Пестицидийн хэрэглээ ба хvн амын эрvvл мэнд

Áýëòãýñýí: Á. Áàëäàí-Îñîð

ЭТҮГЭН ДЭЭД СУРГУУЛЬ

Улаанбаатар 2011

Пестицид гэж юу вэ?

• Пестицид нь үр тариа, хvнсний ногоо, ой мод, эмийн ургамлын хортон болон мал, амьтны шимэгч хорхой, шавьж, хачигтай тэмцэхэд зориулагдсан химийн бодисуудын томоохон хэсэг юм.

Пестицид хэмээх үгний гарал үүсэл

• Пестицидийн нэршил нь латин гаралтай үг юм.

• “ pestis” ---- Халдвар

• “ caedo” ---- Сөнөөх гэсэн 2 үгийн нийлбэр ажээ.

• Халдварыг сөнөөх гэсэн утгатай үг гэдэг нь харагдаж байна.

Пестицидүүдийн ангилал

1. Èíñåêöèä-øàâüæ2. Àêðàöèä- ¿å õºëòºí3. Ëîìàöèä- 纺ëºí áèåòýí4. Íåìàòîöèä- äóãèðàã

õîðõîé5. Ãåðáèöèä -õºë ãàçðûí

óðãàìàë6. Ôóíãèöèä- 캺ã, 캺ãºíöºð7. Çîîöèä- æèæèã ìýðýã÷

àìüòад

8. Áàêòåðèöèä- àìüòàí, óðãàìëûí áàêòåðûí ãàðàëòàé ºâ÷нүүд

9. Äåôîëàíò-óðãàìëûã íàâ÷àà ã¿âýõýä ò¿ëõýö ºãөх

10. Äåôëîðàíò-öýöýãò óðãàìал

11. Äåñèêàíò-ýìèéí óðãàìëûã õàòàõààñ ñýðãèéëэх

12. Îâîöèä-õîðõîé, øàâæíû ºíäөгүүд

13. Ëàврèöèä-õîðõîé, øàâüæíû ºò, àâãàëäàé

Устгах обьектээс нь хамааруулаад 13 ангилдаг.

• Энэхүү хèìèéí õîðò бодисыг õýðýãëýäýã ãîë ñàëáàð áîë ÕÀÀ þì.

• ХАА-г газар тариалан, мал аж ахуй гэж хоёр хэсэгт хуваан үздэг.

• Óðãàöûã áîëîí ÌÀÀ-í àøèã øèìèéã íýìýãä¿¿ëýõýä ïåñòèöèä¿¿äèéã õýðýãëýõ íü çàéëøã¿é ÷óõàë þì.

Пестицидийг хэрэглэх болсон зайлшгүй шаардлага

• Дэлхий дээр өнөө үед 6,9 тэрбум хүн амьдарч байна.

• Хүн болгон хоол идэх шаардлагатай

• Үүний тулд ХАА, МАА-ын салбарыг өргөн хөгжүүлж өндөр ашиг шим авах шаардлагаатай юм.

Гэтэл энэ зорилгод хүрэхэд саад болдог зүйлс

• Царцаа хэт олшрох • Огтоно, хулгана хэт

олшрох• Өвчинд нэрвэгдэх• Мөөг, мөөгөнцөрөөр

бохирдох• Шимэгч хорхойнд

баригдах• Хогийн ургамалд баригдах • Шавж, өт, авгалдай хэт

олшрох гэх мэт олон эрсдэл учирдаг.

Эдгээрийг устгахын тулд химийн хорт бодисыг цацдаг байна

• Онгоцоор • Машинаар • Гар аргаар гэх мэт

олон хувилбараар хор цацдаг байна.

• Ингэж ХАА, МАА-н хортонтой тэмцэж байж бид нэлээд их хэмжээний ургац, мал авдаг байна.

Гэхдээ энэ нь бороо, хур тунадасны нөхцөл байдлаас шууд хамаардаг.

Хэдий чинээ бороо их орноТөдий чинээ их ургац авна.

Хүн төрөлхтөн ургацанд хохирол учруулах БУСАД ЗҮЙЛС-ийг зогсоож чаддаг болжээ.

Гэвч !!!ҮҮНЭЭС УЛБААЛААД ГАРАХ

ХОХИРОЛ ГЭЖ БАЙДАГ.

Пестицидийн хор хөнөөл

1. Амьд биетийг устгах хор учраас тун хэмжээг хэтрүүлбээс бусад амьд биетэд сөргөөр нөлөөлнө.

2. Байгальд задарч алга болох хугацаа болон үйлчлэл нь өөр байна.

3. Бүхий л пестицидүүд экологи эрүүл ахуйн хор хөнөөлөөрөө өөр байдаг.

4. Олон жилийн үйлчилгээтэй үйл ажиллагааны өргөн цар хүрээтэй пестицид байдаг бөгөөд амьд биетийг маш удаан хугацаагаар хордуулсаар л ....

Пестицидийн хор хөнөөл

1. Õîðòîé øàâüæ áàðüæ èääýã àìüòäûí òîî õýìæýý áàãàññàíààð òºðºë á¿ðèéí õîðòîí øàâæèéí ºñºëò õºãæèëòèéã áàðüæ òîãòîîõ áîëîìæã¿é áîëäîã.

2. Хºðñíèé ¿å äàâõàðãàä áóé öîõíóóä óñòàæ, óðãàìëûí òîî õýìæýý ýðñ ºñºæ, ÷èéãèéí óëààí õîðõîéн ýêîñèñòåìä ººðèéí ¿ç¿¿ëýõ íºëººëëèéã ¿ç¿¿ëæ ÷àäàõã¿é áîëîîä áàéíà.

3. Дээрхээс харахад экологийн тэнцвэрт байдлыг бүр мөсөн алдагдуулах чадвартай аюултай хор юм.

Пестицидийн байгаль дахь тархалт

• Îëîí òºðëèéí ïåñòèöèä¿¿äèéí äóíäààñ îð÷èí ¿åèéí ÕÀÀ-í салбарт 200-ààñ äîîøã¿é íýð òºðëèéí èíñåêòî-àêðîöèä¿¿ä, ôóíãèöèä¿¿ä, ãåðáèöèä¿¿ä ïðàêòèêèéí õóâüä ºðãºí õýðýãëýãäýæ áàéíà.

• Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû îáúåêòîä ïåñòèöèä¿¿ä õóðäàí óäààí ÿíç á¿ðèéí õóðäòàéãààð òàðõäàã.

• Áàéãàëüä ïåñòèöèä¿¿ä ãèäðîëèç, ôîòîõèìèéí çàäðàë, õºðñíèé ãàäàðãóó, óðãàìàë, àìüòíû àéìàã, òýäãýýðèéí áîäèñûí ñîëèëöîîãîîð äàìæèí òàðõäàã.

Õ¿ðýýëýí áóé îð÷èíä ïåñòèöèä¿¿äèéí øèëæèí í¿¿õ

á¿ä¿¿â÷

Ïåñòèöèä¿¿ä

Õºðñ

Óðãàìàë

Àìüòàä

Õ¿í

Àãààð ìàíäàë Óñ

Пестицидийн хүн амьтны биед нэвтрэх замууд

Гурван замаар хүн амьтны биед нэвтэрдэг байна.

1. Амьсгалын замаар буюу агаараар

2. Хоол хүнс, усаар

3. Арьс, салстаар

• Õºðñ-õ¿í /ãàçàð òàðèàëàíãèéí àæëûã ãàð àðãààð ã¿éöýòãýõ, òåõíèêèéí àþóëã¿é íºõöëèéã õàíãààã¿é íºõöºëä õºðñíèé òîîñîîð/

• Õºðñ-àãààð-õ¿í /óóðøèõ ¿åä ò¿¿íчëýí õºðñíººñ ïåñòèöèäèéí õèéæèëò íü àãààðò îðîõ ¿åä/

• Õºðñ-ãàçàð äîîðõ óñ-õ¿í /õºðñíèé äîîä ¿å äýõ ïåñòèöèä¿¿ä áà óñíû ñóäàëòàé ãàçàð óãààãäàõ ¿åä õàéëñàí öàñíû óñ áîðîîíû óñààð ïåñòèöèä íü õ¿íèé àøèãëàäàã óíäíû óñàíä îðäîã, òýð äîòðîî òºâëºðñºí óñàí ñàí õàíãàìæóóä/

• Õºðñ-õîîë õ¿íñíèé ãàðàëòàé á¿òýýãäýõ¿¿í-õ¿í /ïåñòèöèä íü óðãàìëûí ¿íäñýýð íü íýâòýðч ò¿¿íä õóðèìòëàãäñààð óðãàìëûí ãàðàëòàé õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íýýð äàìæèí õ¿íèé áèå ìàõáîäîä îðäîã.

• Õºðñ-óðãàìàë-àìüòàí-õ¿í /ïåñòèöèä íü õºðñíººñ óðãàìàëä äàìæñàíààð ò¿¿íèéã àìüòàä èäýæ óëìààð òýäãýýð íü ñ¿¿ë÷èéí ¿å øàò áîëîõ õ¿íèé áèå ìàõáîäîä õîîë õ¿íñýýð äàìæèí îðäîã.

• Õ¿ðýýëýí áóé îð÷èíä ÕÎÏ-èéí õóðèìòëàë íü äîîä õºãæèëòýé àìüòäààñ äýýä õºãæèëòýé àìüäàä ààæìààð õóðèìòëàãääàã.

• Үүнээс болж олон амьтад үхэх аюултай байдаг.

• Экологийн тэнцвэр алдагдахад хүрнэ.

Óðñãàë óñ áîëîí òîãòìîë óñàí äàõü ïåñòèöèä¿¿äèéí øèëæèõ òàðõàëò

Õýðýãëýæ áóé ä¿¿ðãýýñ èðñýí

óñ

Ãàçàð äýýðõ óðñãàë óñ

Àãààðûí õóð òóíàäàñ

Ïëàíêòîí, çàìàã

ºâñºí òýæýýëò çàãàñ

Ìàõ÷èí çàãàñ

Ãîëä öóòãàæ áóé óñ

Õºðñíèé óñ

Õóð òóíàäàñ

Õîðòîí øàâüæ

Øàâüæààð õîîëëîã÷ çàãàñ

Óñàí ñàí

Òîãòìîë óñ

Øèðãýõ, óóðøèõ

Áóñàä õèìèéí óðâàëûí ¿éë÷ëýë

Çàãàñ èäýøò øóâóó

1. ÕÀÀ-í á¿òýýãäýõ¿¿íèé àëäàãäëààñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ èíãýñíýýðýý äýëõèéí õ¿í àìûг õîîë

õ¿íñíèé äóòàãäàëä îðîõîîñ õàìãààëæ, ÕÀÀ

á¿òýýãäýõ¿¿íèé àëäàãäëûã 20%-èàð áóóðóóëäàã.

2. Óðãàìëûí ºâ÷èí, õîðòîí øàâüæèéã óñòãàæ,

óðãàæ íýìýãäýõ áîëîìæîîð õàíãàäàã ашиг тустай

юм.

Ïåñòèöèäèéí õýðýãëýý íü äýëõèéí á¿õ ýì÷ íàðûí àíõààðëûã òàòàæ áàéãàà áà ïåñòèöèä¿¿äèéн ¿ð ä¿íòýé õýðýãëýý

нь:

• Пестицидийг хэрэглэж байгаа нь ХАА, МАА-н ашиг шимийг нэмэгдүүлдэг сайн талтай.

• Гэвч • Óðãàìëûã õàìãààëàõàä àøèãëàãäñàí ïåñòèöèäүүд

нь õîðäóóëàõ ÷àíàðûã àãóóëж, бусад амьд биетүүдэд сөрөг нөлөө учруулж байна.

• Энэ нь хордсон óðãàìëаас пестицид нь идэш тэжээлийн хэлхээгээр дамжин нэгээс нөгөөд дамжин õàäãàëàãäàæ улмаар õ¿íèé áèåд ìàõáîäод хүртэл нэвтрэн õîðäóóëæ ýð¿¿ë ìýíäýä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.

• Ïåñòèöèäèéã àøèãëàñíààð õºðñ, óñ, àãààð áîõèðäîæ, ýêîëîãèéí òýíöâýðò áàéäàë àëäàãäахад хүрдэг муу талтай.

Дүгнэлт

Анхаарал тавьсанд баярлалаа