perfect career education 1 nitin patel mo. 7405309305 · x perfect career education 1 nitin patel...

ÃkhVuõ

x1PERFECT CAREER EDUCATION NITIN PATEL MO. 7405309305

økwshkíkLkku EríknkMk

* EríknkMk yux÷u þwt ? EríknkMk yux÷u Rrík + nkMk = ykðw ftRf níkwt.

zkÞLkkMkkuh Þwøk

rðï{kt Mkki «Úk{ zkÞLkkMkkuhLkk Ezkt {rnMkkøkh SÕ÷kLkkçkk÷krMkLkkuhLkk hiÞk÷e ¾kíkuÚke {¤e ykÔÞk níkk.

hiÞk÷e zkÞLkkMkkuh Ãkkfo íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au.* ®MkÄ w ¾eýLke Mk tMf] r ík (R.Mk.Ãk qð u o .2500 Úke

R.Mk.Ãkqðuo.1500) ¼khík{kt Mkki«Úk{ ðkh Ãkwhkíkíð¾kíkkLke þkuÄ 1920 {kt ÚkE

níke. suLkk ðzk Mkh snkuLk {kþo÷ yLku yuMk.ykh.hkð íkÚkk ËÞkhk{

MkknLke MknkÞf íkhefu fkÞo fhíkk níkk.* ¼khík{k t Mkk i«Úk{ ðkh R.Mk. 1921 {kt Ã k tòçkLkk

{kuLxøkku{he SÕ÷k{kt hkðe LkËeLkk rfLkkhu nzÃÃkk Lkk{LkwtLkøkh {¤e ykÔÞwt.

suLke þkuÄ ËÞkhk{ MkknLkeyu fhe níke. yk MÚk¤ nk÷ ÃkkrfMíkkLk{kt ykðu÷wt Au sÞktÚke yuf yLLkLkku

fkuXkh {¤e ykÔÞku níkku.* R.Mk. 1922 {kt ®MkÄ «ktíkLkk ¼kh¾kLkk SÕ÷k{kt ®MkÄw

LkËeLkk rfLkkhu {kunu-òu-Ëzku Lkk{Lkwt çkesw Lkøkh {¤e ykÔÞwt. suLke þkuÄ h¾k÷ËkMk çkuLkhSyu fhe níke. yk MÚk¤ nk÷ ÃkkrfMíkkLk{kt ykðu÷wt Au sÞktÚke yuf rðþk¤

MLkkLkkøk]n {¤e ykÔÞw níkwt.

økwshkík{kt ®MkÄw (nzÃÃkeÞ) MkÇÞíkk

økwshkík{ktÚke ®MkÄw MkÇÞíkkLkk ½ýk çkÄk MÚk¤ku {¤e ykÔÞkAu. su Lke[u {wsçk Au.

(1) htøkÃkwh - 1931 økwshkík{ktÚke Mkki«Úk{ htøkÃkwh Lkk{Lkwt ®MkÄw MkÇÞíkkLkwt Lkøkh

{¤e ykÔÞw níkw. su nk÷ MkwhuLÿLkøkh SÕ÷kLkk [wzk íkk÷wfk{ktykðu÷wt Au.

R.Mk. 1931 {kt yk LkøkhLke þkuÄ {k½kuMðYÃk ðíMku fheníke.

R.Mk. 1954 {kt yk Lkøkh{kt htøkLkkÚk hkð îkhk VheðkhþkuÄ¾ku¤ fhðk{kt ykðe níke.

yðþu»k :- {kxe AeÃkLke çktøkze, yLkksLke ¼wMMke, {¤e ykðu÷ Au.(2) ÷kuÚk÷ - 1954 R.Mk.1954 {kt yk LkøkhLke þkuÄ yuMk.ykh.hkð îkhk

fhðk{kt ykðe níke. yk Lkøkh nk÷ y{ËkðkË SÕ÷kLkk Äk u¤fk íkk÷wfkLkk

Mkhøkðk÷k økk{Lke çkksw{kt ykðu÷wt Au. yk LkøkhLku {eLke {kunu-òu-Ëzku íkÚkk ÷½w nzÃÃkk Ãký fnuðk{kt

ykðu Au. ÷kuÚk÷Lku rðïLkwt «kr[Lkík{ çktËh yLku ¼khíkLkwt «kr[Lkík{

Lkøkh {kLkðk{kt ykðu Au.yðþu»k :- VkhMkLke ¾kzeLke {wnh, rËþk {kÃkf Þtºk (nkufkÞtºk) snkòuLke

økkuËe (Dockyard), þíkhts h{íkLku ÷økíkk MkkÄLkku, òurzÞkfçkh, {ýfk çkLkkððkLke Vuõxhe.

(3) Äku¤kðehk - (1967-68) yk LkøkhLke þk uÄ R.Mk.1967-68 {kt su.Ãke.òuþe

(søkíkÃkrík òuþe) îkhk fhðk{kt ykðe níke. yk Lkøkh{kt Vheðkh R.Mk.1990-91 {kt ykh.yuMk.rçkü

îkhk þkuÄ¾ku¤ fhðk{kt ykðe níke. yk Lkøkh ÷qýe LkËeLkk rfLkkhu ykðu÷k fåALkk {kuxk hý{kt

¼[kô íkk÷wfkLkk ¾Ëeh çkux Ãkh ykðu÷wt Au. yk LkøkhLku MÚkkrLkf ÷kufku ‘fkuxzk’ Ãký fnu Au.yðþu»k :-

®MkÄw÷eÃkeLkk ½ýk {kuxk yûkhku (Signboard) íkktçkw økk¤ðkLke¼êe, þt¾, ÄkíkwLke çktøkze, MkkuLkkLkk ½huýk, økxh ÔÞðMÚkk

4) ËuMk÷Ãkh yk Lkøkh fåA rsÕ÷kLkk Lk¾ºkkýk íkk÷wfk{kt {kuhE LkËe

rfLkkhu ykðu÷w Au. yk Lkøkh ¼khíkLkk ®MkÄw¾eýLke MktMf]ríkLkk Lkøkhku{kt MkkiÚke

Ãkrù{Lkwt Lkøkh Au.(5) hkusze yk Lkøkh hksfkux SÕ÷k{kt ¼kËh LkËe rfLkkhu ykðu÷wt Au.yðþu»k : nkÚkeLkk yðþu»k, {kA÷k ÃkfzðkLke øk÷.LkkUÄ-

®MkÄw ¾eýLke MktMf]ríkLkk Lkøkhku{kt Mkwhfkuxzk (fåA) yuf{kºkyuðw Lkøkh Au sÞktÚke ½kuzkLkk yðþu»kku {¤e ykÔÞk Au.

* økwshkíkLkk SÕ÷k íkuLkk ®MkÄw MkÇÞíkkLkk Lkøkhku :-fåA - ËuMk÷Ãkh (íkk.Lk¾ºkkýk), Mkwhfkuxzk (íkk.hkÃkh)

Äku¤kðehk (íkk.¼[kW), rþfkhÃkwh (íkk.¼[kW)ò{Lkøkh - ÷k¾kçkkð¤, yk{hk{nuMkkýk - fkux yLku ÃkuZk{ýe{kuhçke - fwLíkkMkeMkwhík - ¼køkík¤kLke, ík÷kuË yLku {nuøkk{hksfkux - ykxfkux, Ëz, ÃkeXzeÞk, hkuszeMkw.Lkøkh - htøkÃkwh (íkk.[wzk)

LkkUÄ - R.Mk. 1893 {kt {nuMkkýkLkk rðòÃkwh ÃkkMkuÚke hkuçkxo çkúMkVqx îkhk yLku R.Mk. 1941 {kt {nuMkkýkLkk ÷kt½ýs ¾kíkuÚkeÃkk»kký ÞwøkLkk yðþu»kku Ãký {¤e ykÔÞk Au.

EríknkMk - History

ÃkhVuõ


ðirËffk¤

(1) ÉøðuË yk ðuËLke h[Lkk ðuË ÔÞkMku fhe níke su ¼khíkLkku MkkiÚke swLkku

ðuË Au ÉøkðuË{kt MkkiÚke ðÄkhu RLÿLke Míkwíke fhðk{kt ykðeAu yLku økkÞºke {tºk fu su{kt MkqÞoLke Míkwíke fhðk{kt ykðe Auíku ÉøðuË{ktÚke ÷uðk{kt ykÔÞku Au.

(2) Mkk{ðuË yk ðuËLke h[Lkk sur{LkeÉr»k îkhk fhðk{kt ykðe níke. yk ðuË{kt Mktrøkík MktçktÄe {krníke {¤u Au.(3) ÞswðuoË yk ðuËLke h[Lkk Þk¿kðÂÕf Ér»k îkhk fhðk{kt ykðe níke.

Þsw ðuoË{kt Þ¿k - Þ¿kkrË MktçktÄeík {krníke {¤u Au. yk ðuËyuf{kºk yuðku ðuË Au su økÄ yLku ÃkÄ çkLLku MðYÃku Au.

(4) yÚkðoðuË yk ðuËLke h[Lkk yÚkðoÉr»k îkhk fhðk{kt ykðe níke. yk ðuË{kt íktºk{tºk (fk÷kòËw) MktçktrÄík {krníke {¤u Au.

Ãkkihkrýf fk¤

økwshkíkLkku Ãkkihkrýf RríknkMk {LkwLkk Ãkwºk þÞkoríkLkk Mk{ÞÚkeþY ÚkkÞ Au.

þÞkorík Mkkihk»xÙ{kt ðMkíkk níkk. íku{Lkk Ãkwºk ykLkíks Mkkihk»xÙyLku W¥kh økwshkík{kt hksÞ MÚkkÃÞw yLku íkuLkk Lkk{ ÃkhÚke yk«Ëuþ ykLkíko íkhefu yku¤¾kÞku.

ykLkíkoLkk ðtþs hiðíkLkk Mk{Þ{kt ykLkíkoLke hksÄkLkefwþMÚk¤e níke.

íkuLkk Mk{Þ{kt ÞkËðku rþþwÃkk÷Lkk ºkkMkÚke {Úkwhk AkuzeLkuMkkihk»xÙ{kt ykÔÞk. ÞkËðku yLku hiðík MkkÚku .....

hiðíku ©ef]»ýLkk {kuxk ¼kE çk÷hk{ MkkÚku ÃkkuíkkLke Ãkwºke huðíkeLkuÃkhýkðe.

©ef]»ýyu fwþMÚk¤e LkSf Mk{wÿçkux Ãkh ÿkhkðíke (îkhfk)Lkk{Lkwt Lkøkh ðMkkÔÞwt.

nÂMíkLkkÃkwhLkk fkihðku - Ãkktzðku ðå[uLkk ÞwØ çkkË ÞkËðkuLkkuytËhku ytËh ÷zeLku Lkkþ Ãkk{u ÚkÞku.

ÞkËðkuLkk yktíkhf÷unÚke ÔÞrÚkík ÚkÞu÷k ©ef]»ý Ãký nk÷LkkøkehMkku{LkkÚk SÕ÷k{kt ykðu÷k ¼k÷fkíkeÚko ¾kíku ÃkeÃk¤kLkkÍkz Lke[u çkuMke Ãkkh½eLkk íkehLkku ¼kuøk çkLke {]íÞw Ãkk{u Au.

íku{Lke ytrík{ MktMfkh rðrÄ nk÷ økehMkku{LkkÚk SÕ÷kLkkËunkuíMkøko Lkk{Lkk MÚk¤u fhðk{kt ykðe níke.

«khtr¼f yiríknkrMkf fk¤

«khtr¼f yiríknkrMkf fk¤Lke þYykík fÞofðtþLkk hkò®çkrçkMkkhLkk Mk{ÞÚke ÚkkÞ Au.

fÞof ðtþLke þYykík R.Mk.Ãkq.543 Úke ÚkR nkuðkLkwt {kLkðk{kt

ykðu Au. R.Mk.Ãkq.5 {e MkËe{kt yükæÞkÞe îkhk hr[ík ÃkkýeLke økútÚk{kt

ykLkíko, ð÷¼e yLku {ne LkËeLkku WÕ÷u¾ òuðk {¤u Au. nÃkof ðtþLkku AuÕ÷ku hkò WËkrÞLk níkku. økkiík{ çkwæÄ yLk u {nkðeh Mðkr{ Ãký yk Mk{Þøkk¤k

Ëhr{ÞkLk ÚkE økÞk níkk.

{kiÞofk¤ (R.Mk.Ãkqðuo. 323 Úke R.Mk.Ãkqðuo. 184)

{kiÞoÞwøkLke MÚkkÃkLkk [tÿøkwÃík {kuÞoyu fhe níke.(1) [tÿøkwó {kiÞo (R.Mk.Ãkqðuo. 323 Úke R.Mk.Ãkqðuo. 295) ÄLkkLktËLku [kýõÞLke {ËËÚke nhkðeLku {kiÞoÞwøkLke MÚkkÃkLk

[tÿøkwó {kiÞo fhu Au. [tÿøkwó {kiÞo ¼khík{kt íkuLke hksÄkLke íkhefu Ãkkx÷eÃkwºk

(ÃkxLkk) yLku økwshkík {kt økeheLkøkh (sqLkkøkZ) ðMkkðu Au. Ãkw»ÃkøkwÃík ði~Þ økwshkík(økeheLkøkh) Lkku Mkwçkku níkku. íkuýu Mkqðýohu¾k yLku Ãk÷krMkLke LkËe Ãkh MkwËþoLk ík¤kðLkwt

rLk{koý fhkÔÞw níkwt. [tÿøkwÃík {kiÞo s rMkftËhLkk MkuLkkÃkrík MkuÕÞwfMk rLkfuíkhLke Ãkwºke

nu÷Lk MkkÚku ÷øLk fÞko níkk. [tÿøkwÃík {kiÞo þiðÄ{eo níkk. ÃkAeÚke ¼ÿçkknw îkhk siLk Ä{oLke

rËûkk ykÃku Au. [tÿøkwÃíkLkk Mk{Þ{kt økúef hksËqík {uøkMÚkLkeÍ ykÔÞk níkk

su{ýu “RÂLzfk” Lkk{Lkwt ÃkwMíkf ÷ÏÞw níkwt. yk WÃkhktík [kýõÞ fu su rð»ýwøkwÃík yLku fkirxÕÞ íkhefu Ãký

òýeíkk Au íku{ýu yÚkoþk† Lkk{Lkwt ÃkwMíkf ÷ÏÞw níkwt. [tÿøkwÃík ÃkkuíkkLkk SðLkfk¤Lkk AuÕ÷k rËðMkku{kt fýkoxfLkk

©ðýçku÷økkuzk{kt WÃkðkMk îkhk «kýíÞkøk fhu Au.(2) ®çkËwMkkh - (R.Mk.Ãkqðuo. 298 Úke R.Mk.Ãkqðuo. 272) íku [tÿøkwÃík {kiÞoLkku Ãkwºk níkku. íku ykSðf Mkt«ËkÞ Lkku yLkwÞkÞe níkku. íkuýu yr{ºk[uxTMk, yr{ºk½kík (MktMf]ík), ®MknMkuLk (siLk økútÚk

yLkwMkkh) yLku {ÿMkkh WÃkLkk{ Äkhý fÞko níkk.LkkUÄ- hksLkerík Lkk ÃkwMíkfku

yurhMxkux÷ - Ãkkur÷rxõMk, {urfÞkð÷e - r«LMk,(3) Mk{úkx yþkuf : (R.Mk.Ãkqðuo. 273 Úke R.Mk.Ãkqðuo. 232) íku ®çkËwMkkhLkku Ãkwºk níkku. íkuýu ËuðLkk{r«Þ yLku ËuðLkk{ rÃkÞËMMke WÃkLkk{ Äkhý fÞko

níkk. íkuýu Íu÷{ (rðíkMíkk) LkËe rfLkkhu ©eLkøkh þnuhLke MÚkkÃkLkk

fhe níke. yþkuf yu WssiLkLkku Mkwçkku níkku. Mk{úkx yþkuf hkòLkk ÃkË Ãkh ykÔÞk çkkË íkuLkk Mk wçkk

“ÞðLkhks íkw»kk»Vu” MkwËþoLk ík¤kðLkwt Mk{khfk{ fhkðe íku{ktLknuhkuLkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkwt.

R.Mk.Ãkqðuo. 261{kt ÚkÞu÷k f®÷økLkk ÞwæÄÚke yþkufLkwt ÓËÞ

ÃkhVuõ


ÃkrhðíkoLk ÚkkÞ Au. suÚke WÃkøkwÃík îkhk çkkiæÄ Ä{oLke Ëeûkk hk{LkuykÃkðk{kt ykðu Au. .

Mk{úkx yþkufu ¼khík{kt ½ýe søÞkyku Ãkh çkkiæÄ Ä{oLkk 14Ä{ko¿kkyku ðk¤k rþ÷k÷u¾ fkuíkhkÔÞk níkk.

íku{ktLkku yuf rþ÷k÷u¾ økwshkík{kt røkhLkkh zwtøkh Ãkh ykðu÷kËk{kuËh fwtz ÃkkMku Au. yk rþ÷k÷u¾ çkúkñe ÷eÃke yLku Ãkk÷e¼k»kk{kt fkuíkhkÞu÷ku Au.

yþkufLkk Ãkwºk Mkt«ríkyu siLk Ä{o yÃkLkkÔÞku níkku.suLke ÞkË{ktøkehLkkh Ãkðoík Ãkh Mkt«ríkLke xqtf ykðu÷e Au.

çk]nËTÚk {kiÞo ÞwøkLkku ytrík{ hkò níkku suLke níÞk íkuLkk sMkuLkkÃkrík Ãkw»Ãkr{ºk þ]tøk Økhk fhðk{kt ykðe níke.

yLkw{kiÞo fk¤ ({kuÞuoíkh fk¤)

{kiÞoðtþLkk ÃkíkLkLkwt fkhý rðËuþe «ò suðe fu ÞwLkkLke, ÞðLk,økúef, þf, fw»kký ðøkuhuLkk yk¢{ýkuLku {kLkðk{kt ykðu Au.

Ãk]~Þr{ºk þ]tøk fu suýu ytrík{ {kiÞo hkò çk]nËÞLke níÞk fheníke íku þ]tøk ðtþLke MÚkkÃkLkk fhu Au.

íkuLkk Ãkwºk yÂøLkr{ºku rðrËþk hksÞ fÞwO níkwt. frð fr÷ËkMku yÂøLkr{ºk yLku íkuLke ÃkíLke {k÷rðfk Lke

«ýÞfÚkkLkwt ðýoLk íku{Lke f]rík {k÷rðfkÂøLkr{ºk {kt fÞwO Au. ÞðLk hkò zu{urxÙÞMku (rËr{ºk) Ãktòçk{kt yk¢{ý fhe økktÄkh

«Ëuþ Síke Lku Mkkf÷ Lku hksÄkLke çkLkkðu Au. r{LkkLzh (r{r÷LË) hkò økwshkík yLku Mkkihk»xÙ Ãkh rðsÞ

{u¤ðu Au r{r÷LË hk{ yu çkkiØ Ä{o yÃkLkkÔÞku níkku.

þf (ûkºkÃk) fk¤

íkuyku {q¤ RhkLkLkk níkk. íkuyku þiðÄ{eo níkk. W¥khe ûkºkÃkku íkûkrþ÷k yLku {ÚkwhkLku hksÄkLke çkLkkðe níke. Ãkrù{e ûkºkÃkkuyku LkkrMkf yLku WssiLkLku hksÄkLke çkLkkðe

níke. Ãkrù{ ûkºkÃkLkk hkò YÿËk{k Lkk Mkwçkk MkwrðMkk¾u fh W½hkÔÞk

ðøkh MkwËþoLk ík¤kðLkwt Mk{khfk{ fhkÔÞw níkwt. ûkºkÃkfk¤{kt [ktËeLkk rMk¬k f»kkoÃký yLku MkkuLkkLkk rMk¬k

MkkUíku÷k Lkk{Úke yku¤¾kíkk níkk. þfkuLkwt «Úk{ hksfw¤ ûknhkík Lkk{u òýeíkwt níkw su{kt LknÃkkLk

yLku ¼q{f LkkUÄÃkkºk hkòyku Au. þf hkò frLk»fu þf MkðtíkLke þYykík R.Mk.78 {kt fhkðe

níkk.LkkUÄ - rð¢{ MkðtíkLke þYykík R.Mk.Ãkqðuo.56 {kt ÚkE níke. sqLkkøkZLkk çkkurhÞk yLku þk{¤kS ÃkkMkuLkk ËuðLke {kuheLkk

yðþu»kku þf-ûkºkÃk fk¤Lkk Au. çkkurhÞkLkk MíkwÃkLku ÷k¾k{uze fnu Au. YÿËk{kLkk Mk{Þ{kt zktøk, Äh{Ãkwh, ðkøkzLkk ¼e÷ «Ëuþ

‘rLk»kkË’ Lkk{u yku¤¾kíkk níkk.

yï½ku»k, [hf, LkkøkkswoLk ðøkuhu frLk»f hkòLkk Ëhçkkhfrðyku níkk.

þfLkku AuÕ÷ku hkò Yÿ®Mkn ºkeòu níkku suLku økwÃík ðtþLkk hkò[tÿøkwÃík çkeò (rð¢{krËíÞ) yu nhkÔÞku níkku.

YÿËk{kyu yþkufLkk rþ÷k÷u¾Lke çkksw{kt ÃkkuíkkLkku rþ÷k÷u¾Ãký fkuíkhkÔÞku níkku suLke ¼k»kk MktMf]ík yLku r÷Ãke çkúkñe níke.

økwÃíkfk¤

økwÃíkðtþLke þYykík ©eøkwÃíku fhe níke. økwÃík ðtþLkku MÚkkÃkf [tÿøkwÃík-I Lku {kLkðk{kt ykðu Au. økwÃíkfk¤ yu ¼khíkLkku Mkwðýofk¤ Ãký {kLkðk{kt ykðu Au. [tÿøkwÃík-I yu økwÃíkðtþLke þYykík R.Mk.319{kt fhe níke. fw{khøkwÃík {økÄLkku hkò níkku suýu nk÷Lkk rçknkh{kt Lkk÷tËk

rðï rðÄk÷ÞLke MÚkkÃkLkk fhe níkk. “su ykufMkVzo ykuV{nkÞkLk çkkiæÄ” íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au.

økwÃík ðtþLkwt hksfeÞ r[ö ‘økYz’ níkwt yLku íkuyku ði»ýð Ä{oÃkk¤íkk níkk.

[tÿøkwÃík Lku ¼khíkLkku LkuÃkkur÷ÞLk {kLkðk{kt ykðu Au. [tÿøkwÃík-II yu økwshkík{kt økwÃík ðtþLke Mk¥kk MÚkkÃke níke.

[tÿøkwÃík-II Lku rð¢{krËíÞ íkhefu Ãký yku¤¾ðk{kt ykðu Au. íkuLkk Ëhçkkh{kt fkr÷ËkMk, ÄLkðLíkhe, ðhknr{rnh,ðuíkk¤¼è

suðk fw÷ 9 híLkku níkk. økwÃík ðtþLkk hkò MftËøkwÃíkLkk Mkwçkk ÃkýoË¥kLkk Ãkwºk [¢Ãkkr÷íku

MkwËþoLk ík¤kðLkwt Mk{khfk{ fhkÔÞwt níkwt. MftËøkwÃíku yþkuf yLku YÿËk{kLkk rþ÷k÷u¾Lke çkksw{kt ÃkkuíkkLkku

rþ÷k÷u¾ fkuíkhkÔÞku níkku. yk rþ÷k÷u¾ MktMf]ík ¼k»kk{kt yLkuçkúkñe ÷eÃke{kt níkku.

íkuýu ÃkkuíkkLkk rMk¬k{kt LktËeLkwt r[ö hkÏÞwt níkwt. MftËøkwÃíku nwýkuLkk yk¢{ýÚke ¼khíkLku çk[kðeLku ¼khíkLkku

íkkhýnkh çkLÞku níkku. [tÿøkwÃík çkeòLkk Mk{Þ{kt [eLke Þkºkk¤wt VkrnÞkLku ¼khíkLke

{w÷kfkík ÷eÄe níke suýu Vku-fðkufe økútÚk ÷ÏÞku níkku. økwÃík ðtþLkk MkuLkkÃkrík Mkðo ¼èkfuo rºkþw÷ ðk¤k rMk¬k çknkh

ÃkkzÞk níkk. MftËøkwÃíkLkk yðMkkLk çkkË nqýkuLkk yk¢{ýÚke økwÃík Mkk{úksÞLkku

ytík ykðu Au. økwÃík ðtþLkku AuÕ÷ku hkò rð»ýwøkwÃík níkku.

{iºkf fk¤ (R.Mk. 470 Úke R.Mk.788)

økwÃíkðtþLkk MkuLkkÃkrík ¼èkfo Mðíktºk ÚkE síkk økwshkík{kt {iºkfðtþLke MÚkkÃkLkk fhu Au yLku økwshkík{ktÚke økwÃík fk¤Lkku ytíkykðu Au.

MkuLkkÃkrík ¼èkfoLku økwshkíkLkku RríknkMk ÃkwY»k {kLkðk{kt ykðuAu.

ÃkhVuõ


íku þiðÄ{eo níkku yLku íkuýu ð÷¼e Lku ÃkkuíkkLke hksÄkLke çkLkkðeníke.

{iºkf ðtþLkk ÄhMkuLk Ãknu÷kLkk Mk{Þ{kt [eLke Þkºke RíMkªøkuøkwshkíkLke {w÷kfkík ÷eÄe níke.

ÄhMkuLk Ãknu÷kLkk Mk{Þ{kt siLkÄ{oLke çkeS {nkÃkrh»kË ÞkuòEníke su{kt siLk Ä{oLkk çku ¼køk (ïuíkktçkh yLku rËøktçkh) ÃkzÞkníkk.

ÄhMkuLk çkeò yu ð÷¼e rðÄkÃkeXLke MÚkkÃkLkk fhe níke. ÄúwðMkuLk çkeòu fu su çkk÷krËíÞ íkhefu Ãký òýeíkku níkku íkuLkk

Mk{Þ{kt [eLke Þkºkk¤wt Ìkw-yuLk-íMkktøku økwshkík{kt ð÷¼erðÄkÃkeXLke {w÷kfkík ÷eÄe níke.

Ìkw-yuLk-íMkktøku Mke-Þw-fe økútÚk ÷ÏÞku Au. yk økútÚk{kt íkuýu ÄúwðMkuLkçkeòLku ½Lkuïhe Ãký Wíkkð¤eÞk hkò íkhefu ðýoÔÞku Au.

ÄúwðMkuLk çkeòu n»koðÄoLkLkku s{kE níkku. rþ÷krËíÞ Ãknu÷ku fu su Ëh ð»kuo {kuûk Ãkrh»kËLkwt ykÞkusLk fhíkku

níkku. Ìkw-yuLk-íMkktøku Ãký íkuLke ËkLkr«ÞíkkLkk ð¾ký ÃkkuíkkLkk økútÚk{kt

fÞko Au. Mkki «Úk{ R.Mk.677{kt ½ku½k Ãkh nw{÷ku fhLkkh yhçk MkhËkh

RM{kR÷ níkku. ®MkÄLkk ykhçk nkfu{ rnþk{u økktÄkh Ãkh nw{÷ku fheLku {iºkfkuLkku

Lkkþ fhe økwshkíkLke Mkki«Úk{ {ÂMsË økktÄkh{kt çkLkkðe níke. rþ÷krËíÞ Mkkík{ku (ÄúwÃkx) {iºkf ðtþLkku ytrík{ hkò níkku. híLksrzík fktMkfe {iºkf ðtþLkk ÃkíkLkLkwt fkhý çkLku Au. {iºkf fk¤Lkk Lk]íÞ fhíkk økýÃkrík xªxkuE ¾kíku yLku fwçkuhLke

«rík{k rMkæÄÃkwh ¾kíku ykðu÷e Au. {iºkf fk¤{kt çktÄkÞu÷w MkkiÚke «kr[Lk Ëuðk÷Þ ò{LkøkhLkk

økkuÃk økk{{kt ykðu÷w Au.

yLkw{iºkf fk¤

{iºkf fk¤Lkk ÃkíkLk çkkË W¥kh økwshkík{kt økwsoh «ríknkhkuyLku Ërûký økwshkík (÷kx) {kt hk»xÙfqxkuLkwt þkMkLk «ðíko{kLkníkwt

(1) økwsoh «ríknkhku Lkkøk¼è Ãknu÷kyu W¥kh økwshkík{kt «ríknkh ðtþLke þYykík

fhe níke. íkuýu r¼LLk{k÷Lku hksÄkLke çkLkkðe níke. økwsoh «ríknkhkuLkk Lkk{ ÃkhÚke s nk÷Lkwt økwshkík Lkk{ ÃkzÞwt

Au. ðíMkhks yLku Lkkøk¼è çkeòu yu økwsoh «ríknkh ðtþLkk

Ãkhk¢{e hkòyku níkk. r{rnh¼kus yu «ríknkh ðtþLkku MkkiÚke ðÄw «rík¼kþk¤e hkò

níkku.LkkUÄ - økwshkík Lkk{Lkku Mkki«Úk{ WÕ÷u¾ 13 {e MkËe{kt ‘ykçkwhkMk’

{kt òuðk {¤u Au. «ríknkh ðtþLkku AuÕ÷ku hkò {rnÃkk÷ níkku.

(2) hk»xÙfqx ËtíkeËwøkuo Ërûký økwshkík{kt Mk¥kk MÚkkÃke níke. fffzhksu {kLÞ¾uh (¾uxf,¾uzk)Lku hksÄkLke çkLkkðe níke. yk ðtþLkk hkò f]»ý-I yu E÷kuhkLke øk wVk{kt ykðu÷k

fi÷kþ{trËhLkwt rLk{koý fhkÔÞw níkwt. yfk÷ð»ko f]»ý yk ðtþLkku AuÕ÷ku hkò níkku.

[kðzk ðtþ

* Ãkt[kMkhkLkwt [kðzk hksÞ ÃkkxýLkk hkÄLkÃk wh LkSfLkk Ãk t[kMkhk økk{{k t hkò

sÞrþ¾heLkwt þkMkLk níkwt. fLkkusLkk Mkku÷tfe hkò ¼wðzLkk yk¢{{Úke sÞrþ¾he {]íÞw

Ãkk{u Au suLkku WÕ÷u¾ f]»ý frð hr[ík híLk{k¤{kt òuðk {¤uAu.

sÞrþ¾heLke ÃkíLke YÃkMkw tËhe yLku Mkk¤ku MkwhÃkk¤ çkLLkustøk÷{kt LkkMke òÞ Au. sÞkt YÃkMkwtËhe çkk¤fLku sL{ ykÃkuAu.

yk{ ¼wðzLkk nkÚku Ãkt[kMkhkLkk [kðzk hksÞLkku ytík ykðuAu.

* yýrn÷ðkz ÃkkxýLkwt [kðzk hksÞ sÞrþ¾he yLku YÃkMkw tËheLkku Ãkwºk ðLkhks fu suLkku sL{

støk÷{kt ÚkÞku níkku íku {kuxku Úkíkk [kuhe fhíkku nkuðkÚke [kÃkkuífx-[kuh, [kuhxk fnuðkÞ Au.

ðLkhks [kðzk ÃkkuíkkLkk {k{k MkwhÃkk¤ yLku r{ºk yýrn÷¼hðkz MkkÚku {¤eLku ÷qtx fhu Au.

íku{Lke {iºke [ktÃkk ðkýeÞk MkkÚku Úkíkk MkiLÞ yufXw fheLku ÃkkxýLkuhksÄkLke çkLkkðe Lku [kðzk ðtþLke Mk¥kk MÚkÃku Au.

R.Mk. 746 {kt íku ÃkkuíkkLkk r{ºk yýrn÷ ¼hðkzLke ÞkË{ktyýrn÷Ãkwh Ãkkxý þnuh ðMkkðe ÃkkuíkkLkku hksÞkr¼»kuf fhkðuAu.

íkÚkk [ktÃkk ðkýeÞkLkk Lkk{ ÃkhÚke [ktÃkkLkuh Lkøkh ðMkkðu Au. ðLkhks [kðzk siLk Ä{eo níkku. íkuýu Ãkkxý{kt ËuhkMkh çkLkkðe Ãkt[kMkhk ÃkkïoLkkÚkLke {qŠík

{qfkðe níke. ðLkhks [kðzkLku siLk MkkÄw þe÷økwýMkqhe {kxu {kLk níkwt. ðLkhksLkk {]íÞw çkkË íkuLkku Ãkwºk Þkuøkhks økkËe Ãkh ykðu Au. ÞkuøkhksLkk Ãkwºk ûku{hksu ¾t¼kíkLkk y¾kík{kt ðuÃkkheykuLkwt

snks ÷qtxðkLkk çkLkkðÚke ÞkuøkhksLku yk½kík ÷køku Au. ykÚkeíku yLLks¤Lkku íÞkøk fhe {]íÞw Ãkk{u Au.

[kðzk ðtþLkku AuÕ÷ku hkò Mkk{tík®Mkn níkku suLke níÞk íkuLkks ¼kýus {q¤hks Mkku÷tfeyu fhe níke.

yk{ {q¤hks Mkku÷tfeLkk nkÚku [kðzk ðtþLkku ytík ykðu Au.yLku Mkku÷tfe ðtþLke MÚkkÃkLkk ÚkkÞ Au.

ÃkhVuõ


Mkku÷tfe Þwøk

1. {q¤hks Mkku÷tfe -I (R.Mk.942 - R.Mk. 997) íkuýu ÃkkuíkkLkk {k{k Mkk{tík®Mkn su [kðzk ðtþLkk hkò níkk

íkuyku níÞk fheLku Mkku÷tfe ðtþLke MÚkkÃkLkk fhe níke. {q¤hksLkk rÃkíkkLkwt Lkk{ ‘hkS’ yLku {kíkkLkwt Lkk{ ‘÷e÷kËuðe’

níkwt. Mkku÷tfe ðtþLke MÚkkÃkLkk Mk{Þu çkLkkMkfktXk yLku ÃkkxýLke

ykMkÃkkMkLkku rðMíkkh ‘MkkhMðík{tz÷’ Lkk{u yku¤¾kíkku níkku. nu{[tÿk[kÞoLkk økú tÚk ÿÞk©Þ {wsçk {q¤hks Mkku÷tfeyu

ðk{LkMÚk¤e Lkk hkò økúnheÃkw, fåALkk hkò íkûk yLku ÷kxLkkhkò çkkhÃÞLku nhkÔÞk níkk.

{q¤hksu W¥kh ¼khík{ktÚke çkúkñýku íkuzkðe økk{ku ËkLk{kt ykÃÞkníkk yLku yk çkúkñýku ykirËåÞ fnuðkÞk níkk.

{q¤hksu Yÿ{nk÷ÞLkk {q¤¼køkLkwt rLk{koýfkÞo þY fhkÔÞwníkwt.

íku ð]æÄkðMÚkk{kt ‘©e MÚk÷e’ (rMkæÄÃkwh) ÃkkMku yÂøLkMLkkLkfheLku ËuníÞkøk fhu Au.

2. [k{wtzhks (R.Mk.997 - R.Mk.1010) íku [kn{kLk hkò ¼kusLke Ãkwºke {kÄðe yLku {q¤hksLkku Ãkwºk

níkku. íku rþð¼õík yLku Ä{oMkrn»ýw hkò níkku. íkuýu ÄkhkLkøkheLkk Ãkh{kh hkò ®MkÄwhksLku nhkÔÞku níkku. íkuLkk Mk{Þu (R.Mk.1000) {kt y÷çkYLke økwshkíkLke

{w÷kfkíku ykÔÞku níkku. y÷çkuYLkeyu økwshkíkLku ‘økwòík’ feÄw Au. [k{wtzhksLke çknuLk ðkr[ýeËuðeyu íkuLku økkËe ÃkhÚke nxkðe

ðÕ÷¼hksLku økkËe Ãkh çkuMkkzÞku níkku.3. ðÕ÷¼hks (R.Mk.1010) íku [k{wtzhksLkku {kuxku Ãkwºk níkku. íku hks{ËLk þtfh íkhefu Ãký yku¤¾kíkku níkku. [k{wtzhks sÞkhu Þkºkkyu síkk níkk íÞkhu {k¤ðkLkk hkò

®MkÄwhksu Aºk yLku [k{h AeLkðe ÷eÄk níkk. ðÕ÷¼hks íku{Lku çk[kððk ykðu Au Ãký hMíkk{kt s þeík¤k

hkuøkÚke {]íÞw Ãkk{u Au. yk ðkíkLkku [k{wtzhksLku yk½kík ÷køkíkk íku Ëw÷o¼hksLku økkËe

MkkUÃke Lk{oËk LkËe fktXu þwf÷íkeÚko ¾kíku yLLks¤ íÞkøk fheLkuËuníÞkøk fhu Au.

4. Ëw÷o¼hks (R.Mk.1010 Úke R.Mk.1022) íku [k{wtzhksLkku LkkLkku Ãkwºk níkku. íkuýu ÷kxLkk hkò rfŠíkhksLku nhkÔÞku níkku. íkuýu Ãkkxý{kt øksþk¤k, ËkLkþk¤k yLku Ëw÷o¼MkhkuðhLkwt

rLk{koý fhkÔÞwt níkwt.5. ¼e{Ëuð -I (R.Mk.1022Úke R.Mk.1064) íku Ëw÷o¼hksLkk LkkLkk ¼kR LkkøkhksLkku Ãkwºk níkku.

íku ¼e{ku çkkýkð¤e íkhefu Ãký òýeíkku níkku. íkuLkk Mk{Þ R.Mk. 1026 {kt økÍLke (yV½krLkMíkkLk) Lkk

Mkw÷íkkLk {n{Ë yu Mkku{LkkÚk Ãkh [ZkE fhe ÷qtx [÷kðeníke.

yk ð¾íku ¼e{Ëuð-I fåA{kt ðkøkzLkk {uËkLk{kt ykðu÷eftÚkfkuxLke xufheyku{kt AwÃkkÞ Au.

Ãkhtíkw {n{Ë økÍLke fåALkk hý{kt ÚkELku {w÷íkkLk síkku hnuAu.

yu Mk{Þu {n{Ë økÍLke MkkÚku ykðu÷ku frð ‘VYçke’ ÃkkAkVhíke ð¾íku ‘«þÂMík’ fkÔÞLkwt rLk{koý fhu Au.

{n{Ë økÍLkeyu ÷qtxeLku Mk¤økkðe ËeÄu÷k ÷kfzkLkk Mkku{LkkÚk{trËhLke søÞkyu ¼e{Ëuð-I ÃkÚÚkhLkwt Mkku{LkkÚk {trËh çkLkkðuAu.

yk WÃkhtík íku {kuZuhkLkwt MkqÞo{trËh Ãký çkLkkðu Au. íkuýu ykçkwLkk hkò ÄtÄwfLku nhkðeLku rð{÷{tºkeLku ykçkwLkku

ËtzLkkÞf LkeBÞku níkku. íkuýu ykçkw Ãkh ykrËLkkÚk (É»k¼Ëuð) Lkwt ykhMkLkwt siLk{trËh

çkLkkÔÞw níkw su ‘rð{÷ðMkrn’ Lkk{u yku¤¾kÞ Au. ytçkkS{kt ykðu÷k fwt¼kheÞkLkk Ëuhk rð{÷{tºkeyu çktÄkÔÞk

níkk. ¼e{ËuðLke ÃkíLke WËÞ{íkeyu Ãkkxý{kt Mkkík {k¤Lke hkýfe

ðkðLkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkwt.LkkUÄ - 2014 {kt hkýfe ðkðLku ðÕzo nurhxus{kt MÚkkLk {éÞwt Au.6. fýoËuð Mkku÷tfe (R.Mk.1064 - R.Mk.1094) íku ¼e{Ëuð-I yLku WËÞ{ríkLkku Ãkwºk níkku. fýkoxfLkk hkò sÞfuþeLke Ãkwºke {ÞýÕ÷kËuðe ({eLk¤Ëuðe)

MkkÚku íkuLkk ÷øLk ÚkÞk níkk. f~{ehe frð rçkÕnýu fýoËuð íkÚkk {eLk¤ËuðeLke «ýÞfÚkkLku

fýoMkwtËhe Lkkxf{kt ðýoðe Au. íku þiðÄ{eo níkku Aíkkt siLk Ä{o «íÞu Ãký ykËh hk¾íkku níkku. ík uý u ðík o{kLk y{ËkðkË{k t ykðu÷k ykþkÃkÕ÷e

yMkkhðk(ykhkð÷) Lkk ¼e÷ MkhËkh ykþk ¼e÷ Lku nhkðeLkuíÞkt fýkoðíke LkøkhLke MÚkkÃkLkk fhe níke.

íkuýu fýkoðíke Lkøkh{kt fku[hçk {kíkkLkwt «kMkkË fýoMkkøkhík¤kðLkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkwt.

íkuýu Ãkkx{{kt fýo{uh «kMkkË çktÄkÔÞku níkku. f{oËuð Mkku÷tfe “ºki÷kufÞ{Õ÷” íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au.7. rMkæÄhks sÞ®Mkn (R.Mk.1094 Úke R.Mk.1142) íku fýoËuð Mkku÷tfe yLku {eLk¤ËuðeLkku Ãkwºk níkku. íkuLkku sL{ ÃkkLk÷Ãkwh{kt ÚkÞku níkku. rMkæÄhks sÞ®MknLke LkkLke ô{h{kt rÃkíkk fýoËuðLkwt {]íÞw Úkíkk

rMkæÄhks økkËe Ãkh çkuMku Au íÞkhu hksðneðx {kíkk {eLk¤ËuðeMkt¼k¤u Au.

rMkæÄhks sÞ®MknLku hksðneðx yLku ÷~fhe íkk÷e{ þktíkw{nuíkkyu ykÃke níke.

{eLk¤Ëuðeyu rMkæÄhks ÃkkMku çknw÷kuË Lkk{Lkk MÚk¤u Mkku{LkkÚkLkku

ÃkhVuõ


Þkºkk¤wðuhku LkkçkwË fhkÔÞku níkku. rMkæÄhks Mkku{LkkÚk Þkºkkyu síkkt {k¤ðkLkk hkò Lkhð{ko

íkuLkku ÷k¼ ÷E Ãkkxý Ãkh [ZkE fhu Au íÞkhu þktíkw {nuíkkLkhð{ko MkkÚku MktrÄ fhu Au yLku rMkæÄhks Ãkkxý ÃkkAku Vhíkk{k¤ðk Lkkhkò Lkhð{koLku íkuLku nhkðeLku çkË÷ku ÷u Au.

rMkæÄhksu swLkkøkZLkk t hkò hk’¾UøkkhLk u nhkðeLk u“rMkæÄ[¢ðíkeo”, {k¤ðkLkk hkò Þþkuð{koLku nhkðeLk u“yðtíkeLkkÚk” yLku çkkçkheÞkðkzLkk hkò çkçkohf (çkkçkhku¼qík) Lku nhkðeLku “çkçkohfrs»ýw” WÃkLkk{ Äkhý fÞko níkk.

íkuýu ºkýuÞ rËþkyku{kt rðsÞ {u¤ÔÞku nkuðkÚke “rºk¼wðLkøkts”fnuðkÞku níkku.

rMkæÄhksLke ÃkíLke hkýfËuðe ðZðký ÃkkMku ¼kuøkkðku LkËerfLkkhu Mkíke ÚkE òÞ Au sÞkt íkuLke ÞkË{kt hkýfËuðeLkwt {trËhykðu÷wt Au.

rMkæÄhksu sqLkkøkZ rðsÞLke ÞkË{kt “®MknMktðík” þY fÞwoníkwt.

íkuýu swLkkøkZLkk {tºke íkhefu MkssLk{tºkeLke rLk{ýwf fhe níke. rMkæÄhksLke {kíkk {eLk¤Ëuðeyu Äku¤fk{kt {÷kð ík¤kð yLku

ðeh{økk{{kt {wLkMkh ík¤kðLkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkwt. íkuLkk Mk{Þ{kt nu{[tÿk[kÞuo “rMkæÄnu{þçËkLkwt þkMkLk” yLku

“ÿÞk©Þ” økútÚkku ÷ÏÞk níkk. rMkæÄhksu ‘©efh’ Lkk{Lkk nkÚkeLke ytçkkze Ãkh

“rMkæÄnu{þçËkLkwt þkMkLk” økútÚkLku hk¾e Lkøkh{kt þku¼kÞkºkkÄhe níke.

rMkæÄhks «¿kk[ûkw frð ©eÃkk÷Lku çktÄw {kLkíkk níkk. rMkæÄhksu WíMkð Mk{Þu ÃkþwðÄ Ãkh «ríkçktÄ {qfÞku níkku. íkuýu Yÿk{nk÷ÞLkwt Mk{khfk{ fhkðe ÃkqýoYÃk ykÃÞwt níkwt. íkuýu Ëw÷o¼Mkhkuðh Vhíku 1008 rþð÷ªøk {qfeLku MknMºk®÷øk

Lkk{ ykÃÞw su ‘{nk÷Þ’ íkhefu Ãký òýeíkwt Au. ík uýu z¼kuELkk rfÕ÷kLkw t rLk{koý yLku ¼Y[Lkk rfÕ÷kLk w t

Mk{khfk{ fhkÔÞwt níkwt. rMkæÄhks sÞ®Mkn yÃkwºk {hý Ãkk{u Au.8. fw{khÃkk¤ (R.Mk.1143 Úke R.Mk.1172) íku ¼e{Ëuð Ãknu÷kLke ÃkíLke çkfw÷kËuðeLkk Ãkwºk ûku{hks Lkku

ðtþs níkku. íku çkLkuðe fkLnzËuð yLku WËÞLk {nuíkkLke MknkÞÚke hkò çkLÞku

níkku. íku siLkÄ{o «u{e hkò níkku yLku nu{[tÿk[kÞo Lku økwY {kLkíkku

níkku. íkuýu {nuMkkýk{kt ykðu÷k íkkhtøkk ¾kíku yuf ÃkÚÚkh{ktÚke

fkuíkhkðu÷e ySíkLkkÚkLke {qŠík MÚkkÃke níke. íkuýu ðzLkøkh (ykLktËÃkwh, [{ífkhÃkwh) Vhíku Ëwøko çkLkkÔÞku

níkku. íkuýu Ãkwºk Lk nkuÞ íkuLkwt ÄLk sÃík fhe ÷uðkLke «Úkk ‘yÃkwrºkfkÄLk’

Mk{kÃík fhe níke. íkuýu økwshkík{kt ËkYLkk ðu[ký yLku WíÃkkËLk Ãkh «ríkçktÄ {qfÞku

níkku. íkuýu þkft¼heLkk hkò yýku ohksLk u yLku fkUfýLkk hkò

{ÂÕ÷fkswoLkLku nhkÔÞk níkk. fw{khÃkk¤u LkuÃkk¤Úke 600 fkheøkhku ÷kðeLku Ãkkxý{kt ÚkÞu÷k

çkLkkððkLke þYykík fhkðe níke. íku økwshkíkLkk yþkuf íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au. íkuýu “Ãkh{ ykníko” yLku “W{kÞríkðh÷çÄ «MkkË” WÃkLkk{

Äkhý fÞko níkk. fw{khÃkk¤u íkuLkk {kMkk Äð÷Lkk Ãkwºk yýkuohksLku Mkk{tík çkLkkðe

ÔÞk½úÃkÕ÷e (ðk½u÷) økk{ ¼ux{kt ykÃÞwt níkwt.9. ysÞÃkk¤ (R.Mk.1173 Úke R.Mk.1176) íku fw{khÃkk¤Lkk ¼kR {rnÃkk÷Lkku Ãkwºk níkku íku Ãkh{ {knuïh hkò níkku. íkuuýu ðuË Ä{oLkku «[kh fÞkuo níkku. íkuLke níÞk íkuLkk s rMkÃkkne rðsÞËuðu fhe níke.10. {q¤hks-II (R.Mk.1176 Úke R.Mk.1178) íku ysÞÃkk¤Lkku Ãkwºk níkku. íku LkkLke ðÞu økkËe Ãkh çkuXku nkuðkÚke “çkk¤{q¤hks” íkhefu

Ãký yku¤¾kÞ Au. {q¤hks-II Lke {kíkk LkkrÞfkËuðeyu ykçkw Ãkh [ZkR fhLkkh

øÞkMkwËeLk {n{Ëu Lke{u÷kt økÍLkeLkk Mkwçkk ‘þknçkwÆeLk {n{Ë’Mkk{u rðsÞ {u¤ÔÞku níkku.

11. ¼e{Ëuð çkeòu (R.Mk.1178 Úke R.Mk.1242) íku Lkçk¤ku þkhkf nkuðkÚke “¼ku¤ku ¼e{” íkhefu yku¤¾kÞku

níkku. íkuýu MkkiÚke ðÄw 64 ð»ko þkMkLk fÞwo níkwt. ík uý u “yr¼Lkð rMkæÄhks”, “Mkó{[¢ðíke o”,

“çkk÷LkkhkÞýkðíkkh”, WÃkLkk{ Äkhý fÞko níkk. ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLke {kuíkLkku çkË÷ku ÷uðk Ãk]Úðehks [kinkýu

¼e{Ëuð-II Lku nhkÔÞku níkku. R.Mk. 1192 {kt fwíçkwËeLk yiçkfu yýrn÷ðkz Ãkkxý Ãkh

[ZkR fhe níke. ykçkwLkk hkò Äkhkð»ko yLku íkuLkk ¼kR «nT÷kËLkËuðu íkÚkk

÷ðý«MkkËu íku{Lku ÃkkAk ÄfuÕÞk níkk. ¼e{Ëuð çkeòLkk þkMkLk{kt ÷ðý«MkkË yLku Ãkwºk ðehÄð÷

Äku¤fk{kt Mðíktºk ÚkE økÞk níkk. yÕík{eþ Mk{MkwËeLkLke [ZkRLku ðMíkwÃkk¤ íkÚkk Äkhkð»ku o

rLk»V¤ çkLkkðe níke.12. rºk¼wðLkÃkk¤-II (R.Mk.1242 - R.Mk.1244) íku ¼e{ËuðçkeòLkku Ãkwºk níkku. íkuýu hkò siºk®MknLkk MkuLkkÃkrík çkk÷kfoLku nhkÔÞku níkku. ðk½u÷k ðtþLkk hkò ðeh{Ëuðu íkuLke níÞk fhe níke. rºk¼wðLkÃkk¤ çkeòu Mkku÷tfe ðtþLkku AuÕ÷ku hkò níkku.

ÃkhVuõ


ðk½u÷k ðtþ

fw{khÃkk¤u íkuLkk {kMkk Äð÷Lkk Ãkwºk yýkuohksLku Mkk{tík çkLkkÔÞkuyLku yýkuohksLkk Ãkwºk ÷ðý«MkkËLku ysÞÃkk¤u ¼eMk÷kLkkuËtzLkkÞf LkeBÞku níkku.

* ÷ðý «MkkË íku Äku¤fkLkku hkýk níkkt. íkuýu {kíkk Mk÷¾ýËuðeLkk Lkk{ ÃkhÚke ‘Mk÷¾ýÃkwh’ økk{ yLku

Mk÷¾ýuïh {nkËuðLkwt {trËh çktÄkÔÞw níkwt. ÷ðý«MkkËLkk Ãkkiºk ðeh{Ëuðu íkuLkk Lkk{ ÃkhÚke ½qMkze økk{Lku

‘ðeh{økk{ Lkk{’ ykÃÞwt níkwt.* ðehÄð÷ íkuýu ¾t¼kík SíkeLku ðMíkwÃkk¤Lku Mkwçkku çkLkkÔÞku níkku. íkuýu {khðkze hkòyku MkkÚku MktrÄ fhe níke. íkuLkk MkuLkkÃkrík íkusÃkk÷u økkuÄhkLkk ÄktÄ÷Lku nhkÔÞku níkku.* ðeMk÷Ëuð íku ðk½u÷k ðtþLkku ¾hu¾hku MÚkkÃkf økýkÞ Au. íkuýu rºk¼wðLkÃkk¤-II Lku Ëqh fhe ðk½u÷k ðtþLke MÚkkÃkLkk fhe

níke. íku “y{h yswoLk” íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au. íkuLkk Mk{Þ{kt þuX søkzwþk Lkk{Lkk ËkLkðeh ÚkE økÞk. íkuLkk Mk{Þ{kt Mkwçkk ðMíkwÃkk¤ yLku íkusÃkk¤u ykçkw ÃkhLkk

Ëu÷ðkzkLkk Ëuhk çktÄkÔÞk níkk. su Mktøku{h{hLkk ftzkhu÷k fkÔÞíkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au.

ðMíkwÃkk¤Lke ÃkíLke ÷÷eíkkËuðe yLku ík usÃkk¤Lke ÃkíLkeyLkwÃk{kËuðeLke ÞkË{kt ykçkw Ãkh Ëuhkýe-suXkýe Lkk økku¾÷kykðu÷k Au.

ðMíkwÃkk¤-íkusÃkk¤u røkhLkkh{kt íkÚkk þtºkwsÞ Ãkðoík ÃkhsiLk{trËhku çktÄkÔÞk níkk.

ðMíkwÃkk¤u ykrËLkkÚk†kuík yLku LkhLkkhÞýkLktË {nkfkÔÞku håÞkníkk.

íku{Lku fw[ko÷ MkhMðíke (ËkZeðk¤k MkhMðíke) fnuðkÞ Au. íku frðfwtsh, frð[¢ðŠík, MkhMðíke fXk¼hký, ÷½w¼kushks

ðøkuhu fnuðkÞ níkk. ðMíkwÃkk¤u Äku¤fk{kt ykrËLkkÚk {trËh çktÄkÔÞwt níkwt. íkusÃkk¤u ykçkwÃkh ÷wýðMkrn yLku Äku¤fk{kt Lku{eLkkÚk {trËh

çktÄkÔÞwt níkwt. ðeMk÷Ëuðu z¼kuE{kt ðiÄLkkÚk {trËhLkku SýkuoØkh fhkÔÞku níkku.

(z¼kuELkku Ëwøko yLku fzf ík¤kð)* MkkhtøkËuð ðk½u÷k MkkhtøkËuð ðk½u÷kyu Mkku{LkkÚk {trËhLkku SýkuoØkh fhkÔÞku níkku. MkkhtøkËuð ðk½u÷kyu “«kuZ«íkkÃk”, “÷û{eMðÞtðh”,

“{k÷ðÄhk Äw{fuíkw”, “¼wsçk÷{Õ÷”, ðøkuhu WÃkLkk{ ÄkhýfÞko níkk.

* yswoLk Ëuð ðk½u÷k ðtþLkk hkò yswoLkËuðu Mkku{LkkÚk{kt {ÂMsË çkLkkððkLke

Aqx ykÃke níke.* fýoËuð ðk½u÷k (fhý½u÷ku) fýoËuð ðk½u÷kLkk {tºke {kÄðu y÷kWÆeLk ¾e÷SLku økwshkík

Ãkh [ZkR fhðk yk{tºký {kufÕÞw níkw. y÷kWÆeLk ¾e÷SLkk MkhËkh W÷w½¾kLk yLku LkwMkhík¾kLku

økwshkík Ãkh [ZkE fhe níke. fhýËuðLke Ãkwºke Ëuð¤Ëuðe yLku y÷kWÆeLkLkk Ãkwºk r¾@¾kt

Lkk ÷øLk ÚkÞk níkk. y{eh ¾wþhkuyu íku{Lke «ýÞfÚkk Lku “ykrþfe” økútÚk{kt ðýoðe

Au. LktËþtfh {nuíkk hr[ík «Úk{ økwshkíke Lkð÷fÚkk “fhý½u÷ku”

yu fýoËuð ðk½u÷k ykÄkrhík Au. R.Mk.1304{kt fhýËuðLkwt {]íÞw Úkíkk økwshkík{kt ðk½u÷k

Mk¥kkLkku ytík ykðu Au yLku økwshkík{kt hksÃkwík þkMkLk ÃkwYÚkíkk MkÕíkLkík ÞwøkLkku «ht¼ ÚkkÞ Au.

ðk½u÷k ðtþ yu økwshkíkLkk MÚkkÃkíÞLkku Mkwðýo Þwøk fnuðkÞ Au.

MkÕíkLkíkÞwøk (R.Mk.1304 Úke R.Mk.1572)

rËÕ÷e MkÕíkLkík

R.Mk. 1298 {kt y÷kWÆeLk ¾÷Syu økwshkík Ãkh yk¢{ýfÞwo yLku íku Síke ÷eÄwt.

íkuýu ÃkkuíkkLkk Mkk¤k y÷Ãk¾kLkLku R.Mk. 1304 {kt økwshkíkLkkMkwçkk íkhefu LkeBÞku níkku su økwshkíkLkku «Úk{ {wM÷e{ Mkwçkkuníkku.

R.Mk.1304 Úke økwshkík{kt rËÕ÷e MkÕíkLkíkLke yýrn÷ðkzÃkkxý{kt MÚkkÃkLkk ÚkE.

íku ÃkAe ÷øk¼øk yuf MkËe Ëhr{ÞkLk økwshkík{kt rËÕ÷e MkÕíkLkíkîkhk yuf ÃkAe yuf Mkwçkk {kuf÷ðk{kt ykÔÞk.

Mðíktºk MkÕíkLkík Þwøk (íkkíkh¾kLk)

R.Mk.1398{kt íki{wh÷tøku ¼khík Ãkh [ZkR fhe rËÕ÷e ÷qtxÞwt. íkuÚke rËÕ÷e MkÕíkLkíkLke «ríkck Lkkþ Ãkk{e. yk ÃkrhÂMÚkríkLkku ÷k¼ ÷R økwshkíkLkk íku Mk{ÞLkk Mkwçkk

ÍVh¾kLku ({wÍoVVhþkn Ãknu÷ku) Ãkkxý{kt rËÕ÷eÚke Mðíktºkyuðe MkÕíkLkíkLke MÚkkÃkLkk fhe.

ÍVh¾kLkLku íkkíkh¾kLk Lkk{Lkku Ãkwºk níkku suLke RåAk rËÕ÷eSíkðkLke níke.

íkkíkh¾kLk u rÃkíkk ÍVh¾kLkLk u ykþkð÷{k t f uË fhe{wnB{Ëþkn r¾íkkçk Äkhý fhe økwshkíkLkwt Mkw÷íkkLkÃkË «kófÞwo.

yk{ Mk w÷íkkLkÃkËLke «Úk{ðkh ònuhkík íkkíkh¾kLk u

ÃkhVuõ


({wnB{Ëþkn) fhe nkuðkÚke íkkíkh¾kLkLku økwshkíkLkku «Úk{Mkw÷íkkLk {kLkðk{kt ykðu Au.

íkkíkh¾kLk Mkw÷íkkLkÃkË «kÃík fhu ÃkAe {kºk yZe {kMk{kt{]íÞw Ãkk{u Au.

ykÚke Vhe ðkh ÍVh¾kLk þkMkLk Ãkh ykðu Au. yLku R.Mk.1407 {kt ðehÃkwh {wfk{u Mkw÷íkkLkÃkË Äkhý fhu Au.

íÞkhçkkË íku R.Mk.1411 {kt íkkíkkh¾kLkLkk Ãkwºk yn{ËþknÃknu÷k Lku økkËe Ãkh çkuMkkzu Au.

ÍVh¾kLk ({wÍkoVVhþkn Ãknu÷ku)Lke níÞk íkuLkk s Ãkkiºkyn{Ëþkn Ãknu÷kyu fhe níke.

2. Mkw÷íkkLk ynu{Ëþkn Ãknu÷ku (1411 Úke 1442) íkuLkwt {q¤Lkk{ LkkMkeYÆeLk ynu{Ëþkn níkwt. íkuýu R.Mk.1411 Lke 26{e Vuçkú wykheyu y{ËkðkËLke

MÚkkÃkLkk fhe íkuLku hksÄkLke çkLkkðe níke. íkuýu R.Mk.1426 {kt yn{ËLkøkh(®n{íkLkøkh) Lke MÚkkÃkLkk

fhe níke. R.Mk.1413{kt Ãkkxý{kt þkn{r÷f yLku þu¾ {r÷fLkk

çk¤ðkLku þ{kÔÞku níkku. íkuýu økwshkík{kt ðktxk ÃkæÄrík Ëk¾÷ fhe níke.LkkUÄ - 1545 {kt ðktxk ÃkæÄrík {nu{wË ºkeòyu çktÄ fhkðe níke. yfçkhu VheÚke [k÷w fhkðe níke yLku ykÍkËe MkwÄe [k÷w

níke. íku økwshkík{kt Mkki«Úk{ LkkifkË¤ çkLkkðLkkh Mkw÷íkkLk níkku. LkkifkË¤Lkwt {wÏÞ {Úkf ¾t¼kík níkw yLku íkuLkku WÃkhe yrÄfkhe

{ehu çknh fnuðkíkku níkku. íkuýu ®nËwykuLku «Úk{ðkh Vkus{kt ¼íkeo fÞko níkk. íkuýu y{ËkðkË{kt ÃkæÄríkMkhLke xtfþk¤ þY fhkðe níke. íkuýu ¼ÿLkk rfÕ÷kLkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkw. ¼ÿLkku Ëhðkòu ÃkehkLku ÃkehLkk ËhðkòÚke yku¤¾kíkku níkku. íkuýu y{ËkðkË{kt swB{k {ÂMsË, çkkËþknLkku nShku, hkýeLkku

nShku, ºký Ëhðkò ðøkuhu çkktÄfk{ fÞko níkk. çkkËþknLkk nShk{kt yn{Ëþkn, {wnB{Ëþkn yLk u

fwíkwçkwÆeLk ynu{ËþknLke fçkhku ykðu÷e Au.3. fwíkwçkwÆeLk ynu{Ëþkn (1451 Úke 1458) íkuLkwt {q¤ Lkk{ s÷k÷¾kLk níkwt. íkuýu {r÷f þkçkkLk Lku økwshkíkLkku ðSh LkeBÞku níkku. íkuýu y{ËkðkË{kt 34 çkkswyku Ähkðíkk nkusu fwíkwçk (fktfheÞk

ík¤kð)Lkwt rLk{koý fhkÔÞwt níkwt. yk WÃkhtík LkøkeLkkðkze, ½xk{tz¤ {nu÷, ðøkuhuLkwt rLk{koý

fhkÔÞwt níkwt.4 {nu{wËþkn çkuøkzku (1458 Úke 1511) íkuLkwt {q¤ Lkk{ Víkun¾kLk níkwt íku LkkMkeYÆeLkþkn íkhefu Ãký

yku¤¾kíkku níkku. íkuLku økwshkíkLkk yfçkh íkhefu Ãký yku¤¾ðk{kt ykðu Au. íkuýu swLkkøkZLkk hk’{ktzr÷fLku yLku [ktÃkkLkuh (ÃkkðkøkZ) Lkk

ÃkíkkR hkð¤Lku nhkðe çku økZ SíÞk nkuðkÚke íku çkuøkzku fnuðkÞku

níkku. íkuýu hk’{ktzr÷fLku {wÂM÷{ çkLkkÔÞku níkku suLke fçkh nk÷

y{ËkðkËLkk {kýuf[kufLkk ftËkuELkeÃkku¤{kt ykðu÷e Au. ík uýu {nu{ËkðkËLkw t Lkk{ {n{wËkçkkË, swLkkøkZLk w t Lkk{

{wMíkwVkçkkË yLku [ktÃkkLkuhLkwt Lkk{ {wnB{ËkçkkË hkÏÞwt níkwt. íku [ku{kMkw [ktÃkkLkuh{kt, WLkk¤ku y{ËkðkË{kt yLku rþÞk¤ku

swLkkøkZ{kt økk¤íkku níkku. íkuýu ÷~fh{kt Mkki«Úk{ðkh íkkuÃkLkku WÃkÞkuøk fÞkuo níkku. íkuýu ðkºkf LkËe fktXu {nu{ËkðkË{kt ¼B{heÞk fqðkLkwt rLk{koý

fhkÔÞwt níkwt. íkuýu [ktÃkkLkuh{kt swB{k {ÂMsË çkLkkðe níke. íkuýu y{ËkðkË{kt hkýe rMk«eLke {ÂMsË yLku hkýe YÃk{ríkLke

{ÂMsË çkLkkðe níke. íkuLkk Mk{Þ{kt nrhhu Lkk{Lke †eyu ËkËk nrhLke ðkð çktÄkðe

níke. íkÚkk hkýe Yzk Ëuðeyu Ãkrík ðeh®MknLke ÞkË{ktyzk÷sLke ðkð (Yzk ðkð) çktÄkðe níke.

íkuýu {nu{ËkðkË{kt [ktËk-Mkqhs {nu÷ çkLkkÔÞku níkku. íkuýu y{ËkðkË{kt MkeËe çkþehLke {ÂMsË, {kuíke {ÂMsË íkÚkk

çkkøk-yu-rVhËkuMk yLku çkkøk-yu-þkçkkLk Lkwt rLk{koý fhkÔÞwtníkw.

íkuýu fåA{kt MkkuZk yLku Mkw{hk Lku nhkÔÞk níkk. íkuýu îkhfkLkk hkò ¼e{ Ãkh yk¢{ý fhe íÞkt {trËh íkkuzeLku

{ÂMsË çkLkkðe îkhfkLkwt Lkk{ “{wMíkVkLkøkh” fÞwO níkwt. íkuýu [ktÃkkLkuhLkk rfÕ÷kLku snktÃkLkkn feÄku níkku. íkuLkk Mk{Þ{kt rMk¬kykuLku Ãký {nu{wË fnuðkíkk níkk.5. {wÍVVhþkn çkeòu (1513-1537) íkuLkwt {q¤ Lkk{ “¾÷e÷¾kLk” níkwt. íkuýu {÷uf Mkkhtøk yLku {÷uf økkuÃkeLkk {ËËÚke økkËe {u¤ðe

níke. íkuLkk {wÏÞ ðShLkwt Lkk{ hMkeË-W÷-{w÷f (¾wËkðtË¾kLk) níkwt. íkuýu EhkLkLkk yu÷[e ÞkËøkkh çkuøk Lkwt Mðkøkík fÞwO níkwt. íkuýu ðzkuËhk ÃkkMku Ëku÷íkkçkkË Lkk{Lkwt Lkðw Lkøkh ðMkkÔÞwt níkw. íku LÞkÞr«Þ Ãkrðºk Mkw÷íkkLk (Mktík Mkw÷íkkLk) íkhefu yku¤¾kíkku

níkku. íkuýu EzhLkk hkð ¼e{®MknLku íkÚkk R.Mk.1519 {kt r[¥kkuzLkk

hkýk MktÞk{®MknLku nhkÔÞk níkk. {÷uf yÞkÍu R.Mk.1521{kt {uðkz MkkÚku MktrÄ fhe níke. {wÍVVh þkn çkeòLku Mkh¾us{kt {nu{wË çkuøkzkLke fçkhLke

ÃkkMku s ËVLkkððk{kt ykÔÞku níkku.6. çknkËwhþkn íku økkurn÷ ðtþLke Ãkwºke ÷û{eçkkR yLku {wÍVVhkþkn-II Lkku

Ãkwºk níkku. íku ðxðkLkk Mktík nÍhíkþknLkku rþ»Þ níkku. sÞkhu þYykík{kt íkuLkk {kuxk¼kELku Mkw÷íkkLk çkLkkððk{kt

ykÔÞku íÞkhu íkuýu rËÕ÷e{kt Rçkúkne{ ÷kuËeLku MkkÚk ykÃke nw{kÞwMkk{u ÷ze Rçkúkne{ ÷kuËeLkk MkirLkfkuLku Akuzkðe Ãkhk¢{ fÞwo

ÃkhVuõ


níkwt. íÞkhçkkË økwshkík Ãkhík Vhíkk {kuxk¼kELkwt yðMkkLk ÚkðkÚke

íku økkËe Ãkh çkuMku Au. íkuýu fwt¼k økkurn÷Lku ‘hkýk hkð’ r¾íkkçk ykÃÞku níkku. swLkkøkZLkk {÷uf Eþkf rVhtøkeykuLku Ëeð ykÃku Au íkuðe òý

Úkíkk íkuýu swLkkøkZ{kt {wò®nË¾kLk ¼e¾ý Lku yLku Ëeð {ktfeðk {w÷{wÕf Lku økðLkoh LkeBÞk níkk.

íkuýu {n{wËþkn-II Lku nhkðeLku {k¤ðkLkku rðsÞ {u¤ÔÞku níkku. R.Mk.1535 {kt íkuýu r[¥kkuz Ãkh nw{÷ku fhíkk hkýe fýkoðíkeyu

{w½÷ çkkËþkn nw{kÞwLku hk¾ze {kuf÷e {ËË {køke níke. ykÚke nw{kÞwyu økwshkík Ãkh yk¢{ý fhíkk nw{kÞw yLku

çknkËwhþkn ðå[u {tËMkkuhLke ÷zkE ÚkkÞ Au. çknkËwhþkn Ëeð{kt VehtøkeykuLke {ËË ÷u Au. çktøkk¤{kt yV½kLk þuhþknLkk çk¤ðkLku fkhýu nw{kÞw Ãkhík

Vhu Au íkuÚke Vheðkh çknkËwhþkn økkËe Ãkh ykðe òÞ Au. rVhtøke LkqLkk-Ë-fkuf yu çknkËqhþknLku snks{kt ÷E sE

fkðíkhkÚke {kÞkuo níkku. yk{ ÃkkuxwoøkeÍkuLkk nkÚku çknkËwhþknLke níÞk Úkíkk økwshkík{kt

MkÕíkLkíkLkwt þkMkLk Lkçk¤wt Ãkzíkwt òÞ Au.7. {wÍVVhþkn ºkeòu (1561-1572) R.Mk.1572 {kt íkuLkk s {tºke RríknkMk ¾kíku yfçkhLku

økwshkík Ãkh yk¢{ý fhðkLkwt fnuíkk {w½÷ yfçkhLkwt økwshkíkÃkh yk¢{ý ÚkkÞ Au yLku økwshkík{ktÚke MkÕíkLkík ÞwøkLkku ytíkykðu Au.

yk{ {wÍVVhþkn ºkeòu yu økwshkíkLkku AuÕ÷ku Mkw÷íkkLk níkkusu StËøkeLke h{¤ÃkkhÚke ftxk¤e ykÃk½kík fhe {]íÞw Ãkk{u Au.

LkkUÄ : MkÕíkLkíkÞwøk{kt økwshkík ¾t¼kíkLkwt hksÞ fnuðkíkw níkwt. yçkw÷ VÍ÷u y{ËkðkËLku ËwrLkÞkLkwt çkòh fÌkwt níkwt. yk Mk{Þ{kt økwshkík çktËhkuLkku ðkðxku fnuðkíkwt níkwt. ¼ðkELkk rÃkíkk yMkkRík Xkfh MkÕíkLkík Þwøk{kt ÚkE økÞk

níkk. y{ËkðkËLke MkkiÚke sqLke Ãkku¤ {qníkoÃkku¤ Au. ¼ÿLkk rfÕ÷kLku 8 Ëhðkò Au.

{w½÷Þwøk

{w½÷ku ík wfeoLkk [økíkkR ðtþLkk níkk. íku{Lke hksÄkLkeMk{hfLË níke.

(1) çkkçkh (1526-1529) íkuýu ¼khík{kt {w½÷ ðtþLke MÚkkÃkLkk fhe níke. R.Mk.1526{kt ÃkkýeÃkíkLkk «Úk{ ÞwæÄ{kt çkkçkhu Rçkúkne{

÷kuËeLku nhkÔÞku níkku. yk Mk{Þu økwshkík{kt {wÍVVhþkn çkeòLkwt þkMkLk níkwt.(2) nw{kÞwt (1529-1540 Úke 1545-1555) íkuLkk s çkLkuðe Ít{kLk r{Íkoyu çk¤ðku fhíkk íkuýu íkuLkku

ËuþrLkfk÷ fÞkuo yLku Í{kLk r{{eo økwshkík{kt çknkËwhþknLkeþhýu ykðu Au.

Y{e ¾kLku nw{kÞwLku r[¥kkuz fçksu fhLkkhk çknkËwhþkn Ãkhyk¢{ý fhðk feÄw níkwt.

(3) yfçkh (1556-1605) íkuLkwt {q¤Lkk{yçkw÷ VÚk s÷k÷-WËT-ËeLk {wçkB{Ë yfçkh níkwt. íkuLke {kíkk n{eËkçkkLkwt yLku rÃkíkk nw{kÞwt níkk. íkuLkku hksÞkr¼»kuf økwYËkMkÃkwhLkk f÷Lkkuh{kt ÚkÞku níkku. R.Mk.1572{kt økwshkík Síke íkuýu «Úk{ {w½÷ Mkwçkk íkhefu

økwshkík{kt r{Íko y{eÍ fkufk Lke rLk{ýqf fhe níke. økwshkík rðsÞLke ÞkË{kt íkuýu VíkunÃkwh rMk¢eLkku çkw÷tË Ëhðkòu

çkLkkÔÞku níkku. yfçkhLkk çkk¤ÃkýLkk Mkthûkf çknuhk{¾kLkLke fçkh Ãkkxý{kt

ykðu÷e Au. íku Mk{wÿËþoLk fhLkkh «Úk{ {w½÷ hkò níkku. íkuLkku økwshkík «kíkLkku ËeðkLk hkò xkuzh{÷ níkku. íkuýu ‘ËeLk-yu-E÷kne’ Ä{oLke MÚkkÃkLkk fhe níke. íkuýu y{ËkðkË{kt xtfþk¤ çkLkkðe rMk¬kyku Ãkh ‘yÕ÷k nku

yfçkh’ ÷¾kíkwt níkwt. íkuýu ÃkkhMke {unhS hkýkLku 200 ðe½k s{eLk ykÃke níke. íkuýu ÃkkhMke ÃkhtÃkhkyku yÃkLkkðe níke. íkuýu Vheðkh ðktxk«Úkkyku yÃkLkkðe níke.(4) snktøkeh (1605-1626) íkuLkwt {q¤ Lkk{ “Mk÷e{” níkwt. íkuLkku sL{ VíkunÃkwh rMk¢e{kt þu¾ Mk÷e{ r[~íkeLke fwxeh{kt

ÚkÞku níkku. íkuLke {kíkk {heÞ{ Wss{kLke (òuÄkçkkE) yLku rÃkíkk yfçkh

níkk. íkuLke hkýe søkíkøkkuMkkE yLku Lkqhsnkt ({nuYÒkeMkk) níke. íkuLkku hksÞkr¼»kuf ykøkúk{kt ÚkÞku níkku. íkuLkk økwshkíkLkk ºkeò Mkwçkk {wíkoÍk¾kLk çkw¾kheyu fzeLkku rfÕ÷ku

çktÄkÔÞku níkku. nuõxh snks{kt ykðu÷k suBMk Ãknu÷kLkk yu÷[e Úkku{Mk hku yu

snktøkehLke {w÷kfkík ÷eÄe níke. 1608 {kt fuÃxLk nkufªøMku Mkwhík{kt fkuXe MÚkkÃkðkLke {tsqhe

{u¤ðe níke. íkuýu økwshkíkLkk siLk MkkÄw rðsÞËuðMkqhe yLku ¼kLkw-[txÙkuÃkkæÞkÞ

Lku R.Mk. 1617 {kt {ktzw {wfk{u yk{tºký ykÃÞwt níkwt. íkuýu ¼kLkw[tÿkuÃkkæÞkÞ Lku þknstnk þknrhÞkhLkk rþûkf LkeBÞk

níkk. íkuýu Lkûkºkku ðk¤k rMk¬kyku çknkh ÃkzkÔÞk su{kt {kMkLkk çkË÷u

íku {kMkLkk LkûkºkLkwt rLkþkLk AÃkkíkwt níkwt. íkuýu y{ËkðkËLku økËkoçkkË(Äw¤eÞwt þnuh) feÄwt níkwt íkuýu økkiníÞk Ãkh «ríkçktÄ {qõÞku níkku.(5) þknsnkt (1627-1658) íkuLkwt {q¤ Lkk{ ¾who{¾kLk níkwt.

ÃkhVuõ


íku søkíkøkkuMkkR yLku snktøkehLkku Ãkwºk níkku. íkuLku Ëkhkrþfkun yLku ykihtøkÍuçk Ãkwºk íkÚkk snktykhk Ãkwºke

níke. (fw÷ 14 Ãkwºk-Ãkwºke) íkuýu y{ËkðkË{kt {kuíke {nu÷ çkLkkÔÞku níkku. íkuýu Mkkçkh{íke rfLkkhu þkneçkkøk çkLkkÔÞku níkku su nk÷ MkhËkh

Ãkxu÷ hk»xÙeÞ M{khf íkhefu yku¤¾kÞ Au. íkuLkk Mk{Þ{kt økwshkík{kt MkíÞkrþÞk Lkk{Lkku Ëw»fk¤ ÃkzÞku

níkku suLkwt ðýoLk Ãkexh {wtze yu fÞwo Au. íkuLkku økwshkíkLkku Mkwçkku ykihtøkÍuçk níkku suýu þktíkeËkMk Íðuheyu

çkLkkðu÷wt ÃkkïoLkkÚk siLk ËuhkMkh íkkuzkðe {ÂMsË çkLkkðe níke. Ëkhk rþfkun yu íkuLku Vheðkh {trËh çkLkkÔÞwt níkwt. íkuLkk Mk{Þ{kt MkwhíkÚke rfLkk¾kçk yLku ÃkkxýLkk Ãkxku¤k Lke

rLkfkMk Úkíke níke. íkuLkk Mkwçkk ykÍ{¾kLku sqLkkøkZ{kt xtfþk¤k çkLkkðe níke. íkuýu ykøkúk{kt {w{íkkÍ{kt (ytsw{LkçkkLkw çkuøk{) Lke ÞkË{kt

íkks {nu÷ çkLkkÔÞku níkku. íkuýu SðLkLkk AuÕ÷k 8 ð»ko su÷{kt fkZÞk níkk sðk Ãkwºke

snkÞLkk yu Mkuðk fhe níke yLku {]íÞw çkkË {w{íkkÍLke MkkÚkus ËVLkkðkÞk níkk.

{eh sw{÷k yu þknsnktLku fkuneLkqh nehku ykÃÞku níkku. íkuLkku Ãkwºk Ëkhk rþfkun ÷½w yfçkh íkhefu yku¤¾kÞ Au suýu

52 WÃkLke»kËkuLkwt “rMkh-yu-yfçkh” Lkk{u yLkwðkË fhkÔÞwtníkwt.

(6) ykihtøkÍuçk (1658-1707) íkuLkku sL{ R.Mk.1618{kt ËknkuË{kt ÚkÞku níkku. íkuLke {kíkk {w{íkkÍ yLku rÃkíkk þknsnkt níkk. íkuLke ÃkíLke rË÷ MkknçkkLkku çkuøk{ (hrçkÞk çkeçke) níke. ykrË÷ þknu íkuLku ‘¾kLk’ WÃkkÄe ykÃke níke. íkuýu {hkXkLke [kh ÃkuZe MkkÚku ÞwæÄku fÞko níkk. íkuýu Ëkhk rþfkunLke níÞk fhe {nkuçkík¾kLkLku økwshkíkLkku Mkwçkku

LkeBÞku níkku. íkuýu ®nËwykuLkk WíMkðku çktÄ fhkðe srsÞkðuhku LkkÏÞku níkku. 1707{kt ykihtøkÍuçkLkwt {]íÞw Úkíkk {w½÷ Mk¥kk Lkçk¤e Ãkzu Au. íÞkhçkkË ¢{þ: Lkçk¤k hkòyku þkMkLk Ãkh ykðu Au. çknkËwhþkn ÍVh AuÕ÷k {w½÷ hkò níkk. su{Lke fçkh

BÞkLk{khLkk htøkwLk{kt ykðu÷e Au. {w½÷ ðkhMkËkhku Ãkktzðe W½hkððk {kxu ðkŠ»kf Mkðkhe fkZíkk

su ‘{wÕfeøkehe’ íkhefu yku¤¾kÞ Au.EzhLkk hkðu íkuLku ‘¾e[ze’feÄwt Au.

{hkXk Þwøk

R.Mk.1664{kt rþðkSyu fhu÷e Mkqhík ÷qtxÚke økwshkík{kt{hkXkykuLkku «ðuþ ÚkÞku rþðkSyu 1670{kt Ãký MkqhíkLku÷qtxÞwt níkw.

íÞkhçkkË ¢{þ: {hkXkyku økwshkík{kt «ðuþíkk økÞk. R.Mk.1757 Úke 1818Lkk Mk{Þ{kt ík uyk u swËk swËk

«Ëuþ{ktÚke [kuÚk yLku MðËuþ{w¾e W½hkðíkk níkk. R.Mk.1731{kt {wMk÷{kLk Mkwçkk ÃkkMkuÚke {hkXk MkhËkh

Ëk{kShkð økkÞfðkzu ðzkuËhk Síke Lku {hkXk Mk¥kkLkku ÃkkÞkuðzkuËhk{kt LkktÏÞku.

y{ËkðkË{kt Ãkuïk Lkku Mkwçkku ¼ÿLkk rfÕ÷k{kt yLku økkÞfðkzLkkuMkwçkku økkÞfðkzLkk nðu÷e{kt hnuíkku níkku.

økkÞfðkz yLku Ãkuïkyku ðå[u Mkíkík Mkt½»ko [k÷íkk níkk. R.Mk.1798{kt Ãk uïkyu þk÷wfh Lkk{Lkk Mk uLkkÃkríkLk u

økkÞfðkzLke nðu÷e Síkðk {kufÕÞku Ãký økkÞfðkzLkk Mkqçkkrþðhk{ økkËe yu íkuLku nhkÔÞku. Ãkrhýk{u ÃkuïkLkku økwshkíkLkk¾tzýe W½hkððkLkku nf økkÞfðkzLku Ãkkð÷u økÞku.

R.Mk. 1802{kt ðzkuËhkLkk hkò {Õnkhhkð økkÞfðkzuytøkúuòuLke MknkÞfkhe ÞkusLkkLkku Mðefkh fÞkuo níkku.

R.Mk.1818{k t {hkXe MkíkkLkk u ytík ykÔÞk u yLk uR.Mk.1820{kt økwshkíkLkk çkÄk «Ëuþku{kt ytøkúuòuyu fkh¼khMkt¼kéÞku.

1857Lkk rðÃ÷ð Mk{Þu ðzkuËhk{kt ¾tzuhkð økkÞfðkzLkw tþkMkLk níkwt.

{ush ðkufh ðzkuËhk{kt ykðLkkh «Úk{ ytøkúus hurMkzuLx níkku. R.Mk.1875 Úke 1939 Lkk Mk{Þøkk¤k Ëhr{ÞkLk

MkÞkShkð økkÞfðkz-III ( Lkk þkMkLk{kt ðzkuËhkLke ÏÞkrík$ø÷uLz MkwÄe Vu÷kÞu÷e níke.

íku{ýu Mkki«Úk{ økwshkíkLkk y{hu÷e SÕ÷k{kt {^ík rþûkýþY fÞwo níkwt.

MkÞkShkð {hkXe¼k»ke nkuðk Aíkk Ãký íku{Lku ðzkuËhk hksÞLkkuðneðx økwshkíke{kt fÞkuo níkku.

«íkkÃk®Mkn økkÞfðkz ðzkuËhkLkk AuÕ÷k hksðe níkkt su{ýuykÍkËe MkwÄe hks fÞwO níkwt.

1731 - çkkShkð «Úk{ yLku rºkÞBçkfhkð ðå[u s¼kuELkwtÞwæÄ ÚkÞwt níkwt.

1802 - ytøkúuòu yLku økkÞfðkz ðå[u fhkh ÚkÞku su “økw÷k{efhkh” Lkk{u yku¤¾kÞ Au.

1822 - VhËwLkS {òoçkkLk îkhk «Úk{ økwshkíke Mkkóknef“{wtçkE Mk{k[kh” þY fhðk{kt ykÔÞwt.

1836 - fåALkk hkð ËuþçkSyu ytøkúuòuLke {ËËÚke økw÷k{LkkðuÃkkh Ãkh «ríkçktÄ yLku ËqÄrÃkíkeLkku heðks çktÄ fhkÔÞku níkku.

1842 - økwshkíkLkk Mkwhík{kt Mkki«Úk{ ytøkúuS þk¤k þYfhðk{kt ykðe.

1844 - {eXkLkku ðuhku ðÄíkk Ëwøkkohk{ {åAkhk{u ({nuíkkS)MkíÞkøkún fÞkuo níkku.

1845 - yk ð»kuo Mkwhík{kt Mkki«Úk{ ykøkçkkux þY fhkR. 1850 - øk wshkík{k t Mkk i«Úk{ nhfw tðh þuXkýe Økhk

y{ËkðkË{kt fLÞkþk¤k þY fhkR. 1853 - økwshkík{kt Äku÷uhk{kt «Úk{ðkh íkkh Mkuðk þY ÚkR.

ÃkhVuõ


1854 - Mkkihk»xÙLke «Úk{ ÃkkuMx ykurVMk Äku÷uhk{kt MÚkÃkkR. 1855 - økwshkík{kt Mkki«Úk{ ðkh Wíkhký yLku ytf÷uïh

ðå[u xÙuLk Mkuðk þY fhkE. 1861 - øk wshkíkLke Mkk i«Úk{ fkÃkz{e÷Lke þYykík

y{ËkðkË{kt hýAkuz÷k÷ Akuxk÷k÷ ÿkhk fhkR. 1870 - hksfkux{kt hksfw{kh fku÷usLke MÚkkÃkLkk ÚkR. MkÞkShkðu Lke{ ¾t¼k¤eÞkÚke yku¾k ðå[u hu÷ðu÷kRLk þY

fhkðe níke. ¾tzuhkð økkÞfðkzu {Õ÷rðÄkLku «kuíMkknLk ykÃÞwt níkwt. {nkhkýe rðfxkurhÞk îkhk MkÞkShkð ºkeòLku “Vh{tËu ¾kMk

Ëku÷ík $Âø÷rþÞk” rçkYË yÃkkÞwt níkwt.

økwshkík{kt ÄkŠ{f yLku Mkk{kSf MkwÄkhýkLkk yktËku÷Lkk u

(1) {kLkðÄ{o Mk¼k íkuLke MÚkkÃkLkk R.Mk.1844 {kt Mkwhík ¾kíku Ëwøkkohk{ {åAkhk{

Ëðu (Ëwøkkohk{ {nuíkkS) îkhk fhðk{kt ykðe níke.(2) çkwÂæÄðÄof Mk¼k íkuLke MÚkkÃkLkk R.Mk.1850{kt Lk{oË yLku íku{Lkk MkkÚke îkhk

fhðk{kt ykðe níke. íkuLkk «Úk{ «{w¾ Lk{oË níkk.(3) økwshkík ðLkkofÞw÷h MkkuMkkÞxe íkuLke MÚkkÃkLkk R.Mk.1848 {kt y{ËkðkË{kt yu÷ufÍktzh

rfL÷kuf VkçkoMk (ytøkúus LÞkÞkÄeþ) îkhk fhðk{kt ykðe níke. økwshkík ðLkkofÞw÷h MkkuMkkÞxeyu økwshkíkLkwt MkkiÚke swLkwt Mkk{krÞf

çkwæÄe«fkþ þY fÞwo níkw suLkk íktºke Ë÷Ãkíkhk{ níkk. R.Mk.1849{kt økwshkík ðLkkofÞw÷h MkkuMkkÞxeyu økwshkíkLke

¼k»kkLkwt «Úk{ ðíko{kLkÃkºk “ðíko{kLk” þY fÞwo níkwt.(4) «kÚkLkk Mk{ks (y{ËkðkË) R.Mk.1871{kt {rnÃkíkhk{ YÃkhk{ Lke÷ftXLke {ËËÚke

y{ËkðkË{k t «kÚk o Lkk Mk{ksLke MÚkkÃkLkk ¼ku¤kLkkÚkMkkhk¼kEyu fhe níke.

¼ku¤kLkkÚk MkkhkçkkEyu íku{Lkk Ãkwºk ykÃkkhkðLkk {]íÞw çkkË©kæÄ ¾[o Lk fhíkk íku ¾[o{ktÚke “ykÃkkhkð ¼ku¤kLkkÚk÷kRçkúuhe” Lke þYykík hkÞÃkwh, y{ËkðkË ¾kíku fhe níke.

(5) rðÄðkrððkn W¥kusf {tz¤e R.Mk.1866{kt y{ËkðkË{kt ¼ku¤k¼kE, {neÃkíkhk{,

çku[hËkMk yLku hýAkuz÷k÷ yu þYykík fhe níke. R.Mk.1871{kt øk wshkík{k t Mkk i«Úk{ðkh {kÄðËkMk

ÁøkLkkËkMku rðÄðk ÄLkfwtðh MkkÚku ÃkwLk:÷øLk fÞko níkk.(6) çkk¤÷øLkku Mkk{u Íwtçkuþ R.Mk.1871{kt økkuÃkk÷nrh Ëuþ{w¾, Lkð÷hk{ ÃktzÞk yLku

ytçkk÷k÷ Mkkhk¼kRyu çkk¤rðnkh rLk»kuÄf {tz¤eLke MÚkkÃkLkkfhe níke.

íku{ýu çkk¤÷øLk rLk»kuÄf Ãkrºkfk þY fhe níke. Lkð÷hk{u çkk¤÷øLk çkºkeþe íkÚkk çkk¤økhçkkð÷e ÃkwMíkfku Ãký

÷ÏÞk níkk.

(7) økwshkík rnLËw MktMkkh MkwÄkhýk Mk{ks R.Mk.1888{kt LÞkÞkÄeþ ®MkÄe ËÞkhk{ økkuXw{÷ îkhk íkuLke

þYykík fhkR níke. ÃkkhMke Mk{ks MkwÄkhf çknuhk{ {÷çkkheyu çkk¤÷øLkku yLku

VhSÞkík ðiÄÔÞ WÃkh rLkçktÄ ÷¾e 4000 Lkf÷ku AÃkkðeLkuðnU[e níke.

R.Mk.1887 {kt {nkËuð økku®ðË hkLkzu îkhk {wtçkE ¾kíkuMkk{kSf MkwÄkhk Ãkrh»kËLke þYykík ÚkE níke.

(8) çkúñku Mk{ks R.Mk.1815{kt hkò hk{{kunLkhkÞu “ykí{eÞ Mk¼k” Lke

þYykík fhe níke. su ÃkkA¤Úke çkúñ Mk¼k{kt Ãkrhýk{e níke. íkuLkk MkÇÞku {kºk yuf s RïhLkk yÂMíkíðLku Mðefkhíkk níkk.

íkuyku {qŠíkÃkqòLkk rðhkuÄe níkk. 1845{kt hkò hk{{kunLkhkÞu ðuËkLík fku÷usLke MÚkkÃkLkk fhe

níke yLku MktðkË fki{wËe Mkk{krÞf Ãký þY fÞwO níkwt. hkò hk{{kunLkhkÞLke çk úñk uMk{ksÚke «¼krðík ÚkE

R.Mk.1829 {kt rðr÷Þ{ çkuÂLxfu Mkrík«ÚkkLkku fkÞËku çkLkkÔÞkuníkku.

hkò hk{{kunLkhkÞLkw t 1833 {kt $ø÷uLzLkk rçkúMxku÷{ktyðMkkLk Úkíkk hðeLÿLkkÚk xkøkkuhLkk rÃkíkk ËuðuLÿLkkÚk xkøkkuhuçkún{Mk¼kLku çkúñkuMk¼kLku çkúñkuMk{ks Lkk{ ykÃÞwt.

íku{ýu “íkíðçkk urÄLke Ãkrºkfk” þY fhe çkúñk uMk{ksLkkrMkæÄktíkkuLkku «[kh fÞkuo.

(9) ykÞo Mk{ks ({wtçkE) R.Mk.1895 {kt ËÞkLktË MkhMðíke îkhk rnLËw Ä{oLkk «[kh

yLku hûký {kxu ykÞo Mk{ksLke MÚkkÃkLkk fhe. íku{ýu Ä{koLíkheík ÚkÞu÷k rnLËwykuLku ÃkkAk rnLËw çkLkkððk ‘þwæÄe

[¤ð¤’ þY fhe. ËÞkLktË MkhMðíke “rLkÞku-LkuþLkk÷eMx” Lkk{Úke yku¤¾kÞ Au. R.Mk.1886{kt ÷k÷k ntMkhksu “ËÞkLktË yuø÷ku ðirËf Mfq÷-

÷knkuh” Lke MÚkkÃkLkk fhe níke. ËÞkLktË MkhMðíkeyu ‘ðuËku íkhV ÃkkAk ð¤ku’ Mkqºk ykÃÞwt níkwt. íku{Lkk rþ»Þ Mðkr{ ©æÄkLktËu nhîkh ÃkkMku fktøkze økwYfw÷Lke

MÚkkÃkLkk fhe níke. ËÞkLktË MkhMðíkeLkku sL{ {kuhçke LkSfLkk xtfkhk økk{{kt

R.Mk.1824 {kt ÚkÞku níkku. íku{Lkwt çkk¤ÃkýLkwt Lkk{ {q¤þtfhníkwt.

(10) MkíÞþkuÄf Mk{ks {nkí{k sÞkuríkçkk Vq÷u yu MkíÞþkuÄf Mk{ksLke MÚkkÃkLkk fhe

níke. R.Mk.1857 {kt íku{ýu †erþûký {kxu Ãkqýu{kt fLÞkþk¤k yLku

Ër÷ík ðøkoLkk çkk¤fku {kxu þk¾k þY fhe níke. yMÃk]þÞíkk rLkðkhý yLku fLÞk fu¤ðýe ûkuºku íku{ýu Vk¤ku

LkkUÄÃkkºk Au.(11) hk{f]»ý r{þLk : R.Mk. 1847{kt hk{f]»ý r{þLkLke þYykík Mðkr{ rððufkLktËu

fhe níke.

ÃkhVuõ


ykRheþ {rn÷k {køkkohux Lkkuçk÷u íkuLku ÷kufr«Þ çkLkkÔÞwt níkwt. Mðkr{ rððufkLktË “«çkwÄ ¼khík” ytøkúuS {kt yLku “WËTçkkuÄLk”

çktøkk¤e{kt Mkk{rÞfku [÷kðíkk níkk.yk WÃkhktík, Ãkh{ntMk Mk¼k - 1850, ËkËkuçkk,{wtçkE. MðËuþe rníkuåAw {tz¤e - Lk{oË,Mk whík (¿kkLk Mkkøkh -

MkkÃíkkrnf) rðÄk «fkþLk Mk¼k - Ëwøkkohk{ {åAkhks, hksfkux. ¿kkLk «[khf Mk¼k - ËkËk¼kE LkðhkusS. Ä{oMk¼k - 1830, hkÄkfktík Ëuð. ðuË Mk{ks (ËrûkýLkwt çkúñku Mk{ks)- ©e Äh÷w LkkÞzw «kÚkoLkk Mk{ks(¼khík) - 1867, yu{.S.hkLkzu. ({qŠíkÃkqò

rðhkuÄ yLku ðuËLku VøkkÔÞk.)

1857 - rðÃ÷ð

* rðÃ÷ðLkk fkhýku zu÷nkWMkeLke ¾k÷MkkLkerík ðu÷uM÷eLke MknkÞfkhe ÞkusLkk - çknkËwhþkn ÍVhLku yLÞkÞ - Mkhfkhe Lkkufhe{kt fk¤køkkuhkLkku ¼uË¼kð - r¾úMíke Ä{oLkku çk¤sçkheÚke Vu÷kðku - ykŠÚkf þku»ký - [hçkeÞwõík fkhíkwMkku ( íkkífkr÷f fkhý) - 1857Lkk rðÃ÷ðLke ÞkusLkk ÷tzLk{kt LkkLkk Mkknuçk íkÚkk hýkuS

çkkÃkwyu ½ze níke. suLke íkkhe¾ 31 {u 1857 Lk¬e fhkEníke.

Ãkhtíkw, 10 {u 1857 Lkk hkus {uhX{kt MkirLkfkuyu [hçkeðk¤kfkhíkwMkkuLkku RLkfkh fhíkk rðÃ÷ð ðnu÷ku þY ÚkR økÞku níkku.

{tøk÷ Ãkktzuyu çkihfÃkwh{kt [hçkeðk¤k fkhíkwMkku Lk ðkÃkhíkk 8yur«÷ 1857 Lkk hkus íku{Lku VktMke yÃkkE yLku {tøk÷ Ãkktzu«Úk{ þrnË ÚkÞkt.

økwshkík{kt y{ËkðkËLke 7{e huS{uLxLke xwfze{kt çk¤ðkLkeþYykík ÚkE.

çk¤ðk¾kuhkuyu fLko÷ Ã÷kLx yLku R-ykøk{LkLke níÞk fhe. {økLk÷k÷ ðkýeÞk yLku çkkÃkw økkÞfðkzu {nª LkËeLkk fkuíkhku{kt

MkiLÞ íkiÞkh fhe ðzkuËhk{kt hkòLkwt þkMkLk nxkððk ÞkusLkkfhe. Ãkhtíkw økkÞfðkz MkkiLÞLku AqÃke heíku {krníke {¤íkk íku{LkeÃkh nw{÷ku fhíkk {økLk÷k÷ yLku rLknk÷[tËLku íkkuÃkLku Lkk¤[uËeÄk íkÚkk çkkÃkw økkÞfðkz yLku ¼kUMk÷u Lku fuË fÞko.

yku¾k {tz¤Lkk ðk½uhkuyu {uÄk {kýufLke ykøkuðkLke nuX¤ çk¤ðkufÞkuo níkku.

ykýtËLkk ykMkkus økk{Lkk {w¾e økhçkzËkMk Lku fk¤kÃkkýeLkeMkò ÚkE yLku yktËk{kLkLke su÷{kt íku {kÞko økÞk.

* íkkíÞk xkuÃku R.Mk.1858{kt Akuxk WËuÃkwh rðsÞÚke økwshkík{kt «ðuuþ fÞkuo

yLku økkuÄhkLke íkeòuhe ÷qtxe çkktMkðkzkLkk støk÷ku{kt Vhkh ÚkEøkÞk yLku Vhe ðkh LkðMkkhe ykÔÞk yLku xnu÷ËkMk Lkk{uíkh®MknLke xufhe Ãkh Ãkqòhe nrhËkMku hnuðkLke ÃkhðkLkøkeykÃke.

LkkLkk Mkknuçkk ËÞkLktË MkhMðíke Lkk{ Äkhý fhe økku{íkuïh{nkËuð {trËh rþnkuh{kt hÌkk sÞkt íku{Lkwt {]íÞwt ÚkÞwt níkwt.

{w½÷ hkò çknkËwhþknLkk MkuLkkÃkrík {ki÷ðe r÷Þkzíky÷eyuçk¤ðk{kt Lk òuzkðkLke çkktnuÄhe ÷uðkLke Lkk Ãkkzíkk yktËk{kLk{kuf÷e ËeÄk. sÞkt íku{Lkwt yðMkkLk ÚkÞwt.

* rðÃ÷ð rLk»V¤ ÚkðkLkk fkhýku fkuE {kuxk hksðeyu ykøkuðkLke ÷eÄe Lkne. økkÞfðkz, ò{Lkøkh Lkk ò{Mkknuçk, sqLkkøkZLkk Lkðkçk,

¼kðLkøkh, {kuhçke, ÄktøkÄúk, Ãkk÷LkÃkwh, hksÃkeÃk¤k, fåA,ðøkuhu hkòyu rðÃ÷ð{kt ¼køk ÷eÄku Lknª.

¾tzuhkð økkÞfðkzu ytøkúuòuLku MkkÚk ykÃÞku. 1857 Lkk rðÃ÷ðLkk Ãkrhýk{ MðYÃk R.Mk.1858{kt

hkýeLkku ZtZuhku ÃkexkÞku yLku íku yLkwMkkh ¼khík{ktÚke ftÃkLkeLkwtþkMkLk ÃkwY ÚkÞwt yLku ¼khík rçkúxeþ íkksLkk þkMkLk nuX¤ ykÔÞwt.

¼khíkeÞ hk»xÙeÞ fkUøkúuMk INC

¼khíkeÞ hk»xÙeÞ fkUøkúuMkLke MÚkkÃkLkk yu÷Lk ykurfxrðÞLk VÞw{îkhk fhkE níke.

«Úk{ yrÄðuþLk - {wtçkE 1885 yk yrÄðuþLkLkk yæÞûk íkhefu ÔÞku{uþ[tÿ çkuLkSo níkk. yLku

yk yrÄðuþLk { w tçkRLke økk uf w¤ËkMk ík usÃkk÷ Mk tMf] ík{nkrðÄk÷Þ {kt ¼hkÞwt níkwt.

yk yrÄðuþLk{kt fw÷ 72 MkÇÞkuyu ¼køk ÷eÄku níkku su{kt39 ðfe÷ níkk.

økwshkík{ktÚke íkuLkk 13 MkÇÞku níkk. su{kt y{ËkðkËLkk A,MkwhíkLkk A yLku ðeh{økk{Lkk yuf «ríkrLkrÄ níkk.

INC Lke h[Lkk Mkwhûkk ðkÕð MðYÃku ÚkE níke. yk Mk{Þu ¼khíkLkk økðLkoh ÷kuzo zVheLk níkk. çkesw yrÄðuþLk - f÷f¥kk, 1886

yæÞûk - ËkËk¼kE LkðhkusS ºkesw yrÄðuþLk - {ÿkMk, 1887

yæÞûk - çknwYËeLk íkiÞçkS («Úk{ {wM÷e{) [kuÚkwt yrÄðuþLk - y÷knçkkË,1888

yæÞûk - sÞkuso Þw÷u, («Úk{ ytøkúus) Aêw yrÄðuþLk - f÷f¥kk, 1890

yæÞûk - Mkh rVhkusþkn {nuíkk. Mkkík{wt yrÄðuþLk - LkkøkÃkwh , 1891

yæÞûk - Ãke.ykLktË [k÷wo. yZkh{wt yrÄðuþLk - y{ËkðkË, 1902

yæÞûk - MkwhuLÿLkkÚk çkuLkhS.Mðkøkík yæÞûk - ytçkk÷k÷ Mkkfh÷k÷ ËuMkkE

yk yrÄðuþLk{kt fLkiÞk÷k÷ {kýuf÷k÷ {wLkþeyu MðÞtMkuðfíkhefu fk{ fÞwo níkwt.

ÃkhVuõ


ºkuðeMk{wt yrÄðuþLk - Mkwhík, 1907yæÞûk - hkMkrçknkhe ½ku»k.

yk yrÄðuþLk{kt fkUøkúuMkLkk {ðk¤ðkËe yLku snk÷ðkËe yu{çku ¼køk Ãkze økÞk níkk.

snk÷ðkËe Lkuíkk{kt ÷kuf{kLÞ rík÷f, rVhkusþkn {nuíkk yLkuyh®ðË ½ku»k {wÏÞ níkk.

sÞkhu {ðk¤ðkËe Lkuíkkyku{kt økkuÃkk÷f]»ý økku¾÷u {wÏÞ níkk. íkuºkeMk{wt yrÄðuþLk - f÷f¥kk, 1917

yæÞûk - ©e{íke yuLke çkuMkLx («Úk{ {rn÷k) MkkzºkeMkLkwt yrÄðuþLk - y{ËkðkË, 1921

yæÞûk - Mke.ykh.ËkMk. su÷{kt nkuðkÚke íku{Lkk MÚkkLku nfe{ ys{÷¾ktLku yæÞûk

çkLkkðkÞk. [k¤eMk{wt yrÄðuþLk - çku÷økktð, 1924

yæÞûk - {nkí{k økktÄe. yufíkk¤eMk{wt yrÄðuþLk - fkLkÃkwh, 1925

yæÞûk - ©e{íke MkhkuSLke LkkÞzwt. ÃkeMkíkk¤eMk{wt yrÄðuþLk - ÷knkuh, 1929

yæÞûk - sðknh÷k÷ LknuY. Auíkk¤eMk{wt yrÄðuþLk - fhk[e, 1931

yæÞûk - MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷. çkkðLk{wt yrÄðuþLk - nrhÃkwhk (Mkwhík), 1938

yæÞûk - Mkw¼k»k[tÿ çkkuÍ.

çktøkk¤kLkwt rð¼ksLk yLku {wM÷e{ ÷eøk

R.Mk. 1905 {kt çktøkk¤kLkwt rð¼ksLk fhe Ãkqðo çktøkk¤ yLkuÃkrù{ çktøkk¤ yu{ çku ¼køk Ãkkze Ëuðk{kt ykÔÞk.

÷kuzo fÍoLk Økhk çktøkk¤Lkk ¼køk÷k Ãkkzðk{kt ykÔÞk níkk. R.Mk.1906 {kt {wM÷e{ ÷eøkLke MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðe

níke. R.Mk.1911 {kt çktøkk¤kLkk ¼køk÷kLku hË fhðk{kt ykÔÞk

níkk.

¼khíkLkk Mðíktºkíkk Mktøkúk{Lkk {wÏÞ ¢ktríkfkheyku

* ËkËk¼kR LkðhkusS íku{Lkku 4 MkÃxuBçkh 1825Lkk hkus ÚkÞku níkku. íkuyku {q¤ LkðMkkheLkk níkk. 1852 - çkkuBçku yuMkkurMkyuþLk MktMÚkkLke MÚkkÃkLkk fhe. 1865 - ÷tzLk RÂLzÞLk MkkuMkkÞxeLke MÚkkÃkLkk fhe. 1866 - RMx RÂLzÞLk yuMkkurMkyuþLkLke MÚkkÃkLkk fhe. 1870 - íku{Lku ðzkuËhkLkk ËeðkLk çkLkkððk{kt ykÔÞk. 1891 -House of Commons Lkk «Úk{ ®nË MkÇÞ íkhefu

[qtxkÞk. 1901 - økheçkeLkwt Ãk]Úk¬hý fhíkku ®LkçkÄ poverty and

unbritish rule in India (Drain of wealth theary)íkiÞkh fÞkuo.

1915 - yuLke çkuMxLk îkhk fhkÞu÷e ÞkusLkk “nku{Y÷ ÷eøk-¼khík” Lkk «{w¾Lkw t MÚkkLk MðefkÞwO Ãký R.Mk.1917{ktíku{Lkwt yðMkkLk Úkíkk fkÞo yÄwÁt hÌkwt.

økkuÃkk÷f]»ý økku¾÷uyu íku{Lku ‘¼khíkLkk ø÷uzMxLk’ fÌkk Au. økktÄeS yu íku{Lku ®nËLkk ËkËk fÌkk Au. ËkËk¼kE LkðhkusS hnLkw¼kE {kÍËkÞLk Mk¼k Økhk hkMík

økkuVíkh (MkíÞ çkku÷Lkkh) Mkkókrnf [÷kðíkk níkk.

~Þk{S f]»ýð{ko

íkuyku fåALkk {ktzðeLkk ðíkLke níkk. R.Mk.1905 {kt íku{ýu $ø÷uLz{kt nku{Y÷ ÷eøkLke MÚkkÃkLkk

fhe níke. íku{ýu ÷tzLk{kt RÂLzÞk nkWMkLke MÚkkÃkLkk fhe níke. íkuyku ÃkurhMk{kt RÂLzÞLk MkkurMkÞku÷kuSMx Lkk{Lkwt MkkÃíkkrnf

[÷kðíkk níkk. 2003 {kt ÂMðxTÍh÷uLzÚke íku{Lkk ykMÚke ¼khík{kt ÷kððk{kt

ykÔÞk níkk.

MkhËkh®Mkn hkýk

íkuyku Mkw.Lkøkh SÕ÷kLkk ÷e{zeLkk ftÚkkheÞk økk{Lkk ðíkLkeníkk.

íkuyku rðËuþ{kt hneLku ¼khíkLke ykÍkËeLke [¤ð¤ [÷kðíkkníkk. íkuyku sÞkhu ¼khík ykðu Au íÞkhu {nkí{k økktÄeyu{kiLkðúík íkkuze íku{Lke MkkÚku ðkík fhe níke.

íku{ýu ÃkkuíkkLke ík{k{ MktÃkr¥k ¼khík{kt rþ»Þð]r¥k {kxu ykÃkeníke.

ykÍkË ¼khíkLke «Úk{ MktMkËLkk 50 Úke ðÄw MkÇÞku íku{Lkerþ»Þð]r¥kÚke ¼ýu÷k níkk.

yhrðË ½ku»k

økwshkík{kt Mkþ† ¢ktríkLkk «ýuíkk yh®ðË ½ku»k níkk. íku{ýu ¼ðkLke {trËh Lkk{Lkwt ÃkwMíkf ÷ÏÞwt níkwt. çkkheLÿ ½ku»k ÞwøkkLíkh Ãkrºkfk [÷kðíkk níkk. Lkh®Mknhkð Ãkxu÷ íku{Lkk ÃkwMíkf “Ëuþe ðLkMÃkríkLke Ëðkyku”{kt

çkkuBçk çkLkkððkLke heíkku ðýoðíkk níkk. y{ËkðkË{kt ÷kuzo r{Lxku Ãkh {kunLk÷k÷ ÃktzÞk yu çkkuBçk VUõÞk

níkk Ãkhtíkw íku çk[e økÞk níkk. {uz{ ¼e¾kRS fk{k SLkeðk{kt ‘ðtËu{kíkh{T’ Ãkrºkfk

[÷kðíkk níkk. {uz{ ¼e¾kS fk{k yu R.Mk. 1907{kts{oLkeLkk Mxwxøkkzo{kt Mkki«Úk{ ðkh ¼khíkLkku Ítzku ÷nuhkÔÞkuníkku su{kt ÷e÷k Ãkèk Ãkh 8 f{¤ku, fuMkhe Ãkèk Ãkh ðtËu {kíkh{yLku ÷k÷ Ãkèk Ãkh MkqÞo yLku [tÿLkwt rLkþkLk níkwt.

ÃkhVuõ


ðeh MkkðhfhLke “yr¼Lkð ¼khík”Lke økwshkíkLkk ðzkuËhkLkeþk¾k{kt çkuLfh íkhefu MkhËkh®Mkn hkýkyu fk{ fÞwo níkwt.

R.Mk. 1916{kt çkk÷øktøkkÄh rík÷fu çku÷økktð, ÃkqLkk ¾kíkunku{Y÷ ÷eøkLke MÚkkÃkLkk fhe níke.

çkk÷øktøkkÄh rík÷fu ytøkúuS{kt {hkXk yLku {hkXe{kt fuMkheÃkºkefkyku þY fhe níke.

R.Mk.1916{kt yuLke çkuMkLxu {ÿkMk{kt nku{Y÷ ÷eøkLkeMÚkkÃkLkk fhe níke.

R.Mk.1918{kt rík÷f yLku yuLke çkuMkLx ðå[u {kuLxuøÞw MkwÄkhkçkkçkíku {ík¼uË ÚkÞk níkk.

{nkí{kt økktÄe

íku{Lkku sL{ 2 ykuõxkuBçkh 1869Lkk hkus ÃkkuhçktËh{kt ÚkÞkuníkku.

íku{Lkk hksfeÞ økwY økkuÃkk÷f]»ý økku¾÷u yLku ykæÞkÂí{føkwY ©e{ËT hks[tÿ níkk.

Ãkrºkfkyku yLku ðíko{kLk Ãkºkku RÂLzÞLk ykuÃ k eLkeÞLk, çk w÷uxeLk, nrhsLk(1933)

LkðSðLk, Þtøk RÂLzÞk. Ërûký ykr£fkLke MktMÚkkyku

RÂLzÞLk Lkxk÷ ykuøkuoLkkRÍuþLk - 1893 RÂLzÞLk yuBçÞw÷LMk fkuÃko - 1899 xÙkLMkðk÷ rçkúxeþ RÂLzÞk yuMkkurMkyuþLk - 1903 ÃkurMkð hurMkMxuLMk yuMkkurMkyuþLk - 1907 xkuÕMkxkuÞ Vk{o ( VurLkfMk yk©{) - 1904.

¼khíkLke MktMÚkkykufku[hçk yk©{ (MkíÞkøkún yk©{) -1905(økktÄeSyu Sðý÷k÷ çkurhMxhLkk çktøk÷k{kt fku[hçk yk©{Lke MÚkkÃkLkk fhe níke.)Mkkçkh{íke yk©{ - 1917xe¤f Mðhks Vtz - 1920økwshkík rðÄkÃkeX - 1920 (økwshkík rðÄkÃkeXLkk «Úk{ fw÷Ãkrík økktÄeS níkk)Mkuðkøkúk{ yk©{ - 1936økkiMkuðk Mkt½ - 1941

økktÄeS þu¾ yçËwÕ÷kLke ÃkuZeLkku fuMk ÷zðk yk£efk økÞkníkk.

økktÄeS R.Mk.1893 {kt yk£efk sLkkhk «Úk{ ¼khíkeÞçkurhMxh níkk.

ykr£fkLkk zhçkLk Úke r«xkurhÞk síke xÙuLk{kt Ãkexh{kurhíMkçkøkoMxuþLk Ãkh íku{Lkku {k÷Mkk{kLk økkuhk-fk¤kLkk ¼uË¼kðÚke Lke[uVUfe ËuðkÞku níkku.

íku{ýu hÂMfLk Lkk “Un to tha last” íkku “Mkðku oËÞ”økwshkíke{kt yLkwðkËLk fÞkuo níkku.

íku{ýu ðeh{økk{{kt sfkíkLkkfkLke fLkzøkík rðYæÄ MkíÞkøkúnfÞkuo níkku.

R.Mk.1909 {kt ÷tzLkÚke yk£efk ykðíke Mk{Þu íku{ýu “®nËMðhks” ÃkwMíkf ÷ÏÞwt níkwt.

íkuyku ykr£fkLkk snkurLkMkçkøko{kt «Úk{ðkh su÷{kt økÞk níkk. R.Mk.1919{kt íku{Lke ¼khík{kt «Úk{ðkh ÄhÃkfz fhðk{kt

ykðe níke. Ãkhtíkw íÞkhu íku{Lku su÷ ÚkE Lk níke. R.Mk.1922{kt yMknfkhLke ÷zíkÚke ík u{Lk u «Úk{ ðkh

¼khíkLke Þhðzk su÷{kt h¾kÞk níkk. íku{ýu 1920 Úke þY fhkÞu÷k yMkhfkh yktËku÷Lk Mk{Þu

ytøkúuòuyu ykÃku÷ku “fuMkh-yu-®nË” r¾íkkçk Ãkhík ykÃÞk níkku. Mkkçkh{íke rfLkkhu nrhsLk yk©{ (Mkkçkh{íke yk©{) {kt

íku{Lkwt rLkðkMk MÚkkLk “ÓËÞ fwts” ykðu÷ Au. R.Mk.1911 {kt økktÄeS «Úk{ðkh ykr£fk{kt økkuÃkk÷ f]»ý

økku¾÷uLku {éÞk níkk. økktÄeS 9 òLÞwykhe 1915 Lkk hkus ykr£fkÚke ¼khík

ykðu Au. suLke ÞkË{kt 9 òLÞwykheLku «ðkMke ¼khíkeÞ rËðMkíkhefu Wsððk{kt ykðu Au.

íkuyku ¼khík ykÔÞk íÞkhu økkuÃkk÷f]»ý økku¾÷uyu íku{Lku ¼khík¼ú{ýLke Mk÷kn ykÃke níke.

R.Mk. 1917 {kt íku{ýu ¼khíkLkku «Úk{ MkíÞkøkún rçknkhLkk[tÃkkhý{kt fÞkuo níkku su øk¤eLkk ðkðuíkhLkk {wÆk Ãkh ¾uzqíkkuMkkÚku {¤eLku fhkÞku níkku.

R.Mk.1948{kt rçkh÷k¼ðLk ¾kíku LkkÚkwhk{ økkuzMkuyu íku{Lkuøkku¤e{khe níÞk fhe níke.

y{ËkðkË {e÷{sqh yktËku÷Lk - 1918

y{ËkðkËLke {e÷kuLkk {kr÷fkuyu {sqhkuLku “Ã÷uøk çkkuLkMk”ykÃkðkLkwt çktÄ fÞwo níkwt.

økktÄeSyu 35( Lkku ÃkøkkhðÄkhkLke {ktøkýe fhe níke. yk MkíÞkøkún{kt ytçkk÷k÷ Mkkhk¼kRLke çknuLk yLkMkqÞkçknuLk

Ãký òuzkÞk níkk. yLku ykLktËþtfh Äúwð ÷ðkËe (xÙeçÞwLk÷)Lkk «{w¾ níkk.

¾uzk MkíÞkøkún - 1918

yríkð]üeLku fkhýu ¾uzkLkk ¾uzqíkkuLkku Ãkkf rLk»V¤ økÞku nkuðkAíkk {nuMkw÷{kV Lk fhíkk rðê÷¼kE Ãkxu÷ yLku su.fu.Ãkkhu¾uÃkkf rLk»V¤Lkku rhÃkkuxo hsq fÞkuo níkku. Ãkhtíkw {nuMkw÷ {kV LkÚkíkk {kunLk÷k÷ ÃktzÞkyu yktËku÷Lk þY fÞwo níkwt.

økktÄeS yk MkíÞøkún{kt òuzkÞk yLku íÞkhu {kunLk÷k÷ zwtøk¤e[kuheLku ÷kðíkk nkuðkÚke íku{Lku “zwtøk¤e [kuh” Lkwt rçkYË ykÃÞwníkwt.

yk MkíÞkøkún çkkË ðÕ÷¼¼kR Ãkxu÷ Ãký ðfe÷kík Akuze«òMkuðk{kt òuzkÞk níkk.

ÃkhVuõ


hku÷ux yuõx - 1919

yk fkÞËku fk¤k fkÞËk íkhefu Ãký yku¤¾kÞ Au. økktÄeSyu yk fkÞËkLku yÃke÷, ðfe÷ fu Ë÷e÷ ðøkhLkku fkÞËku

feÄku níkku. økktÄeSyu {wtçkR{kt MkíÞkøkún Mk¼kÚke yk fkÞËkLkku rðhkuÄ

þY fÞku o níkku. íkÚkk ÷kufkuyu y{ËkðkË{kt f÷ufxh f[uheMk¤økkðe çku yrÄfkheLke níÞk fhe huÕðuLkk Ãkkxk W¾kzÞkníkk. yLk u yk Ëhr{ÞkLk y{ËkðkË{kt “{kþo÷ ÷ku”÷økkðkÞku níkku.

13 yur«÷ 1919 Lkk hkus ÃktòçkLkk y{]íkMkh{kt MkiVwÆeLkrf[÷wLke ÄhÃkfzÚke s÷eÞkðk÷k çkkøk ¾kíku yufºk Mk¼k ÃkhsLkh÷ zkÞhu økku¤eçkkh fhe níÞkfktz MksoÞku níkku.

17 ykuõxkuBçkh 1919 Lku r¾÷kVík rËðMk íkhefu WsðkÞkuníkku yLku 24 LkðuBçkh 1919 Lke yr¾÷ ¼khíkeÞ r¾÷kVíkfr{xe{kt økktÄeS {wÏÞ {nu{kLk níkk.

r¾÷kVík yktËku÷LkÚke rnLËw {wM÷e{ yufíkk MÚkÃkkR níke.

yMknfkh yktËku÷Lk - 1920

yk yktËku÷LkLke þYykík økktÄeSyu 1920 {kt INC LkkLkkøkÃkwh yrÄðuþLkÚke fhe níke.

R.Mk. 1921 Lkk rðsÞðkzk yrÄðuþLk Úke økktÄeSyu ykuAkð†ku ÃknuhðkLkku rLkýoÞ ÷eÄku níkku.

Ëhçkkh økkuÃkk¤ËkMku ZMkkLke økkËe Akuze yk [¤ð¤{kt ¼køk÷eÄku níkku.

økktÄeSLkwt «Úk{ hk»xÙeÞ yktËku÷Lk níkwt. R.Mk.1922 {kt W¥kh«ËuþLkk [kihe[kuhk ¾kíkuLkk çkLkkðÚke

hku»ku ¼hkÞu÷k økktÄeSyu 12 Vuçkúwykhe 1922 {kt çkkhzku÷e¾kíku ¼hkÞu÷e Mk¼k{kt yktËku÷Lk Ãkhík ÷eÄw níkwt.

ytøkúus LÞkÞkÄeþ çkúw{feÕzu íku{Lku 6 ð»koLke su÷Lke Mkò fheÃkhðzk su÷{kt ÃkqÞko níkk.

MkhÄkh MkíÞkøkún - 1921

{wtçkRLkk økðLkoh hksfkux ykÔÞk íÞkhu MkhÄkh ¾kíku çkíkfkuLku{khðkLkku fkÞo¢{ ÞkuòÞku níkku suLkk rðhkuÄ{kt {LkMkw¾¼kR{nuíkkLke ykøkuðkLke{kt yk MkíÞkøkún ÚkÞku níkku.

Mðhks Ãkkxeo - 1922

R.Mk. 1922 {kt {kuíke÷k÷ LknuY yLku Mke.ykh.ËkMku MðhksÃkkxeo Lke MÚkkÃkLkk fhe níke.

R.Mk.1923 {kt rËÕ÷eLkk fkUøk ú uMkLkk yrÄðuþLk{kt íkuLkw tfkUøkúuMk{kt òuzký ÚkÞwt níkwt.

1925 {kt rðê÷¼kR Ãkxu÷ MkuLxÙ÷ ÷uSM÷uxeÃk yuMkuBç÷eLkk

«Úk{ ¼khíkeÞ yæÞûk çkLÞk níkk.* LkkøkÃkwh Ítzk MkíÞkøkún yk MkíÞkøkúnLke ykøkuðkLke MkhËkh Ãkxu÷u ÷eÄe níke. yk MkíÞkøkúnÚke Ítzku VhfkððkLkk {LkkR nwf{Lku ÃkkAku ¾U[e

÷uðkÞku níkku.

çkkuhMkË MkíÞkøkún - 1923

çkkuhMkË{kt çknkhðxeÞkykuLkk ºkkMk Mkk{uLkk “zurzÞkrðhk”Lkk rðhkuÄ{kt yk MkíÞkøkún ÚkÞku níkku suLke ykøkuðkLke MkhËkhÃkxu÷u ÷eÄe níke.

ZMkkLkk hksðe Ëhçkkh økkuÃkk¤ËkMk yLku hrðþtfh {nkhksLkkuVk¤ku Ãký yk MkíÞkøkún{kt níkku.

hrðþtfh {nkhksu çknkhðxeÞkykuLku MkwÄkÞko níkk suLkku WÕ÷u¾Íðuh[tË {u½kýeyu {kýMkkRLkk Ëeðk {kt fÞkuo Au.

çkkhzku÷e MkíÞkøkún - 1928

çkkhzku÷e{kt 22 % Lkk {nuMkw÷ ðÄkhk Mkk{u MkhËkh Ãkxu÷LkeykøkuðkLke {kt yk MkíÞkøkún ÚkÞku níkku yLku yk MkíÞkøkúnÚkes ðÕ÷¼¼kR Ãkxu÷Lku {rn÷kyku Økhk MkhËkhLkwt rçkYË yÃkkÞwtníkwt.

swøkíkhk{ Ëðu yu MkíÞkøkúnÃkrºkfkLke 5000 fkuÃke çkLkkðeLkuðnU[e níke.

{nuMkw÷ ðÄkhk Mkk{u rðhkuÄ{kt 16 ÄkhkMkÇÞkuyu hkSLkk{ktykÃÞk níkk.

yk MkíÞkøkúnLke Mkh¤íkkÚke ¾uzk SÕ÷kLkk {kíkh íkk÷wfkLkes{eLk {nuMkw÷{kt 25 % Lkku ½xkzku ÚkÞku níkku.

¾k¾hu[e MkíÞkøkún - 1929

{k¤eÞkLkk hkòyu hksfkuxLkk ¾k¾hu[e økk{ Ãkh Lkk¾u÷kfhLkk rðhkuÄ{kt yk MkíÞkøkún ÚkÞku níkku suLke ykøkuðkLke{økLk÷k÷ «u{[tËu ÷eÄe níke.

Äúku¤ MkíÞkøkún - 1931

sÞkhu hk»xÙæðs VhfkðeLku ÷kufkuLku MkíÞkøkúnLke {krníke yÃkkíkeníke íÞkhu Ãkku÷eMku sÃík fhu÷k hk»xÙæðsLkk rðhkuÄ{kt ykMkíÞkøkún ÚkÞku níkku suLke ykøkuðkLke ÃkwY»kku¥k{ËkMk WÆuþeyu÷eÄe níke.

hkò yu Vkxu÷ku hk»xÙæðs ÷kufkuLku Ãkhík fÞkuo níkku.

Ëktze fq[ - 1930

12 {k[o 1930Lkk hkus y{ËkðkËLkk Mkkçkh{íke yk©{Úkefrð r«ík{Lkk økeík økkRLku ËktzeÞkºkkLke þYykík fhkR níke.

ÃkhVuõ


fÕÞkýS {nuíkkLke Mk÷knÚke ËktzeÞkºkk Mkkçkh{íke Úke ËktzeMkwÄeLke fhkR níke.

yk Mk{Þu ¼khíkLkk økðLkoh ÷kuzo RhðeLk níkk. økktÄeSyu ÷kuzo RhðeLkLku Ãkºk ÷¾e yLku sýkÔÞw níkw fu nðu

RLíkuòhLke ½zeyku Ãkwhe ÚkE økE “{U hkux÷e {ktøke níke Lku{Lku ÃkÚÚkhku {éÞk”

ËktzeÞkºkkLke þYykík frð r«ík{Lkk økeík “nheLku {khøkþqhkLkku.....” Úke ÚkR níke.

ËktzeÞkºkkLke þYykík Mk{Þu økktÄeSyu fÌkw níkw fu “nwt fkøkzkfwíkhkLkk {kuíku {heþ Ãký Mðhks ÷eÄk rðLkk yk©{{kt ÃkkAkuLkne VÁt.”

ËktzeÞkºkkLke þYykík økktÄeS MkkÚku íku{Lkk 78 MkkÚkeykuyufhe níke.

Ëk tzeÞkºkkLke þYykík Ãk qð u o 7 {k[o 1930 Lkk hk us{neMkkøkhLkk ftfkÃkwh økk{Lke Mk¼k ÃkAe ykýtËLkk hkMkøkk{uÚke MkhËkh Ãkxu÷Lke ÄhÃkfz fhkR níke.

5 {e yur«÷ 1930Lkk hk us Ëktze Þkºkk íkuLkk {wfk{LkðMkkheLkk Ëk tze ¾kíku ÃknkU[e sÞkt {wM÷e{ Þs{kLkrþhkswÆeLk ðkMke þuXu íkuLkwt Mðkøkík fÞwo níkwt.

R.Mk.1961{kt rþhkswÆeLkLkk {fkLku Ëktze M{khf {kt VuhðeËuðkÞwt suLkw WËT½kxLk sðknh ÷k÷ LknuYyu fÞwo níkwt.

rðê÷¼kE ÷Õ÷w¼kE Ãkxu÷ yu Ëktze Þkºkk{kt þneË ÚkÞk níkksuLku ËktzeÞkºkkLkwt þwæÄ çkr÷ËkLk fnuðkÞ Au.

6 yur«÷ 1930Lkk hkus økktÄeSyu [Ãkxe {ªXw WÃkkze {eXkLkkfkÞËkLkku ¼tøk fÞkuo yLku fÌkw fu yksÚke ‘nwt rçkúxeþ Mkk{úksÞLkeR{khík{kt ÃkkÞk{kt ÷qýku ÷økkzwt Awt’

Mkkçkh{íkeÚke Ëktze nkRðu (NH 64) Lku ðÕzo nuhexus {køkoLkku Ëhsòu yÃkkÞku Au.

Mkw¼k»k[tÿ çkkuÍ ËktzeLke Mkh¾k{ýe LkuÃkku÷eÞLkLke ÃkurhMk{k[oyLku {wMkku÷eLkLke hku{{k[o MkkÚku fhe níke. yLku {nkËuð¼kRËuMkkRyu çkwæÄLkk {nkr¼rLk»¢{ý MkkÚku Mkh¾kðe Au.

Mk{økú ËktzeÞk{kLkwt r[ºk÷u¾Lk fhe ykÕçk{ çkLkkððkLkwt fk{fLkw ËuMkkRyu fÞwo níkwt.

MkhkuSLke LkkÞzwt yu økktÄeSLku {wÂõíkËkíkk fÌkkt Au. (MkhkuSLkeLkkÞzwt yu ¼khíkLkk çkw÷çkw÷ íkhefu yku¤¾kÞ Au.)

ÄhkMkýk MkíÞkøkún

ÄhkMkýk MkíÞkøkúnLke ykøkuðkLke yççkkMk íkiÞçkSyu ÷eÄeníke Ãkhtíkw íku{Lke ÄhÃkfz Úkíkk MkhkuSLke LkkÞzwyu ykøkuðkLke÷eÄe níke.

ËktzeÞkºkk çkkË sðknh÷k÷ LknuY yLku økktÄeSLke ÄhÃkfz(5, {u) fhkR íkuLkk rðhkuÄ{kt yk MkíÞkøkún fhkÞku níkku.

yk MkíÞkøkún{kt ¼kR÷k÷¼kR yLku çkkçkw nw÷u þneË ÚkÞkníkk.

yk MkíÞkøkún Lkshu òuLkkhk rðËuþe Ãkºkfkh ðuçk r{÷xu LkkUæÞwtníkw fu ytøkúuus Ãkku÷eMkLkwt MkkiÚke y{kLkðeÞ ðíkoLk níkwt.

ykðk MkíÞkøk únLke «uhýkÚke Mke.hksøkk uÃ kk÷[kheyuík{e÷Lkkzw{kt Ãký ykðku s MkíÞkøkún fÞkuo níkku.

økktÄe - RhðeLk fhkh (1932)

yk fhkh {wsçk MkrðLkÞ fkLkwLk ¼tøk yktËku÷Lk ÃkkAw ¾U[kÞwtníkwt.

ykLkk Ãkrhýk{ MðYÃku økktÄeSLke Ëuþ¼h{kt xefk ÚkE níkefkhý fu Mðíktºkíkk [¤ð¤Lkk y®nMkf ¢ktríkfkheykuLku sAkuzðkLke {ktøkýe fhe níke. íkuÚke $Lf÷kçk ®ÍËkçkkËLkku Lkkhku÷økkðíkk ¼økík®Mkn, Mkw¾Ëuð yLku hksøkwYLku VktMke ÚkE níke.

* ÃkwLkk fhkh - 1932 yk fhkh økktÄeS yLku yktçkuzfh ðå[u ÚkÞk níkk. yktçkuzfhu

Ër÷íkku {kxu y÷øk {íkËkh {tz¤Lke {ktøkýe fhe níke suLkkuøkktÄeSyu rðhkuÄ fÞkuo yLku ytíku íku{Lke ðå[u fhkh ÚkÞk níkk.

yk WÃkhktík rðh{økk{ MkíÞkøkúnLke ykøkuðkLke {ýe÷k÷fkuXkhe, Äku÷uhk MkíÞkøkúnLke ykøkuðkLke Açke÷ËkMk zu÷eðk¤kyu÷eÄe níke.

«Úk{ økku¤{uS Ãkrh»kË - 12 LkðuBçkh 1930 (÷tzLk)

yk Ãkrh»kËLkwt WËT½kxLk sÞkuso Ãkkt[{k yu fÞwo níkw suLkk yæÞûkhk{Mku {ufzkuLkkÕz níkk.

çkeS økku¤{uS Ãkrh»kË - 7 MkÃxuBçkh 1931 (÷tzLk)

økktÄeSyu «Úk{ðkh yk Ãkrh»kË{kt ¼køk ÷eÄku níkku. yLkuyktçkuzfhu Ër÷íkku {kxu y÷øk {íkËkh {tz¤Lke Ãký {ktøkýefhe níke.

ºkeS økku¤{uS Ãkrh»kË - 1s7 LkðuBçkh 1932 (÷tzLk)

yk Ãkrh»kËLkku ¢kUøkúuMku çkrn»fkh fÞkuo níkku. yk Ãkrh»kË{kt “¼khík Mkhfkh yrÄrLkÞ{ -1935” Lkku

[ku¬Mk {wMkÆku ½zðk{kt ykÔÞku níkku.

ÔÞÂõíkøkík MkíÞkøkún - 1940

ÔÞÂõíkøkík MkíÞkøkún{kt «Úk{ MkíÞkøkúne íkhefu rðLkkuçkk ¼kðuLkerLk{ýwf økktÄeS îkhk fhkR níke.

çkeò MkíÞkøkúne íkhefu sðknh÷k÷ LknuY níkk. yk WÃkhtík {kuhkhS ËuMkkR, zkì [tËw÷k÷ ËuMkkR, fLkiÞk÷k÷

ËuMkkR ( rníkuLÿ ËuMkkRLkk rÃkíkk), {rýçknuLk Ãkxu÷ (MkhËkhÃkxu÷Lke Ãkwºke) ðøkuhuyu Ãký ¼køk ÷eÄku níkku.

yk Mk{Þu ðkÞMkhkuÞ ÷eLk÷eÚkøkku níkk.

ÃkhVuõ


rntË Äkhku yktËku÷Lk

{wtçkRLkk øðk÷eÞkLkk xUf {uËkLk ¾kíkuÚke 8 ykuøkMx 1947Lkk hkus ®nË Akuzku yktËku÷LkLkku Xhkð ÃkMkkh fhkÞku níkku.

yk yktËku÷LkLkk «{w¾ íkhefu {ki÷kLkk yçËw÷ f÷k{ ykÍkËníkk, íkÚkk økktÄeSyu ‘fhUøku Þk {hUøku’ Mkqºk ykÃÞwt níkwt.

yk yktËu÷Lk Ëhr{ÞkLk “nrhsLk” Ãkºk Ãkh «ríkçktÄ {wfkÞkuníkku.

yk yktËku÷Lk{kt økwshkík fku÷us ¾kíku rðLkkuË rfLkkheðk÷kþrnË ÚkÞk níkk yLku ¾kzeÞk rðMíkkh{kt W{kXkLke fzeÞkþneË ÚkÞku níkku.

W»kk {nuíkkyu {wtçkR{kt Mðíktºk hkurzÞku MxuþLk þY fÞwo níkwt. 1942 {kt fMíkwhçkk yLku {nkËuð ËuMkkRLkwt ykøkk¾kLk {nu÷Lke

su÷{kt {]íÞw ÚkÞwt níkwt.

÷kuzo {kWLk çkuxLk ÞkusLkk - 1947

{kWLx çkuxLku y÷øk ÃkkrfMíkkLkLke {ktøkýe Lkku Mðefkh fheLku15 ykuøkMx 1947 Lkk hkus ¼khíkLku ykÍkËe ykÃkðkLkwtònuh fÞwO.

4 sqLk 1947 Lkk hkus yk ÞkusLkk Mðefkhðk{kt ykðe níke.su{kt Ëuþe hsðkzkLk u ¼khík fu ÃkkrfMíkkLk{k t òuzkðkLkeMðíktºkíkk ykÃkðk{kt ykðe níke.

¼khíkLkk AuÕ÷k rçkúxeþ økðLkoh {kWLxçkuxLk níkk.

¼khíkeÞ Mðíktºkíkk yrÄrLkÞ{ - 1947

{kWLxçkuxLkLke ÞkusLkk {wsçk 18 sw÷kR 1947 Lkk hkus¼khíkeÞ Mðíktºkíkk yrÄrLkÞ{ ÃkMkkh fhkÔÞku.

14 ykuøkMx 1947Lkk hkus ÃkkrfMíkkLk ykÍkË ÚkÞwt suLkkðzk«ÄkLk {n{Ë y÷e Íeýk yLku 15 ykuøkMx 1947 Lkkhkus ¼khík ykÍkË ÚkÞwt suLkk ðzk«ÄkLk sðknh÷k÷ LknuYçkLÞk níkk.

sÞkt MkwÄe ¼khíkLkwt çktÄkhý y{÷{kt Lk ykðu íÞkt MkwÄe rçkúxeþfkÞËkyku y{÷{kt hÌkk níkk.

ykÍkËe ÃkAe Ãký swLkkøkZ, sB{wf~{eh yLku niËhkçkkËLkkhsðkzkyku ¼khík{kt òuzkððk {tsqh Lk níkk. su{kt økwshkíkLkksqLkkøkZLkku Lkðkçk {nkuB{Ë {kunçkík ¾kLk ºkeòu níkku.

sqLkkøkZ{kt ykhÍe nfw{íkLke MÚkkÃkLkk fhkR yLku swLkkøkZLkkËeðkLk þknLkðkÍ ¼wèku yu Vuçkúwykhe 1948 {kt swLkkøkZLkwt¼khík MkkÚkuLkwt òuzký MðefkÞwo.

¼kðLkøkhLkk hkò f]»ýfw{kh®MknSyu Mkki«Úk{ ÃkkuíkkLkwt hksMkhËkh Ãkxu÷Lku Mk{ŠÃkík fhe ¼khík Mkt½ MkkÚkuLkwt òuzký MðefkÞwOníkwt.

yk Mk{Þu fåA yu fuLÿþkrMkík «Ëuþ níkku. yLku ík¤økwshkíkLkkuMk{kðuþ îe¼k»ke çk]nËT {wtçkR hksÞ MkkÚku fhkÞku níkku.

Mkkihk»xÙ hksÞLkk «Úk{ {wÏÞ{tºke WåAhtøkhkÞ Zuçkh níkk.

{nkøkwshkík yktËku÷Lk

1951 - yk ð»kuo Ãkwh»kku¥k{ËkMk rºkf{ËkMkLkk «{w¾Ãkýk Lke[u{nkøkwshkík Mke{k Mkr{ríkLke h[Lkk fhðk{kt ykðe.

1952 - yk ð»ku o ®n{ík÷k÷ þwf÷Lkk «{w¾Ãkýk Lke[u{nkøkwshkík Ãkrh»kË {¤e.

8 ykuøkMx 1952Lkk hkus rðÄkÚkeoyku îkhk Ãkøk÷k Mkr{ríkLkeh[Lkk fhðk{kt ykðe yLku rðÄkÚkeoykuLkwt xku¤wt ¼Y{kt ykðu÷k¢kUøkuMk¼ðLk ykøk¤ rðhkuÄ fhðk ykøk¤ ðæÞw yLku Ãkku÷eMkuøkku¤eçkkh þY fÞkuo.

økwshkík fkUøkúuMk «{w¾ Xkfkuh¼kE ËuMkkRyu yuðwt rLkðuËLk ykÃÞwtfu “çktËqfLke økku¤e Ãkh fkuRLkk Lkk{ MkhLkk{k ÷¾u÷k nkuíkkLkÚke” yLku økku¤eçkkh{kt yçËq÷, ÃkqLk{[tË, fkirþf íkÚkk Mkwhuþyu{ [kh rðÄkÚkeoyku þneË ÚkÞk.

yk ½xLkk çkkË {kuhkhkS ËuMkkR y÷øk økwshkíkLke {ktøkLkuËçkkðe Ëuðk {kxu WÃkðkMk Ãkh WíkÞko Ãkhtíkw {wtçkRLkk «ÄkLkÞþðtíkhkÞ [kinkýu yuðw rLkðuËLk ykÃÞwt fu “økwshkík yLku{nkhk»xÙ ðå[u ¼kðkí{f yufíkk MÚkÃkkR LkÚke.”

1956 Lkk MkÃxuBçkh {kMk{kt RLËw÷k÷ Þkr¿kfLke yæÞûkíkk{kt{nkøkwshkík sLkíkk Ãkrh»kËLke h[Lkk fhðk{kt ykðe.

2 ykufxkuçkh 1956 Lkk hkus sðknh÷k÷ LknuYLke ÷k÷Ëhðkò ¾kíkuLke Mk¼k Mkk{u RLËw÷k÷ Þkr¿kfLke Mk{ktíkh Mk¼kÞkuòR Au.

8 ykufxkuçkh 1956Lkk hkus þrnË ÚkÞu÷k {kxu {kiLk Mkh½MkfkZðk{kt ykÔÞwt.

1957 Lke ÷kufMk¼kLke [qtxýe{kt {nkøkwshkík sLkíkk Ãkrh»kËu¼køk ÷eÄku su{kt íku{Lkwt rLkþkLk fwfzku níkwt su Mkku÷tfe ÞwøkLkwt«ríkf Au.

8 ykuøkMx 1958Lkk hkus y{ËkðkË{kt ¼ÿ ykøk¤ þrnËM{khfLke h[Lkk fhðk{kt ykðe Ãkhtíkw þrnË M{khf WXkðe÷uíkk sÞtrík Ë÷k÷Lke ykøkuðkLke{kt su÷¼hku yktËku÷Lk þYfhðk{kt ykÔÞwt.

þneË M{khf WXkðe ÷uðkLke ½xLkkLke íkÃkkMk {kxu çk]nË{wtçkRLkk «ÄkLk Þþðtík [kinký îkhk ‘fkuxðk÷ Ãkt[’ Lke rLk{ýqffhðk{kt ykðe.

19 yur«÷ 1960 Lkk hkus {wtçkR hksÞLkk rð¼ksLkLkwt rçk÷ÃkMkkh ÚkÞwt

{nkøkwshkík Ãkrh»kËLku rð¾uhe Ëuðk{kt ykðe suLkwt ytrík{yrÄðuþLk rðMkLkøkh ¾kík u ¼hkÞ w íkÚkk AuÕ÷e Mk¼ky{ËkðkË{kt ÷k÷ Ëhðkò ¾kíku ¼hkR níke.

1 {u 1960 Lkk hkus y÷øk økwshkík hksÞLke MÚkkÃkLkkfhðk{kt ykðe suLkku WËT½kxLk Mk{khkun Mkkçkh{íke yk©{{ktÞkuòÞku yLku hrðþtfh {nkhks îkhk íkuLkwt WËT½kxLk fhðk{ktykÔÞwt

økwshkík ¼khíkLkwt 15 {wt hksÞ çkLÞw yLku zkì.Sðhks {nuíkk

ÃkhVuõ


økwshkíkLkk «Úk{ {wÏÞ{tºke çkLÞk íkÚkk {nUËe LkðkÍ støkLkuøkwshkíkLkk hksÞÃkk÷ Lkwt ÃkË MkkUÃkðk{kt ykÔÞwt.

LkðrLk{koý yktËku÷Lk (1973-74)

yk yktËku÷LkLke þYykík rðÄkÚkeoyku îkhk L.D fku÷usÚke¼kððÄkhk yLku MkhfkhLkk rðhkuÄ {kt fhðk{kt ykðe yLkuyktËku÷Lk 97 rËðMk MkwÄe [kÕÞwt

yk ð¾íku økwshkíkLkk {wÏÞ{tºke [e{Lk¼kR Ãkxu÷ níkk. su{LkuhkSLkk{wt ykÃkðkLke Vhs Ãkze yLku økwshkík{kt çkesw hk»xÙÃkríkþkMkLk ÷kËðk{kt ykÔÞwt.

yLkk{ík yktËku÷Lk (1981 Lku 1985)

yLkk{ík{kt 5 % Lkku ðÄkhku fhíkk yLkk{ík fuxuøkheLkk yLkusLkh÷ fuxuøkheLkk rðÄkÚkeoyku ðå[u ½»koýku þY ÚkÞk.

yk Mk{ÞLkk íkífk÷eLk {wÏÞ{tºke {kÄð®Mkn Mkku÷tfeyu hkuMxhÃkæÄrík Ëk¾÷ fhe.

6 sw÷kR 1985 Lkk hkus {kÄð®Mkn Mkku÷tfeyu hkSLkk{wtykÃÞwt yLku Lkðk {wÏÞ{tºke y{h®Mkn [kiÄhe çkLÞk.

perfect career education 1 nitin patel mo. 7405309305 · x perfect career education 1 nitin patel...

Documents