مقدمه

در محیط های آزمایشگاهی، قرار گرفتن در معرض عوامل خطرزا امری اجتناب ناپذیر است. از آنجائیکه مواجهه نادرست با این عوامل قادرست سالمت انس$$ان را ب$$ه مخ$$اطره بیان$$دازد و از ط$$رفی در این گون$$ه محی$$ط ه$$ا، معم$$وال اف$$راد ب$$ا آش$$$$نایی کم از اص$$$$ول ایم$$$$نی، در ح$$$$ال فع$$$$الیت هس$$$$تند) دانش$$$$جویان، کارآموزان، ...(، پس آشنایی با نکات ایمنی و آگاهی از خط$$رات ناش$$ی از ع$$دم رعایت آن امری الزامی اس$$ت. در فص$$ل اول این راهنم$$ا ب$$ه مف$$اهیم مق$$دماتی

مربوط به اصول ایمنی پرداخته شده است. خط$$رات در محی$$ط آزمایش$$گاهی را بط$ور کلی می ت$وان در دو گ$روه خط$رات فیزیکی و خطرات شیمیایی تقسیم بندی نمود. خطرات ف$$یزیکی عموم$$ا ش$$امل خطرات آتش سوزی و انفجار بوده در حالیک$$ه خط$$رات ش$$یمیایی در ارتب$$اط ب$$ا اثرات سمی مواد و شامل اثرات حاد مزمن آنها می باشند. در این راهنما س$$عی شده است که اقدامات الزم به منظ$ور پیش$گیری و مواجه$ه ب$$ا این خط$رات در فصل های دوم و سوم مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا ک$$ه کپس$$ول ه$$ای گ$$ازی جز الینفک آزمایش$$گاههای ش$$یمی اس$$ت، در فص$$ل س$$وم ب$$ه ط$$ور وی$$ژه ب$$ه آن پرداخته شده است. در بخش پایانی نیز راهنمای فشرده مواد شیمیایی پرکاربرد در این آزمایشگاه که حاوی اطالعات مختلف مانند مشخصات مواد، خصوص$$یات فیزیکی و شیمیایی، خطرات فیزیکی و س$$می، اق$$دامات حف$اظتی و کم$$ک ه$ای

اولیه برای تعدادی از عوامل شیمیایی مهم می باشد، آورده شده است.

فصل اول مفاهیم اولیه

تعریف ایمنی:

(: ش$$اخه ای از علم اس$$ت ک$$ه ب$$ه تجزی$$ه و تحلی$$لSafetyایمنی)به انگلیس$$ی: عوام$$ل مخ$$اطره آمیز پرداخت$$ه و راهکاره$$ای کن$$ترل و ک$$اهش آن$$را پیگ$$یری

می کند. کارایی ایمنی:

نخستین هدف در طراحی یک آزمایشگاه فراهم کردن محیطی قابل دسترس و بی خط$$ر اس$$ت ت$$ا کارکن$$ان آزمایش$$گاه در آن محی$$ط ب$$ه انج$$ام فع$$الیت بپردازند. دومین هدف دارا بودن حداکثر قابلیت انعطاف پذیری برای استفاده پژوهشی و آموزشی در محیطی امن اس$$ت . بن$$ابراین ع$$واملی ک$$ه ایم$$نی و بهداشت را به خطر می اندازند باید شناسایی و به دقت ارزی$$ابی ش$$وند. پس باید تا جائی که امکان دارد، اقدام های حفاظتی در نظر گرفته شوند. اگرچ$$ه استفاده نادرست از امکانات آزمایشگاه ن$$یز می توان$$د ب$$ر ط$$راحی ص$$حیح و

ایمن آزمایشگاه غلبه کند.انواع خطر:

خط$$ر ب$$القوه : ش$$رايطي ك$$ه داراي پتانس$$يل ص$$دمه ب$$ه اف$$راد، خس$$ارت ب$$هتجهيزات و ساختمان ها، از بين بردن مواد و ... باشد.

خطر بالفعل : واژه خطر بالفعل بيان كننده قرارگرفتن نسبي در معرض ي$$ك خطر بالقوه مي باشد ولي وقتي كه يك خطر بالقوه وجود داشته باشد الزام$$ا

يك خطر بالفعل را به همراه نخواهد داشت.( : MSDSبرگه اطالعات ايمنی مواد )

فرمي كه حاوي اطالعات يک ماده شيميايی بوده و کليه اث$$رات و مخ$$اطراتايمنی، بهداشتی و محيط زيستی آن ماده شيميايي در آن درج شده باشد.

حفاظت فيزيكي:

کلیه اقداماتی که به منظور پیشگیری و یا مقابله ب$$ا خط$$رات ف$$یزیکی انج$$اممی شود را حفاظت فیزیکی گویند.

حفاظت شيميايي:

عبارت اس$$ت از مجموع$$ه دس$$تورالعمل ه$$ایی ک$$ه ب$$ه منظ$$ور دف$$ع خط$$راتشیمیایی به کار میرود.

عالئم ايمني درآزمايشگاه:

هرگاه این عالئم را بروی هر یک از وسایل موجود در آزمایشگاه مالحظهکردید دقت الزم را لحاظ فرمایید.

HAZARDمضر، خطرناك

مايع يا گاز آتشگيرFLAMMABLE GAS or FLAMMABLE LIQUID

POISON سمي

CORROSIVE خورنده

BIOHAZARD خطر بيوشيميايي

RADIOACTIVE راديو اكتيو )پرتوزا(

ف$ص$ل$ د$و$م$الزامات عمومي آزمايشگاه

جهت عملكرد صحيح و مطلوب در فضاي آزمايشگاه ، پرس$$نل و دانش$$جويانملزم به رعايت الزامات ايمني مي باشند.

اصول اوليه ايمني:2-1

هرگ$$ز در آزمايش$$گاه ب$$ه تنه$$ايي ك$$ار نكني$$د . هميش$$ه حض$$ور خ$$ود را در آزمايشگاه با شخص ديگري در ميان بگذاريد .

.از محيط آزمايشگاه جهت صرف غذا و نوشیدنی نباید استفاده گردد.مسئول آزمايشگاه بايستي ورود افراد را به آزمايشگاه را کنترل كند

الزام به استفاده از تجهيزات ايمني فردي شامل محافظ صورت يا ماسك و عينك محافظ آزمايشگاهي و دستكش مناسب .

روي كليه ظروف حاوي محلول هاي آزمايشگاهي برچسب بزنيد. برچسبها بايستي همراه با توضيحات و اخطارهاي احتمالي مورد لزوم باشند .

حفاظت از چشم ها در تمام اوقات كار در آزمايشگاه و هنگام كار با م$واد شيميايي ضروري است .

كليه آزمايشگاه ها بايد مجهز به وسايل و تجهيزات ك$$افي جهت پيش$$گيري و مبارزه با آتش سوزي باشند و ض$$روري اس$$ت كاركن$$ان آزمايش$$گاه ن$$يز

آموزش هاي الزم اطفاي حريق را گذرانده باشند . در هر آزمايشگاه و انبار باي$$د ل$$وازم اعالم و اطف$$اي حري$$ق س$$يار و ث$$ابت

متناسب با نوع كار نصب گردد.بازدي$$د دوره ايي )بس$$ته ب$$ه حساس$$يت و ن$$وع تجه$$يز( از اج$$زاي مختل$$ف

دستگاه ها به لحاظ اطمينان از نظر عدم نشتي و خرابي دستگاه، الزامياست .

. از انباشت و نگهداري مواد شيميايي مازاد در آزمايشگاه خودداري ش$$ود ضروري است كليه مواد در انبار آزمايشگاه نگهداري گردند .

حاللهاي آتش گير را در محفظه هايي كه بوس$$يلهNFPAتايي$$د ش$$ده و ي$$ا يخچال هاي ضد حريق نگهداري كنيد. استفاده از اين محفظه ها به هنگ$$ام

ليتر و يا چند حالل ب$$ا مجم$$وع حجم2نگهداري يك حالل با حجمي بيش از ليتر ضروري است.1/8بيش از

دستورالعمل مربوط به حفاظت فيزيكي2-2

هنگام كار با تجهيزات گرمازا و اجسام داغ بايد همواره از ابزار و پوش$$ش مناسب و مقاوم در برابر گرما استفاده گردد.

در كار با تجهيزات سرمازا و اجسام سرد همواره مي بايست از دس$$تكش هاي عايق به منظور حفاظت از دستها و بازوها استفاده گردد.

هنگ$$ام ك$$ار ب$$ا ني$$تروژن م$$ايع هم$$واره از پوش$$ش ه$$اي حف$$اظتي از قبي$$ل دستكش، حفاظ صورت و چكمة مناسب استفاده گردد.

به منظور كار در محيط هايي كه سر و صداي باالتر از حد مجاز دارند بايد ازگوشي هاي مناسب حفاظتي استفاده گردد.

تنظيم، نگهداري و س$رويس مس$تمر دس$$تگاه ه$ا ب$ه منظ$ور جلوگ$يري از تشديد سر و صدا در محيط الزامي است.

تجهيزات و لوازمي كه به سيستم خالء متصل هستند، به منظور جلوگ$$يري از پرتاب شدن بایستی به نحو صحيح مهار گردند.

كلية تجهيزات ب$$رقي س$$يار و ث$$ابت بایس$$تی ب$$ه نح$$و مناس$$ب ب$$ه سيس$$تم اتصال به زمين مجهز گردند.

كلية ادوات و ابزار انتقال برق نظير كابل ها و اتصاالت مربوطه بايد سالم و پوشش عايق داشته باشد.

حتي االمكان سعي شود از س$$يم ه$$اي راب$$ط ب$$راي انتق$$ال ب$$رق اس$$تفاده نگردد.

تجهيزات معيوب با عالئم هشدار دهنده مش$$خص گردي$$ده و توس$$ط اف$$راد آگاه و متخصص رفع نقص شوند.

در محيط هاي مرطوب به جز وسايل الكتريكي ضد آب استفاده از ديگ$$ر وسايل الكتريكي ممنوع مي باشد.

،در محل هايي كه احتمال وجود گازهاي قابل اشتعال و انفجار وج$$ود دارد استفاده از ادوات برقي ضد جرقه الزامي است.

( در آتش س$$وزيهاي ناش$$ي از ب$$رق فق$$ط از دي اكس$$يد ك$$ربنCO2و ي$$ا ) خاموش كننده هاي شيميايي خشك استفاده گردد.

سيلندرهاي گاز اعم از پر يا خالي بايد در محل مناسب و به حالت عمودي با استفاده از تسمه، زنجير يا بست به طور ايمن مهار گردند.

به هنگام جابجايي سيلندرهاي گاز، بايد رگالتور از شير جدا شده و توس$$ط درپوش محافظت گردد.

.براي حمل سيلندرهاي گاز بايد از چرخ دستيهاي مناسب استفاده گردد

دستورالعمل مربوط به حفاظت شيميايي2-3

.كلية مواد شيميايي بايد برچسب هاي اطالعاتي الزم را داشته باشند

(اطالعات ايمني موادMSDSبراي كلية م$$واد ش$$يميايي باي$$د در دس$$ترس ) باشد.

جابجايي و حمل و نقل مواد شيميايي بايد مط$$ابق ب$$ا دس$$تورالعمل انج$$ام گيرد.

.از انباشتن مواد شيميايي مازاد در آزمايشگاه خودداري شود

ظروف مواد شيميايي بايد در مكانهايي نگهداري گردد كه احتمال برخورد افراد با آنها وجود نداشته باشد.

مواد ش$$يميايي باي$$د دور از من$$ابع ح$$رارت و ن$$ور مس$$تقيم خورش$$يد ق$$رار گيرند.

مواد قابل اشتعال و خورنده بايد در ك$$ابينت ه$$اي مخص$$وص ض$$د اش$$تعال وخوردگي و مجهز ب$ه سيس$تم تهوي$ة مناس$ب و دور از م$واد اكس$يدكننده

نگهداري گردند.

.اسيدهاي اكسيدكننده بايد بدور از اسيدهاي آلي نگهداري شوند

.اسيدها بايد جدا از قلياها، سيانيدها و سولفيدها نگهداري شوند

.قلياها بايد در جاي خشك نگهداري گردند

.مواد واكنش پذير بايد دور از حرارت، ضربه و اصطكاك نگهداري گردند

.مواد سمي در محلهاي مناسب و با تهوية موضعي نگهداري شوند

مواد جامد غير فرار و غير واكنش پذير در كابينت ها يا قفسه هاي باز لبه دار، نگهداري گردند.

مايعات يا مواد خطرناك نبايد در قفسه ه$$ايي ك$$ه ب$$االتر از س$$طح چش$$م هستند، نگهداري شوند.

جهت برخورد ب$$ا ريختگي ه$اي ش$$يميايي باي$د دس$$تورالعمل خاص$$ي وج$ود داشته و لوازم و تجهيزات الزم شامل پوششهاي حفاظتي چشم، پوست و سيستم تنفسي، دستكش مقاوم به مواد شيميايي، م$$اده ج$$اذب ي$$ا خن$$ثي

كننده، كيسة پالستيكي وجاروب و خاكانداز موجود باشد.

پس$$ماندهاي حالل ه$$اي ش$$يميايي باي$$د مط$ابق دس$$تورالعمل ه$ا تفكي$$ك و درظروف مناسب و مقاوم به نشت و داراي برچسب مواد شيميايي جم$$ع آوري شده و بدور از حرارت، جرقه، شعله و ن$$ور مس$$تقيم خورش$$يد و در

محلي با تهوية مناسب نگهداري گردند.

ايمني تجهيزات2-4

قبل از استفاده از تجهيزات و دستگاه هاي آزمايشگاهي بايستي اف$$راد درخصوص بهره برداري ايمن و بهين$$ه، آم$$وزش ه$$اي الزم را از طري$$ق

مراجع ذيصالح كسب نمايند.

.نگهداري و سرويس دوره اي براي كلية تجهيزات بايد انجام گيرد

قبل از سرويس و تعمير، بايد آل$$ودگي زدايي دقي$$ق از كلي$$ة دس$$تگاهها بعمل آيد.

كلية دستگاه ها بايد به صورت دوره اي توس$$ط اف$$راد ذيص$$الح ك$$اليبره گردند.

،كلي$$ة تجه$$يزات گرم$$ازاي آزمايش$$گاهي باي$$د مجه$$ز ب$$ه ترموس$$تات فيوزهاي پشتيبان، در موارد لزوم درهاي قفل شونده و همچ$$نين ع$$ايق

حرارتي مناسب باشند.

كلية سيستم هاي حرارت زايي كه در رون$$د ك$$اري گ$$از تولی$$د می کنن$$د بايدجهت تخلية گازهاي ايجاد شده مجهز به سيستم تهوية مناسب بوده

و يا داخل هود قرار بگيرند.

وسايل گرمازا مي بايس$$ت در فاص$$لة مناس$$ب از دتكتوره$$اي ح$$رارتي قرارگيرند.

محل استقرار دستگاه ات$$وكالو ح$$تي المق$$دور توس$$ط ات$$اقكي از س$$اير تجهيزات آزمايشگاه مجزا گردد.

قفل، فشارسنج و دماسنج اتوكالو باي$$د روزان$$ه كن$$ترل ش$$ود و از ق$$رار دادن مواد شيميايي و آتش زا در آن خودداري گردد.

كلي$$ة دس$$تگاههاي گرم$$ازا باي$$د در مك$$ان مق$$اوم ب$$ه ح$$رارت و دور از تجهيزات حساس به حرارت قرار گيرند.

انواع سانتريفوژها، مخل$$وط كنه$$ا و ليوفيليزره$$ا ب$$ه هنگ$$ام اس$$تفاده از مواد بيولوژيك و حاللهاي آلي بايد زير هود مناسب قرار گيرند.

هنگام به كار ب$$ردن ليوفيل$$يزر اس$$تفاده از اتص$$االتO-Ringوفيلتره$$اي ه$$وا ب$$راي لول$$ه ه$$اي خالء ال$$زامي اس$$ت. لول$$ه ه$$اي شيش$$ه اي خالء بایستی کنترل گردیده تا در صورت معی$$وب ب$$ودن نقض آن مش$$خص و برطرف گردد. براي تعويض ل$وازم شيش$هاي دس$تگاه باي$د از قطع$ات

مخصوص خالء استفاده شود.

.الزاما از لوله هاي درب دار در سانتريفوژها استفاده گردد

در صورت شكستن لوله ها در داخل سانتريفوژ باي$$د قس$$متهاي داخلي دستگاه با روش و ابزار مناسب پاكسازي و ضدعفوني گردد.

بر روي دس$$تگاه الك$$تروفورز باي$$د عالئم هش$$داردهندة وي$$ژه ولت$$اژ ب$$اال نصب گردد.

لوازم شيشه اي بايد قبل از استفاده، از نظر وج$$ود شكس$$تگي و ت$$رك مورد بازرسي قرار گيرند.

لوازم شيشه اي شكسته يا غ$$ير قاب$$ل اس$$تفاده باي$$د در محفظ$$ه ه$$اي مجزا و مقاوم جمع آوري شوند.

اصول کلی حفاظت و پیشگیری از آلودگی کارکنان و محیGGط2-5آزمایشگاه

در آزمایش$$گاه ان$$واع عوام$$ل بیول$$وژیکی بیم$$اری زا و همچ$$نین در محی$$ط آن خط$$راتی مانن$$د م$$واد عف$$ونی، م$$واد رادیواک$$تیو، م$$واد ش$$یمیایی، جری$$ان الکتریسیته، وسایل مکانیکی، موادآتش زا، مواد سرطان زا، پسماند خطرناک و غیره موجود بوده که در صورت عدم رعایت صحیح اصول ایم$$نی می توان$د سالمت افراد را به خط$$ر ان$$دازد. بن$$ابراین اج$$رای دس$$تورالعمل ه$$ای ایم$$نی

دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

دفع پسماند های آزمایشگاهی2-5-1

پسماند هایی که در آزمایشگاه تولید می شوند، شامل موارد زیر می باشند:پسماندهای عادی و غیر آلودهپس$$ماندهای عف$$ونی مانن$$د س$$رم و س$$ایر مایع$$ات ب$$دن، کش$$ت ه$$ای

میکروبی و غیرهپسماندهای تیز و برنده مانند سرسوزن، تیغ$$ه اس$$کالپل، شیش$$ه ه$$ای

شکسته، سرسمپلر و غیره پسماندهای شیمیایی شامل انواع مواد و معرف های آزمایشگاهی

دستورالعمل مربوط جهت دفع:بای$$د پس$$ماندهای ع$$ادی و غ$$یر آل$$وده را در مح$$ل تولی$$د از پس$$ماند

آزمایشگاهی جداسازی نمود. دفع پسماندهای عادی و غیر آل$$وده مانن$$دپسماندهای خانگی انجام می شود.

دوباره وارد چرخ$$ه ک$$اری می گردن$$دسترون سازی وسایلی که پس از سترونکه در کیسه های مخصوص اتوکالو و جدا از وسایلی که پس از

دفع می گردند، قرار داده شوند.سازی

،پسماندهای تیز و برنده مانند سرس$$وزن، وس$$ایل شیش$$ه ای شکس$$ته Safetyتیغ اسکالپل، نوک سمپلر و غیره در ظ$$روف ایمن ) Boxق$$رار )

گرفته و تنها زمانی ک$$ه س$$ه چه$$ارم محفظ$$ه پ$$ر ش$$د، ات$$وکالو ش$$ده وسپس به طریقه بهداشتی دفع گردند.

در موقع جمع آوری، حمل و نقل و دفع پسماندها بایس$$تی از وس$$ایل و پوشش های حفاظتی الزم استفاده شود.

تمامی مراحل جمع آوری و حمل ونق$$ل کیس$$ه ه$$ای پس$$ماندها بای$$د ب$$ا دست انجام پذیرد، زیرا استفاده از وسایل مکانیکی س$$بب پ$$اره ش$$دن کیسه ها و ترشح و پاشیدن موادآلوده می گ$$ردد. س$$طل ه$$ای محت$$وی کیسه های پسماند برای اجتناب از واژگونی باید توسط گ$$اری چرخ$$دار

جابجا شوند.جمع آوری و دفع پسماندها باید طبق برنامه زمانبندی شده و متناس$$ب

با میزان تولید پسماند بوده و حداقل به طور روزانه انجام پذیرد.

دستورالعمل های ضدعفونی و شستشو در آزمایشگاه2-5-2

دستورالعمل نحوه ضدعفونی:در موارد ریختن و یا شکستن ظروف محتوی مواد آلوده تنفس خ$$ود را

تا زمان خروج از محل نگه دارید..لباس ها و پوشش های محافظتی را بپوشید دقیقه(.15مدتی صبر کنید تا آئروسل ها ته نشین شوند)حداقل .محل را با حوله کاغذی و یا تنزیف بپوشانید.محلول ضدعفونی کننده مناسب را به آرامی در محل بریزید.)مدتی صبر نمایید ) بسته به نوع محلول پارچ$$ه و قطع$$ات شیش$$ه را در داخ$$لفورس$$پس بوس$$یله پنس و ی$$ا

( قرار دهید.Safety Boxظروف ایمن )محل را تمیز نموده و در صورت لزوم مجددا با ماده ضد عفونی عم$$ل

فوق را تکرار نمایید.دستورالمل نحوه ضدعفونی نمودن کف، سطوح و وسایل آزمایشگاه:

جهت نظافت ک$$ف آزمایش$$گاه می ت$$وان از رقت محل$$ول س$$فیدکننده %باش$$د، و ی$$ا از محل$$ول ه$$ای5خانگی به شرط اینکه دارای کلر فعال

تجاری استفاده نمود.جهت ضدعفونی نم$$ودن وس$$ایل قب$$ل از س$$رویس ی$$ا تعم$$یر آن ه$$ا در

داخل آزمایشگاه و یا قبل از ارسال آن ها ب$$ه خ$$ارج از آزمایش$$گاه می% و یا محلول های تجاری استفاده نمود. 07توان از محلول

دستورالعمل نحوه شستشوی لوازم شیشه ای2-5-3باید بالفاصله بعد از استفاده از وسایل شیشه ای، آن ها را با آب لول$$ه

کشی معمولی کامل شستشو داد.،بدیهی است که باید همیشه در ابتدا وسایل آلوده را قب$$ل از شستش$$و

ضدعفونی نمود.ترکیبات قلیایی موجود در سطح وسایل شیشه ای آغشته به سود، باید

% خنثی گردد و س$$پس5با قرار دادن آن ها در محلول اسیدکلریدریک چند مرتبه با آب لوله کشی و در انتها با آب مقطر آب کشی شود.

جهت خنثی نمودن ترکیبات قلیایی که روی ظروف شیشه ای نو وج$$ود به مدت چندین ساعت ق$$رار1دارد، باید آن ها را در اسیدکلریدریک %

داده و سپس آن ها را کامال با آب معمولی و آب مقطرآبکش$$ی نم$$وده و جهت خشک کردن در فر قرار داد. جهت کنترل و اطمین$$ان از خن$$ثی شدن مواد قلیایی آزاد وموجود بر روی شیشه، وسایل شیشه ای را در

آب را ان$$دازی گ$$یری نم$$ود.PHآب مقطر خنثی اتوکالو کرده و سپس آب ب$$ه علت وج$$ود م$$واد قلی$$ایی ب$$اال باش$$د، بایس$$تیPHدر ص$$ورتیکه

دوباره وسایل در محلول اسید کلریدریک قرار داده می شوند.اگر بعد از چند مرتبه شستش$$و و کن$$ترل آن، ب$$از هم م$$واد قلی$$ایی آزاد

شده وجود داش$$ت، آن وس$$ایل می بایس$$ت دور ریخت$$ه ش$$وند و م$$ورداستفاده قرار نگیرند.

شستشوی وسایل شیشه ای با شوینده ها: موقع استفاده از شوینده ه$$ا مانن$$د م$$ایع ظرفش$$ویی جهت شستش$$و وس$$ایل

شیشه ای باید به نکات زیر توجه گردد:تمام وسایل شیشه ای را بایستی بطور کامل در آب سرد لول$$ه کش$$ی

قرار داده شوند.سپس وسایل فوق را در محلول شوینده قرار داده شده و کامال ب$$ه آن

برس کشیده شود..پس از آن وسایل را با آب لوله کشی جاری کامال شستشو داد

در مرحله بعد وسایل، سه مرتبه با آب مقط$ر آبکش$ی گردن$د. )در ه$ر سری آبکشی از آب مقطر تازه استفاده شود(.

بمنظ$$ور ح$$ذف آب اض$$افه وس$$ایل، از ف$$ر جهت خش$$ک ک$$ردن آن ه$$ا استفاده شود.

وسایل شیشه ای را بطور روزانه وارونه داخل سبدهای فلزی گذاش$$ته و ته سبدها چندین الیه کاغذ خشک کن ضخیم گذاشته شود.

روش شستشو پیپیت:.پیپت ها را به مدت یک شب در محلول تمیز کننده قرار دهیدسپس آن ها را کامال با آب لوله کشی شستشو دهی$$د. ترجیح$$ا آن ه$$ا

را یک شب در آب قرار داده سپس ب$$ا آب مقط$$ر آبکش$$ی کنی$$د. ) می ت$$وان از وس$$ایل مخصوص$$ی ک$$ه جهت شستش$$وی پیپت وج$$ود دارد، استفاده نمود که دراین حالت ابتدا با آب لوله کشی و سپس دو یا س$$ه

بار با آب مقطر داغ عمل شستشو انجام می شود (.خشک کردن پیپت ها را با کشیدن و خ$$الی ک$$ردن حجم کمی اس$$تون و

هوا به تن$$اوب و بص$$ورت پی در پی انج$$ام دهی$$د ) می ت$$وان از وس$$ایلپیپت خشک کن برقی که ایجاد حرارت می نمایند، استفاده نمود(.

.قسمت بیرونی پیپت ها را باید با پارچه تمیز خشک نماییدجهت جلوگیری از شکستن پیپت ها، آن ها را در ظروف مخصوصی که

با اندازه های مختلفی ) جهت پیپت ه$ای ب$ا حجم ه$$ای مختل$$ف( وج$وددارد، قرار دهید.

فورا بعد از استفاده پیپت ها، باید آن ها را ب$$ا آب لول$$ه کش$$ی آبکش$$ی گردد.

پیپت ه$$ای ک$$ه جهت تهی$$ه رن$$گ م$$ورد اس$$تفاده ق$$رار می گیرن$$د، بای$$د بالفاصله با اسید کلریدریک شسته شوند.

درصورت کشیدن موادآلوده با این وس$$ایل، بای$$د آن ه$$ا را بالفاص$$له در یک محلول ضد عفونی کنن$$ده ق$$رار داد )جهت ض$$دعفونی می ت$$وان از

گرم درص$$د و7.5محلول هیپوکلریت سدیم به میزان گرم در لیتر و یا رقیق شده باشد،1:17یا هرگونه محلول سفیدکننده خانگی که نسبت

استفاده نمود(.

اسید شوی کردن وسایل به روش صحیح: . وس$$ایل ی$$ک روز در می نم$$اییم1:12اسید کلریدریک نرمال را به نسبت رقی$$ق مرتب$$ه ب$$ا آب مقط$$ر آب کش$$ی می3محلول فوق قرار می گیرد، سپس محول

گردند.

برداشت مایعات با پیپت:

هرگز عمل برداشت مایعات با پیپت را بوسیله ده$$ان انج$$ام ندهی$$د. در این مورد در رابطه با اهداف مختلف، وسایل متف$$اوتی جهت برداش$$ت

مایعات بوسیله پیپت وجود دارد.نباید قطرات انتهایی نمونه با فشار زیاد خارج ش$$ود زی$$را ممکن اس$$ت

باعث ایجاد قطرات بسیار ریز یاآئروسل گردد.

دستورالعمل مربوط به مراقبت از دست:2-5-4

باید از تماس دست با صورت، چشم، گ$$وش، بی$$نی و غ$$یره و همچ$$نین ب$$ه ط$$ور کلی ه$$ر عملی ک$$ه م$$وجب تم$$اس دس$$ت ب$$ه ده$$ان می ش$$ود، خ$$ودداری ک$$رد.همچنین باید از فروبردن قلم در دهان،جویدن ناخن و نیز آدامس خودداری نمود.

استفاده از دستکش:باید همیشه دستکش مرغوب در اندازه های متف$$اوت در تم$$امی بخش

ها در دسترس باشد.دستکش هایی از جنس التکس، نیتریل و یا وینیل، به منظور مح$$افظت

از دست مناسب هستند. دستکش ه$$ایی ک$$ه از جنس التکس ی$$ا وینی$$ل نازک شده باشند، محافظت کافی را در مقاب$$ل س$$وراخ ش$دن بوس$یله

وسایل تیز، ایجاد نمی نمایند..دستکش ها باید در اندازه های تا مچ، آرنج و شانه در دسترس باشندنباید دستکش ها را هنگام انج$$ام ک$$ار تع$$ویض نم$$ود، بلک$$ه بای$$د بع$$د از

اتمام ک$ار این عم$ل را انج$ام داد )مگ$ر اینک$ه آس$یبی در آن ه$ا ایج$$ادگردد.(

کارکنان آزمایشگاه باید اقدامات حفاظتی الزم را جهت جلوگ$$یری از آل$$ودگی محیط و پوس$$ت در م$$ورد دس$$تکش ه$$ای آل$$وده انج$$ام دهن$$د. همچ$$نین جهت

اهداف مختلف باید از دستکش های متفاوتی استفاده شود، که عبارتند از:دستکش های الستیکی یا چرمی که در هنگام کارهای سنگین، س$$روکار

داشتن با وسایل داغ و یا هنگام خالی کردن محفظه های محتوی م$$وادخطرناک استفاده می شود.

دستکش های خانگی که جهت تمیز نمودن، شستن وسایل شیشه ای و ضدعفونی کردن مورد استفاده قرار می گیرند.

دس$$تکش ه$$ای ج$$راحی )التکس( ک$$ه در مواق$$ع ک$$ار ب$$ا خ$$ون، م$$واد خطرناک و غیره استفاده می شود.

دستکش های پالستیکی یکبار مص$$رف ک$$ه در مواق$$ع اض$$طراری م$$ورد استفاده قرار می گیرد )این گونه دستکش ها هیچگونه نقش حف$$اظتی

را در مقابل میکروارگانیسم ها ایجاد نمی کنند(. دستکش ها نباید شسته شده و مجددا مورد استفاده قرار گیرند، زی$$را از کیفیت و میزان نقش حفاظتی آن ها کاسته می شود. اگ$$ر دس$$تکش ه$$ا جهت اس$$تفاده مجدد با مواد شوینده یا مواد ضدعفونی کننده شسته ش$$وند، ممکن اس$$ت م$$واد شوینده سبب افزایش نفوذ مایعات از طریق سوراخ های نامرئی شده و یا مواد ضد عفونی باعث خراب شدن دستکش ه$$ا گ$$ردد. حالل ه$$ای آلی س$$ریعا س$$بب آسیب دیدن دستکش های التکس گردی$$ده و بعض$$ی از حالل ه$$ا، دس$$تکش ه$$ای

وینیلی را حل می نماید.شستشوی دست:

مهمترین اقدام پیشگیرانه و ایمنی، شستشوی مک$$رر دس$$ت می باش$$د ک$$ه بای$$د همیشه صابون ) ترجیحا صابون مایع( و مواد ضدعفونی کننده جهت تمیز نمودن

پوست در دسترس کارکنان قرار گیرد.شستشو دست ها در موارد زیر الزامی است:

فورا بع$$د تم$$اس ب$$ا م$$واد آل$$وده )ک$$ه ممکن اس$$ت در اث$$ر پ$$اره ش$$دن دستکش ها بوجود آی$$د( بای$$د بالفاص$$له دس$$تکش ه$$ا را ب$$یرون آورده و

دست ها را کامال شست.بعد از اتمام کار و قبل از ترک آزمایشگاه بعد از در آوردن دستکش ها

و یا قبل از آنکه دستکش جدیدی پوشیده شود. در مناطقی که دسترسی به آب امکان پ$$ذیر نیس$$ت، می ت$$وان از ژل ه$$ای م$$ایع دارای پایه الکل استفاده نمود . می توان دس$ت ه$ا را ب$ا دس$$تمال کاغ$ذی تم$یز کرده و س$$پس آن ه$$ا را ب$$ا ک$$ف ه$$ای تم$$یز کنن$$ده شس$$ت. نبای$$د از محص$$والت ص$$ابونی ک$$ه ممکن اس$$ت س$$المت پوس$$ت را ب$$ه خط$$ر بین$$دازد،اس$$تفاده نم$$ود. استفاده از یک کرم دس$$ت مرط$$وب کنن$$ده، ممکن اس$$ت الته$اب پوس$$ت را ک$ه

بوسیله شستشوی مکرر دست ایجاد شده، کاهش دهد. باید توجه نمود که بریدگی ها، زخم ها و جراحات پوستی )اگزما( را ب$$ا پانس$$مان

)با قابلیت عدم نفوذ آب( پوشانده شوند. دستورالعمل مربوط به مراقبت از چشم:2-5-5

حفاظت از چشم ها با توجه به آسیب پذیر بودن این عضو حیاتی ب$$دن از اهمیتفوق العاده ای برخوردار است.

محافظت از چشم و صورت: باید در مواقع کار ب$ا م$واد س$وزاننده، م$واد خطرن$اک ش$یمیایی و بیول$وژی و ی$ا هنگامی که امکان ترشح و یا پاش$$یدن خ$$ون و مایع$$ات ب$$دن وج$$ود داش$$ته و ن$$یز هنگام تخلیه اتوکالو و ... از عین$$ک ه$$ای مح$$افظتی )حف$$اظ دار( ی$$ا ماس$$ک ه$$ای

چشم و صورت استفاده نمود. استفاده از عینک های حفاظ دار مخصوصا هنگام کار با مواد ش$$یمیایی خطرن$$اک نسبت به عینک های حفاظتی که روی عینک های معمولی قرار می گیرد، ت$$رجیح

داده می شود. استفاده از ماسک ها و حفاظ ه$$ایی ک$$ه از جنس پالس$$تیک ش$$فاف ب$$وده )مانن$$د ماسک های جوشکاران( و تمام صورت و گردن را می پوشاند، توصیه می گردد. این ماسک ها جهت استفاده طوالنی مدت مانند اتوپسی نیز مناس$$ب ب$$وده و ب$$ه

راحتی آلودگی زدایی می گردند. ( می توانند حالل ها و بخار حاصلsoftلنزهای چشم مخصوصا لنزهای نوع نرم )

از مواد را به خود جذب نمایند. بنابراین استفاده از آن ها در این موارد خطرن$$اک می باشد، لنزهای تماسی باعث تجمع مواد فوق در محل قرنی$$ه ش$$ده و در عین حال مانع خروج اشک می گردند، در حالیکه اشک، مواد فوق را بوسیله شستشو از چشم خارج می نماید. باید به کارکنان س$$فارش نم$$ود ک$$ه در این گون$$ه بخش ها، لنزهای تماسی را بکار نبرند و بجای آن از عینک های حف$$اظ دار و ی$$ا ماس$$ک

های صورت استفاده کنند. لباس کارکنان:2-5-6

معموال مسئول آزمایشگاه پوشش مشخصی را برای کارکنان درنظ$$ر می گ$$یرد. این لباس باید تمیز و مرتب بوده و از کیفیت مناسبی برخوردار باشد. این لب$$اس ها جهت محافظت از آلودگی و کثیف شدن دیگر لباس ه$$ا م$$ورد اس$$تفاده ق$$رار

میگیرند. هنگام کار در آزمایشگاه همه کارکنان باید حداقل از یک روپوش آستین بلن$$د ک$$ه جلوی آن کامال بسته شده و یا یک کت آزمایشگاهی بلند با آستین ه$$ای بلن$$د ک$$ه

سر آستین آن کامال بسته باشد، استفاده نمایند. در مواقعی که مواد بسیار خطرناک و آلوده مورد استفاده ق$$رار می گیرن$$د، می توان از پیش بندهای پالستیکی یکبار مصرف و یا روپوش یکبار مصرف با قابلیت عدم نفوذ مایع$$ات ب$$ه آن اس$$تفاده نم$$ود ک$$ه حف$$اظت ک$$افی را در مقاب$$ل م$$واد

شیمیایی ایجاد می کنند.

هنگام ترک محل های فنی و مخصوصا حضور در محل های عم$$ومی )آبدارخان$$ه( بای$$د روپ$$وش را از تن خ$$ارج نم$$ود و همچ$$نین، در فواص$$ل زم$$انی مناس$$ب بای$$د

روپوش ها را تعویض نمود تا از سرویس دهی کامل آن ها مطمئن شویم. کفش ها:

کفش ها باید راحت و دارای کف پالستیکی بوده و تمام پا را بپوشاند. هرگاه ک$$ه احتمال ریختن مواد وجود دارد، باید از روکش های یکبار مص$$رفی ک$$ه در مقاب$$ل نفوذ مایع$$ات مق$$اوم می باش$$ند، اس$$تفاده ش$$ود. نبای$$د از کفش ه$$ای پارچ$$ه ای استفاده نمود زیرا مواد شیمیایی یا مایعات عفونی و آلوده را به خ$$ود ج$$ذب می

نماید. استفاده از کفش هایی ک$$ه در براب$$ر نف$$وذ مایع$$ات مق$$اوم ان$$د مانن$$د چ$$رم و ی$$ا

موادمصنوعی، توصیه می گردد. وسایل و دستگاه های کمک تنفسی:2-5-7

باید وسایل کمک آموزشی مناسب در دسترس کارکنان باش$$د ت$$ا از آن ه$$ا را در مقابل تنفس مواد آلوده، گرد و غبار مضر، میکروارگانیسم ها، گاز ها و بخ$$ارات مض$$ر محف$$اظت نم$$ود، مخصوص$$ا در م$$واردی ک$$ه کن$$ترل ف$$نی مناس$$بی ب$$رای جلوگیری از ورود این مواد خطرناک انجام نشده و یا اقدامات، کافی نب$$وده و ی$$ا

اینکه نمی توان وجود این مواد خطرناک را بوسیله حواس درک نمود. در موارد ضروری وسایل مختلفی مانند ماسک های گرد و غبار ، ماسک های گاز و .... و همچنین وسایل پیشرفته ای مانند وسایل کمک تنفس$ی ب$$ا ذخ$$یره ه$وای

زیاد، ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. افرادی می توانند از این وسایل استفاده کنند که از نظر وضعیت جسمانی ق$$ادر به تنفس بوسیله وسایل مزبور بوده و در این زمین$$ه آم$$وزش ه$$ای الزم را دی$$ده

باشند. در مواردی که ماهیت ماده خطرناک از نظر تنفسی مش$$خص نب$$وده و ی$$ا مق$$دار

و یا نتوان وجود این مواد خطرناک را بوسیله ح$$واس درک%5اکسیژن کمتر از نمود، باید از وسایل تنفسی مجهز به کپسول اکس$$یژن ب$$ا فش$$ار مثبت اس$$تفاده

شود که در این گونه وسایل ارتباط تنفسی با فضای بیرون قطع می شود. باید وسایل تنفسی مانند کیسه های مخصوص احیاء و نیز کیس$$ه ه$$ای پالس$$تیکی یکبار مصرف مخصوص تنفس دهان به دهان در مک$$انی، نگه$$داری و دردس$$ترس

قرار گیرد. در م$$وارد ک$$اربرد روش ه$$ای حف$اظتی تنفس$ی، بای$$د منطب$$ق ب$$ر اس$$تانداردهای موجود، انتخاب وسایل، روش استفاده، تمیز کردن و نگهداری، ارزیابی کارایی و

آموزش های الزم در این زمینه به صورت مکتوب در دس$$ترس ب$$وده و نگه$$داریشود.

کمک های اولیه:2-5-8

باید جعبه کمک های اولیه و نیز مکانی جهت ارائه کمک های اولیه در آزمایش$$گاهوجود داشته باشد.

استعمال دخانیات:2-5-9

در تمامی بخش های آزمایشگاه استعمال دخانیات )سیگار، پیپ و غیره( ممن$$وع می باشد. این مواد می توانند عام$$ل مهمی جهت ایج$$اد آتش س$$وزی ب$$ه هنگ$$ام ارتباط با حالل های قابل اشتعال باش$$ند. همچ$$نین انتق$$ال آن ه$$ا از م$$یز ک$$ار ب$$ه دهان می تواند به عنوان مخزنی جهت انتقال میکروارگانیس$$م ه$$ا و تاکس$$ین ه$$ا

عمل نماید. دفع زباله:2-5-10

بایستی از تجمع زباله جلوگیری نموده و حداقل یکبار در روز دفع شوند. سطوح:2-5-11

سقف، دیوار، کف و سطوح میزهای آزمایشگاه بای$د غیرقاب$ل نف$وذ ب$وده و بای$د سطوح میزها را فورا بعد از آلودگی با نمونه یا بعد از اتمام کار روزان$$ه ب$$ا م$$واد

گ$$رم7.5 گ$$رم در لی$$تر ی$$ا 5ضد عفونی کننده مانند هیپ$$وکلریت س$$دیم ب$$ا رقت درصد و یا هرگونه محلول سفید کننده خانگی که به نسبت رقیق شده باشد ) به

% کلرفعال باشند( ضد عفونی نمود.5شرط اینکه دارای راه های خروج:2-5-12

به هیچ وجه خ$روجی ه$ا و راهروه$ا نبای$د بس$ته باش$ند. نبای$د زبال$ه ه$ا، وس$ایل ذخیره، لوازم یا مبلمان غیر قابل استفاده را در راه های خروجی قرار داد. نبای$$د درب های خروجی نیز مسدود یا قفل باشند. بای$$د وس$$ایل آتش نش$$انی، پتوه$$ا و غیره در معرض دید و در دسترس باشد. راه های منتهی به ساختمان نیز باید باز

باشد.

فصل سوم كپسول

تعریف:3-1

كپسول گازي تحت فشار: درجه20یک گاز تحت فشار به هر ماده یا مخلوطی گفته می شود که در دماي

( بیشتر درون ظروف مخصوص40.6Psi )و يا 280kPaسانتیگراد با فشار مطلق وارد شده باشد. خطر کاربرد گازهاي تحت فشار به مراتب بیش از مواد م$$ایع و جامد اس$$ت. در ص$$ورتی ک$$ه ش$$یرخروجی س$$یلندر شکس$$ته و از آن ج$$دا گ$$ردد، مقدار فشار ایجاد شده می توان$$د س$$یلندر را مانن$$د ی$$ک راکت جنگی ب$$ه ح$$رکت

درآورده و به راحتی از میان دیواره هاي آجري عبور دهد.

نکات ایمنی مربوط به کپسول های گازی:3-2

دستورالعمل نگهداری:3-2-1

.محل نگهداری سیلندرها بایستی به طور واضح قابل شناسایی باشدنصب انواع تابلوها و عالئم هشداردهنده )س$$یگار کش$$یدن ممن$$وع ، خط$$ر

انفجار ، انجام کار گرم جوشکاری و ... ممنوع(.

درهنگام انتقال سیلندرها سر پ$$وش روي آ ن بای$$د ب$$ه ص$$ورت محکم روي آن قرار داده شده باشد.

،محل نگهداری سیلندرها بایستی به دور از هر ن$$وع منب$$ع جرق$$ه ی$$ا ش$$عله خشک ، دارای تهویه مناسب ، فاقد راهرو پلک$$ان و ... باش$$د.)جهت تهوی$$ه مناسب هوای انبار در زمان بروز نشتی گ$$از بای$$د چگ$$الی نس$$بی گازه$$ا را

نسبت به هوا در نظر بگیرید(.هوای انبار باید به قدر ک$$افی تهوی$$ه ش$$ود ت$$ا امک$$ان تجم$$ع گ$$از در محی$$ط

بخصوص در انبارهای سربسته وجود نداشته باشد.در صورت نگهداری سیلندرها در فض$$ای ب$$از ، بای$$د دور از ت$$ابش مس$$تقیم

نور آفتاب باشد.، س$$یلندرها بایس$$تی در براب$$ر تم$$اس ب$$ا زمین ، یخ ، ب$$رف ، آب ، نم$$ک

خوردگی ، زنگ زدگی ، شعله ، حرارت و دمای باال محافظت شوند.سیلندرهای گاز را همواره ب$$ه ح$الت ایس$تاده نگه$داري نم$وده و ب$ا کم$$ک

زنجیر یا تسمه چرمی و درباالي مرکز ثقل به اشیاء ثابت یا دیوار ببندید.

سیلندرهای پر و خالی باید بطور مجزا نگهداری شوند ) خالی ی$$ا پ$$ر ب$$ودن سیلندرها به نحو مطلوبی عالمت گذاری شود(.

س$$یلندرها در مح$$ل نگه$$داری خ$$ود نبایس$$تی در مع$$رض ض$$ربه خ$$وردن و آسیب دیدن توسط وسایل نقلیه لیفتراک و ... باشند.

هنگام انبار نمودن کپسول ، آن ها را به صورت عمود بر زمین و به تفکیک نوع گاز مستقر نمایید و سیلندرها را ب$$ه وس$$یله زنج$$یر جهت جلوگ$$یری از سقوط محکم کنی$$د ی$$ا این ک$$ه آنه$$ا را در قفس$$ه ه$$ای قف$$ل دار نگه$$داری

نمایید که ایمن تر به نظر می رسد.هرگز سیلندرها را در وسط انبار یا کارگاه یا آزمایشگاه رها نکنید. آن ه$$ا

را به کنار دیوار ببرید و در سطح صاف به حالتی مطمئن مهار کنید.سیلندرهای موجود در پالت ها و قفسه ه$$ای نگه$داری بای$$د محکم و ث$$ابت

باش$$ند. قب$$ل از آزاد ک$$ردن تس$$مه و زنجیره$$ای نگهدارن$$ده س$$یلندر بای$$دسیلندرهای منحرف شده را مرتب کرد.

هرگز اطالع$$ات روی س$$یلندر را از بین نبری$$د و س$$عی کنی$$د این اطالع$$ات همواره خوانا باشند.

.)سیلندرها نباید کشیده شوند )حتی برای مسافت های کوتاهسیلندرها را در معرض ضربه هایی که موجب آسیب رساندن ب$$ه ش$$یر آن

می گردد قرار ندهید.سیلندرهای گاز تحت فش$$ار را نبای$$د در مج$$اورت ک$وره ه$$ا ، بخ$$اری ه$ا و

جاهای گرم دیگر و در اماکنی که خطر آتش سوزی وجود دارد انبار نم$$ود. هرگز سیلندرها را در درجه حرارت باال قرار ندهید.هیچ قسمتی از سیلندر

درجه سانتی گراد قرار گیرد.51نباید در برابر درجه حرارتی باالتر از

دستورالعمل استفاده:3-2-2در صورتی که از سیلندرهای حاوی گازهای قابل اشتغال ی$$ا قاب$$ل انفج$$ار

استفاده می شود ، حتما باید کپسول آتش نش$$انی در مح$$ل وج$$ود داش$$تهباشد.

، در ص$$ورت ع$$دم وج$$ود اطالع$$اتی همچ$$ون وزن ، حجم ، س$$ال س$$اخت ش$$ماره س$$ریال و.. ب$$ر روی بدن$$ه ی س$$یلندر می بایس$$ت از ورود آن ب$$ه

چرخه مصرف جلوگیری کرد.قبل از اتصال رگوالتور به س$$یلندر جهت خ$$ارج نم$$ودن گ$$رد و غب$$ار، ش$$یر

سیلندر را به آرامی باز نموده و سپس بالفاصله ببندید. این ک$ار را بای$د در محلی که منبع جرقه یا شعله وجود ندارد انجام دهید و هرگز در مقاب$$ل ی$$ا مج$$اور ش$$یر و ی$$ا روب$$روی گیج فشارس$$نج س$$یلندر نبای$$د ایس$$تاد. توج$$ه: سیلندرهای هیدروژن را نباید به صورت آنچه که در باال گفت$$ه ش$$د ) م$$ورد

( تمیز نمود زیرا هیدروژن به خودی خود در هوای آزاد مشتعل می شود.3لوله های گاز که لرزش دارند، بایستی محکم شوند) احتمال بروز نشستی

به علت لرزش زیاد وجود دارد(.استفاده از انبردست و ... جهت باز بسته نم$$ودن ش$$یر س$$یلندرها م$$وجب

آسیب دیدن شیر و از بین رفتن آب بندی آن می شود.نباید شیر سیلندرها را ناگهانی و به سرعت ب$$از ک$$رد زی$$را در این ص$$ورت

بعلت آزاد شدن ناگهانی ممکن است به رگالتور آسیب وارد شود..موقعی که شیر سیلندر باز است نباید محیط کار را ترک کرد.اقدام به تعمیر شیر سیلندر دارای گاز تحت فشار بسیار خطرناک استدر صورتی که شیر سیلندر نشتی دارد ، سیلندر را به ه$$وای آزاد ی$$ا محلی

با تهویه ی مناسب و دور از هر گونه منبع گرمایی یا جرقه انتق$$ال دهی$$د وگروه ایمنی و آتش نشانی را برای اقدام مناسب به محل بخوانید.

، هرگ$$ز از اکس$$یژن و دیگ$$ر گازه$$ای تحت فش$$ار جهت ی$$افتن نش$$تی تمیزکاری،تحت فشار قرار دادن و... اس$$تفاده ننمایی$$د زی$$را خط$$ر انفج$$ار

وجود دارد.هرگز از شعله یا آب جوش جهت گرم کردن ش$$یر ه$$ای یخ زده س$$یلندرها

استفاده ننمایید.شیر س$$یلندرهای خ$$الی هم بای$$د بس$$ته نگه$$داری ش$$وند زی$$را نف$$وذ ه$$وا و

رطوبت ب$$ه درون س$$یلندر، خ$$وردگی بدن$$ه س$$یلندر و ناخالص$$ی گ$$از درونسیلندر را در پی دارد.

از بستن سیلندرها به میزکار و دیگر محل هایی که امک$$ان دارد ب$$ه عن$$وان بخشی از یک مدار الکتریکی واقع شود اجتناب نمایید.

1با توجه به این که فشار سیلندرهای خالی مساوی فشار محی$$ط )ح$$دود بار( می باشد، لذا خالی بودن سیلندر به معنای ع$$دم وج$$ود گ$$از درون آن

نمی باشد.گیج و رگالتور را بایستی پس از انجام کار از سیلندر ج$$دا نم$$ود و درپ$$وش

سیلندر را بر روی آن قرار داد.قبل از جدا نمودن گیج و رگالتور از سیلندر، ش$$یر س$$یلندر را بس$$ته و گ$$از

موجود در مسیر را تخلیه نمایید.بدون داشتن آگ$$اهی کام$$ل از خ$$واص گازه$$ا ، از ت$$رکیب آن ه$$ا خ$$ودداری

کنید.جهت شناسایی محتویات سیلندرها ، تنها به رنگ و یا نوش$$ته ه$$ای موج$$ود

بر روی درپوش سیلندر استناد نکنید ، اسناد خرید را بررسی کنید.برای هر گونه دست ک$اری و ی$ا تع$ویض ش$یر از تعمیرک$ار غ$یر متخص$$ص

استفاده ننمایید.در صورت مشاهده ه$$ر گون$$ه عیب ب$$ر روی بدن$$ه و ش$$یر س$$یلندر قب$$ل از

ارسال آن برای شارژ بایستی اشکاالت توسط کارشناس ف$$نی ب$$ر ط$$رفشود.

.هرگز از فشار گاز برای شوخی ک$$ردن ب$$ا همک$$اران خ$$ود اس$$تفاده نکنی$$د گزارشات متعددی از آس$$یب دی$$دگی اعض$$ای داخلی ب$$دن و ب$$یرون آم$$دن

چشم از حدقه و... در اثر شوخی با فشار گاز وجود دارد.شلنگ ها را بایستی قبل از استفاده امتح$$ان نم$$ود و در ص$$ورت مش$$اهده

هرگونه آسیب دیدگی می بایست دور ریخته شوند .، به هنگام استفاده از شلنگ بایستی کامال باز شده باشند. احتمال انفج$$ار

نشتی و حریق در شلنگ های چنبره زده و یا حلقه شده بسیار زیاد است.

بایستی از بسته بودن شیر سیلندرها اطمینان حاص$$ل نمایی$$د ام$$ا در نظ$$ر داشته باشید بیش از حد شیر را محکم نکنید.

به منظور جلوگیری از ورود رطوبت هوا و محی$$ط از مناف$$ذ س$$یلندری ک$$ه برای شارژ مجدد ارسال می شود ، همیشه مقدار کمی فش$$ار در س$$یلندر باقی بگذارید زیرا اینکار موجب حفظ خلوص و کیفیت گاز م$$ورد اس$$تفاده

می شود.س$$یلندرها را در ات$$اق ه$$ای در بس$$ته و محی$$ط ک$$ار تخلی$$ه نکنی$$د.از جمل$$ه

كپسول پر مصرف در آزمايشگاه آموزشي و مراكز تحقيق$$اتي ب$$ه كپس$$ول گازي هليم ، هيدروژن، نيتروژن، متان،اكسيژن ،آموني$$اك و آرگ$$ون اش$$اره

كرد.

دستورالعمل حمل:3-2-3

.بایستی گیج و رگالتور قبل از حمل سیلندر باز و درپوش آن گذاشته شوداس$$تفاده از کفش ایم$$نی در ص$$ورت ب$$روز حادث$$ه از وارد آم$$دن ص$$دمات

شدید به پا جلوگیری می کند.سیلندرها را باید با گاری یا چرخ دستی مخصوص حمل نم$$ود. بای$$د زنج$$یر

چرخ دستی بسته شده باشد.هرگز برای حمل و جابجایی سیلندر شیر یا درپوش آن را نگیریددر هنگام حمل و جا به جا نمودن سیلندر از غلتان$$دن ، ان$$داختن و کش$$یدن

آن خودداری کنید.هیچ گاه نباید سیلندر را چه خالی چه پر از ارتفاعی به زمین انداخت یا ب$$ه

گونه ای روی زمین گذاشت که بشدت به هم بخورند.سیلندر نباید به همراه متعلقات و شلنگ های متص$$ل حم$$ل ش$$ود.مگ$$ر در

مواقعی که یک وسیله ی حمل کننده مناسب جهت جابجایی ف$$راهم ش$$دهباشد.

ابتدا شیر سیلندر را ببندید و شلنگ ها ب$$ه ص$$ورت منظم جم$$ع آوری کنی$$د سپس اقدام به حمل و یا جا بجایی آن نمایید.

تماس اکسیژن با دست آلوده به چربی و روغن ، خطر جدی انفجار را ب$$ه دنبال دارد پس سیلندرهای اکسیژن و یا متعلقات مربوط ب$$ه آن را مطلق$$ا

نباید با دست ،دست کش و یا پارچه آلوده به روغن جا بجا نمود.

قب$$ل از حم$$ل س$$یلندرها ب$$ا لیف$$تراک ، اق$$دامات الزم جهت پیش$$گیری از افتادن سیلندرها باید انجام شود.

در هنگام حمل و نقل بایستی سیلندرها را به گونه ای اطمینان بخش مهار کرد تا از برخورد به یکدیگر و یا حرکت و س$$قوط آن ه$$ا در حین جابج$$ایی

جلوگیری گردد.در ص$$ورتی ک$$ه محتوی$$ات س$$یلندر قاب$$ل تش$$خیص نمی باش$$د از س$$یلندر

اس$$تفاده ننمایی$$د و ب$$ا ت$$امین کنن$$ده آن تم$$اس بگیری$$د. زی$$را ب$$ه هنگ$$ام بارگیری ، تخلیه ، حمل و نقل و کنار هم قرار دادن به تفاوت می$$ان گازه$$ا

باید توجه کرد تا از بروز حادثه جلوگیری شود.

تشخیص نشتی و روش مقابله با آن:3-3

جهت نشت یابی از آب و صابون و برس مناسب استفاده گردد.هرگز از شعله روباز جهت نشت یابی اس$$تفاده نش$$ود. ب$$رخي از گازه$$ا از

هوا سبك تر و برخي سنگين تر مي باشد، و بايستي جهت ايجاد تهويه ودر زمان بروز نشتي گاز اين موضوع در نظر گرفت$$ه ش$$ود، چگ$$الي ب$$رخي از

گازها به شرح ذيل مي باشد.

هيدروژاستيلنپروپاننيتروژنهليمن

دياكسي

دكربن

آرگون

اكسيژن

چگال ي

نسبتبه هوا

0.060.10.91.50.91.51.21.1

اگر در سیلندر محتوی گاز نشتی پیدا ش$$ود، نبای$$د ف$$ورا درص$$دد تعم$$یر آن برآمده بلکه باید آنرا بمحوطه باز خ$$ارج از انب$$ار ک$ه ک$$امال دور از هرگون$$ه منبع حرارت و جرقه باشد برده و فوری مراتب را به ایمنی و آتش نشانی اطالع داد . اگر جابجایی سیلندر به خارج از محل نگهداری مق$$دور نباش$$د، رفت و آمد بداخل محوطه ممنوع، و راه بسته شود، سپس مامورین فوق

الذکر را باید سریعا مطلع ساخت.در صورتیکه سیلندر کلر نشت بکند بایس$$تی س$$یلندر را ط$$وری روی زمین

گذاشت که کلر مایع از آن خارج شود و با پاشیدن آب، مایعات خارج شده

را شستشو داد و فورا مراتب را به م$$امورین ایم$$نی و آتش نش$$انی جهت ب$$یرون ب$$ردن س$$یلندر از محوط$$ه و خ$$الی ک$$ردن آن در مح$$ل بی خط$$ر ، اطالع داد . سیلندر مذکور سپس بایستی برای واح$$د تعم$$یرات و آزم$$ایش

سیلندرها جهت انجام تعمیرات الزم و آزمایش فرستاده شود.هرگاه در موقع باز کردن شیر سیلندرهای استیلن یا گازهای هیدروکربنهای

مایع شده ، مالحظه شود که از اطراف محور ش$$یر گ$$از نش$$ت می نمای$$د باید شیر را بسته و بعد مهره آب بن$$دی آن$$را محکم ک$رد . در ص$$ورتیکه ب$ا این عمل نشت شیر قطع نشود باید س$$یلندر نش$$تی را ب$$ه فض$$ای آزاد ب$$ه نقطه ای دور از منابع شعله باز، جرقه و حرارت انتق$$ال داده و م$$راتب را به آتش نشانی منتقل کرد تا سیلندر را به محل امنی برده و گاز را بشکل مناسب تخلیه نمایند و سپس شیر آنرا بسته و برچسبی که روی آن نوشته شده *شیر غیر قابل استفاده اس$$ت* را ب$$ه س$$یلندر چس$$بانده و ب$$ه اداره صادر کننده عودت داده شود تا اداره مذکور آن$$را ب$$رای تعم$$یر و آزم$$ایش

سیلندر به واحد مسئول تعمیر و آزمایش سیلندرها ارسال نماید. کار با شیر و روش تست سیلندر:3-4

جهت باز و بستن شیرها فقط از کلیدهای استانداردی ک$$ه توس$$ط ش$$رکت ش$$کل را بایس$$تی درTسازنده ارائه شده استفاده نمایید. کلید مخص$$وص

جوار سیلندر قرار داد.شیرها باید در زمان توقف کار هر چند برای چند دقیقه بطور محکم بس$$ته

شوند و همچنین تنظیم کننده و لوله های الستیکی را طبق دستور سازنده از فشار تخلی$$ه ک$$رد. ب$$دون توج$ه ب$$ه اینک$$ه س$$یلندر ح$اوی گازه$$ای قاب$ل اشتعال یا غیر قابل اش$$تعال اس$ت، مح$ور ش$$یر می بایس$$ت راس$$ت گ$رد

تعبیه شود.بعد از وصل تنظیم کننده ، شیر سیلندر را ب$$ه آرامی ب$$از کنی$$د و در م$$ورد

سیلندر استیلن در حدود یک و نیم دور باز کردن کافی می باشد.شیر سیلندرها را نباید ناگهانی ی$ا ب$ه س$رعت ب$از ک$رد زی$را در اینص$$ورت

بعلت آزاد شدن ناگهانی فشار.ممکن است به تنظیم کننده صدمه وارد آیدموقع باز ک$ردن ش$$یر س$$یلندر هیچ$$وقت مقاب$$ل فشارس$$نج آن نبای$$د ق$$رار

گرفت و بایستی تا حد امکان از آن دور ایستاد.

کلیه سیلندرها را باید در وضعی قرار داد ک$$ه دسترس$$ی ب$$ه آنه$$ا بس$$هولت امکان پذیر باشد تا در زم$$ان خط$ر و ش$$رایط اض$طراری بت$$وان بس$$رعت

شیرآنها را بست.بایستی ش$$یر کلی$$ه س$$یلندرهای خ$$الی را بس$$ت و کاله$$ک ایم$$نی منف$$ذدار

شیرها را نیز نصب نمود.در سیلندرهائی که شیر آنها مجهز ب$ه ط$$وق محاف$ظ اس$ت نص$ب کاله$ک

الزامی نیست.قبل از اتصال سیلندرهای اکسیژن، استیلن و سایر گازها به وس$$ایل، ش$$یر

آنها را باید لحظه ای خیلی کوتاه باز کرد تا گرد و خاک موج$$ود در مج$$رای ( روي آن س$$وار ش$$ود. بای$$د درregulatorآن پاک شود و بعد تنظیم کننده )

نظر داشت که باز کردن شیر سیلندرهای استیلن یا گازهای قابل اش$$تعال دیگر جهت پاک کردن شیر آنها از گرد و خ$اک نبای$د در مج$اورت عملی$اتی

که شعله باز، جرقه یا حرارت در آن وجود دارد انجام بگیرد..نباید در زمان بستن شیر نیروهای بیش از حد معمول به آن وارد شوداز چکش زدن به شیر س$$یلندرها و روغن زدن ب$$ه آن بای$$د اکی$$دا خ$$ودداری

نمود.روش تست سیلندرها:

س$$ال یکب$$ار5کلی$$ه س$$یلندرها بای$$د توس$$ط اف$$راد ذیص$$الح و مج$$از ه$$ر هیدروتست شوند.

باید سطوح داخلی و خارجی سیلندر بشکل مناس$$ب در دوره ه$$ای زم$$انی تعریف شده بازرسی گردند.

پس از تست می بایست گواهینامه جهت س$$یلندر ص$$ادر گ$$ردد و همچ$$نین تاریخ تست روی بدنه سیلندر حک گردد.

قطعات الحاقی نظیر شیلنگ و یا قطع$ات ایم$$نی نظ$$یر س$$وپاپ اطمین$$ان وغیره می بایست در دوره های زمانی مناسب بازرسی و تست گردند.

کیس خاص : كپسول اكسیژن3-5

خطرات کار با اکسیژن :

رفتار اکسیژن با هوا، هواي فشرده، نی$$تروژن ودیگ$$ر گازه$$اي خن$$ثی متف$$اوت می باشد. اکسیژن بسیار واکنش پ$$ذیر اس$$ت. اکس$$یژن خ$$الص ک$$ه بص$$ورت فشرده در سیلندر ذخیره می شود می تواند شدیدا ب$$ا بعض$$ی از م$$واد مانن$$د

روغن وگریس واکنش ده$$د. س$$ایر م$$واد ممکن اس$$ت در مج$$اورت اکس$$یژن دچار حریق خود به خودي شوند. تقریبا اکثر مواد شامل منسوجات، الستیکها و حتی فلزات در مجاورت با اکسیژن شدیدا مشتعل می شوند. حتی افزایش

در ص$$د ، می توان$$د ش$$رایط خطرن$$اکی24ناچیز م$$یزان اکس$$یژن در ه$$وا از ایجاد کند که موجب آسان تر شدن شروع حریق ، باالتر رفتن دم$$اي ش$$عله و

شدت حریق نسبت به هواي عادي می گردد. عوام$$ل اص$$لی ک$$ه می توان$$د م$$وجب حری$$ق و انفج$$ار در هنگ$$ام اس$$تفاده از

اکسیژن گردد به شرح ذیل می باشد : باالتر رفتن میزان اکسیژن در محیط بواسطه نشت از تجهیزات استفاده از موادي که با اکسیژن سازگار نیستنداستفاده ازاکسیژن درتجهیزاتی که براي کار با اکسیژن طراحی نش$$ده

اندبهره برداري نادرست از تجهیزات حاوي اکسیژن

بعضی از مواد در زمان تماس با اکسیژن تحت فشار واکنشهاي احتراقی می دهند و یا دچار حریق خود به خود می شوند. به این گون$$ه م$$واد، ناس$$ازگار ب$$ا اکسیژن می گویند.تجهیزاتی که براي استفاده از اکسیژن طراحی می ش$$وند باید از موادي ساخته شوند که با اکس$$یژن س$$ازگار باش$$ند. وش$$رایط ایمن را تامین نمایند. استفاده از م$$واد ج$$ایگزین ک$$ه رفت$$اري مش$$ابه ب$$ا م$$واد اص$$لی داشته اما سازگار بودن آنها با اکسیژن ثابت نشده، می تواند بسیارخطر ساز

بوده و معلول وقوع بسیاري از حوادث گردد.اشباع اکسیژن :

منظ$ور از » اش$$باع اکس$$یژن «، اف$زایش غلظت اکس$$یژن دره$$وا نس$بت ب$$ه شرایط عادي می باشد. اکسیژن بی رنگ، بی بو و بیم$$زه اس$$ت ک$$ه م$$وجب می شود اشباع اکس$$یژن توس$$ط ح$$واس پنجگان$$ه انس$$ان درك نش$$ود .خط$$ر اصلی که افراد را در مواجه با این شرایط تهدی$$د میکن$$د آتش گ$$رفتن آس$$ان، سریع و خطرناك موه$ا و لب$$اس ه$ا می باش$$د. اف$رادي ک$ه ازاکس$یژن ب$راي درمان بیماري هاي تنفسی استفاده می کنند بواسطه کشیدن سیگار، لباس$$ها و رختخوابشان دچارحریق میگردد. ل$$ذا کش$$یدن س$$یگار ب$$راي کس$$انی ک$$ه از

اکسیژن استفاده می کنند باید ممنوع گردد. اگر اشباع اکسیژن ناشی از نشت اکس$$یژن باش$$د اس$$تفاده از اکس$$یژن بای$$د متوقف شده ، سیگار و شعله هاي بازخاموش شود . این احتم$$ال وج$$ود دارد که اکسیژن در سطح لباس ها نفود کند. اگر به این موضوع مش$$کوك هس$$تید

بهتر است لباس ها را از تن بیرون آورده ، در فضاي ب$$از و در مع$$رض ه$$وايآزاد قراردهید.

مشخصات کپسول های گازی و طریقه شناسی آن ها:3-6

سیلندرهای مخصوص گازهای تحت فشار بای$$د دارای مشخص$$اتی بش$$رح زی$$رباشند:

عالمت کارخانه سازندهعالمت کارخانه پر کنندهشماره سریالظرفیت بر حسب حجموزن خالص سیلندرتاریخ آزمایش سیلندرنام گاز محتوی سیلندر

استاندارد ، ISO 32بر اساس BS EN 1089-3استانداردهاي مصوب ديگر و کد رنگي جهت شناسايي كپسول هاي گازي صنعتي معرفی شده است.

تجهیزات کنترل کپسول های گازی:3-7

3-7-1 SpectroLAB:

مخص$$وصSpectroLABطراحی و نحوه عملکرد تجهیزات کن$$ترل گ$$از س$$ری بوده و همچ$$نین مخص$$وص کاربرده$$ای۶گازهای غیر خورنده تا درجه خلوص

آزمایشگاهی و همچنین تحقیقاتی با باالترین دقت و ح$$د اطمین$$ان می باش$$د.تمامی محصوالت این گروه دارای بدنه از جنس برنج آبکاری شده ب$$ا ک$روم )

Chrome plated brassبوده و دیافراگم رگالتورها و شیرآالت ساخته ش$ده از ) Hastelloyجنس آلیاژ بسیار سخت و مقاوم C276می باش$$د. محص$$والت این

دسته بسیار متنوع و قابل انعطاف بوده بصورتیکه پاسخگوی اکثر خواسته ه$$ا و نیازهای عادی و خاص مشتریان می باشند. نص$$ب آس$$ان و هزین$$ه ه$$ای راه

اندازی پائین از دیگر ویژگی های این گروه به حساب می آید.کاربردها:

دارایSpectroLABرگوالتورها، پانل های کنترل گاز و سایر محصوالت س$$ری کاربردهای وسیع در حوزه های کنترل گازهای خ$$الص دارن$$د ک$$ه ب$$ه ب$$رخی از

آنان در زیر اشاره می گردد:

( کاربردهای آزمایشگاهی مانند دستگاه های گاز کروم$$اتوگرافیGCو ) HPLC, GCMS, AAS, ICP

تعدیل فشار و دوزینگ گازهای با درجه خلوص باال کاربردهای لیزر

و بسیاری از کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی که نیاز به دقت باال در ک$$اربا گازهای خالص دارند.

اطالعات عمومی فنی:

بار۳۰۰فشار ورودی: ماکزیمم بار۲۰۰ تا ۱.۵بازه فشارهای خروجی: از :)نرمال متر مکعب بر ساعت۴۰ماکزیمم دبی جریان گاز )فلوی گاز ۸ˆ-۱۰×۱میزان نشتی: کمتر از mbar.l/s

این سری از تجهیزات تمامی گازهای آزمایشگاهی را تحت پوشش خ$$ود دارد بعنوان مثال: رگالتورهای گاز اکسیژن، رگوالتورهای گاز هلیوم، رگوالت$$ور گ$$از

،نی$$تروز اکس$$ایدنی$$تروژن، رگوالتوره$$ای گ$$از هی$$دروژن، رگوالتوره$$ای گ$$از Zeroرگوالتورهای گاز استیلن آزمایشگاهی، رگوالتورهای هوای ص$$فر ) Air،)

رگوالتوره$$ای گ$$از آرگ$$ون، رگوالتوره$$ای گازه$$ای میکس و ترکی$$بی، گازه$$ای ( و بس$یاری دیگ$ر ازGC( دس$$تگاه ه$ای گروم$اتوگرافی گ$از )Carrierحام$ل )

گازهای خالص و ترکیبی آزمایشگاهی.3-7-2 SpectroCEM:

مخصوص گازهای خورن$$ده وSpectroCEMعملکرد تجهیزات کنترل گاز سری بوده و همچنین جهت کنترل فشار گازهای خورن$$ده۶.۰سمی تا درجه خلوص

و سمی آزمایشگاهی و همچنین تحقیقاتی با باالتزین دقت و حد اطمین$$ان میباش$$د. تم$$امی محص$$والت این گ$$روه دارای بدن$$ه از جنس اس$$تنلس اس$$تیل )

Stainless Steel 316L ۲۷۶( و دی$$$افراگم از جنس هس$$$تلوی گری$$$د س$$$ی( Hastelloy C276می باش$$ند ک$$ه مق$$اومت بس$$یار ب$$االیی در مقاب$$ل گازه$$ای )

خورنده از خود نشان می دهند. محص$$والت این گ$$روه از تن$$وع بس$$یار زی$$ادی برخوردار است بگونه ای که امکان کار حرفه ای با ایمنی باال را ب$رای کن$ترل و انتقال گازهای خورنده و سمی فراهم می سازد. امکان نصب سیستم ه$$ای

( یا سیستم های اخطار و کنترل از وی$$ژگی ه$$ایPurgingپاکسازی و پرجینگ ) این گروه به حساب می آید. بدین منظور می توان محصوالت این گروه را ب$$ا

بصورت ترکیبی استفاده نمود که نتیجت$$ا س$$طحSpectroSYSمحصوالت گروه

ایمنی سیستم های کنترل گازهای خطرناک را ت$$ا ح$$د بس$$یار زی$$ادی اف$$زایشمی دهد.

کاربردها:

دارایSpectroCEMرگوالتورها، پانل های کنترل گاز و سایر محصوالت سری کاربرده$$ای وس$$یع در ح$$وزه ه$$ای کن$$ترل گازه$$ای خ$$الص آزمایش$$گاهی و

تحقیقاتی هستند که به برخی از آنان در زیر اشاره می گردد:کنترل گازهای کالیبراسیون کنترل گازهای فرآیندیکاربردهای لیزر

و بسیاری از کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی که نیاز به دقت باال در ک$$اربا گازهای خالص، خورنده و سمی دارند.

اطالعات عمومی فنی:

بار۳۰۰فشار ورودی: ماکزیمم بار۲۰۰ تا ۱٫۵ بازه فشارهای خروجی: از :)نرمال متر مکعب بر ساعت۴۰ ماکزیمم دبی جریان گاز )فلوی گاز ۸ˆ-۱۰×۱از میزان نشتی: کمتر mbar.l/s

انواع محصوالت این سری عبارتند از:رگوالتورهای گاز سر سیلندری )سر کپسولی( در مدل های یک مرحله

EXACTای، دو مرحله های و سری جدید با تکنولوژی

رگالتورهای بین خطی تک گیج و دو گیج ( پانل های کنترل گاز اتوماتیک و غیر اتوماتیکSwitch-over gas control

panels) ( رگالتورهای نقطه مصرف Tapping points)رگالتورهای مخص$$وص س$$کوهای آزمایش$$گاهی )روم$$یزی، روش$$لفی و

دیواری(انواع ولو و شیرآالت

این سری از تجه$$یزات کن$$ترل گازه$$ای س$$می و خورن$$ده را ب$$ه عه$$ده دارن$$د، بعنوان مثال: رگالتورهای گازهای دارای ترکیبات سولفور دار )مرکاپت$$ان ه$$ا(،

(، رگوالتورهای نی$$تروژن مونوکس$$اید )COرگوالتورهای گاز مونوکسید کربن )NO( رگوالتوره$$ای گ$$از س$$ولفور دی اکس$$اید ،)SO2،رگوالت$$ور آمونی$$اک ،)

(، رگوالتورهای گازهای میکس و ترکیبیH2Sرگوالتورهای هیدروژن سولفاید )و بسیاری دیگر از گازهای سمی و خورنده دیگر.

3-7-3 SpectroCOM:

ب$$وده۵این سری مخصوص گازهای غیر خورنده و غیر سمی تا درجه خل$$وص که در آن ماده استفاده شده جهت ساخت رگالتوره$$ا ب$$رنج ب$$وده و دی$$افراگم

آنها از جنس استنلس استیل می باشد.کاربردها:

محصوالت این دسته موارد استفاده زیادی در کنترل گازه$$ای خ$$الص دارد ک$$هدر این خصوص به کاربردهای ذیل می توان اشاره نمود:

( کاربردهای آزمایشگاهی مانند دستگاه های گاز کروم$$اتوگرافیGCو ) HPLC, GCMS, AAS, ICP

دوزینگ گازهاکاربردهای لیزر

و بسیاری از کاربردهای آزمایشگاهی و صنعتیاطالعات عمومی فنی:

بار۳۰۰ فشار ورودی: ماکزیمم بار۲۰ تا ۱.۵بازه فشارهای خروجی: از :)نرمال متر مکعب بر ساعت۲۰ماکزیمم دبی جریان گاز )فلوی گاز :۷ˆ-۱۰×۱کمتر از میزان نشتی mbar.l/s

تجهیزات انتقال و توزیع گاز )لولGGه، تیGGوب، فیتینGGگ و اتصGGاالت3-8ابزار دقیق(:

انتقال و توزیع گازهای خالص و فوق خالص م$$ورد اس$$تفاده در سیس$$تم ه$$ای کنترل گاز آزمایشگاهی و ابزار دقیق نیازمند اس$تفاده از ش$یرآالت، فیتین$گ و

و یا برنجی می باشد.۳۱۶اتصاالت استنلس استیل در این گون$$ه از ش$$یراالت و اتص$$االت از مهم$$ترین وی$$ژگی هائیس$$ت ک$$ه بای$$د هنگام خرید به آنها توجه نمود، عبارت است از: مقاومت فیزیکی و ش$$یمیایی باال، دقت در اندازه قطعات و از هم$ه مهم$تر ع$دم نش$$تی گ$از در فش$$ارهای

باال .محصوالت:

محصوالت این گروه شامل موارد ذیل می باشد:فیتینگ و اتصاالت شامل انواع رابط، زانو، سه راهی انواع ولو و شیرآالت شامل: بال ولو، نیدل ولو، چک ولو، ریلیف ولو ۳۱۶شلنگ های فشار قوی از جنس استنلس استیل( انواع سیلندرهای نمونه گیری Sample Cylinder)انواع منیفولد انواع فیلتر ۳۱۶لوله و تیوب های استنلس استیل

مشخصات فنی عمومی:

و برنجی۳۱۶ جنس: استنلس استیل :۳۰۰۰ فشار کاری psi ۶۰۰۰ و psi

:اینچ۱ تا ۱/۱۶سایز :نوع کانکشنNPT، BSPو سایر استانداردهای موجود

نکات مربوط به تعمیرات کپسول های گازی3-9

.تعمیر سیلندرهای گاز از طرف اشخاص غیر مجاز مطلقا ممنوع است هر سیلندری که احتیاج تعمیر دارد باید پالکی که مع$$رف ن$$وع تعم$$یرات الزمه است به گردن آن آویزان نموده و آنرا جهت تعمیرات الزم ب$$رای

افراد ذیصالح فرستاد.

سیلندرهای خالی که برای پر کردن به واحد مربوطه ارسال می ش$$وند باید با یادداشتی هم$$راه باش$$د ک$$ه در آن عالوه ب$$ر ذک$$ر خ$$الی ب$$ودن و شماره سیلندر، سایر عواملی که احتماال پرکردن آنه$$ا را خطرن$$اک می

سازد، در آن قید شده باشد.سیلندرهائیکه محل اتصال شیر آنها در اثر فرسودگی یا آس$$یب بخ$$وبی

محکم نمی ش$$ود بای$$د بی درن$$گ ب$$ه اداره ص$$ادر کنن$$ده ع$$ودت داد و یادداشتی به آن ضمیمه گردد که در آن شماره س$یلندر، عیب و نقص و همچنین پر یا خالی بودن آن ذکر شود تا اداره مذکور آن$$را ب$$رای واح$$د مس$$ئول تعم$$یر و آزم$$ایش س$$یلندرها بمنظ$$ور برط$$رف نم$$ودن عیب

موجود و آزمایش سیلندر ارسال دارد.شیر سیلندرها را جز واحد مجاز تعمیر و آزمایش سیلندرها، کسی ح$$ق

ندارد از آنها جدا نماید و در واحد مذکور اشخاص مسئول پس از خ$الی کردن و یا اطمینان از خالی بودن سیلندر اقدام به جدا کردن ش$$یر می

نمایند.هرگاه سوزن شیر سیلندری شکسته باشد و یا حرکت نکند می بایست

جهت تعمیر و تخلیه ایمن، کپسول را به محل تعمیرات مربوطه منتق$$لکرد.

کلیه سیلندرهای گازی تحت فش$$ار بای$$د طب$$ق مق$$ررات بازرس$$ی ف$$نی ظ$$روف تحت فش$$ار بوس$$یله واح$$د مس$$ئول تعم$$یر ات و آزم$$ایش سیلندرها که تحت نظ$ر بازرس$ی ف$نی اس$ت در فواص$ل زم$انی معین بازرسی و آزمایش شود. ضمنا انجام هرگونه تعمیری روی س$$یلندرهای مذکور باید منحصرا بوسیله واحد نامبرده انج$$ام گ$$ردد و بع$$د از ع$$وضشدن شیر سیلندر یا هر تعمیری باید سیلندر تحت آزمایش قرار بگیرد.

به هیچ وج$$ه نبای$$د ش$$یر س$$یلندرهای اکس$$یژن را ک$$ه دارای نش$$تی می باشند، دستکاری یا تعمیر کرد و اینگونه سیلندرها را می بایست پس از تخلیه در مح$$ل امن ، بوس$$یله ش$$خص ص$$الحیت دار و همچ$$نین الص$$اق برچسب به اداره صادر کننده پس فرس$$تاد ت$$ا اداره م$$ذکور آن$$را ب$$رای

واحد تعمیرات و آزمایش سیلندرها ارسال دارد.قبل از پر کردن سیلندرها بایس$$تی آنه$$ا را از نقط$$ه نظ$$ر عیب و نقص

بازدید نمود و هر سیلندری ک$$ه ظ$$اهرا س$$الم بنظ$$ر نرس$$د، بایس$$تی ازسرویس خارج و برای تعمیر فرستاد.

هنگام پ$ر ک$ردن س$$یلندرها بای$د آنه$ا را در وض$ع عم$ودی نگهداش$$ت و مطابق روش تصویب شده از روی وزن آنها را پر کرد.

کلیه وسایل پر کردن و سیلندرها حین پر شدن بایستی بنح$$و مطمئ$$نی بوسیله سیم اتصال زمین به زمین اتصال داشته باشند.

قبل از پر کردن سیلندرها، باید وزن سیلندر خ$$الی را روی ت$$رازو معین کرد چون معموال وزن سیلندرهای خالی با هم فرق دارد.

ترازوها را باید در فواصل معین آزمایش کرد تا اطمنی$$ان حاص$$ل ش$$ود که وزن تعیین شده بوسیله آنها درست است.

برای اینکه سیلندرها زیاده از حد پ$$ر نش$$ود بایس$$تی بمحض اینک$$ه وزن معینی مایع در آنها وارد شده عمل پرکردن آنها بطور خودک$$ار متوق$$ف

شود.سیلندرها را باید تا حجم تصویب ش$$ده معین پ$$ر ک$$رد ت$$ا فض$$ائی ب$$رای

انبساط مایع در اثر حرارت باقی بماند.

فصل چهارم

كاربرگ مواد شيميايي

نگهداری مواد خطرناک:

باید معرف ها، مواد شیمیایی )اسید ها، بازها و ...( و یا رنگ ه$$ای دارای خ$$واص سمی را در قفسه یا محفظه های عایق از نظر خارج شدن بخار قرار داد. شیوه چیدمان محلول های فوق نباید بر اساس حروف الفبا انج$$ام گ$$یرد. بای$$د مایع$$ات خطرناک مانند اسیدها یا قلیله$$ا در قفس$$ه ه$$ایی ب$$ا ارتف$$اع زی$$ر س$$طح چش$$می ذخیره شوند. ذخ$$یره س$$ازی بای$$د در محفظ$$ه ه$$ای ب$$زرگ نزدی$$ک زمین باش$$د و همچ$$نین نگه$$داری م$$واد خطرن$$اک بای$$د مط$$ابق ب$$ا اطالع$$ات موج$$ود در برگ$$ه

باشد.شناسایی ایمنی مواد شیمیاییجداول مربوط به اطالعات مواد شیمیایی پرکاربرد:

Acetone- استون 1

CH3COCH3: فرمول شیمیایی

08/58: وزن مولکولیCAS : 67-64-1

RTECS : AL3150000

-پروپانون2: اسامی مترادف ؛ دانسیتهc56؛ نقطه جوش ˚mmHg 266 (kPa 5/35): مایع؛ فشار بخار ویژگی ها

g/mL 791/0 ؛ آفت کش گروه III;NIOSH:250 ppm ; ACGIH: 750 ppm, 1000 ppm STEL: حدمجاز

OSHA: 750 ppm, 1000 ppm STEL : احتیاطات ویژه

کربن دی سولفید سمی بوده و خطر حریق و انفجار آن باالست )نقطه اشتعال =˚c 30.فقط در زیر هود از آن استفاده کنید .)-

: مواد و محلولهای الزم(؛ خلوص گازکروماتوگرافیCS2کربن دی سولفید )-1آنالیت )استون(-2نیتروژن؛ پیش تصفیه شده-3هیدروژن؛ خشک-4هوا؛ تصفیه شده، خشک-5

: وسایل و تجهیزات الزمcmنمونه بردار: لوله شیش$$ه ای، ب$$ا ط$$ول -1 mm، قط$$ر خ$$ارجی 7 و قط$$ر6

mmداخلی ؛ ک$$ه انتهاه$$ای آن ب$$ا ح$$رارت بس$$ته ش$$ده و دارای درپ$$وش4 پالستیکی می باشد. حاوی دو بخش زغال فعال تهیه شده از پوس$$ت نارگی$$ل

cدر ˚ mg )قسمت جلویی: 600 mg، قسمت عقبی: 100 ( که توسط ی$$ک50 میلی متری فوم اورتان از هم جدا شده است. ی$$ک الی$$ه پش$$م شیش$$ه2الیه

میلی متری ف$$وم اورت$$ان ن$$یز بع$$د از3مقدم بر بخش جلویی لوله و یک الیه بخش عقبی محتوی لوله قرار گرفته است. فش$$ار ه$$وای عب$$وری از لول$$ه در

L/minدبی kPa نباید از 1 4/3 (mmHg بیشتر ش$$ود. لول$$ه ه$$ا در ب$$ازار(7/5 موجود می باشند.

، به همراه لوله های رابطL/min 2/0 – 01/0پمپ نمونه برداری فردی با دبی -2قابل انعطاف.

دستگاه گازکروماتوگراف، با آشکارساز شعله ای-ی$$ونی، ثبت کنن$$ده نم$$ودار،-3وستون.

PTFE میلی لیتری با درپوش پیچ دار 2شیشه های نمونه )ویال( -4 میکرولیتری(.1/0 میکرولیتری )با درجه بندی 10سرنگ های -5pipet bulb میلی لیتری، به همراه 1پیپت ؛ -6 میلی لیتری10بالن ژوژه -7

: نمونه برداری پمپ ه$$ای نمون$$ه ب$$ردار ف$$ردی را ک$$الیبره کنی$$د. ض$$من اینک$$ه در هنگ$$ام-1

کالیبراسیون یک نمونه بردار را نیز به پمپ متصل کنید. قبل از نمونه برداری دوطرف نمونه بردار را سریعا بشکنید و نمونه ب$ردار را-2

توسط لوله های رابط قابل انعطاف به پمپ نمونه بردار فردی متصل کنید. برای عبور حجمL/min 2/0 – 01/0نمونه برداری را در یک دبی مشخص بین -3

لیتر انجام دهید.3 تا 5/0هوای درپوش نمونه بردار گذاشته و با دقت آن را برای انتقال بسته بندی کنید.-4

:آماده سازی محتوی بخش جلویی و عقبی لوله را در وی$$ال ه$$ای جداگان$$ه ای ق$$رار دهی$$د.-1

الیه پشم شیشه و فوم را دور بیندازید.2-mL کربن دی سولفید به هر کدام از ویال ها اضافه ک$$رده و درپ$$وش آن را1

ببندید. قرار دهید.همزن دقیقه در 30ویال ها را به مدت -3

:کالیبراسیون و کنترل کیفی میلی گ$$رم10 ت$$ا 02/0 استاندارد کاربردی که گس$$تره ی 6روزانه با حداقل -1

استون را درهر نمونه پوشش دهد کالیبره کنید. میلی لیتری با کربن دی10مقدار مشخصی از استون را در بالن ژوژه ی -

میلی لیتر برسانید.10سولفید به حجم و1محلول فوق را به همراه نمونه های اصلی و شاهد آنالیز کنید )مراحل -

اندازه گیری(.2 منحنی کالیبراسیون را رسم کنی$$د )مس$$احت پی$$ک در براب$$ر میلی گ$$رم از-

استون( ( را حداقل یکبار برای هر تع$$داد از لول$$ه زغ$$ال فع$$الDEراندمان جداسازی )-2

مورد استفاده در نمونه برداری در گستره کالیبراسیون تع$$یین کنی$$د )مرحل$$ه کالیبراس$$یون(. همچ$$نین س$$ه نمون$$ه ب$$ردار و س$$ه ش$$اهد ب$$رای پنج غلظت1

انتخابی آماده کنید.بخش عقبی جاذب در یک نمونه بردار شاهد را جدا کرده و دور بیندازید.- توس$$ط ی$$ک س$$رنگ میکرولی$$تری مق$$دار مشخص$$ی از اس$$تون ی$$ا محل$$ول-

استاندارد آن در ک$$ربن دی س$$ولفید را مس$$تقیما ب$$ه بخش جل$$ویی ج$$اذبتزریق کنید.

درپوش لوله را بسته و آن را به مدت یک شب رها کنید.- آم$اده س$ازی( و ب$ه هم$راه3 ت$ا 1نمون$ه ه$ا را جداس$ازی ک$رده )مرحله-

ان$$دازه2و 1اس$$تاندارد ه$$ای ک$$اربردی م$$ورد آن$$الیز ق$$رار دهی$$د )مرحل$$ه گیری(.

ای اطمین$$ان از اینک$$ه آنالیت را برspike مجهول کنترل کیفی و سه spikeسه -3 منحنی کالیبراسیون و نمودار راندمان جداس$$ازی تحت کن$$ترل هس$$تند، آن$$الیز

کنید.:اندازه گیری

دستگاه گازکروماتوگراف را بر اس$$اس توص$$یه س$$ازنده و تحت ش$$رایط زی$$ر-1 تنظیم کرده و سپس بخشی از نمونه را یا ب$$ه ص$$ورت دس$$تی ب$$ا اس$$تفاده از روش شستشو با حالل و یا ب$ا اس$$تفاده از نمون$ه ب$ردار خودک$ار ب$ه دس$تگاه

تزریق کنید.آنالیت)ماده مورد تجزیه(: استون- کربن دی سولفید mL 1جداساز: - C 250دمای تزریق:- C 300دمای آشکارساز:- c/min 10 در ˚C 170 تا C 50دمای ستون:- µL5حجم تزریق: - mL/min 30 یا هلیوم؛ N2گاز حامل: نیتروژن -mmستون: شیشه ای، ب$$ا قط$$ر داخلی- 6 (10% SP2100 0.1% Carbowax 1500 on

Chromosorb WHP) نکته: اگر سطح پیک باالتر از گستره منحنی استانداردهای کاربردی بود، با

کربن دی سولفید رقیق کرده و مجددا آنالیز کنید و یک ضریب ترقیق مناسب

در محاسبات وارد کنید.مساحت پیک را محاسبه کنید.-2

:مداخله گرها SP-2100% 10مداخله گری گزارش نشده است. می توان از سایر ستون ها مانند

استفاده کرد.DB-1یا ستون موئین سیلیکای ذوب شده :محاسبات

)تص$$حیح ش$$ده ب$$رای ران$$دمان ج$$ذب( اس$$تون موج$$ود درmgجرم برحس$$ب -1 ( وBf( لول$$ه نمون$$ه اص$$لی، و بخش جل$$ویی )Wb( و عق$$بی )Wfبخش جلویی )

( نمونه شاهد را محاسبه کنید.Bbعقبی ) ، به این مع$$نی اس$$ت ک$$ه م$$اده ب$$ه بخش عق$$بی نش$$تWb>Wf/10نکته: اگر

کرده و نمونه از دست می رود. ( ب$$ر حس$$بV( استون در حجم هوای نمونه برداری شده )Cمحاسبه غلظت )-2

لیتر:

C=(W f+W b−B f−Bb )

V×103 ,mg /m3

سيليكاژل- 2

سيليكاژلنام عمومي/ تجاري/شیمیایی : H2O3Siفرمول شيميايي :

11/78جرم مولكولي :

كمكهاي اوليه / اطفاء خطرات شديد/ عالئمپيشگيريحريق

بيماري

نوع خطر/ درمعرض قرار

گرفتن

از كليه موادي كه آتش را احاطه مي كنند و مانع

گسترش حريق مي شوند،مي توان استفاده كرد.

قابل احتراق نيست و سبب گسترش حريق

نمي شود.آتشاين ماده نمي سوزد.

انفجار---------------

اگر مشكالت تنفسي پيش آمد، منبع مولد آلودگي يا فرد مصدوم را به هواي آزاد بردهو به پزشك مراجعه نمائيد

از سيستمهاي حفاظت وNIOSHتنفسي پيشنهادي

MSHA.استفاده شود

بطور عمومي، غلظت هاي باالي گرد و غبار اين ماده

ممكن است سبب سرفه و تحريكات مختصر و زودگذر

شود.

تنفس

اگر تحريكات پوستي اتفاق افتاد، موضع را با آب ولرم به

دقيقه شستشو دهيد5مدت تا مواد از روي پوست پاك

شوند.

از دستكش ايمني و لباس كار استفاده شود.

انتظار نمي رود اين مادهپوستسبب تحريكات پوستي شود.

چشم ها را با آب به مدت چند دقيقه شستشو دهيد. اگر ذرات از چشم خارج نشد، چشم ها را با آب ولرم و به

دقيقه به صورتي كه5مدت پلك باز است شستشو

دهيد.اگر تحريكات چشمي ادامه داشت به پزشك

مراجعه نمائيد.

گوگل هاي ايمني براي جلوگيري از ذرات مناسب

است.

ممكن است در اثر وارد شدن ذرات جامد اين ماده به چشم، تحريكاتي از قبيل

ريزش اشك، سوسو زدن و درد مختصر و زودگذري پيش

آيد.

چشم

اگر تحريكات و يا ناراحتي پيش آمد به پزشك مراجعه

نمائيد.

درهنگام كار از خوردن، آشاميدن و كشيدن سيگار

اجتناب شود.

سيليكاژل در مقايسه با سيليكا سميت بسيار پائيني از راه خوراكي دارد. خوردن اين ماده در مواجهه هاي شغلي

متداول نمي باشد.

دستگاه گوارش

دفع ضايعاتانباركردنبسته بندي و برچسب گذاري

از صدمه ديدن به ظروف حاوي اين مواد خودداري شود. درب ظروف حاوي اين مواد در زمانهايي كه

استفاده نمي شوند و يا مواقعي كه ظروف خالي شده اند بسته نگه

داشته شود.

R: 49

S: 45-53

در ظروف مناسب و داراي برچسب مخصوص انبار شوند. محل انبار اين مواد مي بايست از مواد ناسازگار

مثل عوامل اكسيدكننده قوي به دورباشد.

طبق قوانين كشوري، محلي و منطقه اي عمل شود. از مواد آلوده

نشده استفاده مجدد كنيد.

حاالت فيزيكي نوع متداول تماس

هم م

تعا

طالا

جامد، گرانول شكل، سفيد و بدون بوتنفسي، پوستي و چشمي

خطرات فيزيكيخطر تنفس

سبب تحريك مخاط دستگاه تنفسي ميشود.

خطرات شيميايي اثرات درتماس كوتاه مدت

با عوامل اكسيدكننده قوي،سبب تحريكات دستگاه تنفسي ميشود. اسيدهيدروفلوريك، منيزيم، تري فلوريد

منگنز، سديم و گزنون هگزافلوريد ناسازگاراست..

اثرات در تماس بلند مدت يا تكرارحد مجاز تماستماس

TLV TWA : 10 mg/m3ندولهاي پوستي، تحريك پوستي.

نقطه جوشتجزيه حرارتي

ييك

يز ف

صوا

خ

در اثر تجزيه حرارتي اكسيدهاي كربن وسيليكون آزاد ميكند

درجه4046 درجه سانتيگراد ) 2230فارنهايت (

نقطه ذوبنقطه اشتعال اين ماده قابل احتراق نيست )اين ماده

نمي سوزد( درجه2930 درجه سانتيگراد ) 1610

فارنهايت (

چگالي )دانسيته(دماي خود اشتعالي

)سيليكاژل خشك(22/2مشخص نشده است.

(1فشاربخار )هوا : حدانفجار )درصدحجمي هوا(

تقريبا صفرمشخص نشده است.

قابليت انحالل در آب ميلي گرم در13 – 8تقريبا غير قابل حل )

درجه سانتيگراد25 ميلي ليتر آب 100)سيليكاژل خشك(

داده هاي زيستانتظار نمي رود كه اين مواد براي محيط زيست آبزيان مضر و سمي باشد.محيطي

نكته مهم :

NFPA : H 1,F 0,R 0كد اطالعات تكميلي :

- گاز آرگون3

گاز آرگوننام عمومي/ تجاري : آرگوننام شيميايي :

Arفرمول شيميايي : 948/39جرم مولكولي :

كمكهاي اوليه / اطفاءحريق

خطرات شديد/ عالئمپيشگيريبيماري

نوع خطر/ درمعرض قرار

گرفتن

از كليه روشهاي اطفاء حريق كه آتش را احاطه ميكنند

ميتوان استفاده كرد. آتشگاز قابل اشتعالي نيست. -----

از اسپري آب براي خنك نگه داشتن سيلندرها استفاده

نمائيد.

در مجاورت حريق، شعله هاي باز و گرماي زياد

قرارنگيرند.

سيلندرهاي حاوي اين ماده وقتي در مجاورت حرارت زياد قرار ميگيرند، قابليت

انفجار دارند. انفجار

درصورت ايست تنفسي به فرد تنفس مصنوعي دهيد و درصورت ايست قلبي احيا

قلبي ريوي انجام دهيد. سريعابه پزشك مراجعه نمائيد.

درغلظتهاي باال، سيستمهاي هوا رسان نياز

است.

سمي نيست اما اين گاز خفه كننده ساده است و

درغلظتهاي باال جاي اكسيژن هوا را مي گيرد. حتي

درغلظتهاي بسيار باال ميتواند سبب ايست دستگاه تنفسي

و مرگ شود.

تنفس

تماس با اين گاز متداولنيست.

درمصارف عادي تجهيزاتپوستمحرك نيست.ويژه اي نياز ندارد.

درصورت تحريكات چشمي فرد را به هواي آزاد ببريد. درصورت نياز به پزشك

مراجعه نمائيد.

گوگل ايمني، حفاظچشممحرك نيست.صورت الزامي است.

خوردن اين گاز متداولدستگاه گوارشبصورت گاز خورده نميشود. -----نيست.

دفع ضايعاتانباركردنبسته بندي و برچسب گذاري

2/2كالس خطر : سيلندرها را درجاي خنك، خشك، با تهويه محيطي مناسب، به دور از

مواد قابل اشتعال و اتمسفر خورندهانبار كنيد.

طبق قوانين كشوري، محلي و منطقه اي عمل نمائيد. اجازه دهيد

گاز آرگون به صورت ايمن وارداتمسفر شود.

حاالت فيزيكي نوع متداول تماس

هم م

تعا

طالا

گاز بي رنگ و بدون بوتنفسي

خطرات فيزيكيخطر تنفس

اين گاز جاي اكسيژن هوا را ميگيرد و سبب خفگي و در غلظتهاي باال سبب ايست دستگاه

تنفسي و مرگ ميشود.

اين گاز سنگين تر از اكسيژن است و درفضاهاي بسته به راحتي جاي اكسيژن را

مي گيرد.

خطرات شيميايي اثرات درتماس كوتاه مدت

اين گاز پايدار است و جزء گازهاي تشكيلدراثر استنشاق سبب خفگي ساده ميشوددهنده هواست.

اثرات در تماس بلند مدت يا تكرارحد مجاز تماستماس

خفه كننده ساده

نقطه جوشتجزيه حرارتي

ييك

يز ف

صوا

خ

- درجه سانتيگراد9/185

نقطه ذوبنقطه اشتعال- درجه سانتيگراد3/189نقطه انجماد : گاز قابل اشتعال نيست.

چگالي )دانسيته(دماي خود اشتعالي

- درجه سانتيگراد9/185 در 394/1مشخص نشده است.

(1فشاربخار )هوا : حدانفجار )درصدحجمي هوا(

مشخص نشده است. در دماي اتاق بصورتمشخص نشده است. گاز است.

قابليت انحالل در آب %37/3به مقدار كمي در آب حل ميشود. )

درجه سانتيگراد(20در

داده هاي زيستمحيطي

toluene- تولوئن 4

C7H8: فرمول شیمیایی

14/92: وزن مولکولیCAS : 108-88-3

RTECS : XS5250000

: متیل بنزناسامی مترادف ؛c 25 در ˚mmHg 4/28 (kPa 79/3)؛فشار بخار c 6/110:نقطه جوش ˚ویژگی ها

c 20 در ˚g/mL 867/0دانسیته

OSHA:200 ppm NIOSH:100 ppm, 150 ppm STEL ACGIH:50: حدمجازppm (skin)

: احتیاطات ویژه - = نقطهc 30کربن دی سولفید سمی بوده و به شدت قابل اشتعال است )

اشتعال(. محلول های استاندارد و نمونه ها را در زیر هود با تهویه مناسب آمادهکنید.

: مواد و محلولهای الزمکربن دی سولفید، برای کروماتوگرافی-1آنالیت )تولوئن(، معرف-2هلیوم تصفیه شده و فیلتر شده-3هیدروژن تصفیه شده و فیلتر شده-4هوای تصفیه شده و فیلتر شده-5

: وسایل و تجهیزات الزم و قطرmm 6، قطر خارجی cm 7نمونه بردار: لوله شیشه ای، با طول -1

؛ که انتهاهای آن با حرارت بسته شده و دارای درپوشmm 4داخلی پالستیکی می باشد. حاوی دو بخش زغال فعال از جنس پوسته نارگیل

میلی2( که توسط یک الیه mg 50، قسمت عقبی: mg 100)قسمت جلویی: متری فوم اورتان از هم جدا شده است. یک الیه پشم شیشه مقدم بر بخش

میلی متری فوم اورتان نیز بعد از بخش عقبی3جلویی لوله و یک الیه محتوی لوله قرار گرفته است. لوله ها در بازار موجود می باشند.

، به همراه لوله های رابطL/min 2/0 – 01/0پمپ نمونه برداری فردی با دبی -2قابل انعطاف

دستگاه گازکروماتوگراف، با آشکارساز شعله ای-یونی، ثبت کننده نمودار،-3وستون

میلی لیتری با درپوش پیچ8/1ویال های شیشه ای نمونه برداری خودکار، -4PTFEدار

میلی لیتری2پیپت -5 میکرولیتری 250، 25، 10سرنگ های -6 میلی لیتری10بالن ژوژه -7

: نمونه برداری

پمپ های نمونه بردار فردی را کالیبره کنید. ضمن اینکه در هنگام-1کالیبراسیون یک نمونه بردار را نیز به پمپ متصل کنید.

قبل از نمونه برداری دوطرف نمونه بردار را سریعا بشکنید و نمونه بردار را-2توسط لوله های رابط قابل انعطاف به پمپ نمونه بردار فردی متصل کنید.

برای عبور حجمL/min 2/0 – 01/0نمونه برداری را در یک دبی مشخص بین -3 لیتر انجام دهید.8 تا 1هوای

درپوش پالستیکی )نه الستیکی( نمونه بردار گذاشته و با دقت آن را برای-4انتقال بسته بندی کنید.

:آماده سازی محتوی بخش جلویی و عقبی لوله را در ویال های جداگانه ای قرار دهید.-1

الیه پشم شیشه به همراه بخش جلویی لوله در ویال قرار می گیرد.2-mL 1/0از حالل )کربن دی سولفید( را به هر کدام از ویال ها اضافه کرده و

درپوش آن را فورا ببندید. دقیقه در همزن قرار دهید.30ویال ها را به مدت -3

:کالیبراسیون و کنترل کیفی استاندارد کاربردی که گستره ی کمتر از حدآشکارسازی6روزانه با حداقل -1

(LOD=0.7 تا )10( برابر حدکمی سازیLOQرا پوشش دهد کالیبره کنید. در ) صورت لزوم برای گسترش منحنی کالیبراسیون استانداردهای بیشتری را

آماده کنید. مقدار مشخصی از آنالیت )تولوئن( یا محلول استاندارد آن را در بالن-

میلی لیتر10 میلی لیتری با کربن دی سولفید به حجم 10ژوژه ی برسانید. محلول های استانداردهای اضافه شده را از طریق رقیق سازی

میلی لیتری آماده کنید. 10مرحله ای در بالن ژوژه محلول های فوق را به همراه نمونه های اصلی و شاهد آنالیز کنید. - منحنی کالیبراسیون را رسم کنید )مساحت پیک تولوئن در برابر-

میکروگرم تولوئن در هر نمونه(. ( را حداقل یک بار برای هر مقدار از زغال فعال کهDEراندمان جداسازی )-2

در نمونه برداری استفاده می شود تعیین کنید.

سه لوله نمونه بردار برای هر پنج غلظت انتخابی و سه شاهد آماده کنید.- میکرولیتر( از25 تا 2توسط یک سرنگ میکرولیتری مقدار مشخصی )-

محلول استاندارد تولوئن را مستقیما به محتوی بخش جلویی لوله تزریقکنید.

لوله ها را به مدت چند دقیقه رها کرده تا با هوای محیط به تعادل در آید-سپس درپوش ویال را بسته و آن را به مدت یک شب رها کنید.

آماده سازی( و با3-1محلول های استاندارد را جداسازی کرده )مراحل - اندازه گیری(.2و1هم مورد آنالیز قرار دهید )مراحل

نموداری از راندمان جذب در برابر میکروگرم تولوئن بازیافت شده-ترسیم کنید.

آنالیت را برای اطمینان از اینکهspike مجهول کنترل کیفی و سه spikeسه -3 منحنی کالیبراسیون و نمودار راندمان جداسازی تحت کنترل هستند، آنالیز

کنید.:اندازه گیری

دستگاه گازکروماتوگراف را بر اساس توصیه سازنده و تحت شرایط زیر-1 تنظیم کرده و سپس بخشی از نمونه را یا به صورت دستی با استفاده از روش شستشو با حالل و یا با استفاده از نمونه بردار خودکار به دستگاه

تزریق کنید.آنالیت)ماده مورد تجزیه(: تولوئن - کربن دی سولفید mL 1جداساز: - C 250دمای تزریق: -

C 300 دمای آشکارساز:-C 230 (C/min 10) دقیقه( تا 10 )C 40دمای ستون: -

( mL/min 6/2گاز حامل: هلیوم )- mm 32/0ستون: موئین،سیلیکای گداخته شده، با قطر داخلی -

: اگر سطح پیک باالتر از گستره منحنی استانداردهای کاربردی بود، با کربن1نکته دی سولفید رقیق کرده و مجددا آنالیز کنید و یک ضریب ترقیق مناسب در

محاسبات وارد کنید.

دقیقه است.13/6: زمان ماند تقریبی برای تولوئن 2نکته مساحت پیک را محاسبه کنید.-2

:مداخله گرها زمانی که رطوبت محیط باال باشد ممکن است در مقادیر پایین تری از نمونه ی جذب شده، شاهد نشت نمونه باشیم. سایر ترکیبات آلی فرار از قبیل الکل ها،

کتون ها، اترها و هیدروکربن های هالوژنه میتوانند در آنالیز نمونه ها تداخل ایجادکنند.

:محاسبات )تصحیح شده برای راندمان جذب( تولوئن موجود در بخشµgجرم برحسب -1

( و عقبی )Bf( لوله نمونه اصلی، و بخش جلویی )Wb( و عقبی )Wfجلویی )Bb.نمونه شاهد را محاسبه کنید )

، به این معنی است که ماده به بخش عقبی نشت کرده وWb>Wf/10نکته: اگر نمونه از دست می رود.

( بر حسبV( تولوئن در حجم هوای نمونه برداری شده )Cمحاسبه غلظت )-2لیتر:

C=(W f+W b−B f−Bb )

V,mg /m3