: I.." i .'

CoM r EN.D 1 U f"\\\-\to Lo (;LAE . DoG fV\f\T\CAt::

?~S(8 I $'J.

-reMO 1.

e.:.\. S 1\

Sa

Praefatio editoris Prooemium

INDEX P ARTIUM

PROLEGOMENA. r. Quid sit theologia . 2. Quae sint theologiae divisiones 3. Quod sit systema theologiae dogmaticae 4. Quis fuerit progressus historicus theologiae

INSTITUTIONES PROPAEDEUTICAE AD SACRAM THEOLOGIAM.

Praenotanda

INQUISITIO PRAEVIA DE RELIGIONE ET REVELATIONE IN GENERE.

CAPUT l. DE RELIGIONE IN GENERE.

Pago V

VI

3 4 6

13

Prop. I. Deus, cuius exsistentia probatur in philosophia, est Deus personalis 16 Prop. II. Omnis homo debet supremam Dei excellentiam agnoscere eique

reverentiam exhibere, seu debet religionem profiteri 20 Schol. De origine religionis 26

CAPUT Il. DE REVELATIONE IN GENERE.

Praenotanda 28 Prop. III. Revelatio immediata Dei non repugnat 32

Schol. De revelatione divina per legatos divintus missos annuntiata 36 Prop. IV. Revelatio mysteriorum non repugnat . 37 Prop. V. Revelatio humano generi moraliter necessaria est respectu veri-

tatum religiosarum et moralium ordinis naturalis, absolute vero ne-cessaria est in hypothesi ordinis supematuralis 40

x Index partium.

DE CRITERIIS REVELATIONIS. Praenotanda

CAPUT III. DE MlRACULIS.

Prop. VI. Miracula fieri possunt . Prop. VII. Miracula ut miracula certo cognosci possunt Prop. VIII. Miracula, in confirmationem revelationis patrata, sunt certa

revelationis signa '.

CAPUT IV. DE VATICINIIS.

Prop. IX. Etiam vaticinia possunt esse criteria apta revelationis

PARS 1. DE IESU CHRISTO LEGATO DIVINO.

CAPUT I. DE FONT1BUS HISTORIAE IESU CHRISTI.

Praenotanda

ARTICULUS I. DE GENUINITATE EVANGELIORM.

Prop. X. Quattuor evangelia secundum Matthaeum, Marcum, Lucam. Ioannem sunt genuina

ARTICULUS II. DE INTEGRITATE EVANGELIORUM.

Prop. XI. Evangelia substantialiter integra ad nos pervenerunt

ARTICULUS III.

DE CREDIBILITATE EVANGELIORUM. Prop. XII. Scriptores evangeliomm sunt fide digni

Schol. Testimonia quomndam scriptomm veterum non christianorum

CAPUT II. DE TESTIMONIO IESU CHRISTI PRO LEGATIONE

SUA DIVINA. Prop. XIII. Iesus Christus dixit se esse legatum divinum, et hoc eius

restimonium fide dignum est . Prop. XIV. Iesus Christus docuit integram suam doctrinam omnibus ho

minibus necessario amplectendam esse .

Pago

43

44 48

SI

54

59

68

77

82

Index partium.

CAPUT III. DE ARGUMENTIS, QUIBUS CHRISTUS TESTIMONIUM

SUUM COMPROBAVIT. ARTICULUS I.

DE MIRACULIS CHRISTI. Prop. XV. Iesus Christus ad probandam legationem suam divinam pro

vocavit ad miracula, quae patravit Prop. XVI. Iesus Christus ad probandam Iegationem suam divinam multa

opera patravit, quae vera miracula sunt Prop. XVII. Speciatim resurrectio Iesu Christi a mortuis est verum mira-

culum et certum argumentum divinae legationis eius . ARTICULUS Il.

DE VATICINIIS. QUIBUS PROBATUR DIVINA LEGATIO IESU CHRISTI.

XI

Pago

86

93

Prop. XVIII. Christus vaticiniis se probavit legatum divinum . 98 Prop. XIX. lesus Christus probatur legatus divinus vaticiniis messianicis

Veteris Testamenti . 100 ARTICULUS III.

DE MIRABILI PROPAGATIONE DOCTRINAE CHRISTI. Prop. xx. Mirabilis modus, quo doctrina Christi propagata est, divini-

tatem huius doctrinae comprobat . Prop. XXI. In specie martyrium est confirmatio c1ivinitatis religionis chri-

stianae ARTICULUS IV.

DE INTERNIS CRITERIIS DOCTRINAE CHRISTI. Prop. XXII. Interna quoque criteria divinitatem doctrinae Christi suadent

PARS II. DE ECCLESIA CHRISTI.

CAPUT I. - DE INSTITUTIONE ET CONSTITUTIONE ECCLESIAE.

Praenotanda . Prop. XXIII. Christus ad doctrinam suam conservandam et propagandam

instituit vivum magisterium apostolicum eique praerogativam infallibili-tatis in tradenda doctrina sua contulit .

Prop. XXIV. In collegio apostolomm Christus primatum contulit Petro . Prop. XXV. Christus collegio apostolorum contuIit potestatem iuris-

dictionis et potesratem ordinis Prop. XXVI. Christus instituendo collegium apostoIicum 5ub Petro pri-

mate cum potestate iurisdictionis et ordinis factus est auctor' societatis religiosae, hierarchicae, monarchicae, quam vocavit ecclesiam suam .

Prop. XXVII. Christus voluit, ut ecclesia .a se fundata usque ad finem mundi permaneret .

108

114

119

l25

126 129

XII Index partium.

CAPUT II. DE PROPRIETATIBUS ECCLESIAE.

Prop. XXVIII. Ecclesia est societas visibilis Sehol. 1. De membris ecclesiae . Sehol. 2. De nomine ecclesiae latius vel strictius accepto

Prop. XXIX. Ecclesia est societas perfecta " Sehol. De relatione ecclesiae ad rempublicam civilem

Prop. XXX. Ecclesia Christi est unica Prop. XXXI. Ecclesia Christi omnibus hominibus ad salutem consequen.

dam necessaria est. . . . . . . . . . . Sehol. De ecclesia corpore Christi mystico

CAPUT III. DE NOTIS ECCLESIAE.

Prop. XXXII. Quattuor sunt notae verae ecclesiae Christi: apostolicitas, unitas, catholicitas, sanctitas

Prop. XXXIII. Quattuor notae verae ecclesiae soli ecclesiae romanae conveniunt Sehol. De praescriptione theologica

CAPUT IV. DE SUBIECTO POTESTATIS ECCLESIASTICAE.

ARTICULUS l.

DE EPISCOPIS. Prop. XXXIV. Successores collegii apostolorum in magisterio et ministerio

ecclesiastico sunt episcopi Sehol. 1. Varii errores, ab ecclesia damnati, de collatione potestatis

ecclesiasticae Sehol. 2. De gradibus hierarchicis ab ecclesia institutis

Prop. XXXV. Episcopi iure divino in suis dioecesibus habent iurisdictio-nem fori interni et externi, et sunt magistri authentici, nihilominus sin-guli non sunt magistri infallibiles, sed infallibilis est solum tota eccle-sia docens, i. ~. collegium episcoporum sub suo capite romano pontifice

ARTICULUS II.

DE ROMANO PONTIFICE.

Prop. XXXVI. Romanus pontifex est successor Sancti Petri in primatu SehoL l. Quibus argumentis probetur Petrum Romae fuisse ibique

mortuum esse Sehol. 2. Quibus argumentis probetur Petrum episcopum romanum

fuisse Sehol. 3. Sehol. 4.

Quo iure primatus annexus sit sedi romanae De subiecto. passivo auctoritatis ecclesiasticae

Pago 154 157 158 159 162

164

167 . 171

. 179 186

194. 194

195

201

212

213

214 215

Index partium.

PARS III. DE FONTIBUSTHEOLOGICIS.

Praenotanda de fontibus theologicis in genere

CAPUT 1. DE EXERCITIO MAGISTERII ECCLESIASTICI.

ARTICULUS I.

DE MAGISTERIO COLLEGII EPISCOPORUM.

Prop. XXXVII. Doctrina fidei infallibiliter proponitur cotidiano exercitio magisterii ecclesiastici, cum episcopi per orbem sparsi, iuncti cum sum-mo pontifice, unanimiter docent, quid firmo assensu tenendum sit

Prop . XXXVIII. Concilia oecumenica infallibiliter docent non in solis canonibus contra haereticos factis, sed etiam in capitibus, quatenus in iis doctrinam omnibus tenendam proponunt, non vero quoad disputa-tiones et argumentationes, quae solurn explicationis gratia adduntur Sehol. Situe unum an duplex subiectum infallibilitatis

ARTICULUS II.

DE MAGISTERIO SUMMI PONTIFICIS.

Prop. XXXIX.. Romanus pontifex e cathedra loquens eadem infallibilitate pollet. qua. ecclesia docens Coroll. De Syllabo Pii IX Sehal. De auctoritate congregationum romanarum

ARTICULUS III.

DE OBIECTO MAGISTERII ECCLESIASTICI.

Prop. XL. Ecc1esia est infallibilis in definienda doctrina revelata . Prop. XLI. Ecclesia est infallibilis in statuendis conclusioni bus theologicis

Sehol. De censuris doctrinalibus . Prop. XLII. Ecclesia est infallibilis in diiudicandis factis dogmaticis Prop. XLIII. Ecclesia infallibilis est in decretis disciplinaribus, in ap-

probatione ordinum religiosorum, in canonizatione sanctorum

ARTICULUS IV.

DE SANCTIS PATRIBUS ET THEOLOGIS.

Prop. XLIV. Unanimis consensus Patrum in rebus fidei et morum est certum argumentum theologicum . Sehol. De usu SS. Patrum 'in theologia

Prop. XLV. Etiam unanimis theologorum consensus in rebus fidei et morum est certum argumentum theologicum Sehol. 1. De consensu populi christiani in rebus fidei et morum Sehol. 2. De usu rationis humanae in theologia

XIII

Pago 217

219

223

230

231 241

241

242

247 25 1 253

257

261

265

269 274

275

XIV Index partium. ,-:

CAPUT II. DE SACRA SCRIPTURA.

Praenotanda Prop. XL VI. Libri Sacrae Scripturae Spiri tu Sancto inspirante conscripti

Pago 275

Deum auctorem habent . 277 Prop. XLVII. Deus eo factus est auctor Sacrae Scripturae, quod Scrip-

tores sactos supematurali virtute. ita ad scribendum excitavit et movit, ita scribentibus adstitit, ut ea omnia eaque sola, quae ipse iuberet, et recte mente conciperent et fideliter conscribere vellent et apte infalli-biliveritate .exprimerent . 283 Sehol. Excluduntur varii errores de conceptu inspirationis 286

Prop. XLVIII. Inspiratio ita extenditur ad omnes res et sententias Scrip-turae, ut omnia vi inspirationis infallibiliter vera sint, etsi non omnia eodem modo vera; ad verba autem materialia ita extenditur, ut non quidem singula a Dea sint dictata, sed eo modo a scriptore electa, quo Deus voluit 288 Sehol. De usu Vulgatae in theologia dogmatica 297

Prop. XLIX. . Sacra Scriptura non est unicus fons revelationis, sed alter fons est sacra traditio, secundum quam Scriptura est explicanda 299

Additamenta . 304 Index alphabeticus 3IO

PROLEGOMENA

L Quid sit theologia.

Cf. S. T/wmas, S. th. I, q. I; eius commentatores, ut Gregonies de Valentia; Kleutgen, Theol. derVorzeitV2, 5. Abh.; I. Didzot, Logique surnaturelle subjective, Paris 1891. De variis significationibus vocum theologiae et theologorum agit I. Stz'glmayr.

in Theologie und Glaube, Paderborn 1919, 296 sqq.

1. Theologia, quemadmodum ipsum nomen indicat, versatur circa Deum, non ita tamen, ut Deus sit unicum obiectum eius, sed ita, ut, quidquid in theologia tractatur, vel sit ipse Deus, vel alia, in quantum referuntur ad Deum ut ad primum principium et ultimum finem. Ideo Deus vocatur subiectum theologiae, quia in theologia omnia aut directe aut indirecte de Deo praedicantur. In hoc convenit theologia cum illa parte philosophiae, quae theologia naturalis vel theodicaea vocari solet, a qua essentialiter differt ratione obiecti formalis.

2. Cum in philosophi~ consideretur Deus, quatenus cognoscitur e prin- . cipiis obiective et subiective naturalibus, theologia, de qua hic loquimur, }ertinet ad ordinem supernaturalem. Principium eius obiectivum, equo procedit, est revelatio divina, olim prophetis et apostolisfacta et eccle-siae tradita; principium vero subiectivum est ratio fide divina illuminata. Quare obiectum form(lle theologuest verum demonstrabile ex 1'evelatione diz,ina publica. Ex relatione ad Deum ut subiectum efficitur, ut res in ordine ontologico pertineant ad theologiam; ex relatione ad reve-lationem publicam ut ad obiectum formale efficitur, ut res in ordine logico theologice cognosci possint. Itaque dejinitur theologia scientia eorum, quae de Deo ex revelatione sunt demonstrabilia ..

Deus igitur dupliciter consideratur in theologia: al Deus ut Deus est subiectum seu, utquidam loquuntur, obiectum formale quod vel de quo theo-logiae; bl Deus, quatenus revelatione reddit veritates theologite cognoscibiles, est principium et origo theologiae. Revelatio vocatur obiectum formale quo theologiae. Ipsa vero cognoscibilitas theologica, revelatione divina innitens, interdum appellatur ratio formalis sub qua; sed haec appellatio applicatur etiam ad supernaturalem illustrationem intellectus, quam theologia supponit.

p e s c h. Compend. theol. dogm. 1.

Imprimi potest Coloniae, die 16 lanuarii 1934

W. KLEIN S. J. Praep. Prov. Germ. I nf.

Imprimatur Friburgi Brisgoviae, die 22 lanuarii 1934

ROSCH, Vico Gen.

PRAEFATIO AD EDITIONEM QUARTAM.

Christianus Pesch, auctor huius Compendii, natus est 25 Maii 1853 Miilheimii ad Rhenum e regione Coloniae Agrippinae. Societatem Jesu i,ngressus est Monasterii in Guestfalia 30 Septembris 1869. Sacer-doti o auc,tus 3 Septembris 1882, theologiam scholasticam docuit ab anno 1884 usque ad annum 1895 in Collegio Ditton-Hall in Anglia, dein ab anno 1895 usque ad annum 1912, uno anno, 190 9--1910, excepto, in Collegio Valkenburgensi in Hollandia. Pie in Domino obiit Valkenburgi 26 Aprlis 1925. Inter opera theologica, quae composuit, eminent novem tomi Praelectiones dogmaticae et quattuor tomi quibus titulus Compendium Theologiae dogmaticae.

Ne pretium huius quartae editionis tomi II Compendii nirnis ex-cresceret, optaverunt editores typographi Herder et Co.; ut liber se-cundum exemplar tertiae editionis multiplicaretur per artem illam typo-graphicam, qua~ ab inventore, Max Ullmann, nomen traxit Manul-druck. Cui desiderio eo libentius acquievi, quod ita ea, quae P. Pesch scripsit. intacta manent. Nil nisi quaedam menda typographica correcta sunto Quae addenda videbantur, in fine libri adiecta sunto

Valkenburg (L) in Hollandia, 13 Maii 1930 Augustinus Deneffe S. J.

PRAEF A TIO AD EDITIONEM QUINTAM. Haec quinta editio eadem ratione ac quarta impressa est. Quare

iterum textus Patris Pesch integer permansit, si excipias ql:laedam verba in n. 58. Pauca adhuc menda typographica corrigenda erant.

Valkenburg (L), 17 Decembris 1933 Idem editor.

Omnia iura reservantur.

Typis Herderianis, Friburgi Brisgoviae.

"I l

f' .. 1

'i

{\ " '. i

;. j I

o', l , .', I

:1 ,j

, i

!

LO MfENDlUM 'ffitOlob lAE ~fv\A/\\ CAt

c. I INDEX PARTIUM.

TRACT ATUS I.

DE DEO UNO. Praenotanda

PARS 1. DE COGNOSCIBILITATE DEI.

CAPUT I.

DE COGNOSCIBILITATE DEI NATURALL Prop. I. Exsistentia Dei naturali ratiotis lumine ex mundo visibili certo cognosci

, potest Schol. De traditionalismo .

Prop. II. Exsistentia Dei scientitice probari potest, idque sine ideis innatis et sine immediata Dei cognitione Schol. De argumento ontologico

CAPUT II.

Pago I

6

7 II

DE COGNOSCIBILITATE DEI PER FIDEM SUPERNATURALEM. Prop. III. Exsistentia Dei est obiectum fidei divinae

Schol. De demonstratione Dei ex revelatione supernaturali

PARS n. DE ESSENTIA DEI.

Prop. IV. Essentia Dei non cognoscitur a nobis conceptu per se proprio, sed conceptu proprio e communibus .

Prop. V. Essentia Dei metaphysic .. in eo est, quod Deus est Iahve seu Ipsum Esse . Schol. De aseitate

Prop. VI. Essentia Dei est una et simplicissima PrGp. VII. Deus est substantia spiritualis, infinite perfecta

IV Index partium.

PARS III. DE ATTRIBUTIS DEI.

Praenotanda

CAPUT I.

DE ATTRIBUTIS DEI QUIESCENTIBUS. Prop. VIII. Deus est immutabilis et aeternus .

Sehol. De coexsistentia rerum cum Deo . Prop. IX. Deus est immensus et ubique praesens

CAPUT II.

DE ATTRIBUTIS DEI OPERATIVIS. ARTICULUS 1.

DE SCIENTIA DEI.

Praenotanda Prop. X. Deus est omniscius

Sehol. l. Num Deus sciat infinite multa Schol. 2. Num Deus cognoscat nonentia

Prop. XI. Deus certo cognoscit omnes et singulos actus liberos creaturarum, qui futuri essent, si certae condiciones ponerentur Sehol. De divisione scientiae divinae

Prop. XII. Essentia divina est medium, quo et in quo Deus omnia alia cognoscit Sehol. I. Quomodo Deus cognoscat libera absolute futura Sehol. 2. Quomodo scientia divina sit causa rerum

ARTICULUS II. DE VOLUNTATE DEI.

Prop. XIII. Deo convenit volunt8s, ratione actus et obiectorum infinite perfecta Prop. XIV. Deus in operationibus ad extra liber est

Sehol. De divisione voluntatis divinae

ARTICULUS III. DE PROVIDENTIA DIVINA.

Prop. XV. Deus providentia sua omnia gubernat Sehol. De certitudine providentiae divinae

ARTICULUS IV. DE PRAEDESTINATIONE.

Prop. XVI. Deus voluntate antecedente vult omnes homines salvos fieri Sehol. De voluntate salvifiea circa intantes

Prop. XVII. Admittenda non est reprobatio negativa, qua pars hominum in dependenter ab eorum demeritis excluditur ab aeterna salute

Prop. XVIII. Praedestinatio adultorum ad gloriam facta non est nisi post prae. visa eorum merita Sehot. De eertitudine praedestinationis

ARTICULUS V. DE POTENTIA DEI.

Prop. XIX. Deus est omnipotens

Pago 29

32 34 34

41 44 4S S2 S2

S3 57 59

61

6S

71

86

Index partium.

TRACTATUS II.

DE DEO TRINO. Praenotanda

PARS I. DE VERITATE MYSTERII SANCTISSIMAE

TRINIT A TIS. Prop. xx. S. Seriptura docet in uno Deo esse tres personas, realiter distinctas,

v

Pago

90

quibus nomen Dei sensu proprio conveniat . . 91 Sehol. l. De Commate Ioanneo 96 Schol. 2. Quid de mysterio SS. Trinitatis in Vetere Testamento? 97

Prop XX!. Mysterium SS. Trimlatis probatur ex perpetua trad,tione ecclesiastica 98 Prop. XXII. SS. Trinitas eS( mysterium stricte dictum, non tamen contra rationem. 104

PARS II. DE PROCESSIONIBUS DIVINIS.

CAPUT I.

DE PROCESSIONE FILII. Prop. XXIII. Filius procedit a Patre per generationem intellectualem

Sehol. I. Pater non est sapiens sapientia genila Sehol. 2. Quid cognoscendo Pater generet Verbum

CAPUT II.

DE PROCESSIONE SPIRITUS SANCTI.

107 III III

P~op. XXIV. Spiritus Sanetus a PatreFilioque procedit . 112 Prop: XXV. Spiritus Sanctu. a Patre Filioque procedit ut ab uno principio,

sciI. ab eorum communi voluntate. Quare eius processio non est generatio 117 Schol. Solvuntur quaedam quaestiones de processione Spiritus Sancti. 123

PARS III. DE RELATIONIBUS DIVINIS.

Prop. XXVI. Sunt in Deo relationes reale$, quibus persooae divinae eonstituuntur 124 Sebot. l. De distinctione inter rel.tiones et essentiam divinam . 128 Schol. 2. Relationes nihil perfectionis addunt ad essentiam divinam 129 Scbol. 3. De proprietatibus et notionibus personarum et de appropriationibus 130 Sehot 4. Quaedam praecepta loquendi de SS. Trinitate 131

PARS IV. DE MISSIONE PERSONARUM DIVINARUM.

Prop. XXVII. Filius et Spiritus Sanctus mitti possunt missione tum visibili tum invisibili 132

Prop. XXVIII. In missione invisibili non sola dona creata sed ipsae etiam personae divinae donantur . 135

VI Index pamum.

TRACTATUS III.

DE DEO CREANTE ET. ELEVANTE. Praenotanda

PARS I. DE CREATIONE IN GENERE.

Prop. XXIX. Quidquid praeter Deum exsistit, a Deo ereatum est Schol. I. Quis ereare possit Schol. 2. Tota Trinitas simul creat Schol. 3. Deus liber est in ereando

Prop. XXX. Finis primarius creationis est gloria Dei externa, finis vero' se cundarius est bonum creaturarum Schol. Mundus ereatus non est b aeterno

Prop. XXXI. Deus res creatas positive et directe conservat Prop. XXXII. Deus cum actionibus ereaturarum immediate et physice concurrit

Schol. Cooperatio Dei cum actibus creaturarum estne concursus an prae determintio ?

PARS II. DE CREATIONE MUNDI MATERIALIS.

Pago 139

14 143 144 144

145 148 149 ISI

IS3

Praeootanda I S4 Prop. XXXIII. Expositio Hexaemeri potest esse aut stricte litteralis, aut idealis,

aut concordistica; quarum expositionum quaevis habet suas rationes suadentes et suas difficultates obstantes I S 7

PARS III. DE CREATIONE HOMINIS.

Prop. XXXIV. Primi homines immediata Dei operatione ereati sunt Schol. Quomodo homo sit imago Dei

Prop. XXXV. Totum genus humanum ex Adamo et Eva originem ducit Schol. De antiquitate generis humani

Prop. XXXVI. Homo est compositum substantiale ex corpore et anima; eaque una et rationali, quae per se et essentialiter est corporis forma

PtOp. XXXVII. Anima humana est spiritualis et immortalis Prop. XXXVIII. Singulae animae a Deo ereantur, quando cum corporibus

coniungendae sunt

PARS IV. DE ELEVATIONE SUPERNATURALI HOMINIS.

163 169 169 H2

172 176

179

Praenotanda de ordine supernaturali 182 Prop. XXXIX. Protoparentes gratia sanctificante ornati erant 184

Schol. . I. De supernaturalitate gratiae Adami 187 Schol. 2. Quo tempore protoparentes acceperint gratiam 188 Schol. 3. De virtutibus infusis protoparentUl,n 189

Prop. XL. Protoparentes ante peccatum babuerunt ilIl!Ilunitatem a concupiscentia .190 Schol. De praeternaturalitate doni integritatis 193

, .

*~ ~ ,

':\'

,"

Index partium. VII

Pago Prop, XLI. Protoparentes ante peccatum erant immunes a necessitate moriendi 193

Schol. I. De scientia infusa Adami 196 Schol. 2. De iustitia originali 197 Schol. 3. De statu naturae purae 198

PARS V. DE PECCATO ORIGINALI.

Praenotanda de conceptu peccati. 199 Prop. XLII. Protoparentes gravi peccato commisso iuslitiam originalem perdiderunt 200 Prop. XLIII. Peccatum Adami in omnes posteros eius transiit. 204 Prop. XLIV. Peccatum originale consistit in privatione gratiae sanctificantis,

per praevaricationem Adami voluntarie abiectae 210 Schol. I. Falsae opiniones de peccato originali. 216 Schol. 2. Quomodo ,oncupiscentia se habeat ,ad, peccatum originale 217

Frop. XLV. Pecca~ originale generatione paterna traducitur in filios, qua. tenus ea nascuntur filii ex semine Adami 218 Schol. Num concupiscentia generaotium sit causa peccati originalis 220

Prop. XL VI. Peccato originali homo secundum corpus et animam in deterius mutatus est; sed facultates eius naturales integrae 'manserunt 221

Prop. XLVII. Morientes in, solo peccato originali damnantur, quatenus in aeternum privantur visione beatifica, neque lamen puniuntur poenis posi. tivis, neque carent bonis .si?i naturaliter debitis 225

PARS VI. DE ANGELIS.

Prop. XL VIII. Deus creavit angelos, qui sunt puri spiritus '228 Schol. I. De tempore ereationis angelarum 231 Schol. 2. De relatione angelorum ad spatium 232 Schol. 3. De naturali angelorum cognitione 232 Schal. 40 De ordinibus angelorum 233

Prop. XLIX. Alii angeli, perseverantes in bono, ad beatitudinem supernaturalem evecti snnt; alfi autem, peccantes, in aeternum damnati sunt 233

Prop. L. Sancti angeli ad custodiam hominum mittuntur; mali vero angeli ex permissione Dei variis modis homines infestant 236

TRACTATUS IV. DE DEO FINE ULTIMO ET DE NOVISSIMIS. Praenotanda 240

PARS I. DE NOVISSIMIS HOMINIS.

CAPUT l. DE BEATITUDINE CAELESTI.

Prop. LI. Finis ultimus hominis est, ut Deum immediate videat et hac visione simul cum correspondente amore et gaudio beatus sit 241

VIII Index partium.

Prop. LII. Beatitudo est indefectibilis Schol. 1. De beatitudine accidentali Schol. 2. Quomodo et quo tempore obtineatur beatitudo

CAPUT IL

DE MORTE ET DE lUDICIO PARTICULARI. Prop. LUI. Statim post mortem anima iudicatur, eiusque sors aelerna de

terminatur sententia immutabili :& 5 I

CAPUT HL

DE PURGATORIO. Prop. LIV. Exsistit purgatorium, i. e. status intermedius, in quo animae iustorum

mortuorum a peccatorum poenis nondum deletis purgantur, priusquam caelum ingredi possunt . 255 Schol. I. De statu animarum in purgatorio 259 Schol. 2 . De suffragiis pro defunctis 26 I

CAPUT IV. DE INFERNO.

Prop. LV. Homines in statu peccati mortalis morieutes aetemis supplicis puniuntur 26% Schol. I. Num sit poena ignis in inferno, 267 Schol. 2. De obstinalione damnatorum 269

PARS.II;' DE NOVISSIMIS MUNDI.

Praenotanda de iis, quae finem mundi praecedent 270 Prop. LVI. Ante secundum Christi adventum omnes mortui resurgent 271

Schol. De dotibus supernaturalibus corporis glorificati 275 Prop. LVII. In fine mundi erit iudicium universale, quo Christus iudicabit

omnes homines 276 Schol De chiliasmo. 278 Additamenta 281 Index alphabeticus 285

CONlrE"Nt':> \UM 1H'B9Lo6dA\:= b:b(;N\A-T\ CAE"

c,

TRACTATUS 1.

DE DEO UNO. PRAENOrANDA.

l. Cum Deus sit obiectum principale et subiectum theologiae, de eo imprimis agendum est secundum ea,. quae ipse de se ipso nobis revelavit. Omnia autem, quae de se revelavit, ad. tria capita reduci possunt: quod Deus sit secundum exsistentiam, quid sit secundum essentiam, qualis sit secundum attributa. Quae erit divisio huius trac tatus. Etsi enim haec tria in Deo sunt unum idenique simplicissimum ens, nos tamen non habemus aeque simplicem conceptum, quo haec omnia repraesententur, sed pro iofirmitate nostri intellectus necessario in Deo, ut in creaturis, distinguimus exsistentiam, essentiam, attributa.

2. Exsistentia Dei demonstrata supponitur in philosophia. Neque igitur argumenta discutienda sunt, quibus exsistentia Dei probatur, sed solum ex revelatione discendum est, quid Deus ipse de cognoscibilitate

. exsistentiae suae docuerit. Unde prima pars huius tractatus recte in-scribitur De cognoscibilitate Dei. Est autem secundum revelationem in hac vita duplex modus cognoscendi Deum: alter naturalis per lumen rationis naturae humanae inditum, alter supematuralis per lumen fidei. Porro naturalis cognitio aut est communis et obvia, aut est ad praecepta artis exculta seu scientifica. De his igitur singulis ex ordine dicendum est.

PARS I. DE COGNOSCIBILITATE DEI.

CAPUT I.

DE COGNOSCIBILITATE DEI NATURALI. Cf. Petavius, De Deo; Suarez, De Deo Uno; L B. Franzelin, De Deo Uno', Romae 1910; Ios . .Kleulgen, De ipso Deo, Ratisbonae 1881; flrd. Stentrup, De Deo Uno, Oenip,onte 1878; Ios, M. Piccini/i, De Deo Uno et Trino, Neapoli 1902; 'Jul. SoufJm, Dieu dans l'histoire et la rvlation, Paris 1902; PoltleGierms, Lehrbuch der Dogmatik 18,

Paderborn 1931; loa". MUllcunill, De Deo Uno et Trino, Barcinone 1918. .

Prop. I. Exsistentia Dei naturali rationis lumine ex mundo visibili certo cogtosci poteste De fide (S. Thomas, Summa theologica I, q. 2, a. 2; q. 12, a. 12) I.

I Quantum fieri potest, ad singulas propositiones annotanlur articuli Summae tbeo. logicae vel Supplementi, in quibus S. Thomas eandem rem tractat "el tangit.

PascH, Compend. theol. dogm. II. 1

Imprimi potest Coloniae, die 6 Novembris 1934

WALTER SIERP S.J. Praep. Provo Germ. In!.

Imprimatur Friburgi Brisgoviae, die I I Deeembris 1934

RascH, Vie. Gen.

PRAEFATIO AD EDITIONEM Q UARTAM. M. .ortuo die 26 Aprilis 192 5. P.: Christiano Pesch, huius Compendii .

. auctore, I!cesse erat hanc quartam tertii tomi editionem ab alio parari. Ad miiluendas expensas haec nova editio, .sicut iam editio quarta secundi. tomi. a. 1930, secundum exemplar prioris editionis via ac ratione recentius inventa ita confeda est, ut arte photographica reproductis paginis totus liber multiplicaretur uec opus: esset typos de novo ponere. Paucae tantlim et minimae mutationes in ipso tex~u factae sunto In fine libri quaedam additamenta inveniuntur, ubi etiam integra thesis de B. Maria Virgine omnium gratiarum mediatrice.p9sita est.

V~Llkenbtirg (L) in Hollandia,: 22 Februarii 1931. " Augustinus Deneffe S. J.

. PRAEFATI ADEDIT~ONEM QUINTAM. . Haec quinta editio eadem. ratione typographica confecta est ac

. editio quarta, mutationibus in ipso textu Patris Pesch non factis. Hinc et pretium libri sat .modicum manet et simultaneus usus vria-rum editionum facilis evadit.

Val k e n b u r g (L) in Hollandia, 30 Octbris 1934 I . . ..

Idem editor.

Omnia iura. reservantur.

Typis Herderianis, Friburgi Brisgoviae .

,

i'

. }

I [ .j

I l l j.

I

INDEX PARTIUM.

TRACTATUS I.

DE VERBO INCARNATO. Praenotanda

PARS 1.

CHRISTOLOGIA.

CAPUT lo

DE PERSONAE DIVINAE ET NATURAE HUMANAE IN CHRISTO UNIONE.

Prop. I. Iesus Christus est verus Deus Sehol. Alia testimonia de divinitat~ Christi

. Prop. II. Iesus Christus est verus homo Sehol. Verbum assumpsit eorpus mediante anima

Prop. III. In Iesu Chnsto natura divina et natura humana hypostatiee unitae sunt, Ut Christussit una persona habens naturam divinam et naturam humanam. Schol. I. Incamatio est ~Ysterium stricte dictum SehoI. 2. U1teriores explieationes iliscutiuntur Schol. 3. Ad quae extendatur unio hypostatica

. CAPUT Il.

DE INTEGRITATE NATURAE DIVIN:AE ET NATURAE HUMANAE IN CHRISTO.

Prop. IV. Natura divinaet natura huniana per unionem hypostatkam non factae sunt una; sed manserunt diIae

Prop. V. Duplex est in Christo volendi et operandi principium et duplicis ordinis operationes, divinae et human:;le . Schol. lo De unione inseparabili . Sehol. 2. De communIeatione idiomatum

Pago

2

9 IO

13

13 It 19 23

IV Index partium.

CAPUl' III.

DE CONSECTARIIS UNIONIS HYPOSTATICAE. Prop. VI. Iesus Christus etiam ut hic homo, est Filius Dei naturalis, non

. adoptivus . Prop. VII. Christus homo cultu iatreutico est adorandus, quae adoratio

debetur etiam humanae eius naturae hypostatice unite . Sehol. De cultu sanctissimi cordis Iesu

CAPUT IV.

Pag

32

34 37

DE INFIRMITATIBUS ET PERFECTIONIBUS HUMANITATIS CHRISTI.

Prop. VIII. Corpus Christi omnibus defectibus, qui naturae humanae com-munes sunt, obnoxium fuit Sehol. De passionibus seu propassionibus Christi

Prop. IX. Anima Christi iam tempore vitae mortalis habuit visinem beati-ficam . . Sehol. I. De Christi scientia acquisita et infusa . Sehol. 2. N um in Christo fuerit ignorantia .

Prop. X. Humanitas Christi sancta est sanctitate substantiali et accidentali Prop. XI. Humanitas Christi est absolute impeccabilis Prop. XII. Humana Christi voluntas habuit libertatem indifferentiae, etiam

in subeunda morte. . Sehol. I. De modo conciliandi lib~rtatem et inweccabilitatem Christi Sehol. 2 . De potentia humanitatis Christi

PARS U. SOTERIOLOGIA.

CAPUT 1.

39 41

42 46 47 50 54

57 58 62

DE NECESSITATE, CONVENIENTIA, FINE INCARNATIONIS. Prop. XIII. Nulla erat necessitas incarnationis nisi in suppositione satis-

factionis condignae pro peccato praestandae Prop. XIV. Ad redimendum genus humanum incarnatio omni ex parte

cimveniens est. . . Prop. XV. Incarnationis finis principalis prribabilius ita est redemptio generis

humani, ut, nisi Adam peccasset, Christus venturus non fuisset

CAPUT II;

67

DE SATISFACTIONE ET MERIT() CHRISTI MEDIATORIS. Prop. XVI. Christus homo ut mediator Dei et hominum pro peccatis homi-

num passione et morte sua Deo satisfecit Schol. De acceptatione et valore satisfactionis Christi

Prop. XVII. Christus generi humano meruit omnes gratias ordinis super-naturalis, sibi vero gloriam corporis et exaltationem n01l1inis Schol. De triplici 1l1unere Christi .

73 .79

81 :86 ~: I

I ... i, l! i

I :"l

f i,;

! ~~

Index partiu1l1.

TRACT ATUS II.

DE BEATA VIRGINE MARIA ET DE CULTU SANCTORUM .

PARS I. DE BEATA VIRGINE MARIA.

Prop. XVIII. Maria sensu proprio est Dei genetrix Coroll. I. De singulari dignitate inatris Dei Coroll. 2. Mater Dei mater hominum

Prop. XIX. Beata virgo Maria a primo instanti vitae suae ex singulari Dei privilegio intuitu meritorum Christi immunis praeservata est ab originali peccato Schol. De i1l1munitate beatae virginis a concupiscentia

Prop. XX. Maria permansit virgo ante partum, in partu,. post partum Schol. De voto virginitatis a beata virgine emisso

Prop. XXI. Est sententia pia et bene fundata beatam virgine1l1 post mortem non solum secundum animam sed. etiam secundum corpus assumptam esse' in caelum Schol. Quo sensu beata virgo Maria sit mediatrix inter Deum et homines

PARS IL DE CULTU SANCTORUM.

Prop. XXII. Sancti caelites cultu duliae digni sunt Schol. l. De cultu hyperduliae Schol. 2. De cultu sacrarum imaginum et reliquiarum

Prop. XXIII. Rationabilis et utilis est invocatio sanctorum

TRACTATUS III.

DE GRATIA. Praenotanda

PARS I. DE GRATIA ACTUALI.

CAPUT I.

DE NATURA GRATIAE ACTUALIS. Prop. XXIV. Gratia actualis est motio, qua ilIustratur intellectus vel inspiratur

v

Pago

90 93 94

94 101 IOl 106

107 I09

IlO 112

II3 1I5

IIS

voluntas in ordine ad vitam aeternam I20 Sehol. Utrum gratia actualis consistat in ipsis actibus vitalibus inde-

liberatis, an sit aliquid antecedens hos actus 124 Prop. xxy. Gratia vires et morales et physicas confert ad salutariter agendum 125

Schol. D.e divisionibus gratiae actualis . 128

VI Index partium.

CAPUT II.

DE NECESSITATE GRATIAE ACTUALIS. Pago

Prop. XXVI. Ut homo ponataliquod opus naturaliter honestU111, non re quiritur auxilium gratiae 129 Sehol. De sententia Patri:; Vazquez et Patris Ripalda de necessitate

gratiae ad actus honestos 134 Prop. XXVII. Non omnia oPera, quae facit homo in statu peccati vel in

fidelitatis, peccata sunt 134 Prop. XXVIII. In hoc statu homo sine auxilio gratiae non potest diu servar.e

totam legem naturalem, ne quoad substantiam quidem . 138 Prop. XXIX. N ullus homo, ne iustus quidem, sine, speciali Dei privilegi

potest diu. vitare omnia peccata venialia. 144 Prop. XXX. Ad omne opus salutare, etiam ad. iilitium fidei et desiderium

salutis interna gratia est absolute necessaria: . 147 Sehol. Num etiam iusti indigeant gratia actuali 152

Prop. XXXI. Perseverantia finalis est magnum: Dei donum et singulare beneficil1m . 152

CAPUT III.

DE GRATUITATE ET DISTRIBUTIONE GRATIAE ACTUALIS. Prop. XXXII. Gratia non debetur exigentiae naturali, neque merito neql1e

precibus neque dispositioni naturali . Prop. XXXIII. Nulli homini, qui habet usum rationis, denegatur in Imc vita

gratia, saltem remote sl1fficiens,' ad salutem assequendam Sehol. De inaequalitate gratiarum aCtuallum

CAPUT IV.

DE EFFICACIA GRATIAE ACTUALIS.

156

161 166

Prop. XXXIV .. Exsistit gratil!c vere et pure sufficiens . 167 Prop. XXXV. Exsistit gratia efficax, ex qua antecedenter ad actualem cOn-

sensum voluntatis hic consensus infallibiliter secuturus est, ita tamen ut non pereat libertas hominis in .agendo . 172 Schol. Discutiuntur varia systemata theologorum catholicorum de con-

ciliatione libertatis cum gratia efficaci . 176.

PARS II. DE GRATIA HABITUALI:

Prop. XXXVI. In iustificatione animae humanae irifunditur principil1m per-manens vitae sl1pernaturalis, gratia 'sailctificans,qua homo purgatur a peccatis, interne renovatur, aliquo modo particeps lit naturae divinae, et filius Dei adoptivus constitllitur . 184 Sehol. Disputationes scholasticae de 'gratia habituali 190

Prop. XXXVII. Ad gratiam iustificantem recipiendam homo adllitus debet se cum auxilio gratiae actualis praeparare,non per solam fidem, eamque dogmaticam, sed etiam per actus aliarum virtutl1m 194 .

Prop. XXXVIII. Gratia sanctificans est graduum et algmenti capax, amit-titur vero amni. et solo peccato mortali . 200

"

l'

Index partium. VII

PARS III. DE MERITO SUPERNATURALI.

Prop. XXXIX. Homo iustus in hac vita actibus Iiberis, ope gratiae factis, Pago

vere meretur apud DeUlll . 204 Sehol. I. De relatione fidei et caritatis ad llleritum 2 II Sehol. 2. De obiecto meriti supernaturalis 212

TRACTATUS IV.

DE VIRTUTIBUS THEOLOGICIS. Praenotanda 216

PARS I. DE FIDE THEOLOGICA.

CAPUT l.

DE ACTU FIDE!. Prop. XL. Fides est assensus intelleetualis firmus, quo ea, quae a Deo reve-

lata sunt, vera esse affirlllamus propter auctoritatelll Dei revelantis Prop. XLI. Fides est assensus liber

Schol. De sl1pernaturalitate fidei

CAPUT II.

DE OBIEC'J;O FIDEI. Prop. XLII. Obiectum attributionis sei! formale quod fidei est Deus

Sehol. I. De Symbolis Sehol. 2. Num ex parte obiecti fides creverit per successiones temporm

Prop. XLIII. Obiectumformale qu seu motivum internum et specificans fidei divinae est auctoritas Dei revelantis Schol. I. Sitne revelatio divina partiale motivum fidei .

S~hol. 2. Ad fidem theologicam praerequiritur revelatio proprie dieta et formalis

Sehol. 3. De fide ecclesiastica Prop. XLIV. Praeambula fidei et motiva credibilitatis, quail1vis ante fidem

praerequirantur, ut fides sit rationabilis, non tamen pertirient ad motivum intemumet specificans fidei SehoL De analysi fidei .

CAPUT III.

DE PROPRIETATIBUS FIDEI. Prop. xi. V. Fides est assensus ~bsolute certus ratione infallibilitats et ad-

. haesionis Sehol. I. De constantia fidei . Sehol. 2. De universalitate fidei

Prop. XL VI. Fides theologica est obscura, quia propria fidei obiecta non videntur, sed Qb: externam auctoritatem Dei non visi adlllittuntur .

220

225 230

232 235 236

247 255

260 264 .266

266

VIII Index partium.

'fi" cquiren P XLVII. Fides actuaIis est necessana ad lUSO caoonem Slve a rop. . ...

dam sive conservandam. . ..... .. Schol. Quaenam credenda sint ex necessIta. te medu

PARS II. DE SPE; THEOLQGICA.

lo . ca est actus quo homo ainore concupiscentia~ Prop. XL :VIII. Spes thetu ~li beatitudU:e possidendum, fretus auxilio divino

appetlt Deum supema r . .... . . . promisso ... ..... l' t actus honestus.

Prop, XLIX, Spes, ut est am~r beaotudmls cae esos, es Schol. De necessitate spel

PARS m. DIj: CARITA TE THEOLOGICA.

Caritas theologica est actus, quo diligitur Deus ut 'summum .bonuni . .. ~ Prop. L.

absolutum Schol..I. Num '5in~lae p~rfectione~ divi~ae sint m~tiVu:n carltatis theo

. . . .

logicae . . . _ Schol 2 De caritate. perfecta . . : .. Schol 3' De obiectis secundariis caritatis theolog1cae . . . .

. . . . 'rtutum excellentissima et fotIna ceterarum Prop. LI. Cantas est ommum VI '.

virtutum . . . . . ....' ..... . Schol. De necessitate caritatis theologlcae

Additamenta Prop. XXI a .. Maria est omnium gratiarum mediatrix

lndex alphabeticus .

Pago

271 . . 27.6'

277 281 284

289 291" 292

293'. 297

.-

::.

. '. . ~ .

. ,

298,. 299 35

"

.. ..

TRACTATUS L

DE VERBO INCARNATO. PRAENOTANDA.,

1. Cum per Adamum. peccatuIl in mundum intrsset et per peccatum mors animae et corporis, Deus, misertus generis humani, ipsum Filium suum misit in mundum, ut homo fieret et per passionem et mortem. suam homines Deo reconciliaret (Rom. 5,8 sqq.) .. Est hoc magnum pietatis sacramentum (I Tim. 3,.16), quod sc Deus dilexit mundum, ut Filium . suu)11 unigenitum daret pro salute mundi (lo. 3, 16). Est adnlirandum sapientiae et potentiae divinae mysteriuJIl, quod~emo principum huius saeculi cogn0vit (lCor. 2, 8). Quia mysterium est, perspiei non potest; quia revelatum est, cr.edendum et, quantum ferunt vires humanae, e~ fontibus revelationis eluCidandum est.

2. CommunissiulUm nomen, quo hoc mysterium ap.pellatur, est in carnano, O'apKwO'l

Imprimi potest

Coloniae, die 9 Octobris 1935 W. KLEIN S. J.

Praep. Provo Germ. Inf.

Imprimatur

Friburgi Brisgoviae, die 29 Octobris 1935 RascH, Vie. gen.

PRAEFATIO AD EDITIONEM QUARTAM. Cum~. Christianus Pesch, huius Compendii auctor, 26 Aprilis 1925 m~rtuus Slt, quarta editio huius quarti et ultimi tomi, sicut iam trium pnorum tomorum, ab alio curanda erat. Mutationes in ipso textu fere nullae factae sunt, quia totus, Iiber arte recentius inventa ita multi-

plic~ndus erat, ut t~pos ?e novo .pn~refl0n 'esset nec~sse, sed integrae paglOae s~c~ndum Imagmes pagmarum prioris editonis producerentur. In fine IIbn ad quasdam theses additamenta adiecta sunt velut de esse~tia sacrificii missae, (prop. XXI), de quodarri testimonio p/o extrema unctlOne (prop. XXXI), de materia et de ministro sacramenti ordinis (prop. XXXVI et XXXVII), de matrimonio ut sacramento permanente . (prop. XXXIX), de contractu matrimoniali (prop. XL). '

Valkenburg (L) in Neerlandia, 12 Decembris 1931. . _ " Au~ustinus Deneffe S. J.

PRAEFATIO AD EDITIONEM QUINTAM. . Cum quinta huius tomi editio eadem ratione typographica confecta s~t ac quart~ editio, mutationes in ipso textu vix fieri potuerunt. Ul-tImae tres ll~eae. numeri 93, attento aliquo decreto S. congregationis de sacramentIs cIrca aetatem confirmandorum, mutatae sunto In ad-di~arnentis accessit nota ad prop. XI de subiecto cbnfirrnationis et alla ad prop. XVIII de annis discretionis.

Valkenburg (L) in Neerlandia, ,I Octobris 1935. Idem editor.

Omnia iura reservantur.

Typis Herderiaois, Friburgi Brisgoviae.

, I

,.

. .

c.

INDEX P ARTIUM

TRACTATUS L DE SACRAMENTIS IN GENERE.

Praenotanda

PARS 1. DE EXSISTENTIA ET ESSENTIA SACRAMENTORUM

ECCLESIAE. Prop. I. In ecclesia Christi semper fuerunt septem sacramenta, i. e. signa

Pago I

gratiae efficacia . 3 Schol. 1. Num fuerint sacramenta ante Christum. IO Schol. 2. De materia et forma sacramentorum ecclesiae 12

PARS II. DE EFFICACIA SACRAMENTO RUM ECCLESIAE.

Prop. II. Sacramenta produc.unt gratiam ut causae instrumentales ex opere operato 13 Schol. 1. De gratiis sacramentalibus 18 Schol. 2. Num circumcisio contulerit gratiam ex opere operato 19

Prop. III.' Sacramenta baptismi, confirmationis, ordinis imprimunt animae indelebilem characterem, ratione cuius iterari non possunt; quo charactere homo speciali modo conformatur Christo sacerdoti et deputatur ad cultum divinum' 20 Schol. Quomodo sacramenta producant gratiam 25

PARS III. DE AUCTORE SACRAMENTORUM.

'PlOp. IV. Christus homo omnia sacramenta immediate instituit, qJlatenus eorum materiam. et formam substantialiter immutabiIem determinavit 29

PARS IV. DE MINISTRO SACRAMENTO RUM.

Prop. V. Valor sacramentorum neque a fide neque a probitate ministri pendet 36 Prop. VI. Ad valide conficienda sacramenta minister debet salte'm habere

.intentionem, eamque internam, faciendi, quod facit ecclesia 41 SchoL 1. De subiecto sacramentorum 44 Schol.2. De sacramentalibus . 45

VI Index partium.

TRACTATUS II. DE BAPTISMO.

Prop. VII. Baptismus est sacramentum, cuius materia est ablutio aqua fa.cta, forma vero: Ego te baptizo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti Schol. De adhibenda aqua benedicta in baptismo sollemni

Prop. VIII. Effecrus baptismi est regeneratio spirirualis et insertio hominis ut vivi membri in corpus Christi mysticum cum perfecta remissione totius rearus culpae et poenae .

Prop. IX. Baptismus omnibus hominibus ad salutem est necessarius, potest tamen sub quibusdam condicionibus baptismo flaminis et baptismo sanguinis suppleri Schol. 1. De ministro baptismi Schol. 2. De subiecto. baptismi

TRACTATUS III DE CONFIRMATIONE.

Prop. X. Confirmatio est verum sacramenrum Schol. De materia et forma confirmationi~ .

Prop. XI. Effecrus confirmationis est robur spirituale ad fidem q>nstanter profitendam . . Schol. De subiecto confirmationis

Prop .. XII. Minister ordinarius confirmationis est episc~pus, extraordin~rius minister delegari potest quivis sacerdos .

TRACTATUS IV. DE EUCHARISTIA.

Praenotanda .' . PARS 'i:':.

DE REALI PRAESENTIA CHRISTI IN EUCHARISTIA. CAPUT I.

Pag, .

47 5:1

53

5.6 .61 62

63 66

68 71

DE VERITATE REALIS PRAESENTIAE CHRISTI IN EUCHARISTIA. Prop. XIII. S. Scriptura docet Christum in eucharistia vere et realiter esse

. praesentem .. 77 Prop. XIV. Realis praesentia Christi in eucharistia docetur' unanimi tradi-

tionis testimonio . 88 CAPUT II.

DE MODO REALIS PRAESENTIAE CHRISTI IN EUCHARISTIA. Prop. XV. Christus in eucharistia praesens fit transsubstantiatione panis et

vini in corpus et sanguinem Christi .96 Schol. l. Qua actione Chrisrus constituatur praesens sub speciebus'

eucharisticis . . . 100 Schol. 2. De speciebus eucharisticis t02

Prop. XVI. Christus totus est sub utraque specie sacramentali, totu:; in qualibet parte specierum post separationem et ante separationem 105

-.} .. ,.

. ~ .. ...;

lndex: partium_

PARS II. DE SACRAMENTO EUCHARISTIAE.

Prop. XVII. Materia, ex qua sacramentum eucharistiae conficitur, sunt panis triticeus et vinum de vite; forma vero sunt verba: -Hoc est corpus meum , -Hic est sanguis meus'

Prop. XVIII. Effecrus sumptionis eucharistiae est specialis animae et corporis cum Christo unio Scho1. 1. De necessitate sacramenti eucharistiae Schol. 2. De ministro eucharistiae

PARS II~. DE SACRIFICIO MISSAE.

Praenotanda de sacrificio in genere Prop. XIX. Veritas sacrificii missae constatex S. Scriprura Prop. XX. Veritas sacrifici i missae constat ex doctrina traditionis

Schol. De relatione sacrificii missae ad sacrificium crucis . Prop. XXI. Essentia sacrificii missae consistit in consecratione, qua Christus

mystice immolatur, quatenus corpus eius et sanguis vi verborum se-paratim ponuntur sub speciebus panis et vini, et ita mors Christi mystice renovatur et fructus eius nobis applicatur Schol. De efficacia sacrificii missae

TRACTATUS V. DE SACRAMENTO PAENITENTIAE.

Praenotanda

PARS 1. DE EXSISTENTIA SACRAMENTI PAENITENTIAE.

Prop. XXII. Paenitentia est verum novi testamep.ti sacramentum Schol. l. Num vetus ecclesia docuerit quaedam peccata non esse

remittenda Schol. 2. De paenitentia publica et privata ..

Prop. XXIII. PotestaS. remittendi peccata per sacramentum paenitentiae est potestas iudicialis

PARS II. DE MATERIA SACRAMENTI PAENITENTIAE.

Praenotanda

CAPUT I. DE CONTlUTIONE.

Prop. XXIV. Actus contritionis de peccatis commissis peccatori necessarius est ad salutem .

Prop. XXV. Ad sacramentum paenitentiae fructuose recipiendum sufficit contritio imperfecta seu attritio, qua voluntas peccandi efficaciter ex-cluditur, cum spe veniae Schol. De dispositione requisita ad remissionem peccati venialis

VII

Pag.

109

115 119 123

124 129 135 139

140 147

149

150

166

171

VIII . Index partium.

. CAPUT II. DE CONFESSIONE.

Prop. XXVI. Baptizatis in peccata gravia fapsis confessio formaliter integra omnium peccatorum mortaIium post baptismum commissorum est ad salutem necessaria . . Sehol. De confessione peccatorum, quae non necessario accusantur .

CAPUT III. DE SATISFACTIONE.

Prop. XXVII. Confessarius debet paenitentibus imponere convenientes satis-factiones, quibus poenae temporales peccatis debitae delentur

PARS m. DE FORMA SACRAMENTI PAENITENTIAE.

Prop. XXVIII. Forma sacramenti paenitentiae sunt verba: Ego te absolvo a peccatis tuis', vel alia aequivalentia. '.' . . . Sehol. Quornodo absoliltio danda sit .

PARS IV. DE EFFECTIBUS SACRAMENTI: PAEI'iiTENTIAE.

Prop. XXIX. Sacramento paenitentiae peccata ita remittuntur, ut numquam redeant, merita autem mortificata reviviscunt . . . . Sehol. Quid sit in paenitentia res et sacramentum

PARS V. DE MINISTRO SACRAMENTI PAENITENTIAE.

Prop. xxx. Minist~ sacramenti paenitentiae estsolus sacerdos habens iurisdictionem .. Sehol. De subiecto satramenti .panitentiae

APPENDIX. DE INDULGENTIIS.

S i. Quid sit indulgentia S 2. Ex quo thesauro hauriantur indulgentiae 3. De potestate concedendi indulgentias

TRACTATUS VI. De SACRAMENTO EXTREMAE UNCTIONIS

PARS 1. DE EXSISTENTIA ET ESSENTIA SACRAMENTI

EXTREMAE UNCTIONIS. Prop. XXXI. Extrema unctio est sacramentum, consistens in unctione

aegroti facta oleo, et in oratione qua e1f'ectus sacramenti exprimitur .

Pago

195.

200

203

204 210

2II 217

2l8 221

222

225

.' .

': ;

'.~: .

.lndex partium. IX

PARS II . DE EFFECTIBUS SACRAMENTI EXTREMAE UNCTIONIS.

Prop. XXXII. Effectus absolutus extremae unctionis ~s~ deletio reliqui~ru~ Pago peccati et confortatio animi, effectus vero condlclonatus est restttutio sanitatis corporalis . 232

PARS m. DE MINISTRO ET SUBIECTO SACRAMENTI EXTREMAE

UNCTIONIS. Prop. XXXIII. Minister extremae unctionis est sacerdos, subiectum vero

homo baptizafus, adultus, periculose aegrotans

TRACTATUS VII. DE SACRAMENTO ORDINIS.

PARS 1. DE EXSISTENTIA SACRAMENTI ORDINIS.

Prop. XXXIV. Ordo est sacramentum, quo traditur potestas spiritualis ad sanctificandos homines per confectionem et administrationem sacra-mentorum

Prop. XXXV. Quidam ordines clericales sunt s~cramentum. quidam non sunt sacramentum -Schol. De numero ordinum .

PARS II. DE ESSENTIA SACRAMENTI ORDINIS.

235

243 249

Prop. XXXVI. Materia sacramenti ordinis est impositio.manuum; forma vero oratio, quae cum hac impositione iungitur 250 Sehol. De effectu sacramenti ordinis . 254

PARS m. DE MINISTRO ET SUBIECTO SACRAMENTI ORDINIS.

Prop. XXXVlI. Minister sacramentiordinis est eplscopus . . . Schol. De ordinationibus factis ab episcopis haereticis vel schismaticis

Prop: XXXVIII. Subiectum capax diaconatus et presbyteratus est omnis. et solus' mas baptizatus, subiectum autem ordinis episcopatus est sacerdos

TRACTATUS VIII. DE SACRAMENTO MATRIMONII.

Praenotanda . PARS I.

255 257

261

DE EXSISTENTIA ET ESSENTIA SACRAMENTI MATRIMONI!. Prop. xXXIX. Matrimonium est verum novae legis sacramentum . 263 Prop. XL. Sacramentum matiimonii est ipse contractus matrimonialis

christianorum, qui perficitur per verba de praesenti; quare in his verbis .. consistit materia et forma sacramenti 268 Scho.l. Quae matrimonia sint sacramentum . 273

x Index partium.

PARS II. DE VINCULO MATRIl\10NIALI.

Prop. XLI. Sacramentum matrimonii efficit vinculuql inter coniuges in trinsecus pIane indissolubile;' quod ipsi ne' ob adulterium quidem alter-utrius coniugis solvere possunt

. .:".

275 Prop. XLII. Matrimonium infidelium, etiam consummatum, solvi potest

quoad vinculum, quando altero coniuge manente in infidelitate alter ad fidem convertitur 28i' ,

Prop. XLIII. Matrimonium ratum non consummatum per professionem religiosam alterutrius coniugis solvitur; et etiaro ex aliis iustis causis auctoritate summi pontificis solvi potest

PARS III. DE UNITATE MATRIMONI!.

Prop. XLIV. Polygamia simultanea lege divina excluditur, polygamia autem successiva permittitur . 287 Schol. De ministris et de subiectis sacramenti matrimonii 291'.

PARS IV. DE ECCLESIAE POTESTATE STATUENDI IMPEDIMENTA

MATRIMONI!. Prop. XLV. Ecclesia a Christo accepit potestatem statuendi pro suis sub'

ditis impedimenta matrimonii dirimentia 292

Additamenta . Index alphabeticus

APPENDIX. DE CAELIBATU CLERICORUM 295

299 35

.. :

: ,

TRACTATUS I.

DE SACRAMENTIS IN GENERE. PRAENOTANDA.

1. Sacramenta sunt ritus quidam sacri, quibus Deus merita et satis-factiones Christi hominibus applicat ad eos sanctificandos. Potuit

. quidem Deus sanctificare homines nullo adhibito. signo externo, sed maluit ad hunc finem eligere ritus externos, quia naturae humanae convenit per corporalia duci ad spiritualia (cf. S. Thomas 3, q. 61, a. I). Hoc tam verum est, ut S. Augustinus dicat: In nullum nomen reli-gionis, seu verum seu falsum, coagulari homines possunt, nisi aliquo signaculorum vel sacramentorum visibilium consortio colligentur (Contra Faustum l. 19, C. Il). .

2. Quia in omni religione, etiam gentili, quaedam eiusmodi signa inveniuntur, nostra aetate non defuerunt, qui dicermt sacramenta ab ecclesia e paganismo recepta esse, Rane assertionem non aliter pro-babant nisi ostendendo 'quandam similitudinem externam inter certos ritus gentilium et christianorum et inter quasdam appellationes sa-crales, e. g. quod utrimque habebantur lotiones sacrae. Sed mani~ feste vana sunt talia argumenta. Nam cum quaedam signa sensibilia natura sua aptissima sint ad quosdam effectus supersensibiles signi-ficandos, mirum non est in variis religionibus similes ritus sacros usurpari ad' similes effectus indicandos. Ideo a ratione alienum est affirmare haec sign;:t ex alia in, aliam religionem migrasse, nisi firmis argumentis probatur; nam non est recurrendum ad explicationes longe quaesitas,quotiens res ex internis et propriis rationibus sufficienter ex-

. plicatur. Tantum autem ab est, ut illa asserti o ullis argumentis pro-betur, ut certis argumentis excludatur. Nam religio christiana statim ab initio sua sacramenta habuit, ut constat ex evangeliis et epistulis pauliriis. Atqui ea aetate illi cultus gentiles, ad quos praecipue pro-vocant, ut mithracismus, inter iudaeos ignoti erant, quippe qui tertio fere vel quarto tantum post Christum saeculo maiorem propagationem acceperint. Ergo ex iis sacramenta sumpta non sunto Praeterea tam iudaei quamveteres christiani cultus genti/es maximo horrore abomina" bantur (cf. Rom. I, 22Sq.; I Coro 8, 4sq.; Gal. 5, I9sq.; Eph.4, 17sq.; '1 Petri I, 18; 4dsqq,).

P.Beh, Compend. theol. dogm. IV. I