perception of anomie state and the dependency on usage of … · 2019-07-05 · 257 # =i v=i <...

257

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน ประจ�าป 2562

การรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมกบการพงพาขาวสาร เพอใชประโยชนจากสอ และจากแหลงขอมลทางโหราศาสตรของประชากรในเขตกรงเทพมหานคร*,**Perception of Anomie State and the Dependency on Usage of Media and Astrological Information Sources Among Pop-ulation in Bangkok Metropolis

วรางคณา นยมฤทธ*** Varangkana Niyomrit***พระ จรโสภณ**** Pira Chirasopone****

บทคดยอ

บทความวจยฉบบนมวตถประสงค 3 ประการคอ ศกษาการรบร

สภาวะภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม (Anomie) ประการทสองศกษา

พฤตกรรมการพงพาสอและแหลงสารอน ๆ ตลอดจนแหลงขอมลทาง

โหราศาสตร และประการสดทายศกษาความสมพนธของลกษณะพนฐาน

บคคลกบระดบการรบรภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม และการพงพาขาวสาร

จากสอ และแหลงสารตางๆ รวมทงผ เชยวชาญทางโหราศาสตรของคน

*วนทรบบทความ 27 เมษายน 2561 วนทแกไขบทความ 30 มถนายน 2561; วนทตอบรบบทความ 26 กรกฎาคม 2561 **บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธปรชญาดษฎบณฑตสาขานเทศศาสตร คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ***นกศกษาระดบปรญญาเอก คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ชองทางการตดตอ: 091 779 9199 หรอ หรอ [email protected]***Ph.D. Candidate in Communication Arts, Dhurakij Pundit University, Bangkok, Thailand Telephone: 091 779 9199 E-mail: [email protected]****รองศาสตราจารย ดร.พระ จรโสภณ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ****Thesis supervisor

วารสารนเทศศาสตรธรกจบณฑตย


258

กรงเทพฯ ในสภาวะมปญหาทเกดจากการสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

จากประชาชน จ�านวน 432 คน และกลมผพงพาและไมพงพาโหราศาสตร

จ�านวน 17 คน

ผลการวจยพบวา 1) ชาวกรงเทพมหานครรบรสภาวะไรบรรทดฐาน

ทางสงคมโดยรวมทกบรบทอยในระดบปานกลาง โดยในบรบทสถานท

ท�างานและสถานทศกษาเลาเรยนอยในระดบปานกลาง สวนในบรบทตนเอง

และสงคมรอบตวอยในระดบนอย 2) กลมตวอยางทมลกษณะประชากร

และระดบความพงพอใจในชวตความเปนอยตางกนมระดบการรบรสภาวะ

ไรบรรทดฐานทางสงคมไมแตกตางกน แตกลมตวอยางทเคยคดจะฆา

ตวตายแตกตางกนมการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมแตกตางกน

3) การรบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมของคนในกรงเทพมหานคร

ไมมความสมพนธกบการเปดรบขาวสารทวไป การตดตามค�าท�านายจาก

หมอดในสอตางๆ และการพงพาแหลงสารจากบคคลทางโหราศาสตร

แตมความสมพนธกบการพงพาและการใชประโยชนจากสอบคคล

ค�าส�าคญ: การรบร / สภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม / การพงพาสอ / สภาวะ

จตใจ / แหลงสารทางโหราศาสตร



259

Abstract

This present study was conducted to 1) examine the perception

of Anomie, 2) understand behaviour towards dependency on media

and other sources in general and in astrology in particular, and

3) find out the correlation between individual attributes and the

perception of Anomie and dependency on media, other sources,

and astrology experts. It involved 432 Thais residing in the Bangkok

Metropolitan Area for the quantitative analysis and 19 people

who were either dependent or independent on astrologers for

the qualitative analysis.

The findings generally revealed that Bangkokians’ overall

perception of Anomie in all contexts was at a moderate level.

Their perception in working and educational contexts was moderate,

while their perception in their own context and surrounding society was

small. The findings also indicated that there was no significant difference

between participants with varied demographic characteristics

and general media exposure behaviour, and that there was no

significant difference between participants with varied satisfaction

levels of living aspects and the perception of Anomie. It was also

found that the frequency of varied suicidal thoughts and the

perception of Anomie were significantly different. Moreover, the findings

showed that Bangkokians’ perception of Anomie did not correlate



260

with general media exposure and reading horoscopes from different

media. However, it significantly correlated with dependency on and

exploitation of individuals.

Keyword: Perception / Anomie / Media dependency / Psychological

/ Astrological source



261

บทน�า

การด�าเนนชวตประจ�าวนในสงคมเมองอยาง เชน กรงเทพมหานคร

ด�าเนนไปดวยความเรงรบ ภายใตเงอนไขของเวลาทงเรองการเดนทางท

อาจจะเจอหนากนทกวนแตกลบไมเคยสอสารกน ความหวาดระแวงและ

ไมไวใจทงชวตการท�างานทตองแขงขนเพอผลตอบแทน ลกษณะสงคม

เชนนหาความจรงใจใหกนยากเพราะตางคนตางใชมชวตเปนสงคมแบบปจเจก

ไมมศนยรวมจตใจ ทกอยางคอเรองของผลประโยชนตางตอบแทน วถการ

ด�าเนนชวตแบบสงคมเมองท�าใหเกดสภาวะทเรยกวา Anomie หรอ ภาวะไร

บรรทดฐานทางสงคม ซง เดอรไคม (Durkheim) ไดศกษาประเดนความเปน

อนหนงอนเดยวกนทางสงคมหรอบรณาการทางสงคม (Social integration)

ความไมเปนระเบยบทางสงคม (Social disorganization) และความออนแอ

ของความผกพนทางสงคม (Social bond) ปญหาสงคมและอตราการฆาตว

ตาย (Suicide rate) ถกใชเปนตวชวดหรอตวอธบายความออนแอของการ

บรณาการกลมตางๆ ในสงคมยโรป ดงปรากฏในหนงสอ “Suicide : A Study

in Sociology” ของ Durkheim ทกลาววา อตราการฆาตวตายมความ

แตกตางกนในแตละกลมสงคมและมความแตกตางกนในแตละชวงเวลา

(Durkheim, 1951) ในการศกษาพฤตกรรมการฆาตวตายในชวงป ค.ศ.1977-

1985 เรอง Suicidal Behavior in Thailand โดย Chanpen Choprapawon

& Sumana Visalyaputra พบวา ขอมลสถตของแนวโนมการฆาตวตายใน

ประเทศไทยมจ�านวนเพมขนในชวงหลายทศวรรษทผานมา โดยกลมอายท

มจ�านวนผฆาตวตายมากทสดคอ 15-24 ป ซงภาคเหนอมจ�านวนผฆาตว

ตายมากทสด โดยสาเหตจงใจสวนใหญเกดจากความลมเหลวในเรองของ

ความรก รองลงมาคอปญหาครอบครว ความยากจน และความลมเหลว



262

ทางเศรษฐกจ (Peng and Tseng, อางองจาก Chanpen Choprapawon

& Sumana Visalyaputra, 1992)

Wirth (1938 : 1-24) อธบายเกยวกบความหนาแนนของประชากร

เชน ประชากรในเมองใหญและชนชนทางสงคมทมผลกระทบตอพลเมอง

โดยเฉพาะชาวเมองทอยกนหนาแนนและใกลชดกน องคประกอบของ

ผคนและสงแวดลอมรอบตว สถานทตางๆ เสยง และกลน ท�าใหเกดการ

เปลยนแปลงทางบคลก และอารมณทเยนชา เกดสภาวะความขดแยง

ความเครยดทางจตใจและทางสงคม โดย Simmel (1905) สนนษฐาน

วาการใชชวตอยภายในเมอง และตามสถานทตางๆ ทแออด รวมถงการได

รบมลภาวะกลน และเสยงมากจนเกนไป สงผลใหคนเกดความเครยดทตอง

ปรบตวใหเขากบสภาวะนน ๆ จงแยกตวเองออกจากคนอนๆ

ทฤษฎภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมมองคประกอบหลกคอ

เปาหมาย และวธการไปสเปาหมาย (Goals and Means) หากมความไม

สมดลระหวางเปาหมายของตวเอง (goals) การทคนในสงคมค�านงถงเปา

หมายทตองการส�าเรจ โดยไมค�านงถงวธการทจะน�ามาใช ท�าใหสงคมเกด

ปญหาความไรระเบยบเกดความวนวาย เกดการแกงแยงแขงขนเพอให

บรรลเปาหมายโดยไมค�านงถงวธการวาจะถกหรอผด สภาพการณแบบน

เมอรตนเรยกวาสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม(Anomie) หรอภาวะไร

บรรทดฐานทางสงคม โดย Dubin (1959, 147-164) กลาววา หมายถง

สภาวะทไมเกดดลยภาพระหวางเปาหมายและวธการบรรลเปาหมายของ

มนษย ซงสงผลใหเกดปญหาสงคมตามมา เชน ปญหาการฆาตวตาย

(Suicide) ปญหาอาชญากรรม (Crime) ซงเปนสภาพความแตกสลาย

ของโครงสรางทางวฒนธรรมและโครงสรางทางสงคม ตามทฤษฎภาวะไร



263

บรรทดฐานทางสงคมสงคมสมยใหมจะเนนความส�าคญของความส�าเรจท

ไดมาจากการแขงขน ส�าหรบทกคนทจะบรรลเปาหมายไดจากความแตก

ตางกนเปนอยางมากในดานอาย เพศ ชาตพนธ โดยเฉพาะอยางยง

ชนชนในสงคม ระบบคานยมทางวฒนธรรมเชดชความส�าเรจ ในขณะท

โครงสรางทางสงคมมขอจ�ากดไมใหเขาถงเปาหมาย ท�าใหคนไมบรรล

เปาหมายอาจจะกอใหเกดพฤตกรรมเบยงเบนได การปรบตวของบคคล

ในการรบหรอไมรบเปาหมายทางวฒนธรรมขนอยกบการยดถอหรอละเมด

บรรทดฐานทางสงคม

Louis Wirth (1938) ไดน�าเรองภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม ของ

อมล เดอรไคม (Durkheim, E. 1951) มาอธบายถงเหตผลทควรค�านงถง

ในการปรบตวเพอสามารถใชชวตอยในเมองหลวง ซงในงานวจยนหมาย

ถงกรงเทพมหานคร ทงนโดยชใหเหนถงความแตกตางของสภาพสงคม

จากจ�านวนประชากรทเพมมากขนและการแยงงานกนท�า สงผลใหชวต

คนเมองมความสบสนวนวายเพมมากขนและความเปนสวนตวลดลง ซง

การใชชวตอยางเสรในสงคมเมองมผลตอกลมและปจเจกชนทใชชวตใน

เขตชนบทอยางหลกเลยงไมได การเปลยนแปลงทางสงคมเกดจากสภาพ

แวดลอมทางสงคมทตองพบปะ และมปฏสมพนธกนซงไมไดเกดจาก

บรรทดฐานทางสงคม ดงนน จงตองแยกความสบสนวนวาย ความเหงา

และการฆาตวตาย ออกจากกน เพอทจะสามารถแสดงออกถงอสรภาพ

ความเปนตวตนดวยความคดสรางสรรคดานตาง ๆ สภาวะ Anomie ไมได

เกดโดยตรงจากสอ หรอ เกดจากสภาพสงคมเทานน แตอยางไรกด สอเปน

ตวเรงตวขยายความสบสนและกลายเปนตวเรงความขดแยงใหสมาชกใน

สงคมมากขน ทงนเนองจากสงคมไทยก�าลงกาวเขาสสงคมและวฒนธรรม



264

แบบดจทล (Digital Culture) เปนยคแหงขอมลขาวสารและสารสนเทศ

การเขาถงขอมลขาวสารจงเปนทรพยากรทมคาเปรยบเสมอนปจจยท 5

ทขาดไมได (สรชย ทพยสมณฑา, 2553)

ปญหาทางสงคมทเพมขนทกปเปนผลเกดจากการเบยงเบนทาง

จตใจเรยกวา “ภาวะไรบรรทดฐาน” หรอ “Anomie” (สญญา สญญาววฒน,

2542 : 129) หมายถง คนบางกลมในสงคมไมปฏบตตามกฎเกณฑของสงคม

สงคมมความขดแยงกนเอง คนในสงคมไมสามารถตดสนใจในเรองบางอยาง

ทกระทบตอสงทยดถอและปฏบตตามแนวทาง หรอระเบยบทสงคมก�าหนด

ใหเปนไปตามบรรทดฐาน คานยมของคนในสงคมแปลกแยก และ การกระท�า

ทไมเหมาะสม คนในสงคมมสภาพจตใจสบสนจงตองแสวงหาทางออกให

กบตนเอง โดยการเบยงเบนความขดแยงภายในจตใจทมตอสงคมในเรอง

นนๆ การเผชญและรบรกบสภาพปญหารอบดานเหลานทางเลอกหนงของ

คนในสงคมทสามารถท�าได คอ การพงพาสอตางๆ เพอสนองความตองการ

พนฐานทางจตใจ ของแตละบคคลทมความตองการแตกตางกนแตกตางกน

สภาพสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวในปจจบนสงผลใหคาดการณได

วา หากคนในสงคมเมองไมสามารถปรบเปลยนทศนคตหรอยอมรบกบการ

เปลยนแปลงทไมอาจคาดเดาไดในอนาคต มความเปนไปไดทคนในสงคม

เมองจะเกดความรสก Anomie และน�าไปสปญหาตาง ๆ มากมาย รวมทง

การฆาตวตายดวย

ตามทฤษฎ Society ของ C. Wright Mills (1959) กลาววา “ระหวาง

ความคดกบความเปนจรง คอ การสอสาร ซงการสอสารนมอทธพลตอความ

คดเหนของคนในขณะทเขาอยในโลกแหงความเปนจรงของแตละบคคล”

สาธารณชนคาดหวงวาจะไดรบขาวสารในบางแงมมของสงคม เชน ขาวสาร



265

ทมเนอหาสาระเพอความบนเทง และเพอหลกหนปญหาทเผชญอยจาก

สภาพของประชาชนใชเวลาวาง รวมถงลกษณะการด�าเนนชวตครอบครว

สทธเสรภาพและการมสวนรวมนอยลง ทฤษฎสงคมมวลชนใหความส�าคญ

กบสอมวลชนในฐานะทเปนสาเหตเนองจากสงคมสมยใหม หรอ สงคม

อตสาหกรรม สมาชกในสงคมมความรสกแปลกแยกโดดเดยวและตอง

พงพาสอ แตการพงพาสอ หรอ การพงพาขอมลขาวสารตาง ๆ อาจน�าไป

สการแสวงหาหนทางเพอลดสภาวะ Anomie หรอหลกหนสภาวะดงกลาว

การพงพาขอมลขาวสารทางโหราศาสตรกเปนปรากฏการณอก

ลกษณะหนงของคนในสงคมสมยใหมทขาดทพงพาดานขาวสารหรอ

ค�าแนะน�าเพอลดสภาวะกงวลใจจงตองยอนกลบไปพงพาแหลงขอมล

ขาวสารทเปนความเชอโหราศาสตร อทธพลของดวงดาวทสมพนธกบโชค

ชะตาของมนษยจากสอการพยากรณเพอคาดการณโชคชะตาและอนาคต

ของตนเอง ยงสงคมเมองทมความเปนปจเจกสง คนยงมความสบสนวนวาย

และตองการทพงทางจตใจ ดงนน การพงพาสอทเกยวกบความเชอและ

ค�าท�านายทางโหราศาสตรเพอลดสภาวะทสบสนตอความวตกกงวลกบ

ปญหาทประสบ การเผชญอปสรรครอบดาน ปญหาชวต การเงน การงาน

ความรกความตองการรอนาคต บคคลทางโหราศาสตรจงเปนทางเลอกหนง

ทคนในสงคมเมองเลอกทจะพงพาเพอตอบค�าถามปญหาชวตทเผชญ

จากปรากฏการณดงกลาวในงานวจยนมงศกษาเพอท�าความเขาใจ

การรบรสภาวะสงคมทสบสน (Anomie) ของคนในเมองใหญโดยเฉพาะใน

กรงเทพมหานครทเปนเมองหลวงของไทยวามความสมพนธกบการพงพาสอ

ตาง ๆ และแหลงขอมลทางโหราศาสตร อยางไรและเกดจากแรงจงใจอะไร



266

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม (Anomie) ใน

สงคมของคนไทยทอาศยในเมองหลวงเขตกรงเทพมหานคร

2. เพอศกษาพฤตกรรมการพงพาสอและแหลงสารอน ๆ ตลอดจน

แหลงขอมลทางโหราศาสตรของคนกรงเทพมหานคร ในสภาวะมปญหาท

เกดจากการสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมในสงคมไทย

3. เพอศกษาความสมพนธของลกษณะพนฐานบคคลกบระดบการ

รบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมและการพงพาขาวสารจากสอ และแหลง

สารตาง ๆ รวมทงบคคลทางโหราศาสตร

สมมตฐานในการวจย

สมมตฐานขอท 1 ระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

ของคนในเขตกรงเทพมหานครแตกตางกนตามลกษณะทางประชากร และ

สภาวะทางจตใจ

สมมตฐานขอท 2 ระดบการรบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

มความสมพนธกบการเปดรบสอ การพงพาสอในภาวะมปญหา การพงพา

แหลงสาร และบคคลทางโหราศาสตร

แนวคดและทฤษฏทใชในการวจย

การวจยครงนไดน�าแนวคดและทฤษฎทเกยวของมาใชเปนกรอบ

แนวทางในการด�าเนนการวจย ประกอบดวย

1. ทฤษฎสงคมมวลชน ไดอธบายบทบาทสอมวลชนและการ

เปลยนแปลงทางสงคมทมผลในระดบปจเจกบคคล เนองจากเปนเครอง



267

มอส�าคญในการเชอมโยงสงคมแบบตางคนตางอยใหกลายเปนทพงทาง

ใจ สอมวลชนจงมอทธพลโนมนาวใจสมาชกในสงคมมวลชนไดโดยงาย

สามารถสรางผลกระทบกบผรบสารไดทงในทางบวกและทางลบโดยตรงและ

ทนท (Baran and Davis, 1995) ทฤษฎสงคมมวลชนอธบายถงความสมพนธ

ระหวางสอมวลชนกบสงคมสมยใหมแบบสงคมเมอง วาเปนสงคมเมองใหญ

ตางคนตางมทมาตางแขงขนกนในการท�างานและการด�าเนนชวต จงเปน

คนทตางคนตางอยและมความสมพนธแบบมเงอนไข การคบคาสมาคม

เปนตามระเบยบกฎเกณฑขาดความสมพนธพงพาแบบสวนตว ใชชวตอย

อยางตวใครตวมน (Atomized) มความรสกแปลกแยก (Alienation) ขาด

ความเอออาทรตอกนเปนสงทด การแขงขนกนตลอดเวลานนสรางปญหา

เกดความเครยด ความกดดน ซงหนงสอชอ “การฆาตวตาย” (Suicide)

ชใหเหนวาสถตการฆาตวตายในสงคมสมยใหมสงขนเกดจากสภาวะ

“Anomie” หรอ “Normlessness” ซงเปนสภาพทางจตใจของสมาชกใน

สงคมทรสกสบสนในสงคมทเผชญอยวาไรบรรทดฐาน ไรระเบยบกฎเกณฑ

หรอแนนอน คาดหวงอะไรไมได ซงปญหาของสงคมสมยใหมนเปนเสมอน

พยาธทางสงคม (Social pathologies)

2. สภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม (Anomie) หรอ Anomie theory

(Durkheim, E., 1951) เปนทฤษฎทอยในชวงทสงคมฝรงเศสวนวาย สงผล

ใหทศนะของ Durkheim นนออกมาในเชงตอตานระบบทางสงคมทขาด

ระเบยบ (Social Disorders) กลาวถงการ ไรกฎเกณฑ ไรบรรทดฐาน

ไรกฎหมาย ไดแกการทผกระท�าผดไมยอมรบรกฎหมายและไมยอมรบ

กฎเกณฑในการปฏบตแบบเดยวกบคนในสงคมนน โดยทวไปคนมความ

ตองการอย 2 ชนด คอ ความตองการทางรางกาย และความตองการทางดาน



268

จตใจ การไมสามารถควบคมจตใจไดจะเปนสาเหตทท�าใหประกอบการกระ

ท�าผดไดงาย ทงนเนองจากความรสกนกคดของผกระท�าผดตองดนรนตอส

แขงขนกน ศลธรรมทก�าลงเสอมลง ความเปนอยในปจจบนทคนทวไปกระท�า

การใด ๆ โดยไมค�านงถงศลธรรม การแกปญหานจะตองด�าเนนการดวยการ

ปฏรปสงคม ซงภาวะไรบรรทดฐานทสออาจจะเปนผสรางใหปจเจกบคคล

คอ คานยมทหลากหลายจนไมสามารถยดถอกบบรรทดฐานได (อางถงใน

Robert K. Merton, Anomie, Anomia and Social interaction: Contexts

of deviant behavior, 223) ในงานวจยของยต ปนวเศษ (2544) ไดใหนยาม

ถงอทธพลของทศนะและสภาพจตของผ รบสารเกยวกบภาวะไรบรรทดฐาน

เพองายตอมาตรวด โดยแยกวดทศนะ 2 ดานคอ 1. “ความรสกวาตนเอง

ไรความหมาย” โดยก�าหนดวาเปนมมมองตอตนเองของผ ใชสอ และ

2. “ความรสกวาโลกไมนาอย” เปนมมมองตอสงคม เนองจากพฤตกรรม

การสอสารของมนษยมความสมพนธเกยวของกบสงทอยภายในจตใจของ

มนษยดวย ลกษณะทางจตวทยา ไดแก ทศนคต แรงจงใจ บคลกภาพ

ตลอดจนรสนยม (Taste) ของผบรโภค ซงมบทบาทตอการเปดรบสอมวลชน

3. ทฤษฎการเปดรบสอมวลชน การพงพาและการใชประโยชนจาก

สอมวลชน

3.1 ทฤษฎการเปดรบสอมวลชน พฤตกรรมในการรบขาวสาร

ของผ รบสารมกจะเลอกรบหรอแสวงหาขาวสารทสอดคลองกบความคดเดม

ทมอย และมกจะหลกเลยงขาวสารทขดแยงกบความคดของตนเอง เพอ

หลกเลยงสภาวะไมสอดคลองทางความคด ซงการรบขาวสารตางๆ ผ รบ

สารยอมมกระบวนการเลอกสรร (Selective Processes) ซงแตกตางกน

ไปตามประสบการณ ความตองการ ความเชอ ทศนคต ความรสกนกคด



269

ฯลฯ ทไมเหมอนกน ซงจะมพฤตกรรมในการเปดรบดวยสาเหตตางๆ คอ

1) ความเหงา 2) ประโยชนใชสอย และ 3) สาเหตจากตวสอทมลกษณะกระตน

ชน�า ท�าใหผรบขาวสารตองการไดรบขาวสาร (พระ จรโสภณ, 2529 : 636-640)

3.2 ทฤษฎการใชประโยชนและการตอบสนองความพงพอใจ

(Uses and Gratifications) สามารถใชอธบายพฤตกรรมของผ รบสารทม

เหตผลจงใจแตกตางกน ในการเปดรบหรอใชประโยชนจากสอ ผ รบสารมได

เปดรบสออยางไรเปาหมายหรอไรแรงจงใจ มไดเปนผ รบสารทถกกระท�าหรอ

คอยตงรบ ดงนนในการใชสอมวลชนของผ รบสารตามแนวทางใหมจงมง

ตอบค�าถามวา “What do people do with the madia?” เปนการศกษา

บทบาททผ รบสารในฐานะเปนผก�าหนดการรบรขาวสารจากสอมวลชน

(Active audience) ไมใชสนใจแคตอบค�าถามวา “ What the media do to

the people” หรอใหความส�าคญกบสอมวลชนในฐานะเปนผก�าหนดการรบ

รของผ รบสาร (Passive audience) การตอบสนองความพงพอใจในการใช

สอสามารถแบงเปน การตอบสนองทางดานเนอหา (Content gratifications)

และทางดานกระบวนการ (Process gratifications) นกทฤษฎการสอสาร

มวลชนแมคเควล (McQuail, 1984) แบงการตอบสนองความตองการในการ

ใชสอเปน 2 ชนด คอ ดานความรความคด (Cognitive) กบดานวฒนธรรม

(Cultural type)

3.3 ทฤษฎการพงพาสอ (Media Dependency Model) กลาววา

สอมวลชนมบทบาทและพลงมหาศาลทจะมผลกระทบโดยตรงตอผ รบสาร

ในสถานการณทแตกตางกนไป ทงนเกดจากความสมพนธระหวางเปาหมาย

ในการใชสอของผ รบสาร กบเนอหาของสอทตอบสนองตอความตองการ

ดงกลาวมากนอยแตกตางกนไป ซงหากเนอหาของสอสามารถตอบสนอง



270

กบผ รบสารไดมาก ผ รบสารกจะยงพงพาสอนนมากขนดวย (Defleur, M.L.

Ball-Rokeach, S. 1989) ดงนน ในเรองของผลของสอมวลชนทมตอผ รบ

สารจงขนอยกบความสมพนธระหวางตวแปร 3 ตว คอ ลกษณะของสงคม

ทผ รบสารอาศยอย คณลกษณะของสอ และปจจยในตวผ รบสารซงจะเปน

ตวก�าหนดระดบการพงพาสอของแตละบคคลวา ระดบของการพงพาสอจะ

เปนตวแปรในการอธบายวา การพงพาสอนนมความส�าคญตอบคคลมาก

นอยเพยงใด (DeFluer & Ball-Rokeach, 1989)

3.4 แนวคดการพงพาและใชประโยชนจากโหราศาสตร Elena

Kozlova (2011) ไดศกษาโดยทบทวนเกยวกบประวตและววฒนาการของ

โหราศาสตรตะวนตกในดานจตวทยาและวทยาศาสตรผลการวจยชใหเหน

วาโหราศาสตรสามารถกอใหประโยชนแกจตใจของผเขารวมในการท�าความ

เขาใจตนเอง และท�าใหชวตมความหมายมากขน ผ เขารวมมความมนใจใน

การอยรวมกบคนอน ๆ ซงสอดคลองกบวถความเชอของวถคนโบราณเกยว

กบดาวฤกษและดาวเคราะหมผลตอจตใจมนษยตามทปรากฏเปนวฒนธรรม

ความเชอ ในเรองของดาราศาสตรและโหราศาสตรมความเกยวของกน

เปนอยางมาก ซงโหราศาสตรพยายามท�าความเขาใจในอภปรชญาเกยว

กบธรรมชาตการสงเกตทองฟาและดวงดาวทมผลกบความสมพนธกบ

โลกและมนษย ในขณะทดาราศาสตรเปนวทยาศาสตรทอธบายถงระบบ

สรยะจกรวาล สงทสงผลใหผ รบบรการรสกไมสบายใจเมอไดมาปรกษากบ

นกพยากรณโชคชะตา คอ กลไกทพาใจผ รบบรการใหผอนคลาย ไดแก

1. ไดระบายเรองราวของปญหา เปนกลไกเบองตนทท�าใหผรบบรการผอนคลาย

แมยงไมไดรบการแนะแนวจากนกพยากรณโชคชะตา 2. ไดทราบเหตการณ

ลวงหนา การไดทราบเหตการณในอนาคตจากค�าพยากรณทงดานดและ



271

ราย เปนเสมอนการไดตระเตรยมใจใหพรอมรบกบเหตการณทคาดวาจะ

เกดขนจรง 3. เชอมนค�าพยากรณ ความเชอในค�าพยากรณวาวนขางหนา

เหตการณเลวราวทก�าลงเผชญอยจะผานพนไปในทสด สงผลใหผ รบบรการ

เกดความหวง มความมนใจในการด�าเนนชวต และการไดกระท�าความด

ในปจจบนเปนสงทผ รบบรการเชอวาอนาคตจะไดดตามค�าแนะน�าของนก

พยากรณโชคชะตา และ4. ยอมรบความจรง เมอเหตการณทเกดขนใน

ปจจบนเปนสงทยากแกการแกไข สงทสามารถจะกระท�าไดคอ การปรบใจ

ยอมรบความจรงทเกดขน ผ รบบรการทสามารถท�าใจยอมรบไดยอมสงผล

ใหสภาวะใจมความสงบและเกดความสบาย

จากแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวขอผ วจยน�ามาก�าหนดเปน

กรอบแนวคดในการวจยดงน

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย



272

ระเบยบวธวจย

งานวจยนเปนการศกษาวธการเชงปรมาณ (Quantitative method)

ดวยวธการเชงส�ารวจ ผนวกกบวธการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative meth-

od) ดวยวธการสมภาษณเชงลก

ประชากรและกลมตวอยาง

ในการวจยเชงปรมาณประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก

ประชาชนทอาศยอยในกรงเทพมหานคร 50 เขต อาศยอยในกรงเทพมหานคร

อยางตอเนองอยางนอย 1 ป และมอายตงแต 18 ปขนไป จ�านวน 4,457,168

คน ก�าหนดขนาดของตวอยางตามวธการของ Yamane (1973, p. 725) โดย

ก�าหนดระดบความเชอมนทรอยละ 95 คาระดบความคลาดเคลอนยอมรบ

ไดไมต�ากวา 5 เปอรเซนต เทากบ 400 คน ทงนผ วจยไดเกบขอมลจรงได

ทงหมด 432 คน สวนการวจยเชงคณภาพผใหขอมลหลก (Key informants)

คอ กลมผพงพาและไมพงพาโหราศาสตร รวม จ�านวน 19 คน โดยคดเลอก

จากกลมอาชพดงน แพทย คร อาจารย, ทหาร, พอคาแมคาในตลาด/ราน

คา, ต�ารวจ, พนกงานบรษทเอกชน, นกศกษา, ขาราชการ/ รฐวสาหกจ,

แมบาน, นกธรกจ / ผลงทน, ขาราชการเกษยณ, ผบรหารหนวยงาน, และ

รบจางใชแรงงาน

เครองมอทใชในการศกษา

ประกอบดวยสองสวนคอ แบบสมภาษณ และแบบสอบถาม

โดยสรางจากแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ส�าหรบการวจยเชง

ปรมาณไดสรางเครองมอและหาคณภาพของเครองมอโดยท�าการตรวจสอบ

ความตรง (Validity) และความเทยง (Reliability) ของแบบสอบถามเพอน�าไป

ด�าเนนการทดสอบกอนการเกบขอมลจรง โดยการตรวจสอบความตรง (Face



273

validity) น�าไปใหอาจารยทปรกษาและผทรงคณวฒพจารณาขอความตาง ๆ

วาสอดคลอง ครอบคลม ตรงประเดนทศกษาหรอไมอยางไร รวมถงพจารณา

ความเหมาะสมของขอความและภาษาทใชใหสอความหมาย จากนนท�าการ

หาความเทยง (Reliability) กบประชาชนนอกกลมตวอยางจ�านวน 30 คน เพอ

ท�าการทดสอบหาความเทยงตรงภายในของแบบสอบถามดวยการค�านวณ

คาแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ในการวเคราะห

หาคาความเชอมน พบวา แบบสอบถามมคา α หรอระดบความเชอมน

ในระดบสง ทกตวแปรโดยมคาสมประสทธอลฟาไมต�ากวา 0.70 ซงอย

ในเกณฑทมความเชอถอได (Cronbach, 1990 อางถงใน นงลกษณ วรชชย,

2542) ดงมรายละเอยดตอไปน

ตาราง 1 คาความเชอมนของแบบสอบถาม



274

วธการเกบรวบรวมขอมล

ผ วจยเขาไปแจกแบบสอบถามใหกบกลมตวอยางในแตละ

คนในแตละเขตพนทของกลมตวอยาง โดยใหกลมตวอยางเปนผตอบ

แบบสอบถามเอง

ผลการวจย

1 . ผลการ รบ รสภาวะไ รบรรทดฐานทางสงคมของคน

กรงเทพมหานครโดยภาพรวมรบรอยในระดบปานกลาง เมอแยก

พจารณาในแตละดานพบวา การรบรในบรบทสถานทท�างานและ

สถานศกษาภาพรวมอยในระดบปานกลาง โดยประเดนทรบรสภาวะ

ไรบรรทดฐานทางสงคมสงกวาดานอนๆ คอ การเรยนในปจจบนมง

แตปรญญา สงคมในสถานศกษาไมมความยตธรรม และเลนพรรคเลน

พวกในทท�างาน สวนในบรบทตนเอง ครอบครวและสงคมอยในระดบ

นอย ส�าหรบประเดนทสะทอนถงการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

มากกวาดานอนๆ ไดแก สภาพสงคมตางคนตางอย อนตราย และเหนแก

ตว ส�าหรบความรสกถงความเปนอยในปจจบนทกลมตวอยางมความ

พงพอใจในความเปนอยในระดบดถงดมากทงในเรองของทรพยสน การ

งาน เศรษฐกจ ครอบครว สขภาพ และสงคม

ผ วจยไดวเคราะหองคประกอบของสภาวะไรบรรทดฐานทาง

สงคมจากตวชวดสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมทง 23 ขอ ซงจ�าแนกได

เปน 4 องคประกอบ หรอ 4 ดาน คอ ดานการรบรหรอความรสกตอตนเอง

และสงคมรอบตว ดานความรสกเกยวกบสภาวะการท�างานและสภาวะ

การเรยน ดานรสกการไรคณคาในตวเอง และ ดานการรสกกลวการใช



275

ชวตในสงคม โดยพบวาการรบรหรอความรสกตอตนเองและสงคมรอบ

ตว สงทสดอยในระดบปานกลาง รองลงมาองคประกอบท 2 ความรสก

เกยวกบสภาวะการท�างานและสภาวะการเรยน อยในระดบปานกลาง

สวนองคประกอบท 3 การรสกไรคณคาในตวเอง และองคประกอบท 4

การรสกกลวการใชชวตในสงคมอยในระดบนอย ซงสะทอนใหเหนวา

แมจะจ�าแนกออกเปน 4 องคประกอบใหเหมาะสมกบบรบทของกลม

ตวอยางทไดศกษามาแตการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมของชาว

กรงเทพมหานครกยงมการรบรทไมสงโดยการรบรสภาวะไรบรรทดฐาน

ทางสงคมทสงกวากลมอนคอ ดานการรบรหรอความรสกตอตนเองและ

สงคมรอบตว

2. การพงพาสอ พบวาชาวกรงเทพมหานครมการตดตาม

ขาวสารจากสอทวไปจากสอใหมมากทสด ไดแก อนเทอรเนต ไลน

เฟซบก เวบไซต ยทป การใชโทรศพทมอถอหรอสมารตโฟน และสอเกา

คอโทรทศน และเมอสอบถามการพงพาสอในสภาวะทมปญหา สวน

ใหญผ ตอบแบบสอบถามมการพงพาสอโดยผานไลน รองลงมาคอ

เฟชบก ฟงเพลง อานคอลมนหรอดรายการหมอดผานสอ ดโทรทศน

และขอค�าปรกษาจากพอแม ญาตพนอง ซงทกลาวมาอยในระดบมาก

ทงสน จะเหนไดวาในอนดบแรกและอนดบทสองนนเปนสอใหมเมอชาว

กรงเทพมหานครมปญหาสวนใหญกจะใชวธการไลนอาจจะดวยวธการ

แชท คยกบครอบครวหรอเพอน หรออนๆ ทท�าใหสามารถลดปญหาลง

ได ซงสอดคลองกบสภาพสงคมในปจจบนทสวนใหญคนในสงคมไทยจะ

ใชไลนเปนเครองมอในการตดตอสอสารระหวางกน โดยจากการส�ารวจ

ของ We Are Social ดจทลเอเยนซ และ Hootsuite ผ ใหบรการระบบ



276

จดการ Social Media และ Marketing Solutions โดยจากการส�ารวจ

พบวา application ทใชมากสงสดในประเทศไทยอนดบทหนงคอ ไลน

อนดบทสองคอ เฟซบก (brandbuffet,2018) ส�าหรบการพงพาหมอด

หรอโหราศาสตรนนสวนใหญมการเคยไปหาหมอดบางโดยระบวาม

การแสวงหาขาวสารหรอปรกษาพดคยผานสอหรอชองทางตางๆ จาก

หมอดโดยรวมอยในระดบนอย ซงชองทางทพดคยกบหมอดมากทสดคอ

เฟซบก สวนการไปหาหมอดโดยตรงอยในระดบนอยเชนกน โดยประเดน

ปญหาทพงพาหมอดมากทสดแตอยในระดบนอย คอ ความรสกเครยด

โดยความคาดหวงทไปหาหมอดมากทสดอยในระดบปานกลาง คอ

ตรวจสอบตวเองในการรบมอกบเหตการณทเกดขนในชวต และจด

มงหมายในการไปปรกษาหมอดมากทสดอยในระดบปานกลาง คอ

คาดหวงความส�าเรจ อยางไรกตามขอมลทพบจากการ สมภาษณ

เชงลกผ ใหขอมลสวนใหญจะปรกษาหมอดในเรองของการคลายความ

วตกกงวล ทงในกลมผ ทมฐานะด และกลมผ ใชแรงงาน

3. การทดสอบสมมตฐาน พบวา

1) การทดสอบสมมตฐานขอท 1 ระดบการรบรสภาวะไร

บรรทดฐานทางสงคมของคนในเขตกรงเทพมหานครแตกตางกน

ตามลกษณะทางประชากร และสภาวะทางจตใจ ซงผลการทดสอบ

สมมตฐานระหวางลกษณะทางประชากรดาน เพศ อาย ระดบการศกษา

รายได และอาชพ กบระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมพบวา

กลมตวอยางทมลกษณะประชากรตางกนมระดบการรบรสภาวะ

ไรบรรทดฐานทางสงคม ไมแตกตางกน อยางมนยส�าคญทางสถต

สวนผลการทดสอบระหวางระดบการรบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทาง



277

สงคมกบความพงพอใจในชวตความเปนอย และสภาวะจตใจ พบวา ประชากร

กลมตวอยางซงมระดบความพงพอใจในชวตความเปนอย โดยรวมทแตก

ตางกน มการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมไมแตกตางกนอยางม

นยส�าคญทางสถต ส�าหรบผลการทดสอบสมมตฐานระหวางระดบการ

รบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมกบสภาวะทางจตใจในประเดน การ

มความคดฆาตวตาย ผลการศกษาพบวา การมระดบการรบรสภาวะ

ไรบรรทดฐานทางสงคมทแตกตางกน มความคดในการฆาตวตายแตก

ตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต โดยกลมทเคยคดมความฆาตวตาย

มสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมทสงกวากลมทไมเคยคดฆาตวตาย

อยางมนยส�าคญทางสถต นอกจากนผลการทดสอบระหวางระดบการ

รบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมกบสภาวะทางจตใจในแงความถ

หรอความบอยในการคดฆาตวตาย พบวา ความถหรอความบอยใน

การคดฆาตวตายทแตกตางกนรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมแตก

ตางกน อยางมนยส�าคญทางสถตโดยกลมตวอยางทมความถในการคด

ฆาตวตายบอยกวามการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมสงกวากลม

ทคดฆาตวตายนอยกวาหรอไมเคยมเลย



278

ตารางท 2 ผลการทดสอบระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมของคน ในเขตกรงเทพมหานครแตกตางกนตามลกษณะทางประชากร และสภาวะทางจตใจ ดวยสถต t-test



279

*แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.01

ตารางท 3 ผลการทดสอบระหวางระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมกบความบอยในการคดฆาตวตายดวยสถต F-test

*แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.01

2) การทดสอบสมมตฐานขอท 2 ระดบการรบรหรอสภาวะไร

บรรทดฐานทางสงคม มความสมพนธกบตวแปรการเปดรบสอทวไป

ตวแปรการพงพาและการใชประโยชนจากสอเมออยในสภาวะมปญหา

และตวแปรการพงพาแหลงสารจากบคคลทางโหราศาสตร ผลการ

ศกษาพบวาระดบการรบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมของคนใน



280

กรงเทพมหานคร ไมมความสมพนธกบการเปดรบขาวสารทวไป และการ

พงพาจากสอตาง ๆ แตมความสมพนธกบตวแปรการพงพาและการใช

ประโยชนจากสอบคคล อยางมนยส�าคญทางสถต อยางไรกดผลการวจย

พบวา ระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมไมมความสมพนธกบ

การพงพาแหลงสารทเปนบคคลทางโหราศาสตร หรอหมอด

ตาราง 4 ผลการหาความสมพนธโดยใชการวเคราะหสถตสหสมพนธแบบเพยรสนระหวางระดบการรบรหรอสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม กบการเปดรบขาวสารทวไปจากสอ และการพงพาสอและแหลงสาร

อภปรายผล

1. ประเดนระดบสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม Anomie theory

ตามทฤษฎ Emile Durkheim (1858-1917) เปนทฤษฎทอยในชวงทสงคม

ฝรงเศสเปนทฤษฎในเชงตอตานระบบทางสงคมทขาดระเบยบ (Social

Disorders) ซงการไรกฎเกณฑ ไรบรรทดฐาน ไรกฎหมาย กคอผ ทกระท�า

ผดไมยอมรบรกฎหมายและไมยอมรบกฎเกณฑในการปฏบตแบบเดยวกบ



281

คนในสงคม ผลการวจยครงนพบวาระดบสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

สวนใหญอยในกลมระดบต�ากวาปานกลาง โดยมความรสกสงในบรบทของ

สถานศกษาในประเดนทรสกวาการเรยนในปจจบนมงไดปรญญามากกวา

ไดความร ทงนอาจเนองมาจากใบปรญญาเปนใบผานทางทจะท�าใหเขาส

การท�างานหรอสถานประกอบการจงท�าใหสงคมสวนใหญจะสงลกหลาน

ใหมงศกษาเพอไดรบปรญญา การรบรในประเดนนสะทอนคานยมของคน

ไทยในเรองการศกษาทมการแขงขนกนสง ซงเหนไดจากความคาดหวงของ

ผปกครองในการสงลกเขาเรยนในระดบมหาวทยาลยมการลงทนกวดวชา

ราคาแพงใหกบลกหลาน การศกษาจงอาจเปนการสะทอนระบบสงคมทม

เหลอมล�าไมเปนธรรมในสงคมไทย อยางไรกดการวดสภาวะไรบรรทดฐาน

ทางสงคมของงานวจยนไมพบวาคนกรงเทพมหานครมความรสกสภาวะไร

บรรทดฐานทางสงคมสงมาก อาจจะมาจากการเลอกกลมประชากรของ

คนกรงเทพมหานครทอาจจะมปญหาสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมมนอย

เครองมอในการวดนอาจจะไมสามารถวดกบสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

หรอวถชวตของคนไทยไดดนก เนองจากผ วจยไดประยกตมาจากงานวจย

ของตางประเทศ ซงสวนใหญเปนงานวจยของโลกตะวนตกซงมวถชวตและ

วฒนธรรมทแตกตางกนกบประเทศไทย

2. ประเดนการเปดรบสอและการพงพาสอ ทฤษฎสงคมมวลชน

(Mass Society Theory) มองวาสอมวลชนสามารถสรางผลกระทบกบผ รบ

สารไดทงในทางบวกและมทางลบโดยตรงและทนท โดยผลในทางลบ คอ

เปนเสมอนโรครายในสงคมทจะตองปรบปรงแกไข มพลงอ�านาจทจะเขา

ถงและมอทธพลโดยตรงตอคนโดยทวไปถาเปดรบสอแลวน�าไปใชในทาง

รายกจะมผลในทางลบ เมอคนในสงคมไดรบผลกระทบในทางลบจาก



282

สอมวลชนกจะสงผลตามมาตอปญหาสงคมโดยรวมได คนทวไปออนไหว

ตออทธพลจากสอมวลชน การอยในสงคมเมองใหญโดดเดยวจากสถาบน

ทางสงคม ประเพณ ซงปจจยเหลานเคยเปนภมคมกนจตใจ สอมวลชนตาม

ทฤษฎสงคมมวลชนมสมมตฐานเกยวกบผลในทางลบ (Baran and Davis,

1995) คอ 1. สอมวลชนเปนเสมอนโรครายในสงคมทจะตองปรบปรงแกไข

2. สอมวลชนมพลงอ�านาจทจะเขาถงและมอทธพลโดยตรงตอคนโดยทวไป

3. เมอคนในสงคมไดรบผลกระทบในทางลบจากสอมวลชนกจะสงผลตามมา

ตอปญหาสงคมโดยรวมได 4. คนทวไปออนไหวตออทธพลจากสอมวลชน

การอยในสงคมเมองใหญโดดเดยวจากสถาบนทางสงคม ประเพณ ซงปจจย

เหลานเคยเปนภมคมกนจตใจ 5. สงคมทสบสนอลหมานมทมาจากการกระ

ท�าของสอมวลชน

จากการทดสอบความสมพนธกบอโนมในงานวจยน ไดใชตวแปร

การเปดรบสอเปนตวแปรอสระ แตกลบพบวา การเปดรบสอไมไดมความ

เกยวของกบสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม เพราะสวนใหญแลวกลม

ตวอยางจะเปดรบสออยในระดบแคปานกลาง ในประเดนการพงพาขาวสาร

จากแหลงสาร งานวจยนพบวา แหลงสารทเปนสอบคคลมบทบาทส�าคญ

โดยเฉพาะในประเดนของการขอค�าปรกษาจากพอแม ญาตพนองซงกลม

ตวอยางเหนวามบาทบาทส�าคญอยในระดบมาก ทงนเนองจากลกษณะ

ของสอบคคล (personal media) สอสารกบผ รบสารในลกษณะเผชญหนาท

เปนการสอสารสองทางทงในรปของการสนทนาหรอในรปของการประชม

กลม ซงการใชสอบคคลในการสอสารกอใหเกดผลดคอ สามารถน�าขาวท

ตองการเผยแพรไปสผ รบสารไดโดยตรง และท�าใหการเผยแพรขาวสารเปน

ไปในลกษณะทความยดหยนปรบใหผ รบสารเปนราย ๆ ได และทราบความ



283

รสกของผ รบสารไดทนท (ปรมะ สตะเวทน, 2526, หนา 48) การสอสาร

ระหวางบคคล มผลตอการท�าใหผ รบสารยอมรบทจะเปลยนแปลงทศนคต

และยอมรบทจะใหความรวมมอในการด�าเนนกจกรรมตาง ๆ มากทสด

ดงนนสอบคคลจงมความส�าคญมากกวาสอมวลชนในขนจงใจ สวน

สอมวลชนจะมความส�าคญกวาในขนของการใหความรความเขาใจทถก

ตอง อาจมผลบางในการสรางทศนคตในเรองทบคคลยงไมเคยรบรมากอน

(Katz & Lazarfeld, 1955, p. 77)

ส�าหรบในกรณการพงพาโหราศาสตรและหมอด เมอเกดปญหา

พบวา ความสมพนธกบสอบคคลเนองจากลกษณะของคนในสงคมไทย

ซงเปนสงคมทโอบออมอาร สงคมแบงปนน�าใจ มนสยพงพาอาศยกน

ใหความส�าคญระบบอปถมภ และเคารพผใหญ เชน พอแมผปกครอง พระ

คร ฯ จงท�าใหเมอมปญหาแหลงพงพาจงเปนสอบคคลเปนหลก นอกจาก

นยงพงพาหมอดซงเปนสอบคคลชนดหนงโดยหมอดอยคกบสงคมไทยมา

ตงแตประวตศาสตรสงคมไทยมองวาหมอดเปรยบเสมอนผใหญทคอยให

ค�าปรกษา ซงจากการวจยเชงคณภาพสะทอนใหเหนวา คนทไปหาหมอด

สวนใหญตกอยในสภาพความรสก/สภาวะ Anomie ทเผชญกบปญหาใน

เรองทไมเชอใจในสงคมรอบขาง ไมเชอใจในคนรอบขาง เชน เวลามปญหา

ทกขใจเลอกทจะปรกษาหมอดกอน หรออาจหาทพงทางใจ ซงผลของการไป

หาหมอดท�าใหลดความกงวลใจ มองเหนทางออกของปญหาทก�าลงเผชญ

อยในขณะนน และท�าใหเกดความสบายใจ มก�าลงใจมากขน และในการ

พงพาแหลงสารอน (แหลงหมอด) ในสวนของผลการวจยเชงปรมาณ แมวา

ไมไดชวาท�าหนาทเปนแหลงพงพา แตในงานวจยคณภาพกลบพบวา กลม

ผใหขอมลใหความคดเหนวาเปนหมอดเปนเครองมอ ในการเยยวยาส�าหรบ



284

ผ ทมการรบรอโนมไดในบางเรอง เชน เมอมความรสกเครยด หมอดเปนการ

สอสารสองทางสามารถเลาเรองไดทกเรองโดยไมตองปดบงและผดหมอก

สามารถโตตอบหรอแสดงความรสกโดยไมตองเกบความไมสบายใจนนไว

ใหอดอดคบของใจ ท�าใหรสกสบายใจเพราะหมอดชวยรบฟง ชวยแกปญหา

ใหค�าปรกษา และมนใจวาหมอดกคอคนอนทไมไดรจกกบคนทเรามสมาคม

ดวย ดงนนจงไมตองกลววาจะเอาเรองไปบอกตอคนอน

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะส�าหรบการน�าไปใชประโยชน

1. จากผลการวจยทพบวาคนกรงเทพมหานครมระดบการ

รบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมไมสง แมวายงไมพบปญหา

สภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมในสงคมไทยโดยเฉพาะเมองหลวง

กรงเทพมหานครกตามแต กเปนขอเตอนใจใหพงตระหนกวาสงคมยค

ใหมในยค 4.0 หรอยคดจทลในปจจบนและอนาคต การตระหนงถง

สภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม การปองกนแกไขโดยหนวยงานตางๆ

ทงภาครฐหรอเอกชนเพอปองกนปญหาทอาจจะเกดขนไดในอนาคต

เปนสงส�าคญอยางยง

2. จากผลการวจยทพบวาคนกรงเทพมหานครไมไดพงพา

สอเมอมปญหา ดงนน สอควรมบทบาทและหนาทในเชงสรางสรรค

ในเชงแกปญหาในลกษณะทเปรยบเสมอนหมอหรอจตแพทย หรอนก

สงคมศาสตร ความแตกตางระหวางหมอดกบจตแพทย คอ การทผ ม

ความทกขใจและไปพบจตแพทยยงมจ�านวนนอย หรออาจไมอยากรสก

วาตวเองเปนผ ปวย การสอสารจงเปนการไปบอกสภาพปญหา หรอบอก



285

เลาเพอใหจตแพทยรบฟง เปนการระบายความคบของทางอารมณใน

สภาพปญหาตาง ๆ ของแตละบคคล ในขณะทนกโหราศาสตรหรอนก

พยากรณในศาสตรตางๆ จะมทฤษฎและหลกในการท�านาย การสอสาร

จงเปนการอธบายเพอใหผ มปญหาไดเขาใจถงเหตและผลทตองเผชญ

เรองราวตาง ๆ ตามหลกการและเหตผล บนพนฐานของความเชอและ

ความศรทธาในแบบสงคมชาวพทธผสมผสานเทวนยม เพอใหประชาชน

ผ ทมปญหาไดสามารถพงพาผานสอตาง ๆ และหาทางออกใหกบชวตได

อยางเหมาะสม

3. หมอดซงมบทบาทในสงคมไทยมาชานานควรมบทบาท

มากขนในฐานะผ ใหค�าปรกษาเปนแหลงพงพาส�าหรบประชาชนทม

ปญหา โดยจดตงเปนสมาคมโหราศาสตรไทยทมการก�ากบดแลกนเอง

มมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมในการประกอบอาชพ เหมอนเปน

วชาชพหนงทส�าคญเพราะตองท�างานเกยวของกบจตใจความออนไหว

ของคน ดงนนผ ทจะปฏบตหนาทใหค�าปรกษาแกบคคลทมปญหานน

กตองมกรอบในการปฏบตงานทชดเจน คลายกบนกสงคมสงเคราะห

เพราะหมอดในยคดจทล 4.0 ลวนมการศกษาและภมความร หากมการ

สงเสรมใหมใบประกอบวชาชพทมความรบผดชอบทางสงคม หมอด

จะเปนอาชพหนงทมสายพานการผลตและสามารถสรางประโยชนให

กบสงคมและสรางรายไดเขาสระบบของรฐหากมการบรหารจดการท

ด เพราะในอดตประเทศไทยกเคยมกรมโหรเพยงแตไดสงวนเพอไวใช

เฉพาะกบชนชนสง ซงภายหลงไดคลคลายและมการศกษากนมากขน

ดงนน การทสงเสรมใหหมอด หรอนกโหราศาสตรไดมเวทในการแสดง

ความรความสามารถทมบนหลกการและเหตผลทมทฤษฎการพยากรณ



286

รองรบ จะเปนประโยชนอยางมากในการการใชเพอการบ�าบดและ

เยยวยา รวมถงปองปรามสภาพจตใจของคนทมปญหาไดตามสมควร

ทส�าคญยงคอ ศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย กรมสงเสรมวฒนธรรม

ไดประกาศให “โหราศาสตรไทย” เปนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม

ของชาต และไดขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาต

ประจ�าป 2557 แลว ดงนน จงควรจะใชองคความรทางโหราศาสตรให

เกดการเรยนรอยางเปนรปธรรม เพราะการทรกษาไวซงภมปญญาและ

วฒนธรรมของชาต คอ การรกษาไวซงเอกราชของชาตไทย

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ผลการวจยสะทอนใหเหนวาเรองการรบรสภาวะไรบรรทดฐาน

ทางสงคมของกรงเทพมหานครอยในระดบปานกลาง โดยเรองทมการ

รบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมสงคอ เรองของการรบรวาสงคมใน

ปจจบนตางคนตางอย คดแตท�ามาหากนแขงขนเอาชนะกน โดยเรอง

ทมการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมระดบปานกลางคอเรองสงคม

ทอยมอนตรายรอบตว และสงคมทอยขาดศลธรรมมการโกงกนเปนเรอง

ปกต และการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมในระดบนอยคอเรอง

ความรสกวาตนเองอยอยางไรความหมาย

ถงแมในงานวจยจะพบวาการบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม

ของคนกรงเทพมหานครมคาไมสง แตกปฏเสธไมไดวายงมกลมคนใน

สงคมบางกลมทยงคงมการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม และ

จะเปนประโยชนหากมการวดสภาพจตใจของคนในสงคมไทย และ

ด�าเนนการวจยเปนระยะ ๆ เกยวกบประเดนอโนมจะท�าใหไดขอมลทเปน



287

ประโยชนในการบรหารจดการปญหาตางๆในสงคมไดทนทวงท ดงนน

จงเปนเรองทควรใหความส�าคญและมการด�าเนนการวจยเปนชวงๆ หรอ

เปนระยะๆ อยางสม�าเสมอ เชนเดยวกบการวดระดบความสขของคน

ไทยทมการส�ารวจอยเปนประจ�าทกป ทงนเพอจะไดใชเปนขอมลเพอ

หาแนวทางส�าหรบการปองกนแกไข หรอเพอศกษาและวางมมาตรการ

จากหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชนเพอปองกนปญหาเรอง

ของภาวะแปลกแยกซงอาจน�าไปสการฆาตวตายของคนทมปญหาสวน

หนงของสงคมในทสด

2. ควรมการวจยน�าทฤษฎความขดแยงทางความคด (Cognitive

Dissonance theory) (Festinger,1957) มาเปนตวแปรเพอหาความ

สมพนธกบระดบการรบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคมซงทฤษฎนมอง

วามนษยจะมเจตคต (attitude) ตอสงใดนนกตอเมอมความขดกนของ

ขอมลของสงนนเปนการเลอกทจะเชอโดยการทจะลดการขดกนของ

ขอมลนน

3. ในการวเคราะหความสมพนธระหวางการเปดรบสอกบอโนม

ควรใหมการศกษาในเชงลกโดยพจารณาการเปดรบสอในแงกบเนอหา

ทไดรบ วธการเปดรบสอ และขาวสารทรบแตละวน ซงจะเปนประโยชน

และมความลกซงเพยงพอส�าหรบการวเคราะหตวแปรทมความสมพนธ

กบระดบอโนมจะท�าใหเหนผลทชดเจนและใชเปนแนวทางในการด�าเนน

การปองกนและแกปญหาได

4. ควรศกษาเจาะลกอโนมกบกลมเฉพาะทมแนวโนมทจะเกด

รบรสภาวะไรบรรทดฐานทางสงคม ทชดเจนมากกวาการส�ารวจจากคน

ทวไป เชน เจาะจงศกษากลมแรงงานขามชาต ผลภย หรอกลมแรงงาน



288

ยายถน รวมทงกลมทมแนวคดรนแรงหรอแนวคดกาวหนาทางการเมอง

และสงคมเปนตน

5. ควรจะมการศกษาตวชวดเพอท�าการวดอโนมในสงคมไทย

เพอทจะไดใชเปนตวชวดเพอน�ามาใชกบประเทศไทยซงจะไดไมตอง

ใชของตางประเทศซงอาจจะไมเหมาะสมกบบรบทดานสงคมและ

วฒนธรรมและวถชวตคนไทย

6. ควรใชวธการศกษาการรบรอโนมโดยใชวธการศกษาเชง

คณภาพ ดวยการอภปรายกลม (Focus Group) เพอศกษาเชงลกจาก

กลมเจาะจงเฉพาะทมปญหาอโนมในสงคม



289

บรรณานกรม

นงลกษณ วรชชย. (2542). โมเดลลสเรล:สถตวเคราะหส�าหรบการวจย.

(พมพครงท2). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรมะ สะตะเวทน. (2526). หลกทฤษฎในการสอสาร. นนทบร: มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช.

พระ จรโสภณ. (2529). การเลอกสรรและการแสวงหาขาวสาร. ในเอกสาร

การสอนชดวชาหลกและทฤษฎการสอสาร (พมพครงท 2, น. 636-

640). นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช.

ยต ปนวเศษ. (2544). การเปดรบหนงสอพมพและโลกทศนตอตนเองและ

สงคม. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขา

วารสารสนเทศ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สญญา สญญาววฒน. (2542). สงคมวทยาปญหาสงคม. กรงเทพฯ: ส�านก

พมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรชย ทพยสมณฑา. (2553). จากฐานนดรท 4 กลายเปนปจจยท 5 วพากษ

ภาพและขาวหนาหนงคณคาของการเปนสอเพอประโยชน

สาธารณะ. สบคนเมอ 3 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.tja.or.th/

index.php?option=com_content&view=art icle&id

=2293%3A-4- 5&catid=129%3A2011-02-21-07-06-19&It

emid=7

Baran. S.J. & Davis, D.K. (1995). Mass Communication Theory:

Foundations, Ferment and Future. Singapore: Singapore

University Press



290

Brandbuffet. (2018). สถตผใชดจทลทวโลก “ไทย” เสพตดเนตมากสด

ในโลก-“กรงเทพ” เมองผใช Facebook สงสด. สบคนจาก https://

www.brandbuffet.in.th/2018/02/global-and-thailand-digital-

report-2018/

Choprapawon, C. and Visalyaputra, S. (1992). “Suicidal behaviour in

Thailand.” In K.L. Peng and W.S.Tseng (Eds).Suicidal

Behaviour in the Asia-Pacific Region. pp. 127–143.

Defleur, M.L. Ball-Rokeach, S. (1989). Theories of Mass Communi-

cation. (5ed). New York: Longman.

Dubin, R. (1959). “Deviant Behavior and Social Structure: Continuities

in Social Theory.” American Sociological Review, 24. Pp.

147-164.

Durkheim, E. (1951). Suicide: A study in sociology. (J. Spauding &

G. Simpson, Trans.). New York: Free Press. (Original work

published 1897).

Festinger, L. (1957). A Theory of Cognitive Dissonance. Stanford,

CA: Stanford University Press.

McQuail, D. (1984). With the Benefit of Hindsight: Reflections on Uses

and Gratification Research. Critical Studies in Mass Commu-

nication, 1. pp.177-193.

Mills, C.W. (1951). White Collar: The American Middle Classes.

New York: Oxford University Press.



291

Simmel, G. (1905). The metropolis and mental life. In P.K. Hatt and

A.J. Reiss (1951). (Eds.) Reader in urban sociology. IL: Free

Press. pp. 562-574).

Wirth, L. (1938). Urbanism as a way of life. The American Journal of

Sociology, XLIV, 1. pp.1-24.

Wright, C.K. (1959). Mass Communication: A Sociological Perspective.

New York: Random House.

Yamane, Taro. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed.

New York: Harper and Row Publications.



292

Bibliography

Baran. S.J. & Davis, D.K. (1995). Mass Communication Theory:

Foundations, Ferment and Future. Singapore: Singapore

University Press

Brandbuffet. (2018). สถตผใชดจทลทวโลก “ไทย” เสพตดเนตมากสด

ในโลก-“กรงเทพ” เมองผใช Facebook สงสด. สบคนจาก https://

www.brandbuffet.in.th/2018/02/global-and-thailand-digital-

report-2018/

Chirasopone, P. (1986). News Selection and Finding. Communication

Theory. Nonthaburi: STOU. pp. 636-640.

Choprapawon, C. and Visalyaputra, S. (1992). “Suicidal behaviour in

Thailand.” In K.L. Peng and W.S.Tseng (Eds). Suicidal

Behaviour in the Asia-Pacific Region. pp. 127–143.

Defleur, M.L. Ball-Rokeach, S. (1989). Theories of Mass Communi-

cation. (5ed). New York: Longman.

Dubin, R. (1959). “Deviant Behavior and Social Structure: Continuities

in Social Theory.” American Sociological Review, 24. Pp.

147-164.

Durkheim, E. (1951). Suicide: A study in sociology. (J. Spauding &

G. Simpson, Trans.). New York: Free Press. (Original work

published 1897).

Festinger, L. (1957). A Theory of Cognitive Dissonance. Stanford,

CA: Stanford University Press.



293

McQuail, D. (1984). With the Benefit of Hindsight: Reflections on Uses

and Gratification Research. Critical Studies in Mass Commu-

nication, 1. pp.177-193.

Mills, C.W. (1951). White Collar: The American Middle Classes.

New York: Oxford University Press.

Pinviset, Y. (2001). News Consumption and World View. Unpublished

MA Dissertation. Bangkok: Chulalongkorn University. (In Thai).

Sanyawiwat, S. (1999). Sociology of Social Problem. Bangkok:

Chulalongkorn University Press. (In Thai).

Satawedhin, P. (1983). Communication Theory. Nonthaburi: STOU.

(In Thai).

Simmel, G. (1905). The metropolis and mental life. In P.K. Hatt and

A.J. Reiss (1951). (Eds.) Reader in urban sociology. IL: Free

Press. pp. 562-574).

Thipsumonta, S. (2010). From Fourth to Fifth Estate: News Content

and Context for Social Value and Benefit. Retrieved 3 July

2015, from http://www.tja.or.th/index.php?option=com_con

tent&view=article&id=2293%3A-4-5&catid=129%3A2011-

02-21-07-06-19&Itemid=7

Wiratchai, N. (1999). Lisrel Model: Statistical Analysis for Research.

2nd ed. Bangkok: Chulalongkorn University Press. (In Thai).



294

Wirth, L. (1938). Urbanism as a way of life. The American Journal of

Sociology, XLIV, 1. pp.1-24.

Wright, C.K. (1959). Mass Communication: A Sociological Perspective.

New York: Random House.

Yamane, Taro. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed.

New York: Harper and Row Publications.

perception of anomie state and the dependency on usage of … · 2019-07-05 · 257 # =i v=i <...

Documents