeprmbajnedheS.Formulamolekulare
eaminoacidevesht:
R-CHNH2-COOH
Struktura e aminoacidit
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
10/12
Karbohidratet
Karbohidratet(lat.:carbo-karbon,hidrat-uj)jan
komponimeorganikeqgjendenntgjithagjallesatpormsshumtitekbimt.Meanalizkimikeshtvrtetuar
sekarbohidratetjankomponimetprbrangakarboni,
hidrogjenidheoksigjeni,kuraportimesoksigjenitdhe
hidrogjenitshtsiteuji(2:1).Karbohidratetkanformult
prgjithshmeCx(H2O)yprandajmundtdukensihidratetkarbonit.Porkyemrshtnkundrshtimmemolekulate
karbohidratevetcilatnukprmbajnuj.Ngaprbrja
kimikeatondahennaldozedheketoze.Karbohidratetme
shijetmblquhensheqerna.Prngastrukturadhe
hidrolizandahen
nmonosakaridet,disakaridetdhepolisakaridet.
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
11/12
Klasifikimi
-
8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)
12/12
Mineralet
Mineraletjanbartstfunksionevejetsoredhejanjashtzakonishtt
rndsishmeprprocesetbiokimike.Prfunksioniminnormaltorganizmit
nevojitenrreth18mineraletnjohuraderimtani.
shqimet q prmbajn disa prej mineraleve t nevojshme
Bakr luledielli,kikirikt,soja,tharmiibuks,bajamet,susami,bizelet.
Zink mishvii,djathi,soja,tharmiibirrs,tun(llojpeshku),molusqet.
Kobalt molusqe,peshk,mishtkuq,qumsht,soj.
Mangan thekra,elbi,spinaqi,sallataegjelbr,trshra,bizele.
Fluor oriz,qep,soj,spinaq,patate,qumsht,lakr.
Natrium kripa,ushqimetekripura.
Hekur trshra,bizelja,soja,molusqet,mlia. Jod merluci(llojpeshku),harenga(llojpeshku),molusqet,gaforret.
Magnez perimetgjethore,bajamet,trshra,orizi.
Edhepsenorganizmjantnevojshmensasishumtvogla,disa
shkenctarthonsemineraletjanedhemtrndsishmesevitaminat,
sepseorganizmimundtprodhojdisavitamina,porasnjmineral.