วารส

าร P

ETRO

MAT

Tod

ay ป

ท 2

ฉบบท

5005

SmartmaterialS

- แนวโนมธรกจปโตรเคมไทยกบ AEC - เปดหองปฏบตการวจย “วสดฉลาด” กบ ผศ. ดร. นศานาถ- โปรแกรมวจยดานวสดสมรรถนะสงและวสดฉลาดHPSM (High Performance and Smart Materials)

ดวยวถชวตในยคปจจบนทมความทนสมยมากขน ชวตทตองการความสะดวกรวดเรว ขนาดครอบครวทเลกลง รวมถงการอาศยในคอนโดมเนยมหรอ

ตกสงทมพนทใชสอยจำากด ทำาใหคนไทยยคใหมไมมพนททสะดวกในการประกอบอาหาร ปจจยเหลานทำาใหแนวโนมการประกอบอาหารรบประทานเองลดลง และนยมซอ

อาหารสำาเรจรปจากรานคา ซออาหาร ผก และผลไมในปรมาณมากจาก Hypermarket กนมากขน แมวาผบรโภคคนไทยสวนใหญจะนยมรบประทานอาหารสำาเรจรป แต

กยงเปนผบรโภคทรกสขภาพ การเลอกสนคาทมคณภาพ สดใหม และสามารถยดอายการเกบรกษากยงเปนสงสำาคญในการเลอกบรโภคอาหาร เพอเปนการสนบสนนการ

รบประทานอาหารททงมประโยชนตอสขภาพ และยงมสวนชวยในการรกษาสงแวดลอม PETROMAT Today ฉบบนจะพาทานผอานไปพบกบการประยกตใชงานของบรรจ

ภณฑฉลาดแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนบรรจภณฑทสามารถรกษาความสดของอาหาร หรอรกษากลน ตวรบรทสามารถบอกการเปลยนสภาพของอาหารเมอมการเปลยนแปลง

อณหภม รวมถงงานวจยทเกยวกบวสดฉลาดตาง ๆ เชน การตรวจวดความรอนจากขวด PET การทำาฉลากเปลยนสไดใหกบของใชในครว เซนเซอรตรวจวดความสดของ

อาหาร เปนตน

นอกจากน PETROMAT Today ฉบบนยงไดรบเกยรตจากคณอนนต สรแสงทกษณ ประธานเจาหนาทบรหาร บรษท พทท โกลบอล เคมคอล จำากด (มหาชน) ทพดถงแนว

โนมของอตสาหกรรมปโตรเคมกบการเปดประชาคมสเศรษฐกจอาเซยน รวมถงทศทางการทำาวจยในกลมปโตรเคมและวสด

PETROMAT’s Editor Corner

แกวใจ คำ�วลยศกดkaewjai.k@chula.ac.th

คณะทปรกษ�รศ. ดร. ปราโมช รงสรรควจตร

ผศ. ดร. ศรพร จงผาตวฒ

บรรณ�ธก�รแกวใจ คำาวลยศกด

ผชวยบรรณ�ธก�รฤทธเดช แววนกล

กองบรรณ�ธก�รชญานศค ศรวงศนภา

พรพมล ชมแจม

ธรยา เชาวขนทด

ภสรชาพร สเขยว

กลนาถ ศรสข

กำ�กบศลปจาตรนต คงหน

จดทำ�โดยศนยความเปนเลศดานเทคโนโลยปโตรเคมและวสด

อาคารวจยจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ชน 7 หอง 705/1 ซ.จฬาฯ 12 ถ.พญาไท

เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330

โทร : 0-2218-4141-2

แฟกซ : 0-2611-7619

Email: ppam@chula.ac.th

WWW.PETROMAT.ORG

Smart materialS

Introduction to Smart Materials

เรองโดย : ฤทธเดช แววนกล

ทมา

1. http://th.wikipedia.org/wiki/วสดฉลาด

2. http://www.azom.com/article.aspx?ArticleID=123#_’Dumb_Materials’

3. การเกบเกยวพลงงานกลดวยพอลเมอรฉลาด, ชชชย พทซอน, ภาควชาฟสกส

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ทกวนนเชอว�ท�นผอ�นหล�ยท�นคงจะเคยผ�นหผ�นต�คำ�

ว� “Smart Materials” หรอ “วสดฉล�ด” กนม�บ�ง และอ�จเกดขอ

สงสยว�วสดฉล�ดคออะไร ? มวสดฉล�ดแลวจะมวสดไมฉล�ด (โง) ดวย

หรอไม ? (^_^) ในภ�ษ�องกฤษมคำ�ว� “Dumb Materials” แปลตรง

ตวกคอ “วสดโง” แตทจรงกคอวสดทว ๆ ไป นนเอง ไดแก หน ทร�ย ไม

กระจก ผ� กระด�ษ โลหะ พล�สตก รวมถงพล�สตกชวภ�พดวยนะครบ

ทนเจ�วสดฉล�ดนมนแตกต�งจ�กวสดทวไปยงไง ?

“วสดฉลาด (Smart Materials) คอ วสดทสามารถรบรการ

เปลยนแปลงของสภาพแวดลอม และตอบสนองตอการเปลยนแปลงตามรป

แบบทมการกำาหนดไวกอนลวงหนาเหมอนพฤตกรรมของสงมชวต”

นนคอ วสดฉลาดจะทำาหนาทเปน “เซนเซอร (Sensor)” ตรวจ

จบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง เชน แรงทมากระทบ อณหภม สนามไฟฟา

สนามแมเหลก เปนตน และวสดฉลาดสามารถทำาหนาทเปน “แอคทเอเตอร

(Actuator)” ตอบสนองตอสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง เชน เปลยนสหรอ

รปรางเมออณหภมเปลยน ปลอยไฟฟาออกมาเมอมแรงมากระทบ เปนตน

ดวยคณสมบตทง 2 ขอของวสดฉลาดทำาใหเกดการนำาไปประยกตใชงานดาน

ตาง ๆ อยางกวางขวาง ตงแตเครองอำานวยความสะดวกในชวตประจำาวน

เครองมอเครองจกรในอตสาหกรรม เครองมอละเอยดออนทางการแพทย

รวมถงอปกรณไฮเทคทใชเทคโนโลยระดบสง จนบางครงเรากไมรวาของรอบ

ตวเราบางชนกเปนวสดฉลาดดวย

สำาหรบ PETROMAT ใหความสำาคญกบวสดฉลาดอยางมาก ไดนำา

มาเปนหวขอในการทำาวจย จนกระทงกำาหนดเปนทศทางวจยภายใตโปรแกรม

วจยดานวสดสมรรถนะสงและวสดฉลาด (HPSM) และไดนำางานวจยบางสวน

มานำาเสนอใน PETROMAT Today ฉบบนดวย

สดทายน ผเขยนหวงวาเนอหาของ PETROMAT Today ฉบบน จะ

สรางความเพลดเพลนและใหประโยชนกบทานผอานนะครบ

Dump Material

4. ของไหลอเลกโตรรโอลอจคอลและการประยกตใช, สมนมาลย เนยมหลาง,

ภาควชาวศวกรรมวสดและโลหการคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลธญบร

Smart Material

Sensor Actuator

รศ. ดร. ปราโมช รงสรรควจตร

ผอำานวยการ PETROMAT รบ

รางวลยกยองเชดชเกยรตอาจารย

ดานการเรยนการสอน ระดบ

ดเดน จากกองทนกาญจนาภเษก

เฉลมพระเกยรต ประจำาป 2555

ผศ. ดร. ศรพร จงผาตวฒ รอง

ผอำานวยการ PETROMAT และ

รศ. ดร. เมตตา เจรญพานช รบ

รางวล PTIT Scholar และ PTIT

Fellow ตามลำาดบ จากสถาบน

ปโตรเลยมแหงประเทศไทย

อ. ดร. เบญจพล เฉลมสนสวรรณ

รบรางวลเพอสงเสรมความเปน

เลศในการปฏบตงานดานการ

เรยนการสอน สำาหรบอาจารยรน

ใหม จากกองทนกาญจนาภเษกฯ

รศ . ดร . ศ ร ร ตน จ ตการค า

รบรางวลจากสภาวจยแหงชาต

(วช) : รางวลผลงานวจย ประจำาป

2555 ระดบดเดน

ดร. ธงไทย วฑรย รบรางวล

นกวจยรนเยาวผสรางสรรคผล

งานวจยตพมพระดบนานาชาต

จำ า น วนและ คณภาพส ง ส ด

(KU Research Star) จาก

สถาบนว จยและพฒนาแห ง

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

อ. ดร. มนตร สวางพฤกษ รบ

รางวลจากสภาวจยแหงชาต :

รางวลผลงานประดษฐคดคน

ประจำาป 2556

ผศ. ดร. ณฐกาญจน หงสศรพนธ

รบรางวล The Best Paper Award of

New Technology Session จาก

การประชมวชาการ The Eco-Energy

and Materials Science and

Engineering Symposium

1

Achievement

Awardsขอแสดงคว�มยนดกบนกวจย PETROMAT

• PETROMAT ไดจดการประชมโปรแกรมวจย

เมอวนศกรท 25 มกราคม 2556 ณ อาคารวจย

จฬาฯ ในงานนผบรหารและนกวจยของโปรแกรม

วจยทง 4 ดาน ไดแลกเปลยนความรในศาสตร

ของแตละโปรแกรมวจยกอใหเกดการบรณาการ

องคความรและสรางเครอขายการทำาวจยรวมกน

ระหวางหนวยงาน

• ผบรหาร PETROMAT รวมแสดงความยนดกบ

ผอำานวยการศนยความเปนเลศดานเทคโนโลย

พลงงานและสงแวดลอม (JGSEE) ทไดรบรางวล

หนวยงานทมผลงานดเดนดานวทยาศาสตรและ

การพฒนาบคลากรระดบสงดานพลงงานและสง

แวดลอมทมคณภาพ จากมลนธโทเรฯ ณ โรงแรม

ปารคนายเลศ เมอวนท 18 กมภาพนธ 2556

• PETROMAT และ ศนยความเปนเลศดาน

เทคโนโลยพลงงานและสงแวดลอม (JGSEE)

ไดรวมกนจดงาน Thai-Japanese Spring

School on Energy Efficiency ระหวางวน

ท 1 – 6 มนาคม 2556 ทผานมา พรอมพาเยยม

ชมโครงการสงเสรมศกยภาพการใชชวภาพและ

ชวมวลฯ ณ อำาเภอแกงคอย จงหวดสระบร ใน

วนท 4 มนาคม 2556 โดยไดรบความสนใจจาก

ผเขาอบรมเปนอยางด นบเปนกาวแรกในการ

ทำางานวจยดานพลงงานชวภาพรวมกบ JGSEE

ในอนาคต

• PETROMAT เขาเยยมชมโรงงานของบรษท

มหพนธไฟเบอรซเมนต จำากด (มหาชน) จงหวด

ลพบร เพอดงานวจยและแลกเปลยนความรกบ

ทมวจยระหวางนกวจยของ PETROMAT และนก

วจยของบรษทฯ เมอวนท 14 มนาคม 2556

• ผบรหาร PETROMAT รวมแสดงความยนดกบ

ผศ. ดร. ศรธนว เจยมศรเลศ หวหนาโปรแกรม

วจยดาน HPSM ในโอกาสดำารงตำาแหนงหวหนา

ภาควชาวสดศาสตร จฬาฯ ตออกวาระหนง เมอ

วนท 27 ธนวาคม 2555

Smart materialS2

NEWS

• วทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม จฬาฯ จดอบรม

ระยะสน หลกสตร Project Management โดยม

อ. ปยะ อไรไพรวน และ Prof. Philippe Persillon เปน

วทยากร วนท 13-24 พฤษภาคม 2556 เวลา 9.00 –

12.00 น. ณ หองประชมชน 7 อาคารวจยจฬาฯ ตดตอ

ขอรายละเอยดไดท ppcshortcourse@chula.ac.th

หรอโทร 02 218 4155

• PETROMAT ร วมก บว ทยาล ยป โตรเล ยมและ

ปโตรเคม จฬาฯ จดงานประชมวชาการ “PETROMAT

& PPC Symposium 2013” ในวนองคารท 23

เมษายน 2556 เวลา 8:30 - 17:00 น. ณ หองประชม

บอลรม และหองประชม 1-4 ศนยการประชมแหงชาต

สรกต

• PETROMAT ขอเชญเขารวมงานเสวนา “Step 2

R&D Partnerships กาวสคความรวมมอ R&D” เพอ

เปนการแลกเปลยนความคดเหนและขอเสนอแนะใน

การทำางานวจยรวมกนระหวาง PETROMAT และภาค

อตสาหกรรม วนองคารท 23 เมษายน พ.ศ. 2556

เวลา 10.15 – 11.45 น. ณ หองประชม 2 ศนยประชม

แหงชาตสรกต สามารถลงทะเบยนเขารวมงานและด

ขอมลเพมเตมไดท www.petromat-ppc-sym.com

ภายในวนท 11 เมษายน 2556

EVENTS

Step2R&DPartnerships

แนวโนมธรกจปโตรเคมไทยกบAEC

COVER STORY

บทสมภ�ษณ คณอนนต สรแสงทกษณประธ�นเจ�หน�ทบรห�ร บรษท PTT Global Chemical

ประช�คมเศรษฐกจอ�เซยน (ASEAN Economic Community หรอ AEC ) เปนประเดนรอนทถกนำ�ขนม�

พดถงตลอดในทกภ�คสวนไมว�จะเปนแวดวงวช�ก�ร ธรกจ ก�รศกษ� ฯลฯ ประเทศไทยจะไดรบผลกระทบอย�งไร ? คน

ไทยพรอมรบก�รเปลยนแปลงทจะม�ถงภ�ยในป พ.ศ. 2558 หรอไม ? ยงเปนปญห�ททกคนตองชวยกนคด สำ�หรบภ�ค

อตส�หกรรมปโตรเคมของไทยทนบว�เปนผนำ�ในภมภ�ค มก�รพฒน�ม�อย�งตอเนองกว� 30 ป จะไดรบผลกระทบจ�ก

AEC อย�งไร ? ผทจะม�ตอบโจทยในเรองนคอผทอยในแวดวงธรกจปโตรเคม และมวสยทศนทกว�งไกล อย�งเชน

“คณอนนต สรแสงทกษณ” ประธ�นเจ�หน�ทบรห�ร บรษท พทท โกลบอล เคมคอล จำ�กด (มห�ชน) (PTTGC) ซงท�น

ใหคว�มกรณ� PETROMAT ในก�รใหเข�พบและใหมมมองทน�สนใจเปนอย�งยง ดงบทสมภ�ษณใน PETROMAT

Today ฉบบนครบ

Smart materialS4

PETROMAT : PTTGC มองแนวโนมธรกจปโตรเคมภายหลงการเขาส AEC

ป พ.ศ. 2558 อยางไร ?

คณอนนต : ถาจะพดถงเรอง AEC ยทธศาสตรของ PTTGC คอ TO BE A

LEADING CHEMICAL COMPANY FOR BETTER LIVING คอมองวาหลง

จากการควบรวมจะสามารถเขาถงตลาดท หลากหลายมากข น คอไปท

End Consumers ไปท Application ตอยอดจากทเปนอยในปจจบน สงท

มองเหนคอตลาดในภมภาคเตบโตขนอยางมาก เมอเทยบกบตลาดตะวนตก

คออเมรกาและยโรป ซงเดมถอเปนตลาดหลกของประเทศ แตปจจบนเรม

ชะลอตวหรอถดถอย แตแถบเอเชยกลบโตขนมาก เรากอยในจดทเรยกวาเปน

โอกาสทจะขยายออกไป เรมเปดตลาดเขาไปตงฐานผลตในประเทศเพอนบาน

PETROMAT : การตงฐานการผลตนเพราะ AEC ทำาใหงายขนหรอไมครบ ?

คณอนนต : กมสวน แตเรองปโตรเคมเขามการเปดในเรองการคาระหวาง

กลมสมาชกอยแลว มการลดเรอง TAX Barrier ดงนนเรองการสงสนคาขาม

แดนจงไมมภาระภาษอะไรมาก แตความไดเปรยบแทนทจะตองโรงงานทบาน

เราแลวขนสงไปขายทโนน เชน การไปตงโรงงานทอนโดนเซยซงเปนตลาดท

ใหญพอสมควร

PETROMAT : แตโรงงานปโตรเคม ทางอนโดนเซยกมอยแลว ?

คณอนนต : มไมพอครบ ทกวนนเขานำาเขาถง 40% แตบานเราผลตลนตอง

สงออก บานเขานำาเขา เปนเรอง Balance ในกลมประเทศสมาชก รวมทง

ประสบการณของไทย เราพฒนาอตสาหกรรมนมา 30 ป และพฒนาอยาง

เปนระบบ โรงงานทมาบตาพดกเกาะกนเปนกลม อยบน chain เดยวกน ไล

ตงแตวตถดบ โรงแยก ไปจนถงปโตรเคม และไป Downstream ตาง ๆ ไป

Serve ใน Cluster หลายกลม อตสาหกรรมรถยนต อตสาหกรรมทอผา

อตสาหกรรมอน ๆ เตมไปหมด อนนเปนความเขมแขงของไทย เขากสนใจ

อยากใหเราเอาประสบการณไปชวยพฒนาอตสาหกรรม อนนกเปน Spirit

ของประเทศในกลมสมาชก ซงตองเสนองานแขงขนกบเกาหลและญปน นบ

เปนโอกาสของกลม AEC จากการรวมตวทจะเกดขนใน 3-4 ปขางหนา จะ

ทำาใหเราเหนตลาดทแขงขนสง เรองฐานการผลตทพดถง แลวกใครททำาไดด

อย แลวกจะสามารถขยบขยายไปในประเทศเพ อนบาน หรอผลตแลว

กนำาสนคาของเราเขาไปในประเทศทยงไมอยในวสยทจะพฒนาโครงการ

พวกนขนมาเองไดเพราะตลาดยงเลกอย เพราะอตสาหกรรมพวกน ทำา

แลวตองไดขนาด ตนทนถงจะแขงขนได เพอนบานเราแถบ Indochina ก

อาศยฐานการผลตจากไทยได ไทยเรากสามารถเปน

จดศนยกลางสงสนคาเหลานไปจำาหนายได เรา

จะมเครอขายเยอะ อยางพวกผลตภณฑสำาเรจรป

Convertors ตาง ๆ เอาเมดพลาสตกมาทำา ม

อย 300 รายโดยประมาณ ซงอตสาหกรรมพวกน

มนไมไดสรางไดชววนชวคน ทำาใหไทยเรามความ

พรอมทจะเปนฐานการผลตทจะปอนสนคาไปสเขา

ได รวมทงประสบการณทเราสรางขนมาทำามานาน

ป และเปนระบบ จนกระทงทำาใหเหนวาเรามความ

ไดเปรยบทางการแขงขน เพอนบานตองการอะไร

เรากสามารถทจะเอาประสบการณของเราไปรวม

การผลตกบกลมสมาชกทจะขยายฐานออกไป อก

อนการรวมตวกทำาใหกลมทม Technology เขา

เหนโอกาสวา ถาเราสามารถเปนผนำาในภมภาคได

สามารถเจาะเขาไปในตลาดทมการเตบโตได กลมท

ม Technology เขากอยากจะมารวม เรามวตถดบหลากหลาย เรามการตลาด

เรามพนธมตรในพนท กลม Technology กอยากมาเจรจา เราสามารถท

จะสรางโอกาสไดมากขน ขยบจากกลมทเราทำาอยท เราถนด ไปกลมท

เปน Application ใหม ๆ ทม High margin เชนกลม Specialties จาก

Technology เดมทตอรองยาก กอาจจะตอรองงายขน เพราะวาอำานาจตอ

รองทพดถง อนนกเปนเรองของ AEC ทจะเหนวา อาศยการตลาด ความรวมมอ

แลวกประสบการณ ใครมความเชยวชาญในดานไหนกจะเปนประโยชนกบ

กลมสมาชก และกดงดดใหคนทม Technology เขามาหาดวย

PETROMAT : PTTGC ใหความสำาคญกบการลงทนดานการวจยและพฒนา

มากนอยเพยงไร มงเนนการพฒนาในดานใดเพอใหสอดรบกบการเขาส AEC ?

คณอนนต : ดานงานวจยของเราตองยอมรบวาเราอยในชวงทไมไดตงหลกมา

นาน คอเรามงานวจยของเราเอง เรามทมวจยประมาณ 80 คน เรามเครองไม

เครองมอเอง ประเทศไทยตองยอมรบวาเราไมมงานวจยทสามารถหาประโยชน

จากความรวมมอททำาใหเราสรางผลงานไดจากแนวรวม ของหนวยงานตาง ๆ

5

COVER STORY

นเปนจดออนของประเทศไทย วธการของเราคอ หนงตองไป Acquire เอา

Technology มา ตองไปทฝรงเศส ตองไปทอเมรกา ไปเอาคนทเขามเขามา

“เรว” คอเราไปสรางเองคงไมทน แลวเรากตอยอดจากอนน อนทสองเรากทำา

ของเราเองในเรองการตอยอด การพฒนาผลตภณฑลงไปส Application ตาง ๆ

เรามความพรอมอยระดบหนง เพยงแตวายงไมพอทจะรองรบการขยายงาน

ในอนาคต เพราะวาถาไปด Vision ของบรษทแลว ถาอยากจะเปน Leading

ดาน Chemical หรอวากำาลงมงไปสเรองของ End User แลวก Application

ตาง ๆ เราจำาเปนทจะตองเนนในเรองของงานวจย

PETROMAT : ในฐานะ CEO ของบรษทปโตรเคมขนาดใหญ ทานมอง

ศกยภาพการทำาวจยของประเทศรวมถงความเชอมโยงระหวางภาคการผลต

กบหนวยงานวจยของรฐ เชน มหาวทยาลย ศนยความเปนเลศ อยางไร ?

คณอนนต : ของเรามเครอขายกบสถาบนการศกษา มการพยายามแลก

เปลยนนกวจย มการนำานกวจยเขามาในโครงการ จาก สวทช. กม หรอไป

สนบสนนตามมหาวทยาลยทมโครงการวจยอย

..................................................................................................................

สดท�ยน PETROMAT ขอขอบคณ “คณอนนต สรแสงทกษณ” ทสละ

เวล�อนมค�ม�แชรคว�มรและประสบก�รณจ�ก PTTGC เพอใหเร�ได

มองเหนแนวโนมทจะเกดขนกบธรกจปโตรเคมของไทยตลอดจนง�นด�น

ก�รวจยและพฒน�จ�กก�รเปด AEC ผ�นบทสมภ�ษณน ซง PETROMAT

หวงว�จะเปนประโยชนตอท�นผอ�นในก�รเตรยมพรอมรบมอกบก�ร

เปลยนแปลงทจะเกดขนในอน�คตอนใกลน ...

Smart materialS6

บรรจภณฑฉล�ดทในอน�คตน�จะไดพบเหนกนในทองตล�ด

โดยทวไป อ�ท

• บรรจภ ณฑอ�ห�รท ส�ม�รถใหคว�มรอนไดดวยตวเอง

(self-heating food packaging) บรรจภณฑประเภทนส�ม�รถใหคว�ม

รอนไดโดยไมตองอ�ศยแหลงพลงง�นคว�มรอนจ�กภ�ยนอก โดยทวไป

เปนก�รกำ�เนดคว�มรอนจ�กปฏกรย�ก�รค�ยคว�มรอนของส�รเคมบ�ง

ชนด เชน แคลเซยมออกไซดและนำ�

• บรรจภณฑอ�ห�รท ส�ม�รถใหคว�มเยนไดดวยตวเอง

(self-cooling food packaging) ในท�งตรงกนข�มกบบรรจภณฑฉล�ด

ชนดแรก บรรจภณฑประเภทนส�ม�รถใหคว�มเยนไดโดยไมตองอ�ศย

แหลงพลงง�นคว�มรอนจ�กภ�ยนอก โดยทวไปเปนก�รกำ�เนดคว�มรอน

จ�กปฏกรย�ก�รดดคว�มรอนของส�รเคมบ�งชนด เชน โซเดยมไธโอ

ซลเฟตเพนตะไฮเดรตและนำ�

• บรรจภณฑอ�ห�รทส�ม�รถต�นออกซเจน (oxygen control

food packaging) โดยอ�ศยกลไกลก�รดดซบหรอก�รกำ�จดออกซเจน

เชน ก�รผสมผงโลหะทส�ม�รถกำ�จดออกซเจนโดยก�รเกดสนม หรอก�ร

ผสมส�รเตมแตงทต�นก�รแพรผ�นของก�ซออกซเจนในฟลมพล�สตก

• บรรจ ภ ณฑ อ�ห�รท ส�ม�รถบ งบอกถ งประว ต ก�ร

เปลยนแปลงอณหภม (temperature monitoring food packaging)

สำ�หรบอ�ห�รบ�งประเภท ก�รเปลยนแปลงอณหภมระหว�งก�รขนสง

หรอก�รเก บร กษ� ส งผลต อค ณภ�พของอ�ห�รเป นอย �งม�ก

บรรจภณฑทส�ม�รถบงบอกถงก�รเปลยนแปลงอณหภมทอ�ห�รไดรบ

จะเปนประโยชนอย�งม�กกบผบรโภค ก�รพมพฉล�กดวยหมกทเปลยนส

ต�มอณหภมได (thermochromic ink) เปนตวอย�งหนงของก�รพฒน�

บรรจภณฑประเภทน

• บรรจภณฑอ�ห�รทส�ม�รถบงบอกถงคณภ�พหรอคว�มสด

ใหม (quality or freshness monitoring packaging) บรรจภณฑ

ประเภทนมกอ�ศยก�รตรวจวดปรม�ณส�รบ�งประเภททเกดจ�กอ�ห�ร

เชน ไฮโดรเจนซลไฟด อะมน แอลกอฮอล เอทลน ตวอย�งของบรรจภณฑ

อ�ห�รประเภทน เชน ฉล�ก ripeSense® ซงส�ม�รถบอกใหผบรโภค

ทร�บว�ผลไมทบรรจอยสกไดทสำ�หรบก�รบรโภคแลวหรอยง โดยอ�ศย

ก�รตรวจวดกลนของผลไมนนเอง

เรองโดย : รองศาสตราจารย ดร.ประณฐ โพธยะราชภาควชาวสดศาสตร คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

บรรจภณฑนมสำาหรบทารกซงไมจำาเปน

ตองใชนำารอนในการชงเมอจะนำามาบรโภค

ทมา : http://bestinpackaging.com

ฉลากตดผลแอปเปล ซงเมอสมผสกบนำา

จะสามารถละลายกลายเปนสบเพออำานวย

ความสะดวกสำาหรบการลางผลไม

ทมา : http://bestinpackaging.com

ฉลากทบงบอกถงความสกของผลไม

ภายในบรรจภณฑโดยสงเกตไดจากสท

เปลยนแปลงไป

ทมา : http://www.ripesense.com

นอกจ�กนยงมก�รพฒน�บรรจภณฑอ�ห�รทชวยอำ�นวยคว�ม

สะดวกในก�รเตรยมอ�ห�รในขณะทยงคงรกษ�กลนรสไวได เชน บรรจภณฑ

ทออกแบบม�โดยเฉพ�ะสำ�หรบเต�ไมโครเวฟ (microwave susceptor)

ซงเมออนอ�ห�รแลวจะไดอ�ห�รทมผวเหลองกรอบเหมอนกบก�รทอด

หรอกระปองบรรจเบยรดำ�ทส�ม�รถสร�งฟองบรเวณด�นบนของแกว

เมอเทออกม�จ�กกระปอง ทำ�ใหเหมอนกบเบยรสดม�กขน รวมทงก�รใช

barcode หรอ RFID ในก�รกำ�กบฉล�กอ�ห�ร

ภ�ควช�วสดศ�สตร คณะวทย�ศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย

ซงเปนสวนหนงของศนยคว�มเปนเลศด�นเทคโนโลยปโตรเคมและวสด

(PETROMAT) ภ�ยใตโปรแกรมวสดสมรรถนะสงและวสดฉล�ด (High

Performance and Smart Materials, HPSM) มนกวจยทงท�งด�น

พอลเมอรและเซร�มกซงมงพฒน�วสดทส�ม�รถตอยอดสก�รนำ�ไปใชง�น

เปนบรรจภณฑฉล�ด โดยเนนคว�มส�ม�รถในก�รต�นแบคทเรย ต�น

เกดออกซเดชน ต�นก�รซมผ�นของนำ�และอ�ก�ศ เพอใหส�ม�รถยดอ�ย

ก�รเกบรกษ�ผลตภณฑอ�ห�รไดย�วน�นขน อกทงยงเลอกใชวตถดบจ�ก

ธรรมช�ตหรอทห�ไดภ�ยในประเทศ รวมทงพล�สตกชวภ�พซงจะเข�ม�

ทดแทนพล�สตกโภคภณฑจ�กปโตรเคมในอน�คตอนใกลน

บรรจภณฑฉลาดบทความพเศษ

7

ถ�อย�กจะเจ�ะประเดนง�นวจยเกยวกบ Smart Materials อย�ง คม ชด ลก คงจะตองสอบถ�มนกวจยทมคว�ม

เชยวช�ญและคลกคลกบ Smart Materials อย�งจรงจง ทมง�น PETROMAT จงเดนท�งไปสมภ�ษณ ผชวยศ�สตร�จ�รย

ดร. นศ�น�ถ ไตรผล อ�จ�รยและนกวจยส�วสวยจ�กภ�ควช�วสดศ�สตร คณะวทย�ศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย ถง

ในหอง Lab เพอใหท�นผอ�นไดรลก รจรง รชด กบเจ�วสดฉล�ดตงแตพนฐ�นจนถงง�นวจยประยกตกนเลยทเดยว

ผศ. ดร. นศานาถ

เปดหองปฏบตการวจย

“วสดฉลาด”กบ

INTERVIEW

อ�นตอหน�ถดไป

ผศ. ดร. นศ�น�ถ ไตรผล

Smart materialS8

PETROMAT : ขอใหอ�จ�รยอธบ�ยหรอแนะนำ�เกยวกบ Smart Materials

เพอใหผอ�นเข�ใจและรจกม�กยงขน

อ.นศ�น�ถ : Smart Materials ในนยามโดยทวไป คอ วสดอะไรกตามทเมอ

ไดรบสงกระตนจากภายนอก ไมวาจะเปนพลงงานไฟฟา อณหภม คา pH แรง

เชงกล เชน ความดน และพวกสารเคมอน ๆ ถามสงเหลานมากระทบวสดท

เปน Smart Materials สมบตกจะเปลยนไป คำาวาสมบตในทนจะมหลาย

แบบ อาจเปนการเปลยนในแงของรปรางภายนอกหรอโครงสรางภายใน

ในการตงชอ Smart Materials นน จะตงตามสงกระตนทใหเขาไปและสมบต

ทเปลยนไป เชน Piezoelectric โดยท Piezo จะเกยวกบแรงเชงกล และ Electric

จะเกยวกบแรงเชงไฟฟา เพราะฉะนน Piezoelectric Materials คอวสดท

สามารถเปลยนแรงเชงกลไปเปนแรงเชงไฟฟาหรอแรงเชงไฟฟาไปเปนแรง

เชงกล ซงจะกลบไปมาได โดยตวอยางการใชงานทเหนกนอยไดชดจะอยในรป

แบบ Sensor และ Actuator เชน ไมโครโฟน เครองชงระดบไมครอน ลำาโพง

มอเตอร อปกรณควบคมการเคลอนทความละเอยดสงในกลองจลทรรศนแรง

อะตอม เครองพมพแบบองคเจต หวฉดในเครองยนตดเซล อปกรณในเครอง

บนและยานอวกาศทตองการขนาดเลก นำาหนกเบา และประสทธภาพสง

นอกจาก Piezoelectric แลวยงม Smart Materials อกหลาย

ประเภท ไดแก Photochromic ซงเปนการใหแสงเขาไปทำาใหวสดเกดการ

เปลยนสหรอเปลงแสงออกมา ซงเกดจากการเปลยนโครงสรางภายในของ

ตววสดทเกยวกบการเคลอนทของอเลกตรอน ตวอยางเชน เลนสแวนตาท

สามารถเปล ยนสไดเม อความเขมแสงเปล ยนไป บางประเภทเปลยนแลว

เปลยนเลยแตบางประเภทเปลยนแลวกลบคนได Smart Materials อก

ประเภททนาสนใจ คอ Thermochromic ซงวสดจะเกดการเปลยนสเมอ

เกดการเปลยนแปลงอณหภม จงนำามาใชงานเปน Sensor ตรวจวดอณหภม

ได ตวอยางเชน การนำาไปใชงานเกยวกบ Food Packaging ซงสามารถตรวจ

วดอณหภมระหวางการขนสง หรอการเกบอาหารไดวามการเปลยนแปลง

อยในชวงทจะทำาใหอาหารเสยหรอเสอมคณภาพหรอไม เปนตน สงสำาคญ

ของการนำาคณสมบตของ Smart Materials เหลานมาใชงานคอเราจะตอง

สามารถควบคมการเปลยนแปลงได

PETROMAT : ง�นวจยของอ�จ�รยททำ�อยนเกยวกบ Smart Materials

ประเภทไหน

อ.นศ�น�ถ : กอนอนตองรกอนวาวสดทเปน Smart Materials นนเปนได

ทกประเภททงโลหะ เซรามก สารพวกออกไซด Polymer วสดเชงประกอบ

(Composite Material) สำาหรบงานวจยท กำาลงดำาเนนการอยนจะเปน

Smart Materials ประเภทวสดเชงประกอบระดบนาโน ซงมสมบตเปลยนส

ไดเมอไดรบสงกระตนภายนอก ซงกคอ Nanocomposite ระหวาง Polymer

ทเรยกวา Polydiacetylene (PDA) กบ Zinc Oxide (ZnO) ซง PDA ท

จดเรยงตวเปนแบบ Vesicle นมคณสมบตทเปลยนสไดเมออณหภม/คา pH

เปลยน และเมอมการเตมสารบางอยางเขาไป เชน Alcohol หรอสารละลาย

ตาง ๆ กจะเกดการเปลยนสได งานของอาจารยตองการปรบปรงสมบตของ

PDA โดยทตวเดยว ๆ จะมจดเปลยนสอยคาหนง ใหสามารถนำาไปใชงานใน

ชวงทแตกตางไปจากคาเดมและสามารถใชงานไดในชวงทกวางขน เราจงตอง

คดปรบโดยทำาเปน Nanocomposite ของ PDA กบ Zinc Oxide ซง Zinc

Oxide นมงานวจยทเปนตนนำาทำาการสงเคราะหไวแลว โดยมการทำาหลาย

Condition ซงไดหลายขนาด และตอไปจะมการทำาหลาย ๆ รปรางอกดวย

ก�รเปลงแสงของ conducting polymer ภ�ยใตแสงหลอดฟลออเรสเซนต

PDA/ZnO Nanocomposites ในรปแบบฟลมบ�ง

INTERVIEW

Smart materialS10

สวนงานอกอยางหนงทอาจารยกำาลงศกษาอยคอวสดประเภท

Conducting Polymer ซงมการเคลอนทของอเลกตรอนในสายโซ จะสงเกต

ไดวาถานำาวสดมาสองภายใตแสงหลอดฟลออเรสเซนตจะพบการเปลงแสง

ออกมา วสดประเภทนจะนำาไปใชงานในกลม Plastic Solar Cell ขณะน

ศกษาอย 2 ชนด โดยนำามาผสมกบพวก Zinc Oxide, Titanium Oxide

ทำาใหเปน Nanocomposites ซ งคาดวาจะชวยเพ มประสทธภาพในการ

เปลยนจากแสงไปเปนไฟฟาไดด

PETROMAT : ง�นวจยนส�ม�รถนำ�ม�พฒน�ตอไดอย�งไร

อ.นศ�น�ถ : จากทกลาวมาเปนเพยงกลมตวแปรหนงทกำาลงศกษา ซงยงม

อกหลายตวแปรทมผลตอสมบตของ Smart Materials ทเราตองการนำาไป

ใชงานและสามารถเล อกมาศกษาได อย างในกรณของ PDA/ZnO

Nanocomposites กไดมการศกษาผลของขนาดของ Polydiacetylene ท

กลาวกอนหนานวามการสงเคราะหหลาย Condition หลายขนาด ผลของ

ขนาดและปรมาณโลหะออกไซด รวมถง Condition ในการเตรยมตาง ๆ ซง

จะศกษาวาปจจยเหลานมผลตอการเปลยนสอยางไร นอกจากนยงตองศกษา

ถงกระบวนการขนรปใหเปนชนงานทจะสามารถพฒนาตอไปใชงานไดจรง

ดวย

PETROMAT : ง�นวจยนส�ม�รถนำ�ไปประยกตใชง�นท�งด�นไหนไดบ�ง

อ.นศ�น�ถ : สำาหรบวสด Nanocomposites กลม Conducting Polymer

กบโลหะออกไซด การใชงานคอนขางชดเจนวาเปน Plastic Solar Cell

กจะม งเนนไปในดานการเพ มประสทธภาพของวสด สวน PDA/ZnO

Nanocomposites เปนสารกลมใหม ทมศกยภาพในการใชงานสงมาก โดย

สามารถใชเปน Sensor ในการตรวจวดอณหภม คา pH ตวทำาละลาย หรอ

โมเลกลตาง ๆ ได ซงสมบตการเปลยนสของสารในกลมนสามารถสงเกตเหน

ไดดวยตาเปลา จงทำาใหมความสะดวกในการประยกตใชจรง และมจดเดนคอ

เราสามารถควบคมสมบตการเปลยนสอยางเปนระบบไดงาย มกระบวนการ

ผลตทงาย ราคาถก และมความทนทานตอสภาพแวดลอมสงดวย จงเหมาะ

สำาหรบการนำาไปประยกตใชในอตสาหกรรมอาหารเกยวกบการควบคม

คณภาพ และสามารถประยกตใชในการเพมมลคาใหกบสนคาตาง ๆ ได เชน

การทำาฉลากเปลยนสไดใหกบของใชในครว รวมทงสนคาอน ๆ เปนตน

ผศ. ดร. นศ�น�ถ ไตรผล และทมนกวจย

Thermochromism วสดเกดก�รเปลยนสเมอเกดก�รเปลยนแปลงอณหภม

ก�รทดสอบก�รตอบสนองโดยก�รเปลยนสของ PDA/ZnO Nanocomposites ตอตวทำ�ละล�ยอนทรยชนดต�งๆ (solvatochromism)

11

RESEARCH

ศาสตราจารย ดร. อรวรรณ ชยลภากลภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-CHEM)

Research onSmart Materials

การประยกตใชวสดขนสงของอนภาคเงนขนาดนาโนรวมกบ

อปกรณฐานกระดาษแบบพกพาสำาหรบการตรวจวดปรอทในแหลงนำาทง

โดยอปกรณนมขนตอนการใชงานทงาย เพยงแคหยดสารตวอยางปรมาณ 2

ไมโครลตรลงบนชดทดสอบ จากนนสงเกตการเปลยนแปลงของสดวยตาเปลา

โดยจากเดมทเปนสมวงจะกลายเปนไมมสทนทหากมปรอทในสารตวอยาง

หรออาจตดตามการเปลยนแปลงสผานการถายภาพจากกลองดจตอลและ

การประมวลผลดวยซอฟตแวรซงจะทำาใหสามารถหาปรมาณปรอทไดแมนยำา

มากขน โดยอปกรณนสามารถตรวจวดสารปรอททมความเขมขนตำาถง 0.12

มลลกรมตอลตรไดเปนอยางด

(A) ภาพถายของชดทดสอบจากกระดาษในการตรวจวดสารตวอยางทมสาร

ปรอทความเขมขนตาง ๆ โดยมจำานวนครงของการหยดสารตวอยางตาง ๆ กน

ชดทดสอบจ�กกระด�ษและอนภ�คเงนขน�ดน�โนสำ�หรบก�รตรวจวดปรอทอย�งง�ยและรวดเรวPaper-based device coupled with silver nanoparticle for simple and rapid

colorimetric detection of mercury

0 0.02 0.05 0.075 0.1 0.2

mg/L

ครง

5

10

15

20

25

30

Smart materialS12

[1] R.J. Young, C. Thongpin, J.L. Stanford and P.A. Lovell, Fragmentation analysis of glass fibers in

model composited through the use of Raman spectroscopy, Composites, Part A: Applied Science and

Manufacturing, 32, pp 253-269 (2001).

โครงสรางของโคพอลเมอร [1]

งานวจยนพฒนาการตรวจวดกาซเพอใชวดความสดของอาหาร ใน

การตรวจวดกาซนนจะใชหลกการตรวจวดทางไฟฟา คอ การใชตวตรวจวด

เปนพอลเมอรนำาไฟฟา หรอการตรวจวดความเปนกรดดาง ดวยตววดคอ

สารอนดเคเตอรทงทเปนสารสงเคราะหและสารธรรมชาต ซงเมอสมผสกบ

สารกระตน เชน กาซทตองการตรวจวดหรอตรวจตามจะทำาใหสมบตนำาไฟฟา

หรอความเปนกรดดางเปลยนแปลงไป ในงานวจยนจะศกษาการใชนาโนคอมโพสต

หรอสอนดเคเตอรเปนตวตรวจวดกาซทสำาคญทสามารถประยกตใชวดความ

สดของผก ผลไม และเนอสตวได ดงน

ผชวยศาสตราจารย ดร. จนทรฉาย ทองปนภาควชาวทยาการและวศวกรรมวสด

คณะวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยศลปากร (SU-MSE)

เซนเซอรตรวจวดคว�มสดของอ�ห�ร

ตวตรวจวดคว�มรอนจ�กขวด PET

• ก�ซแอมโมเนยเปนผลจ�กก�รยอยสล�ยของโปรตน จงใชเปนตวบงช

คว�มสดของเนอสตวทเน�เปอยง�ย เชน เนอปล�สด เนอไกสด หรอเนอ

แหงทเกบไวน�น

• ก�ซเอทลนเปนฮอรโมนเรงก�รสกของผลไมในเขตรอนหล�ยชนด เชน

กลวย มะมวง ก�ซเอทลนจงใชเปนตวบงชคว�มสดหรอก�รสกของผลไมได

• ก�ซค�รบอนไดออกไซดเปนตวบงชระยะใกลสกของผลไม เนองจ�กผก

ผลไมใกลสกจะมปรม�ณก�ซค�รบอนไดออกไซดเกดขนม�กจ�กอตร�ก�ร

ห�ยใจทเพมอย�งรวดเรว ห�กมปรม�ณม�กมกสงผลตอรสช�ต และอ�จ

กลบไปชะลอก�รสก

รองศาสตราจารย ดร. รตนวรรณ มกรพนธวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-PPC)

ในปจจบน ขวดนำาดมพลาสตก PET เปนผลตภณฑทถกใชมาก

และกอใหเกดขยะในปรมาณมากอกดวย งานวจยนจงนำาขวด PET หรอ

Poly(ethylene terephthalate) มาร ไซเค ลเช งเคม โดยใชปฏกรยา

ไกลโคไลซส เพอใหไดพอลออล (PET Polyol) และนำาพอลออลชนดนมา

ส งเคราะหเป นพอลย ร เธน (Polyurethane) ท ม หม ฟ งก ช นเป น

Diacetylene ซง Polydiacetylenes (PDA) เปนพอลเมอรทมคณสมบต

เปน Thermo Sensitive Chromic ทเมอไดรบความรอนแลวจะเกดการ

เปลยนส ซงการเปลยนแปลงนจะสามารถเปลยนกลบไปมาได ทำาใหงาน

วจยนไดโคพอลเมอรทสามารถนำามาประยกตทำาเปนฟลมตรวจวดความรอน

(Thermal Sensor) สำาหรบประยกตใชเปนฟลมเปลยนสเมอไดรบความรอน

ในบรรจภณฑอาหารได

13

บทความพเศษ

วสดทใชงานในปจจบนมความสลบซบซอนมากวาในสมยกอนมาก มการ

ใชเทคโนโลยเพอใหไดวสดทสามารถตอบสนองในการใชงานเฉพาะดานสง

เชน มความแขงแรง นำาหนกเบา กนรอยขดขวน โปรงใส จนถง “วสดฉลาด”

ทรบรและตอบสนองตอสงทมากระทบได เปนตน ถาเรามองรอบ ๆ ตวของ

เรา วสดทเราพบเหนมากทสดคอ พลาสตก หรอ พอลเมอร ซงเปนวสดจาก

อตสาหกรรมปโตรเคมนนเอง ศนยความเปนเลศดานเทคโนโลยปโตรเคมและ

วสด (PETROMAT) เลงเหนความสำาคญของเทคโนโลยดานวสด จงไดรวบรวม

และคดเลอกทมวจยจากวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม ภาควชาวสด

ศาสตร ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ภาควชา

วทยาการและวศวกรรมวสด คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

และสาขาวชาวศวกรรมพอลเมอร สำานกวชาวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร ทมผเชยวชาญทางดานวสดศาสตรชนนำาของประเทศ จด

ตงเปน โปรแกรมวจยดานวสดสมรรถนะสงและวสดฉลาด (High Performance

and Smart Materials, HPSM) โดยมดฉน ผศ. ดร. ศรธนว เจยมศรเลศ

หวหนาภาควชาวสดศาสตร จฬาฯ ทำาหนาทเปน หวหนาโปรแกรมวจย

(Principal Investigator, PI) เพอการทำาวจยแบบบรณาการ กอใหเกดความ

รวมมอในการทำาวจยอยางเปนรปธรรมเพอตอยอดในเชงพาณชย

HPSM มงไปทโจทยวจยทมความสำาคญและมผลกระทบกบการ

แกปญหาของประเทศชาต สอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศ บน

พนฐานของการใชทรพยากรธรรมชาตท มจำากดอยางค มคา และเนนการ

HPSMHigh Performance and Smart Materials

โปรแกรมวจยดานวสดสมรรถนะสงและวสดฉลาด

ผศ. ดร. ศรธนว เจยมศรเลศหวหนาโปรแกรมวจยดานวสดสมรรถนะสงและวสดฉลาด (PI - HPSM)

Shelf life extension of fruit and vegetable using photocatalyst material Medical surgical gloves with antibacterialactivity

ภาพงานวจยโดย : ผศ. ดร. ศรธนว เจยมศรเลศ ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. รตนา รจรวนช

Smart materialS14

พฒนางานวจยดานวสดมแนวทางการวจยในการพฒนาเทคโนโลยทใชใน

กระบวนการผลตเพอลดการใชพลงงาน เปนมตรกบสงแวดลอม ลดขยะและ

มลพษ วสดสมรรถนะสงทชวยปองกนและบรรเทาความเสยหายทเกดจากภย

พบต และพฒนาผลตภณฑใหม ๆ โดยกำาหนดเปาหมายในการทำาวจย ออก

เปน 3 ดาน คอ

1. อาหาร เน นงานวจ ยท เก ยวก บบรรจภ ณฑส ำาหร บอาหาร

ซงเปนการเพมมลคาใหอตสาหกรรมเกษตรซงเปนอตสาหกรรมหลกของ

ประเทศ เพอตอบสนองการใชงานและแกปญหาตาง ๆ เชน วสดพอลเมอร

ทสามารถยอยสลายได วสดพอลเมอรชวภาพ วสดทมสมบตพเศษทสามารถ

รกษาความสดของอาหาร รกษากลน ตลอดจน บรรจภณฑฉลาดทสามารถรบร

ถงความสด การเปลยนสภาพของอาหาร การเปลยนแปลงอณหภม เปนตน

2. สขภาพ เนนงานวจยทเกยวกบการพฒนาวสดทประยกตใชงาน

ทางดานการแพทย เชน ตวพายาจากกราไฟต วสดจากเคลยแอรโรเจล-ผง

ไหมเซรซน กาวตดกระดกจากไคโตซานนาโนสแกฟโฟลดแบบฉด รวมถงวสด

ทใชงานทางการแพทยตาง ๆ

3. การปองกนและบรรเทาภยพบตจากธรรมชาต การลดสาเหต

ของการตดไมทำาลายปาโดยใชวสดทดแทนวสดจากธรรมชาต เชน ไมเทยม

หวายเทยม ทมความทนทานและปองกนนำาได หลอดกรองนำาโดยเมมเบรน

เซรามกแบบทอ การพฒนานำายากำาจดกลน ยบยงการเจรญเตบโตของเชอ

แบคทเรย และฆาเชอรา สำาหรบการบรรเทาปญหาจากนำาทวม เปนตน

ทำาเนยบนกวจยอานออนไลนไดทwww.petromat.org

Microfibrillated cellulose (MFC) in the form cellulose gel prepared by dissolution/precipitation technique

Sericin-clay aerogel

Lightweight and energy-saving heated jacket

ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. กาว ศรกลกจ

ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. รตนวรรณ มกรพนธ

ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. รตนวรรณ มกรพนธ

15

LEARNING CENTER

Get to know “Smart materials” หรอ “วสดฉลาด” นนไมใชสงทอยไกลตวเราเลย สงของหลายสง

ในชวตประจำาวนลวนเปนวสดฉลาด เรามาดกนวาสงของเครองใชรอบตวเรามอะไรบางท

เปนวสดฉลาด

1 ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC)2 Specialist Technology Company D3O Lab (www.d3o.com)3 http://www.innovations-report.com/html/reports/life_sciences/report-31020.html

“ชดเกราะ

กนกระสนยคใหม”2,3 ใชเจลชนด

พเศษ (D3O) ทจะดดซบพลงงานจากแรงภายนอก

ทมากระแทก ทำาใหโมเลกลของเจลจะเกดพนธะกนจน

ลอกตวจบเปนของแขง แรงกระแทกนจงไมสงผลอนตรายตอ

สงทถกเจลนหมอย ของแขงทเกดขนนกปองกนการเจาะทะล

ของกระสนได และยงสามารถนำาไปใชกบอปกรณกฬา

หรอชดกฬา เพอชวยปองกนการกระแทก

ไดอกดวย

“ลวดจ ดฟ น”1 ท เป น

โลหะจำารป มความยดหยนสง ทำาให

ปลอดภยกบรากฟนและยดระยะเวลา

ในการไปพบทนตแพทยครงตอ

ไปนานขน

“Airbag” เปนอปกรณทเมอ

มแรงมากระทำาอยางรนแรง จะทำาใหเกด

การจดระเบดของ Airbag โดยแรงทมากระทำา

นนจะตองกระทำาตำาแหนงทมการตดตง

เซนเซอรเทานน

“ ถ ว ย ช า / ก า แ ฟ ”

เปลยนส/ลาย ตามอณหภม

ของนำาทใสในแกว

“ไมโครโฟน

และลำาโพง” เปนอปกรณ

ททำาหนาทแปลงสญญาณทาง

ไฟฟาเปนคลนเสยงซงกลบไป

มาได

“ ต ว จ ด

เตาแกส” (Gas Ignitor) ท

ม ทรานสดวเซอร (Transducer) ทำาจาก

เซรามกส ทสามารถเปลยนรปพลงงานกล

เปนพลงงานไฟฟากลบไปมาได

“ โ ท ร ศ พ ท

มอถอ หนาจอคอมพวเตอร และ

โทรทศนทเปนแบบจอ Touch Screen” ใช

หลกการของตว ทรานสดวเซอร (Transducer)

ทเปลยนรปพลงงานกลเปนพลงงานไฟฟา

กลบไปมาได

“ แว นต า

กนแดด” เลนสทเปลยน

สไดตามความเขมของแสง

เรองโดย : ภสรชาพร สเขยว

Smart materialS16

? Everyday PETROMAT

งานออกแบบ วอลเปเปอร โดย Shi Yuan นกออกแบบทอาศยอยในประเทศองกฤษ ซงวอลเปเปอร ลาย

เถาวลยชนน สามารถออกดอกสชมพไดเมออณหภมสงขน เชน เมอเปดเครองฮทเตอร สารเทอรโมโครมก

(Thermochromic) ทนำามาใชในการทำาลวดลายของดอกไมกจะเปลยนจากพนสขาว กลายเปนลายดอกไม

ใหเหนภายในทนท ซงสามารถใหความรสกถงความอบอนในฤดใบไมผล ทำาใหหองดมชวตชวาขนไดอยางนา

ประทบใจ

ทมา : www.shiyuan.co.uk

งานออกแบบสงทอ หนากากเปลยนส โดย Marjan Kooroshnia

นกศกษาชาวสวเดน ทไดแรงบนดาลใจจากไขหวด H1N1 ซงทำาให

มคนจำานวนมากตองหนมาใชหนากากเพอปองกนเชอโรค ซงตว

หนากากทออกแบบมาน ความรอนจากอณหภมภายในรางกาย

จะเปลยนสของลวดลายผา ใหมสสนแตกตางกนไป ตามแตละ

อณหภมของผใชงาน ซงจะบอกไดวาคนไหนมไขสงหรอไม แถมยง

ใสแลวเกไกไดทงวน ดแลวไมจำาเจอกตางหาก

ทมา : www.fashioningtech.com/profile/MarjanKooroshnia

ECCEROBOT (Embodied Cognition in a Compliantly

Engineered Robot) หนยนตทถกสรางขนใหสามารถเคลอนไหวได

ดวย Polymorph ซงเปนโพลเมอร ชนดทเปลยนรปเมอสมผสความ

รอน และคนรปไดเหมอนเดม โดยนำามาขนรปเปนโครงกระดกให

สามารถทำางานเสมอนกลามเนอของมนษย ซงเมอใหพลงงานความ

รอนไปยงโพลเมอร กจะทำาใหเกดการยด-หด ตามสวนทตองการให

ขยบได ทงนยงมอกหลายบรษทและหนวยงานตาง ๆ ทกำาลงวจยตว

โพลเมอรชนดน รวมถงโพลเมอรเปลยนรปทรงไดชนดอน ๆ เพอนำา

ไปใชแทนกลามเนอของมนษยอยางสมบรณ ซงจะนำาไปใชทงดานการ

ประดษฐหนยนต เครองจกรกลตาง ๆ รวมถงแทนกลามเนอจรง ๆ ใน

ทางการแพทยในอนาคตอกดวย

ทมา : eccerobot.orgนวตกรรมใหม ๆ ทางดานวสดฉลาด กำาลงเปนทนยมในวงการออกแบบ ไมเพยง

เฉพาะผลตภณฑ เครองใช และอปกรณเทคโนโลยเทานน แมแตในวสดกอสราง กยง

เปนทจบตามอง เชน กระเบองกระจกเปลยนสไดตามอณหภมหอง ซงจะชวยใหพน

และผนงบานดเดนสะดดตาแกเจาของบาน และแขกผมาเยอน แถมยงทำาใหสงเกต

อณหภมของหองไดงายขน ซงปจจบนมผผลตหลายรายกำาลงแขงขนกนพฒนาสนคา

ใหนาตนตาและหาซอไดงาย

ทมา : www.inventables.com

17

GAMES

PETROMAT Today ฉบบน เปดโอก�สใหรวมสนกกบเกมส เพอชงร�งวล

และมสทธลนรบรมพบ 2 ตอน ผ� UV เฉพ�ะ 5 ท�น เพยงสงคำ�ตอบเข�ม�ชงร�งวล

ท�งไปรษณย หรออเมลล ภ�ยในวนท 31 พฤษภ�คม 2556 ซงท�งทมง�นจะทำ�ก�รจบ

ร�งวลอกครง และประก�ศร�ยชอผโชคดทง 5 ท�น ท�งว�รส�รฉบบตอไป ขอใหโชคด

ทกท�นคะ

คำ�ถ�มชงร�งวลประจำ�ฉบบท 5 ปท 2

เตมคำ�ศพทด�นล�งใหตรงต�มคว�มหม�ย

1. Eco-efficiency ประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ2. Life Cycle Assessment การประเมนตลอดวฎจกรชวต3. Biorefinery โรงกลนชวภาพ

เวปไซต PETROMAT คอ

คำ�ตอบ : www.petromat.org

ชอ-นามสกล : .........................................................................................................................................

ทอย : ......................................................................................................................................................

เบอรโทรศพท : ........................................................................................................................................

Email : ....................................................................................................................................................

ไดรบวารสารผานทาง ไปรษณย www. .......................... หนวยงาน ...........................

2

1

รวมสนกกบ PETROMAT Today มโอก�สไดรบรมสวย ๆ มลค� 250 บ�ท ฟร 5 ท�น !!

ประก�ศร�ยชอผโชคด

ไดรบรางวลรม PETROMAT จากการเขารวมตอบปญหาชงรางวล ประจำาฉบบท 4 ปท 1 มดงน

1. คณแสงชย ประพฤตประยร

2. คณจรก�นต นนท�พพฒน

3. คณธนกฤต รกษวงศ

4. คณบำ�เพญฤด ประสมแสง

5. คณอรส� อตมะ

ยนดดวยนะคะสำ�หรบผโชคด

ทง 5 ท�นทไดรบร�งวล รมกน

แดดกนฝนจ�ก PETROMAT แต

สำ�หรบผทผดหวงกพย�ย�มเข�

นะคะ ฉบบหน�กยงมโอก�สอยคะเฉลย

คำ�ถ�

มประ

จำ�เล

มทแล

ว

ของใชทอยใกลตวเร� ชนใดมสวนประกอบทเปนวสดฉล�ดบ�ง?

ไมโครโฟน

แวนสายตา

ชอลกเปลยนสผม

ลำาโพง

กระทะเทฟลอน

ไมโครเวฟ

ถงลมนรภย

Smart materialS18

ACTIVITIES

หล�ย ๆ คนอ�จจะเคยรจกกระด�ษลตมส ทใชทดสอบ

คว�มเปนกรด-เบส ในสมยท เรยนวช�วทย�ศ�สตร ถงแมว�กระด�ษ

ลตมสจะไมใชวสดฉล�ดเสยทเดยว แตกส�ม�รถใชเปนพ นฐ�นคว�ม

เข�ใจในเรองวสดฉล�ดใหกบบตรหล�นของคณผอ�นทกท�นไดเปนอย�ง

ด PETROMAT Today ฉบบน จงอย�กจะขอนำ�เสนอวธก�รทำ�กระด�ษ

ลตมสแบบง�ย ๆ ทจะทำ�ใหบตรหล�นของท�นเพลดเพลนไปกบก�รว�ด

รปรวมทงไดรบคว�มรทงศ�สตรและศลปไปพรอม ๆ กนดวย

อปกรณ1. กะหลำาปลมวง (หรอ ดอกอญชนสนำาเงน และดอกเฟองฟาสแดง)

2. มด หรอ เครองปน

3. ถวย และ นำาเปลา

4. กระดาษวาดภาพ กบ พกน

5. ผาขาวบาง

6. ของเหลวทมความเปนกรด-ดางตางกน เชน นำามะนาว นำาสมสายช นำาผลไม

ชนดตาง ๆ นำาละลายเบคกงโซดา นำาสบ นำาปนใส เปนตน

7. ขวดแกวขนาดเลกสำาหรบใสของเหลว

8. ปายชอของเหลวทใช สำาหรบตดบนขวดแกว

ขนตอนก�รเตรยมส1. นำากะหลำาปลสมวง เอามาหนใหเปนชนเลก ๆ แลวนำาไปปนในเครองปน

ผสมนำาเปลาลงไปเลกนอย เพอใหงายตอการปนมากขน

2. นำามากรองดวยผาขาวบาง คนนำาของกะหลำาปลมวงใสถวยใหไดมากทสด

กจะไดสนำาสมวง (หากเปนดอกอญชนสนำาเงน และดอกเฟองฟาสแดง จะได

นำาสนำาเงน และสแดง ตามลำาดบ)

3. นำาของเหลวชนดตาง ๆ มาใสขวดแกว แลวเขยนตดปายชอใหเรยบรอย

ขนตอนก�รว�ดรปและระบ�ยส1. วาดรปสตวหรอสงของตามทตองการลงบนกระดาษวาดภาพแลวตด

เปนชน

2. ใชพกนจมสนำาทไดจากการคนนำากะหลำาปลสมวง (หรอดอกอญชนและ

ดอกเฟองฟา) ระบายบนกระดาษทตดไว จากนนพกทงไวใหแหง

3. ใหเดกจมของเหลวชนดตาง ๆ แลวแตมลงบนตวสตวทวาดไว โดยทก

ครงทเปลยนชนดของเหลวตองลางพ กนดวยน ำาเปลา และเชดใหแหง

สของสตวจากทเปนสตาง ๆ ขนอยกบชนดของของเหลวทใช ในกรณท

กระดาษยอมสจากนำากะหลำาปลมวง เมอเตมสารทเปนกรดเชนนำาสม

สายช กระดาษจะเปลยนเปนสชมพ และถาเตมสารทเปนดางเชนนำาปนใส

กระดาษจะเปลยนเปนสเขยว

คว�มรท�งด�นวทย�ศ�สตร

สาร Anthocyanin ซงเปนสารทใหสของพช มคณสมบตเปน active

ingredient (สารออกฤทธ) ททำาปฏกรยากบกรดและเบส ซง Anthocyanin

ในสภาวะทเปนดาง (pH มากกวา 7) จะมสนำาเงน เมอสภาวะเปนกลาง

(pH เทากบ 7) จะมสมวง และสภาวะเปนกรด (pH นอยกวา 7) จะมส

แดง เมอนำาไปละลายแลวเคลอบกระดาษ กระดาษสมวงจากกะหลำาปล

มวงทมคาเปนกลางสามารถเกดปฏกรยาไดทงกรดและดาง เมอสมผสกรด

จะเปลยนเปนสแดง แตเมอสมผสกบดาง จะเปลยนเปนสอมเขยว แตถา

หากใชดอกอญชนสนำาเงน จะสงเกตการเปลยนสไดงายเมอเกดปฎกรยา

กบกรด (จากสนำาเงนเปนสแดง) สวนดอกเฟองฟา จะสงเกตการเปลยนส

ไดงายกวาเมอเกดปฏกรยากบดาง (จากสแดงเปนสนำาเงนหรอสอมเขยว)

และเมอทดสอบทง 2 สแลว ไมเกดการเปลยนแปลง แสดงวาสารละลาย

นนเปนกลาง ซงเปนหลกการเดยวกบการใชกระดาษลตมสนนเอง

? D.I.Y.“วาดรปแสนสนกกบสนำาเปลยนส”

ทม� www.michellebrand.co.uk

กบการทำความสะอาดในอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคม

Surfactant = Surface Active Agent คอสารลดแรงตงผว โดยมลกษณะโมเลกล ประกอบดวย 2 สวนคอ สวนหวทสามารถรวมกบนำไดด (Hydrophilic head) กบสวนหางทละลาย นำมนไดด (Hydrophobic tail) ดวยคณสมบตทสามารถละลายนำและนำมนได Surfactant จงถก นำมาใชทำผลตภณฑทำความสะอาดทวไป เชนนำยาลางจาน ผงซกฟอก ครมอาบนำ ยาสระผม และอนอกมากมาย นอกจากนน Surfactant ยงถกใชอยางแพรหลายในการทำความสะอาดในอตสาหกรรม ปโตรเลยมและปโตรเคมดวย เชน การทำความสะอาด Distillation Column, Heat Exchanger, Storage tank, Reactor & Vessel, Quenching System และอปกรณอนๆ ในกจกรรมซอมบำรง (Turn Around) เพอความปลอดภยในการทำงาน อปกรณหลายกลมตองไดรบการทำความสะอาด กอนการซอมบำรง (Decontamination) เพอกำจดสารตกคางและสารระเหยทเปนพษตอรางกาย ผปฏบตงาน เชน Benzene และ Toluene นอกจากอปกรณ วธการและความชำนาญพเศษแลว ผลตภณฑ Surfactant มบทบาทสำคญอยางมากในกระบวนการทำความสะอาดดงกลาว ปจจบนผลตภณฑ Surfactant สวนใหญทใชในกระบวนการทำความสะอาดใน อตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคมตองนำเขาจากตางประเทศเพราะเปนสารประกอบซงม คณสมบตเฉพาะตว

Our Cleaning Technology For a Cleaner Environment

22